kam e-bülten 5

7/31/2019 KAM E-Blten 5

1/731MAYIS-TEMMUZ 2012

E-Blten

5Mays-Temmuz 2012Faaliyetleri

Avrupada Yerelleen slam:Almanya ve HollandadakiTrk Mslman Cemaatleri

Bora Bayraktaratma zmPerspektifindenOslo Bar Sreci

Gayrimenkul SektrneBak: Bir Kurumsallamarnei Dumankaya

Arap Bahar Srecinderann Blge Politikas

Sabri OrmanKuran ve ktisat:

Kredi ve Faiz MeselesineMakro-Sistemik Bir Yaklam

Aile irketlerinde KurumsalYnetim ve Markalama

Osmanl ve RusModernlemesi: TarihtenGnmze Yansmalar

Avrupa Birlii - Rusyalikilerinde Ortadou

Trkiyeden Kreyeve Kurama Bak

Ahmet Ykleyen

Ali Dumankaya

Bayram Sinkaya

Ahmet Said Kavurmac

Taansu Trker

Esra Hatipolu

Mustafa Aydn

7/31/2019 KAM E-Blten 5

2/73

http://bisav.org.tr/register.aspx?module=kayit&men

Merhaba,

Bilim ve Sanat Vak Kresel Aratrmalar Merkezince yaymlanan KAM e-Bltenin beinci

says ile karnzdayz. Bu saymzda Mays, Haziran ve emmuz aylarnda dzenlediimiz

dokuz yuvarlak masa toplants ile bu sene ilkini yaptmz KAM Yaz Okulu programnn de

erlendirmeleri yer alyor. emmuz ay ile birlikte sonbahara kadar aaliyetlerimize ara vermi

bulunuyoruz.

Ortadouda yaanan deiim sreci ve bu srecin rkiye, blge ve dnya siyasetinin gele

ceine etkileri getiimiz ayn en nemli gndem maddelerinden biri olmay srdrd.

zellikle Suriyede devam eden sancl sre, kresel ve blgesel aktrlerin blge politikalar

n yeniden deerlendirmemizi zorunlu kld. Bu erevede Yldrm Beyazt niversitesinden

Yard. Do. Bayram Sinkaya rann, Marmara niversitesinden Do. Esra Hatipolu ise Avrupa

Birlii ve Rusyann Ortadou politikalarn deerlendiren birer sunum gerekletirdiler. An

kara Siyasaldan Do. aansu rker, Osmanl ve Rus modernlemelerini mukayese ederek

gnmze yansmalarna deindi. Uzun yllardr d politika muhabiri olarak grev yapan Dr.

Bora Bayraktar, Oslo Bar Srecini konu alan doktora almasn sundu. Kresele Kuram

sal Baklar toplant dizisinde Kadir Has niversitesi Rektr Pro. Mustaa Aydn, rkiyede

uluslararas ilikiler almalarnn geliimini, mevcut durumda geldii yeri ve eksikliklerini

irdeledi. Mississippi niversitesi Antropoloji Blmnden Do. Ahmet Ykleyen ise Almanyave Hollandada rkler zerine yazm olduu kitab erevesinde Avrupada yerelleen slam ve

Mslman cemaatlerin durumunu deerlendirdi.

ktisat Konumalar serisinde .C. Merkez Bankas Meclis yesi Pro. Sabri Orman, Kuran

ve ktisat balkl makalesi erevesinde hem kendi akademik servenini anlatt hem de slam

iktisadnda kredi ve aiz konularna aklk getirmeye alt. Etkin Ynetim Syleilerinde ise

Dumankaya naat Ynetim Kurulu yesi Ali Dumankaya irketlerin kurumsallamasnn ne

mi, Aydnl Grup CEOsu Ahmet Said Kavurmac ise aile irketlerinde ynetim ve markalama

zerine birer sunumu yaparak kendi ynetim tecrbelerini aktardlar.

2022 Haziranda dzenlediimiz KAM Yaz Okulunda siyaset, iktisat ve ynetim konularnda

seminerler, geziler ve ilm gsterimleri gerekletirdik. zellikle yaz okulunun dzenlenmesinde emei geen Kadir emiz ile programa katk salayan hocalarmz M. Aki Kayapnar, Ali

Pulcu, Mustaa zel, Cokun akr, Lokman Gndz, evket Kamil Akar, Hseyin Al, brahim

urhan, brahim Zeyd Gerik ve Bahattin Aydnn yan sra, .C. Dileri Bakanl stanbul

emsilcisi Bykeli Mehmet Dnmez ile araGazetesi Yayn Koordinatr Yldray Oura

teekkr ederiz.

Deerlendirmeleri kaleme alan Muhammed Musab zden, Bilal Yldrm, Emel ncel, Abdul

lah Erboa, Melike Akku, Melih orlak, Veysel Kurt, Meltem Dumanlkaya, Ali Aslan, zgr

Dikmen, Burak Sezgin, Halil brahim Akl, Muhammet Durumlu, Meryem Karaca ve Nihat

Vergiliye; ebltenin edisyonunu gayret ve titizlikle srdren KAM Koordinatr Yardmcs Z.

uba Kora ve aratrma asistanmz zgr Dikmene mteekkir olduumu iade etmek isterim.

alha KseKresel Aratrmalar Merkezi Koordinatr

KoordinatrTalha Kse

Koordinatr Yardmclar

Z. Tuba Kor

Kadir TemizVea Cad. No 41

34134 Vea stanbul0212 528 22 22 / 801-802

www.bisav.org.tr

[email protected]

Kresel Aratrmalar Merkezininaaliyetlerinden haberdar olmak iin

web sitemizde yer alanyelik ormunu

doldurabilirsiniz.

Editr

Z. Tuba KorGrafk Uygulama

Ayenur Gnen

Fotora

Cemil Akgl

7/31/2019 KAM E-Blten 5

3/73

NDEKLER

KAM Yuvarlak Masa Toplantlar

Ahmet Ykleyen 4

Avrupadaki cemaatlerin devlet ile Mslmanlar arasndaki arac rolleri slam yorumlarn

yerelletiriyor

Bora Bayraktar 8srail, Camp David sonras tercihini dk-younluklu atmadan ve tek-taraf admlardan

yana koydu

Ali Dumankaya 13

Kurumsallama, iletmelerin geliimi, sreklilii ve sonraki nesillere devri iin zorunludur

Bayram Sinkaya 16

Ortadouda ran dlayarak kurulacak yeni bir blge sistemi baarl olamaz

Sabri Orman 22

slam iktisad, net snrlarla evrili deil, inovasyona ak devrimci bir alandr

Ahmet Said Kavurmac 28

Hem ailede hem de irkette istiare, viak ve ittiak tam tesis edilmelidir

Taansu Trker 31

Rusya Batya kar imparatorluu savunarak ayakta dururken, Trkiye Batllama adna

imparatorluu verip cumhuriyeti kurdu

Esra Hatipolu 36

AB ve Rusyann Ortadouda beklentileri benzer, ancak kullandklar aralar arkl

Mustaa Aydn 41

Trkiyede uluslararas ilikiler almalarnn temel problemi,teori, yani kendine ait bir bak as eksikliidir

KAM Yaz Okulu Program (20-22 Haziran 2012)

Genel Deerlendirme 48

Seminer:Karlatrmal Siyaset Dncesi 51

Seminer: Diplomasi ve atma zm Yntemleri 53

Yuvarlak Masa Toplants: T.C. Dileri Bakanlnn Organizasyonel Yaps ve almalar 55

Film Tartmas:Bakann Adamlar (1997) 56

Seminer: ktisat ve Edebiyat 59

Seminer:Trkiyenin ktisat Tarihi 61

Gezi: T.C. Merkez Bankas stanbul ubesi 63

Seminer: Osmanldan Gnmze Merkez Bankas ve Para Politikalar 63

Film Tartmas: Gazap zmleri(1940) - Oyunun Sonu (2011) 65

Gezi: Sleymaniye Klliyesi 68

Seminer: Bir Ynetim Modeli: Sleymaniye 68Seminer:Stratejik nsan Kaynaklar Ynetimi 70

Yuvarlak Masa Toplants: Trkiyede Medya ve Siyaset 72

7/31/2019 KAM E-Blten 5

4/734 KAM E-BLTEN 5

Avrupada Yerelleen slam:

Almanya ve HollandadakTrk Mslman Cemaatler

Ahmet Ykleyen

4 Mays 2012

KAP-MAKALE SUNUMLARI 20

Ahmet Ykleyen, Mississippi niversitesinde antropoloji doentidir. Bilkent niversitesi

Uluslararas likiler Blmnde lisans eitimini tamamlayan Ykleyen, Denver niversitesi

Uluslararas Aratrmalar Enstitsnde yksek lisans eitimi ald. 2007de Boston niversitesi

Kltrel Antropoloji Blmnde doktorasn tamamlad. 2012de Localizing Islam in Europe:

urkish Islamic Communities in Germany and the Netherlands isimli kitab Syracuse University

Press tarandan basld. Birok akademik dergide makaleleri yaynlanan Ykleyenin aratrma

konular arasnda etnisite, din antropolojisi, Avrupada slam, slami hareketler ve ok kltrllk

bulunuyor. us niversitesinin ardndan 2006da Mississippi niversitesi Sosyoloji ve Antropoloji

Blmnn akademik kadrosuna katlan Ykleyen, ayn niversite bnyesindeki Cro Uluslararas

Aratrmalar Enstitsnde de almalarn yrtyor.

Deerlendrme: Muhammed Musab zden

7/31/2019 KAM E-Blten 5


KAM KitapMakale Sunumlar programnn Mays ayndaki misa

iri Mississippi niversitesi Sosyoloji Blm

retim yesi Do. Dr. Ahmet Ykleyen oldu.Ykleyen, 2012 ylnda yaynlanan Localizing

Islam in Europe: urkish Islamic Communiti-

es in Germany and the Netherlands isimli ki

tabnda Avrupada slam ve Mslmanlarn

konumu, Avrupallarn Mslman cemaatle

re ve slama bak, Mslmanlarn evre ve

devlet ile olan ilikileri gibi konular sosyolo

jik olarak nasl ele aldn ve ne gibi sonu

lara ulatn anlatt. Kitabn balndan da

anlalaca zere yazar, slamn Avrupadanasl yerelletiine dair karmlarn Alman

ya ve Hollandada yaayan Mslman cema

atler zerinden yapyor. Avrupada slamn

yorumlanmasnda ve anlalmasnda bir din

otorite olarak cemaatlerin rol nedir? sorusu

na odaklanan yazarn temel argman ise u:

Farkl hizmet alanlarnda uzmanlaan cemaat

lerin bir taraan birbirleriyle rekabet halinde

olmalar, dier taraan devlet ile Mslmanlar

arasnda arac rol stelenmeleri, bu din oto

riteleri ve onlarn yorumlarn yerelletiriyor.

slam ile Bat/Avrupa/modernite ilikisi zerinden yaplagelen tartmay zclk vs.

balamclk kavramsal erevesi zerinden

aklayp konunun sosyoloji ve antropolo

jideki tartma alanlarna deinmesinin ar

dndan Ykleyen, Mslman gmenlerin

Avrupa serveninin kinci Dnya Sava ile

balatldna ve Avrupa ve slam dendiin

de ounluu Mslman olan lkelerden g

etmi aznlklarn akla geldiine dikkat ekti.

Hlbuki Endls ve Balkanlar dikkate alndnda slam ve Batnn karlamas asln

da ok daha eski ve konuumuzun deyimiyle

Yerli Mslmanlar var Avrupann. Bunun

gnmzdeki siyasi ortamn, zellikle de 11

Eyll sonras yeni paradigmann rn bir

dnce tipi olduunu belirten Dr. Ykleyen,

sanki slam ve Bat daha nce hi karlama

m ve birdenbire yz yze gelmi gibi bir d

ncenin hkim olduuna ve bunun berabe

rinde getirdii problemlere dikkat ekti.

11 Eyll ile birlikteMslmanlar evreyi, evrede Mslmanlar ok keskinbir ekilde hissetmeyebalad

Konu byle ele alndnda karmza belirli bir

ekonomik evreden gelen, ou okuma-yazma

Avrupadaki cemaatlerin devletile Mslmanlar arasndakiarac rolleri slam yorumlarnyerelletiriyor

7/31/2019 KAM E-Blten 5

6/736 KAM E-BLTEN 5

bilmeyen veya ok az bilen, Avrupaya geici

olarak getirtilen bir zmre kyor ve slamabak doal olarak byle bir tablo muvace-

hesinde oluuyor. Bu gmen kitle, zellikle

Trkler, 1990l yllara kadar kendini geici gr-

dnden tm yatrmlarn Trkiyeye yapm

ve evresiyle mnasebet kurmaya ihtiya duy-

mamt. Avrupallar da nasl olsa gidecekler

anlayyla Mslmanlarn en temel ihtiyala-

rn grmekle yetinmi, bunun haricinde iin-

de barndrd bu byk yabanc kitleyi gr-

mezden gelmiti. Fakat geici olarak kullanlan

mescitlerin 1990l yllardan itibaren klliye-

vari yaplarla yer deitirmesi, Mslmanlarn

sosyal ihtiyalarn karlamak iin dernekler,

kurum ve kurulular kurmasyla iki tara da

gmenlerin kalc olduunun arkna vard ve

birbirleriyle ciddi manada ilk dea yzleti. Bu

yzleme ve sosyalleme daha yeni ve yava bir

biimde gerekleirken 11 Eyll patlak verdi ve

Mslmanlar evreyi, evre de Mslmanlarok keskin bir ekilde hissetmeye balad.

