kataloğun geleceği rda

KATALOGLAMANIN GELECEĞİKATALOGLAMANIN GELECEĞİ

Aysel GÜMÜŞ Emine H. GÜRAysel GÜMÜŞ Emine H. GÜRİYTE Kütüphanesi Boğaziçi Üniversitesi Kütüphanesi Teknik Hizmetler Birim Sorumlusu Kataloglama Birim Sorumlusu

RDA Yapısı RDA Yapısı FRBR ve FRAD ilişkisi FRBR ve FRAD ilişkisi AACR2’den Farkları AACR2’den Farkları MARC21 Değişiklikler MARC21 Değişiklikler RDA Toolkit RDA Toolkit RDA Test Süreci RDA Test Süreci Öneriler Öneriler

RDA: Kaynak Tanımlama & Erişim RDA: Kaynak Tanımlama & Erişim

1961 Paris İlkeleri, IFLA

1967 Anglo – American Cataloguing Rules, AACR

1971 ISBD, The International Standard Bibliographic Description

1978 AACR2

1997 International Conference on the Principles & Future Development of AACR, Toronto, JSC

1998 FRBR Kavramsal Model, JSC

2002 – 2004 Updates & AACR3 ?

2005 AACR3 RDA

RDA ÖncesiRDA Öncesi

Kaynak Tanımlama ve Erişim

AACR2 yerini alan yeni kataloglama standartı

“İçerik” (content) standartı

Dijital ortamlar için tasarlanmıştır.

http://www.rda-jsc.org/rda.html

RDA Nedir ?RDA Nedir ?

Niçin RDA Niçin RDA ??

Tüm kaynakların tanımlanmasını sağlar (digital environments)

Uluslararası standartlarla uyumlu (more international)

Sadece kütüphaneler için değildir (more communities)

RDA Geliştiren Ekip RDA Geliştiren Ekip

Joint Steering Committee (JSC-Ortak Yönetim Kurulu) tarafından geliştirilmiştir.

Temsilcileri :

American Library Association, ALA Australian Committee on Cataloguing, ACOC British Library, BL Canadian Committee on Cataloguing, (CCC) Chartered Institute of Library and Information Professionals, (CILIP) Library of Congres, LC

Uluslararası Standartlarla İlişkisiUluslararası Standartlarla İlişkisi

Functional Requirements for Bibliographic Records (FRBR; 1998)

Functional Requirements for Authority Data (FRAD; 2009)

IFLA Statement of International Cataloguing Principles (ICP; 2009)

Kaynak: Barbara Tillett (Jan. 2010)

Functional Requirements for Bibliographic Records

“Bibliyografik kayıtlar için işlevsel gereklilikler” olarak tanımlanır

Kataloglar için kavramsal bir model olarak geliştirildi, IFLA Study Group on FRBR, 1998

Varlık – ilişki (Entity-Relationship) modeli doğrultusunda geliştirilmiştir

FRBR Nedir? FRBR Nedir?

FRBR NedirFRBR Nedir??

Kullanıcıların kütüphane kataloglarını kullanırken gerçekleştirdikleri;

bulma, belirleme, seçme, sağlama görevleri açısından tanımlanmaktadır

Find Bulma

Identify Belirleme

Select Seçme

Obtain Sağlama

FRBR TerminolojisiFRBR Terminolojisi

Entities / Varlıklar Entities / Varlıklar Group 1 :Group 1 :

Work, expression, manifestation, item (Eser, anlatım, gösterim, kopya)

Group 2 :Group 2 : Person, family, corporate body

(Kişi, aile, tüzel kurum)

Group 3 Group 3 :: Concept, object, event, place

(Kavram, nesne, olay, yer)

FRBR :1. Grup FRBR :1. Grup VarlıklarıVarlıkları

Eser, anlatım yoluyla Eser, anlatım yoluyla gerçekleştirilirgerçekleştirilir

Anlatım, gösterimde Anlatım, gösterimde şekillendirilirşekillendirilir

Gösterim, kopya ile Gösterim, kopya ile örneklendirilirörneklendirilir

Kaynak: Tillett (2004, slayt no. 11)http://yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/yayinlar/Tonta-frbr-son.pdf

bir çoklu

FRBR Varlık DüzeyleriFRBR Varlık Düzeyleri

EserEser Roman Film

AnlatımAnlatım Özgün metin Çeviri Eleştirel

basımÖzgün sürüm

GösterimGösterim Kağıt Kağıt PDFPDF HTMLHTML

itemitem

Kaynak: Tillett (2004, slayt no. 16)

