KARBOHİDRATLAR

Zihnioğlu Biyo

2-6

Çok farklı

yapı

ve fonksiyon özellikleri gösteren biyomoleküllerdir.

KARBOHİDRATLAR

Çok büyük kompleks molekülleri oluşturma potansiyeline sahiptirler.

Tabiatta yaygın olarak bulunurlar ve hayattaki rolleri; gelişme , büyüme,

fonksiyon veya tümüyle bir organizmanın vazgeçilmez yaşam

unsurudurlar.

KARBOHİDRATLAR

“Sekonder

Gen Ürünleri”

DNA ile ifade edilmezler

Sentezleri; glikozil

transferaz,

glikozidazlar, organeller, monosakkaritler

ile mümkündür.

KARBOHİDRATLAR

Fonksiyonları• Enerji kaynağı• Diğer temel biyolojik moleküllerin sentezi• Glikozidler

antibiyotikler, vitaminler gibi

moleküllerin yapısına katılır. • Bitkiler ve mikroorganizmalarda yapısal

etkinlik (selüloz, lignin, murein)• Biyolojik transport, hücre-hücre tanıma,

büyüme faktörlerinin aktivasyonu

•

1.

Enerji Deposu•

Hayvanlar:

glikojen

•

Bitkiler:

nişasta•

2.

Yapısal

•

Hayvanlar:

kitin•

Bitkiler:

selüloz

• Hayvansal Ürünler

• Bitkiler

-

major kaynak

• Fotosentez

Minor (süt dışında; laktoz)

Nişasta: enerji deposuSelüloz: yapısal

6CO2

+ 6H2

O + 673 Kcal → C6

H12

O6

+ 6O2

KARBOHİDRAT KAYNAKLARI

Karbohidratlar (CHO)• C:H:O (1:2:1)• Tabiatta en yaygın olarak bulunan organik

moleküller

Genel bir kural olarak bir karbohidrat

kendi karbon atom sayısı

kadar su molekülüne

sahiptir.

•

Fiziksel•

Kristal form; çözünürlük; rotasyon yönü

•

Kimyasal•

Reaksiyonlar(oksidasyon,redüksiyon kondenzasyon)

•

Fizyolojik•

Beslenme değeri

(insan, bakteri); tat; absorpsiyon

Karbohidratların ÖzellikleriYapYapıılarlarıındaki ndaki farklanmalarfarklanmalar

ile ile öözellikleri zellikleri

dedeğğiişşir;ir;

Karbohidratlar, polimerizasyon derecesine göre üç

sınıfa ayrılırlar.

Sınıflandırma• İçerdikleri şeker moleküllerinin

sayısına göre sınıflandırılır:1.

Monosakkaritler

-

1 unite

2.

Disakkaritler

-

2 unite3.

Oligosakkaritler

-

3 -

10 unite

4.

Polisakkaritler

-

>

10 unite

Monosakkaritler (Cn

H2n

On

)

• Karbon atomu sayısına göre sınıflanırlar:–3-C

trioz

–4-C

tetroz–5-C

pentoz

–6-C

heksozBeslenmede önemli

Altı

veya daha fazla karbon içeren şekerler genelde siklik formda bulunurlar

trioz

tetroz

pentoz

heksoz

• Pentozlar(5C)– Ksiloz

ve

arabinoz

• Hemiselüloz

ve glikoproteinlerin

bileşeni, – Riboz

• Her canlı

hücrede bulunur• Metabolizmada:

– ATP/ADP– Riboflavin– DNA/RNA

yapılarına katılır.

Monosakkaritler (Cn

H2n

On

)

• Heksozlar

(6C)– Glukoz

Nişasta, selüloz ve glikojen bileşenidir, Karbohidrat sindiriminin ana son ürünüdür. Enerji için kullanılan şekerin primer formudur.

– Fruktoz• Bal şekerinin 75%’i• Meyve ve şeker kamışı

şekeri

– Galaktoz• Süt şekeri bileşeni

(laktoz)

– Mannoz

Glukoz, fruktoz

ve galaktoz

canlılarda en önemli monosakkaritlerdir.

