kaynak-ders notu sunumu
TRANSCRIPT
![Page 1: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/1.jpg)
![Page 2: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/2.jpg)
İki yöntem arasındaki fark ne?
![Page 3: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/3.jpg)
![Page 4: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/4.jpg)
![Page 5: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/5.jpg)
Bir kaynaklı birleştirmeye ait özellikler, başlıca dikiş kenarlarının Isıdan etkilenme düzeyi ve kaynak metalinin kristalleşme türü ile belirlenmektedir.
Kaynaklı birleştirme 1. Kaynak dikişi (tek pasolu/çok pasolu) 2. Erime çizgisi (kaynak metali ve ana malzeme arasındaki birleşme düzlemi) 3. Isıdan etkilenmiş bölge
![Page 6: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/6.jpg)
![Page 7: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/7.jpg)
![Page 8: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/8.jpg)
![Page 9: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/9.jpg)
![Page 10: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/10.jpg)
![Page 11: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/11.jpg)
![Page 12: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/12.jpg)
![Page 13: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/13.jpg)
![Page 14: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/14.jpg)
![Page 15: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/15.jpg)
![Page 16: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/16.jpg)
![Page 17: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/17.jpg)
Farklı Metallerin Kaynaklanması
![Page 18: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/18.jpg)
GAZ ERGİTME KAYNAĞI
Oksijenle karıştırılmış değişik yanıcı gazları yakan eritme kaynak yöntemleridir.
Oksi-yanıcı gaz kaynağı, bu grubun üyeleri arasında temel farkı oluşturan değişik gaz türlerini kullanır
Oksi-yanıcı gaz, ayrıca metal levhaları ve diğer parçaları kesmek ve ayırmak için alevle kesme işleminde de kullanılır
En önemli oksi-yanıcı gaz kaynak yöntemi oksi-asetilen kaynağıdır
• Metilasetilen-Propadien (MAPP)• Hidrojen• Propilen• Propan• Doğal Gaz
![Page 19: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/19.jpg)
Yanıcı gazdan istenilen özellikle:
Kaynak yerini havaya karşı korumalı
Atıksız bir yanma vermeli
Ucuz ve kolay elde edilebilir olmalı
Yüksek alev ısı değerine sahip olmalı
Yüksek alev sıcaklığına sahip olmalı
Tutuşma sıcaklığı düşük, yanma hızı yüksek olmalı
![Page 20: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/20.jpg)
![Page 21: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/21.jpg)
Asetilen ve oksijenin yanmasıyla elde edilen yüksek sıcaklıkta bir alevle yapılan eritme kaynağı• Alev bir üfleç ile yönlendirilir• Bazen ilave metal kullanılır– Bileşimi esas metale benzemelidir– İlave çubuk, yüzeyleri temizlemek ve oksitlenmeyi önlemekiçin çoğunlukla dekapanla (gaz flux)kaplıdır.
![Page 22: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/22.jpg)
Kaynak işlemi boyunca , kaynağın koruma derecesine bağlı olarak flux kullanılabilir veya kullanılmayabilir.
Flux: çeşitli metal oksitler ve silikatlardan oluşur.
-Kaynak süresince flux erir ve viskoz bir curuf oluşturur. Curuf erimiş metal ile atmosfer arasında bir tabaka halinde bulunarak erimiş metalin oksitlenmesini engeller.
-Bir diğer özelliği ise kaynak metalinden metal olmayan inkluzyonları alarak curufa taşır.
-Düşük C’lu çeliklerde flux kullanılmaz çünkü ergime noktası düşük demir oksitler curufun içine geçer.
-Demir dışı metallerin kaynagında, dökme demirlerin ve bazı yüksek alaşımlı çeliklerin kaynağında flux zaruri olarak kullanılır. Bu metallere uygun flux formülleri kaynak prosedüründe tanımlanır.
![Page 23: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/23.jpg)
Dolgu metal teli: Dolgu metalinin kompozisyonu kaynak yapılan metalin kimyasal kompozisyonu ile ya aynı olmalı yada çok yakın olmalıdır. Tel çubuğun çapı ana metalin kalınlığına bağlı olup;
olmalıdır2
wd
-Bakır kaynağında , dolgu metalinin kimyasal kompozisyonunda oksijen giderici elementlerin , P, Mn, Si (max %0.2 herbiri için) bulunması ile daha iyi sonuçlar alınmaktadır.