Her ne kadar zamanla Mslman aznlkla

rn ocuklar okumu, hatta ilerinden ark

Ramazan gibi entelekteller yetimi olsa da

Avrupallarn gznde Mslmanlar nite

liksiz, okumayazma bilmeyen, yerel dillere

vukiyeti yetersiz olan veya hi olmayan,

Avrupann temel deerleri ile badamayan

bir insan tipi olarak kaldlar. Avrupa lkelerin

deki hkmetlerin ve toplumlarn Mslman

lara ve onlarla ilgili problemlere yaklam da

bu algyla paralel olarak geliti.

Cemaatler sadece kh

konularda deil, devlet veevre ile olan ilikilerinde debirbirinden ayryor

Buradan hareketle Ykleyen, Mslmanlarn

devlet ile olan mnasebetlerinin lkeden lke

ye deitiine vurgu yapt. Mesela smrgeci

likten dolay ilikileri daha eskiye dayanan n

giltere gibi lkelerde Mslmanlarn devlet ve

evreyle olan ilikileri daha rahat ve problem

leri daha az iken, Mslmanlar 11 Eyll ile

birlikte ark edip ciddi manada tehdit olarak

alglayan Almanya gibi lkelerde ise karlkl

kutuplamalar ve cemaatler arasnda da ark

llklar szkonusu. Birbirleriyle yar halinde

ki cemaatler, Mslman aznlklarn sosyal ve

din ihtiyalarnn karlanmas hususunda da

arkl yntemler ve yorumlar gelitirerek reka

bet ediyorlar. Cemaatler, sadece kh konular

da deil (mesela Almanyann kuzeyinde yazn

yats vaktinin girip girmedii tartmas gibi),

devlet ve evre ile olan ilikilerinde de arkl

yorumlar dorultusunda birbirinden ayrlyor.

Bu arkl tutumlar, devlet ile Mslman cema

atler arasndaki mnasebetleri etkiliyor; baz

cemaatlerin konumunu rahatlatrken Milli

Gr gibi tavr yerel hkmetlerle rtme

yen cemaatler ise cezai yaptrmlarla sindirilmeye, hatta Kaplan cemaati rneinde olduu

gibi yasaklanmaya allyor.

7/31/2019 KAM E-Blten 5


Konumasnn nc ve son blmnde

Mslman ertlerin deien ve yerelleen tu

tumlarna yer veren Ykleyen, bunun insa

nn doasnda mevcut bir ey olduunu iade

etti. Daha nce de belirtildii gibi, balang

ta okumayazma bilmeyen bir ii snndan

mteekkil Mslmanlar, 1970lerden itiba

ren aile birleimi, yani rkiyede olan aile

nin Avrupaya getirilmesi sonucu ocuklarn

okullara yollamaya balyor; yerel dilleri hi

bilmeyen veya ok az bilen birinci ve ikinci

nesle karn yerelin dilini bazen yerlilerden

daha iyi konuan, kimi lise kimi niversite

mezunu nc ve drdnc kuan ortaya

kmasyla birlikte, balangta anavatandanithal edilip adeta dondurulmuasna, bazen

de radikalleerek yaanan slamn yerini daha

msamahakr ve belki de daha yerel bir slam

anlay alyor. Mesela eskiden krediyle ev al

mna kesin bir ekilde haram etvas verilirken

gnmzde baz kk gruplar hari Msl

man cemaatlerin ou buna cevaz vermi du

rumda. lkokuldan itibaren yerlilerle bir arada

byyen Mslman genlerin bir ksm halenkendilerini anavatanlarna bal grrken, bu

lunduu lkeyi benimseyip kendini oral hisse

denlerin says da azmsanmayacak derecede.

Bu yeni nesil, iki kltr arasnda yetimenin de

getirmi olduu psikososyolojik durumlar

dan kaynaklanan yeni bir slamBat sentezi

oluturarak yerleik cemaat anlayn ayor.

Ykleyenin devleti (Diyanet leri rk slam

Birlii DB),geleneki (Sleymanl Cemaati), siyasal(Milli Gr), sivil (Glen Cema

ati) ve devrimci (Kaplan Cemaati) slam diye

tasni ettii cemaatlerin gemite yaad sert

ayrmalarn gen nesil tarandan devam etti

rilmedii, aksine hepsini aan yeni bir hareket

tarznn gelitii grlyor.

Mslman aznln

yerellemesine karnAvrupada rklk giderekartyor

Sadece yeni nesilden dolay deil, ayn zaman-

da sosyal evrenin ve devletin basklar, deien

ihtiya hiyerarisi ve eitleri gibi birok etken

Avrupada meskun Mslmanlarn, anavatanla-

rndaki Mslmanlardan kendilerini belirgin bir

ekilde ayran bir slam anlay ve yaay geli-

tirmelerine yol ayor. Bu yeni sentezin nereye

varaca, Mslmanlar nasl bir noktaya taya-

ca tartlrken dier taraan ilgin bir hadise

vuku buluyor: Mslman aznln yerelleme-

sine karn Avrupada rkln giderek artmas.

Bu gidiatn nereye varacana dair bir soruyu

Ykleyen, Birbirini douran bir sre. ok

enteresan, Mslmanlar Avrupallatka yerli

Avrupallar daha azla saa kayyor. slamoobidenilen korkunun artmasnn sebebi de bu. Yani

benzeme olduka, kendini ayrtrma arzusu

artyor. Bu ok nemli bir sre. diyerek cevap-

ladktan sonra, bunun gelecekte nereye kadar gi-

deceini ve hangi boyutlara ulap ne tr sonu-

lar vereceini kestirmenin mmkn olmadn,

ancak zamanla grlebileceini vurgulad.

Mslmanlarn Avrupadaki konumlarn

zetler mahiyette olan bu alma, toplumunnereye doru gittiine dair de ilgin tespitlerde

bulunuyor. Karlkl etkileim sonucu deien

ve deitiren Mslmanlarn Avrupadaki var

lklarn ne ekilde srdrecekleri belli ki daha

birok aratrmaya konu olacak. Snrlar kesin

bir ekilde izilmi ve slamn hkim kltr

olduu Balkanlar ve Endls rneinden ark

l olarak tarihte ilk dea Mslmanlar aznlk

olarak Hristiyan bir toplum ierisinde hayat

srmeye alyorlar. Bu hayat mcadelesi za

manla mezhep ve merep arkllklarn ap

Mslmanlarn kendi aralarndaki dayan

ma ve hogrlerini artrrken, dier taraan

hkim kltre kar olan tavrlar nispetinde

de onlar ayrtryor. Ortak bir gelecek, geliti

rilen arkl yntemler ve cevaplarla ekillenir

ken, Avrupann buna kar taknm olduu si

yaset tarz ise hl netlemi ve oturmu deil.

Artan rklk ve basklar gidiatn aslnda hide iyi olmadn gsterir nitelikte. Bu gergin

ortamn nereye varaca ise tam bir muamma.

7/31/2019 KAM E-Blten 5

8/738 KAM E-BLTEN 5

atma zm Perspektifinden

Oslo Bar SreciBora Bayraktar

16 Mays 2012

EZA 57

Deerlendrme: Blal Yldrm

Bora Bayraktar, Marmara niversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararas likiler Blmnde lisansn

ve yksek lisansn yapt; doktorasn Bir Bar Sreci rnei Olarak Oslo balkl teziyle

Marmara niversitesi Ortadou Aratrmalar Enstitsnde 2012de tamamlad. Kariyerine

proesyonel gazeteci olarak devam eden Bayraktar, mesleki birikimini akademik alana tayan ender

aratrmaclardan biridir. CNNrkte on yl boyunca dnya haberleri editr ve kdemli muhabir

olarak alt; ardndan AVnin d haberler editrln yrtt. Halen Euronews kanalnn

rkiye muhabiri olarak grev yapyor. 1995ten bu yana yirmiden azla lkede bulundu; Yaser

Araat, imon Peres, Benazir Butto, Benyamin Netanyahu gibi liderlerle rportajlar gerekletirdi

ve pek ok habere imza att. Bayraktarn ARAF: Oslo Barndan El Aksa ntiadasna Ortadou

(Aykr Yaynlar, 2003) ve Hamas (Karakutu Yaynlar, 2007) isimli iki kitab bulunuyor.

7/31/2019 KAM E-Blten 5


Kresel Aratrmalar Mer

kezinin doktora tezlerinin tartld EZA

programnn Mays ayndaki misairi olan Eu-

ronews stanbul emsilcisi Dr. Bora Bayraktar,

Marmara niversitesi Ortadou Aratrmalar

Enstitsnde tamamlad doktora tezini bi

zimle paylat. D haberler muhabiri olarak

medyada uzun yllar alan ve Ortadouda

birok etkili liderle mlakatlar gerekletiren

Bayraktar, konumasna su zerine yaz yaz

mak olarak nitelendirdii gazetecilik mesle

inden edindii birikimleri kalc klmak ze

re doktora yapmaya karar verdiini belirterek

balad.

Bara ok yaklald sylenen 2000 ylndaki

Camp David grmeleri sonrasnda srail ve

ABD tarandan Filistin lideri Yaser Araata

tam ve bamsz bir devlet tekli edildii, ama

onun tm teklieri geri evirdii iddias ze

rine Bayraktar bu konuya younlam. G

rmeler srasnda gerekte neler yaandnadair kaynaklarn ancak iki yl sonra ilk kez ya

ynlandn belirten Bayraktar, kaasn oka

kurcalayan Her ey tekli edildiyse Filistinliler

bunu niin reddetmi olabilir? sorusunun ce

vabn bulmak zere nce ubat 2001de sra

il seimlerini izlemek iin blgeye gittiinde

taraarla grm; ardndan 2001in Aralk

aynda srail ordusunun kuatmas altndaki

kararghnda Araatla bir mlakat gerekletirmi. srail tarann Haremeriin altnn

egemenlii, Filistin hava sahasnn kontrol

ve Filistinrdn snrnda srail askerlerinin

bulundurulmas gibi tam bamszlk isteyen

lerin asla kabul edemeyecei artlar masaya

koyduunu syleyen Araat, en temel mesele

olan Kudsn, zellikle Haremeriin pay

lam konusunda Haceri Muallk, Mervan

Mescidi gibi kutsal deerler Haremeriinaltnda iken srailin bu teklierini nasl kabul

edebilirdim? diye sormu. Bayraktar, bir ga

zeteci olarak mlakatlarnda ilk elden edindi

i bu ve benzeri bilgileri bizimle paylarken

doktora tezinin ardndaki temel motivasyonu

da ortaya koymu oldu.

Bar sreci, topyekn birsiyasi dnm projesidir

srail, Camp David sonras tercihini

dk-younluklu atmadan vetek-taraf admlardan yana koydu

7/31/2019 KAM E-Blten 5

10/7310 KAM E-BLTEN 5

Bar sreci yerini niye iddete brakt? soru

suna odaklanan Bayraktar, doktorasnda atma zmlerinin ele alnd bar almalar

alanna ynelmi. Bar srecini topyekn bir

siyasi dnm projesi olarak nitelendiren

Bayraktar, eitli saalar olan bu srecin te

orik erevesini zetledi. Buna gre, n m

zakere saas byk lde sorunlarn tespit

edildii, zm ormllerinin ortaya konduu

ve taraarn belirlendii saa olup srecin en

nemli ve kritik aamasdr. Zira n mzakerelerde sorunlarn ve zm ormllerinin net

bir ekilde ortaya konmamas halinde sonraki

saalarn baarsz olmas kuvvetle muhte

meldir. Madrid ve Oslo grmelerinin yapl

d 199193 sreci bu saaya tekabl eder.

n mzakere saasnn ardndan mzakere

sreci, karlkl tavizlerin verildii ve zm

ormllerine binaen anlamalarn ekillendii

saadr. Anlamalarn imzalanmas srecini

bar inas sreci takip eder. Bar sreleri

dorusal deildir, srekli deien ve ileyen bir

sistemdir. Zira bar inas sreci ile bu srecibaltalamak isteyenlerin kkrtt iddet dn

gs bir arada yrr.

Bayraktar, atan tarafar ne zaman masaya

oturur? sorusuna literatrde verilen uygun

zaman, katlanlmaz maliyetler, karlma-

yacak rsatlar gibi karlklara deindikten

sonra 1991 Kasmnda tarafarn bar iin

masaya oturmalarnn arkaplanndaki sebep-

leri sralad. Ardndan Oslo Bar Srecinin

balangcnda imzalanan anlamalarla srail

tarann igal ettii baz topraklardan pey-

derpey ekilmeyi ngrdn, ancak so-

runlarn giriliinin ve srailin isteksizlii-

nin zm srecini zorlatrdn belirtti. s-

rail-Filistin meselesinin bar almalarnn

en ok kullanlan malzemesi olup literatrde

zm zor atmalar snna girdiini ha-

trlatt.

