k¥ÉFça r£l¥nguit cW¥Ãd®fns,

2003M« M©o‰fhd jäœehL r£l¥

nguitæ‹ Kjš T£l¤bjhlçš c§fëilna

ciuah‰Wtš eh‹ bgUk»œ¢Áail»nw‹.

c§fŸ midtU¡F« v‹ cs«fåªj ò¤jh©L

thœ¤J¡fis¤ bjçé¤J¡bfhŸ»nw‹.

midtU¡F« ešthŒ¥òfisÍ« nk«g£l

thœ¡if¤ ju¤ijÍ« mst‰w ts§fŸ mid¤J«

thŒ¡f¥ bgW« jdJ c‹dj Ïy£Áa¤ij neh¡»

Ϫj 2003M« M©oš jäœehL ÅWeilnghL«

v‹W eh‹ cWÂgl e«ò»nw‹.

2. m©ikæš ãiwΉw M©L gy

bfhªjë¥ghd r«gt§fŸ e« eh£oš elªJŸsij¡

f©lJ. K«ig k‰W« iAjuhgh¤tiu

guéanjhlšyhkš nfha«ò¤öçY« vÂbuhè¤j

ga§futhj¤Â‰F gh»°jh‹ më¤JtU« bjhl®

Mjuédhš, 2002 M« M©oš, ϪÂah,

gh»°jhDl‹ »£l¤j£l nghçl nt©oa

Nœãiy¡F¤ jŸs¥g£lJ. ga§futhj«

2

ts®¤JéL« t‹Kiwæ‹ nfhu«, j‰nghija

c©ik ãiyia cz®¤JtJ k£Lk‹¿, mid¤J

khãy§fëilnaÍ« guªnjhoÍŸsJ. Ϥjifa

m¢RW¤jiy v®¤J rkhë¡f khãy muRfë‹

xU§»izªj mQFKiwÍ«, midtUila

ãiyahd éê¥òz®ÎfS« mtÁakh»‹wd.

gift®fë‹ jh¡FjšfëèUªJ« cŸeh£L¡

»s®¢ÁfëèUªJ« eh£il¡ fh¥gh‰w j§fë‹

Ï‹Dæiu <ªj jäœeh£il¢ nr®ªj ghJfh¥ò¥

gilÅu®fë‹ FL«g§fS¡F khãy muÁ‹

cjéiaÍ«, MjuitÍ« më¡f Ϫj muR

ãiyahd cWÂó©LŸsJ. Ϥjifa c‹dj¥

gâ¡fhf¤ j§fë‹ cæiu m®¥gâ¤jt®fS¡F

eh« Åutz¡f« brY¤J»nwh«.

3. ga§futhj« k‰W« Ôéuthj¤Â‹

bfhoa ãHš, jäœeh£L k¡fë‹ thœ¡ifia

m©lél¡TlhJ v‹W Ϫj muR cWÂÍl‹

Ô®khå¤JŸsJ. ehlhSk‹w¤Â‹ ÏU

mitfë‹ T£L¡ T£l¤Â‹_y«, ga§futhj

jL¥ò (POTA) r£l¤ij Ïa‰Wtš Ϫj muR

3

k¤Âa muR¡F¤ j‹Dila KG Mjuit më¤jJ.

jäœ <H éLjiy¥ òèfë‹ mik¥ò (LTTE) Ûjhd

jil, bjhl®ªJ Ú£o¡f¥g£LŸsJ. jäœ njÁa

Û£ò¥ gil(TNRT) k‰W« jäœehL

éLjiy¥gil(TNLA) M»a mik¥òfŸ, Ϫj

muÁdhš 1908 M« M©L F‰wéaš ÂU¤j¢

r£l¤Â‹ ÑG«, mij¤ bjhl®ªJ k¤Âa muÁdhš,

2002 M« M©L Ïa‰w¥g£l ga§futhj jL¥ò¢

(POTA) r£l¤Â‹ ÑG« jilbrŒa¥g£LŸsd.

eh£o‹ Ïiwah©ikiaÍ«, xUik¥gh£ilÍ«

ghJfh¡f, k¤Âa muR vL¡f¡Toa mid¤J

elto¡iffS¡F«, Ϫj muR j‹Dila KG

Mjuit¤ bjhl®ªJ më¡F«.

4. 2002 M« M©oš jäœeh£oš, r£l«,

xG§F Âwikahf¥ guhkç¡f¥g£L tªJŸsJ

v‹gij eh‹ k»œ¢ÁÍl‹ F¿¥Ãl éU«ò»nw‹.

ÁWgh‹ikædç‹ rka éHh¡fŸ cŸgl mid¤J

rka éHh¡fS«, mikÂahd Kiwæš

eilbg‰wd. gy M©LfS¡F¥ ÃwF, Átf§if

kht£l¤Âš, f©lnjé nj®¤ÂUéHh bt‰¿fukhf

4

el¤j¥g£lJ v‹gJ Ϫj muR, ãiyikia

v›thW Âwikahf¡ ifah©LŸsJ v‹gj‰F xU

rh‹whF«. jUkòç k‰W« ntÿ® kht£l§fŸ, 1970

k‰W« 1980 M« M©Lfëš, e¡[iy£Lfë‹

Ôéu elto¡iffS¡F£g£l Ïlkhf ÏUªjd.

Ϫj muR, jdJ Kªija M£Á fhy¤Âš, mjhtJ,

1991-1996 M« M©Lfëš vL¤j Âlkhd,

fLikahd elto¡iffëdhšjh‹, khãy¤Â‹

Ï¥ Ëj§»a gFÂfëš mik ۩L«

ÂU«ÃaJ. 1999M« M©oš, M£Á¥ bghW¥Ãš

ÏUªj muR, Ï¡f©fhâ¥ò¥ gâæš fh£oa

bjhŒé‹ fhuzkhf, Ï¥Ãu¢Áid Û©L«

jiyö¡»aJ. jUkòç kht£l¤Âš, xU ufÁa

Ïl¤Âš e¡[iy£L F«gš ToanghJ, nrj«

vjidÍ« mªj¡ F«gš éisé¥gj‰F K‹, mªj¡

F«giy Ϫj muR braèH¡f¢ brŒjJ. Ϥjifa

F«gšfŸ kht£l¤Âš ãyétU« r_f¥

bghUshjhu V‰w¤ jhœÎfis¢ rhjfkh¡»¡

bfh©L FH¥g§fis éisé¥gij¡ fU¤Âš

bfh©L, K‹bd¢rç¡ifÍl‹ Toa jah®

5

ãiyia¤ bjhl®ªJ ngQtnjhL, Ϥjifa V‰w¤

jhœÎfis¢ Óuik¡F« tifæš jUkòç

kht£l¤Â‰fhd x£Lbkh¤j ts®¢Á¤ £l« x‹W

cUth¡f¥g£L tU»wJ. Cuf¥ gFÂfëš

gutyhf eilKiwæš cŸs fªJt£o Kiwia

xê¡f òÂa r£l¤ij¡ bfh©L tUtj‰fhd Ϫj

muÁ‹ Koit Kjyik¢r® bršé b# b#ayèjh

mt®fŸ V‰bfdnt bjçé¤JŸsh®fŸ. r_f

mséš ãyΫ gj£l¤ij¤ Ô®¡f ÏJ bgçJ«

cjΫ. cça neu¤Âš jL¥ò elto¡if vL¤jj‹

_y«, nfha«ò¤öçš jtwhf têel¤j¥g£l

kjbt¿a®fë‹ tF¥òthj nkhjš Ka‰ÁfŸ

jf®¡f¥g£ld. Ôéuthj«, Ãçéidthj«, k‰W«

r£l énuhj elto¡iffëš <LgLgt®fŸ ÛJ

fLikahf elto¡if vL¡f¥gL« v‹w jdJ

Ô®khd¤ij Ϫj muR Û©L« cWÂ¥gL¤J»wJ.

5. fhtš Jiwia eÅdkakh¡FtJ,

r£l«-xG§if Âwikahf¥ guhkç¥gj‰F

Ï‹¿aikahj njitahF«. Ï›tuR,

Ïu©lh©Lfëš, %ghŒ 272 nfho bryéš fhtš

6

gilia eÅdkakh¡Ftj‰fhd £l« x‹iw¢

brašgL¤Â tU»wJ. x¥g‰wJ«, K‹bd¥nghJ«

ÏUªÂuhj òÂa elto¡ifahf¡ fhtš

Jiwædç‹ Fiwfis¤ Ô®¥gj‰fhf, jäœehL

fhtšJiw mÂfhçfŸ, fhty®fŸ k‰W« Ãw

gjé¤ ju§fis¢ rh®ªjt®fSl‹ Kjyik¢r®

bršé b# b#ayèjh mt®fŸ IªJ eh£fëš IªJ

éçthd T£l§fis el¤Âdh®fŸ. fhtšgilæ‹

kdcWÂia¥ ngQtš cŸs Á¡fšfis eh‹

e‹F m¿ªJŸsjhš, eh£oš Ïj‰FK‹ vªjbthU

Kjyik¢rU« vL¤Âuhj kdcWÂô£L« Ϫj

elto¡ifia nk‰bfh©lj‰fhf, kh©òäF

Kjyik¢r® mt®fis eh‹ ghuh£l éiH»nw‹.

jäœ eh£oš Kj‹ Kiwahf mid¤J kfë®

fhtšgil x‹iw cUth¡f muR £lä£LŸsJ.

ÏJ ntW vªj khãy¤ÂY« Ïšyhj xU K‹ndho¤

£lkhF«. ga§futhj¤ij v®bfhŸtj‰fhf,

mid¤J kfë® mÂuo¥ gil¥ÃçÎ x‹W

V‰gL¤j¥g£L tU»wJ. jäœehL fhtš Jiw,

eh£onyna r£l¤ij ãiyeh£Ltš äf

7

Ma¤j¥gL¤j¥g£l cça gæ‰Á bg‰w mik¥ghf¤

ÂfH mid¤J kfë® fhtš ãiya§fis

tY¥gL¤Jjš, fhèahf cŸs gâæl§fis

ãu¥òjš k‰W« eÅd MÍj§fŸ, thfd§fŸ k‰W«

jsthl§fŸ tH§Fjš M»at‰¿š Áw¥ò ftd«

brY¤j¥g£L tU»wJ.