Monosakkaritler (Cn

H2n

On

)

Karbohidratlar• Karbohidratlar

polihidroksi

aldehit

veya ketondurlar.

Aldehit Keton

Aldozlar

(örn., glukoz) bir ucunda aldehit grubu içerir.

Ketozlar

(örn., fruktoz) genelde C2 pozisyonunda keto

grubu içerir.

C

C OHH

C HHO

C OHH

C OHH

CH2OH

D-glucose

OH

C HHO

C OHH

C OHH

CH2OH

CH2OH

C O

D-fructose

Monosakkaritler

En Basit Aldoz

ve Ketoz

Aldozlar

Ketozlar

Doğada monosakkaritlerin

çeşitli izomer formları

vardır.

D-

ve L-izomerler

(enantiyomerler)epimer

şekerler

α-

ve β- formları

(anomerler)

D /

L Formları(Enantiyomerler)

D & L

gösterimleri gliseraldehitdeki

asimetrik C konfigürasyonuna

dayanır.

Bir den fazla kiral merkez içeren

şekerlerde D

veya

L formu; aldehit veya keto

grubundan uzak olan asimetrik gruba göre değerlendirilir.

Doğada yaygın olan şeker formları

genelde D

izomerleridir.

O H O H C C H – C – OH HO – C – H HO – C – H H – C – OH H – C – OH HO – C – H H – C – OH HO – C – H CH2OH CH2OH

D-glucose L-glucose

Referans karbon atomu üzerindeki hidroksil grubu projeksiyon formülünde sağda ise, monosakkarit

D-

izomerdir; solda ise L-

izomerdir

D /

L Formları(Enantiyomerler)

D /

L Formları(Enantiyomerler)D & L şekerler birbirinin ayna görüntüsüdür.Aynı

isimlere sahiptir.

örn., D-fruktoz

& L-fruktoz.

Monosakkaritlerin

D-

ve L-

izomerleri optikçe aktiftirler.Birinin çözeltisi polarize ışığın düzlemini sağa (+) çevirir, diğerinin çözeltisi ise aynı

derecede sola (-)

çevirir.

D-glukoz

polarize ışık düzlemini +52,7o

sağa çevirir (dekstrorotator);

D-fruktoz

ise polarize ışık düzlemini

–92o

sola çevirir (levorotator).

Glukoz

çözeltilerine dekstroz denmesinin nedeni bununla ilgilidir.

D-

ve L-

izomerleri eşit miktarlarda içeren karışımın optik aktivitesi yoktur. Böyle karışımlara rasemik

karışım

veya rasemat

denir.

Farklı

isimlere sahiptir, örn., glukoz, mannoz, galaktoz, vb.

EpimerlerBir asimetrik karbon atomu etrafındaki konfigürasyon bakımından farklı

olan iki monosakkarit

için kullanılır

EPİMERAZ

EpimerlerStereoizomerlerin

sayısı; 2n, n:

asimetrik

merkez sayısı6-C lu

aldozlar

4 asimetrik merkez içerir. Bu

durumda

16 stereoizomer

vardır.

(8 D-

ve

8 L-).

Hemiasetal

& Hemiketal

Oluşumu

Bir aldehit alkol ile reaksiyona girdiğinde bir

hemiasetal

(yarı asetal) oluşur.

Bir

keton

alkol ile reaksiyona girdiğinde bir

hemiketal

oluşur

O C

H

R

OH

O C

R

R'

OHC

R

R'

O

aldehyde alcohol hemiacetal

ketone alcohol hemiketal

C

H

R

O R'R' OH

"R OH "R

+

+

Karbohidratların

bu halkalı(siklik)

gösterimleri Haworth

projeksiyonları

olarak adlandırılır.

H O

OH

H

OHH

OH

CH2OH

H

OH

H H O

OH

H

OHH

OH

CH2OH

H

H

OH

α-D-glucose β-D-glucose

23

4

5

6

1 1

6

5

4

3 2

H

CHO

C OH

C HHO

C OHH

C OHH

CH2OH

1

5

2

3

4

6

D-glucose (linear form)

Pentozlar

ve

heksozlar; keton ve aldehitlerin distal

OH’i

ile birleşerek halkalı yapıları

oluştururlar.