7/31/2019 KAM E-Blten 5


Oslo Srecinde temelmeseleler telendi, tarihselgerekler dland, kimlik

meselesi ve g asimetrisigz ard edildi

Bayraktar, Oslo Bar Srecinin baarszl

nn nedenlerini, sreci olumsuz etkileyen ak

trleri ayrntl bir ekilde deerlendirdi. Buna

gre: (i) Anlamazln ardndaki drt temel

mesele Kudsn stats, nihai snrlar, Ya

hudi yerleimcilerin ve Filistinli mltecilerin

akbeti mzakerelerde ele alnmayp 2000 ylndaki Camp David grmelerine kadar te

lendi. (ii) 1948 Nakbas gibi tarihsel gerekler

dland. (iii) Kimlik meselesi bir kenara itildi

ve kimlik dnm ihtiyac ark edilmedi.

Hlbuki her iki halkn da kendi ulusal kimli

ini ayn topraklar zerinden tanmlad, iin

iine din boyutun da eklendii bu mesele ze

linde, kaynak paylam yntemi, yani ba

r iin toprak ilkesi erevesinde topraklarblerek zme ulamak imknszdr. Bu

meselenin zm, her iki halkn da dierini

reddetmeden kendi kimliini yeniden tanm

lamasndan geer. (iv) Kilit nemdeki g asi

metrisi gz ard edilerek iki tara sanki eitmi

gibi masaya oturuldu. Filistinliler zayklar

nn arkna varmayp realpolitikten uzak bir

ekilde elde edemeyecekleri kadar azla talep

lerde bulunurken, srail tara zme ilikinnet bir tavr ortaya koymad gibi sre iinde

srekli pozisyon deitirdi. (v) Ba arabulucu

rolndeki ABD dengeleyici bir yaklam ser

gilemedi. Zay taraa (Filistin) destek karak

g asimetrisini dengelemek yerine, meseleyi

srail ile Filistinliler deil de srail ile Araplar

arasnda bir mesele olarak grerek sraile arka

kt.Dahas yle zamanlar oldu ki Amerikan

heyetindekilerin nemli bir ksmnn Yahudi

kkenli olmas nedeniyle Filistinliler kendile

rini iki arkl srail heyetiyle mzakere ediyor

gibi hissettiler. (vi) Sadece iki halk arasnda

deil, blgesel ve uluslararas glerin de

karlar dorultusunda dhil olduu bir me

sele olmas bakmdan zm daha da giri

bir hal ald. (vii) Bar abalarn sabote etmek

isteyen kart gruplar da srecin akamete u

ramasnda etkili oldu. (viii) Karlkl ar bir

gvensizlik szkonusuydu. Filistinliler taleple

rini net bir ekilde ortaya koysa da srailliler

nezdinde bunlar karlk bulmad; dolaysyla

srail tara verdii szleri tutmuyor, bizi oya

lyor dncesi Filistinliler arasnda yaygn

larken, srail taranda da Ne taviz verirsek

verelim Araat kabul etmeyecek; Araat bir

yalanc ve terrist, Filistinlilerle bar olmaz

dncesi hkim oldu.

Bar srecini bitiren Arielaron deil, Ehud Barakt

Sonuta tkanan grmeler, 28 Eyll 2000 tarihinde ana muhaleet partisi Likudun lideri

Ariel aronun Mescidi Aksa ziyareti zerine

patlak veren kinci ntiada ile birlikte yeri

ni trmanan iddete brakt. Bayraktarn bu

noktada yapt u tespit nemliydi: Bar

srecini bitiren, Ariel aron deil, Filistinliler

aleyhindeki szleriyle i Partisi lideri Ba

bakan Ehud Barak oldu ve ondan sonra da i

iddete dnt. Barak, srail solunu, her ikitaraaki bar yanllarn ve Araat bitirdi. u

anda srailin merkezi iyice saa kaym du

rumda. Bayraktara gre mevcut srail siyaseti

2000lerin banda oluan yapnn, yani Ariel

aronun izgisinin bir devam mahiyetinde.

aron, Filistin topraklarn yeniden igal etmi

ve lkesini iyice saa ekmiti. Dahas Camp

David sonras alnan stratejik bir kararla srail,

tercihini mzakereler yerine tektara adm

lardan ve dkyounluklu atmadan yana

7/31/2019 KAM E-Blten 5


koydu. Gelecekte yaayabilir bir Filistin dev

letinin kurulmasn engellemek iin elinden

geleni yapt, duvarlar ina ederek Filistin top

raklarn bld. Ayrca Filistin i siyasetindeki

ve toplumundaki blnml krkledi. Bu

ekilde srail, Bayraktara gre, sahada yeni bir

gereklik oluturdu.

Msr bar kampndankarsa eer srail mevcutpolitikalarn gzdengeirmek zorunda kalabilir

Filistin ile srail arasnda bara dair hibir

mit tamayan Bayraktar, srail ynetimininu anda mzakere gibi bir kaygs olmadn,

tamamen Filistinlileri dlayarak kendi z

mn dayattn ve dkyounluklu at

ma ile srecin ilerlemesini tercih ettiini be

lirtti. Bu duruma meydan okuyan karlarn

da herhangi bir Arap gc bulunmad gibi

ABDden de tam destek aldklarna ve srail ka

muoyunda buna itiraz eden seslerin de taban

bulmadna dikkat ekti. ok azla anlamaz

lk meselesi bulunduuna ve bunlarn mevcut

ulusdevlet sisteminde konuulup da zle

cek eyler olmadna vurgu yapt. Dolaysyla

Bayraktara gre, g dengesizlii deimedii,

yani ABD sraile tam destek verdii ve Filistin

zay ve yalnz kald srece bu durum aynen

devam edecek, gc olan kuraln koymay

srdrecek. Ancak eer Arap Bahar denkle

mi deitirirse, mesela Amerikan yanls EnverSedat izgisi kp Msr bar kampndan

karsa, ancak o zaman srail mevcut politikala

rn gzden geirmek zorunda kalabilir.

7/31/2019 KAM E-Blten 5


Gayrmenkul Sektrne Bak:Br Kurumsallama rne

Dumankaya

Al Dumankaya

26 Mays 2012

Ali Dumankaya, Yldz eknik niversitesi Makine Mhendislii Blmnden 1986da mezun oldu.

ngilteredeki Birmingham niversitesinde Ynetim masteri (MSG) yapt (1988). Pamukbankta

Management rainee olarak alt ay Finans eitimi ald. 1990da kuruluundan itibaren yedi yl

Dumankaya Otomotivde ve daha sonra Dumankaya naat bnyesinde eitli grevler stlendi.

Halen Dumankaya naat Ynetim Kurulu yesi olarak grev yapyor.

EKN YNEM SYLELER 20

Deerlendrme: Emel ncel

7/31/2019 KAM E-Blten 5


Etkin Ynetim Syleileri top

lant dizisinin yirmincisini Dumankaya naat

Ynetim Kurulu yesi Ali Dumankaya ile ger

ekletirdik. Dumankaya, ksaca kendini tant

tktan sonra gayrimenkul sektrnde gerek

letirdikleri projelerden bahsetti. Gnmzde

inaat sektrnde yaanan rekabet ortamnda

49 yllk bir aile irketi olarak nasl bir ynetim

tarz benimsediklerini ve kurumsallama ser

venlerini anlatt.

Kurumsallamay Dumankaya ailesinin by-

mesinin temeli olarak iade eden Ali Duman-

kaya, aile kltrnn kurum bnyesinde ken-

disini hissettirdiini, proesyonel kadrolama

ile her departmanda direktrlkler eklinde bir

yaplanma olduunu belirtti ve unlar syledi:

Kurumsal yaplarn handikaplarndan olan aile

yapsn deitirme realitesini kurumumuzda

gerekletirmedik. Dumankaya kurumsalla-

tka, byk bir aile olmaya devam etti ve edi-

yor. hayatndaki proesyonel tavrmz, insani

ilikilerde aile yaps eklinde karlk buldu. e

balayan her alan, Dumankaya ailesine ka-

tldnn bilincinde ve kuruma nasl art ayda

salayabilirimin arknda olan bir aile yesidir.

Deiime ak olmak ve

srekli yenilenerek gelimekbir zorunluluk

Kente kimlik katan yaam alanlar olutur

ma misyonuyla hareket eden Dumankaya

iin yaplan eserler, sadece bir yap deil, ayn

zamanda bulunduu evreye bir kimlik kazan

dran yaanlabilecek bir mekn olmaldr. Her

projenin doas, topograyas ve tketici kitlesi

gerei arkl olduunu syleyen Dumankayaya

gre, ok baarl olunan bir projenin bile ayn

s yaplrsa sknt yaanr; nk tketici, ev

re yaps, ekonomik artlar, istek ve ihtiyalar

deiiyor ve buna paralel olarak siz de dei

mek zorundasnz. Dolaysyla deiime ak

olmak ve srekli yenilenerek gelimek sektr

de bir zorunluluk.

Youn rekabet ortamndamteri ilikilerinin iyiynetilmesi art

naat sektrndeki youn arzdan dolay son

dnemde konor, dayankllk, sosyal ortam ve

marka gvenilirlii arayan bir tketici anlay

ortaya kt. Sektrdeki youn rekabet nede

niyle alclarn ahsi talepleri dorultusunda

retim yaplmaya baland ki bu durum, insanlarla srekli iletiim halinde olmay ve m

teri ilikilerinin iyi ynetilmesini gerektiriyor.

Marka ile tketici arasnda bir iliki olutuu

nu ve iyi ynetilen mteri ilikisi ile markaya

duyulan gveni arttrmak gerektiini syleyen

Dumankaya, markagven ilikisine u szler

le deindi: Markagven ilikisi sektrmz

asndan ok nemli. Bu nedenle markamza

ciddi miktarda yatrm yapyoruz. Marka, sznz, taahhdnz demektir. Markanzla bir

Kurumsallama, letmelern gelm,srekll ve sonrak nesllere devr nzorunludur

7/31/2019 KAM E-Blten 5


yere imza atyorsanz tm sorumluluu da al

msnz demektir. Bu da kurumunuzu hesap

sorulabilir bir hale dntrr.

Marka ile tketicinin zihninde duygusal bir

alg, rnservisitibarkimlik gibi bir anlam

lar mozaii olumaktadr. Markay bir insanDNAsna benzeten Dumankaya, irketlerinin

marka DNAsnn yeniliki olduunu syledi

ve ekledi: Bu yzden bizim en azla mesai

miz toplantlarda geer. nk bu toplantlar

ile yeni ikirler, arkl bak alar ortaya kar.

Sektrmz ok hzl geliiyor ve biz de bu

gelimeleri haalk olarak takip etmek duru

mundayz. Yani dinamik bilgiyi harmanlayp

kullanabilen bir yapya sahibiz.

letmeler insani ilikilerdeaile yapsn koruyarakkurumsallaabilir

letmelerin gelimesi, srekliliinin ve son

raki nesillere devrinin salanabilmesi iin

kurumsallamann zorunlu olduunu vurgu

layan Dumankayaya gre kurumsallama, i

letmenin tm sre ve ilevlerini tanmlayan

ve disipline ederek bir sistem haline getiren

bir anlaytr. letmelerin byme oranlaryla

birlikte bir ihtiya haline gelen ve proesyonel

lemenin gerei olan kurumsallama, beeri

ilikilerde standardizasyonu da beraberinde

getirmektedir. Dumankaya irketi ise bu stan

dardizasyonu daha samimi ve btnletirici

bir ortam olan byk aile olma ortak payda

syla beslemektedir.

kinci nesli temsil eden Ali Beye nc ku

an iletmeye bak sorulduunda u cevab

verdi: Birinci nesil kurar; babam bu iin te

melindeydi ve bugnlere getirdi. kinci nesil

bir adm ileriye gtrr ki biz imdi bu saa

dayz. nc neslin ise kendini ok iyi yeti

tirmesi ve temelden salam admlarla trman

mas arttr.

Sorularmza samimiyetle cevap veren Du

mankaya, ailelerindeki geleneksel byk aile

yapsnn tezahrnn irketlerinde de his

sedildiini syledi. eknolojik geliimi takip

eden, deiime ak, yeniliki ve ayn zamanda

geleneksel bir yapya sahip Dumankaya rne

inden hareketle insani ilikilerde aile yapsn

koruyarak iletmelerin kurumsallaabileceini

dinlemi olduk.

7/31/2019 KAM E-Blten 5


Arap Bahar Srecnderann Blge Poltkas

Bayram Snkaya

26 Mays 2012

Bayram Sinkaya, lisans eitimini Ankara niversitesi Siyasal Bilgiler Fakltesi Uluslararas

likiler Blmnde tamamlad. OD Uluslararas likiler Blmnde 2004te rkiyeran

likilerinde atma ve birlii: 19892001 balkl teziyle yksek lisansn ve 2011de Devrim

Muhazlar ve ran Siyaseti: Devrim Sonras randa Siyasi Liderlik ile Devrim Muhazlar Arasnda

Deiken likilerin Nedenleri ve Sonular teziyle de doktorasn tamamlad. Yksek lisans ve

doktora almalar srasnda ahran ve Columbia niversitelerinde misair aratrmac olarak

bulunan Sinkaya, halen Yldrm Beyazt niversitesi Uluslararas likiler Blmnde retim

yesidir. Sinkayann akademik ilgi alanlar arasnda ran siyaseti, ran gvenlik ve d politikas,

Devrim Muhazlar, rkiyeran ilikileri, Ortadou siyaseti, siyasal slam, rkiye siyaseti ve

rk d politikas yer alyor. Bu konularda rke ve ngilizce kaleme ald makaleleri bulunuyor.