6. Ï›tuR, fUehlf muÁ‹ K‹dhŸ

mik¢ruhd ÂU. bA¢. ehf¥gh mt®fŸ, rªjdku¡

fl¤jš Åu¥gdhš bfhLikahd Kiwæš

gLbfhiy brŒa¥g£lij¡ f©o¡»wJ.

mtUila Ãçthš thL»‹w m‹dhç‹

FL«g¤ÂdU¡F jäœehL muR k‰W« jäœeh£L

k¡fë‹ Mœªj tU¤j¤ij eh‹ bjçé¡f

éiH»nw‹. Åu¥gid¥ Ão¥gj‰fhf, ÏU

khãy§fë‹ Áw¥ò g⥠gilædU«, éiuthd

k‰W« bjhl® Ka‰Áia nk‰bfhŸs nt©Lbkd

e«Kila kh©òäF Kjyik¢r® mt®fŸ

gçªJiu¤jh®fŸ. Mdhš ÂU. ehf¥gh

fl¤j¥g£lijaL¤J, fUehlf muR, mid¤J

njLjš gâfisÍ« fhytiuaiwæ‹¿

ãW¤Âit¤jJ. jäœeh£o‹ Áw¥ò¥ gâ¥gilæ‹

mid¤J njLjš elto¡iffisÍ«

ãW¤Âit¡FkhW« fUehlf td¥ gFÂæèUªJ

8

mt‰iw¤ ÂU«g¥ bg‰W¡ bfhŸSkhW« fUehlf

muR, jäœehL Áw¥ò¥ gâ¥gilia

mÂfhu¥ó®tkhf¡ nf£L¡bfh©lJ.

Ïitaid¤J« gadë¡féšiy v‹gJ

ÂU. ehf¥gh bfhiyÍ©lÂèUªJ bjçatU»wJ.

rªjdku¡ fl¤jš Åu¥gå‹ bfhLikahd

elto¡iffS¡F éiuéš KoÎf£l¥gl

nt©L«. jäœehL Áw¥ò¥ gâ¥gilæd®,

fUehlf Áw¥ò¥ gâ¥gilædUl‹ beU§»

x¤JiH¤J jäœehL Áw¥ò¥ gâ¥gilædç‹

elto¡iffŸ nkY« Ôéukh¡f¥gL«. njitahd

mid¤J cjéfisÍ« më¡F«go k¤Âa muR

nf£L¡bfhŸs¥g£LŸsJ. ga§fu

bfhŸis¡fhudhd Åu¥gå‹ bfhLŠ

brašfS¡F ÏWÂahf xU K‰W¥òŸë it¡f,

fLikahd bjhl® elto¡if

nk‰bfhŸs¥g£LŸsJ.

7. jäœeh£L étrhæfS¡F fhéç

Úiu¥ bg‰W¤ jUtj‰fhf, kh©òäF Kjyik¢r®

mt®fŸ, nk‰bfh©l Ïilawh Ka‰Áfë‹

gadhf, jäœeh£L¡F, ehbsh‹W¡F 1.25 o.v«. fd

mo Úiu¤ ÂwªJél nt©Lbk‹W c¢rÚÂk‹w«

fUehlf khãy¤Â‰F c¤Âué£lJ. Mdhš,

9

JuÂZltrkhf Ϫj c¤juitnah, éeho¡F 9000

fd mo Úiu¤ ÂwªJ él nt©L« v‹w fhéç

eÂÚ® Miza« bjhl®ªJ Ãw¥Ã¤j c¤juitnah

fUehlf« k¤J el¡féšiy. c¤juÎfis¤

bjhl®ªJ ÛW« fUehlf muÁ‹ Ϥjifa

brašghLfŸ, muÁayik¥ò¢ r£l¤Â‹ _y«

V‰gL¤j¥g£l khãy§fS¡»ilnaahd

r¢ruÎfis¤ Ô®¤Jit¡F« T£lh£Á

mik¥òfë‹ rhu¤ijÍ«, tèikiaÍ« nfŸé¡

F¿ahf kh‰W« t©z« mikªJŸsd. mj‹

éisthf, Ú® g‰wh¡Fiw V‰gL« fhy§fëš Úiu¥

g§»£L¡bfhŸS« nfh£gh£o‹ mo¥gilæY«

Tl, 2002 or«g® §fŸ ÏWÂæš cŸs ãytu¥go

60.22 o.v«. fd mo msΡF Ú® g‰wh¡Fiw

V‰g£LŸsJ. Ïjid, kh©òäF Kjyik¢r®

mt®fŸ, 13.1.2003 m‹W kh©òäF Ãujk®

mt®fë‹ ftd¤Â‰F¡ bfh©L tªjh®fŸ.

kh©gik c¢r ÚÂk‹w¤Â‹ Mizæ‹go,

4.9.2002-èUªJ g‰wh¡Fiwahf cŸs 18.80 o.v«.

fd mo j©Ùiu¡ Tl ÂwªJél fUehlf«

10

j‰nghJ jahuhf Ïšiy. mj‹ éisthf, fhéç

blšlh gFÂæš Ïy£r¡fz¡fhd V¡f®

gu¥gséš gæçl¥g£L cŸs el¥ò be‰ gæ® e«

f©fS¡F vÂçnyna tho¡ fU» tU»‹w

mtykhd ãiy cUth»ÍŸsJ. kh©òäF

Kjyik¢r® mt®fë‹ bjhl® Ka‰Áahš,

fUehlf« j‰nghJ Á¿jsÎ Úiu¤

ÂwªJé£LŸsJ. JuÂZltrkhf, Ϫj brh‰g

msÎ Ú®, fhéç blšlh gFÂæYŸs el¥ò r«gh

gæU¡F xU jlit ghrd« më¥gj‰F¡ Tl

nghJkhdjhf ÏuhJ. ãyikia cz®ªJ,

ešby©z¤Jl‹ el¥ò¥ gæ®fS¡F nkY« xU

jlit ghrd« më¥gj‰F VJthf, nghJkhd

msΡF Ú® ÂwªJél¥gL« v‹W eh§fŸ

e«ò»nwh«.

8. fhéç eÂÚ® jhthédhš k¡fS¡F

V‰g£LŸs Ïl®ghLfis¡ fisaΫ, fhéç

blšlh gFÂæš K‹ v¥nghJ« fhzhj msΡF

tw£Áædhš V‰g£l ghjfkhd éisÎfis¤

jâ¡fΫ, Ï›tuR bgUkséyhd ãthuz¥

11

gâfis nk‰bfh©lJ. kh©òäF Kjyik¢r®

mt®fŸ, 2002, #]‹ §fëš jŠir¡F neçš

br‹W gh®itæ£L, _‹W blšlh kht£l§fëY«

%ghŒ 164.18 nfho bryéš ãthuz¥ gâfis

nk‰bfhŸs mDkÂaë¤jh®fŸ. Ϫj ãthuz¤

£l«, e‹F tunt‰f¥g£lJ. blšlh

kht£l§fëYŸs Rkh® 10 Ïy£r« ãyk‰w ntsh©

bjhêyhs®fS¡F %ghŒ 21 nfho bryéš Ôghtë

gçR¥ bghU£fŸ ml§»a igfŸ

éãnah»¡f¥g£ld. elÎ brŒj r«gh gæ®fëš

40 rjÅj msé‰F k£Lnk j‰nghJ

fh¥gh‰w¥glyh« v‹gJ bjëth»ÍŸsJ. ÏJ

ngçluhF«. k¤Âa muR, Ïij, K‹ v¥nghJ«

V‰g£ouhj njÁa mséyhd Ïa‰if¢ Ó‰wkhf¡

fUj nt©L«. blšlh gFÂ étrhæfŸ vªj

msé‰F gh¡f¥g£LŸsh®fŸ v‹gJ kh©òäF

Ãujk® mt®fS¡F éçthf és¡»¡

Tw¥g£LŸsJ. éis¢riy ÏHªJŸs

étrhæfS¡F ÏH¥Õlhf V¡f® x‹W¡F %ghŒ

5,000 Åj« %ghŒ 400 nfho msΡF ãthuz cjé

12

tH§FkhW, kh©òäF Kjyik¢r® mt®fŸ

tYthf vL¤Jiu¤JŸsh®fŸ. blšlh

gFÂæYŸs gh¡f¥g£l étrhæfS¡F, mrš

bjhifia fl‹ fz¡»èUªJ jŸSgo brŒtJ

cŸë£l fl‹ ãthuz¤ £l« x‹iwÍ«,

étrhæfŸ, ãyk‰w ntsh©ik¤ bjhêyhs®fŸ

k‰W« mt®fSila FL«g§fS¡fhd kÂa

czΤ £l¤Â‰fhf 2 Ïy£r« l‹ mçÁÍ«

tH§f nt©Lbk‹w nfhç¡if x‹¿idÍ«

kh©òäF Kjyik¢r® mt®fŸ

tèÍW¤ÂÍŸsh®fŸ. nfhu¥g£LŸs ãthuz«,

k¤Âa muÁdhš clnd tH§f¥gL« v‹W

e«g¥gL»wJ.

9. jäœehL, j©Ù® g‰wh¡FiwÍŸs

xU khãykhF«. gy ü‰wh©Lfshf¥ bg‰Wtªj

j©Ùç‹, msit¤ j‰nghJ bgWtj‰F¡Tl mJ

fLikahf¥ nghuhl nt©oÍŸsJ. nfusmuR,

gthå M‰¿‹ FW¡nf Á‰wiz x‹iw¡ f£o,

mj‹ Úiu¤ ÂU¥Ãél nk‰bfh©LŸs elto¡if,

jäœeh£o‹ ÛJ éGªJŸs k‰WbkhU moahF«.

13

kh©òäF Kjyik¢r® mt®fŸ, Ï¥Ãu¢Áidia,

nfus Kjyik¢rç‹ ftd¤Â‰F vL¤J¢br‹W,

Á‰wiz f£Ltij iféL«go nf£L¡

bfh©LŸsh®. nkY« Ï›tuR, Ϫj¥ Ãu¢Áid

bjhl®ghf, fhéç Ú® jhth eLt® k‹w¤ij mQ»,

Á‰wiz f£Ltj‰F vÂuhf¤ jilahiz

Ãw¥Ã¡F«go nf£L¡ bfh©LŸsJ.

10. òu£Á¤ jiyt® v«.í.M®. mt®fë‹

fhy« Kj‰bfh©L, mid¤J bgça eÂfisÍ«

eh£Lilik M¡Ftj‹_y«, Ú®ts thæšfis

ãUt»¤J, Ú® ts¤Âid¢ rkkhf¥

g§»£L¡bfhŸs, xU njÁa bjhiyneh¡F

Ëg‰w¥gl nt©Lbk‹W Ϫj muR t‰òW¤Â

tU»wJ. Kjyik¢r® bršé b# b#ayèjh

mt®fŸ, 1984 M« M©onyna, khãy§fŸ

mitæš ciuah‰¿anghJ, f§if fhéç

Ïiz¥ò¤ £l¤ij cldoahf brašgL¤j

nt©Lbk‹w jdJ cz®¢ÁäFªj nfhç¡ifia

tèÍW¤Âdh®fŸ. eÂfis Ïiz¥gj‰fhd gâ¡

FGit k¤Âa muR mik¤JŸsij Ϫj muR

14

tunt‰»wJ. Kjyik¢r® mt®fŸ, 2002 M«

M©L or«gçš, òJošèæš eilbg‰w I«gjhtJ

njÁa ts®¢Á¡ FG T£l¤Âš ciuah‰Wifæš,

g¤jhtJ £lfhy¤Ânyna, kfh e k‰W« fhéç

eÂfis Ïiz¡F« tifæš eÂfis Ïiz¡F«

Ϥ bjhl® gâia Ko¡f nt©Lbkd kh©òäF

Ãujk® mt®fël« tèÍW¤Âdh®fŸ. m›thnw,

bj‹df Ôgf‰g¤Âš, nk‰F neh¡»¥ ghÍ«, g«gh

m¢r‹ nfhæš eÂia, it¥ghW eÂÍl‹

Ïiz¥gJ ngh‹w eÂfis Ïiz¡F« gâiaÍ«

g¤jhtJ £l fhy¤Ânyna nk‰bfh©L Ko¡f

nt©Lbkd k¤Âa muÁl« Kjyik¢r® mt®fŸ

nf£L¡ bfh©LŸsh®fŸ.