Glukoz; intra-moleküler hemiasetal

oluşturur,

C1 aldehit

& C5 OH; 6-üyeli

piranoz

halkası

Fruktoz;6-üyeli piranoz halkası, C2 keto grubu C6-OH 5-üyeli furanoz halkası, C2 keto grubu C5-OH.

CH2OH

C O

C HHO

C OHH

C OHH

CH2OH

HOH2C

OH

CH2OH

HOH H

H HO

O

1

6

5

4

3

2

6

5

4 3

2

1

D-fructose (linear) α-D-fructofuranose

D-riboz

ve diğer beş

karbonlu monosakkaritler, furanoz

ve

piranoz

halka yapılarının birinde olabilirler.

Glukozun

siklizasyonu

ile pozisyonunda yeni bir asimetrik merkez oluşur. Bu asimetrik karbon atomları,

anomerik

karbon

olarak

adlandırılırlar.Bu 2 stereoizomer

anomerler

dir.

α

& β.

Haworth projeksiyonları; anomerik

C1 deki OH ile planar halkalı

siklik şekerlerin gösterim şeklidir. :α (OH halkanın altında)β (OH halkanın üstünde).

H O

OH

H

OHH

OH

CH2OH

H

α-D-glucose

OH

H H O

OH

H

OHH

OH

CH2OH

H

H

OH

β-D-glucose

23

4

5

6

1 1

6

5

4

3 2Anomerik

karbon

D-Glukozun

α-

ve β- formları, sulu çözeltide mutarotasyon

denen bir süreçte

birbirlerine dönüşürler.

ŞŞekerlerin Yapekerlerin Yapıısal Gsal Göösterimleristerimleri

• Fisher projeksiyon:

düz zincirli gösterim• Haworth projeksiyon:

basit halkalı

gösterim• Konformasyonel

gösterim:

sandalye ve

bot konfigürasyonları

Düz zincir veya Halka Yapısı

Karbon bağlarının tetrahedral

tabiatı

nedeni ile piranoz

şekerler gerçekte "chair:sandalye" veya

"boat: bot" konfigürasyonundadır. (şekere bağlı)

O

H

HO

H

HO

H

OHOHH

H

OH

O

H

HO

H

HO

H

HOHH

OH

OH

α-D-glucopyranose β-D-glucopyranose

1

6

5

4

32

Aynı

stereokimyasal

konfigürasyona sahip ancak üç

boyutlu konformasyonu

farklı

Aldehit grubundan en uzak asimetrik karbon D/L formunu belirler

Diastereomerler

Birbirinin ayna görüntüsü

olmayan stereoizomerler

Anomerler

Anomerik

karbonda konfigürasyonun farklandığı

stereizomerler

Enantiyomerler

Birbirinin ayna görüntüsü

olan stereomerler

Şeker Türevleri

Şeker alkolleri – aldehit ve keton grupları yok; örn., ribitol.

Şeker asidi - C1, veya C6 OH grubunun karboksilik aside oksitlenmesi, örn., glukonik asit, glukuronik asit.

CH2OH

C

C

C

CH2OH

H OH

H OH

H OH

D-ribitol

COOH

C

C

C

C

H OH

HO H

H OH

D-gluconic acid D-glucuronic acid

CH2OH

OHH

CHO

C

C

C

C

H OH

HO H

H OH

COOH

OHH

Amino

şekerler

–

bir amino grubunun hidroksil grubu yerine bulunması

Örn;

glukozamin.

Amino

grubu asetillendiğinde;

N- asetilglukozamin.

H O

OH

H

OH

H

NH2H

OH

CH2OH

H

α-D-glucosamine

H O

OH

H

OH

H

NH

OH

CH2OH

H

α-D-N-acetylglucosamine

C CH3

O

H

Şeker Türevleri

N-asetilnöraminik

asit(sialik

asit); Genelde glikoproteinlerin

oligosakkarit

zincirlerinin

terminal uçlarında bulunur. Gilkoproteinlere

negatif yük kazandırır. Çünkü

fizyolojik pH

da karboksil grubu protonunu verir.