ORADOU KONUMALARI 7

Deerlendrme: Abdullah Erboa

7/31/2019 KAM E-Blten 5


Ortadounun dinamikyaps kresel siyasetin ana gndemini oluturmaya devam ediyor. Arap Bahar, ArapDevrimleri, Arap syanlar gibi arkl ekillerde adlandrlan srecin ne yne evirilecei

youn bir biimde tartlrken rann nkle

er meselesinin diplomatik aralarla zlmesiynndeki uluslararas abalar da sryor. K

resel Aratrmalar Merkezi Ortadou Konu

malar toplant dizisinin yedincisinde, rann

Ortadou politikalarn ve Arap Baharna

bakn tartmak zere Yldrm Beyazt ni

versitesi retim yesi Yard. Do. Dr. Bayram

Sinkayay arlad.

Sinkaya, konumasnda rann d politikasn

drt temel soru etranda ele ald: (i) Arap Bahar ncesinde Ortadou politikalar nasld?

(ii) Arap Bahar srecinde yaanan gelime

leri nasl deerlendirdi? (iii) Bu srece diplo

matik anlamda nasl tepkiler verdi ve nasl bir

politika izledi? (iv) Arap Bahar sonras s

rete rann Ortadou politikasnn muhtemelsnrlar nelerdir?

slam Devrimi sonrasndaran, iilikle ve Amerikankartlyla desteklenenanti-emperyalist bir dpolitika izledi

Sinkaya ncelikle blgenin en nemli gle

rinden biri olan rann slam Devrimi ncesi

ve sonras Ortadou politikalarndaki deii

mi deerlendirdi. Buna gre, rann ah d

neminde Bat ile ilikileri olumlu seyreder

ken, hatta kimilerinin deyimiyle Ortadouda

Batnn jandarmaln yaparken, devrimle

birlikte bu rol sona erdi ve Batnn en aman

sz dmanlarndan biri haline geldi. Devrimin d politikada yapt deiiklikler arasn

da antiemperyalizm balamnda Amerikan

kartl son derece nemlidir. Antiemper

yalizm randa devrim sonras kurulan siyasal

yapyla, yani iiliin siyasallatrlm anlay,

en azndan Humeyni tarandan velayeti akih

doktrini erevesinde gelitirilen yorumlaryla

rtyordu. Dolaysyla devrim sonras ran,

antiemperyalist bir d politika izlemeye balad ve bunu iiliin temelleriyle de destekledi.

Ortadouda ran dlayarakkurulacak yen br blge sstembaarl olamaz

7/31/2019 KAM E-Blten 5


11 Eyll sonras jeopolitikdeiim, Ortadouyuran ile ABD arasndabir mcadele sahasna

dntrdAntiemperyalizme paralel olarak dikkat e

ken bir baka nokta da zellikle ilk yllarda et

kili olan devrim ihrac politikasdr. Humeyni

liderliindeki rann ii milliyetisi bir anla

yla deil, tamamen mezhepler st bir slam

anlayyla btn slam Dnyasnda benzer

devrimlerin yaplmasn hedeediini belirten

Sinkaya, bunun iin kimi yerde mevcut slamieilimli hareketleri desteklemeye, kimi yer

de kltrel propaganda yoluyla etkili olmaya

altn syledi. Ardndan 1990l yllarla

birlikte ran d politikasnda yaanan yumu

amaya dikkat ekti ve Cumhurbakan Mu

hammed Hatemi dneminde Batyla ve kom

ularla daha salkl ilikiler kurma arzusunun

ncelik kazandn vurgulad. Ancak 11 Eyll

sonras ABDnin rana ynelik tutumunu sert

letirmesinin ve 2003teki Irak igali sonras

blgede yaanan jeopolitik deiimlerin ran

yeniden radikal bir izgiye ittiini, rejimin teh

dit altnda olduu hissinin gvenliki bir pers

pektii ve gvenlik eksenli politikalar tetikle

diini, bu algnn da Mahmud Ahmedinejad

cumhurbakanlna tadn belirtti. eri

deki bu gvenliki alg d politikada ise Filis

tin sorununa yeniden ncelik verilmesi, srail

dmanlnn artmas ve her ne kadar Aga

nistan ve Irakta dorudan ya da dolayl ibir

lii yapm olsalar da Ortadounun ran ile

ABD arasnda bir mcadele sahasna dn

mesi olarak tezahr etti.

Sinkaya bu deiimin blge politikasnda

ki pratik yansmalarn ise u ekilde ak

lad: ran, devrimden sonraki ilk on ylda

Ortadouda zellikle Bat ile yakn ilikileri

olan Suudi Arabistan, Kuveyt, Msr gibi re

jimlerin meruiyetini tanmazken, 1990larda

ki politika deiimiyle birlikte meruiyetlerini

tanyp onlarla ibirliine yneldi. Ahmedi

nejad ile birlikte d politika yeniden radikal

leirken, bu rejimler meruiyetleri sorgula

makszn olduklar gibi kabul edildi; ahran,

7/31/2019 KAM E-Blten 5


kresel ABDran mcadelesinde kltrel ve

siyasal propaganda yoluyla onlar kendi sana

ekmeye alt.

Sinkaya bu ranABD mcadelesinin randanasl alglandn elsei olarak da temellen

dirdi: Geleneksel ran ya da Dou elsee

sinde yaygn olan mehur iyikt arasndaki

mcadele ve ii elseesindeki mazlumzalim

mcadelesi, ran Devrimiyle birlikte ran

Amerika mcadelesine dnyor. ranl dev

rimcilerin bakna gre, slam Devrimi kt

olan Amerikann emperyalist projelerine ok

byk bir darbe vurduu iin Washingtondakiynetimler ne yapp edip randaki slami rejimi

devirmek istiyor. O halde ran ile Amerikann

bir araya gelmeleri ya da dmanlktan vaz

gemeleri neredeyse mmkn deildir. Bir

birlerini dman gren bu iki rakibin ekime

sahas ise Latin Amerikadan Kuzey Arikaya

ve Asyaya kadar dnyann her yeridir.

ran Arap Baharn slamiUyan perspektindenokuyarak 1979 Devrimi ileparalellikler kuruyor

rann Arap Bahar srecinde yaanan ge

limeleri nasl deerlendirdii konusuna ge

lince, Sinkaya zetle unlar syledi: slam

Devriminden itibaren ahrann yapmak

isteyip de yapamadn bir anda unus veMsrda patlak veren devrimlerde Arap halk

larnn kendi inisiyatieriyle gerekletirmesi,

ran tarandan byk bir memnuniyetle kar

land. Nitekim bata Amerika olmak zere

Batl lkelerle iyi ilikileri olan otoriter rejim

lerin kendi halklar tarandan devrilmesini

ran uzunca bir sredir arzuluyordu. Lider de

iimleri, demokrasiye gei ve halk iradesinin

hkim olmasyla birlikte bu lkelerin Amerikan yanls tavrlarn terk edip doal olarak

rann yannda sa tutacana dair bir beklenti

dodu. ahran ynetimi, Arap Baharn 1979

slam Devriminden sonra ska vurgulanan

slami Uyan perspektiinden okudu; ran

slam Devrimi ile Ortadoudaki devrimler

arasnda zellikle Batyla iyi ilikileri olan

rejimlerin halk tarandan devrilmesi, devrim

lerde slami bir sylemin kullanlmas ve toplu

Cuma namazlarnn ardndan eylemlerin ya

plmas vs. balamnda paralellikler kurdu.

Suriye ve Bahreyn dnda

Arap Bahar sreci, rannOrtadoudaki jeopolitikkonumunu glendirdi

Peki, ran bu srete diplomatik olarak nasl

tepkiler verdi ve nasl bir politika izledi? Sin

kaya, rann Arap Bahar srecinde tek bir

dil kullanmadna, devrimlerin yaand l

kelerde geleneksel siyasi bak erevesinde

arkl tutumlar sergilediine dikkat ekti. Bunagre, Kuzey Arika ve Krezdeki Batya yakn

rejimlerin devrilmesine yol aacak gelimele

ri cokuyla karlarken ve desteklerken, yakn

mtteiki olan Suriyede devrim srecinin ya

anmasn ciddi bir tehdit olarak grd. Zira

ran, kendi ierisinde rgtlenen rejim kart

muhaleet ile Suriyede ortaya kan muhali

hareket arasnda paralellikler kurdu. Sinkaya,

ran ierisindeki demokratik aralarla slamirejimi ykmaya alan ABD ve Siyonistlerin

ban ektii Batnn benzer aralar kullana

rak antiemperyalist ve srail kart izgideki

Esed rejimini devirmeye, bylece ranSuri

yeHizbullahHamas blounu datmaya a

balad inancnn ahranda hkim olduunu

aktard.

te yandan Arap corayasnda yaanan dev

rim srelerinin ran ile Amerikann mtteiki Suudi Arabistan arasnda gerilimli bir bilek

7/31/2019 KAM E-Blten 5


greine dntn, zellikle (ABDnin 5.

Filosuna ev sahiplii yapan ve ii ounlua

ramen Snni bir rejimce ynetilen) Bahreyn,

(ran eksenindeki) Suriye ve Yemende bu m

cadelenin zirveye ktn anlatt. Zira Bah

reyndeki halk ayaklanmas Suudi Arabistan

tarandan iddet yoluyla bastrlmasayd, sadece Snni rejim devrilmekle kalmayp kresel

Amerikanran rekabetinde ABD ok ciddi bir

zemin kaybedebilir, ran savunmasn glen

dirip blgede uzun sredir bekledii liderlik

vasn kazanabilirdi. Dolaysyla devrim sre

lerinin her lkede rann istedii gibi ilerledi

ini sylemek zor. Yine de Suriye ve Bahreyn

dnda bu srecin rana byk lde yarad

ve Ortadoudaki jeopolitik konumunu glen

dirdii iddia edilebilir.

Bu dnemde ran d politikasnda Arap

Dnyasna ynelik dk bir diplomatik ziya

ret proili izildiine dikkat eken Sinkaya, ran

slami Uyan Uluslararas Cemiyetinin kurul

masnn ve propaganda mahiyetinde, daha ok

genlere ynelik eitli koneranslar dzenlen

mesinin bu alandaki en nemli yenilik sayla

bileceini belirtti. Nitekim Sinkayaya gre ah

ran ynetimi, zerindeki siyasi ve iktisadi bas

klarn yan sra blgedeki devrimci hareketle

rin rana mesaeli olmasnn da etkisiyle Arap

Bahar srecine Suriye dnda iil destekten

ziyade sylemsel bir katkda bulunabiliyor.

Suriyenin akbeti rann

blgedeki duruunudorudan ve derindenetkileyecek

Her ne kadar ahran ynetimi ran bu sreci

kendisi iin bir rsat olarak grse de Sinkaya,

nemli bir boyuta, Arap Bahar sonras rann

Ortadou politikasndaki muhtemel snrlara

dikkat ekti. Arap Devrimlerinin her lkede

arkl koalisyonlarn birer rn ve slamcla

rn da bu koalisyonlarn sadece birer paras

olduunu hatrlatan Sinkaya, rann slam an

lay ile devrimin yaand lkelerdeki slam

clarn slam anlaynn arkllna ve koalis

yonu oluturan dier gruplarn da rana mesa

eli olduuna vurgu yapt. zellikle 2006daki

Hizbullahsrail Sava ile birlikte rann Arap

Dnyasndaki itibar byk lde artsa da,

Irakta yaanan mezhep atmalar ve randa

7/31/2019 KAM E-Blten 5


Yeil Hareketin iddet yoluyla bastrlmas ile

birlikte itibar kaybna urad. Nihayet Suriyede

kar devrimci bir duru sergilemesi, devrim

olan dier lkelerde rann pozisyonunu epey

ce zora soktu. Bununla birlikte Sinkaya, devri

min yaand lkelerde demokratik rejimlere

geilmesiyle ahrann blgede rahatlayaca,

yeni gelecek hkmetlerin dost olmasa bile

en azndan rana ynelik politikalarnn eski

olumsuz seyrinde olmayaca beklentisinde.

Arap Bahar srecinin baz lkelerde siyasal

istikrarszla yol aabileceini, ancak rann

istikrarszlk, zellikle de i sava konusunda

olduka deneyimli olduunu hatrlatan Sin

kaya, Suriyenin akbetinin rann blgedeki

konumunu dorudan ve derinden etkileyece

i, te yandan yeniden kartlarn karld bir

srete ran dlar ekilde kurulacak bir blge

sisteminin baarl olmayaca kanaatinde.

Sinkaya Arap Baharnn rana srama ihti

malini ise muhaleet tek bir emsiye altnda

buluamad mddete pek mmkn grmyor. Rejimin toptan devrilmesini isteyen re

jim kart muhaleet ve slam Cumhuriyetine

deil, sadece mevcut ynetime ve politikalar

na kar kan rejim ii muhaleet olarak iki

paraya ayrlm durumdaki ran muhaleeti,

rejimi henz ciddi bir ekilde tehdit etme po

tansiyeline sahip deil.

