KARTOĞRAFĐK ÜRETĐM (LAYOUT)

Coğrafi bilgi sistemleri programları olan Arcview, Arcgis gibi programlar tarafından Data View’de sembolleri tanımlanan ve harita haline gelmiş olan verilerin ölçekli veya ölçeksiz kağıt ebatlarında çıktı işlemlerini gerçekleştirmek için Layout View ortamına geçmek gerekir. Layout View ortamına geçiş için, View –Layout View Menüsü seçilir. Bu aşamadan sonra Layout ortamına geçilir.

.

Bu işlemden sonra çıktı alınacak kâğıdın sayfa yapısı ve ebat düzeni ayarlamak için Manin Menüden File & Page Setup fonksiyonunu seçerek, gelen Page Setup penceresinde kâğıt düzenini yapmak için belirli ikonlar vardır.Bunlardan kâğıt ebadı, kâğıdın yatay veya dikey durumu bu ikonlardan ayarlanır.Bu alanda Standart size ’ı Custom olarak ayarlayınız.

Daha sonraki aşamada gelen Page and print setup penceresinde kâğıt

düzenin nasıl olacağı dikey veya yatay olması durumu ayarlanır. Haritanın görsellik açısından estetik olması için görünüş durumuna göre kâğıt konumu Dikey (Portrait) , Yatay (Landscape) durumuna göre tercih edilen ikon aktif hala getirilir. Page and print setup penceresinde bulunan Sıze bölümünde kâğıt boyutları ayarlanır. Amaca göre A4, A3 veya özel boyut seçilerek kâğıt ebadı belirlenmiş olur.

Layout üzerinde haritayı büyütme veya sağa ve sola kaydırma işlemleri Manin

menü üzerinde değil de layout üzerine açılan Layout Toolbar menüsündeki ikonlar kullanılarak işlemler yapılır

Bu işlemler tamam olduktan sonra Layout üzerinde harita işlemlerini

başlatabiliriz. Tabiatıyla bazı çalışmaların poster halinde gösterilmesi gerekebilir. Bir sunuyu poster haline getirebilmek için Yukarıdaki işlemler aynen uygulanır. Burada tek yapılacak farklılık Page and print setup penceresi karşımıza geldikten sonra; Use Printer Paper Settings çekindeki tik kaldırılarak Standart Size ve aşağısındaki ikonlar aktif hale getirilir. Daha sonra bu alanda ki standart size ikonundan Poster, Ao, ebadında ve farklı boyutlarda ayarlanabilir. Tabi poster hazırlanırken haritalar postere aktarıldığı gibi amaca uygun yazılarda Manin Menüde bulunan Insert ikonundan Picture resim için Object yazı ve diğer objelerin poster alanına taşınması için bu ikonlar kullanılır. Buna paralel olarak da yine poster görünümünün aynen Layout da olduğu gibi, Dikey (Portrait) , Yatay (Landscape) durumuna göre tercih edilen ikon aktif hala getirilir.

Manin Menüde bulunan Insert ikonundan Picture resim için Object yazı ve diğer objelerin poster alanına taşınması için bu ikonlar kullanılır.

Tabiatıyla Layout bölümünde haritamızın ölçeği aktif olmayabilir bunun için ise

küçük bir uygulama ile ölçeği aktif hale getirme imkânına erişiriz. Layout View de yer alan Data Frame’i seçeriz. Tanımlı olan Page Setup’a göre Ölçeğin değerini büyütüp küçültme imkânı bulabiliriz.

Daha sonra Data Frame-Data Frame Proporties-Map yazan yerdeki ikondan

Kilometre tercih edilerek Reference Scala’dan Ölçek değeri tayin edilerek harita ölçeği aktif Hale getirilmiş olur. Daha sonra ölçek değeri amaca uygun olarak tayin edilir. Aşağıda ki uygula ve ardından tamam butonun ikonları kullanılarak ölçek değeri verilmiş olur.

Layout da harita küçük olarak görülüyor ise ölçek değeri manuel (elle) olarak

Manin menüde ki ölçeğin bulunduğu alandan değiştirlebilir.

Bunları takriben haritamızı tamamlayan diğer özellikler Main menü bar da yer alan Đnsert ikonundan, başlık atma, Lejant ekleme, farklı bir data frame yaratma, yön oku, ölçek çubuğu, ve sistemde yer alan işlemler yapılabilmektedir.

Haritamıza başlık atma işlevi Main menüde yer alan Đnsert ikonundan Text butonu

tıklanarak başlık atma alanı karşımıza gelecektir.

Gelen bu Text Đkonunun üzerine Çift tıklanarak veya Text üzerinde mause’nin sağ

tuşuna basarak Proporties seçilerek de bu işlem aktif hale getirilir. Açılan pencereye amaca uygun harita başlığı atılır.

Başlık yine Đnsert ikonunda bulunan Title ikonu ilde harita üzerine direk olarak atılabilir.

Bu işlemleri takriben harita başlığının amaca uygun büyüklüğü veya küçüklüğünü

ayarlamak için Proporties üzerindeki text alanı üzerinde bulunan Change Symbol ikonu tıklanarak karşımıza gelen alanda size yazan yere rakamla istediğimiz rakamı seçerek harf boyutu tercih edilir. Yine bu alanda Color yazan yerden başlık rengi tercih edilir, okey tuşuna basarak başlık işlemini tamamlamış oluruz.

Başlık işlevi tamamlandıktan sonra haritamız için gerekli olan bir diğer özellik ise haritanın anahtarı olana lejantın harita üzerine aktarılma işlemi adım adım yapılmıştır. Bu lejant işlemi için yine Main Menü’den Đnsert ikonu seçilir ve bu alanda ; Đnsert-Legend fonksiyonu seçilerek yapılır

Legend Wizard penceresinde yer olan uygulamaları adım adım uygulamaya

çalışınız.