NH O

H

COO−

OH

H

HOH

H

H

RCH3C

O

HC

HC

CH2OH

OH

OH

N-acetylneuraminate (sialic acid)

R =

OligosakkaritlerOligosakkaritlerBasit şekerlerin kovalent

glikozidik

bağlar ile bağlanması

ile oluşurlar.

• En sık rastlanan disakkaritler;• Sükroz

→ laktoz, ve maltoz

• Maltoz → 2 D-glukoz• Laktoz

→ glukoz

+

galaktoz

• Sükroz→

glukoz

+

fruktoz

O-glikozidik

bağ,

bir yarı

asetal

ve bir alkolden bir asetal

oluşumunu gösterir.

C-1’deki –OH grubunun pozisyonu α

pozisyonu ise

α-glikozidik

bağ, β

pozisyonu ise

β-glikozidik

bağ oluşur.

Molekülünde bir serbest anomerik

karbon atomu bulunan disakkaritler

monosakkaritler

gibi indirgeyici

özellik gösterdikleri halde molekülünde bir serbest anomerik

karbon atomu bulunmayan disakkaritler

indirgeyici özellik göstermezler.

ÖÖnemli nemli DisakkaritlerDisakkaritler

H O

OH

H

OHH

OH

CH2OH

HO H

OH

H

OHH

OH

CH2OH

H

O

HH1

23

5

4

6

1

23

4

5

6

maltose

Maltoz, Nişastanın parçalanma ürünü

(örn., amiloz), α(1→4);

İki glukozun

C1 -

C4 OH

arasındaki glikozidik

bağ.

Glc(α1→4)Glc(α-D-glukopiranozil(1→4)α-D-glukopiranoz)

Maltoz, oldukça tatlıdır ve suda kolaylıkla çözünür.

Sellobioz, Selüloz yıkım ürünü, β(1→ 4)

glikozidik

bağı

(zig-zag).

H O

OH

H

OHH

OH

CH2OH

HO OH

H

H

OHH

OH

CH2OH

H

H

H

O1

23

4

5

6

1

23

4

5

6

cellobiose

Glc(β1→4)Glc

Laktoz,

Gal(β1→4)Glc.

Laktoz (Süt Şekeri)

Sütte bulunan çeşitli mikroorganizmalar, laktozu laktik asite

çevirebilirler.

SukrozSukroz ((SakkarozSakkaroz))Sakkaroz,

Glc(α1→2)Fru

Doğada başlıca şeker kamışı

ve şeker pancarından elde edilir; meyve ve sebzelerin çoğunda da serbest olarak

bulunur; oldukça tatlı

bir maddedir.

(α-D-glukopiranozil(1→2)β-D-fruktofuranozit)

Sukrozun

hidrolizi sonucunda çoğu kez eşit miktarlarda glukoz

ve fruktoz

karışımı

oluşur.

Bu karışım invert

şeker

olarak adlandırılır.

Sakkaroz

200oC’ye kadar ısıtılırsa su kaybeder ve kahverengi amorf bir kütle halini alır. Buna

karamel denir.

TrehalozTrehalozTrehaloz, Glc(α1→1)Glc

Trehaloz, indirgeyici özellikte değildir.

Trehaloz,

böceklerin dolaşım sıvısının büyük kısmını oluşturur; enerji depolayan bir bileşik olarak işlev görür.

(α-D-glukopiranozil(1→1) α

-D-glukopiranoz)

OligosakkaritlerOligosakkaritlerİkiden fazla monosakkarit

biriminden oluşan

trisakkarid, tetrasakkarid, pentasakkarid, hekzasakkarit

gibi oligosakkaritler

tanımlanmıştır.

Amigdalin;

acı

badem glikozidi; şeftali, kayısı

çekirdekleri

Laktril;

antikanser

olduğu düşünülmekte

Sikloheptaamiloz;

nişasta yıkım ürünüdür. Kromatografik

materyal olarak kullanılır.

Stakiyoz;

bir çok bitkide bulunur, insanlar tarafından sindirmi

zordur.