-Aluminyum kaynağında ise dolgu malzemesinin içinde Si ve Mn’ın bulunması ile daha iyi sonuçlar alınmaktadır.
![Page 24: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/24.jpg)
![Page 25: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/25.jpg)
![Page 26: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/26.jpg)
Oksi-Asetilen Kaynak Alevi
Kaynak alevinin incelenmesinde Isıl, Kimyasal, Endüstriyel ve Ekonomik karakteristiklerini inceleyerek en uygun gaz karışımının tespiti mümkündür.
a) Alevin Isıl karakteristiği: Kaynak yapılırken, malzemenin bölgesel olarak eritilmesini sağlayan ve alevdeki sıcaklık dağılımını gösteren özelliktir. Alevin hem sıcaklığının hem de ısıl değerinin mümkün olduğunca yüksek olması istenir.
b) Alevin Kimyasal Karakteristiği: Kaynak yapılacak malzemenin cinsine göre, NÖTR, OKSİTLEYİCİ ve KARBÜRLEYİCİ (indirgeyici) alev gerekebilir. Bu sebepten alev istenilen kimyasal karakteri alabilmelidir.
c) Alevin Endüstriyel Karakteristiği: alevin karalılığı ve ayarlanabilme özelliğidir. Alevin kararlılığı, yanma hızı, ve Yanıcı gaz/oksijen oranına bağlıdır. Alevin ayarlanabilirliği ise gaz karışımının alevlenebilme sınırlarına bağlıdır.
d) Alevin Ekonomik Karakteristiği: kaynağın yapılma hızı ve yanma için gerekli oksijen miktarı akla gelir. Kaynağın hızı alev sıcaklığına bağlıdır ve oksijen miktarının artması maliyeti artırır.
![Page 27: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/27.jpg)
Oksi-Asetilen Alevinin Yapısı
Yanma alevi teorik olarak bir hacim asetilen ile bir hacim oksijenin yanmasıyla
meydana gelir. Gerçekte ise 1 m3 asetilenin tam olarak yanması için 2.5 m3
oksijene ihtiyaç vardır. Kaynak üflecine gelen 1 m3 asetilen için oksijen tüpünden 1
m3 oksijen çekilir. Geriye kalan 1.5 m3 O2 ise havadan temin edilir. Bu şekilde
meydana gelen aleve NÖTR veya NORMAL alev denir.
![Page 28: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/28.jpg)
Redükleyici Bölge: Redükleyici gazların bulunduğu ve sınırları belirli bir şekilde olan mavimtrak bölgedir. Gaz karışımları bu bölgeyi çok hızlı bir şekilde geçer ve sıcaklık bundan dolayı hızlı bir şekilde artar. Birinci kademe yanma meydana gelir.
C2H2+O22CO+H2 (toplam ısının 2/3)
En yüksek sıcaklık bu bölgede oluşur. Redükleyici bölgede sadece CO ve H2 gazları vardır.
Yelpaze Bölgesi: Redükleyici bölge ile havanın oksijeni arasında yanmanın meydana geldiği dış bölgedir. 4CO+2O2 (air)4CO2+H2
H2+1/2O2 (air) H2O+ (toplam ısının 1/3) Yelpaze bölgesinde en düşük alev sıcaklığı mevcuttur.
Alev Çıkış yönü
oC
3150
12001000
300
Mızrak bölgesi
Redükleyici bölge
Yelpaze bölgesi
Mızrak (çekirdek) Bölgesi: Bu bölgede hiçbir reaksiyon olmaz C2H2+O2 karışımı alevlenme sıcaklığının altındadır. Koni şeklindedir.
Normal Alevdeki Bölgeler
![Page 29: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/29.jpg)
Oksi-asetilen alevin ısıl karakteri ele alınırsa en yüksek sıcaklık, mızrak bölgesinin ucundan 2-5 mm önünde olurken yelpaze bölgesine gittikçe sıcaklık hızla düşer
![Page 30: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/30.jpg)
Alev Türleri
![Page 31: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/31.jpg)
a)Nötr Alev: C2H2/O2 =1 (hacimce) olduğu zaman, açık renkli alev konisinin (çekirdek) 2- 5 mm önünde , çalışma bölgesinin en sıcak noktası elde edilir. Bu bölgede alev redükleyicidir. Yani metal oksitleri saf metallere dönüşür. Bu alevle düşük C’lu çeliklerin kaynağı yapılır.
