Kennsluhættir í deiglu! Hvert eigum við að stefna?

Ingvar SigurgeirssonHaustþing Kennarafélags Suðurlands

á Hvolsvelli 20116. – 7. október 2011

• Nokkur álitamál um kennsluhætti• Efst á baugi

• Nokkrar sögur af áhugaverðu starfi• Bent á heimildir

Örlítið um fyrirlesarann• Hefur fengist talsvert við rannsóknir á kennsluháttum

(m.a. 1987–1988 og 2009–2011) og mat á skólastarfi (frá 1993)

• Hefur skrifað nokkrar handbækur fyrir kennara: – Skólastofan: Umhverfi til náms og þroska– Listin að spyrja– Að mörgu er að hyggja: Handbók um undirbúning kennslu– Litróf kennsluaðferðanna

• Heldur úti nokkrum vefsíðum fyrir kennara og kennaraefni, sjá hér

• Ráðgjöf við þróunarverkefni, frá 2004 (sjá m.a. hér)

Rannsóknin Starfshættir í grunnskólum

Efst á baugi• Einstaklingsmiðun (gamalt vín á nýjum belgjum)

• Námsmat (einkum leiðsagnarmat)

• Sérstakar áherslur: Útikennsla, Heilsueflandi skóli, Byrjendalæsi, ART, agastjórnunarkerfi (PBS, SMT), Uppbyggingarstefnan

• Ný námskrá: Sex nýir (!?) grunnþættir– Læsi í víðum skilningi – Menntun til sjálfbærni – Heilbrigði og velferð – Lýðræði og mannréttindi – Jafnrétti – Sköpun

2. greinin (markmiðsgreinin)Hlutverk grunnskóla, í samvinnu við heimilin, er að stuðla að alhliða þroska allra nemenda og þátttöku þeirra í lýðræðisþjóðfélagi sem er í sífelldri þróun. Starfshættir grunnskóla skulu mótast af umburðarlyndi og kærleika, kristinni arfleifð íslenskrar menningar, jafnrétti, lýðræðislegu samstarfi, ábyrgð, umhyggju, sáttfýsi og virðingu fyrir manngildi. Þá skal grunnskóli leitast við að haga störfum sínum í sem fyllstu samræmi við stöðu og þarfir nemenda og stuðla að alhliða þroska, velferð og menntun hvers og eins.Grunnskóli skal stuðla að víðsýni hjá nemendum og efla færni þeirra í íslensku máli, skilning þeirra á íslensku samfélagi, sögu þess og sérkennum, högum fólks og á skyldum einstaklingsins við samfélagið, umhverfið og umheiminn. Nemendum skal veitt tækifæri til að nýta sköpunarkraft sinn og að afla sér þekkingar og leikni í stöðugri viðleitni til menntunar og þroska. Skólastarfið skal leggja grundvöll að frumkvæði og sjálfstæðri hugsun nemenda og þjálfa hæfni þeirra til samstarfs við aðra.Grunnskóli skal stuðla að góðu samstarfi heimilis og skóla með það að markmiði að tryggja farsælt skólastarf, almenna velferð og öryggi nemenda.

Hvaða markmið skipta mestu?• Samstarfshæfni• Sjálfsþekking, sjálfsstjórn• Tjáning• Gagnrýnin hugsun• Leikni í þekkingaröflun,

upplýsinga- og tölvulæsi• Sköpunargáfa• Tungumálakunnátta• Siðgæðisvitund• Heilsuefling, forvarnir• Að rækta hæfileika hvers og eins

nemanda

Hvernig erum við að standa okkur

í að rækta þessa þætti?

Hvar þurfum við og hvar getum við gert

betur?

Rannsóknin Starfshættir

í grunnskólum

Gróska á öllum skólastigum

• Leikskólastigið– Ólík hugmyndafræði (Reggio, Waldorf, Dewey,

Hjallastefnan), heilsuskólar, skólar sem leggja áherslu á sköpun, leik, umhverfismennt, útikennslu (dæmi), þróunarstarf (dæmi)

• Framhaldsskólarnir– Einstaklingsmiðun, breytingar á kennsluháttum

og námsmati, hagnýting upplýsingatækninnar, samþætting

Eiga þróunarverkefni að verða fastur liður í skólastarfi!?