Ankarann blgedeistikrarszla tahammlyokken Tahran, ABDninkaybetmesi uruna blgeselistikrar nemli grmyor

Arap Bahar srecinde rkiyeran ilikile

rini de deerlendiren Sinkaya, son on yllk pe

riyotta rkiyenin Amerika ile yaad geri

limlerin randa takdir topladn, Ankarann

Filistin ve Suriye politikalarnn heyecanla

karlandn belirtti. Ancak son dnemde

hem rkAmerikan ilikilerinin dzelmesi

nin hem de Malatyaya NAO ze savunma

sisteminin bir parasnn yerletirilmesi ve

Ankarann izledii Suriye politikasnn ran

taranda huzursuzluk yarattn vurgulad.

Buna mukabil ahrann Suriye politikasnn

da blgede istikrarszla tahamml olmayan

Ankara tarandan ciddi bir biimde eletirildiini iade etti. Sinkayaya gre, Ortadouda

Amerikann kaybetmesine yol aacak tm

parametrelere ak olan ran, blgesel istikrar

bu hede uruna pek de nemli grmyor. te

yandan Hr Suriye Ordusunun rehin ald

ranllarn Ankarann giriimiyle ve iki rk

gazetecinin de ahrann arabuluculuuyla

serbest braklmas rneklerinde grld

gibi, Suriye zerinde ran ve rkiye zamanzaman ibirlii de yapyor. Her ne kadar son

dnemde iki lke medya ve akademi evrele

rinde tepkiler karlkl olarak artsa da, ran

ve rk hkmetlerinin tavrlar gerginlii

azaltma ynnde. Bu adan ran, rkiye ile

gerilimin artmamas adna lml ve kontroll

mesajlar veriyor.

Bayram Sinkayann deerlendirmelerini de

gz nne alarak, sonuta unu syleyebiliriz ki Ortadounun en nemli glerinden

biri olan ran, Arap Bahar sonras blgede

demokrasinin hkim olmasndan maksimum

ayda salayaca beklentisinde. Ancak san

dktan ne kaca belli olmaz.

7/31/2019 KAM E-Blten 5


Kuran ve ktsat:Kred ve Faz Meselesne

Makro-Sstemk Br Yaklam

Sabr Orman

9 Hazran 2012

Sabri Orman, stanbul niversitesi ktisat Fakltesinden mezun olduktan sonra 1980de ayn aklteye

asistan olarak girdi ve 1981de doktorasn tamamlad. 1982de yardmc doent olarak Marmara niversitesi

ktisat Blmne geti. Ayn blmde 1986da doent, 1993te proesr oldu ve 2003te emekliye ayrld.

London School o Economics and Political Scienceda aratrma asistan (19891990) olarak almalar yapt.

Malezyada Uluslararas slam niversitesi ktisat Blmnde (19921994) ve Uluslararas slam Dncesi ve

Medeniyeti Enstitsnde (19951997 ve 20022006) iktisat proesr olarak grev yapt. En son stanbul icaret

niversitesinde rektr yardmcl (20072009) ve rektrlk (20092011) grevlerinde bulunan Pro. Orman,

Kasm 2011de .C. Merkez Bankas meclis yeliine seildi.

teli, ikisi tercme ve alts edisyon olmak zere on bir kitab ve ok sayda makalesi bulunan Ormann

kitaplar unlardr:

Gazali: Hakikat Aratrmas, Felsee Eletirisi ve Etkisi, nsan Yaynlar, 1986. Gazalinin ktisat Felseesi, nsan

Yaynlar, (3. bask) 2007. ktisat, arih ve oplum, Kre Yaynlar, (3. bask) 2012.

arihselciliin Sealeti (K.R. Popper, Te Poverty o Historicism), nsan Yaynlar, (4. bask) 2002. slam ktisat

arihine Giri (A.A. Duri,Muqaddamah i arikh al-Arabi al-Iqtisadi), stanbul, 1991.

Bilgi, Bilim ve slam, slami limler Aratrma Vak Yaynlar, 1987. Para, Faiz ve slam, slami limler AratrmaVak Yaynlar, 1987. rkiyede Zekat Potansiyeli, slami limler Aratrma Vak Yaynlar, 1987. i-veren

likileri, slami limler Aratrma Vak Yaynlar, 1990.Modernleme, slam Dnyas ve rkiye,Ensar Neriyat,

2001. letmelerde Etii, O Yaynlar, 2009.

KSA KONUMALARI 6

Deerlendrme: Melke Akku

7/31/2019 KAM E-Blten 5


KAM ktisat Konumalar toplant dizisinin altncsnda, .C. Merkez

Bankas Meclis yesi Pro. Dr. Sabri Orman

misair ederek (ayn zamanda onun ktisat, a-

rih ve oplum adl kitabnn sekizinci blm

n tekil eden) Kuran ve ktisat: Kredi ve Faiz

Meselesine MakroSistemik Bir Yaklam ba

lkl tartmal bir toplant gerekletirdik. Bu

toplant, KAM bnyesinde bir senedir devam

eden ve rkiye iktisadi dncesine nemli

katklar olan Sabri lgener, Sabahattin Zaim,

Nevzat Yalnta, Ahmet abakolu, Sabri

Orman, Mustaa zel, Adnan Bykdeniz veCengiz Kallek gibi iktisatlarn konu aln

d rkiye ktisadi Dnce almalar

Atlyesinin aaliyetlerine paralel olarak ger

ekletirildi. Atlye bnyesinde yaplan ana

okumalarn ve tartmalarn tesinde, sahip

olunan medeniyet bilinci erevesinde arkl

bir sz syleme derdindeki gen iktisatlar ile

ayn endielerle seneler nce yola km tec

rbeli bir hocay buluturmas hasebiyle bir ilkolan bu toplant, klasik yuvarlak masa aaliyet

lerinin dnda sorucevap ormatnda ilerledi

ve aiz, kredi sistemi, murabaha, temerrt gibi

iktisadi konular konuuldu.

Bir mr megalemiz

olacak doktora konusunu vekaynaklarn cebr-i ihtiyarile belirledik

Sabri Orman, makalesinin tahlilinden nce,

slam iktisad almann cazip olmad bir

dnemde yolunun nasl bu alanla kesitii

ni bizimle paylat. mam Gazalinin insan

baz eyleri ihtiyar ettiini zanneder ama as

lnda bu tercihler bile belirlenmitir manasna gelen cebr-i ihtiyarkavramndan hareketle

akademiye giri hikyesini anlatt. Buna gre,

iin banda slam iktisad almay dn

meyen Orman, imamhatip mezunu olduu

iin dnemin artlar gerei mecburen nce

Yksek slam Enstitsn, ardndan ktisat

Fakltesini bitirince bu iki eitimi harmanla

yacak bir konu zerinde almak istemi. Sab

ri lgener Hoca kendisine Gazali almasntavsiye etmi. O ana kadar bu konuyu hi d

nmedii iin slam limi olarak saygnl

tartlmayacak olan Gazali iktisadi konular

da bir doktora tezini besleyecek ne sylemi

olabilir ki? diye dnm; ancak Gazalinin

eserlerindeki konu balklarn tarayp iktisat

la ilikilendirilebilecek mevzular belirleyince

hocasna hak vermi. Rehber hocaln, tez y

netmenin ne kadar nemli olduunu o zamananlam. Bir mr megalesi olacak doktora

slam ktsad, net snrlarla

evrl del, novasyona akdevrmc br alandr

7/31/2019 KAM E-Blten 5


konusunu ve kaynaklarn da yine cebr-i ihtiyar

ile belirlemi. Nitekim yetmii akn eseri bu

lunan Gazalinin almalarn iin banda s

namakla megulken bir gn hocas arm

ve ya rumi takvimden miladi takvime evrilerek hesapland iin drt ay sonra ya had

dinden emekli olmas icap ettiini sylemi.

O ana kadar Gazalinin eserlerinden yalnzca

hyay taram olan Orman, kaynan bunun

la snrlamak zorunda kalm. ez snavna

girdii gnn mesai bitiminde lgener Hoca

emekli olmu. Sonrasnda akademik hayatnda

Orhan una, Sabahattin Zaim, Nevzat Yaln

ta gibi kymetli hocalarn asistanln yapmve onlardan ok istiade etmi.

i ile patron statlerigerei karde olamaz, amaortaklk kardelie imknverir

Bu girizghn akabinde Pro. Orman, Kuran

ve ktisat makalesinden hareketle kendisine

yneltilen sorular cevaplandrd. Bu ereve

de Hadis ve ayetlerde ii snnn mevcudi

yeti kabul edilirken ve iipatron ilikisinde

hakkaniyet tavsiye edilirken neden makale

nizde iipatron ayrmn vurguluyorsunuz?sualine cevaben unlar syledi: Bu makalede

hususen patronii ilikileri ve aiz yasa ze

rinde younlatk. ktisadi sistemde yaplmas

muhtemel btn dzenlemelere ramen eitli

sebepler dolaysyla hl ii statsnde, yani

baml alan statsnde insanlar kalacaktr.

Bazen insanlarn vasar baka trl olmaya

msaade etmez; herkes bamsz alma, ini

siyati kullanma, mteebbis olma vasarna

sahip deildir. kincisi, ilerin yaps da buna

msait olmayabilir, yani her i ortaklk yaps

na uygun olarak organize edilemeyebilir. Do

laysyla o durumlara mnhasr olmak zere

ve tabii sistemin iiliyattaki perormansna

bal olarak, iilik stats bu teorik sistemde

dahi varln srdrr, sistem onu reddetmez.

inin durumuyla ilgili bir tavsiye ya da emir

olarak inin cretini alnnn teri kurumadan

verin mealinde hadisler rol oynamaya devam

7/31/2019 KAM E-Blten 5


eder. i varsa, ki kalmaya devam edecektir,

burada nemli olan iilik statsnn siste

mi karakterize eden bir stat olmasdr. ah

sen ben iiyle patronun karde olabileceine

inanmyorum. atsnlar demiyorum; amabir taraa hakiki manasyla ii, dier taraa

hakiki manasyla patron varsa bunlar karde

olamaz; zira taraarn statleri buna msait

deildir. Patron da ii de karde olmak iste

yebilir; ama karlkl iyi niyetlere ve gayretlere

ramen aralarnda alamayan engeller vardr.

Onun iin insanlar karde yapmak istiyorsa

nz onlar ayn statye eritirmeye almanz

icap eder. i ile patron konumlar gerei ayrstatdedirler; ama mesela ortak olurlarsa iler

deiir. nk ortaklk mterek bir statdr.

Ortak olursanz birinizin pay dierinden k

k de olsa ayn staty paylarsnz, ki bu

ortaklarn karde olmasna imkn verir. Sy

lemek istediim tam olarak bu, yoksa ii ile

patron mutlaka atacak demiyorum. slami

deerlere sahip ii ve patron ile buna sahip ol

mayan ii ve patron arasnda arklar olacankabul ederim; birinin ilikileri daha yumuak

olabilir. Ama bu, aradaki stat arkn izale

etmez; zaten eytan da buna msaade etmez,

taraar srekli drter.

Fazlurrahman, modernzamanlarda kredi

ilemlerinde aizin haramolmas artk geerli deildirgrnde

slam iktisad tartmalar genelde Faizi nasl

slamlatrabiliriz? sorusu etranda yrr

ken Ormann aiz yasann kredi mekaniz

malarn trplemek ve adaletsizlii nlemek

amacyla konduu tezi tartmann ana konu

larndan birisi oldu. Faiz meselesinin insanlktarihinin en eski konularndan biri olduu

nu, btn brahim dinlerde aizin haram ya

da yasak kabul edildiini, bu konunun bizim

tartma gndemimize modern zamanlarda

girdiini belirten Orman, nemli bir slam

dnr olan Fazlurrahmann slamda ktisadi Adalet balkl makalesine uzun bir at

la slamda aiz yasana dair unlar syledi:

Fazlurrahmann makalesine gre, aiz yasa

aslnda bizim imdi tarttmz gibi tartl

mamaldr; nk yasaklanan ey, o tahrimin

geerli olduu zamann realitesine yneliktir.

O zaman borlanma zenginlerden akirlere

doru oluyordu ve kiiler tketim maksadyla,

ihtiya sahibi olarak borlanyorlard. Mevcutserveti hayatn idame ettirmesine imkn ver

meyen birisi durumu daha iyi olan birisinden

yardm istiyor, o kii de Ben sana bu yardm

u aiz oran mukabilinde veririm diyordu. Bu

ilem daha sonra bizde murabaha, ngilizce

de usuarydenilen srece dnt. abii din

lerin bu adaletsizlie msaade etmesi uygun

olamazd ve bu nedenle yasaklanmt. Ama

zaman iinde borlanmalarn yaps deiti.Modern zamanlarda ihtiya kredisi devam

etse bile esas borlanmann alan arkllat.

nsanlar artk ihtiya ve tketimden ziyade

yatrm maksadyla borlanyorlar ki bunlar

genelde zenginler ya da zengin olma kabiliyeti

son derece yksek olan mteebbisler. Bir ta

ra ekonomik olarak iyi durumdaki yatrmc

ve mteebbislerden mteekkil iken, dier ta

ra daha ok alt ve orta dereceli gelir grubunamensup, kendi kk tasarruaryla bir teeb

bs balatma imknlar olmayan ya da bu k

k sermayeyi bir iktisadi teebbse evirme

vasndan mahrum kk tasarru erbab. Faiz

yasan savunarak kk tasarru sahiplerine

Faiz haram, sen bu tasarruu karlksz ola

rak karz hasen gibi yatrmda bulunan kiiye

ver diyoruz ki bu adil deil. Yani aiz yasa

nn maksad bir adaletsizlii izale etmek ikenbiz modern zamanlarda hadiseye ayn ekilde

7/31/2019 KAM E-Blten 5


bakarak baka bir adaletsizlie yol ayoruz.