![Page 32: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/32.jpg)
b) Asetileni fazla Alev: C2H2/O2 >1 olursa sınırları keskin , beyaz ışık alev konisi kaybolur. Sınırları düzgün olmayan ve yelpaze bölgesi uzun olan bir alev elde edilir. Bu tür alev karbonlayıcı ve sertleştirici bir etki yapar. Bu nedenle, sadece dökme demirlerin, yüksek alaşımlı çeliklerin ve hafif metallerin kaynağında kullanılır.
![Page 33: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/33.jpg)
c)Oksijeni Fazla Alev: C2H2/O2 <1 olursa alev konisi sivri mavimtrak bir renkte olur. Bu alev oksitleyici karakterdedir. Yani, çeliklerin yanmasına sebep olur.Oksijeni fazla alev, çinkonun kaybolmasını azalttığından sadece pirinç malzemelerin ve bazı lehimleme işleminde kullanılır.Kaynak için malzemeye verilen ısı hızı asetilen gazının hızına, kaynak parçası ve alev arasındaki açıya, kaynaklama hızına ve C2H2/O2 oranına bağlıdır.Oksijeni fazla alevin sıcaklığı, asetileni fazla alevin sıcaklığından fazladır. Çünkü fazla asetilen tam olarak yanmaz.
![Page 34: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/34.jpg)
![Page 35: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/35.jpg)
Oksi –Asetilen Gaz kaynağının MetalurjisiEn önemli avantajı; kullanılan ekipmanlar basit, taşınabilir, ve ucuz olmasıdır.
Bundan dolayı en yaygın olarak kullanılan yöntem olup bakım onarım işlemlerinde
kullanılır.
Dezavantajı ise; kaynaklama hızı düşük, toplam malzemeye verilen ısı yüksek
(ısı/uzunluk), bunun sonucunda ısıdan etkilenmiş bölge, kaynak bölgesinin her bir
kenarından 8-25 mm arasında değişir. Ayrıca ısı girişi fazla olduğundan dolayı,
malzemede distorsiyona (çarpılmaya) sebep olur.
Kaynaklama hızı yavaş olduğu için hem ısınması hem de soğuması düşük
hızlarda oluşur. Tane büyümesine sebep olur. Ayrıca, kaynaklanan metal ile
kaynak alevi arasında, kaynak havuzunda reaksiyonlar oluşur.
Fazla oksijen kullanılan kaynakta, Fe Si, Mn, c ve diğer elementler oksitlenir.
Fe + O ------>FeO rx’nu oluşur ve sıvı Fe içinde belirli oranda çözünür.
![Page 36: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/36.jpg)
FeO diğer metallerle reaksiyona girer ve metalleri oksitler.
Mn+ FeO ------>MnO+ Fe
Si+ 2FeO ------>SiO2+ 2Fe
Fe3C+ FeO ------> 4Fe +CO (gaz)
MnO ve SiO2 soğuma esnasında kaynak havuzunda kalabilir veya en iyi
durumda kaynak curufuna gider oksijen fazla olduğu için FeO kaynak
havuzunda bulunur. Bu durum kaynaklanan bölgenin mekanik
özelliklerinde azalmaya sebep olur.
Tokluk, süneklik ve yorulma dayanımı azalır. Ayrıca CO gazından dolayı
kaynak sıçramasına sebep olur
![Page 37: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/37.jpg)
Nötr alev kullanımı durumunda, kaynak havuzu ve dolgu malzemesi
CO ve H2 gazları ile redükleyici bölgede temas eder. Kural olarak çok az
miktarda CO gazı oluşur ve çelik içindeki elementlerle reaksiyona girecek
zaman bulamaz. Düşük C’lu çeliklerin kaynağında CO gazı mekanik
özellikleri değiştirmez.
