Türkiye’deki Kamu İnternet Siteleri Ne Kadar Vatandaş Odaklı?

Prof.Dr. Kürşat Çağıltay, kursat@metu.edu.trSuna Durmuş, e138215@metu.edu.tr

Orta Doğu Teknik Üniversitesi

Bulutİş Sürekliliği

Bilişim ProjeleriÜstyapı

Sanallaştırma Karar Destek

MobilGeniş Bant

......

E-devlet, Kimin için?

2002-2011 Yılları Arasında Bilişim Teknolojilerine Yapılan Yatırım

Kaynak: Devlet Planlama Teşkilatı, 2011: Sayfa 74

Kamu İnternet siteleri, vatandaşlar için

Erişilebilir Kullanılabilir Etkin Verimli ve Memnuniyet Verici olmalıdır.

Neden e-Devlet İçin Kullanılabilirlik?

• TÜBİTAK Vizyon 2023 raporu– Vatandaşlar bilgisayarlara değil, bilgisayarlar

onlara ayak uydurmalı– Sıradan vatandaşa ayak uyduracak e-Devlet

hizmetleri gerekli

Çalışmanın Amacı

• e-devlet hizmetinin sunulduğu kamu kurumu web sitelerini geniş bir kapsamda değerlendirmek

• bu sitelerin kullanıcı odaklı tasarımı ile ilgili problemlerini belirlemek

• Kamu web sitesi değerlendirme aracı kullanılarak 33 kamu kurumu web sitesi 21 Kasım 2011 tarihi itibariyle değerlendirilmiştir

• Enformatik Enstitüsü tez çalışması

Değerlendirme Kriterleri1. Erişilebilirlik2. Donanım ve Yazılım3. Kullanımın iyileştirilmesi4. Ana Sayfa5. Sayfa Yapısı6. Gezinim7. Yazı Görünümü8. Kaydırma Çubuğu ve Sayfa İçi Gezinim9. Sayfa İçi Başlıklar ve Web Sitesi Başlıkları

Değerlendirme Kriterleri10.Bağlantılar11.Veri Girişi–Ekran Tabanlı Kontroller12.Resim ve Çoklu Ortam Elemanları13.Arama14.İletişim15.Üst Veri16.Web Sitesi İçerik Arşivleme17.Kişisel Bilgilerin Gizliliği ve Güvenliği18.Web Sitesi Yayımlanması

Değerlendirilen Kurumlar

• Seçim: – Sayıştay Başkanlığı’nın 2006 yılında yaptığı bir

çalışmadaki kurumlar– E-devlet Kapısı web sitesinde bulunan "Sık

Kullanılan E-Hizmetler" ve "Ana Kurumlar" başlığı altında listelenen kamu kurumu web siteleri

Değerlendirilen Kurumlar: 1-10E-Devlet KapısıAdalet BakanlığıBaşbakanlıkBilim, Sanayi ve Teknoloji BakanlığıCumhurbaşkanlığıÇalışma ve Sosyal Güvenlik BakanlığıÇevre ve Şehircilik Bakanlığı Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme BakanlığıDevlet Arşivleri Genel MüdürlüğüDevlet Personel Başkanlığı

Değerlendirilen Kurumlar: 11-20Dışişleri BakanlığıDiyanet İşleri BaşkanlığıEkonomi BakanlığıEmniyet Genel MüdürlüğüGelir İdaresi BaşkanlığıGıda Tarım ve Hayvancılık BakanlığıGümrük ve Ticaret BakanlığıHazine Müsteşarlığıİçişleri BakanlığıKalkınma Bakanlığı

Değerlendirilen Kurumlar: 21-33Kültür ve Turizm BakanlığıMaliye BakanlığıMilli Eğitim BakanlığıMilli Savunma BakanlığıOrman ve Su İşleri BakanlığıSağlık BakanlığıSosyal Güvenlik KurumuTapu ve Kadastro Genel Md.TBMMTürkiye İstatistik KurumuUlaştırma BakanlığıTürkiye İş KurumuDevlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü

Görüşme

• 8 kurum ile yüzyüze görüşme/anket

Genel Değerlendirme Sonuçları

Kurum Bazında- e-devlet kapısı

Sonuçlar• web sitelerinin performansları %61.2 ile %88.8

arasında değişmektedir

• Performansı %80’in üzerinde bulunan 1 web sitesi• Performansı %75 ile %80 arasında bulunan 12 web

sitesi • Performansı %70 ile %75 arasında bulunan dokuz

web sitesi • Performansı %60 ile %70 arasında bulunan 11 web

sitesi

%80’in üzeri

• E-Devlet Kapısı

%75 ile %80

• Başbakanlık, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türkiye İstatistik Kurumu, Dışişleri Bakanlığı, Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu, Cumhurbaşkanlığı ve Adalet Bakanlığı'

%70 ile %75

• Gelir İdaresi Başkanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, Ulaştırma Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Türkiye İş Kurumu, Sağlık Bakanlığı, Diyanet İşleri Başkanlığı

%60 ile %70

• Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, TBMM, , Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Devlet Personel Başkanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Milli Savunma Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı

Genel Bulgular• Değerlendirilen 33 e-devlet sitesinin yarısında

içerik organizasyonu problemli• İnternet sitelerinde vatandaşların

faydalanacağı hizmetler kolay ulaşabilir yerlerde değil

• Vatandaşlar, ihtiyaç duydukları uygulamaları e-devlet sitelerinde ararken zaman kaybetmekte ya da bu siteleri kullanmaktan kaçınmakta

Genel Bulgular• Değerlendirilen internet sitelerinin yaklaşık

yüzde 30'unda arama fonksiyonu bulunmuyor, kalan internet sitelerinin birçoğunda ise arama fonksiyonu etkin bir şekilde çalışmıyor

Genel Bulgular

• Kamu sitelerinin en zayıf olduğu nokta ''engellilerin kullanımına uygun tasarlanmamış olması''

• Hemen hemen tüm e-devlet siteleri görme engelliler dikkate alınmadan tasarlanmış

Genel Bulgular• Kamu internet siteleri hazırlanırken vatandaşların bu

sitelerden ne beklediği araştırılmamakta ve siteler vatandaşların ihtiyaçlarına yönelik hazırlanmamaktadır.

• Genelde, ilgili kamu kurumu yöneticilerinin tanıtımının ön plana çıkmakta, internet sitelerinin tasarımı vatandaş odaklı değil kurum yöneticisi odaklı yapılmaktadır.

• Kamu internet sitelerinin kurum yöneticisinin etkinliklerini duyuran yapıdan çıkartılıp kurumun vatandaşa sunduğu hizmetleri öne çıkartan yapıya getirilmesi gerekir.

Ne Yapmalı?

• e-Devlet projeleri tüm vatandaşlar için tasarlandığından kullanılabilirlik tamamen insana yatırımdır.

• Vatandaşlara etkin ve verimli sistemler sunulabilmesi için e-devlet projelerinde kullanılabilirlik ve erişilebilirlik konuları ayrı bir çalışma paketi olarak görülmelidir.

• Tasarımcılar/geliştiriciler “İnsan-Bİlgisayar Etkileşimi” konusunda eğitilmelidir

• Yazılım yaşam döngüsünün tümünü kapsamalıdır• Proje grupları içinde “kullanılabilirlik uzmanlarına” yer

verilmelidir• Kullanılabilirlik testleri için uzman desteği alınmalıdır• Kamu İnternet Siteleri Kılavuzundan yararlanılmalıdır

Türkçe Raporun ve tezin tümüne ulaşmak için

ODTÜ İnsan Bilgisayar Etkileşimi Araştırma Grubu

http://hci.metu.edu.tr/

Herkes Tarafından Kolay Kullanılabilir Bilişim Sistemlerine Ulaşabilmek Dileği ile

Teşekkürler

Prof.Dr. Kürşat Çağıltay, kursat@metu.edu.trSuna Durmuş, e138215@metu.edu.tr

Orta Doğu Teknik Üniversitesi