FRBR :1. Grup FRBR :1. Grup VarlıklarıVarlıkları

“ Kara Kitap ” roman (eser)(eser)

The black book, Orhan Pamuk ; Maureen Freely çevirisi ((anlatımanlatım))

Vintage International, 2006 baskısı (gösterim)(gösterim)

B. Ü. Kütüphanesi’ndeki bir kopya (kopya)(kopya)

FRBR Faydaları FRBR Faydaları

Kullanıcılar açısından Kullanıcılar açısından ;;

Kullanıcıların aynı entellektüel ve sanatsal içeriğe sahip bilgi kaynaklarını bir arada görme olanağı sağlar

Bilgiyi daha kolay bulma olanağı sağlar Tek bir eserin farklı anlatımlarını kolayca görebilme olanağı vardır Bütün gösterimlerin kolayca bulunması mümkündür Birbiriyle ilişkili eserler ve gösterimler arasındaki ilişkileri daha iyi anlayabilme

olanağı vardır

Kaynak: Nevzat Özel (Eylül 2010)

FRBR Faydaları FRBR Faydaları

Kütüphaneciler açısından ;Kütüphaneciler açısından ;

Daha kolay kataloglama olanağı sağlar

Kataloglama yükünü azaltır

Kaynak: Nevzat Özel (Eylül 2010)

FRBR Uygulamaları FRBR Uygulamaları

Fiction Finder (OCLC) Worldcat (OCLC) AustLit Gateway http://www.bib.ucl.ac.be VisualCat (Denmark) VTLS, Millenium uyumlu

FRBR tree FRBR tree viewview

Web OPAC Web OPAC with FRBR with FRBR

OCLC WorldcatOCLC Worldcat

Örnek FRBRize Katalog

http://www.bib.ucl.ac.behttp://www.bib.ucl.ac.be

FRBR tree

video

kitap

FRAD Nedir ?FRAD Nedir ?

Functional Requirements for Authority Data IFLA tarafından geliştirilen kavramsal model Varlık-ilişki modeli

User tasks : Find Identify Contextualize Justify

FRAD Nedir ?FRAD Nedir ?

Authority data instructions included in RDA Special coded dates Associated place Address Field of activity Affiliation Occupation Gender Family information Associated language

AACR2 AACR2 && RDA RDA Farkları Farkları

AACR2 materyal türüne göre tanımlama

RDA her türlü kaynak ve içeriğin tanımlaması ( all types of resources and all types of content)

AACR2 AACR2 && RDA RDA Farkları Farkları

AACR2 Pratiğe dayanır

Kart kataloglar için tasarlanmıştır

Kurallar, içerik ve görüntü için

RDA Teoriye dayanır

(FRBR*) Dijital ortam için

tasarlanmıştır

Kurallar, içerik için

*Functional Requirements for Bibliographic Records

AACR2 AACR2 && RDA RDA Farkları : Yapısı Farkları : Yapısı

AACR2

Part I – Description

Part II – Headings, Uniform Titles, and References

RDA

Recording attributes (özellikler)

Recording relationships (ilişkiler)

FRBR ve FRAD kavramsal modellerin bir uygulaması olduğundan yapının dili de değişmiştir.

AACR2 AACR2 && RDA RDA Farkları : Yapısı Farkları : Yapısı

Recording attributes (Recording attributes (özellikler)özellikler)

Section 1.Attributes of Manifestation and Item

Section 2. Attributes of Work and Expression

Section 3. Attributes of Person, Family, and Corporate Body

Section 4. Attributes of Concept, Object, Event, and Place

Recording relationships Recording relationships (ilişkiler) (ilişkiler)

Section 5. Primary Relationships

Section 6. Relationships to Persons, Families, and Corporate Bodies Associated with a Resource

Section 7. Subject Relationships

Section 8. Relationships between Works, Expressions, Manifestations, and Items

Section 9. Relationships between Persons, Families, and Corporate Bodies

Section 10. Relationships between Concepts, Objects, Events, and Places

AACR2 AACR2 && RDA RDA Farkları : Farkları :TerminolojiTerminoloji

AACR2AACR2 area main entry added entry uniform title heading see reference author, composer, etc. physical description

