Kasaysayan ng Wikang Filipino

Ang Pilipinas ay binubuo ng 7, 107 pulong tinitirhan ng may mahigit nang 80

milyong mamamayang gumagamit ng may 86 na iba’t ibang dialekto. Kabilang sa

mga pangunahing dialekto ay ang:

Tagalog Bicol

Cebuano Waray

Ilocano Pampango

Hiligaynon Pangasinan Maranaw

Naging malaking hadlang sa pagkakaroon ng wikang katutubo noon ang

pagkakahiwa-hiwalay nila ng lugar.

May kasulatan noong 1681 na nagsasabing ang wikang Tagalog ay wikang

ginagamit at nauunawaan hindi lamang ng mga katutubo sa Luzon kundi maging sa

iba pang isla.

PANAHON NG KASTILA

Sa hangaring mabilis na mapalaganap ang Kristyanismo sa kapuluan, ipinag-

utos ng hari ng Espanya na turuan ng wikang Kastila ang mga Pilipino subalit ang

mga prayle ang naging hadlang sa pagsasakatuparan ng gayong kautusan. Minabuti

nilang hindi matutunan ng mga Pilipino ang wikang Kastila kung kaya’t ang mga

prayle ang siyang nag-aral ng iba’t ibang wikain sa Pilipinas upang makausap at

maturuan ng relihiyong Kristyano. Upang mapadali ang pag-aaral ng wikain, isinulat

ng mga naunang napadestinong prayle ang mga aklat-panggramatikang maaaring

maging gabay sa pag-aaral ng sinumang mapupuntang pari sa lugar na iniwan. Sa

gayon, naiambag ito sa panitikan ng Pilipinas: (1) Romanisasyon ng Alibata at (2)

pagkakasulat ng aklat gramatika ng iba’t ibang wikain sa Pilipinas.

PANAHON NG PROPAGANDA at HIMAGSIKAN

Matapos ang matagal-tagal ding pananakop ng mga Kastila sa Pilipinas,

namulat ang damdaming makabayan ng mga Pilipinong natutong maghimagsik sa

pang-aabuso ng mga mananakop. Maraming nasulat na panitkan sa wikaing Tagalog

– tula, sanaysay, kwento, atbp mga akdang hitik sa damdaming makabayan.

Napatatag ang Katipunan at naisulat ang Kartilya ng Katipunan sa Tagalog.

PANAHON NG AMERIKANO

Nagpadala si Pangulong Mc Kinley ng isang lupon upang mapag-aralan ang

mga pangungunahing pangangailangan ng mga Pilipino. Ang lupon ay pinamunuan

ni Komisyong Schurman at ayon sa kanilang ulat, lumitaw na ang pangunahing

pangangailangan ng bansa ay ang “walang gugol at pambayang paaralan.” Sinabi

rin nila na ang pagpipilit na wikang Ingles ang gawing wikang panturo sa mga Pilipino

ay kawalan ng katarungan. Ngunit lumitaw na mahirap gawing wikang panturo ang

katutubo dahil sa walang isang wikang katutubo lamang na magagamit at

mauunawaan ng buong kapuluan.

Noong 1924, si N.M. saleeby, sa kanyang artikulong “The Language of

Education in the Philippine Islands,” ay nagwika na kailangan ng Pilipinas ang isang

wikang pambansang ibabatay sa isa sa mga vernakular. Sang-ayon dito si Blake at

sinabi pa niyang ang Tagalog ay siyang karapat-dapat na maging saligan ng wikang

pambansa.

PANAHON NG MALASARILING PAMAHALAAN

Sa pagkakatatag ng Malasariling Pamahalaan at sa ilalim ng pamumuno ni

Pang. Manuel L. Quezon nagkaroon ng malaking hakbang tungo sa pagkakaroon ng

Pilipinas ng isang wikang pambansa. Sinikap niyang mapasama sa Saligang Batas

ng Komonwelt ang Artikulo XIV, Pangkat 3 nag nagsasaad na “ . . . . ang Kongreso ay

gagawa ng hakbang tungo sa pagkakaroon ng isang wikang pambansang ibabatay sa

isa sa mga umiiral na wikang katutubo.”

Itinalaga ng Kongreso ang pagkakaroon ng lupong siyang mag-aaral kung

aling wikang katutubo ang ang pagbabatayan ng wikang pambansa at ang lupon ay

kinilalang Surian ng Wikang Pambansa ayon sa bisa ng Batas Komonwelt 184. Ang

mga miyembro ng lupon ay nagmula sa iba’t iabng panig ng bansa. Matapos ang

matamang pag-aaral, lumabas sa rekomendasyon ng lupon na ang Tagalog and

dapat maging batayan ng wikang pambansa sapagkat ito ang nakatugon sa tatlong

panukatan: (1) sinasalita at nauunawaan ng nakararaming Pilipino, (2) may

mayamang panitikang nasususlat at (3) wikang sinasalita at ginagamit sa sentro ng

pamahalaan, komersyo at edukasyon.