11. jäœehL, j‹Dila tuyh‰¿nyna,

äf¡ fLikahd tw£Á ãiyia¢ rªÂ¤J

tU»wJ. bj‹nk‰F¥ gUt kiH bghŒ¤jJ«

fUehlf« élh¥Ãoahf Úiu¤ ÂwªJélhjJ«

M»a Ïu©L« nr®ªJ fhéç blšlh¥ gFÂia

tw©l óäahf kh‰¿ÍŸsJ. Ϫj muR më¤j

tw£Á ãiyik F¿¤j òŸë étu§fë‹

15

mo¥gilæš, k¤Âa muR, Áy tw£Á ãthuz

bryé‰F x¥òjš më¤jJ. el¥ò M©oš,

ÏJtiu, tw£Á ãthuz« F¿¤J brŒa¥g£l

bryÎ %ghŒ 142.80 nfho MF«. ntiy¡F czÎ

£l¤Â‹ Ñœ 50,000 bk£ç¡ l‹ mçÁ tH§f¥g£L

m¥gâfŸ KG ntf¤Âš eilbg‰W tU»‹wd.

Kªija kÂ¥ÕL, bj‹nk‰F¥ gUtkiH

bghŒ¤jj‹ Ëdâæš brŒa¥g£ljhF«. e‹F

bjhl§»a tl»H¡F¥ gUt kiHÍ«, e«ik

Vkh‰¿aJ. ÏJ ãiyikia nkY«

nkhrkh¡»ÍŸsJ. m©ikæš nk‰bfhŸs¥g£l

kÂ¥Õ£o‹go Ï›tuR br‹id Ú§fyhd mid¤J

28 kht£l§fisÍ« tw£Áahš gh¡f¥g£l

kht£l§fshf m¿é¡f KoÎ brŒJŸsJ.

28 kht£l§fëY« x£Lbkh¤j ãthuz¥ gâfis

nk‰bfhŸs ÏJ cjΫ. nkY« TLjyhd ãthuz

cjé më¡f nt©Lbkd eh« k¤Âa muir

Û©L« mQFnth«. TLjš czÎ jhåa

xJ¡Ñ£il¥ bg‰W, nfhil¡fhy« KGtJ«

Cuf¥gFÂfëš nghJkhd msé‰F

16

ntiythŒ¥òfŸ më¡F« t©z« gâfŸ

el¥gij cWÂ brŒnth«.

12. tl»H¡F¥ gUtkiH bghŒ¤J¥

nghdJ, br‹id¡F¡ FoÚ® tH§Ftš

fLikahd m¢RW¤jiy V‰gL¤ÂÍŸsJ.

j‰nghJŸs FoÚ® tH§fiy Á¡fd¥gL¤j, muR,

éiuthf elto¡if vL¤JŸsJ. m©ikæš

iAjuhgh¤ br‹¿Uªj kh©òäF Kjyik¢r®

mt®fŸ, MªÂu Kjyik¢riu¢ rªÂ¤J,

br‹id¡F, »UZzh e Úiu éiuéš

ÂwªJéL«go nf£L¡bfh©LŸsh®. gUtkiH

bghŒ¤jjhš MªÂu¥ Ãunjr Ú®¤nj¡f§fëYŸs

Úç‹ nrä¥ò msΫ äfΫ Fiwthf cŸsJ.

f©lnyW Ú®¤ nj¡f¤ÂèUªJ éiuéš

j©Ùiu¤ ÂwªJ éLtjhf kh©òäF MªÂu

Kjyik¢rU« cWÂaë¤JŸsh®. mJtiuæš,

eh«, ÏU¥Ãš cŸs Úiu, m¿th®ªj Kiwæš

Á¡fdkhf¥ ga‹gL¤j nt©oÍŸsJ. òÂa

Åuhz« £l« ngh‹w eL¤ju¡fhy Ô®ÎfisÍ«

Ï›tuR eilKiw¥gL¤Â tU»wJ. m¥nghJjh‹,

17

Ïå tU§fhy¤Âš Ï«khÂçahd fL« j©Ù®

g‰wh¡Fiw V‰gLtij¤ jL¡f ÏaY«.

13. jäœeh£il C£l¢ r¤J Fiwt‰w

khãykhfΫ, gÁ¥Ãâa‰w khãykhfΫ kh‰WtJ

v‹gJ btW« thŒ th®¤ijahf k£Lnk

ÏUªJélyhfhJ. K‹ v¥nghJ« V‰g£ouhj

tw£ÁÍ«, j©Ù® g‰wh¡FiwÍ« cŸs Ϥjifa

fhy f£l¤Âšjh‹, Ϥjifa Ïl®¥ghL«,

njitÍ«, btë¥gilahf ekJ ftd¤Â‰F

tU»‹wd. tWikæš thL»‹w ÁW k‰W« FWãy

étrhæfS¡F«, ãyk‰w ntsh©

bjhêyhs®fS¡F« mt®fë‹ FL«g§fS¡F«

Ïytr kÂa czΤ £l¤Âid¤ Jâ¢ryhf¤

bjhl§»ÍŸs Kjyik¢r® bršé b# b#ayèjh

mt®fis eh‹ ghuh£ona Mfnt©L«. ÏJ,

gÁ¥Ãâa‰w jäœeh£il cUth¡Fjš v‹w

bfhŸif¡F c©ikahd m®¤j¤ijÍ«

c£bghUisÍ« më¤JŸsJ. vtbuhUtU«

gÁ¥Ãâæ‹ bfhLik¡F Msh¡f¥glkh£lh®fŸ.

k¡fë‹ eyid¥ ngâ¡fh¡f cWÂó©LŸs,

18

k¡fŸ eyåš m¡fiw bfh©LŸs xU khãy«

v‹gj‰F Ïijél xU Áwªj vL¤J¡fh£L ntW

vJΫ ÏU¡f ÏayhJ.

14. jäœehL ngh‹w K‹dâ

khãy§fis, mL¤jL¤J tªj ã¡FG¡fŸ

fLikahf j©o¤JŸsd. ãahakhd kWg»®it

ãiyeh£Ltš jtwhd mQFKiwia Ϫj

ã¡FG¡fŸ bjhl®ªJ fil¥Ão¤jJ, e‹whf¢

brašgL»‹w khãy§fS¡F ãÂ¥ g»®éš

ghjfK« Ëj§»a khãy§fë‹ brayh¡fä‹ik,

ã¡f£L¥gho‹ik k‰W« brašÂw‹ Ï‹ik¡F«

gçrë¡F« tifæY« mikªJŸsJ. khãy§fë‹

bgU»tU« mÂf t£oÍl‹ Toa fl‹ Rik

ngh‹w fLikahd Ãu¢ÁidfŸ K‰¿Y«

òw¡fâ¡f¥g£ld. ÏJ, e‹whf¢ brašgL»‹w

khãy§fisÍ« ã Ïl®¥ghL v‹w MHkhd

gLFêæš jŸëÍŸsJ. e‹whf¢ brašgL»‹w

khãy§fS¡F Ϥjifa Ïl®¥ghlhd ãiy K‹

xUnghJ« V‰g£lšiy. gÂndhuh« ã¡ FGé‹

gçªJiufis¢ brašgL¤Âaj‹ éisthf,

19

2000-2005 M« M©L tiuæyhd fhymsé‰F,

jäœeh£L¡F, %ghŒ 2946 nfho msΡF ã ÏH¥ò

V‰g£LŸsJ. flªjfhy 㢠ӮFiythY«, fl‹

ãthuz¤Â‰fhd ahbjhU £lK«

ÏšyhjÂdhY«, flåš _œfhkš rkhë¥gj‰F,

jäœehL fLikahf¥ nghuhl nt©oÍŸsJ.

òfœbg‰w bghUshjhu tšYeuhd lh¡l®

Á.bu§fuh#‹ mt®fë‹ jiyikæš

g‹åbu©lhtJ ã¡FG mik¡f¥g£oU¥gij

eh§fŸ tunt‰»nwh«. giHa ghijænyna

bršyhkš, j§fSila ãÂãiyikia

ngâ¡fh¤JŸs khãy§fS¡F¥ gadë¡F«

tifæš, g‹åbu©lh« ã¡FGé‹ gçªJiufŸ

mikÍ« v‹W e«ò»nwh«.

15. Kjyik¢r® bršé b# b#ayèjh

mt®fŸ njÁa ts®¢Á¡ FG T£l¤Âš M‰¿a

mtUila ciuæš, neuo tçfŸ F¿¤j

gâ¡FGé‹ gçªJiufŸ Áyt‰iw V‰gš cŸs

fLikahd Ïl®¥ghLfis¡ ftd¤Â‰F¡

bfh©LtªJŸsh®fŸ. ca® nrä¥ò Åj«, mÂf

20

KjÄ£o‰F têtF¡F« v‹w cŸsh®ªj Cf¤Â‹

ngçš g¤jhtJ Iªjh©L¤ £l«

cUth¡f¥g£LŸsJ. ÁW nrä¥ò¡fhd mid¤J

C¡f¤ £l§fisÍ« ÂU«g¥ bgW«go

Ï¥gâ¡FG gçªJiu¤JŸsJ. Ï¥gçªJiu,

g¤jhtJ Iªjh©L¤ £l¤ij¤ bjhl§fnt

Koahkš brŒJéL«. Å£L tr¡fhf¢

brŒa¥gL« KjÄ£L¡fhd C¡f¤ bjhiffisÍ«

fârkhf¡ Fiw¤JéL«go Ï¥gâ¡FG

gçªJiu¤JŸsJ. Å£Ltr¤ Jiwæš fhQ«

K‹nd‰w«, bghUshjhu¤Â‹ gy ãiyfëš

gçzä¡»wJ v‹gij ahtU« m¿t®. m¤Jiw

C¡Fé¡f¥gl nt©L«. bghUshjhu ts®¢Áia

nk«gL¤Jtj‰fhf, ÁWnrä¥ò k‰W« Å£Ltr¤

Jiw¡fhd C¡Fé¥ò¤ £l§fis¤ j¡f

it¡F«go Ï›tuR, k¤Âa muir tèÍW¤J»wJ.

16. Ϫj muR, 2001 nk §fëš M£Á¥

bghW¥ò V‰wnghJ, v‹W« Ïšyhj msé‰F ãÂ

beU¡foia v®bfhŸs nt©oæUªjJ.

xUKiw khåakhf %.3000 nfho ãÂÍjé tH§f

21

nt©Lbkd kh©òäF Kjyik¢r® mt®fŸ

kh©òäF Ãujk® mt®fis nf£L¡ bfh©lh®fŸ.

