kansarme moeders en de eerste voedingskeuze voor hun kind
TRANSCRIPT
Kansarme moeders en de eerste
voedingskeuze voor hun kind
Rudy De Cock, Hannie Serlet en Sofie Mestdagh
Opbouw workshop
Schets van het project
Aanleiding
Doelgroep
Doelstellingen
Fasen
Fase 1: vooronderzoek
• Drempels en succesfactoren
• Besluit vooronderzoek
Fase 2: testfase
• Prenataal aanbod
• Postnataal aanbod
Fase 3: evaluatie
• onderzoeksvragen
• Methodologie
• Bereik
• Limieten van het onderzoek
Resultaten
Conclusies en aanbevelingen
Aanleiding
Borstvoeding: voordelen voor baby én moeder
Aanbeveling WHO, UNICEF: uitsluitend borstvoeding gedurende minimum 6 maanden
Borstvoedingspercentages op dag 6 (Kind en Gezin, Kind in Vlaanderen, 2009):
– Vlaanderen: 66,7%
– Belgisch niet-kansarm gezin: 63,9%
– Belgisch kansarm gezin: 39,1%
– Niet-Belgisch niet-kansarm gezin: 79,5%
– Niet-Belgisch kansarm gezin: 79,1%
Borstvoeding bij Belgische kansarme gezinnen wordt vlug stopgezet (vaak binnen de maand)
Van borstvoedingsproject naar project voedingskeuze
Doelgroep: kansarme Belgische (aanstaande) ouders
Autochtoon (cf. percentages)
Kansarmoede binnen Kind en Gezin:
“Kluwen van sociale uitsluiting en achterstelling op verschillende
levensdomeinen”,
Negatief scoren op 3 van volgende criteria:
– Maandinkomen van het gezin
– Opleiding van de ouders
– Ontwikkeling van de kinderen in het gezin
– Arbeidssituatie van de ouders
– Huisvesting
Duurzame toestand, met weinig perspectief op positieve verandering,
met hypotheek op ontwikkeling van het kind
Doelstellingen
1 Vanuit het perspectief van Belgische kansarme aanstaande
en jonge ouders in kaart brengen wat voor hen belangrijk en
bepalend is met betrekking tot de voedingskeuze voor hun
kind binnen het gehele proces van zwangerschap en
ouderschap;
2 Uitwerken van een benadering waardoor Belgische
kansarme aanstaande en jonge ouders op een voor hen
zinvolle manier ondersteund worden in de voedingskeuze
voor hun kind en het geven van borstvoeding/flesvoeding
binnen het gehele proces van zwangerschap en ouderschap;
3 Nagaan van het effect van dit ondersteuningsaanbod op de
voedingskeuze van Belgische kansarme aanstaande en jonge
ouders voor hun kind.
Vooronderzoek: drempels en succesfactoren
33 gesprekken met moeders
35 gesprekken met hulpverleners
Literatuurstudie
Identificatie van drempels en
succesfactoren in :
• Persoon
• Situatie
• Omgeving
• Samenleving
• Hulpverlening
Besluit vooronderzoek : drempels
Persoonsgebonden drempels:
• Medische overwegingen
• Moeite met voeden in het openbaar
• Moeite met het emotionele aspect en persoonlijke redenen
Omgevingsgebonden drempels:
• Tegen de stroom in
• Ontbreken ondersteunende partner en netwerk
• Gebrekkige informatie
• Negatieve beeldvorming
Besluit vooronderzoek : drempels
Hulpverleningsgebonden drempels
• Gebrek aan bereik en aanspreekbaarheid
• Niet overtuigd dat borstvoeding de beste keuze is
• Gebrek aan ondersteuning
Maatschappij gebonden drempels
• Gebrek aan borstvoedingscultuur
• Invloed van de media
Situatiegebonden drempels
• Multiproblematiek en stressvolle levenssituatie
• Gebondenheid en mobiliteit
• Werkverplichtingen
• Moeilijke organisatie in het dagelijks leven
Besluit vooronderzoek : succesfactoren
Persoonsgebonden succesfactoren
• Motivatieredenen
• Intentie en vroegtijdige beslissing
• Vroegere voedingservaringen
Omgevingsgebonden succesfactoren
• Motiverende omgeving
• Voorbeelden en succesverhalen in de omgeving
• Vroegtijdige, voldoende en juiste informatie
Besluit vooronderzoek : succesfactoren
Hulpverleningsgebonden succesfactoren
• Bereik en aanspreekbaarheid
• Financiële tegemoetkoming kunstvoeding
Situatiegebonden succesfactoren
• Tijd
Besluit vooronderzoek : krijtlijnen aanbod
• Geïntegreerd ondersteuningsaanbod m.b.t. voedingskeuze
als aspect van zwangerschap en ouderschap
• Informatie en ondersteuning
• Vertrekken vanuit de succesfactoren en krachten van ouders
• Afstemming en samenwerking tussen lokale actoren
• Pre- en postnataal aanbod
• Combinatie van groepsgerichte en individuele ondersteuning
• Combinatie van professionele en peer ondersteuning
• Betrekken van omgeving in het ondersteuningsaanbod
• Vaste vertrouwensfiguur doorheen het
ondersteuningsaanbod
Testfase
• Uitwerken van ondersteuningsaanbod
• Uittesten benadering in 4 pilootregio’s : Gent, Ronse,
Oostende, Menen gedurende 8 maanden
• Samenwerking tussen verschillende partners: K&G,
inloopteams, vroedvrouwen, materniteiten, expertisecentra
kraamzorg, …
• Ondersteund door stuurgroep: vertegenwoordiging
deelnemende inloopteams, KBS, De Bakermat,
basiseducatie, Universiteit Gent (Sociale Agogiek,
Maatschappelijke Gezondheidkunde), K&G (PGO,
lactatiekundige, Diversiteit en Kinderrechten)
• Streefdoel 40 personen controlegroep, 40 personen
interventiegroep (zelfselectie).