PANAHON NG HAPON

Sumiklab ang Pangalawang Digmaang Pandaigdig. Nasakop ng mga Hapon

ang Pilipinas at pansamantalang naipasara nila ang mga paaralan at nang magbukas

muli ay ipinagamit na wikang panturo ay wikang katutubo. Inalis ng mananakop ang

wikang Ingles sa kurikulum upang malimit ng mga Pilipino ang nasabing wika at

sapilitang ipinaturo ang wikang pambansa at ang Niponggo. Nagkaroon ng malaking

pag-unlad ang wikang pambansa at ang Panitikang Pilipino sapagkat ang mga

manunulat na Pilipino na dati’y sumusulat sa wikang Ingles ay napalitang sumulat sa

wikang pambansa.

PANAHON NG REPUBLIKA

Hulyo 4, 1946 nakamit ng mga Pilipino ang minimithing kasarinlan at noon

din pinagtibay ang Batas Komonwelt 570 na nagtatadhanang ang wikang pambansa

ay maging isa sa mga wikang opisyal ng Pilipinas.

Ang pambansang patakaran noon ay ang pagtuturo ng wikang pambansa sa

paaralan, Ingles ang nananatiling wikang panturo at iminumungkahing ihandog na

aralin sa mataas na paaralan ang Kastila. Samantala, ang Superintendente ng Iloilo

ay gumawa ng isang pag-aaral na tinawag na The Iloilo Experiment kung saan

napatunayang higit na mabilis matuto ang mga batang sinimulang turuan sa unang

dalawang baitang sa wikain ng pook (Hiligaynon) kaysa sa mga batang tinuruan sa

pamamagitan ng wikang Ingles.

Noong 1958, sa Binagong Palatuntunang Edukasyonal ng Pilipinas na

naglalayong magkaroon ang bansa ng isang “integrated nationalistic and democracy-

inspired educational system”, ipinatupad ang ganitong programa: Ang paggamit ng

katutubong wikain ng pook bilang wikang panturo sa unang dalawang baitang ng

elementarya, ituro ang wikang Pilipino at ang wikang Ingles simula sa unang baitang;

at simula sa ikatlong baitang ay wikang Ingles ang gawing wikang panturo.

Noong 1959, nilagdaan ni Kalihim Jose E. Romero at itinagubilin na kailanman

at ang tinutukoy ay ang wikang pambansa, ang salitang Pilipino ay siyang itatawag.

ANG PILIPINO SA BAGONG LIPUNAN

Mga suhestyon:

1. Gawing wikang pambansa ang Ingles.

2. Pagsama-samahin ang mga salita mula sa iba’t ibang wikain upang makabuo

ng tatawaging wikang pambansa.

Noong 1974, isang kautusang pangkagawaran ang pianlabas ng Kagawaran

ng Edukasyon at Kultura, na nagbibigay-sigla sa pagpapalaganap ng wikang

pambansa. Ito ay ang Kautusang Pangkagawaran 25 s.1974 na nagtadhana ng

Patakarang Edukasyong Bilinggwal. Layunin nito ang paglinang ng isang bansang

bilinggwal na may sapat na kakayahan sa paggamit ng Ingles at Filipino.

Nilagdaan ni Kalihim Lourdes Quisumbing ang Kautusan Pangkagawaran 22 s.

1987 na nagsasaad ng paggamit ng katagang Filipino sa pagtukoy sa wikang

pambansa ng Pilipinas.

Kasaysayan ng Wikang Filipino

Ang Pilipinas ay binubuo ng 7, 107 pulong

tinitirhan ng may mahigit nang 70 milyong

mamamayang gumagamit ng may 86 na iba’t

ibang dialekto. Kabilang sa mga pangunahing

dialekto ay ang:

Tagalog Bicol

Cebuano Waray

Ilocano Pampango

Hiligaynon Pangasinan

Maranaw

May kasulatan noong 1681 na nagsasabing ang

wikang Tagalog ay wikang ginagamit at

nauunawaan hindi lamang ng mga katutubo sa

Luzon kundi maging sa iba pang isla.

PANAHON NG KASTILA

Sa hangaring mabilis na mapalaganap ang

Kristyanismo sa kapuluan, ipinag-utos ng hari

ng Espanya na turuan ng wikang Kastila ang

mga Pilipino subalit ang mga prayle ang naging

hadlang sa pagsasakatuparan ng gayong

kautusan. Minabuti nilang hindi matutunan ng

mga Pilipino ang wikang Kastila kung kaya’t

ang mga prayle ang siyang nag-aral ng iba’t

ibang wikain sa Pilipinas upang makausap at

maturuan ng relihiyong Kristyano.

PANAHON NG PROPAGANDA AT

HIMAGSIKAN

Maraming nasulat na panitkan sa wikaing

Tagalog – tula, sanaysay, kwento, atbp mga

akdang hitik sa damdaming makabayan.