ÏJ »il¡féšiy. clåfœthf, cyft§»

ngh‹w btëeh£L Kftuik¥òfS«, 2001 M«

M©o‰F K‹ khãy muR ã ӮÂU¤j§fis

nk‰bfhŸshjjhš, £l« mo¥gilæyhd

fl‹fis¡ Tl ãW¤Âit¤jd. vdnt, ãÂ

Ó®ÂU¤j§fŸ j鮡f Koahjitahf M»ÍŸsd.

ã beU¡fo v‹gJ òÂabjh‹W« mšy v‹w xU

jtwhd fU¤J gutyhf ãyλwJ. JuÂZltrkhf,

Ϫj khãy« rªÂ¤JtU« ã Ïl®¥ghlhdJ, K‹ò

v¥nghJ« Ïšyhj j‹ikÍilajhF«. äifahd

fl‹ RikahY«, el¥ò bryÎfS¡F¥ nghjhj

el¥ò tUthahY«, jäœehL jdJ, ts®¢Á¥

ghijia K‰¿Y« é£Lé£L jdJ flikfis

M‰WtÂèUªJ jtW»‹w mghafukhd Nœãiy

V‰g£Lé£lJ.

17. ekJ khãy¤Â‹ ã ãiyikia¢

Óuik¡fΫ, e«gf¤ j‹ikia ãiyeh£l

nt©Lbk‹w neh¡f¤ÂY«, kh©òäF

22

Kjyik¢r® mt®fŸ, ã ӮÂU¤j elto¡iffis

äf¤Jâ¢rYl‹ vL¤JŸsh®fŸ. Ϫj khãy

muR, ãiy FiyªJnghfhkš ÏU¥gij cWÂbrŒa

Ϫj ã ӮÂU¤j§fŸ mtÁakhdnj MF«. eh«

eyKl‹ ÏU¡f nt©Lkhæ‹, Ϥjifa fr¥ghd

kUªJfis c£bfh©Ljh‹ Mfnt©oÍŸsJ.

j‰nghJŸs 㢠ӮFiyé‹ j‹ikiaÍ«,

fLikiaÍ« gh®¡F«nghJ, Ϫj ã ӮÂU¤j

£l«, gšntW Jiwfëš gšntW

elto¡iffis¡ bfh©l eL¤ju fhy £lkhf

ÏU¡f nt©oaJ mtÁakh»wJ. khãy¤Â‹ ãÂ

ãiyikia Û©L« Ó®gL¤j fL« Ka‰Áfis

kh©òäF Kjyik¢r® mt®fŸ K‹ã‹W vL¤J

tU»wh®fŸ v‹gij m¿ªJ eh‹ k»œ¢Á

mil»nw‹. ãÂãiyikia KGikahf Ó®gL¤j

nkY« gy elto¡iffŸ vL¡f nt©oÍŸsd.

ÏJ, ã nkyh©ikæš ifahs nt©oa

bghW¥òz®it K‹åiy¥gL¤J»wJ. khãy

mséš, tYthd ã ãiyikæš vªbjªj

nfh£ghLfŸ cŸsl§»ÍŸsd v‹gJ g‰¿a

23

gutyhd xUä¤j fU¤ij cUth¡f

nt©oÍŸsJ. Ïitfis, ã nkyh©ikæš

bghW¥òz®Î g‰¿a xU r£l¤Âš têfh£L

bfhŸiffshf bjhF¡f KoÍ«. Ϫj¡

F¿¡nfhis neh¡» eh« gâah‰wΫ ÏaY«.

m¥nghJjh‹, khãy¤Â‹ ã ãiyia¥

gh¡f¡Toa Ϥjifa Ãu¢Áid¡Fça ãiy,

Û©L« V‰glhkš mikÍ«.

18. khãy¤Â‹ ã ÏU¥òfëš fhQ«

nkhrkhd ãiyia¡ fUÂ¥gh®¡ifæš, Iªjh©L

£l« x‹iw tF¥gj‰fhd thŒ¥òfŸ Tl v£lhj

fdthf¤ njh‹wyh«. ã ӮÂU¤j§fŸ F¿¤J

kh©òäF Kjyik¢r® mt®fŸ, jkJ xUä¤j

ftd¤ij brY¤ÂæU¥gjhš, Ï«khãy¤Â‰fhd

g¤jhtJ Iªjh©L¤ £l¤ij (2002-2007)

khbgU« mséš %ghŒ 40,000 nfho xJ¡ÑL

bfh©ljhf khãy murhš vL¤Jiu¡f¥g£L,

mj‰F k¤Âa £l¡ FGé‹ x¥òjiyÍ« bgw

KoªJŸsJ. Áw¥ghdJ«, brayh¡f¡ToaJkhd

ts®¢Á¤ £l bghUŸ ãuš x‹¿id tF¤jj‰fhf

24

eh‹ Kjyik¢r® bršé b# b#ayèjh mt®fis¥

ghuh£L»nw‹. Ϫj khãy¤Âš ãyΫ ãÂ¥

Ãu¢Áidfë‹ msit¥ gh®¡F«nghJ Ïij xU

rhjhuzkhd bt‰¿ahf¡ fUj ÏayhJ.

19. jäœeh£L k¡fS¡fhf kh©òäF

Kjyik¢r® mt®fŸ JâÎl‹ khbgU« fdÎ

f©LŸsh®fŸ. g¤jhtJ Iªjh©L¤ £l

fhy¤Âš, khãy¤Â‹ bkh¤j c‰g¤Â k¥Ú

8 rjÅj ts®¢Á Åj¤ij vŒj nt©Lbk‹w

Ïy¡if Ϫj muR tF¤J¡ bfh©LŸsJ. njÁa

Ïy¡»‰F Ïu©L M©LfS¡F K‹dnu,

mjhtJ 2010 M« M©o‰FŸ, khãy¤Â‹ eg®thç

tUkhd« ÏUkl§fhf caunt©Lbkd kh©òäF

Kjyik¢r® mt®fŸ bjhiyneh¡F¤ £l¤ij

tF¤JŸsh®fŸ. eh‹Ftê mQF Kiw x‹iw¥

Ëg‰Wtj‹_y«, Ïjid vŒj ÏaY«. Ïš,

òÂa ts®¢Á¤ £l§fis cUth¡Fjš; Áw¥ghd

ãUthf«; r£l« xG§if¥ guhkç¤jš k‰W« ãÂ

Ó®ÂU¤j§fŸ M»ait ml§F«. khãy¤Â‹

g¤jhtJ Iªjh©L¤ £l«, kh©òäF Kjyik¢r®

25

mt®fë‹ 15 m«r¤ £l¤Â‹ mo¥gilæš

jäœeh£o‹ r_f bghUshjhu ts®¢Á

KGikiaÍ« cŸsl¡F»wJ. 2002 or«gçš,

njÁa ts®¢Á FGé‹ x¥òjYl‹ g¤jhtJ

Iªjh©L¤ £l« bjhl§f¥gLtjhdJ

F¿¥Ãl¤j¡f rhjidahF«.

20. Kj‹ik¤ Jiwfë‹ brašgh£oš,

F¿¥ghf ntsh©ik¤ Jiwæ‹ brašgh£oš

K‹nd‰w« fh©gJ, g¤jhtJ Iªjh©L¤ £l

fhy¤Âš khbgU« Ïy¡Ffis vŒJtš K¡»a

fhuâahf és§F»wJ. Kj‹ik¤ Jiwfëš

ts®¢Áia mÂfç¥gj‰F«, òÂa thŒ¥òfis¥

bgU¡Ftj‰F« muR e‹F totik¡f¥g£l £l

mQFKiwfis tF¤JŸsJ. Ú®tu¤J¥ gFÂ

mQFKiw mo¥gilæš mikªj x£Lbkh¤j

jçR ãy nk«gh£L¤ £lbkh‹W

bjhl§f¥g£LŸsJ. ÏJ _‹W TWfis¡

bfh©lJ. Kjyhtjhf, mid¤J¡ »uhk§fëY«

cŸs jå¥g£l cHt®fS¡F¢ brhªjkhd

ãuªjukhd k‰W« el¥ò ãytu¥goahd jçR

26

ãy§fis, ntsh©-MŒÎ mo¥gilæyhd

(Agri-clinical) mQFKiw _y« Mjha« ju¤j¡f

bghUshjhu elto¡ifæ‹ Ñœ

bfh©Ltunt©L«. Ïu©lhtjhf, jçR ãy

nk«gh£L¥ gâfëY«, mt‰Wl‹ Ïizªj

gj¥gL¤J« bjhêšfëY«, bjhêš T£L

ãWtd§fis <Lgl¢ brŒant©L«. Ïj‰fhd

Jt¡f¥ gâfŸ 7 kht£l§fëš

bjhl§f¥g£LŸsd. Ï«khãy¤ij¢ nr®ªj 385

ts®¢Á t£lhu§fŸ x›bth‹¿Y« FiwªjJ

%ghŒ xU nfho KjÄ£Ll‹ ntsh©ik

mo¥gilæš mikªj bjhêšfŸ k‰W« czÎ

gj¥gL¤J« bjhêšfis nk«gL¤Jtj‰F òÂa

m©zh kWky®¢Á £l¤Â‹ Ñœ jå¡ ftd«

brY¤JtJ _‹whtjhf mikÍ«. Ϥ£l¤Â‹go

%ghŒ 227.41 nfho £l¢ bryéš, 182 ts®¢Á

t£lhu§fëš brašgL¤jéU¡F« 258

bra‰F¿¥òfŸ, gçÓyidæš cŸsd. x£Lbkh¤j

jçRãy nk«ghL F¿¤j Ϫj mQFKiw,

Kj‹ik¤ Jiwfëš ts®¢Á ntf¤ij Ûs¡

27

bfh©LtU«. nkY«, ÏJ khãy¤Â‹ tWik

xê¥ò¤ £l¤ij¢ bra‰gL¤Jtj‰F V‰w

gaDŸstifæš kÂ¥ò T£L« òÂa

elto¡iffis Cuf¥ gFÂfëš V‰gL¤J«.

21. bjhl®ªJ fhz¥gL« Ú®¥

g‰wh¡FiwfŸ, c‰g¤Â k‰W« c‰g¤Â¤ Âw‹

M»at‰¿‹ kªjãiy, Kj‹ik¤ Jiwfëš

tUthŒ nj¡fãiy M»ait Cuf¥

bghUshjhu¤ij fL« beU¡fo ãiy¡F

c£gL¤ÂÍŸsd. mçjhf¡ »il¡F« e«Kila Ú®

Mjhu§fis¤ Âw«gl ãUt»¥gJ F¿¤J K¡»a

ftd« brY¤j¥gl nt©L«. kh©òäF

Kjyik¢r® mt®fŸ, bghU¤jkhd Kiwæš efu¥

gFÂfëY« Cuf¥ gFÂfëY« kiH Ú® nrä¥ò¤

£l¤Â‰F mÂf K¡»a¤Jt« më¤JŸsh®fŸ.

