KANSER TEDAVİSİNDE KARDİYAK GEÇ YAN ETKİLER

Prof. Dr. Vedat KÖSEOĞLUAnkara, 2006

Kardiyak yan etkiler, kanser tedavisi sırasında veya sonrasında ortaya çıkabilen, önemli derecede mortalite ve morbiditeye sahip komplikasyonlardandır.

Antitümör antibiyotikler, Alkilleyici ajanlar, Topoizomeraz inhibitörleri, Mikrotubülleri hedefleyen ilaçlar, Antimetabolitler, Biyolojik cevap düzenleyiciler, Diferansiyasyon ajanları, Antikor tedavileri, Hormonlar Radyoterapi

Risk Faktörleri

Yaş Cins Kümülatif doz İlaç uygulama yolu İlaç uygulama sıklığı Mediastinal veya spinal radyasyon Tanıdan sonra geçen süre Siyah ırk Trisomi 21

Antrasiklinler

Akut Yan Etkiler– Supraventrküler taşikardi– Ektopik atımlar– Myoperikardit– Belirgin EKG değişiklikleri– Kardiyomyopati– Ölüm

Antitümör Antibiyotikler

Kronik Yan Etkiler– Sol ventrikül fonksiyonlarında belirgin derecede

azalma– Konjestif kalp yetmezliği

Antrasiklinler Antitümör Antibiyotikler

Subakut– Kardiyomyopati

AntrasiklinlerAntitümör Antibiyotikler

Etki Mekanizması– Lipid peroksidasyon yoluyla oksidatif hasarlanma

AntrasiklinlerAntitümör Antibiyotikler

Daunorubisin Doksorubisin Epirubisin İdarubisin

Kardiyomyopati Myoperikardit Supraventriküler taşikardi Ventriküler ektopi

AntrasiklinlerAntitümör Antibiyotikler

Antrakinonlar

Mitoksantron düşük düzeyde kardiyak yan etkiye sahiptir.

>160 mg/m2 üzerindeki kümülatif dozlarda risk artmaktadır.

Antitümör Antibiyotikler

Antrakinonlar

Mitoksantron Aritmiler

Antitümör Antibiyotikler

Mitomisin

Kardiyotoksisite olguları rapor edilmiştir. Daha sık olarak konjestif kalp yetmezliği şeklinde görülmektedir.

30 mg/m2 yi aşan kümülatif dozlarda sık olarak ortaya çıkmaktadır.

Özellikle antrasiklinlerle birlikte kullanıldığında kardiyotoksisite riski artmaktadır.

Antitümör Antibiyotikler

Bleomisin

Perikardit nadir ancak önemli bir yan etkidir. Akut göğüs ağrısı bildirilmiş olgular vardır. Ayrıca koroner arter hastalığı, myokardiyal

iskemi ve infarktüs genç olgularda bildirilmiştir.

Antitümör Antibiyotikler

Etoposid

Vazopastik anjina ve myokardiyal infarktüs oluşturduğuna dair kanıtlar mevcuttur.

Topoizomeraz İnhibitörleri

Siklofosfamid

Düşük dozda kardiyotoksisite oluşturmamaktadır.

Ancak transplant rejimlerinde akut kardiyak toksisite rapor edilmiştir.

Alkilleyici Ajanlar

Siklofosfamid

QRS kompleksi amplitütünde azalma, Nonspesifik T dalgası ve ST değişiklikleri, Taşiaritmiler Komplet kalp blokları Yüksek doz alanlarda %28’e kadar varan

sıklıkta akut başlangıçlı fulminant kalp yetmezliği oluşturabilmektedir.

