kbo4: de leraar als opvoederkbo4.weebly.com/uploads/4/5/0/0/45001261/1920kbo4_sessie3_de_l… ·...
TRANSCRIPT
KBO4: De leraar als opvoeder
Kathy Pieters & Liesbeth Stevens
Programma Leerkracht als opvoeder
Opvoedende rol van de leraar
Pedagogische dilemma’s
Leerkracht, wie ben je?
Pedagogische visies in de praktijk
Historiek
Ervaringsgericht/leefschool
Montessori
Dalton
Steiner
Freinet
Jenaplan
Sudbury/Summerhill
3 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
4 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
Pedagogische visie op module
Oproep tot engagement! In termen van inspanning (SWL, zelfstudie, Onderzoekscyclus)
In termen van openheid (ontroering)
Basis van wederzijds vertrouwen
Uitdagende, beschrijvende analyses Oproep tot dialoog op basis van argumenten
Samen zoeken naar antwoorden op de vraag wat opvoeding in de 21e eeuw kan betekenen
5 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
Hoezo, Opvoeding?
Uitgangspunten van de cursus
De onderwijzer als opvoeder (DLR 2)
2.1 De leerkracht kan in overleg een positief leefklimaat creëren
voor de leerlingen in de groep en op school.
2.2 De leerkracht kan de emancipatie van de leerlingen bevorderen.
2.3 De leerkracht kan door attitudevorming leerlingen op individuele
ontplooiing en maatschappelijke participatie voorbereiden.
2.4 De leerkracht kan actuele maatschappelijke ontwikkelingen hanteren in
een pedagogische context.
7 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
Wat is opvoeding?
Complex proces waarbij opvoeder, opvoedeling en maatschappelijke context elkaar beïnvloeden;
Die invloed speelt zich af op het cognitieve, emotionele en conatieve domein van de persoonlijkheid;
Natuurlijk proces, soms spontaan, soms intentioneel
Collectief fenomeen waarbij meerdere mensen, al dan niet intentioneel of formeel, een rol spelen;
8 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
Vragen bij definitie
Als er zoveel actoren invloed uitoefenen, welke rol is er dan voor de school weggelegd? En hoe kunnen we onderwijzers er op voorbereiden?
Welke opvoedkundige uitdagingen stelt de samenleving? En hoe kunnen onderwijzers er mee omgaan?
9 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
Vragen bij definitie
Als opvoeding zich afspeelt op alle dimensies van de persoonlijkheid, wat impliceert dit dan voor de identiteit van onderwijzers?
Het is een collectief fenomeen. Maar welke invullingen geven Vlaamse basisscholen hieraan?
10 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
Homogene groepen
Opdracht: Maak één gemeenschappelijke mindmap over de tekst met de volledige groep. Zorg dat de informatie duidelijk is voor iemand die de informatie niet las.
Uitwisseling teksten
KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER 11
Wat is het centrale thema of gedachte in deze tekst?
Hoe koppel je dat aan het didactisch model?
Op welke manier past dit wel of niet in jouw mens- en/of wereldbeeld?
Leg de link tussen het kunstwerk en de tekst die je gelezen hebt.
Hoe kijken (niet-)methodescholen hiernaar?
Even bij stilstaan…
KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER 12
Persoonlijk
Wat is voor jou de conclusie van de tekst in 1 zin?
Hoe denk je na het lezen van de tekst over het thema?
Professioneel
Wat betekent dit nu voor leerkrachten?
Welk advies geef je mee aan ouders over het thema?
Persoonlijk en professioneel
KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER 13
In de tekst ‘Hoe denkt de samenleving bij het begin van de
21ste eeuw over de opvoedende rol van de leerkracht?’ lezen we dat “72% van de respondenten meent dat de invloed van de media groter is dan de invloed van het onderwijs.”
Hoe kunnen we, geïnspireerd door de inzichten uit de tekst ‘Meer kind, minder kind’, omgaan met de media binnen het onderwijs?