Adaletzulm kriterine gre yaplacak bir de

erlendirmede kredi ilemlerinde aizin haram

olmas artk geerli deildir. Haram olan usu-

arydir, interestdeil sonucuna varyor Fazlurrahman.

slamda esas yasaklanmakistenen aiz deil, kredimekanizmasdr

Orman, burada kredilemenin konusunun t

ketimden retime doru deimesi ve usuary-

den intereste, yani murabahadan aize doru

bir normallemenin gereklemesi eklinde

iki kriter olduunu, bundan hareketle aiz ya

sann doru olmad kanaatine varan slam

dnrleri bulunduu gibi, sonularn etra

lca mtalaa etmeden mikro bazda dnerek

aizin haramlna inanan kiilerin de mevcut

olduunu belirtti. Bu konu zerinde kendi g

rlerini ise u ekilde ayrntlandrd: Faiz

yasa ile mikro bazdaki adaletzulmden zi

yade makro erevedeki sosyal sonular nce

lendii iin murad ilah aizin usuaryya da

interest, murabaha ya da aiz ark etmez ya

saklanmas ynnde deildir. Faiz yasann

belirli bir tarih dneme ait olduuna inanmyorum; zira Kuran tarih bir metin deildir.

Faizin haramln anlaml klan, bunun iki

kii arasndaki bir hadise oluundan ziyade

makro dzlemde etkileri bulunan sosyal bir

konu olmasdr. Esas yasaklanmak istenen aiz

deil, kredi mekanizmasdr. Kredi mekaniz

masn yasaklamak baka baz sebeplerden do

lay olumsuz sonulara yol aaca iin kredi

mekanizmas deil, dolayl olarak onu engel

leyen aiz yasaklanmtr. Faiz alamayacak k

k/orta tasarru erbab neden elindeki tasar

ruu patron kardeine vermek istesin? Kimse

parasn herhangi bir menaat elde etmeden

bir bakasna vermez, olur da ikna ederseniz

bile bu adil olmaz. Dolaysyla stratejik olarak

yasaklanmas hedeenen kredi mekanizma

syken aiz yasaklanarak ayn hedee varlmak

istenmitir dncesindeyim. Faiz yasann

dolayl bir kredi yasa olarak deerlendiril

7/31/2019 KAM E-Blten 5


mesinin akademisyenler ve bu alandaki pratis

yenler iin inanlmaz bir inovasyon alan at

n dnyorum; zira kredi mekanizmasn

kaldrmak iin onun yerine geebilecek yeni

mekanizmalarn gelitirilmesi gerekir. Ayrca

iktisadi adan nemi yksek olmasa dahi ah

laki adan nem arz eden karz hasen mes

sesesinin korunmas taraarym.

Kredili bir sistem ileortaklk esasna dayal biryapnn ortaya karaca

sosyal ve siyasi ortam okarkl olacaktr

Orman bir soru zerine, aiz yasann ardn

daki amacn kredi mekanizmasn kaldrmak

olduu kanaatine paralel bir toplum tasavvu

rundan da bahsetti: Faiz yasann ciddi ik

tisadi sonularnn yan sra hem organizas

yon hem ilem trleri hem de iinde yer alan

aktrlerin psikolojisi zerinde etkileri vardr.Ortak olarak bir iktisadi yapda yer alan insan

ile tasarruarn bakasna dn olarak ve

ren insan arasnda derece ark deil, tr ark

vardr. Bu arkllamann iktisadi motivasyon,

etkinlik, gelir blm, i ilikileri, iin or

ganizasyonu, verimlilik gibi alardan iktisadihayat etkileyecek ok sayda, ok ynl ra

dikal sonular olacaktr. Bu minvalde byle

arkl bir iktisadi yap arkl bir sosyal yapy

ortaya karacaktr. Birinde piramitsel bir sos

yal yap oluurken dierinde ekliptik bir sosyal

yap olumas muhtemeldir. Siyasi bakmdan

da ok arkl sonular ngrlebilir. Kredili bir

sistemin yol at siyasi yaplanma ile ortak

lk esasna dayal bir yapnn ortaya karacasosyal ve siyasi ortam ok arkl olacaktr. Hat

ta kltrn bile bundan etkilenmesi ihtimal

dhilindedir.

Sabri Ormann tecrbelerini paylat bu top

lant, patronii ilikileri ve aiz yasa konu

larnda sunduu arkl perspektie katlmc

larn slam iktisadn, net snrlarla evrili bir

alan yerine, inovasyona ak devrimci bir alan

olarak yeniden deerlendirmelerine imknverdi.

7/31/2019 KAM E-Blten 5


Ale rketlernde KurumsalYnetm ve Markalama

Ahmet Sad Kavurmac

16 Hazran 2012

Ahmet Said Kavurmac, 2008den bu yana Aydnl Grupun yrtme kurulu bakanl (CEO)

grevini yrtyor. stanbul eknik niversitesi Endstri Mhendisliinden mezun olan

Kavurmac, Marmara niversitesi letmede yksek lisans eitimini tamamlad. 1995te i hayatna

balad Aydnl Grup bnyesinde srasyla retim, sat ve ihracat temsilcilii, byk maazalar

koordinatrl, Cacharelmarka direktrl, grup markalar pazarlama direktrl gibi arkl

grevlerde bulundu. Ayrca Birlemi Markalar Dernei (BMD) ynetim kurulu ve kurucu yelii,

stanbul Gen Giriimciler Dernei (SGD) ynetim kurulu bakan vekillii ve kurucu yelii

grevlerini yrten Kavurmac, ayn zamanda Hdavendigar niversitesi mtevelli heyet yesi,

Yedirenk Sanat Vak mtevelli bakan ve Kandilli Kulb Vaknn kurucular kurulu yesidir.

EKN YNEM SYLELER 21

Deerlendrme: Melh Torlak

7/31/2019 KAM E-Blten 5


Haziran aynda yirmi bi

rincisini gerekletirdiimiz Etkin Ynetim

Syleilerinde Aydnl Grup Yrtme Kuru

lu Bakan Ahmet Said Kavurmacy misair

ederek Aile irketlerinde Kurumsal Ynetim

ve Markalama zerine konutuk. Ksa bir

tantmdan sonra Ahmet Bey, irket kurucu

su Mustaa Kavurmacnn hayat hikayesinden

kesitler paylat. Aydnn Karacasu ilesindednyaya gelen Mustaa Bey, stanbul niver

site ktisat Fakltesinde okumu ve Sabahattin

Zaim Hocann nasihati zerine ticari hayata

ynlenmi. 1965 ylnda Fatihte 50 metrekare

lik bir dkkanda ticarete balayan Mustaa Bey

nsanlara nasl aydal olabilirim? dn

cesiyle hareket etmi. imdilerde ise Aydnl

Grup bnyesinde Pierre Cardin, U.S. Polo ve

Cacharel gibi byk markalarn distribtrl

yrtlyor.

Hakiki lider, beraberindekiinsanlarla mesae kat edenve onlar yksek bir hedeeynlendiren kiidir

Mustaa Beyin tutumu ve byklerin szle

rinden hareketle Aydnl Grup ierisinde temeldeerlerin oluturulduunu syleyen Kavur

mac, idarecilerin ciddiyet ve eat sahibi ol

mas gerektiine vurgu yapt. Hakiki lider, tek

bana yol yryen bir insan deildir diyen

Kavurmacya gre lider, beraberindeki insan

larla mesae kat eden, arkasnda bulunanlar

yce ve yksek bir hedee ynlendiren kiidir.

irketlerin en byk sorunlarndan biri olangybet konusuna kar topyekn sava atk

larn syleyen Kavurmac, Hz. Muhammedin

Gybetten saknn! nk gybet zinadan daha

iddetlidir. Kii zina eder, sonra tvbe ederse,

Allah onun tvbesini kabul buyurur. Ancak gy-

bet eden, gybet edilen aetmedike, mairet

olunmaz.hadisini aktard.

Olutuduumuz yaanabilirtemel deerlere tm AydnlGrup alanlar uymakzorunda

Aile irketi olarak kurulan Aydnl Grupta

hlihazrda yerliyabanc toplam 3000 kii a

lyor. Kavurmac, dildinrk ayrm yapmak

szn herkesi kapsayacak, yaanabilir temel de

erler olutuduklarn, en stteki yneticiden

en alttaki alana kadar herkesin bu deerlere

uymak zorunda olduunu syledi.

Aydnl Grupun temel deerleri:

1. Adil, drst, inanlara ve arkllklara say

gl davranmak.

2. Alak gnll, hogrl ve yardmsever

olmak.

3. ncelikleri dikkate alarak esnek, hzl vedurumsal davranabilmek.

Hem alede hem de rkette stare,vak ve ttak tam tess edlmeldr

7/31/2019 KAM E-Blten 5


4. Hata yapmaktan korkmamak, hatalardanders almak, ama istiaresiz i yapmamak.

(Kurumsallamann en nemli reetesinin

bu madde olduunu dnen Kavurmac,

bunun aile irketlerinin temel dsturu ol

mas gerektiini de szlerine ekledi.)

5. Duygular dikkate almak, ancak bilimsel

metotlar ve objekti verileri kullanarak

karar vermek.

6. i kolaylatrmak, hzlandrmak ve dahaakll i yapmak iin teknolojiyi etkin kul

lanmak.

7. lerin kiilere bal olmadan srdrlebil-

dii, kurumsal bilginin retildii, gelitiril-

dii ve kurum hazasna kazandrld bir

i modelinde sreleri ve sistemleri kurgu-

lamak, yaatmak ve yazl hale getirmek.

8. Mteri, alan, hissedar ve tedariki

odakl olmak.

9. Yasal ve etik kurallara uymak.

10. i ehline vermek.

11. Daha yok mu? dsturuyla hareket edip

mevcutla yetinmemek, llebilir ve ba

armaya deer hedeer koyarak srekli

iyilemeyi ve gelitirmeyi hedeemek.

12. Konulan hedeerde zorluklar karsnda

ylmadan ve mazeret retmeden inanp,

azmedip, ii baarncaya kadar yksek

gayret gstermek.

13. Her zaman iyi niyeti ve nyargsz olarakpoziti dnmeyi esas almak; sorunlara

nc kiiler ile deil, (kesinlikle gybet

ve dedikodu yapmadan) bizzat sorumlula

r ile grerek zm aramak.

14. Zaman ve imknlar doru ve etkin kul

lanmak, isra etmemek.

15. alt yeri sadece bir i ortam deil, bir

yaam ortam olarak grmek; Aydnl aile

sinin bir yesi olarak lkesine ve insanlaaydal olmak.

Baar hikyeleri anlatan vedinleyen deil, yazan kiilerolmalyz

zetle, bu temel deerler zerinde ykselen

bir vak messesesi olmay hedeediklerini

syleyen Kavurmac, Ailede, irkette ve lkede bugn yaadmz gzelliklerin devamn

arzuluyorsak istiare, viak ve ittiak tam tesis

edilmelidir dedi. Baar hikyeleri anlatan ve

dinleyen deil, yazan kiiler olmalyz diyen

Kavurmac, bu asrn rnek hareketlerini ken

di iimizden karmamz, gzmz uuklara

dikip ulvi bir meure ile dopdolu olmamz ge

rektiine vurgu yapt.

7/31/2019 KAM E-Blten 5


Osmanl ve Rus Modernlemes:Tarhten Gnmze Yansmalar

Taansu Trker

23 Hazran 2012

aansu rker,lisans ve yksek lisansn Ankara niversitesi Siyasal Bilgiler Fakltesi (Mlkiye)

Uluslararas likiler Blmnde tamamlad. arih alanndaki doktora derecesini de Moskova

Devlet niversitesi Asya ve Arika almalar Enstitsnden ald. rke, Rusa ve ngilizce

birok kitap, makale ve uluslararas konerans teblii bulunan Do. Dr. rkerin aratrma konular

arasnda Osmanl, Rusya ve Ortadou corayasnda tarih yazm, modernleme, imparatorluk

kavram ve milliyetilik yer alyor. 2001 ylndan beri Mlkiyede retim yeliini srdryor.

AVRASYA KONUMALARI 6

Deerlendrme: Veysel Kurt

7/31/2019 KAM E-Blten 5


Kresel Aratrmalar Mer

kezinin Avrasya Konumalar serisinin al

tnc konuu, Ankara Siyasalda retim yesi

olan Do. Dr. aansu rkerdi. rker, ko

numasnda Osmanl ve Rus modernleme s

relerini paralellikler ve arkllklar balamn

da karlatrmal bir perspektie ele ald.