Al, Cu ve yüksek C’lu çeliklerde H2 gazı Hidrojen kırılganlığına, mikro
çatlaklara ve porozite oluşumuna sebep olur
Asetileni fazla alev kullanımı durumunda, kaynak havuzu CO, H2 ve C ile karşılaştığında;
3Fe+ C-----> Fe3C
3Fe+ 2CO-----> Fe3C +CO2
Dolaysıyla dökme demirin kaynağında olumlu sonuçlar verir.
![Page 38: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/38.jpg)
![Page 39: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/39.jpg)
![Page 40: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/40.jpg)
![Page 41: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/41.jpg)
![Page 42: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/42.jpg)
![Page 43: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/43.jpg)
![Page 44: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/44.jpg)
![Page 45: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/45.jpg)
Ark Kaynağı
Metallerin birleştirilmesinin, bir elektrot ile parça arasındaki elektrik arkının ısısı ile oluşturulduğu bir eritme kaynak yöntemi
• Arkın ürettiği elektrik enerjisi, herhangi bir metali eritmeye yeterli sıcaklıklar oluşturur: ~ 5500 °C
• Çoğu ark kaynak yöntemlerinde kaynaklı bağlantının hacmini ve dayanımını arttırmak için dolgu (ilave) metal eklenir
• Bazı temel yöntemler, arkla kesmede de kullanılmaktadır.
![Page 46: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/46.jpg)
![Page 47: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/47.jpg)
![Page 48: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/48.jpg)
![Page 49: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/49.jpg)
![Page 50: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/50.jpg)
![Page 51: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/51.jpg)
![Page 52: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/52.jpg)
![Page 53: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/53.jpg)
![Page 54: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/54.jpg)
![Page 55: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/55.jpg)
![Page 56: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/56.jpg)
![Page 57: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/57.jpg)
![Page 58: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/58.jpg)
![Page 59: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/59.jpg)
![Page 60: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/60.jpg)
![Page 61: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/61.jpg)
![Page 62: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/62.jpg)
![Page 63: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/63.jpg)
![Page 64: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/64.jpg)
Erimeyen Elektrod Kullanılan Ark Kaynak Yöntemleri
• Tungsten Inert Gaz (TIG) Kaynağı• Plazma Ark Kaynağı• Karbon Ark Kaynağı
Tungsten Inert Gaz (TIG) Kaynağı
Erimeyen bir Tungsten elektrod ve arkın korunması içinbir soy (inert) gaz kullanır• Tungsten’in erime sıcaklığı = 3410°C– Avrupa’da, "WIG (Wolfram Inert Gas) kaynağı" olarak daadlandırılır• Bir ilave metal de kullanılabilir– Kullanıldığında, ilave metal çubuk veya tel halinde kaynakbanyosuna ayrıca beslenir• Uygulamaları: alüminyum ve paslanmaz çelik enYaygınıdır
![Page 65: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/65.jpg)
![Page 66: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/66.jpg)
![Page 67: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/67.jpg)
![Page 68: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/68.jpg)
İlave bir direnç devresiyle ısıtılan dolgu teli kullanarak birimzamanda yığılan kaynak metali miktarı arttırılabilir
![Page 69: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/69.jpg)
TIG Nokta Kaynağı
İnce bir sacın kalın bir levhaya birleştirilmesinde, birleşim bölgesine tek taraftan ulaşılması durumunda TIG kaynağının nokta kaynakları oluşturmak için kullanılan şeklidir