O

OH

OH

CH2 OH

OH

CH2OHO

OH

OH

O

OH

CH2OH

O

HO

OH

CH2

O

Melbiose Sucrose Moiety

Rafinoz

(Galactose

+ Glucose + Fructose)6-0-α-D-Galaktopiranosil (1->6)-2-0-α-D-

Glukopiranosil (1->2)-β-D-Fruktofuranosid

OligosakkaritlerOligosakkaritler

PolisakkaritlerPolisakkaritler ((GlikanlarGlikanlar))Polisakkaritler,

pek çok sayıda monosakkarit

veya monosakkarit

türevi molekülün art arda O-glikozid

bağları

vasıtasıyla bağlanması

ile

oluşurlar.

Homopolisakkaritler

Dallanmamış Dallanmış

Heteropolisakkaritlerİki monomer

Tipi Dallanmamış

Çoklu Monomer

Tipi

Dallanmış

Homopolisakkaritler,

tek tip monomerik ünite içeren polisakkaritlerdir.

Bunların bazıları, yakıt olarak kullanılan monosakkaritlerin

depo formları

olarak işlev

görürler ve depo homopolisakkaritler olarak adlandırılırlar.Bazıları

ise bitki hücre duvarlarında ve

hayvan dış

kabuklarında yapısal elemanlar olarak işlev görürler ve

yapısal

homopolisakkaritler olarak adlandırılırlar

Depo homopolisakkaritler,

organizmada yakıt olarak kullanılan monosakkaritlerin

depo

formları

olarak işlev gören polisakkaritlerdir.

Doğadaki en önemli depo homopolisakkaritler, bitki hücrelerinde nişasta, hayvan hücrelerinde glikojendir.

Nişasta,

bitki hücrelerindeki depo homopolisakkarittir; amiloz

ve amilopektin

olmak

üzere iki tip glukoz

polimeri içerir.

Amiloz

Amilopektin

H O

OHH

OHH

OH

CH2OH

HO H

H

OHH

OH

CH2OH

H

O

HH H O

OH

OHH

OH

CH2OH

HH H O

H

OHH

OH

CH2OH

H

OH

HH O

OH

OHH

OH

CH2OH

HO

H1

6

5

4

3

1

2

amylose

(α1→4) bağları

vasıtasıyla birbirine bağlanmış glukoz

ünitelerinin dallanmamış

uzun

zincirlerinden oluşmuş

bir glukoz

polimeridir;

AmilozAmiloz

Bitki nişastasının 14- 30%’u

Suda çözünür

Amiloz, suda heliks

şekli

oluşturur. İyot, bu heliksin

ortasına girerek karakteristik

mavi renk görünmesine neden olur.

I2

+ Nişasta→Mavi kompleks

(α1→4) bağları

vasıtasıyla birbirine bağlanmış

glukoz

ünitelerinin uzun zincirlerinin her 24-30 glukoz

kalıntısında

bir dallanması

suretiyle oluşmuş

bir glukoz

polimeridir. Dallanma noktalarındaki bağ, (α1→6) bağıdır

AmilopektinAmilopektin

Bitki nişastasının 70- 85%

Suda çözününmez

Amilazlar

denen enzimler, nişastanın hidrolizini gerçekleştirirler. Gerek nişasta gerekse parçalanma ürünleri, iyot çözeltisiyle karakteristik renkler verirler. Bu renkler, çözelti ısıtılınca kaybolurlar soğutulunca tekrar ortaya çıkarlar.

GlikojenGlikojenHayvanlarda depo polisakkarit

Karaciğer kütlesinin %10’u ve kas kütlesinin ise %1-2 si glikojendir.

Organizma için enerji kaynağıdır.

Nişastadan farkı

dallanma sayısıdır.

α(1,6) dallanma her bir 8-12 birimde

Amilopektine

benzer şekilde iyot ile kızmızı-mor bir renk verir.

Yapısal homopolisakkaritler,

bitki hücre duvarlarında ve hayvan dış

kabuklarında

yapısal elemanlar olarak işlev gören polisakkaritlerdir. Bitkilerin hücre duvarlarında sellüloz, eklem bacaklıların sert dış

iskeletlerinde kitin önemlidir.

Sellüloz,

(β1→4) bağları

ile birbirine bağlanmış dallanmamış

uzun zincirlerinden oluşmuş

bir

glukoz

polimeridir.

