kamienie milowe w myśleniu o przestrzeniach dla dzieci
DESCRIPTION
Krótka historia placów zabaw. Prezentacja przygotowana na Podgórskie Dni Otwartych Drzwi w 2012 r.TRANSCRIPT
„W pogodne dni dzieci bawiły się same w obejściu lub też wałęsały się po wiejskich drogach, łąkach czy pobliskich lasach. […] Zabawki małych dzieci nie były zbyt skomplikowane. Prosty kij z doczepionym sznurkiem mógł być krową czy koniem.” „W trakcie pasienia krów zbierano kwiaty, trawy i robiono wianki, a w miejscach podmokłych koszyki, trzepaczki i czapki z sitowia. Z patyczków i słomy – lalki, zwierzątka.”
„Dziecko wiejskie”. 9. Rocznik Muzeum Etnograficznego w Krakowie, 1984
„Już małe dzieci usypują z piasku (…) różne „stecki”, czyli dróżki i ścieżki, węże, koła, spirale itp. Robią to niekiedy wprost na ulicach i drogach wiejskich niebrukowanych.”
A. Chętnik “ Twórczość ludowa Kurpiów w dziedzinie sztuki”, w: “Polska sztuka ludowa” v. 18, 1964
„Dzieciom wiejskim, żyjącym ciągle na łonie przyrody dostarcza ona przez rok cały nowego materjału na zabawki. Prawie każda trawka, każdy kwiatek da się użyć do tego celu [...]”
S. Udziela „Zabawki z roślin”, 1929
Natura i ulica placem zabaw
Pieter Bruegel (starszy) „Zabawy dziecięce”, 1560 r.
1889 – otwarcie „Miejskiego Parku Dr Jordana” w KrakowieW parku, zaprojektowanym przez Bolesława Maleckiego, znajdowało się 12 różnych boisk do zabaw, ćwiczeń gimnastycznych na przyrządach i bez oraz festynów i pokazów, strzelnica, kwiatowo-warzywny ogród doświadczalny, pracownie stolarska i tokarska, budynek z halą gimnastyczną i natryskami oraz tzw. mleczarnia, w której prowadzono dożywianie dzieci.
„Idea ogrodu jordanowskiego została oparta na założeniu, że ogród jest idealnym miejscem dla dzieci i młodzieży, które przy odpowiednim zagospodarowaniu umożliwi ich wszchstronny rozwój. Według dr. Jordana rekreacja powinna umożliwiać wszechstronny rozwój człowiek i dotyczyć każdej ze sfer – fizycznej, emocjonalnej i intelektualnej. (...) Program funkcjonalny ogrodu zapewniał zarówno gry i zabawy zespołowe, jak i program dydaktyczny, samodoskonalenie, warsztaty i integrację, w otoczeniu zieleni stanowiącej integralną część założenia”.
M. Czałczyńska-Podolska „Ewolucja placu zabaw. Koncepcja przestrzeni zabaw dla dzieci w Europie i Stanach Zjednoczonych”
Pierwsze place zabaw na świecie:1876 – Norymberga, Niemcy1877 – Birmingham, Wielka Brytania1885 – Boston, USA (wg innych źródeł pierwszy plac zabaw powstał w San Francisco w 1887 r.)
Pierwszy ogród dla dzieci dr Henryka Jordana
1943 – otwarcie pierwszego przygodowego placu zabaw w Emdrup, dzielnicy Kopenhagi
„Potrzeba miejsc, w których dzieci mogą współuczestniczyć w naturalnych formach zabawy, indywidualnie i w grupie, jest zagadnieniem, któremu należy nadać wysoki priorytet”
Lady Allen of Hurtwood, cytat za: M. Czałczyńska-Podolska „Ewolucja placu zabaw. Koncepcja przestrzeni zabaw dla dzieci w Europie i Stanach Zjednoczonych”
“Zwane początkowo „Junk Playgrounds” (śmieciowymi, pełnymi rupieci placami zabaw) od początku wzbudzały wiele emocji. Stary samochód, walające się wszędzie opony, błoto, w którym taplają się dzieci, dechy, gwoździe i młotki, stare rury, własnoręcznie wykonane domki z płyt, lin i wszystkiego, co zostało znalezione… (…). Do Wielkiej Brytanii ideę przywiozła Lady Allen of Hurtwood. To ona zaproponowała określenie „Adventure Playground” (przygodowy plac zabaw), które funkcjonuje do dzisiaj”.