RDARDA element authorized access point access point preferred title for a work preferred access point variant access point creator carrier description

AACR2 AACR2 && RDA RDA Farkları FarklarıKaynakların sınıflandırılmasıKaynakların sınıflandırılması

AACR2AACR2 GMDs

RDARDA content type media type carrier type

AACR2 AACR2 && RDA RDA Farkları FarklarıKaynakların sınıflandırılmasıKaynakların sınıflandırılması

General Material Designations

electronic resource microform sound recording Videorecording

filmstrip motion picture slide Transparency

cartographic material music text

Media type

audio computer microform

Carrier type film reel filmstrip overhead transparency slide

Content type cartographic image notated music text

Take what you see Take what you see /Gördüğün herşeyi al

AACR2 Title: The w[o]rld of pop

RDA: Title: The wrld of pop Variant title:The world of pop Note:Title should read The world of pop

Kaynak: Alison Hitchens (March 2010)

Make it easy for users to understandMake it easy for users to understandAnlaması kolay olsun

AACR2: 2nd rev. ed.RDA: Second revised edition

AACR2: [S.l.] : [s.n.], 1990.RDA: [Place of publication not identified] : [Publisher not identified],1990.

AACR2: 8 v. in 5RDA: 8 bibliographic volumes in 5 physical volumes

Kaynak: Alison Hitchens (March 2010)

Rule of 3 : AACR2 Rule of 3 : AACR2 / / Sorumluluk alanı

245 $a Cinquefoil : $b new work from five Ottawa poets / $c Mark Frutkin ... [et al.]

700 $a Frutkin, Mark, $d 1948-

kaynak: Laura May (Feb. 2010))

RDA :Find and identifyRDA :Find and identifyBul ve Belirle

100 $a Frutkin, Mark, $d 1948-

245 $a Cinquefoil : $b new work from five Ottawa poets / $c Mark Frutkin, Rebecca Leaver, Seymour Mayne, Susan Robertson, Nicola Vulpe.

700 $a Leaver, Rebecca700 $a Mayne, Seymour, $d 1944-700 $a Robertson, Susan700 $a Vulpe, Nicola, $d 1954-

Kaynak: Laura May (Feb. 2010)

Güle güle :Güle güle : 245 $h245 $h

Three new elements:

Content type (MARC 336)http://www.loc.gov/standards/valuelist/rdacontent.html

Media type (MARC 337)http://www.loc.gov/standards/valuelist/rdamedia.html

Carrier type (MARC 338)http://www.loc.gov/standards/valuelist/rdacarrier.html

MARC Değişiklikleri MARC Değişiklikleri

AACR2

041 1# $a eng $h por

100 1# $a Coelho, Paulo.

240 10 $a Alquimista. $l English

245 14 $a The alchemist / $c Paul Coelho ; translated by Alan R. Clarke.

260 ## $a [San Francisco] : $b HarperSanFrancisco, $b c1993.

300 ## $a 177 p. ; $c 21 cm.

700 1# $a Clarke, Alan $q (Alan R.)

RDA 041 1# $a eng $h por

100 1# $a Coelho, Paulo.

240 10 $a Alquimista. $l English

245 14 $a The alchemist / $c Paul Coelho.

260 ## $a [San Francisco] : $b HarperSanFrancisco, $c [1993?], ©1993.

300 ## $a 177 pages ; $c 21 cm

336 ## $a text $2 rdacontent

337 ## $a unmediated $2 rdamedia

338 ## $a volume $2 rdacarrier

500 ## $a Translation of the author’s Alquimista.

700 1# $a Clarke, Alan $q (Alan R.)

Kitap Örneği


AACR2 :100: 1 $a Mozart, Wolfgang Amadeus, $d 1756-1791 .

245: 10 Symphony no. 35 $h[sound recording] / $c Mozart.

RDA :100: 1 $a Mozart, Wolfgang Amadeus, $d 1756-1791 $e composer.

245: 10 $a Symphony no. 35 / $c Mozart.

