1. ÜniteKaza Kader

17

Kazanım: İnsanın çalışmasının karşılığını alacağı bilinciyle hareket eder.

2. İnsanın Çabası: Emek ve Rızık

Emek: Bir işin yapılması için harcanan beden ve kafa gücüdür. Diğer bir ifadeyle, insa-nın bir amaca ulaşması, bir yarar elde etmesi için zihinsel ve bedensel olarak çaba sarf etmesi, gayret göstermesidir.

Rızık: Sözlükte; yararlanılması için verilen bağış, nasip, gıda, yiyecek ve faydalanılan şey demektir. Terim Anlamı ise, canlıların ihtiyaç duyduğu ve yararlandığı Allah tarafın-dan sağlanan her türlü nimet anlamına gelir.

Rızık vermek, canlıların her türlü ihtiyacını karşılamaktır.

İnsan, neden çalışmalı, emek sarf etmelidir?

Bir insanın bir amaca ulaşması, bir yarar elde etmesi için zihinsel ve bedensel olarak çaba sarf etmesi, gerekir. Örneğin bir öğrencinin başarılı olması için ders çalışması, bir insanın hayatta kalmak için de vücudun gıda ihtiyaçlarını karşılaması gerekir.

İnsan, gücü nispetinde çalışarak kendisine, ailesine ve topluma faydalı olmaya çalışır. Hayatında mutlu, huzurlu ve başarılı olmak için gayret gösterir. Çalışan, emek harcayan insan başkalarına muhtaç olmaz. Çalışmayan ise başkalarına el uzatmaya, dilenmeye mecbur kalır.“Veren el, alan elden hayırlıdır”

(Hadis)

İslam’da emek ve rızık ❃ İslam dini çalışmaya önem vermiş, çalışmayı bir ibadet olarak kabul etmiştir. Kur’an, insanın her alanda çaba göstermesini istemiştir.

❃ Peygamberimiz de hem çalışmayı emretmiş, hem de devamlı çalışarak örnek olmuş, kimseye muhtaç olmadan yaşamıştır. Alın teri ve el emeğini, helal ka-zancı daima teşvik etmiştir. Bu öğütlere Müslümanlar uyduğu sürece medeniyet kurmuşlar, uymadıkları zaman geri kalmışlardır.

❃ Allah, tüm canlıların ihtiyaçlarını karşılamak üzere, onların ihtiyaç duydukları şeyleri ilahî bir plan dâhilinde yaratmıştır. İnsanlar da çalışıp kazanç sağlayabi-leceği ortamı araştırmalı, Allah’ın sunduğu rızkı kendileri arayıp bulmalıdır. Bunun için insan çaba sarf etmeli, çalışmalı ve rızkını helal yoldan temin etmelidir.

❃ İslam, çalışmadan kazanmayı ve haksız yollarla kazanç sağlamayı yasakla-mıştır. Bu nedenle hırsızlık, kumar, tefecilik, rüşvet gibi haksız kazançları haram kılmıştır.

❃ Dinimiz, el açıp dilenmeyi, “Rızkı veren Allah’tır.” diyerek çaba ve gayret gös-termeden başkalarından beklemeyi uygun görmez. Çünkü Allah, tembelliğe ken-dimizi kaptırmamak için, bize enerji, dinamizm ve akıl vermiştir. Bu nedenle insan rızkını temin etmek için çaba ve gayret göstermeli, Allah’ın razı olmadığı kazançlar-dan uzak durmalıdır.