Takriben yukarıdaki işlem yapıldıktan sonra adım adım ileri tuşu kullanılarak sona doğru gidilir. Bu alanda karşımıza Legend yazan yere “Özel işaretler “ isteğe göre değiştirilebilir bunun için legend yazan yer büloklanarak silinir istenilen yazı yerine yazılır. Yine bu alanın aşağısında bulunan size ve color bölümlerinden renk ve yazı boyutu tercih edilir.

Daha sonra yine ileri tuşu kullanılarak işleme devam edilir.

Yine bu işlemleri takriben ileri butonu kullanılarak işleme devam edilir. Daha sonra son (Finişh) tuşu okeylenerek lejant harita üzerine atılmış olur.

Bundan sonra layout üzerine gelmiş lejant üzerine gelinerek mause’nin sağ tuşuna basılır ve lejantta düzenleme yapmak için Convert To graphics fonksiyonu seçilir ve lejantı kendi amacımıza göre düzenlemek için;

Yine aynı alanda bulunan Ungroup foksiyonu tercih edilerek lejantta editleme yoluna gidilir.

Angroup yapıldıktan sonra daha spesifik çalışmak için bu işlemler küçük alanda da uygulanabilir. Bu işlemi yaptıktan sonra tekrar Group yaparak lejantı haritanın amaca uygun olarak istediğimiz yere genelde alt bölümüne koymak için hazır hale gelmiş olmaktadır.

Lejant son aşamaya gelinerek layout üzerinde harita da yerine konulmuştur.

Yine Harita için gerekli olan bir diğer fonksiyon yön okudur. Yön okunu harita üzerine atmak için Main Menüde bulunan Đnsert>North Arrow fonksiyonu seçilerek kaşımıza gelen North Arrow Selector alanında istenilen yön oku tercih edilerek ve yine aynı alan üzerinde bulunan proporties fonksiyonundan okun color yazan yerden rengi tayin edilir, size yazan yerden ise yön okunun büyüklüğü ayarlanarak ok tuşuna basılarak işlem tamamlanmış olur. Bunu takriben yön oku üzerine tıklanarak istenilen yere taşınarak sabitlenir.

Yukarıda ki işlemler tamamlandıktan sonra tamam fonksiyonu seçilerek yön oku haritada istenilen yere konmak için hazır olmuş olur.

Yön okuda tayin edildikten sonra diğer bir fonksiyon olan harita ölçeği de yine main Menü de bulunan Đnsert>Scale Bar fonksiyonu seçilerek ölçek amaca göre tercih edilir ve okey tuşuna basılarak layout üzerine ölçek atılmış olur.Bu alanda açılan scale bar alanının sol alt köşesinde bulunan proporties ten ölçeği amaca uygun olarak editleme imkanı buluruz.Tabiatıyla Proporties fonksiyonu açıldıktan sonra Number of Divisions ve Number of Subdivisions alanlarında ölçek bölmeleri 2 ye 4 , 3 e 2 gibi ayarlamalar yapılabilmektedir.Divisions Units kısmından ise ölçeğin birim olarak (cm,km,vs.) değeri ayarlanır.

Son olarak bu işlemler yapıldıktan sonra tamam fonksiyonu seçilerek ölçek layout üzerine taşınmış olur ve Harita üzerinde yerine konur.

Bu işlemler yapıldıktan sonra Harita da uygun bir yere haritayı yapan kişi ismi, yapıldığı tarih gibi dip notlar yazılı.Bu işlemler yine Đnsert>Title fonksiyonu seçilerek harita üzerine gelen alana mause nin sağ tuşu tıklanarak proprties seçilr ve bu alana gerekli bilgiler yazılır.Yine bu alan üzerinde change symbol fonksiyonu seçilerek size harf boyutu ve aynı alanda bulunan color’ dan renk tayini yapılarak okey tuşuna basılarak işlem tamamlanmış ve harita artık çıktı aşamasına gelmiş bulunur.

Yukarıda ki işlemler tamlandıktan sonra artık haritamız hazır hale gelmiş bulunmaktadır. Artık haritanın fotoğraf olarak nasıl kaydedilmektedir ve bu işlem nasıl yapılır aşağıda kademe kademe anlatılmıştır. Đlk öncelikle Main Menüde bulunan Fıle ikonu açılır ve Expor Map fonksiyonu seçilir.

Daha sonra karşımıza açılan pencereden Dosyanın nereye kaydedileceği yön seçilir. Buna paralel olarak ta Kayıt türü (jpeg, Tiff vs.) Formatlar seçilir. Options’tan dpi ve pixel boyutları ayarlanarak tamam tuşuna basılır.

Bu işlemler kamalandıktan sonra haritamız artık bizim amaca yönelik kullanacağımız bir fotoğraf haline gelmiştir. Gelişmiş teknoloji ile birlikte kullandığımız ArcGis 9,2 programıyla yukarıda görülen tüm işlemleri yapmış bulunmaktayız. bunlar önceleri nice emekler elle yapılmakta idi ama günümüzde artık bunlar çok kısa sürede yapılabilen işler haline gelmiştir. Layout işlemi Data view de yapılan hazcılıkların en son aşamasıdır. Layout alanından tekrar Data View’e ise layout alanında bulunan Küçük dünya ikonuna basarak geçilir.

Halil YILMAZ Mail:cografyaci06@hotmail.com

Messenger:cografyaci06@hotmail.com