Anna Komorowska „Plac zabaw z etnografią w tle”, w: „Zieleń Miejska” nr 6(39) 2010
Obecnie w Europie funkcjonuje ok. 1000 przygodowych placów zabaw, w tym 400 w Niemczech. W Stanach Zjednoczonych znajdują się tylko dwa takie obiekty.
Przygodowe place zabaw. Carl Theodor Sørensen
Artykuł o przygodowym placu zabaw w Emdrup, 1946
Przygodowe place zabaw w Danii, lata 50.
Przygodowy plac zabaw w Londynie, 1970
Przygodowy plac zabaw w Newcastle, 1977
Przygodowy plac zabaw we Francji
Przygodowy plac zabaw w Huntington Beach, Kalifornia
Przygodowy plac zabaw w Berkeley, Kalifornia
„Lata 60. i 70. XX wieku należy uznać chyba za najbardziej interesujący i kreatywny okres kształtowania placów zabaw, który zaowocował wieloma realizacjami placów zabaw indywidualnie projektowanych przez najlepszych architektów krajobrazu. Pozbawione rygorystycznych reguł bezpieczeństwa koncepcje opierały się na autorskich pomysłach swobodnie interpretujących przestrzeń, co wiązało się z licznymi niebanalnymi rozwiązaniami eksperymentalnych form przestrzennych, które na tle wszechobecnej aktualnie standaryzacji wydają się wręcz nierzeczywiste”.
M. Czałczyńska-Podolska „Ewolucja placu zabaw. Koncepcja przestrzeni zabaw dla dzieci w Europie i Stanach Zjednoczonych”
Najważniejsi przedstawiciele tego okresu:> M. Paul Freiberg – autor książki „Play and Interplay”> Aldo van Eyck – autor ponad 730 placów zabaw w Amsterdamie> Isamu Noguchi – tworzył w USA, Japonii i Włoszech> Richard Dattner – twórca kilku placów zabaw w Central Parku > Alfred Trachsel – twórca “robinsonowych” placów zabaw
„Złoty wiek” autorskich placów zabaw
M. Paul Freiberg, jego książki oraz plac zabaw przy Jacob Riis House, Nowy Jork, 1966
M. Paul Freiberg, Vest Pocket Playground, Nowy Jork
M. Paul Freiberg, modele
M. Paul Freiberg , Central Park, Nowy Jork
Aldo van Eyck, Amsterdam, 1954
Aldo van Eyck, Amsterdam
file:///C:/Users/Anna/Documents/_inspiracje/zdjęcia ściągnięte/Place zabaw Sport/historia/van eyck_iconeye.com.jpg
Aldo van Eyck, Amsterdam, 1955
Aldo van Eyck, Amsterdam, 1956
Isamu Noguchi, model Play Mountain, 1933
Isamu Noguchi, model, 1952
Isamu Noguchi, Piedmont Park, Atlanta, 1976
Richard Dattner, Water Playground, Nowy Jork, 1973 oraz Ancient Play Garden, Nowy Jork, 1972
Richard Dattner, Play Cubes, 1976 oraz książka o projektowaniu
Alfred Trachsel, Plac Zabaw Robinsona Kruzoe, Zurych, 1954 oraz książka o placach zabaw
Alfred Trachsel, Sonnengarten, Zurych, 1952
1971 – Nicholson formuuje “Teorię zmiennych”:
„W każdym środowisku zarówno stopień pomysłowości i kreatywności jak i możliwości badawcze są wprost proporcjonalne do liczby i rodzaju znajdujących się w nim zmiennych”
Simon Nicholson „How Not to Cheat Children: the Theory of Loose Parts”
“Według teorii Nicholsona (...) ilość elementów zmiennych występujących w różnych konfiguracjach świadczy o wartości terenu zabaw. (...) Znajomość tej zależności jest niezbędna przy projektowaniu terenów dla najmłodszych”.“Do takich wniosków doprowadzają Nicholsona rozmyślania na temat procesu tworzenia miejsc zabaw. (...) Po pierwsze należy dać bezwzględne pierwszeństwo miejscom, gdzie przebywają dzieci. (…) trzeba dać dzieciom możliwość rozwoju poprzez odpowiednio zaprojektowane, poddające się manipulacji otoczenie. Kolejny postulat dotyczy włączenia dzieci w proces projektowania i budowania. Dzieci odczuwają wielką satysfakcję z przekształcania środowiska, a budowanie to dla nich świetna zabawa. Szczególnie istotne jest to przy osiedlowych placach zabaw, gdzie w ten sposób może wykształcić się lokalna wspólnota. Bardzo ważne jest interdyscyplinarne podejście do projektowania miejsc dla dzieci”.