Alkilleyici Ajanlar

Siklofosfamid

Hemorajik myoperikardit Perikardiyal effüzyon Kardiyak tamponad Ölüm

Alkilleyici Ajanlar

Siklofosfamid

Etki Mekanizması– Endotelial kapiller hasarlanma

Alkilleyici Ajanlar

İfosfamid

Aritmi ST ve T dalgası değişiklikleri Konjestif kalp yetmezliği Bu bulgular genellikle geri dönüşümlüdür

Alkilleyici Ajanlar

Sisplatin

Supraventriküler taşikardi Bradikardi ST ve T dalgası değişiklikleri Sol dal bloğu Akut iskemik olaylar İskemik kardiyomyopati Myokardiyal infarktüs

Alkilleyici Ajanlar

Sisplatin

Etki Mekanizması– İlaca bağlı elektrolit anormallikleri– Yükselmiş von Willebrand faktör konsantrasyonu

muhtemel arteriyel oklüzyonu saptamada yararlı,

Alkilleyici Ajanlar

Busulfan

Bir olguda endokardiyal fibrozis bildirilmiştir.

Alkilleyici Ajanlar

Vinka Alkaloidleri

En sık olarak Vinblastin’de görülürken Vinkristin ve Vinorelbin’le de rapor edilmiş olgular vardır.

Mikrotubülleri Hedefleyen İlaçlar

Vinka Alkaloidleri

Hipertansiyon Myokardiyal iskemi Myokardiyal infarktüs

Mikrotubülleri Hedefleyen İlaçlar

Vinka Alkaloidleri

Etki Mekanizması– Vazokonstrüksiyon

Mikrotubülleri Hedefleyen İlaçlar

Taksan’lar

Bradikardi AV Blok Atriyal ve ventriküler aritmiler Konjestif kalp yetmezliği Myokardiyal iskemi

Mikrotubülleri Hedefleyen İlaçlar

Taksan’lar

Genel olarak geri dönüşümlü yan etkilerdir, Taksanlar antrasiklin toksisitesini

potansiyalize edebilirler.

Mikrotubülleri Hedefleyen İlaçlar

Florourasil

Kalp yetmezliği Atriyal veya ventriküler ektopi Myokardiyal iskemi Myokardiyal infarktüs

Antimetabolitler

Florourasil

Etki Mekanizması– Koroner vazospazm

Antimetabolitler

Metotreksat

Kesin olarak gösterilmiş bir kardiyak yan etkisi yoktur.

Nadiren senkop, myokardiyal infarktüs, supraventriküler taşikardi, ventriküler aritmi olguları rapor edilmiştir.

Antimetabolitler

Sitarabin

Anjina Perikardit Perikardiyal effüzyon Perikardiyal tamponad olguları bildirilmiştir.

Steroidin tedavi edici olduğuna dair kanıtlar mevcuttur.

Antimetabolitler

Fludarabin

Hipotansiyon Akut göğüs ağrısı

Antimetabolitler

İnterferon’lar

Atriyal ve ventriküler aritmi AV blok Konjestif kalp yetmezliği Myokardiyal iskemi Myokardiyal infarktüs

Biyolojik Cevap Düzenleyiciler

İnterferon’lar

Etki Mekanizması– İndirekt etki ve sellüler fizyolojinin değişimi ile

Biyolojik Cevap Düzenleyiciler

İnterlökin-2

Artimiler Konjestif kalp yetmezliği Myokardiyal iskemi Myokardiyal infarktüs

Biyolojik Cevap Düzenleyiciler

İnterlökinler

Etki Mekanizması– Kapiller sızıntı sendromu

Biyolojik Cevap Düzenleyiciler

All Transretinoik Asit

Myokardiyal iskemi Myokardiyal infarktüs Perikardiyal effüzyon

Diferansiyasyon Ajanları

Arsenik Trioksid

Uzamış QT

Diferansiyasyon Ajanları

Rituksimab

Aritmiler

Antikorlar

Dietilstilbestrol

Etki Mekanizması– Vazospazm

Hormonlar

Dietilstilbestrol

>5mg/gün’den daha yüksek dozlarda kardiyotoksisite görülür.

Hormonlar

Kardiyotoksisite tedavi bitiminden yıllar sonra ortaya çıkabildiği ve uzun süre asemptomatik olarak kalabildiği için klinik bulguları ortaya çıkmadan saptanması amaçlanmaktadır.

Kardiyak İzleme Testleri

Seri EKG Seri EKO Radyonükleid anjiografi Endomokardiyal biyopsi Kardiyak troponinler Natriüretik peptidler