Welke andere uitdagingen/dilemma’s stelt de maatschappij aan het onderwijs?
TEKST 1
KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER 14
Leg uit waarom het als toekomstig opvoeder belangrijk is om te ‘denken over opvoeding’. Geef minstens drie verschillende argumenten.
TEKST 2
KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER 15
Opvoeden is omgaan met verandering. Vanuit welke drie brillen kun je daar naar kijken?
Wie is de mens?
Hoe kijkt een methodeschool die jullie kozen, hiernaar?
TEKST 3
KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER 16
De opvoedende rol van de leerkracht
Tekst 1
Songtekst ruimtevaarder
Kommil Foo
Er gebeurt in onderwijs altijd meer dan je voorziet!
De relationele (pedagogische) dimensie beïnvloedt het leren!
Nostalgie naar de school?
18 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
Een overbevraging?
De samenleving verwacht dat leraren een opvoedende rol opnemen Zie beroepsprofiel en tekst 1
Maar: niet alle onderwijskundigen en leraren zien dat zitten Gevoel leeft dat ouders heel wat taken overlaten aan de school
Wordt dit bevestigd door tekst 1?
“Mijn job is les geven en ik heb daar steeds minder tijd voor.”
19 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
Een overbevraging?
Analyse: conflict tussen hun persoonlijke opvatting en maatschappelijke verwachting
Leerkracht ziet zichzelf als doorgever van kennis
De totale persoonlijkheidsontwikkeling is iets ‘extra’
20 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
Uitgangspunt cursus
“Opvoeden is geen bijkomende taak naast het lesgeven, het is de kern van onderwijs”.
Je werkt steeds aan de totale persoonlijkheid van de leerlingen omdat elke leerkracht als totale persoon in het les geven is betrokken!
Leerstof aanbrengen is geen doel op zich. Het is een middel om leerlingen kritisch te leren omgaan met maatschappelijke ontwikkelingen
21 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
Een overbevraging?
Een leerkracht kan niet niet- opvoeden!
Een leerkracht toont wat hij/zij echt belangrijk vindt
In het rechtstreekse contact met kinderen Bv. uit warme omgang blijkt oprechte interesse
Bv. uit geduldige houding blijkt respect
In de manier waarop iemand les geeft Bv. ‘de liefde voor het vak’ (tekst sessie 5)
22 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
Een overbevraging?
Een leerkracht kan niet niet- opvoeden!
Op heel wat onbewuste momenten Bv. Manier waarop je gekleed bent, taalgebruik ten aanzien van collega’s, manier
waarop je over kinderen praat met derden
Bij het bespreken van leerstof Bv. Accenten die je legt bij evaluaties
Bv. Keuze van leeractiviteiten (soort oefeningen, liedjes, gedichten) en werkvormen
23 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
Denken over opvoeden als voorwaarde voor voorzichtig en
respectvol opvoeden
Tekst 2
Het eeuwig pedagogisch ongenoegen
"De jeugd van tegenwoordig houdt alleen maar van luxe, heeft slechte manieren en veracht de autoriteit. Zij heeft geen respect voor oudere mensen. De jeugd verpraat de tijd terwijl er gewerkt moet worden, schrokt bij de maaltijden het voedsel naar binnen, legt de benen over elkaar en tiranniseert de ouders...“
(Socrates)
25 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
Waarom is opvoeden moeilijk?
“Kinderen worden niet geboren, maar gevormd”
Enerzijds: een opvoeder met verantwoordelijkheidsgevoel
Anderzijds: het recht om vorm te geven aan zijn eigen leven
Vraag is dus: Waar vinden we overeenstemming tussen beiden?
26 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
Helpt informatie ons verder?
Hoe meer informatie we lijken te hebben over opvoeding, hoe moeilijker het lijkt te worden
Informatie is soms tegenstrijdig en wijst ons soms op beperkte mogelijkheden (bv. inzichten genetica)
De opvoeder moet dit steeds persoonlijk interpreteren
Daarom: kritisch staan tegenover boeken en programma’s die opvoeden beperken tot ‘vuistregels’!