Prenataal aanbod
• Toeleidingsgesprek
• Individuele ondersteuning door steunfiguur
• Telefonische beschikbaarheid en ondersteuning
• Groepssessie of individueel gesprek over voedingskeuze
• Mogelijkheid tot extra contacten, sessies zwangerschap,
doorverwijzing, …
Postnataal aanbod
• Standaard individuele contacten K&G
• Individuele ondersteuning door steunfiguur
• Telefonische beschikbaarheid en ondersteuning
• Open ontmoetingsgroepen
• Mogelijkheid tot extra contacten, oudergroepen,
doorverwijzing, vervolgtraject, …
Evaluatie: onderzoeksvragen
• Welke percepties hebben Vlaamse kansarme zwangere
vrouwen omtrent borst- en flesvoeding voor de bevalling?
• Welke overwegingen spelen mee in de voedingskeuze bij
Vlaamse kansarme zwangere vrouwen?
• Voelen Vlaamse kansarme moeders zich bij de
voedingskeuze ondersteund door de pre- en postnatale
professionele begeleiding?
• Hoe ervaren Vlaamse kansarme jonge moeders het geven
van borst- of flesvoeding?
• Welke steun wordt door de moeders als belangrijk ervaren
bij het geven van de voeding?
Evaluatie: methodologie
Semigestructureerde individuele interviews met moeders
11 prenataal
13 postnataal
8 zowel pre- als postnataal
Groepsgesprek en individuele interviews met uitvoerders
Kwantitatieve evaluatie : bereik
Laag bereik : 23 moeders in interventiegroep – geen
controlegroep
• Gent 6 zwangeren – 7 kinderen
• Ronse 6 zwangeren – 7 kinderen
• Menen 7 zwangeren - 7 kinderen
• Oostende 4 zwangeren – 4 kinderen
Weinig toeleiding vanuit materniteiten en gynaecologen, wel via
prenatale steunpunten of werking
Beperkte groep maakt dat geen cijfermatige uitspraken mogelijk
zijn over effect
Kwalitatieve evaluatie: limieten van het onderzoek
• Moeilijke bereikbaarheid
• Participanten niet vertrouwd met interviewer
• Korte duur en onduidelijke profilering toeleiding
gynaecoloog
Resultaten (1)
Intentie borstvoeding
• Gezondheidsvoordelen
• Band tussen moeder en kind
Keuze tot flesvoeding
• Praktische overwegingen
Resultaten (2)
Barrières
• Borstvoeding: aanlegproblemen, onvoldoende productie, kloven, tegenstrijdige adviezen
stop borstvoeding verslagen gevoel
• Flesvoeding: melkkeuze, kostprijs
Hulpmiddelen
• Externe variabelen (premie, achtergrond)
• Beschikbare kennis (voordelen, werkingsmechanismen)
• Sociale steun (groepswerking, individuele steun)
• Eigen effectiviteit
Conclusies en aanbevelingen
• Holistische benadering
• Vaste professionele steunfiguur
• Positieve benadering en kennis van leven in armoede en uitsluiting
• Gedegen samenwerking en toeleiding : steunend netwerk
• Mix van ondersteuningsvormen : individueel/groep
• Voldoende contactmogelijkheden (beschikbaarheid)
Conclusies en aanbevelingen
• Ondersteuningsprotocol aangepast aan de lokale noden en
mogelijkheden – geen Vlaams ondersteuningsprotocol maar
kracht- of krijtlijnen
• Toeleiding door gynaecologen zeer laag : te selectief - nood
aan vorm van universele laagdrempelige ondersteuning?
• Uit het project blijkt dat het mogelijk is om met huidige
actoren op het terrein een netwerk op te zetten dat door
zwangeren en ouders in armoede als steunend wordt
ervaren.
Vragen?
Bedankt voor uw aandacht !