Osmanl ve Rusimparatorluklar Batllamasrecinin hem en muzaferihem de en madurudur

rkerin konumasnn merkezini, Osmanl

ve Rus modernlemesinin ortak ve ayrt edi

ci zellikleri oluturdu. Bu balamda en genel

yarg, her iki imparatorluun yaklak 300 yl

sren Batllama srecinde hem en muza

er hem de en madur oluudur. Batllama

balamnda muzaferiyet ve maduriyet

noktalarn aklamadan evvel rker, her iki

imparatorluun Bat karsnda nasl bir po

zisyona sahip olduunu anlatt. Buna gre her

iki imparatorluk da (i) Batnn ilk emberinde

yer alrlar. (ii) Romay tevars ettii iddiasn

dadrlar. Bu balamda Osmanl iin en arpc

rnek Fatih Sultan Mehmedin Kayser un

vann kullanmasdr. Yine Romallk iddias

sadece sylem dzeyinde kalmaz, Osmanlnn

hukuki ve idari metinlerine de girer. Ruslar ise

Romallk iddiasn IV. van dneminde ilk kez

ortaya atarlar. Bu dnemde Ruslar kendilerini

Ortodoksluun koruyucusu olarak ilan ederler

ve Moskova Yeni Roma olarak zikredilmeye

balanr. (iii) Hem antropolojik ve etnik kken

hem de hukuki ve siyasi sreklilikler bakmn

dan benzerlikler gsterirler. Zira 300 yllk atar hkimiyeti Ruslar her adan etkiler. (iv)

Batllama srecinde hem iktidar hem de bilgi

ve retim bakmndan Bat (yani ngiltere ve

zellikle de Fransa) karsnda zay derler.

Osmanl deimemek iindeiimi seerken, Rusyadakkl deiim iin kanl bir

modernleme yaanr

Rusya Batya kar mparatorluusavunarak ayakta dururken, TrkyeBatllama adna mparatorluuverp cumhuryet kurdu

7/31/2019 KAM E-Blten 5


Batllama srecinde iki imparatorluk arasn

daki arkllklara gelince rker u noktalar

ne kard: (i) XVIII. yzylda Rusyada impa

ratorluk ina sreci yaanrken, Osmanl m

paratorluu zirve dnemini geride brakr ve

Bat karsnda zayamaya balar. (ii) Ruslarbu dnemde aristokrasiyi merulatrp mes

seseletirirken, Osmanlda ise oktan tedavl

den kalkm, hatta aslnda hi var olmamtr.

(iii) Batllamaya yaklam arkldr. XVIII.

yzylda Osmanl modernlemesi, deime

mek iin deiimi seer; modernlemenin

ana amac, savata yenilmemek iin teknik

reormlar yapmaktr, yoksa sosyal ve kltrel

alanda bir dnm niyeti yoktur. Rusyada isePetro, sosyal ve siyasal yapnn tamamen de

imesi iin reormlara ynelir; bu yzden de

keskin ve kanl bir modernleme sreci yaa

nr. Kar bir g oda olmaya aday kesimleri

hiyerarik bir dzene sokarak kendisine ba

lar. Yine Petro, milliyetilikler a da deni

len modern dnemde, yani imparatorluklarn

dte ama hl geerli rgtlenme ormu

olduu bir dnemde, ulusal devlet ormundabir imparatorluk kurar. Rus imparatorluu

nun gc de ite bu elikiden gelir. Romallk,

Rusluk ve Ortodoksluk iddialarn modern bir

slupla ve kimlikler arasnda hiyerari kurarak

yaatr. rk modernlemesi ise hibir zaman

Rusyadaki gibi keskin, edit ve kanl olmaz.

Osmanlda millet sisteminin etnisite ve dille

ii yoktur. Dolaysyla Petronun Rusuluuna

benzer bir tarzda rklk ancak XIX. yzy

ln sonlarnda benimsenir. (iv) Din balamn

daki arkllk, Ortodoksluk ile slamn siyasal

anlamlarnda gzlemlenebilir. slam ancak II.

Abdlhamid dneminde siyasal bir argman

olarak kullanlrken, Rusyada ise XVI. yzyl

da balayan ve XVII. yzylda devam eden reormlar kiliseyi devlete tabi klar ve Moskova

Patriklii erken bir dnemde kendisini milli

bir kilise olarak tesis eder.

Osmanlda XVIII. yzylBatl reormlar sertolmadndan sonrakidnemlerde sert krlmalaryaanmaz

7/31/2019 KAM E-Blten 5

34/73

7/31/2019 KAM E-Blten 5

35/73

7/31/2019 KAM E-Blten 5


Avrupa Brl-Rusyalklernde Ortadou

Esra Hatpolu

27 Hazran 2012

Esra Hatipolu, lisans eitimini Marmara niversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararas likiler

Blmnde, yksek lisanslarn London School o Economics (LSE) Russian and PostSoviet

Studies Blm ile Marmara niversitesi Avrupa opluluu Enstitsnde tamamlad. 2001de

Boris Yeltsin Dneminde Rus D Politikasn Belirleyen Faktrler balkl teziyle Marmara

niversitesi Avrupa opluluu Enstitsnden doktora derecesi alan Hatipolu, 2007 ylnda

doent oldu. Halen Marmara niversitesi Franszca Kamu Ynetimi Blmnde retim yesidir.

Hatipolunun aratrma konular arasnda ABnin d ilikileri, Avrupa Komuluk Politikas, AB

rkiye ilikileri, ABRusya ilikileri, Rusyann i ve d siyaseti ve rkiyeRusya ilikileri yer

alyor.

AVRUPA KONUMALARI 4

Deerlendrme: Meltem Dumanlkaya

7/31/2019 KAM E-Blten 5


Son dnemlerde uluslararas ili

kiler alannda dnyann konutuu konular

dan biri hi phesiz Ortadouda yaananscak gelimeler ve byk glerin blgeye y

nelik izledii politikalar. Bu nedenle Avrupa

Konumalarnn drdncsnde misairimiz

olan Do. Dr. Esra Hatipolu, Ortadouyu iki

byk g olan Avrupa Birlii ve Rusya iliki

leri asndan deerlendirdi. nce ABRusya

ilikilerinde genel ereveyi izen Hatipolu,

ardndan her iki taran Ortadouya bakna

ve blge politikalarnn benzeen ve ayranynlerine deindi.

AB ile Rusya arasnda simetrik deil asimetrik

bir ilikinin var olduunu belirten ve bunu sup

ranasyonal bir rgt (AB) ile bir ederasyonun

(Rusya) davran kalplarnn rtmemesine

balayan Hatipolu, iki taran karar mekaniz

malarnn, tarihsel geliimlerinin, aktrlerinin

ve uluslararas sistemdeki konumlarnn arkl

yapda olduunu hatrlatt. AB ile ilikiye giren lkelerin genellikle ABnin koulluluk

ilkesini kabul edip tam yelik elde etme pe

indeki aday lkeler ya da birtakm konularda

ayrcalk kazanmak isteyen yakn komular ol

duunu, ancak Rusyann bunlardan arkl ola

rak batan beri AB ile eit ortaklk zerine

kurulu bir iliki biimini tercih ettiini belirtti.

Rusyann petrolihracatnn %88i vedoalgaz ihracatnn %70iABye gidiyor

AB ile Rusya arasndaki arkl etkileimin ennemli sebeplerinden birinin karlkl enerji

bamll olduunu syleyen Hatipolu bu

konuyu yle aklad: Rusyann d ticare

tinin %63 doalgaz ve petrol ihracatna da

yanyor. lgin bir biimde Rusyann toplam

petrol ihracatnn %88i, doalgaz ihracatnn

%70i ve kmr ihracatnn %50si ABye gi

diyor. Bu ciddi oran sadece ABnin Rusyaya

deil, Rusyann da ABye baml olduununbir gstergesi. Bundan dolay aralarnda siyasi

bir sorun olduunda gidebildikleri yere kadar

gidip geri adm atyorlar ve bir bakma son

kertede birbirlerine msamaha gsteriyorlar.

Szkonusu arkl etkileimin bir dier nem

li boyutu ise ABnin ylda iki kez zirve yapt

tek lkenin Rusya olmas. Bu da bize ilikiler

de ciddi bir kurumsallam yapnn olduu

nu gsteriyor. Bu kurumsallama 1994te imzalanp 1997de yrrle giren ve ilikilerin

AB ve Rusyann Ortadoudabeklentler benzer, ancak kullandklararalar arkl

7/31/2019 KAM E-Blten 5


genel erevesini izen Ortaklk ve birlii

Anlamasna dayanyor. Bu anlamann ye

nilenmesi iin 2007den beri yrtlen m

zakerelere Ortadounun tartlabilecei,

incelenebilecei, karlkl ikir alveriinde

bulunulabilecei ortamlarn da eklenmesi iin

almalar yapldn ancak henz bir sonuca

varlamadn belirten Hatipolu, anlamaya2003 ylnda iki taran ekledii drt tane or

tak hareket alann da sralad: (i) ekonomik

ilikiler ve evre, (ii) zgrlk, gvenlik ve

adalet, (iii) d gvenlik, (vi) aratrma, eitim

ve kltr. Bunlarn dnda iklim deiiklii,

insan ve uyuturucu ticareti, terrizmle mca

dele, Ortadou Bar Sreci, ran gibi taraa

rn ortak hareket etmeye altklar daha bir

ok alan bulunuyor.

AB-Rusya ilikilerikurumsallam olsa daaralarnda ciddi bir gvenproblemi var

Getiimiz yllarda birbirine komu haline ge

len AB ile Rusya arasnda genel olarak tart

lan meselelere baktmzda arka bahelerde

karlarn uyumlulatrlmas, vize muaiyeti,

Ruslarn biyometrik pasaporta gemeleri, ya

sad gle mcadele, Kaliningrad meselesi

vs. ne kyor. ki tara arasnda karlkl ikti

sadi bamlln yan sra ciddi alma grup

lar ve ortak yaplar bulunuyor. Hatipoluna

gre, AB ile Rusya arasnda kurumsal olarak

ileyen bir iliki dzlemi var ve birbirlerini ayrcalkl olarak gryorlar; akat birbirlerine

yeterince gveniyorlar m, bu nemli bir soru

iareti. te yandan yirmi yedi yeden oluan

AB, Rusyaya kar ne yapacan pek bilmiyor;

nk her ye lkenin kendine ait bir Rusya

politikas var. Mesela Almanya dier yeleri

bir kenara itip Rusyayla gayet yakn ilikiler

kurabiliyor. Bununla birlikte, istatistiklere ba

kldnda iki tara arasnda siyasi ilikiler ne

kadar kt olursa olsun iktisadi ilikilerin kar

lkl olarak bir o kadar artmas dikkat ekici.

ABnin yekpare birOrtadou politikasbulunmazken, blgede oyunAmerika ve Rusya zerinden

oynanyor

7/31/2019 KAM E-Blten 5


AB ve Rusyann Ortadouya bakna gelin

ce, Hatipolu iki tara iin de kendi aralarn

daki meselelerin Ortadou meselesinden daha

nemli olduunu, ABnin kendine ait yekpare

bir Ortadou politikas bulunmadn, blgede Amerika ve Rusya zerinden oyun oynand

n belirtti ve Rusyann Ortadouya bakn

ksaca yle zetledi: SSCB daldktan sonra

Putine kadarki dnemde, zellikle de Yeltsin

dneminde, Ortadou Rusya iin adeta kayp

bir aland. Bu dnemde Rusya kendi imajn

dzeltmeye ynelip Bat ile ilikilerini geli

tirme ve Batclk ve Avrasyaclk tartmalar

erevesinde Ortadouyu brakmak zorundakald ta ki 11 Eylle kadar. 11 Eyllden sonra

eenistan meselesini uluslararas politikann

bir paras haline getirmek ve Ortadouda e

enlere destei krabilmek zere blgeye yne

li szkonusu oldu.

Ortadou petrollerineihtiyac olmayan Rusya,

blgede AB, ABD veinden arkl bir politikaizleyebiliyor

Hatipoluna gre Rusyann Ortadou konu-

sunda AB, ABD ve inden daha arkl bir politi-

ka izlemesi, bu blgedeki petrollere ihtiyacnn

olmamasyla balantl. Rusyann temel amac

enerji iyatlarn mmkn olduunca yksek

tutmak ve Ortadounun Avrupa enerji pazar-

na kendisine rakip olacak ekilde girmesini en-

gellemek. Blge politikalarn da bu endie er-

evesinde ekillendiriyor. Ancak Hatipoluna

gre, Obamann seilmesinin ardndan Rusya

Ortadou politikasnda resetlemeye gitti. Bu

dnemden sonra Rusya zellikle ran eksenin-

de deiime gitti ve daha sonra Esed rejimine

bir kay gzlendi. Medvedev Suriyeyi ziyaret

etti, asker ve ekonomik anlamalar ile silah an-

lamalar imzaland, hatta Mslman Karde-ler terrist rgtler listesine eklendi.