100 V¡fU¡F« Fiwthd Ma¡f£il¡

bfh©LŸs Á¿a VçfŸ, »uhk¡ Fs§fŸ, Ú®

tu¤J¡ fhšthŒfŸ M»at‰¿š ö® thU« bgU«

£l« x‹W bjhl§f¥g£LŸsJ. Ϥ£l«,

ntiy¡F czΠ£l¤Â‹ (Food for Work) X®

28

m§fkhf Ϫj nfhilfhy¤Âš ngh®¡fhy

mo¥gilæš bra‰gL¤j¥gL«. mnj ngh‹W,

100 V¡fU¡F« mÂfkhd Ma¡f£oid¡ bfh©l

bghJ¥ gâ¤Jiwia¢ nr®ªj Vçfis ö®thç,

ãiy ca®¤J« bgU« £lbkh‹W« bjhl§f¥gL«.

%ghŒ 2900 nfho bryéš bra‰gL¤j¥glΟs Ú®

Mjhu§fŸ bjhF¥ò¤ £l«-II I bjhl§Ftj‰F

mDk nfhçÍ«, mDk tH§f¥gL«tiu

j‰nghJŸs £l¤ij¤ bjhlu mDk¡FkhW«,

cyf t§»ia, Ï›tuR nf£L¡bfh©LŸsJ.

22. ekJ khãy« bjhl®ªJ j©Ù®

g‰wh¡Fiw cila khãykhf mikªJŸsJ

j‰nghJŸs c©ik ãiy. vdnt, mÂf msÎ Ú®

njit¥gL« gæ®fis cHt®fŸ bjhl®ªJ gæçl

ÏayhJ. mÂf msÎ Úiu¥ ga‹gL¤J«

cHt®fë‹ eilKiwfisÍ« Ϫj tifæš

mt®fëilna kèªJŸs gHikthj¡

fU¤J¡fisÍ« kh‰¿ cWÂahd Ka‰Áfis

nk‰bfh©L, TLjš éiy kÂ¥òŸs gæ®fisÍ«,

Fiwªj msÎ Ú® k£Lnk njit¥gL« tâf¥

29

gæ®fisÍ« gæçl¢ brŒtj‰F«, njh£l¡fiyia

nk«gL¤Jtj‰F«, _èif¢ brofis¥ gæçl¢

brŒtj‰F« njitahd xU Kid¥ghd Ka‰Á

nk‰bfhŸs¥g£LŸsJ. xU§»izªj C£l¢r¤J

k‰W« gæ®fh¥ò nkyh©ikæš m eÅd¤

bjhêšE£g§fis¥ ga‹gL¤Jjš, Âwikahd

Kiwæš Úiu¥ ga‹gL¤Jjš, Á¡fdkhd bryéš

g©iz bjhêšE£g¤ij¥ ga‹gL¤Jjš

M»at‰¿š cHt® rKjha« C¡Fé¡f¥gL«.

ò‹brŒ ntsh© k©ly§fëš, br«k¿ ML

ts®¥ò C¡Fé¡f¥gLtJl‹ Toa xU§»izªj

g©iz ãUthf¤ij C¡Fé¡f, gštif T£L

Ka‰ÁfS« nk‰bfhŸs¥gL«. mÂf msÎ Úiu¥

ga‹gL¤J« ngh¡»èUªJ cHt®fis¡ fh¤J,

mt®fS¡F Jiz tUkhd« <£Ltj‰F tif

brŒtj‹ _y«, gUt kiHæ‹ ngh¡»dhš

mt®fS¡F V‰gl¡Toa Ï‹dšfis¤ j鮥gnj

K¡»a neh¡fkhF«.

23. Kj‹ik¤ Jiwfë‹ brašghLfis

nk«gL¤Jtj‰F«, òÂa thŒ¥ò ts§fis¥

30

bgU¡Ftj‰F«, x£Lbkh¤jkhf Cuf mo¥gil

trÂfis nk«gL¤JtJ Ï‹¿aikahj m«rkhF«.

všyh¥ gUt ãiyfS¡F« V‰w rhiyfis

mik¡f tif brŒÍ« bghU£L, Cuf rhiyfŸ

nk«gh£L¤ £l« x‹W tF¡f¥g£L tU»wJ.

Ϥ£l« 2003-2004 M« M©oèUªJ

brašgL¤j¥gL«. Cuf¥ gFÂfëYŸs ViH vëa

k¡fS¡F Å£Ltr brŒJjU« bghU£L, Ϫj

M©oš, %ghŒ 19.14 nfho bryéš 19,142 f¢rh

ÅLfŸ nk«gL¤j¥gLtJl‹, bkh¤j« %ghŒ 141.46

nfho bryéš 43,580 ÅLfŸ f£L« gâÍ«

nk‰bfhŸs¥g£LŸsJ. Ϥ£l« 2003 M«

M©oY« bjhlu¥gL«. mL¤JtU«

Iªjh©Lfëš, bkh¤j« %ghŒ 40 nfho bryéš,

Õo¤ bjhêyhs®fS¡F Vw¡Fiwa 10,000 ÅLfŸ

f£o¤ju¥gL«. kfëU¡fhd, vŠÁÍŸs 6,309

xU§»izªj J¥òuÎ tshf§fŸ f£L« gâia

2003M« M©oš muR brŒJ Ko¡F«.

Ϥ£l¤Â‰F mÂf msÎ MjuÎ ÏU¥gij¡

fU¤Âš bfh©L, f‹åahFkç kht£l¤Âš

31

K‹ndho mo¥gilæš, M©fS¡fhd

xU§»izªj J¥òuÎ tshf« f£L« gâÍ«

nk‰bfhŸs¥gL«.

24. kh©òäF Kjyik¢r® mt®fŸ,

jäœeh£o‹ bghUshjhu¤Âš Ïu©lh« tif

Jiwia¥ bghU¤jtiu V‰Wk ts®¢Á neh¡»š

mikªj K‹nd‰w« v‹»‹w bjhiyneh¡F¥

gh®itia btë¥gL¤ÂÍŸsh®fŸ. Ï›tuR,

c‰g¤Â¤ Jiwæš Úo¤j ts®¢Áia¥ bgWtj‰fhf

Ïu©lh« ãiy Ó®ÂU¤j¥ gâfis ãiwnt‰w

KidªJŸsJ. eilKiwfis vëik¥gL¤Jjš,

bjhêš el¤jèš njita‰w bryÎfis¡ fisjš,

f£L¥ghLfis mf‰Wjš, JiwKf§fŸ k‰W«

R§f¤Jiw M»at‰¿š bjhêšKiw fhy

éua¤ij¡ Fiw¤jš, t£o Åj§fis¡ Fiw¤jš,

bjhêyhs® Jiw Ó®ÂU¤j§fŸ, jFªj vçr¡Â

éiy ã®za« Kjèait Ïš ml§F«.

Ï«khãy¤Âš mo¥gil¡ f£lik¥ò trÂfis

nk«gL¤Jtš bghJ¤ JiwÍl‹ jåah® Jiw

ÏizªJ brašgLtij vëjh¡f ÏaY« tifæš

32

r£lbkh‹iw Ïa‰w Ï›tuR fUÂÍŸsJ v‹W

c§fS¡F¤ bjçé¥gš eh‹

bgUk»œ¢Áail»nw‹. Ï›tuÁ‹ Áw¥ò¥

bghUshjhu k©ly« (Special Economic Zone)

F¿¤j òJik¡ bfhŸif x‹W cUthF« ãiyæš

cŸsJ. m¡bfhŸif, V‰Wk neh¡»š mikªj

bjhêš ÃçÎfS¡F jå C¡f« më¡F«

tifæš, v©û®, br‹id k‰W« ö¤J¡Fo

ngh‹w òÂa gFÂfS¡F¥ bghUªÂajhf mikÍ«.

br‹id k‰W« ÂU¥óçš Mil ó§fh¡fŸ

(Apparels Park) mik¥gj‰F¤ njitahd mDkÂ

bgw¥g£LŸsJ. Ïit, Ï«khãy¤Âš Jâ¤

bjhêY¡F bgU« C¡f¤ij më¡F«.

25. njÁa bghUshjhu¡ bfhŸif

jhuhskakh¡f¥g£oU¥gjhš, jäœeh£oYŸs ÁW

bjhêšfŸ, cŸeh£L mséY«, g‹dh£L

mséYKŸs ngh£oahs®fS¡»izahf,

j§fSila Âwikia ts®¤J¡ bfhŸS« bgU«

rthiy v® neh¡»æU¡»‹wd. bjhêšE£g¤ij

ãiyÍa®¤Jtj‰F«, ÁWbjhêš Jiwfë‹

33

ju¤ij nk«gL¤Jtj‰F« V‰wbjhU òÂa

bfhŸif¤ £l¤ij tF¡FkhW, kh©òäF

Kjyik¢r® mt®fŸ k¤Âa muir¡ nf£L¡

bfh©LŸsh®. muR¡ bfhŸKjš elto¡iffëš,

ÁW bjhêšfS¡F K‹Dçik tH§F«

bfhŸifia Ϫj muR V‰bfdnt m¿é¤JŸsJ.

ngh£oahs®fS¡F Ïizahf mikÍ«go ÁW

bjhêšfë‹ mDTy§fis tY¥gL¤Â,

jhuhskakh¡f¥g£l bghUshjhu¢ Nœãiyæš ÁW

bjhêšfŸ jk¡F cça Ïl¤ij bgWtj‰F

cjΫtifæš fL« Ka‰Áfis eh§fŸ

nk‰bfhŸnth«.

26. Úy»ç kht£l¤Âš, Á¿a mséš

njæiy gæçLnth®fë‹ Jaiu¤ jâ¡F«

neh¡f¤Jl‹, bghJ éãnahf Kiwæ‹ _y«,

"C£o njæiy" v‹w bgaçš, njæiy é‰gid

brŒÍ« £l¤ij muR m¿Kf¥gL¤ÂaJ. Á¿a

mséš njæiy gæçLnth®fëläUªJ«, njæiy

Ef®nthçläUªJ« Ϥ£l¤Â‰F bgUksÎ

tunt‰ò »il¤JŸsJ v‹gij Ï«khk‹w¤Âš

34

eh‹ k»œ¢ÁÍl‹ bjçé¤J¡ bfhŸ»nw‹. "C£o

njæiy" é‰gid 4,075 bk£ç¡ l‹ msitÍ«

éŠÁ, %ghŒ 30.56 nfho tUkhd¤ij <£oÍŸsJ.

Á¿a mséš njæiy gæçLnth®fS¡F ešy

tUkhd« <£o¤jUtij cW brŒtj‰F«, xëÎ

kiwt‰w é‰gidia cW brŒaΫ, F‹}çš,

"Obr®›" (Teaserve) v‹wiH¡f¥gL« Vy é‰gid

ika« éiuéš brašgl¤ Jt§F«. njæiy

gæçLnth®¡F ãaha éiy »il¡f tif brŒÍ«

bghU£L, `éiy ãiy¥gh£L¤ £l¤ij¢'

brašgL¤JkhW, Ϫj muR, k¤Âa muir

tèÍW¤J«. njæiy¤ njh£l§fëš éis¢riy¥

bgU¡fΫ, njæiy c‰g¤Âia nk«gL¤jΫ,

bghU¤jkhd Vida CL gæ®fis kÂ¥ò¡T£L

m«r§fshf, gæçl tifbrŒÍ«goahfΫ

ÏUKid mQFKiw x‹W Ëg‰w¥gL«.