Sellüloz,

fibröz, çok sert, suda çözünmez. Bitkilerin hücre duvarlarında, özellikle yaprak sapları, ağaç

gövdeleri ve bitki dokularının

odun kısımlarında bulunur.

Sellüloz, odun kütlesinin çoğunu oluşturur; pamuk, hemen hemen saf sellülozdur. Sellülozun

insanlar için besinsel değeri yoktur.

Kitin,

(β1→4) bağları

ile birbirine bağlanmış dallanmamış

uzun zincirlerinden oluşmuş

bir N-

asetil

glukozamin

polimeridir. Kitin,

sellülozunkine benzer şekilde uzayabilen lifler oluşturur; Eklem

bacaklı

türünün sert dış

iskeletlerinin esas komponentidir

ve olasılıkla doğada sellülozdan

sonra en bol bulunan polisakkarittir.

İnülin,

(β1→2) bağları

ile birbirine bağlanmış fruktoz

ünitelerinin dallanmamış

uzun

zincirlerinden oluşmuş

bir fruktoz

polimeridir.

İnulin, doğada çeşitli bitkilerin köklerinde, enginar, soğan, sarımsak gibi bitkilerin yumrularında bol miktarda bulunur.

Diğer homopolisakkaritler:Agar-agar:

Galaktoz

ünitelerinden oluşan bir

homopolisakkarittir; doğada deniz yosunlarından elde edilmektedir; bakteriyolojide kültür ortamlarının hazırlanmasında kullanılır.Mannanlar:

Keçi boynuzunda, hindistan

cevizinde,

mayada, mantarlarda ve bakterilerde bulunur. Pektinler:

Galakturonik

asit ünitelerinin α1→6

glikozidik

bağlarının en az 200 defa tekrarlamasıyla oluşmuşlardır. Pektinler, kısmen etil alkol ile esterleştikten sonra ortamı

jelleştirdiklerinden, meyve konserveciliğinde yaygın olarak kullanılırlar.

Dekstranlar:

Glukoz

ünitelerinden oluşmuşlardır; mikroorganizmaların sakkaroz

üzerine etkileri sonucu

meydana gelirler. Dekstranlar, hekimlikte kan kayıplarından sonra plazma yerini tutan ya da plazma hacmini genişleten maddeler olarak, özellikle şok giderici etkileriyle önemlidirler. Dekstranlar, çeşitli kimyasal tekniklerle işlenerek

sephadex ticari

ismi altında kolon kromatografi materyali olarak kullanılmaktadır.

Tekrarlayan iki veya daha fazla farklı

tip

monomerik

ünite içeren polisakkaritlerdir. Heteropolisakkaritler, tüm organizmalar için ekstrasellüler

destek

sağlarlar.

HeteropolisakkaritlerHeteropolisakkaritler

Bakteriyel hücre duvarlarının rijid

komponentidir. N-asetil glukozamin

(GlcNAc) ve

N-asetil

muramik

asit (MurNAc) ünitelerinin art arda (β1→4) bağları

ile birbirine bağlanmasıyla oluşmuş

heteropolisakkarittir.

PeptidoglikanlarPeptidoglikanlar

Bakteriyel hücre duvarında çapraz bağlı peptidoglikan, lizozim

enzimi GlcNAc

ve

MurNAc

arasındaki glikozidik

bağların hidrolizi ile parçalanır.

Tekrarlayan disakkarit

ünitelerinin düz polimerlerinden oluşmuş

bileşiklerdir.

Glikozaminoglikanlarda

tekrarlayan disakkarit

ünitelerinde iki monosakkarit

türevinden biri daima ya N-asetil glukozamin

(GlcNAc) ya da N-asetil

galaktozamin

(GalNAc)’dir. Diğer monosakkarit

türevi, çoğu durumda

genellikle glukuronik

asit (GlcUA) olan bir üronik

asittir.

GlukozaminoglikanlarGlukozaminoglikanlar ((MukopolisakkaritlerMukopolisakkaritler))

Hiyaluronik

asit:

Fizyolojik pH’da

hiyaluronat halindedir. Hayvansal dokuların ekstrasellüler matriksinin

glikozaminoglikanıdır.

