Kangoeroezorg & ouderbindingDe volgende presentatie is gegeven tijdens de bijeenkomst van de adviesraad van Dräger in 2015. De auteur van de presentatie heeft ons gelukkig toestemming gegeven om deze informatie met u te delen. Deze video van de presentatie dient uitsluitend ter informatie en heeft geen enkele commerciële achtergrond. Dräger heeft geen enkele invloed gehad op de inhoud van de presentatie en heeft hierin geen enkel belang dat verder reikt dan deze informatievoorziening. Dräger heeft geen redactionele wijzigingen aangebracht. De verantwoordelijkheid voor de inhoud van de video berust uitsluitend bij de auteur. De hierin verwoorde opvattingen en verstrekte informatie houden geen enkel verband met Dräger en zijn op geen enkele wijze gecensureerd of gewijzigd.

Dr. Hilary WhyteThe Hospital for Sick ChildrenToronto, Ontario

Kangoeroezorg is huid-op-huidcontact tussen baby en ouder. Het werd oorspronkelijk geïntroduceerd in Colombia als een alternatieve aanpak van NICU-zorg in een land waar de middelen beperkt zijn, ziekenhuizen gewoonlijk overvol zijn en het aantal infectiegevallen en de sterftecijfers hoog zijn.

De sterftecijfers namen af en de band tussen moeder en kind werd verbeterd

Kangoeroezorg resulteerde in een afname van de sterftecijfers en een betere band tussen moeder en kind.

In ontwikkelingslanden is kangoeroezorg door de moeder een belangrijke aanpak om het morbiditeits- en mortaliteitscijfer te verlagen en wordt soms wel een afname van 50% bereikt. Kangoeroezorg heeft echter ook bewezen voordelen voor baby's met een geboortegewicht van minder dan 2,5 kilogram. Het sterftecijfer ligt lager, er is minder sprake van ernstige ziekten, infecties komen minder vaak voor en het ziekenhuisverblijf is korter. Bovendien is er meer binding tussen moeder en kind, wordt vaker borstvoeding gegeven en is de tevredenheid onder moeders groter, zelfs in landen met een hoog inkomen.

Het meeste huid-op-huidcontact duurt circa één tot drie uur, met een van beide ouders. Een typisch stabiele baby, met een luier aan en mutsje op, wordt vooroverliggend dicht tegen de blote huid van de ouder gelegd. Steeds vaker wordt dit ook als mogelijkheid gezien voor baby's van onder de 26 weken en met een geboortegewicht van minder dan 600 gram, zelfs als ze aan de beademing liggen, waaronder baby's die net geboren zijn. Baby's aan beademingsapparatuur, waaronder hoogfrequente oscillatie, kunnen veilig van kangoeroezorg worden voorzien, zelfs als er sprake is van borstdrains of andere slangen ter plekke. Er wordt echter aanbevolen om te overwegen kangoeroezorg te vermijden voor baby's die zeer prematuur zijn, die een hoge vochtigheidsgraad vereisen, mogelijk buikwanddefecten of neuralebuisdefecten hebben, of baby's die net geopereerd zijn, met name bij hemodynamische instabiliteit. Bij deze patiëntenpopulatie is aanzienlijk meer aandacht vereist voordat kangoeroezorg als veilig kan worden beschouwd.

Kangoeroezorg biedt aanzienlijke voordelen voor premature baby's. Zowel de cardiorespiratoire als temperatuurregulering zijn beter; de slaaptijd is langer, ook wat betreft de trage slaap; en bij volgroeidheid hebben deze baby's meer periodes van trage slaap en alerte waakzaamheid, met een beter georganiseerde slaap-waakcyclus en minder actieve slaap, wat wijst op een snellere verbetering van de gedragsorganisatie van de baby. Ze zijn alerter, meer responsief en minder geïrriteerd of lastig. Twee cohortstudies tonen ook betere uitkomsten wat betreft de neurologische ontwikkeling voor baby's die in de 25ste tot 35ste zwangerschapsweek werden geboren. Dit is gebaseerd op een gestandaardiseerde evaluatie van hun Bayley-scores - zowel hun motorische als geestelijke prestaties zijn duidelijk beter op een leeftijd van 6 en 12 maanden wanneer kangoeroezorg werd gegeven aan deze baby's.