Suriyede geri adm,Rusyaya hem ikamuoyunda hem de

uluslararas sistemde gkaybettirir

Rusya, BM Gvenlik Konseyi daimi yesi ola

rak ve ikili ilikileri erevesinde Ortadouda

her zaman varln srdrd. Hatipoluna

gre Rusyann Ortadou politikasnda d

nm noktas Libya oldu; Moskova ynetimi,

Ortadouda, zellikle de Suriyede yeni bir Lib

ya senaryosunun yaanmasn istemiyor. n

k Rusya, BM Gvenlik Konseyinin Libyaya

ilikin kararna ekimser oy vererek bir bakma

Fransa liderliindeki asker mdahalenin n

n am oldu ve bu lke zerindeki karlar

n kaybetti. in ilgin yan Rusyann politika

lar ABnin baz lkeleri tarandan da destek

lendi; mesela Libya kararnda Almanya Rusya

ile beraber hareket etti. Libya tecrbesinden

ald dersle Rusya, BMden Suriyeye mdaha

le konusunda herhangi bir kararn kmasna

kesinlikle kar ve Konseyin gndemine gelen

Suriye ile ilgili kararlar veto ediyor. Bunun

ardnda birok sebep var tabii. Ama zellikle,

iler gittike kontrolden kar ve her sorunda

domino ta gibi d mdahaleler yaanrsa

bu ileride Rusya ve ine kadar uzanabilir en

diesini tayor. Ayrca bugne kadar pek ok

alanda geri adm atmak zorunda kalan Rusya

iin Suriye son koz mahiyetinde. Bu alandageri adm Rusyaya hem i kamuoyunda hem

de uluslararas sistem ierisinde g kaybetti

recektir. Dolaysyla bir aktr olarak varln

devam ettirebilmek iin Ortadouya, zellik

le de kresel bir oyunun oynand Suriyeye

ok ihtiyac var Kremlinin. Bu balamda son

dnemlerde Ortadouda giderek sertleen

Putin ynetimi sylemlerinin dozunu giderek

ykseltmeye balad. Putin getiimiz gnlerde, BMnin NAOya verdii yetkinin biti

7/31/2019 KAM E-Blten 5


tarihi olan 2014 ylndan sonra Aganistanda

kesinlikle herhangi bir NAO askeri grmek

istemediklerini syledi. Ayrca Aganistandaki

uyuturucu retimi, insan haklar ihlalleri gibi

konularda Amerikay ciddi bir ekilde sulad.

Rusya, ortak bir politikasve gc olmayan ABye k-yasla Suriye krizinde dahaetkili bir aktr

Hatipolu AB ile Rusyann ubat aynda bir

deklarasyon yaynladn belirtti. Bu dekla

rasyon, Kuzey Arika ve Ortadouda yaanan

gelimelerden duyulan kaygy yanstt gibi,Arap Bahar srecinde gstericilere kar

silah kullanlmamas gerektii gibi konular

ieriyor. Yani iki taran beklentileri benzer,

akat kullandklar aralar arkl. zellikle or

tak bir politikas ve gc olmayan ABnin bu

konuda yapabilecei eyler kstl; Rusya ile

Ortadouyu konumak, blgede ekonomik

etkisini kullanmak, sivilleri koruma glerin

de yer almak, BM ve dier ok uluslu rgtlerle bir arada almak dnda azla bir seenei

yok. Hlihazrda ama ekonomik yaptrmlar

uygulama, Shellin Suriye pazarndan kma

s, baz Suriyeli siyasetilerin ABye giriini

engelleme gibi eitli giriimler dnda AB

azla bir ey yapamyor. Hatipoluna gre bu

konuda ciddi bir siyasi altyapnn hazrlanma

s ve bunun iin de herkesin birlikte almas

lazm. te yandan Rusyann Suriye konusun

da sylediklerinin bir benzerini AB de dillen

diriyor. Her iki tara da Suriyede durumun

Libyadan arkl olduunu, kim muhaleet kim

Esed rejiminin destekisi gibi konularn net

lemediini, Esed ynetiminin Kaddai gibi

Arap Birliinin ve BMnin hazrlam olduu

planlara ve reorm teklierine tamamen kar

kp bir kopu gstermediini kabul ediyor.

ABnin Suriye konusundaki temel politikas,

mzakere yoluyla Esed rejimini grevden ayrlmaya ikna etmek. Ancak ABden sonu alc

politikalar retmesini beklemek pek mmkn

deil. BM Gvenlik Konseyi daimi yesi olan

Rusyann ise bu konuda daha azla sesi kyor

ve sreci ynlendirebiliyor.

AB ile Rusya arasndakien byk mesele, Ortadou

deil, Kosovann tannmasve NATOnun ze savunmasistemi

AB, Ortadouya (zellikle de Filistine) en

azla yatrm yapan ama blgede en az gve

nilen oyuncu konumunda. nk herkes bi

liyor ki silahl gc elinde tutan Amerika ol

madan blgede herhangi bir deiimin yaan

mas imknsz. diyen Hatipolu, daha sonra

Ortadouya ynelik RusyaAB politikalar,

RusyaABD politikalar ile kyaslandnda

benzeen ynlerin ok daha azla olduuna

dikkat ekti. Bununla birlikte Hatipoluna

gre Rusyann ikirlerini AB ile rttrmek

yerine, Almanya gibi mi, Fransa gibi mi, yok

sa ngiltere gibi mi dnyor sorusuna cevap

aramak daha doru olur. Hatipolu son olarak

AB ile Rusya arasndaki en byk meselenin

Suriye veya Ortadou deil, Kosovann tann

mas ve NAOnun ze savunma sistemi ol

duunu vurgulayarak konumasn noktalad.

7/31/2019 KAM E-Blten 5


Trkyeden Kreye

ve Kurama BakMustafa Aydn

11 Temmuz 2012

Mustaa Aydn, 1988de Ankara niversitesi Siyasal Bilgiler Fakltesi (Mlkiye) Uluslararas

likiler Blmnden mezun oldu. Yksek lisansn Lancaster niversitesinde Uluslararas likiler

ve Stratejik Aratrmalar (1991) ve doktorasn ayn niversitede Siyaset Bilimi ve Uluslararaslikiler (1994) alannda tamamlad. 19952005 yllar arasnda Mlkiyedeki retim yelii

srasnda 1999da doent, 2005te proesr oldu ve Kresel ve Blgesel almalar Anabilim Dal

kurucu bakanln yapt. 20062010 dneminde OBB Ekonomi ve eknoloji niversitesinde

birok st dzey grevde bulundu. ubat 2010da Kadir Has niversitesi Rektrlne atanan

Pro. Aydn, ayn zamanda Uluslararas likiler Konseyi (UK) ynetim kurulu bakanl,

World Council or Middle Eastern Studies (WOCMES) ynetim kurulu yelii ve International

Commission on the Black Sea (BlackSeaCom) koordinatrl grevlerini de yrtyor.

Akademik ilgi alanlar arasnda uluslararas ilikiler teorileri, d politika analizi, gvenlik, strateji

ve jeopolitik, rkiyenin d ve gvenlik politikalar, Avrasyada (Orta Asya, Kaaslar, Karadeniz)

siyaset ve gvenlik bulunuyor. Uluslararas ilikiler alannda pek ok almaya imza atan Aydnnbaz kitaplar unlardr: Bar almalar ve atmalarn zm (ASAM, 2001), urkish Foreign

Policy: Framework and Analysis (SAM, 2005), New Geopolitics o Central Asia and the Caucasus:

Causes o Instability and Predicament(SAM, 2000).

KRESELE KURAMSAL BAKILAR 3

Deerlendrme: Al Aslan

7/31/2019 KAM E-Blten 5


rkiyede uluslararas ilikiler almalarnn temel problemi teori, yanikendine ait bir bak as eksikliidir. eo

risiz analiz krdr; bir teorimiz olmakszn ne

dnya ile ilikiye geebilir ne dnyaya dair ken

dimize ait sorular sorabilir ne de kendi anlam

dnyamzdan neet eden cevaplar retebiliriz.

Her analiz bir teoriye, yani bir bak asna

dayanmak zorunda olduundan, teorisizlie

mahkm akademisyenlerin rkiyede ortaya

koyduu analizler, bir bakasnn bakn

dan kreseli grmekten ve bir bakasnn

dnyasn ina etmekten baka bir ileve sahip

deildir. Batda yaanan teorik gelimelerin,

belli teorilerin ykselii ve dnn rkiye

akademyasnda paralellik gstermesi bu duru

mun en ak gstergesidir. Bu durum, sosyal

gerekliin bizim dmzda orada durdu

unu ve bilimin vaziesinin de bu gereklii

keetmek olduunu iddia eden pozitivist on

toloji ve epistemolojinin rkiyedeki bilim in

sanlar iin normal bilim vaziesi grmesinin

de etkisiyle, ylesine kanksanm ve doallk

kazanmtr ki, her rsatta teorinin soyutluu

ve gereklikten kopukluu gndeme getiril

mektedir. Hlbuki dnya ve sosyal gerek

lik ile bamz kuran ve daha da nemlisi bu

gereklii ina eden bizzat teorinin kendisi

dir. eorinin oynad bu kritik roln es geil

mesiyle, srekli bir bakas adna konuan ve

bu durumun arknda olmayan, hlihazrdaki

uluslararas yaplar egemen devletler sistemi

ni verili kabul edip bu yaplar yeniden reten

ontik pratiklerin incelenmesine odaklanm

znesiz uluslararas ilikiler anlatlarndan

mteekkil bir manzara ortaya kmaktadr.

Uluslararas ilikilerciakademisyenlerimiz ulus-devlete dayanan kreselgerekliin yenidenretimine katk yapmakla

yetindiler

Trkyede uluslararas lkleralmalarnn temel problem,teor, yan kendne at br bak asekskldr

7/31/2019 KAM E-Blten 5


Trkiye Cumhuriyeti devletinin kurulu ve ge-

liimini, bir ulus-devletin ve ulus-devlete daya-l kresel yaplarn ina ve korunmas abas-

nn tarihi olarak okuyabiliriz. Devletin kurucu

ideolojisi Kemalizmin Batclnn ve sekler-

liinin en temel unsuru, egemenliin belli bir

toprak parasyla zdeletirilmi bir ulusa da-

yal olarak tanmland teritoryal ulus-devle-

tin yeniden retilmesidir. Kemalizmin kaderi

bu anlamda ulus-devletin ve bu siyasi birime

dayal uluslararas dzenin korunmas ve sr-drlmesine balyd. Bu durum, 1990larda

ulus-devlete dayal kresel gerekliin sarsl-

maya ve yerinden edilmeye balanmasna ka-

dar olabildiince sorunsuz bir seyir izlemitir.

Bu srete, halen Uluslararas likiler Konseyi

Yrtme Kurulu Bakanln yrten Kadir

Has niversitesi Rektr Pro. Dr. Mustaa

Aydnn da iaret ettii gibi, uluslararas iliki-

lerci akademisyenler ulus-devlete ve bu siyasi

birime dayanan bir kresel yap ve gerekliin

yeniden retimine gerekli katky yapmlardr.

Bu katknn en nemli noktalarndan birisi,

ulusdevlete dayal uluslararas ilikilerin sy

lemsel olarak inasn ia eden, otonom ulusla

raras ilikiler derslerinin almasdr. Otonom

bir ekilde uluslararas ilikiler dersleri, impa

ratorluktan ulusdevlete geiin getirdii ku

rumsallama problemlerinin ve Kemalizminiktidarn tam anlamyla kurabilmek iin belli

bir sreye ihtiya duymasnn neticesinde an

cak kinci Dnya Sava sonrasnda alabilmitir. Daha nce ise uluslararas ilikiler, tarih

disiplini altnda diplomasi tarihi ormatnda

okutulmaktayd. Burada asl nemli husus ise

bir ulusdevlet ile bir imparatorluun ulusla

raras siyasetten anladnn birbirinden ok

arkl oluudur. Bu sebeple, bu gei srecinde

uluslararas siyasete bak ve uluslararas ili

kiler eitimiyle ilgili ne tr paradigmatik dei

ikliklerin olduu daha ayrntl bir incelemeyigerektirmektedir. Kk bir rnek vermek ge

rekirse, imparatorluk dneminde, zellikle de

XVIII. yzyl ncesinde, uluslararas mekn

alglamas evrensel bir egemenlik iddiasna

ve bu meknda hkimiyeti salayacak strate

jilerin belirlenmesine dayanrken, g ve et

kinlik kaybyla birlikte egemenlik iddiasnda

bulunulan mekn peyderpey daralm ve ama

da paralanmay durdurmak olarak belirlenmitir. Nihayet ulusdevlet ile birlikte kresel

mekn, Misak Milli anlay temelinde i

ve d olmak zere kategorik olarak ikiye b

lnm, egemenlik iddias sadece yeni ulusal

snrlar dhilinde geerli grlrken ama da

elde kalan son toprak parasn korumak ad

na Avrupa uluslararas toplumunun (Jus Publi-

cum Europeaum) normlarn sorgulamayan ve

bunlara birebir uyan statkocu bir devlet ortaya koymak olarak belirlenmitir.

7/31/2019 KAM E-Blten 5


Birinci ve ikinci kuand politika yapclar ilesimbiyotik ilikisi, teorinin

dland bir akad

kam e-bülten 5

Documents