Napatatag ang Katipunan at naisulat ang

Kartilya ng Katipunan sa Tagalog.

PANAHON NG AMERIKANO

Nagpadala si Pangulong Mc Kinley ng

isang lupon upang mapag-aralan ang mga

pangungunahing pangangailangan ng mga

Pilipino. Ang lupon ay pinamunuan ni

Komisyong Schurman at ayon sa kanilang ulat,

lumitaw na ang pangunahing pangangailangan

ng bansa ay ang “walang gugol ay

pambayang paaralan.”

Noong 1924, si N.M. Saleeby, sa kanyang

artikulong “The Language of Education in the

Philippine Islands,” ay nagwika na kailangan

ng Pilipinas ang isang wikang

pambansang ibabatay sa isa sa mga

vernakular. Sang-ayon dito si Blake at sinabi

pa niyang ang Tagalog ay siyang karapat-

dapat na maging saligan ng wikang pambansa.

PANAHON NG MALASARILING

PAMAHALAAN

Saligang Batas ng Komonwelt ang

Artikulo XIV, Pangkat 3 ang nagsasaad na

“ . . . . ang Kongreso ay gagawa ng hakbang

tungo sa pagkakaroon ng isang wikang

pambansang ibabatay sa isa sa mga umiiral na

wikang katutubo.”

Itinalaga ng Kongreso ang pagkakaroon ng

lupong siyang mag-aaral kung aling wikang

katutubo ang ang pagbabatayan ng wikang

pambansa at ang lupon ay kinilalang Surian

ng Wikang Pambansa ayon sa bisa ng

Batas Komonwelt 184.

Tagalog and dapat maging batayan ng

wikang pambansa sapagkat ito ang nakatugon

sa tatlong panukatan: (1) sinasalita at

nauunawaan ng nakararaming Pilipino, (2)

may mayamang panitikang nasususlat at (3)

wikang sinasalita at ginagamit sa sentro ng

pamahalaan, komersyo at edukasyon.

PANAHON NG HAPON

Sumiklab ang Pangalawang Digmaang

Pandaigdig. Nasakop ng mga Hapon ang

Pilipinas at pansamantalang naipasara nila

ang mga paaralan at nang magbukas muli ay

ipinagamit na wikang panturo ay wikang

katutubo. Inalis ng mananakop ang wikang

Ingles sa kurikulum upang malimit ng mga

Pilipino ang nasabing wika at sapilitang

ipinaturo ang wikang pambansa at ang

Niponggo. Nagkaroon ng malaking pag-unlad

ang wikang pambansa at at ang panitikang

Pilipino sapagkat ang mga manunulat na

Pilipino ay na dati’y sumuslat sa wikang Ingles

ay napailitang sumulat sa wikang pambansa.

PANAHON NG REPUBLIKA

Hulyo 4, 1946 nakamit ng mga Pilipino ang

minimithing kasarinlan at noon din pinagtibay

ang Batas Komonwelt 570 na

nagtatadhanang ang wikang pambansa ay

maging isa sa mga wikang opisyal ng Pilipinas.

-The Iloilo Experiment

Noong 1958, sa Binagong Palatuntunang

Edukasyonal ng Pilipinas na naglalayong

magkaroon ang bansa ng isang “integrated

nationalistic and democracy-inspired

educational system”, ipinatupad ang ganitong

programa: Ang paggamit ng katutubong

wikain ng pook bilang wikang panturo sa unang

dalawang baitang ng elementarya, ituro ang

wikang Pilipino at ang wikang Ingles simula sa

unang baitang; at simula sa ikatlong baitang ay

wikang Ingles ang gawing wikang panturo.

Noong 1959, nilagdaan ni Kalihim Jose E.

Romero at itinagubilin na kailanman at ang

tinutukoy ay ang wikang pambansa, ang

salitang Pilipino ay siyang itatawag.

ANG PILIPINO SA BAGONG LIPUNAN

Mga suhestyon:

1. Gawing wikang pambansa ang Ingles.

2. Pagsama-samahin ang mga salita mula sa

iba’t

ibang wikain upang makabuo ng

tatawaging wikang pambansa.

Noong 1974, isang kautusang

pangkagawaran ang pianlabas ng Kagawaran

ng Edukasyon at Kultura, na nagbibigay-sigla

sa pagpapalaganap ng wikang pambansa. Ito

ay ang Kautusang Pangkagawaran 25

s.1974 na nagtadhana ng Patakarang

Edukasyong Bilinggwal. Layunin nito ang

paglinang ng isang bansang bilinggwal na may

sapat na kakayahan sa paggamit ng Ingles at

Filipino.

Nilagdaan ni Kalihim Lourdes Quisumbing

ang Kautusan Pangkagawaran 22 s. 1987 na

nagsasaad ng paggamit ng katagang Filipino

sa pagtukoy sa wikang pambansa ng Pilipinas.