• Modifiye bir TIG kaynak torcu kullanılır
![Page 70: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/70.jpg)
![Page 71: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/71.jpg)
TIG Kaynağının Üstünlükleri ve Eksiklikleri
• Üstünlükleri:
– Uygun uygulamalar için yüksek kaliteli kaynaklar– İlave metal ark’ı oluşturmadığından sıçrama oluşmaz– Curuf olmadığından kaynaktan sonra temizleme gerekmezveya çok az gerekir
• Eksiklikleri:
– Eriyen elektrod kullanan ark kaynaklarına göre genellikledaha yavaş ve daha pahalıdır
![Page 72: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/72.jpg)
Plazma Ark Kaynağı (PAK)
Sınırlanmış bir plazma arkının kaynak bölgesine yönlendirildiği, TIG kaynağının özel bir şekli
• Tungsten elektrod, yüksek hızlı bir inert gaz (Argon) demetinin, yoğun sıcak bir ark demeti oluşturmak üzere ark bölgesine odaklandığı bir nozul içinde kullanılır
• PAK içindeki sıcaklıklar, küçük çaplı ve yüksek enerji yoğunluğuna sahip bir plazma jetinin oluşturduğu sınırlanmış ark sayesinde 28000°C’ye ulaşır
![Page 73: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/73.jpg)
![Page 74: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/74.jpg)
Plazma Ark Kaynak Torçlarının Türleri
Çoğu plazma ark kaynak torcunda, torç içindeki plazma gazını ısıtan ve iyonize eden küçük bir indirekt ark (pilot ark) kullanılır. İyonize olan gaz, esas direkt ark için iyi bir iletken yol oluşturur. Bu tür ark, çok dahakararlıdır
İki plazma ark torç türü. (Solda) direkt ark (Sağda) indirekt ark
![Page 75: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/75.jpg)
TIG Arkı ile Plazma Arkının Karşılaştırılması
![Page 76: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/76.jpg)
![Page 77: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/77.jpg)
Plazma Ark Kaynağının Üstünlükleri ve Eksiklikleri
• Üstünlükleri:
– İyi ark kararlılığı– Ark kaynağına göre daha iyi nüfuziyet kontrolu– Yüksek ilerleme (kaynak) hızları– Mükemmel dikiş kalitesi– Hemen tüm metallerin kaynağında kullanılabilir
• Eksiklikleri:
– Yüksek ekipman maliyeti– Diğer ark kaynak yöntemlerine göre daha büyük torç boyutu– bazı bağlantı konfigürasyonlarına ulaşmayı zorlaştırma eğilimi taşır
![Page 78: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/78.jpg)
Eriyen Elektrotla Gazaltı Ark Kaynağı (MIG/MAG=Metal Inert Gaz / Metal Aktif Gaz Kaynağı)
Elektrod olarak çıplak bir eriyen metal tel kullanır ve ark, dış bir koruyucu gazla korunur• Tel, bir makaradan kaynak tabancasına (torch) sürekli ve otomatik olarak beslenir• Koruyucu gazlar, alüminyum için Argon ve Helyum gibi soy gazlardan (MIG), çelik kaynağı için CO2 gibi aktif gazlardan (MAG) oluşur• Koruyucu gaz ve çıplak tel elektrod, kaynak banyosu üzerindeki curuf örtüsünün oluşmamasını sağlar – curufun elle taşlanmasına veya temizlenmesineihtiyaç duyulmaz
![Page 79: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/79.jpg)
![Page 80: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/80.jpg)
MIG/MAG Kaynağının Elektrik Ark Kaynağına Göre Üstünlükleri
• Sürekli tel elektrod sayesinde daha iyi ark süresi– Elektrik ark kaynağında (EAK) çubuk elektrodların periyodik olarak değiştirilmesi gerekir
• EAK’na göre ilave tel elektrodun daha iyi kullanımı– EAK’nda çubuk elektrodun koçan kısmı kullanılamaz
• Yüksek yığma hızları
• Curuf uzaklaştırma problemi ortadan kalkar
• Kolayca otomatikleştirilebilir
![Page 81: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/81.jpg)
![Page 82: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/82.jpg)
Tozaltı Ark Kaynağı
Arkı koruyan toz halindeki bir dekapan ile sürekli, eriyen çıplak tel elektrod kullanır• Tel elektrod, bir makaradan otomatik olarak beslenir• Bir huniden yerçekimi etkisiyle arkın önüne yavaşça beslenen toz dekapan, sıçramaları, kıvılcımları ve radyasyonu önleyecek şekilde arkı tamamen örter