27. JâfŸ é‰gid Mfhkš

nj§»æUªjj‹ _yK«, if¤j¿ berths®

T£Lw΢ r§f§fëš ãyéa fL« ã beU¡fo¥

Ãu¢ÁidfëdhY« jäœeh£oš if¤j¿¤ Jiw,

35

K‹ v¥nghJ« ÏUªÂuhj beU¡foia¢ rªÂ¤jJ.

Ïytr nt£o, nriy tH§F« £l¤ij, rªij

mo¥gilæš mikªj òÂa £lkhf KGikahf

kh‰¿ kWtotik¤jj‰fhf kh©òäF Kjyik¢r®

mt®fŸ ghuh£l¥gl nt©oat® Mth®fŸ.

Ϥ£l«, khãy¤Â‰FŸnsÍ«, btënaÍ« bghJ

k¡fëläUªJ c‰rhfkhd tunt‰ig¥ bg‰WŸsJ.

Ϫj¥ òÂa £l¤Â‹ Ñœ muR, nt£o, nriy th§»,

é‰gid brŒtj‰fhf ÏJtiu, %ghŒ 79.84 nfho

mDk¤JŸsJ. 1998 M« M©L or«g®

§fëèUªJ if¤j¿ berths®fS¡F

tH§fnt©oa %ghŒ 27.50 nfho t£o ãYit

cjé¤ bjhifia Ϫj muR bfhL¤JŸsJ. ÏJ,

if¤j¿ berths® T£Lw΢ r§f§fë‹

brašgh£il nk«gL¤ÂÍŸsJ. giHa ÏU¥òfŸ

é‰gid brŒa¥g£LŸsd. Jâfë‹ ÏU¥ò

msÎ FiwªJŸsJ. é‰gid thŒ¥òfS¡F V‰w

eÅd kakh¡F« £l« F¿¤j elto¡iffŸ

Ôéukhf¢ brašgL¤j¥gL«.

36

28. gâfŸ Jiwia nk«gL¤Jtj‹

_y« ntiythŒ¥ò Ïy¡FfŸ F¿¤j Ï›tuÁ‹

K¡»a neh¡f§fis vŒj¥ bgwyh«. Ï›tifæš

éiuªj ts®¢Á¡F jftš bjhêšE£géaš

jFªjbjhU cªJ éirahf ÏU¡F« vd

v®gh®¡»nwh«. Ï« khãy«, fâå bk‹bghUŸ

k‰W« t‹bghUŸ ts®¢Á¡fhd xU K¡»akhd

ikakhf, bj‹»H¡F MÁa ehLfë‹ jftš

bjhêšE£géaš thæyhf cUth» tU»wJ.

ÁWnrçæš cŸs jftš bjhêšE£g¥ ó§fh, X®

m¿Î¤ Âw‹ rh®ªj bjhêšefçakhf (Knowledge

Industry Township) és§F« tifæš

éçth¡f¥gL«. br‹idæš cŸs fhªÂ k©lg«

rhiyia ÁWnrç jftš bjhêšE£g¥ ó§fhÎlD«,

»H¡F¡ fl‰fiu¢ rhiyÍlD« Ïiz¥gj‰fhf

cyf¤ ju« thŒªj beLŠrhiy x‹W, éiuéš

mik¡f¥gL«. ÏJ, òÂjhf cUth¡f¤

£läl¥g£LŸs ãUthf efu« tiuæY« cŸs

x£Lbkh¤j¥ gFÂiaÍ« K¡»akhd jftš

bjhêšE£géaš ikakhf cUth¡Ftj‰F

37

VJthf mikÍ«. òÂa jftš bjhêšE£géaš

bfhŸif x‹W tF¡f¥g£LŸsJ. ÏJ, jftš

bjhêšE£géaiy¡ ifahS« gâfŸ (ITES)

k‰W« ãWtd§fŸ j§fsJ bjhêšKiw

njitfis, bfhŸKjš thæyhf¥ bgWtJ

(Business-Process Outsourcing) ngh‹wt‰¿‰F mÂf

K¡»a¤Jt« më¡F«. cyf t§», °nl©l®L

rh®£l®L t§», "VÃv‹-M«nuh t§»"

(ABN-AMRO Bank) ngh‹w ãWtd§fŸ,

j§fSila cyfshéa brašghLfis ϧnf

nk‰bfhŸs bjçÎ brŒJŸsJ, br‹id, xU

éU¥g¤ nj®Î Ïlkhf M»tU»wJ v‹gij¡

fh£L»wJ. Ϫj tYthd bfhŸif¤ Âw‹fë‹

mo¥gilæš eh« nkY« brašgLnth«.

29. cyf¤ ju« thŒªj rhiyfŸ, FoÚ®

tH§fš, vçr¡Â, Å£LtrÂ, efu¥ gFÂ¥ gâfŸ,

JiwKf§fŸ M»at‰iw cŸsl¡»a nghÂa

mséyhd k‰W« jukhd mo¥gil¡ f£lik¥ò

trÂfŸ, Ï«khãy¤Âš bgUkséš bjhêš

KjÄLfis¡ ftUtj‰fhd ÂwÎnfhyhf

38

mik»‹wd. g¤jh« Iªjh©L¤ £l¡ fhy¤Âš

cyf¤ ju« thŒªj mo¥gil¡ f£lik¥ò trÂfis

V‰gL¤j jå¡ ftd« brY¤j¥gL«. %ghŒ 1900

nfho kÂ¥Õ£L¢ bryéš, cyf t§»æ‹

ãÂÍjéÍl‹, jäœehL rhiy¤ Jiw¤ £l«

mDk tH§f¥gL« ÏW ãiyæš cŸsJ.

Ϥ£l« éiuéš bra‰gL¤j¥gL«. cyf¤ ju«

thŒªj rhiyfis cUth¡Ftš bghJ¤ JiwÍ«

jåah® JiwÍ« ÏizªJ brašgL« tifæš

rhiy nk«gh£L ã x‹W V‰gL¤j¥gL«. 2001 M«

M©L tiuæyhd fhy mséš rhiyfis¢

Óuik¥gš V‰g£l ËdilÎfis rç

brŒtj‰fhf, 2003 M« M©L kh®¢ §fS¡F

K‹d®, %ghŒ 90 nfho bryéš 2500 »nyh Û£l®

Ús¢ rhiyfis¢ Óuik¡F« £lbkh‹iwÍ«,

2003-2004 M« ã M©oš, %ghŒ 180 nfho

bryéš, nkY«, 5000 »nyh Û£l® Ús¢

rhiyfis¢ Óuik¡F« £l¤ijÍ« kh©òäF

Kjyik¢r® mt®fŸ m¿é¤JŸsh®fŸ.

39

nrJrK¤Âu« £l¥ gâfis éiuªJ

ãiwnt‰WkhW k¤Âa muir eh« tèÍW¤Jnth«.

30. gUtkiHfŸ bghŒ¤jjhš, òdš ä‹

ãiya§fS¡F Ú® tH§F« Ú®¤nj¡f§fëYŸs

Úç‹ msÎ äf nkhrkhf¥ gh¡f¥g£LŸsJ.

våD«, mid¤J tifia¢ nr®ªj Ef®nthU¡F«

ä‹r¡Â Óuhf tH§f¥g£L tU»wJ. ä‹rhu«

tH§F« juK« F¿¥Ãl¤j¡f tifæš

nk«gL¤j¥g£LŸsJ. g¤jh« Iªjh©L £l¡

fhy¤Âš, ä‹ V‰gh£L Kiwia nk«gL¤Jtj‰F«,

ä‹ r¡Â tH§F« ju¤ij ca®¤Jtj‰F« %ghŒ

8000 nfho _yjd¢ bryéš, jäœehL ä‹ thça«,

£l« x‹iw¢ brašgL¤J«. bgU»tU« ä‹

njitia ãiwÎ brŒÍ« tifæš, jåah®

Jiwæš òÂa ä‹ c‰g¤Â¤ Âw‹fŸ

cUth¡f¥g£L tU»‹wd. jåah® Jiwæš,

250 bkfh th£ Âw‹ bfh©l òÂa ä‹ c‰g¤Â

ãiya«, 2002M« M©L or«gçš brašgl¤

bjhl§»ÍŸsJ. vçthÍit mo¥gilahf¡

bfh©l k‰bwhU 100 bkfh th£ ÂwDila

40

jäœehL ä‹thça¤Â‹ òÂa ä‹ c‰g¤Â ãiya«,

2003M« M©L Ã¥utç §fëèUªJ

brašglΟsJ.

31. Ϫj M©L, jäœeh£oš R‰Wyh¤

Jiw ts®¢Á¡F, jå ftd« brY¤j¥gL«.

gâfŸrh® Jiwfëš R‰Wyh¤ Jiwia XU

K¡»a cªJr¡Âahf eh« fUJ»nwh«. K¡»a

R‰Wyh¥ ghijfëš jFªj mo¥gil trÂfŸ

brŒjš, bghJ¤ JiwnahL jåah® Jiwia¥

g§nf‰f¢ brŒtj‹ _y« trÂfis nk«gL¤Jjš

k‰W« ãiyahd és«gu c¤Âfis ifahSjš

M»at‰¿š ftd« brY¤Â R‰Wyh¤ bjhêš

nk«gL¤j¥gL«. X£lšfŸ, j§F« éLÂfŸ Ûjhd

Ml«gu tçfisÍ«, nfë¡ifÍl‹ Ïizªj

m¿Î¥ ó§fh¡fŸ (Amusement and Theme Parks)

Ûjhd nfë¡if tçiaÍ« Fiw¡f m©ik¡

fhy¤Âš muR vL¤j KoÎ, khãy¤Âš cŸeh£L

k‰W« btëeh£L R‰Wyhéid C¡Fé¥gjhf

mik»wJ.

41

32. br‹id¥ bgUef®¥ gFÂia

mid¤J tifæY« nk«gL¤j kh©òäF

Kjyik¢r® mt®fŸ elto¡iffŸ

nk‰bfh©LŸsij¡ f©L eh‹

k»œ¢Áail»nw‹. òÂabjhU ãUthf ef®

cUth¡f¤ £l«, bkçdh ef®¥gF òJ¥Ã¡F«

£l« M»at‰¿‰fhd òçªJz®Î x¥gªj§fëš

ifbaG¤Â£oU¥gJ Ï›tifæš xU K¡»a

ÂU¥òKidahF«. Xuh©L, _th©L k‰W«

g¤jh©L fhy m£ltiz bfh©l br‹id

mo¥gil tr nk«gh£L¤ £l¤ij jahç¡f,

kh©òäF Kjyik¢r® mt®fŸ Mizæ£oU¥gJ

m¿ªJ eh‹ bgU« k»œ¢Áail»nw‹. Ϫj

M©oèUªJ brašgL¤j¥gL« Ϥ£l«,

br‹id khefu« bj‹ khãy¤Â‹ K‹ndho efu«

v‹w ãiyia Û©L« vŒj¢ brŒÍ«. Ϥ£l¤Â‹

xU gFÂahf, gUtkiH¡ fhy¤Âš flªj M©L

Ϫefu« v®neh¡»a všyh¥ Ãu¢ridfS¡F«,

FiwghLfS¡F« KG¤ ԮΠ»il¡F«go cça

42

elto¡if vL¡f¥gL« v‹gij Ϫj mit¡F¤

bjçé¥gš eh‹ bgU« k»œ¢Á mil»nw‹.