27 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
Garantie op succes?
29 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
Wat kan een opvoeder doen?
Een opvoeder heeft pedagogische kennis, vaardigheden en attitudes nodig, maar dat is niet voldoende
Een opvoeder moet ook durven en kunnen nadenken!
Waarom? Om recht te doen aan zijn verantwoordelijkheidsgevoel
“Zich kunnen verantwoorden” = argumenten geven
Probleem hierbij: opvoeder heeft zelden tijd. Het gaat vaak om het denken achteraf. Dit leidt pas de volgende keer tot
bezonnenheid (‘rust’) en
respect (‘omzichtigheid’)
30 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
“zich bezinnen over wat men doet, waarom en waartoe (de zin)”
Omzichtig en respectvol opvoeden
Geduldig, voorzichtig, nieuwsgierig
Verbondenheid ontstaat waar we elkaars verlangen zien!
Bezonnenheid als deugd
31 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
De ruimtevaarder
Nee, 't is alleen iets hier
vanbinnen, 't heeft geen
zin dat ik ontken,
meester Frank, ik voel...
dat ik een ruimtevaarder
ben... (Kommil Foo)
32 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
Wat wil het kind?
Wie is het kind?
Wat denkt het kind?
Wat kan het kind?
Wat doet het kind?
Hoe beleeft het kind de omgeving?
Verbondenheid gaat voorbij gedrag!
33 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
Leerkracht
Missie en identiteit
overtuigingen
vaardigheden
gedrag
omgeving
Leerling
Missie en identiteit
overtuigingen
vaardigheden
gedrag
omgeving
34 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
Is opvoeden altijd succesvol?
Moet een opvoeder dan perfect zijn?
Mag een kind dan altijd doen wat hij wil?
NEEN, zo werkt het niet in het leven
We verwachten wel nieuwsgierigheid naar,
belangstelling voor wat kinderen willen!
35 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
Maken we het niet te moeilijk?
Is opvoeden geen praktische aangelegenheid?
Denken over opvoeding is nodig om een taal te vinden die helpt ons verantwoordelijkheidsgevoel bespreekbaar te maken.
Probleem: elke opvoeder gebruikt eigen taal, eigen woorden
Daarom: het doel is luisteren naar concrete verhalen van opvoeders en begrijpen welke ervaringen opvoeders delen.
36 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
Perspectieven op menselijke verandering
Tekst 3
Opvoeden is gedrag veranderen
LEREN ONTWIKKELEN
VRIJHEID
38 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
Ontwikkelen
Mens ontwikkelt als een organisme (cf. Fröbel)
Mens is van origine gericht op bepaald doel
Mens doorloopt een noodzakelijk, vastliggend proces
Traditie van de ontwikkelingspsychologie
Bv. stadia van morele ontwikkeling
Extreme positie: pessimisme bij opvoeders “Het zit er in of het zit er niet in.“
39 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
Leren
Mens is een mechanisme dat verandert door de omgeving (cf. Locke)
Omgevingsprikkels stimuleren leerproces
Intern bewustzijn groeit dankzij zelfreflectie
Traditie van de leertheorieën
Van onbewuste incompetentie tot onbewuste competentie
Extreme positie: optimisme voor opvoeders “Die zal dat wel leren”
40 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
Vrijheid
Mensen kiezen voortdurend!
We ontwikkelen ons vooral in domeinen die we zelf kiezen
We leren vooral dingen die we zelf boeiend vinden
Er zijn momenten van vrijheid. Mensen beïnvloeden
hun ontwikkeling en leren.
Traditie van het opvoedingsperspectief in de wijsgerige pedagogiek (KBO4)
41 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
Vrijheid maakt ons tot ‘mens’
Uniciteit: Er zijn geen 2 dezelfde mensen
Individualiteit: Iets in ons is niet door ontwikkeling of leren kunnen verklaren.