![Page 83: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/83.jpg)
Tozaltı Ark Kaynağının Uygulamaları• Yapısal çelik profillerin imalatı (Örn. I-profiller)• Büyük çaplı boruların, depolama tanklarının ve basınçlı kapların dikişleri• Ağır makine imalatı için kaynaklı parçalar• Çoğu çelikler (Yüksek C-çelikleri hariç)• Demirdışı metallere uygun değildir
![Page 84: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/84.jpg)
Elektrocuruf Kaynağı
Elektrocuruf kaynağı: (a) görünüşü basitleştirmek için kalıplama pabucu çizilmemiş önden görünüş, ve (b) Her iki tarafta kalıplama pabuçları gösterilen yan görünüş
![Page 85: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/85.jpg)
Elektron Işın Kaynağı
Kaynak için gerekli ısının, parça yüzeyine yüksek hassasiyette odaklanmış ve yönlenmiş yüksek yoğunlukta elektron demeti ile sağlandığı eritme kaynak yöntemi• Elektron ışın tabancalarının işletimi:– Elektronları ivmelendirmek için yüksek gerilim (örn., tipik olarak 10 ila 150 kV tipik)– Işın akımları düşüktür (miliamper olarak ölçülür)• Elektron ışın kaynağında güç değil güç yoğunluğu fazladır
![Page 86: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/86.jpg)
Elektron Işın Kaynağı Vakum Kamarasıİlk geliştirildiğinde, elektron ışınının hava moleküllerince saptırılmasını en aza indirmek için vakum ortamında oluşturulması gerekmekteydi• Üretimde ciddi uygunsuzluklar• Vakum işlemi 1 saat’e kadar sürebilir
Elektron ışın kaynaklı iki parça; (Solda) 19 mm’lik Alüminyum; (Sağda) 102 mm’lik kalın paslanmaz çelik
![Page 87: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/87.jpg)
Elektron Işın Kaynağında Üç Vakum Seviyesi
• Yüksek-vakum kaynağı – kaynak, ışının üretildiği aynı vakum kamarasında yapılır
– En yüksek kalitede kaynak, en yüksek derinlik/genişlik oranı• Orta-vakum kaynağı – kaynak, kısmi vakumlu ayrı bir kamarada yapılır
– Vakum işlem süresi kısaltılmıştır• Vakumsuz kaynak – Parça elektron ışın jeneratörüne yakın konumlandırılarak, kaynak işlemi atmosferik basınçta veya yakın değerde yapılır
– Parçayı ışın jeneratöründen ayırmak için Vakum Bölücüsügerekir
Elektron Işın Kaynağının Üstünlükleri ve Eksiklikleri• Üstünlükleri:– Yüksek kalitede dikişler, derin ve/veya dar profiller– Sınırlı ITAB, düşük ısıl distorsiyon– Yüksek kaynak hızları– Dekapan veya koruyucu gaz gerekmez• Eksiklikleri:– Yüksek ekipman maliyeti– Hassas ağız hazırlığı ve hizalama gerekir– Vakum kamarası gerekir– Güvenlik konusu: EBW x-ışınları üretir
![Page 88: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/88.jpg)
Değişik kaynak yöntemlerinde izafi güç yoğunluklarının karşılaştırılması;
Elektron ve lazer ışın kaynaklarındaki yüksek güç yoğunluğu, yüksek kaynak hızlarında, dar ITAB’a sahip derin ve dar kaynak dikişleri oluşturabilir.
![Page 89: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/89.jpg)
Lazer Işın Kaynağı
Birleştirmenin, bağlantı üzerine odaklanmış, yüksek yoğunlukta ve koheran ışık ışını ile sağlandığı eritme kaynak yöntemi• Laser = “Light amplification by stimulated emission of radiation"• Lazer ışın kaynağı normal olarak, oksitlenmeyi önlemek için koruyucu gaz altında yapılır• Genellikle ilave metal kullanılmaz• Küçük alanda yüksek güç yoğunluğu sayesinde genellikle küçük parçalara uygulanır
![Page 90: Kaynak-Ders Notu Sunumu](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061208/5489e417b47959190d8b5a30/html5/thumbnails/90.jpg)
Karşılaştırma:Lazer ve Elektron Işın Kaynakları
• Lazer ışın kaynağı için vakum kamarası gerekmez
• Lazer ışın kaynağında x-ışınları yayınmaz
• Lazer ışınları, optik mercek ve aynalarla odaklanabilir ve yönlendirilebilir
• Lazer ışın kaynağı, Elektron ışın kaynağının derin kaynaklarını ve yüksek derinlik/genişlik oranlarını oluşturamaz
– Maksimum Lazer ışın kaynağı derinliği = ~ 19 mm,oysa Elektron ışın kaynağı derinliği = 50 mm