336: $a performed music $2 rdacontent 337: $a audio $2 rdamedia 338: $a audio disc $2 rdacarrier Müzik CD


AACR2 :245 04 $a The Oyez Project : $b U.S. Supreme Court media

$h[electronic resource]

RDA :336 $a text $b txt $a spoken word $b spw $2 rdacontent

337 $a computer $b c $2 rdamedia

338 $a online resource $b cr $2 rdacarrier

Online resource with text and audio

MARC 21MARC 21 A Authority uthority FFormatormat -1-1

046: special coded dates 370: associated place 371: address 372: field of activity 373: affiliation 374: occupation 375: gender 377: associated language

Kaynak: Barbara Tillett (Jan. 2010) http://www.loc.gov/marc/authority/ad1xx.html


100 1# $a Paz, Octavio, $d 1914-1998

Special Coded Dates (MARC 046) 046 ## $f 1914 $g 1998

Associated Place (MARC 370) 370 ## $a Mexico City, Mexico $b Mexico City, Mexico $f U.S. $f France $u

http://en.wikipedia.org/wiki/Octavio_Paz Field of Activity (MARC 372)

372 ## $a poet $a author $a diplomat $v Wikipedia Occupation (MARC 374)

374 ## $a author Gender (MARC 375)

375 ## $a male $2 [code for RDA list]

Associated Language (MARC 377) 377 ## $a spa $a eng $a fre


AACR2

Tezcan, Semih, 1933-

Tezcan, Semih, 1943-

RDA

Tezcan, Semih, 1933-Occupation : Turkish Scientist

Field Activity : Civil Engineering

Tezcan, Semih, 1943- Field of Activity: Turkish languges, Turcology

Occupation : philologist

RDA TOOLKITRDA TOOLKIT

RDA, Tools ve Resources - 3 sekme RDA içeriğine “table of context” veya “element set view “ şeklinde ulaşılabilmektedir.

AACR2 tam metnine erişmek mümkün. Linkler verilerek RDA ile ilişkilendirilmiştir.

MARC kodlarıyla eşleştiren tablolar mevcut olduğundan MARC’dan RDA’ya yada RDA’dan MARC’a geçiş yapılabilmektedir.

Kurum veya kişiler toolkit’in işinde kendi iş akışlarını ve politikalarını oluşturup paylaşıma açabilmektedirler.

Yardım menüsü sitenin kullanımıyla ilgili detaylı bilgi vermektedir.

http://www.rdatoolkit.org/

RDA TestRDA Test Süreci Süreci

25 Ocak 2009: RDA test süreci için belirlenen ABD’deki 3 ulusal kütüphane ; The Library of Congress National Agricultural Library National Library of Medicine

Mart 2009: The US RDA Test Coordinating Committee oluşturuldu.Mayıs 2009: 20 test partneri seçildi. Haziran 2010: RDA toolkit yayınlandı.Ekim- Aralık 2010: Test partnerleri 3 aylık dönemde RDA toolkit kullanarak kayıt yaratacaklar . Analiz

sonuçlarını komiteyle paylaşacaklar.

ABD RDA Test Komitesi, test sonuç raporunu ALA 2011 Yıllık (23-28 Haziran) toplantısından önce web sayfasından duyurmayı planlamaktadır.

http://www.loc.gov/bibliographic-future/rda/timeline.html

““RDA, AACR2 and you:What catalogers are thinking”RDA, AACR2 and you:What catalogers are thinking”

Kaynak: E. Sanchez (Feb. 2010)

ÖnerilerÖneriler

Kataloglama standartları kurulu oluşturulmalı, (TKD, ÜNAK altında) RDA ve FRBR alanında çalışma grupları oluşturulmalı FRBR raporu Türkçeye çevrilmeli RDA broşürü Türkçeye çevrilmeli International Cataloguing Principles (ICP) Türkçeye çevrilmeli Gelişmeleri takip etmek için RDA ve FRBR ile ilgili kaynak siteler

incelenmeli, tartışma listeleri ve bloglar izlenmeli Library of Congress test süreci izlenmeli Otomasyon sistem adaptasyonu için sistem yöneticileriyle işbirliği Bölüm derslerinde FRBR modeli ve RDA standardı anlatılmalı

Teşekkürler…Teşekkürler… Sorular?Sorular?

kataloğun geleceği rda

Education