Personaliteit: Via onze wil en bewustzijn sturen we ons gedrag
Zedelijkheid: We zijn moreel gevoelig, we willen het goed doen.
Dit maakt opvoeden onvoorspelbaar!
42 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
De ontwikkelende, lerende mens
Elk perspectief biedt een belangrijke bijdrage aan het beter begrijpen van gedrag
Verantwoorde opvoeding brengt steeds de drie perspectieven in rekening
In elke opvoedkundige aanpak zal één perspectief sterker doorschemeren. Het is belangrijk dit te kunnen motiveren
43 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
… het gedrag van kinderen niet zomaar veroordelen
… willen begrijpen wat kinderen willen
…. kinderen aanmoedigen iets met hun verlangens/dromen te doen
…. eerlijk getuigen over de bezorgdheden die je daarbij voelt
Opvoeden als leraar betekent dus
44 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
Reflectie op de opleiding
Dit opleidingsonderdeel respecteert de drie perspectieven, maar sluit het sterkst aan bij het derde perspectief
Ontwikkeling: vermogen tot abstract denken
Leren: aanbieden van theoretische inzichten die ervaringen verder uitdiepen
Vrijheid: ruimte voor eigen interpretatie van de cursus
45 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
46 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
Uitgangspunt cursus
“Opvoeden is geen bijkomende taak naast het lesgeven, het is de kern van onderwijs”.
Je werkt steeds aan de totale persoonlijkheid van de leerlingen omdat elke leerkracht als totale persoon in het les geven is betrokken!
Leerstof aanbrengen is geen doel op zich. Het is een middel om leerlingen kritisch te leren omgaan met maatschappelijke ontwikkelingen
47 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
Rode draad doorheen de cursus
Hoezo, opvoeding
Een leerkracht voedt op, hij kan niet anders (tekst 1)
Denken over opvoeding is basis voor respectvol, voorzichtig opvoeden (tekst 2)
Een verantwoorde opvoedkundige aanpak vertrekt vanuit drie invalshoeken: de leerling als ontwikkelende, lerende en vrije mens. (tekst 3)
48 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
49 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER
Methodescholen vergelijken
Sessie 3
Sofie Mertens & Liesbeth Stevens
Welke van de 9 generieke kenmerken heb je tijdens het voorbereiden van deze sessie het sterkst ingezet? Verantwoord.
Welke van de 9 generieke kenmerken heb je tijdens het voorbereiden van deze sessie in mindere mate ingezet en wil je inzetten tijdens het voorbereiden van sessie 5? Hoe zal je dat doen?
Onderzoekende houding
KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER 51
Ronde 1: homogene groepen
Wissel de verzamelde informatie uit
Vul de tabel in
Zorg dat elk lid van de groep de informatie in de tabel duidelijk kan toelichten aan iemand die dit type methodeonderwijs niet onderzocht.
Uitwisseling methodescholen
KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER 52
KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER 53
Ronde 2: heterogene groepen
Wissel de verzamelde informatie uit a.d.h.v. de tabel
Vergelijk de verschillende types methodeonderwijs
Uitwisseling methodescholen
KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER 54
Waarover gaan de teksten?
Hoe kijken methodescholen & niet-methodescholen hiernaar?
Wat is de voornaamste rol van de leraar volgens de verschillende methodescholen?
Aan welk leiderschapsstijl link je dit? Met welk mens- en maatschappijbeeld komt dit overeen?
Link tussen teksten & methodescholen
KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER 55
Het fenomeen van de methodescholen
KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER 56
Steiner Sudbury Ervaringsgericht
projectonderwijs
Bereid een vraag voor vanuit één van de 9 generieke kenmerken aan:
André Berben, directeur Steinerschool De Teunisbloem
Tekst lezen onderzoek over werking en effecten van methodeonderwijs
=> Je krijgt hier nu nog even de tijd voor.
To do sessie 4
57 KBO4 – DE LERAAR ALS OPVOEDER