Kondroitin

sülfat:

Art arda gelen glukuronik asit (GlcUA) ve N-asetil-galaktozamin

sülfat

(GalNAcSO4−) ünitelerinden oluşurlar.

Sülfat grubu (SO4

), kondroitin sülfat A’da

4.karbona bağlanmıştır; kondritin

sülfat

C’de

ise 6.karbona bağlanmıştır.

Dermatan

sülfat:

Art arda gelen iduronik

asit (IdUA) ve N-asetil-galaktozamin-4-

sülfat

(GalNAcSO4−) ünitelerinden oluşur.

Keratan sülfat:

Art arda gelen galaktoz

(Gal) ve N-asetil-glukozamin-6-sülfat (GlcNAcSO4

−) ünitelerinden oluşurlar.

Keratan sülfat I, N-glikozid

bağıyla

proteine bağlanmıştır; korneada bulunur. Keratan sülfat II, O-glikozid

bağıyla

proteine bağlanmıştır; kıkırdakta ve kemikte bulunur.

Heparin

ve heparan

sülfat:

Yapıları

en karmaşık ve en tartışmalı

glikozaminoglikanlardır.

Heparin, karaciğer, akciğer, timus, dalak, geniş

çeperli damarların duvarında ve kanda bulunur; birçok hücrenin yüzeyindedir, fakat mast

hücrelerinin hücre içi

bileşiğidir. Heparin, antikoagulan dır. Kalp ve damar hastalıklarında pıhtılaşmayı

önleyici olarak kullanılır.

Çok büyük, proteinli agregatlardır. Bir glikozaminoglikan

olan hiyalüronatın çok uzun

ipliklerine yaklaşık 40 nm

aralıklarla ve nonkovalent

olarak bağlanmasıyla oluşurlar.

ProteoglikanlarProteoglikanlar

GLGLİİKOKONJUGATLARKOKONJUGATLAR

Glikoproteinler protein + karbohidrat

Glikolipidler lipid

+ karbohidrat

Önemli immün, bölge ve hücre tipi markırları örn: kan grup antijenleri

Proteoglikanlar Bir veya daha fazla polisakkarit

ve

proteinin yapısal kompleksleri reseptörler,doku

organizasyonu

örn; kollogen,antikorların

sabit zinzirleri

Glikokonjugatların

Biyolojik Fonksiyonları

Reseptörler

Hormonlar

Büyüme Faktörleri

Sitokinler

Enzimler ve Kofaktörler

Koagulasyon

Faktörleri

GLGLİİKOPROTEKOPROTEİİNLERNLER•

Karbonhidratların azınlıkta, proteinlerin çoğunlukta olduğu yapılardır.

Glikoproteinlerde

karbohidrat

kısmı

proteindeki serin veya treonin

amino asidine O-glikozid

bağ

ile veya

asparajine

N-glikozid

bağ

ile bağlanmıştır.

GLGLİİKOLKOLİİPPİİDLER DLER Glikolipidler

(glikosfingozidler),

yapılarında

gliserol

ve fosfat bulunmayan, seramide

bağlı olarak karbohidrat

içeren sfingolipidlerdir.

Glikolipidlere

organizmamızdaki en güzel örnek kan grubu antijenleridir.

Glukoz, galaktoz, N-asetil-galaktozamin

ve fükozdan

oluşan karbonhidrat yapısı,eritrosit

membranlarında

sfingolipidlere

bağlanarak kan grubu antijenlerini meydana getirir.

Kan grubu antijenleriEritrositlerdeki temel kan grubu antijeni O grubu antijenidir. Bu antijenin karbonhidrat kısmı

glukoz-

galaktoz-

N-

asetilgalaktozamin-galaktoz ve fükoz

dan oluşur. Lipid

kısmında ise

sfingozin(amino-alkol) ve yağ

asidi bulunur. O grubu antijenine N-asetilgalaktozamin

eklenmesiyle A grubu antijeni, galaktoz eklenmesiyle B grubu antijeni meydana

gelir.

Glikolipidler, hücreler arası

iletimden de sorumludurlar.