33. R‰W¢NHš ts« fh¡F« mnj

neu¤Âš ts®¢Á¥ gâfS¡fhd m¤ÂahtÁa¤

njitfisÍ« milÍ« xU§»izªj c¤Â

x‹iw Ï›tuR cUth¡» tU»wJ. Úo¤j

tifæyhd nk«ghL, ekJ nfh£ghlhf

ÏU¡fnt©L«. kiHÚ® nrä¥ò g‰¿ kh©òäF

Kjyik¢r® mt®fŸ vL¤JtU« Ka‰ÁfŸ efu¥

gFÂfëš xU r_f Ïa¡fkhfnt cUth»ÍŸsJ.

Úiu kWRH‰Á Kiwæš Û©L« ga‹gL¤J«

tifæš, mÂf mséš Úiu¥ ga‹gL¤J« bghJ¡

f£ll§fŸ mid¤ÂY« r›ñ£o‹ _y« Úiu¢

br¿ñ£L« brašKiw¡ fy‹fis (reverse osmosis

plants) mik¥gijÍ« Ï›tuR C¡Fé¡F«. ekJ

efu k‰W« Cuf¥ gFÂfë‹ Ïa‰if td¥ig¡

bfL¡»‹w tifæY«, Rfhjhu¤Â‰F¡ nfL

V‰gL¤J« tifæY«, ga‹gL¤j¥g£l Ãsh°o¡

igfisÍ«, Vida bghU£fisÍ« btëna ö¡»

v¿tij¤ jL¥gj‰fhf vëa m«r§fSl‹

43

totik¡f¥g£l r£l« x‹W ãiwnt‰w¥gL«.

Ï«khãy¤Âš mçjhf¡ »il¡»‹w Ú®

Mjhu§fis¥ ghJfh¥gj‰F«, R‰W¢NHiy

nk«gL¤Jtj‰F«, muR bjhl§»a Ϫj

Ïa¡f¤Âš g§nf‰FkhW eh‹ bghJk¡fis¡

nf£L¡bfhŸ»nw‹.

34. Ó®ÂU¤j eilKiwfëdhY«, ãÂ

k‰W« ã®thf nkyh©ikæš khWjš

elto¡iffëdhY«, V‰gl¡Toa fLikahd

ghÂ¥òfëèUªJ k¡fis¥ ghJfh¥gj‰F,

Kid¥ghdbjhU r_f¥ ghJfh¥ò¤ £l«

mtÁakhF«. Ï«khãy muÁ‹ r_f¥ ghJfh¥ò¤

£l«, thœ¡ifæš V‰gL« rthšfis

f©âa¤Jl‹ rkhë¡f, jukhd Rfhjhu trÂ,

fšé tr M»at‰iw midtU¡F« »il¡f¢

brŒJ, gh¡f¥g£l, Vyhik͉w, taJ K®ªj

k‰W« KÂnahU¡F ghJfh¥ò më¡f, C£l¢ r¤J

k‰W« cjé¤ bjhif tH§fš £l« ngh‹w kåj

thœ¡if¡F¤ njitahd mid¤J¡ TWfisÍ«

bfh©LŸsJ. e«ik v®neh¡»ÍŸs fLikahd

44

㤠j£L¥ghLfisÍ« bghU£gL¤jhkš, r_f¥

ghJfh¥ò¤ £l¤ij tYÎl‹ brašgL¤j, Ϫj

muR ãiykhwhj tifæš KoÎ vL¤JŸsJ

v‹gij¥ bgUk»œ¢ÁÍl‹ m¿é¡»nw‹.

35. 2001M« M©o‰F K‹d® Ãw¥ò

Åj«, ÁR Ïw¥ò Åj«, ngWfhy Ïw¥ò Åj« ngh‹w

K¡»a Rfhjhu¡ F¿p£L msÎfŸ nj¡fãiyia

milªJŸsJ F¿¤J Ï«khãy muR, mÂf ftiy

bfh©LŸsJ. Ï¥ngh¡F rç brŒa¥g£L

éiuthd K‹nd‰w« cWÂbrŒa¥gl

nt©oÍŸsJ. cyf t§» ãÂÍjéÍl‹ %ghŒ 650

nfho bryéš nk‰bfhŸs¥glΟs Rfhjhu

mik¥òfŸ nk«gh£L¤ £l«, éçthd

gçÓyid¡F vL¤J¡bfhŸs¥g£LŸsJ.

Ϥ£l«, tU« M©oš brašgL¤j¥gL«. jukhd

mo¥gil trÂfis tH§Ftj‹ _y« j‰nghJŸs

Rfhjhu¤ Jiz ika§fŸ ãiyÍa®¤j¥gL«.

Cuf¥ gFÂfëš, ga‹jU« tifæš Rfhjhu ey¥

gâfis nk‰bfhŸS« tifæš, »uhk Rfhjhu

bréèa®fS¡F Kiwahd gæ‰Á më¡f¥gL«.

45

bjhl¡f¢ Rfhjhu ika§fis

ãiyÍa®¤Jtj‰Fça £l«, go¥goahf

brašgL¤j¥g£L Ϫj M©oš Ϥjifa

58 ika§fŸ ãiyÍa®¤J« bghU£L, vL¤J¡

bfhŸs¥g£LŸsd. njå, ntÿ® k‰W«

f‹åahFkç M»a Ïl§fëš òÂa kU¤Jt¡

fšÿçfŸ f£L« gâ bjhl§f¥g£LŸsJ.

bjhiyrhjd kU¤Jt¢ Á»¢ir¤ £l« v‹w òÂa

£l« x‹W bjhl§f¥g£LŸsJ. ÏJ, bjhiyöu

ika§fëYŸs nehahëfŸ jukhd kU¤Jt

MnyhridfisÍ«, Á»¢irfisÍ« bgw cjΫ.

36. xnu rka¤Âš jiyik¢ brayhs®

k‰W« khãy muR¥ gâahs® nj®thiza¤

jiyt®, t~¡¥ thça¤ jiyt®, ÁWgh‹ik

tF¥Ãd® ey Miza¤ jiyt®, M»a K¡»a

gjéfëš bg©fŸ ãaä¡f¥g£oU¥gJ K‹

v¥nghJ« ÏšyhjJ. nkY«, c©ikahd ÏU

ghèd® ne®ik be¿ia ãiyãW¤JtÂY«

kfëU¡F mÂfhu« tH§FtÂY« muR

bfh©LŸs cWÂ¥gh£oid vL¤Jiu¥gj‰F ÏJ

46

xU khbgU« rh‹whF«. ÂU¡nfhæšfëš

bg©fŸ ãUthf mYty®fshf

ãaä¡f¥g£LŸsd®. eh£oš Kjš Kiwahf

mid¤J kfë® mÂuo¥gil¥ ÃçÎ x‹W Ϫj

khãy¤Âš V‰gL¤j¥g£LŸsJ. ehlhSk‹w¤Âš

Ú©l fhykhf ãYitæš cŸs, ehlhSk‹w«

k‰W« khãy¢ r£l k‹w§fëš bg©fS¡F

33 rjÅj Ïl xJ¡ÑL tH§F« r£l K‹toit,

éiuéš ãiwnt‰w Ϫj muR k¤Âa muir

bjhl®ªJ tèÍW¤J«.

37. jäœeh£oš, kfëU¡F mÂfhu«

më¥gJ v‹gJ muÁ‹ ca® gjé¡F ãakd«

brŒjš v‹gnjhL k£L« ã‹Wéléšiy. Rkh®

20 Ïy£r« kfëiu¡ bfh©l, 1.15 Ïy£r¤Â‰F«

mÂfkhd kfë® Ra cjé¡ FG¡fë‹ Âw«g£l

brašghL«, ã elto¡iffëš e«gf¤j‹ikÍ«,

eh« nk‰bfh©l kfë® nk«gh£L¤ £l§fë‹

kf¤jhd bt‰¿¡F vL¤J¡fh£lhf

és§F»‹wd. kfëU¡fhd bjhêš Kidnth®

nk«gh£L¤ £l«, br‹id¡F mU»š Kj‹

47

Kjyhf V‰gL¤j¥g£l, kfë® cæçaš

bjhêšE£g¥ ó§fh, ©L¡fš kht£l¤Âš

bjhl§f¡ fUÂÍŸs R‰W¢NHYl‹ Ïizªj

bjhêš ãWtd§fsl§»a ó§fh M»ait kfë®

bjhêš KidnthU¡F òÂa thŒ¥òfis më¡F«.

kfë® cjé mik¥òfis¤ bjhl§Fjš, elkhL«

Mnyhrid ika§fis¤ bjhl§Fjš, kfë®

ÚÂk‹w§fŸ mik¤jš ngh‹w elto¡iffŸ

kfëçilna r_f k‰W« r£l¥ go¡fhd

ghJfh¥ig mÂfç¥gš ngUjéahf mikÍ«.

jäœeh£oš kfëU¡F mÂfhu« më¥gJ v‹gJ

c©ikænyna ãiwnt¿ÍŸsJ v‹W ϧnf

F¿¥ÃLtJ rçahF«.

38. FHªijfŸ ÃiH¤ÂU¥gij cWÂ

brŒtJl‹ mt®fŸ tYthd, Mnuh¡»akhd

kdãiyÍl‹, clš ts®¢ÁailtijÍ«

cWÂbrŒtš jäœehL ÕLeilnghL«

jah®ãiyæš cŸsJ. ã beU¡fofŸ Rikahf

ÏUªjnghÂY«, M©blh‹W¡F %ghŒ 20.98 nfho

TLjš bryéš, fhŒf¿fŸ, Ritô£L« bghU£fŸ

48

M»at‰¿‰fhd ã xJ¡Ñ£il, gaÜ£lhs®

xUtU¡F 23 igrhéèUªJ 35 igrhthf

mÂfç¤J, kh©òäF Kjyik¢r® mt®fŸ

m¿é¤JŸsnjhL, mij¢ bra‰gL¤ÂÍ«

cŸsh®fŸ. r_fey¤ JiwfŸ F¿¤j el¥ò

xJ¡ÑLfis¡ Tl Fiw¡f nt©oa j鮡f

Ïayhj Nœãiy cŸsnghJ«, C£l¢ r¤JäFªj

czÎ më¥gj‰fhd ãÂbahJ¡f¤ij

mÂfç¤JŸsj‹ _y« Ï›tuR j‹ mça Jâit

btë¥gL¤ÂÍŸsJ. bg© ÁR¡bfhiy vD«

bfhoa gH¡f¤Â‰F vÂuhf r_f cz®it¤ j£o

vG¥òtj‰F¤ njitahd mid¤J

elto¡iffisÍ« muR vL¤J tU»wJ. bjh£oš

FHªij¤ £l«, bg© FHªijfŸ ghJfh¥ò¤

£l« ngh‹w x¥g‰w¤ £l§fŸ _y« bg©

FHªijfS¡F ÁwªjbjhU thœ¡if mika

thŒ¥ig më¥gš muÁ‹ Ka‰ÁfŸ rç¤Âu¤Âš

Áw¥ò K¤Âiufshf midtuhY«

ghuh£l¥g£LŸsd.