Voordelen van kangoeroezorg voor ouders • Een betere band tussen ouder en baby, positievere interacties met de baby • Minder angst en stress bij de ouders • Betere slaap • Groter vertrouwen bij de zorg voor de baby en beter voorbereid op het naar huis gaan • Hogere melkproductie bij moeders die borstvoeding geven

De voordelen voor de baby zijn aanzienlijk; de voordelen voor de ouders zijn aanzienlijk. Deze dia benadrukt nog eens hoe sterk ouders op kangoeroezorg vertrouwen om een sterkere band tussen ouder en baby te creëren, positievere interacties met hun baby te ontwikkelen, voor minder angst en stress bij de ouders te zorgen, iedereen beter te laten slapen, meer vertrouwen op te bouwen bij de zorg voor hun baby en beter voorbereid te zijn op de terugkeer naar huis. Het voordeel voor moeders om hun baby's moedermelk te geven, is ook duidelijk.

Wat betreft het creëren van een band met de ouders: dit is geen nieuw concept. Het feit dat kangoeroezorg de ouderbinding lijkt te versterken, werd voor het eerst beschreven in 1971. Toen werd het creëren van een band tussen moeder en baby voor

het eerst beschreven en onderkend dat dit een belangrijke periode is in het leven van een pasgeborene: een gevoelige periode voor de moeder, en ook de vader, om een band aan te gaan met het kind. Tegen 2007 werd het biologische en psychologische zorgcontinuüm duidelijk onderkend, met een grotere nadruk op de omgeving, zowel op de NICU als thuis na de eerste periode na de geboorte. En in 2012 waren ontwikkelingsgerichte zorg en gezinsgerichte zorg inmiddels ingeburgerd op de meeste NICU's, en had dit zowel invloed op de ouderbinding op de NICU als daarbuiten. Hier is een typisch voorbeeld van wat je op het internet zult aantreffen als je je verdiept in ouderbinding.

Hoe sterker het kind zich gehecht voelt aan de moeder, des te zekerder het zich voelt in de acceptatie van zichzelf en de rest van de wereld. Hoe meer liefde het krijgt, des te meer het in staat is om liefde te geven. Hechting is even essentieel voor het zich ontwikkelende kind als eten en ademen.Dr. Robert Shaw

Hoe sterker het kind zich gehecht voelt aan de moeder, en ook de vader, des te zekerder het zich voelt in de acceptatie van zichzelf en de rest van de wereld. Hoe meer liefde het krijgt, des te meer het in staat is om liefde te geven. Hechting is even essentieel voor het zich ontwikkelende kind als eten en ademen. Onze taak binnen de NICU-omgeving is om te verzekeren dat de hechting tussen ouder en kind niet wordt onderbroken, vandaar het idee van gezinsgerichte zorg. Patiënt- en gezinsgerichte zorg is een innovatieve benadering van de planning, levering en evaluatie van gezondheidszorg die stoelt op een wederzijds voordelig partnerschap tussen patiënten, gezinnen en zorgverleners, en die het belang van het gezin in het leven van de patiënt, of baby, onderkent. Dit is gebaseerd op samenwerking tussen patiënten, gezinnen, artsen, verpleegkundigen en andere professionals in de medische zorg, ook voor de planning, levering en evaluatie van gezondheidszorg en de opleiding van zorgprofessionals, en eveneens in het onderzoek.