1. Ünite Kaza Kader

18

Kur’an’da emek ve rızık

Kur’an’da;

❃ İnsan için çalışıp çabalamaktan başka bir kazanç ve başarı yolu olmadığı,

❃ Çalışan kimsenin çalışmasının karşılığını mutlaka göreceği,

❃ Allah’ın, yeryüzünde yaşayan bütün canlılara yetecek kadar rızık yarattığı,

❃ İnsanların yeryüzüne dağılarak, güzel rızıklardan kazanıp yararlanmalarını,

❃ Allah’ın her kuluna kabiliyet ve çalışmasına göre bir takım beceri ve imkânlar vere-ceğini,

❃ Başkalarının ellerindekilere göz dikerek, onların hasretini çekerek hayat geçirmek yerine, alın teriyle kazandıklarının değerini bilmelerini,

❃ Ahiret hayatı için çalışırken dünyadan da nasibini unutmamasını,

❃ Çalışmasının daima İslam’ın öngördüğü meşru helal yoldan olması gerektiği vurgu-lanmıştır.

Konu ile ilgili örnek ayet, hadis ve sözler

“İnsan ancak çalıştığının karşılığına sahip olur. Onun çalışması şüphesiz görülecek ve ona karşılığı tastamam verilecektir.”

(Necm Suresi, 39-40. ayet)

“Allah, gökleri ve yeri yerli yerince yaratmıştır. Böylece herkes kazancına göre karşılık görür. Onlara haksızlık edilmez.”

(Casiye suresi, 22. ayet)

“… Yeryüzüne dağılın ve Allah’ın lütfunu isteyin.” (Cuma suresi, 10. ayet)

“Allah’ın sana verdiğinden (onun yolunda harcayarak) ahiret yurdunu iste; ama dünya-dan da nasibini unutma. Allah’ın sana iyilik yaptığı gibi sen de (insanlara) iyilik et…”

(Kasas suresi, 77. ayet)

“Yeryüzündeki her canlının rızkı Allah’a aittir.” (Hud Suresi, 6.ayet)

“Helali aramak kişinin üzerine farzdır.” (Hadis)

“Kimse, kendi kazancından daha hayırlı bir rızık asla yememiştir...” (Hadis)

1. ÜniteKaza Kader

19

”Sizden herhangi birinizin sırtına bir bağ odun yüklenip satması, dilenmesinden ha-yırlıdır...”

(Hadis)

“Ne ekersen onu biçersin” (Atasözü)

“Emeksiz yemek olmaz” (Atasözü)

“Yazın başı kaynamayanın, kışın aşı olmaz” (Atasözü)

“İşleyen demir ışıldar” (Atasözü)

Peygamberler emek ve rızık konusunda bizim için en güzel örnektir

Allah’ın insanlara örnek olarak gönderdiği peygamberler, kendi emekleriyle geçimleri-ni sağlamışlardır. Onların tamamı bir meslek veya sanat sahibi olarak rızkını aramış, alın teri dökmüş, emekleriyle geçimlerini sağlamışlar ve çalışmanın karşılıksız kalmayacağı bilinciyle hareket etmişlerdir. Bu konuda bütün insanlığa örnek olmuşlardır. Örneğin, Hz. Âdem çiftçilik, Hz. Musa çobanlık, Hz. İdris terzilik, Hz. Davut demircilik ve Hz. Muham-med ise ticaret yapmıştır.

Emek-rızık konusunda insana düşen görev nedir?

İnsan;

❃ Çalışmasının karşılığını alacağı bilinciyle hareket etmelidir.

❃ Hayatında mutlu, huzurlu ve başarılı olmak için çalışmalıdır.

❃ Kendisine, ailesine ve topluma faydalı olmak için çaba göstermelidir.

❃ Rızkını temin etmek için gayret göstermeli ve rızkını helal yoldan temin etmelidir.

❃ Kazancını Allah’ın uygun görmediği yerlerde harcamamalıdır.

❃ İsraf etmeden dünyalık nimetlerden faydalanmalıdır.

❃ Çalışırken dünya ahiret dengesini gözetmelidir.

❃ Tembellik etmenin, başkalarını sırtından geçinmenin yanlış olduğunu bilmelidir.

❃ “Ben çalışmasam da rızık bana ulaşır. Nasıl olsa Allah benim rızkımı verir.” şeklindeki anlayışın dinimizin ilkeleriyle bağdaşmadığını unutmamalıdır.