49

39. midtU¡F« bjhl¡f¡ fšé

v‹»w Ïy¡if vŒJtj‰fhf, 1994 M« M©L

f£lha¤ bjhl¡f¡ fšé¢ r£l¤ij (jäœehL

r£l« 33/1995) Ïa‰¿a bgUik kh©òäF

Kjyik¢r® mt®fisna¢ rhU«. Ï‹W, jäœehL,

k¡fŸbjhif ts®¢Áæš ãiyahd j‹ikia

neh¡» K‹ndW§fhš, òÂa gŸëfis¤

bjhl§Fjš v‹gÂYŸs K¡»a¤Jt« kh¿,

100 rjÅj¡ FHªijfŸ gŸëæš nr®¤J¡

bfhŸs¥gLtj‰F« m¡FHªijfis bjhl®ªJ

gŸëfëš j¡fit¤J¡ bfhŸtj‰Fkhf

K¡»a¤Jt« kh‰¿ më¡f¥g£LŸsJ. Áw¥ghd

Kiwæš bjhl®ªJ brašgL« gŸë kÂa czΤ

£l«, gŸë¥ go¥Ãš FHªijfis¤ j¡fit¥gij

cWÂbrŒ»wJ. ghy®gŸë Áwh®fŸ k‰W« gŸë

bršY« taJila Áwh®fS¡F¢ r¤JzÎ

më¡F« £l¤Â‰fhd bkh¤j KjÄL el¥gh©oš

%ghŒ 645.76 nfho vd kÂ¥Ãl¥g£LŸsJ. kÂa

czΤ £l« KGtijÍ« njÁa £lkhf¡ fUÂ

100 rjÅj ãÂÍjéia khåakhf më¡FkhW

50

kh©òäF Kjyik¢r® mt®fŸ, kh©òäF Ãujk®

mt®fis¡ nf£L¡bfh©LŸsh®. midtU¡F«

fšé (r®t Á¡õh mÃah‹) £l¤Â‹ Ñœ,

Ï«khãy¤Âš jukhd fšé më¡f¥gLtij

cWÂbrŒa, Ï›tuR, xU bgUªÂ£l¤ij

tF¤JŸsJ.

40. MÂ Âuhél® k‰W« gH§Foæd®

tF¥ig¢ nr®ªj bg©fS¡F g£l nk‰go¥ò tiu

Ïytr¡ fšé më¡f Ϫj muR, jh‹ më¤j

th¡FWÂia ãiwnt‰¿ÍŸsJ. M Âuhél®

k‰W« gH§Foæd® tF¥ig¢ nr®ªj

khzt®fS¡F më¡f¥g£Ltªj fšé¡fl‹

cjéia 2002-2003 M« M©oèUªJ khåakhf

kh‰WtJ v‹w muÁ‹ KoÎ midtç‹

tunt‰igÍ« bg‰WŸsJ. gÂndhuh« tF¥ò k‰W«

g‹åbu©lh« tF¥ò gæY« MÂ Âuhél®,

gH§Foæd® tF¥ig¢ nr®ªj khzéfS¡F

Ïytr ä t©o tH§F« £l« midtç‹

ghuh£ilÍ« bg‰WŸsJ v‹gJ bgU« kd ãiwit

më¡f¡Toa x‹whF«. mt®fS¡F jukhd fšé

51

më¥gj‰fhd V‰ghLfis nk«gL¤j nt©L«

v‹w neh¡f¤Jl‹, MÂÂuhél®, gH§Foæd®,

ÉgL¤j¥g£l k‰W« äfΫ ÉgL¤j¥g£l tF¥ò

khzt®fS¡F khztçšy§fŸ f£Ltj‰fhd

bgUªÂ£l« x‹iw Ϫj muR nk‰bfh©LŸsJ.

ÏJ, 2003M« M©oY« bjhlU«.

41. Ï›tuR, ÉgL¤j¥g£l tF¥Ãd®,

äfΫ ÉgL¤j¥g£l tF¥Ãd®, Ó®kuÃd®

M»at‰iw¢ nr®ªj bg© bjhêš Kidnth®

nk«gh£L¡fhd £l« x‹iw¤ bjhl§»ÍŸsJ.

Ϫj ÃçÎfis¢ nr®ªj Rkh® 5,000 gaÜ£lhs®

x›bthUtU¡F« %ghŒ 10,000 Åj« bkh¤j« %ghŒ

5 nfho msé‰F ãÂÍjé më¡f¥g£L tU»wJ.

Ϫj ÃçÎfis¢ nr®ªj xU Ïy£r« bg©fS¡F,

ÁW éahghu« bjhl§Ftj‰fhf, ÁWfldhf %ghŒ

20 nfho tH§f¥g£L tU»wJ. ÁWgh‹ik

Ïd¤ij¢ nr®ªj 1000 ÏisP®fis¤ bjhêš

Kidnth®fshf nk«gL¤j %ghŒ 2.50 nfho

ãÂÍjéÍ« më¡f¥g£L tU»wJ.

52

42. ts®¢Á¤ £l§fë‹ brašÂwid

nk«gL¤JtÂY«, mitfŸ gutyh¡f¥gLtj‰F«,

Áwªj ãUthf eilKiwfŸ bgçJ« gadë¡F«

v‹W Ï›tuR cWÂahf e«ò»wJ. öŒikahd,

xëÎ kiwt‰w g§nf‰ò ßÂæyhd ãUthf¤ij

V‰gL¤j, jftš bjhêšE£géaè‹ ms¥gça

thŒ¥òfŸ ga‹gL¤Â¡ bfhŸs¥gL«. 2003 M«

M©oš mid¤J t£l mYtyf§fëY«

bjhLÂiu jftš ika§fŸ(Touch Screen Kiosks)

V‰gL¤j¥gL«. Ï›tuR, CHY¡F vÂçahf j‹id

cUth¡»¡ bfh©LŸsJl‹, jt¿iH¡»‹w

mÂfhçfS¡F Ïlkë¡fhJ brašgL«.

btë¥gilahd k‰W« g§nf‰ò ßÂæyhd

ãUthf¤ij ãiyeh£l têbrŒÍ«, òÂabjhU,

jftš bgW« cçik r£l K‹toÎ gçÓè¡f¥g£L

tU»wJ.

43. jäœbkhê, fiy, g©ghL

M»at‰¿‹ nk«ghL F¿¤J muR cça ftd«

brY¤J«. kh©òäF Kjyik¢r®, 1008 ViH

j«gÂædç‹ ÂUkz¤ij K‹å‹W

53

el¤Âit¤J, mt®fS¡F mo¥gil Å£L

cgnahf¥ bghU£fisÍ« tH§»dh®fŸ.

ÂUt©zhkiy kht£l¤ÂYŸs gy

ü‰wh©LfŸ gHikthŒªj mUŸäF

mUzh¢rny°tu® ÂU¡nfhæiy, ϪÂa¤

bjhšbghUŸ MŒÎ¤ Jiw vL¤J¡bfhŸs

nk‰bfh©l Ka‰ÁfŸ, khãy muR cçafhy¤Âš

jiyæ£ljhš ifél¥g£ld. ÂU¡nfhæšfëš

g¡j®fS¡F Ïytrkhf kÂa czÎ tH§Ftij

neh¡fkhf¡ bfh©L, kh©òäF Kjyik¢r®

mt®fŸ bjhl§» it¤j m‹djhd¤ £l«,

k¡fshš bgçJ« ghuh£l¥g£LŸsJ. Ϥ£l«,

j‰bghGJ 144 ÂU¡nfhæšfëš bra‰gL¤j¥g£L

tU»wJ. Ϫj m‹djhd £l¤ij, nkY« gy

ÂU¡nfhæšfS¡F¥ go¥goahf Ú£o¡f Ï›tuR

£lä£L tU»wJ.

44. 2002 m¡nlhg® §fëš muR¥

gâahs®fS«, MÁça®fS« nk‰bfh©l ntiy

ãW¤j¤ij, KiwahfΫ kÂE£g¤JlD«

ifah©lj‰fhf Ï›tuir¥ ghuh£l nt©L«.

54

khãy muR v®¤J¥ nghuhl nt©oÍŸs

fLikahd ã Ïl®gh£oid¢ rkhë¥gš

j§fSila KG x¤JiH¥ig ešFkhW mid¤J¥

gâahs®fisÍ« eh‹ nf£L¡bfhŸ»nw‹.

45. Ϫj muR, 2001 nk §fëš, M£Á¥

bghW¥ò V‰wÂèUªJ, gšntW Ãu«kh©lkhd

Ãu¢ÁidfisÍ«, beU¡fofisÍ« v®bfh©L

tªJŸsJ. ãÂ¥ Ãu¢Áidæš V‰g£LŸs fL«

Ïl®ghL, bjhl®ªJ ÏU gUtkiH bghŒ¤jjhY«,

fUehlf khãy«, fhéç Úçš ek¡F cçik cŸs

g§if¤ ju kW¤jjhY« V‰g£LŸs bgU« ghÂ¥ò

M»ait, vªj muÁ‹ cWÂ¥gh£ilÍ« Fiy¤J,

ts®¢Á¥ gâfŸ mid¤ijÍ« ãiyFiya¢

brŒÂU¡F«. kh©òäF Kjyik¢r® bršé

b# b#ayèjh mt®fë‹ v~»idbah¤j

cWÂÍ«, fL« Ïl®ghLfis v®bfh©l

ãiyæY«, mtç‹ ma®ªJ js®ªJélhj

j‹ikÍ«, khãy¤Âš ts®¢Á ãUthf« Óuêahkš

jL¤JŸsd.

55

46. kh©òäF Kjyik¢r® mt®fë‹

tYthd, brašJo¥òä¡f jiyikæ‹ Ñœ Ϫj

muR, jäœeh£L k¡fS¡F äf¢ ÁwªjitfŸ

mid¤J« »il¡f¢ brŒtš, bt‰¿bgW« v‹W

eh‹ cWÂgl e«ò»nw‹. Ï« khãy k¡fë‹

eyD¡fhf¥ gâah‰W« c§fŸ midtU¡F« v‹

ešthœ¤J¡fis¤ bjçé¤J¡ bfhŸ»nw‹.

tz¡f«.

b#Œ 瘝.