Tot de principes van de gezinsgerichte zorg behoren het luisteren naar en respecteren van ieder kind en gezin, het in ere houden van raciale, etnische, culturele en sociaal-economische achtergronden en patiënt- en gezinservaringen, en het verwerken hiervan in onze dagelijkse praktijk. Het zorgen voor flexibiliteit in het organisatiebeleid, procedures en zorgverlenerspraktijken, zodat diensten kunnen worden afgestemd op de behoeften, het geloof en de culturele waarden van iedere baby, elk kind en ieder gezin. Hiertoe behoort het voortdurend delen van volledige, eerlijke en onbevooroordeelde informatie met patiënten en hun gezinnen, zodat zij effectief kunnen deelnemen aan het zorg- en besluitvormingsproces tot op het niveau dat zij willen. Gezondheidsinformatie voor kinderen en gezinnen dient beschikbaar te zijn in overeenstemming met de culturele en taaldiversiteit van onze samenleving en rekening te houden met het medische kennisniveau. In ziekenhuizen kan het lopen van een ronde door de artsen over de patiëntenzaal in aanwezigheid van het verplegend personeel en de familie de informatie-uitwisseling versterken en de betrokkenheid van het gezin bij het besluitvormingsproces bevorderen. De ouders van baby's zijn tevredener met de zorg die zij ontvangen wanneer gezinsgerichte zorg een essentieel onderdeel is van de praktijk op de afdeling. Er is bewezen dat dit de kennis over en het vertrouwen bij de zorg voor de baby vergroot en dat ouders eerder geneigd zijn om de hulp van zorgverleners in te roepen. Op zorgafdelingen waar gezinsgerichte zorg wordt toegepast, blijkt ook sprake te zijn van betere groeiparameters en vroeg ontslag van baby's met een zeer laag geboortegewicht. Zorgkaarten worden ontworpen voor de NICU om gezinsgerichte zorg te stimuleren in dagelijkse activiteiten met baby's en hun gezin, om de beste zorg te bieden op een holistische manier en om in te spelen op de ontwikkelings-, fysieke en psychosociale behoeften van de baby's en hun gezin.

Hier is een voorbeeld van een moeder die deelneemt aan de NICU-rondes. Rechts zien we een moeder die verslag uitbrengt over haar baby aan de neonatoloog links: gewoonlijk gebeurt dit andersom, maar in dit geval wordt gezinsgeïntegreerde zorg geboden, oftewel het “zorg door de ouder”-model gebruikt.

“Zorg door de ouder”-model

Dit hele idee van gezinsgeïntegreerde zorg, of zorg door de ouder, is een vrij nieuwe trend in de behandeling en omschakeling.

Gezinsgeïntegreerde zorg = trend in behandeling en omschakeling

Op NICU's met gezinsgerichte zorg waar huid-op-huidcontact wordt gestimuleerd, ouders worden betrokken bij het besluitvormingsproces en de zorgverlening, en waar kennisoverdracht en psychosociale steun aan de ouders wordt verleend, zien we ook “rooming-in” (het bij het kind blijven slapen door de ouder), lesprogramma's voor de ouders en trainingsmodules voor het verplegend personeel. En wanneer ouders kunnen beschikken over de steun van ouders met gelijksoortige ervaringen, zoals door ouder-buddyprogramma's, kunnen zij hun baby zelf volledige zorg bieden. Dit verbetert de omgeving, zodat ouders 8 tot 12 uur per dag op de NICU kunnen doorbrengen, en dit begint op het moment van opname van de baby. Ouders doen dus mee aan het delen van informatie tijdens de rondes.

Naarmate het vertrouwen van de ouders toeneemt, worden zij de primaire zorgverleners voor hun baby.

En naarmate het vertrouwen van de ouders toeneemt, worden zij de primaire zorgverleners voor hun baby. Zij verlenen dan ofwel continue ondersteuning aan hun baby, ofwel gedurende een aanzienlijk deel van de tijd die het kind op de NICU doorbrengt.