• Skilgreind markmið• Skilgreindar leiðir (áætlun)• Formlegt mat á því hvernig til

tekst• Skýrsla (sem aðrir geta lært

af)

• Allir í mat• Matsstofan• Náttúran kallar• Svífum seglum

þöndum• Gerum gott

betra!• Spegillinn

Dæmi um skýrslur: http://starfsfolk.khi.is/ingvar/throunarverkefni.html

Þróunarverkefni í Heiðarskóla, Reykjanesbæ: Áhugasamir nemendur – árangursríkara skólastarf

Nemandinn í forgrunniÖldutúnsskóli

Meðal áherslna í þessu verkefni var að:

• Koma betur til móts við ólíka nemendur• Efla teymiskennslu• Auka þverfaglega samvinnu og að sjónarmið list-

og verkgreina skipi veglegan sess í verkefninu• Að því verður keppt að kennarar þrói

einstaklingsmiðaðar námsmatsaðferðir í tengslum við þróunarverkefnið

Hvað einkennir hinn góða kennara?

Vorverkefni í Álftanesskóla, mynd sótt af heimasíðu skólans: http://www.alftanesskoli.is/Images/Mynd_0385721.jpg

Þemu 8. bekkjar

• Upp um fjöll og firnindi: Ferða-mennsku, landa-fræði, skyndihjálp og útieldun

• Tónlist og 20. öldin

• Árið 1918

• Aðeins ein jörð

• Í fullorðinna tölu

• Ég og þú: Áhersla á kynfræðslu, fíkni-varnir og varnir gegn áhættuhegðun

Þemu 9. bekkjar

• Stríðsárin• Heimsreisan mín:

Nemendur skipuleggja ferð til 3 heimsálfa

• Hvað kostar dæmið? Nemendur skipuleggja viðburð eins og giftingu, stórafmæli og stórveislu

• Nýbúar• Erum við ein í

alheiminum? Áhersla á stjörnufræði og erfðafræði.

Þemu 10. bekkjar

• Þjóðfélagið• Orka og stóriðja• Verslun og viðskipti• CO2: Áhersla á

loftslagsmál• Tækið: Áhersla á

kraftfræði og nýsköpun.

• Banvænn: Áhersla á mannslíkamann, sjúkdóma og sjúkdómavarnir.

Þemaverkefni í Sjálandsskóla

Menntaskólinn á Akureyri

Fjölmörg þróunarverkefni m.a. • Ferðamálakjörsvið • Íslandsáfangar

Heildstæð viðfangsefni á 1. ári: • Skólinn og skólagangan • Unglingar og unglingamenning • Landnámið• Byggðaþróun• Harðæri og hörmungar• Glæpur og refsing • Stjórnmál nú á tímum og möguleikar

ungs fólks til að hafa áhrif • Framtíðarlandið

Framhaldsskólinn á LaugumSveigjanlegt námsumhverfi – persónubundin námsáætlun

NETLA hefur birt margar greinar um áhugavert skólastarf

Gróska og sóknarfæri í námsmati

• Aukið leiðsagnarmat– Áhersla á

endurgjöf– Sjálfsmat,

jafningjamat

• Námsmöppur• Óhefðbundin

próf

• Próf þar sem nemendur mega nota hjálpargögn „Svindlpróf“, glósupróf, námsefni ... öll gögn

• Heimapróf• Munnleg próf, dæmi• Atrennupróf: Nemendur fá að

gera endurteknar tilraunir við sama próf / sömu próf (Salaskóli)

• Einstaklingsmiðuð próf (Salaskóli, Norðlingaskóli)

• Samvinnupróf (Salaskóli)

Nokkur sóknarfæri?

• Aukin einstaklingsmiðun– Val og valsvæði– Áhugasviðsverkefni– Námssamningar

• Fjölga raunverulegum verkefnum

• Efla samvinnunám• Aukin teymiskennsla• Fleiri verkefni sem reyna á

tjáningu• Beita samræðuaðferðum í

auknum mæli• Meiri samþætting

• Efla útikennslu• Nýta leiki mun meira en

gert er• Auka hreyfingu• Nýta upplýsingatæknina

meira – leyfa nemendum að vinna með ólíka miðla (kvikmyndagerð)

• Nota leiklist sem kennsluaðferð

Heimildir á Netinu

Kennsluaðferða-vefurinn

Að vanda til námsmats – heimasíða námskeiðs

New Horizons for Learning