Teresa Zaorska-Łukaszuk „Wpływ luźnych elementów na zachowania zabawowe dzieci na terenie ogrodu przedszkolnego”. Praca magisterska
Luźne elementy. Simon Nicholson
Naturalne luźne elementy
Naturalne luźne elementy
Panele do budowania domów
Zestaw różnych elementów do zabawy, SNUG & OUTDOOR
Imagination Playground in Box, 2008
Imagionation Playgroung, Nowy Jork, 2011
2005 – Richard Louv publikuje książkę „Last Child in the Woods”, w której definiuje problem nazwany „deficytem przyrody”.
„Plac zabaw zbudowany z naturalnych materiałów, tonący w zieleni, zmienny w ciągu jednego roku i na przestrzeni lat, umożliwiający wielorakie wykorzystanie tych samych elementów, to miejsce, gdzie dzieci mogą się wyszaleć, wybiegać, ale także, albo przede wszystkim, rozwinąć swoją wyobraźnię. Krzywy patyk raz może być wędką, innym razem różdżką wróżki lub rogiem dzikiego zwierza. Odpowiednio dobrana roślinność przyciąga ptaki i owady, które dzieci tak lubią obserwować. Natura ciągle się zmienia, krzewy rosną, kwitną wiosną, jesienią zrzucają liście, a czasem dostarczają smacznych owoców. Tu nie ma miejsca na nudę”.
Anna Komorowska „Naturalnie, że plac zabaw”, w: „Zieleń Miejska” nr 6 (27) 2009
„W ten sposób historia terenów zabaw dla dzieci po ponad 100 latach organizowania dzieciom sztucznych terenów zabaw wróciła do początków”.
Marek Kosmala „Od Jordana do Kompana, czyli zarys rozwoju koncepcji terenów zabaw dla dzieci”
Naturalne place zabaw
Helle Nebelong, Muregården, Dania, 2005
Jan van Schaik
Jan van Schaik
Jan van Schaik
Jan van Schaik
Na wykładzie nie powiedzieliśmy o:- huśtawkach i karuzelach, które jeszcze na początku XIX wieku przeznaczone były do użytku przez dorosłych, (a których niezwykle ciekawe repliki znajdują się w Ludwigsburgu w Niemczech);
- tym, że „człowiek zaczął odkrywać dzieciństwo w wieku XIII (...). Ale najbardziej znaczące i najliczniejsze świadectwa pojawiają się pod koniec XVI i w XVII wieku”;
P. Ariès „Historia dzieciństwa”, wydanie oryginalne w 1960 r.
- pierwszym znanym rysunku przedstawiającym huśtawkę Leonarda da Vinci w Kodeksie Leicester;
- J. A. Komenským, który w „Orbis sensualium pictus” z 1658 r. zamieścił rysunek, podpisany “plac zabaw”;
- J. J. Rousseau i jego poemacie dydaktycznym „Emil, czyli o wychowaniu” z 1762 r., który znacząco przyczynił się do zmiany myślenia o dzieciach;
- pierwszych boiskach do ćwiczeń (Turnplatz) utworzonych przez Friedricha Ludwiga Jahna w 1811 r., które stały się pierwowzorem wielu placów zabaw;
- próbach poprawy bezpieczeństwa na placach zabaw w latach 70. XX w., które doprowadziły do typizacji i sprawiły, że większość placów zabaw na całym świecie wygląda identycznie...
Dla zainteresowanych: