khảo sát chất lượng phân bón vô cơ chứa kali bằng phổ hấp thụ nguyên tử aas

8/18/2019 Khảo sát chất lượng phân bón vô cơ chứa Kali bằng phổ hấp thụ nguyên tử AAS

http://slidepdf.com/reader/full/khao-sat-chat-luong-phan-bon-vo-co-chua-kali-bang-pho-hap 1/76

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA CÔNG NGHỆ

LUÂN VĂN TỐT NGHIỆP

KHẢO SÁT CHẤT LƢỢNGPHÂN BÓN VÔ CƠ CHỨA KALI

BẰNG PHỔ HẤP THỤ NGUYÊN TỬ AAS

CÁN BỘ HƢỚNG DẪN SINH VIÊN THỰC HIỆN

ThS. Nguyễn Thị Diệp Chi Nguyễn Thị Bích Trâm

Ths. Lƣu Hải Đăng MSSV: 2102409

Ngành: Công Nghệ Hóa Học – Khóa 36

Cần Thơ , Tháng 12 năm 2014

W.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY



Luận văn tốt nghiệp CBHD: Ths. Nguyễn Thị Diệp Chi

SVTH: Nguyễn Thị Bích Trâm ii

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ CỘNG HÕA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

KHOA CÔNG NGHỆ Độc lập – Tự do – Hạnh Phúc

BỘ MÔN CÔNG NGHỆ HÓA

NHẬN XÉT VÀ ĐÁNH GIÁ CỦA CÁN BỘ HƢỚNG DẪN

1. Cán bộ hƣớng dẫn: Ths.Nguyễn Thị Diệp Chi

2. Đề tài: “ Khảo sát chất lượng phân bón vô cơ chứa Kali bằng phổ hấp thụ nguyên tử

AAS ”.

3. Sinh viên thực hiện: Nguyễn Thị Bích Trâm MSSV: 2102409 Lớp: Công Nghệ Hóa Học 1 Khóa: 36

4. Nội dung nhận xét

a. Nhận xét về hình thức LVTN: .............................................................................

.................................................................................................................................

b. Nhận xét về nội dung LVTN:

- Kết quả đạt đƣợc: ..................................................................................................

.................................................................................................................................

- Những hạn chế: .....................................................................................................

.................................................................................................................................

c. Nhận xét về quá trình thực hiện đề tài: ................................................................

.................................................................................................................................

d. Kết luận, đề nghị và điểm: ...................................................................................

Cần Thơ, Ngày 30 Tháng 11 năm 2014

Cán Bộ Hƣớng Dẫn

Nguyễn Thị Diệp Chi


WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú




SVTH: Nguyễn Thị Bích Trâm iii

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ CỘNG HÕA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

KHOA CÔNG NGHỆ Độc lập – Tự do – Hạnh Phúc

BỘ MÔN CÔNG NGHỆ HÓA

NHẬN XÉT VÀ ĐÁNH GIÁ CỦA CÁN BỘ PHẢN BIỆN

1. Cán bộ chấm phản biện:

2. Đề tài: “ Khảo sát chất lượng phân bón vô cơ chứa Kali bằng phổ hấp thụ nguyên tử

AAS ”. 3. Sinh viên thực hiện: Nguyễn Thị Bích Trâm

MSSV: 2102409 Lớp: Công Nghệ Hóa Học 1 Khóa: 36

4. Nội dung nhận xét

a. Nhận xét về hình thức LVTN: .............................................................................

.................................................................................................................................

b. Nhận xét về nội dung LVTN:

- Kết quả đạt đƣợc: ...................................................................................................................................................................................................................................

- Những hạn chế: .....................................................................................................

.................................................................................................................................

c. Nhận xét về quá trình thực hiện đề tài: ................................................................

.................................................................................................................................

d. Kết luận, đề nghị và điểm: ...................................................................................

Cần Thơ, Ngày 30 Tháng 11 năm 2014

Cán bộ chấm phản biện






SVTH: Nguyễn Thị Bích Trâm iv

LỜI CÁM ƠN

--------Quá trình thực hiện luận văn đã giúp em học hỏi và đúc kết đƣợc nhiều kinh

nghiệm thực tiễn quý báu, có thêm nhiều kiến thức hữu ích cho công việc sau này. Để đạt

đƣợc kết quả nhƣ ngày hôm nay em xin chân thành cảm ơn:

Các thầy cô trong Khoa Công Nghệ, đặc biệt là các thầy cô ở Bộ môn Công nghệ

Hóa học đã truyền đạt cho em những kiến thức cần thiết trong suốt hơn bốn năm ngồi trên

giảng đƣờng Đại học.

Em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến cô Nguyễn Thị Diệp Chi Khoa Khoa học Tự

Nhiên, cô đã tận tình hƣớng dẫn, truyền đạt những kinh nghiệm quý báu và giúp đỡ em

trong suốt thời gian làm luận văn vừa qua.

Em cũng xin chân thành cảm ơn anh Lƣu Hải Đăng cùng các cô chú anh chị tại

Trung tâm Kiểm Định Tiêu Chuẩn Đo Lƣờng Chất Lƣợng (CATECH Cần Thơ ) đã tận

tình chỉ bảo và giúp em có cơ hội tiếp cận công việc thực tế một cách chuyên nghiệp,

nâng cao kiến thức về chuyên ngành hóa.

Cuối cùng em cảm ơn gia đình và tất cả các bạn lớp Công nghệ Hóa học khóa 36

đã động viên, quan tâm, giúp đỡ em hoàn thành tốt luận văn này.

Em xin chân thành cám ơn!






SVTH: Nguyễn Thị Bích Trâm v

MỤC LỤC

NHẬN XÉT VÀ ĐÁNH GIÁ CỦA CÁN BỘ HƢỚNG DẪN .......................................... ii

NHẬN XÉT VÀ ĐÁNH GIÁ CỦA CÁN BỘ PHẢN BIỆN............................................. iii

LỜI CÁM ƠN ..................................................................................................................... iv

MỤC LỤC .......................................................................................................................... iv

MỤC LỤC ........................................................................................................................... v

TÓM TẮT ......................................................................................................................... viii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .......................................................................................... ix

DANH MỤC BẢNG............................................................................................................x

DANH MỤC HÌNH ............................................................................................................ x

PHẦN I MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1

ĐẶT VẤN ĐỀ ..................................................................................................... 1

PHẦN II TỔNG QUAN ...................................................................................................... 3

CHƢƠNG I TỔNG QUAN VỀ PHÂN BÓN .................................................................. 4

I. Ảnh hƣởng của phân bón đối với nền an ninh lƣơng thực ........................................ 4

1. Thế giới.................................................................................................................. 4

2.Việt Nam ................................................................................................................ 5

II. Vai trò của phân bón trong sản xuất nông nghiệp .................................................... 6

1.Phân bón, yếu tố quan trọng trong việc nâng cao năng suất cây trồng .................. 6

2.Ảnh hƣởng của phân bón đối với chất lƣợng nông phẩm ...................................... 8

3.Phân bón giúp cải thiện môi trƣờng đất ................................................................. 9

III.Các loại phân bón hóa học ....................................................................................... 9

1.Các loại phân bón phổ biến trên thị trƣờng ............................................................ 9

2.Các chỉ tiêu đánh giá chất lƣợng phân bón quan trọng ........................................ 11

IV.Các loại phân bón chứa Kali .................................................................................. 11






SVTH: Nguyễn Thị Bích Trâm vi

1.Vai trò của Kali đối vối đời sống cây trồng ......................................................... 11

2. Các dạng phân Kali phổ biến .............................................................................. 13

2.1.Phân Kali tự nhiên và phụ phẩm công nghiệp................................................... 13

2.2.Phân Kali chế biến ............................................................................................. 13

2.3.Tro bếp ............................................................................................................... 14

2.4.Các loại phân Kali khác ..................................................................................... 14

3.Thực trạng thị trƣờng phân bón chứa Kali ở Việt Nam hiện nay ........................ 15

3.1. Nhu cầu phân bón .............................................................................................. 15

3.2.Tình hình sản xuất trong nƣớc ........................................................................... 15

3.3. Sản xuất kinh doanh phân bón giả và kém chất lƣợng ..................................... 18

4.Kiểm tra chất lƣợng phân bón chứa Kali ............................................................. 194.1Công tác quản lý chất lƣợng ............................................................................... 19

4.2.Các chỉ tiêu đánh giá chất lƣợng phân bón chứa Kali ....................................... 20

4.3.Các phƣơng pháp xác định hàm lƣợng Kali ...................................................... 21

CHƢƠNG II GIỚI THIỆU PHƢƠNG PHÁP PHỔ HẤP THU NGUYÊN TỬ ............ 22

I.Nguyên tắc và trang bị của phép đo phổ hấp thụ nguyên tử (AAS) ......................... 22

II.Những ƣu và nhƣợc điểm của phép đo AAS ........................................................... 24

III.Đối tƣợng và phạm vi ứng dụng của AAS ............................................................. 25

PHẦN III THỰC NGHIỆM ................................................................................. 26

CHƢƠNG I CHUẨN BỊ THÍ NGHIỆM ........................................................................ 27

I.Thời gian và địa điểm tiến hành ............................................................................... 27

II.Phƣơng tiện nghiên cứu ........................................................................................... 27

1.Hóa chất ................................................................................................................ 27

2.Dụng cụ-Thiết bị................................................................................................... 28III.Phƣơng pháp nghiên cứu và thí nghiệm................................................................. 29

1.Phƣơng pháp lấy mẫu ........................................................................................... 29

2.Phƣơng pháp nghiên cứu ...................................................................................... 31

3.Phƣơng pháp đánh giá kết quả phân tích .............................................................. 31






SVTH: Nguyễn Thị Bích Trâm vii

IV.Hoạch định thí nghiệm ........................................................................................... 31

1.Xác định hàm lƣợng Kali ..................................................................................... 31

2.Xác định thêm hàm lƣợng Nitơ và Photpho của các mẫu. ................................... 32

CHƢƠNG II TIẾN HÀNH THÍ NGHIỆM VÀ KẾT QUẢ ........................................... 33

I. K hảo sát các thông số của máy quang phổ hấp thụ nguyên tử AAS ....................... 33

1. Khảo sát vạch đo phổ .......................................................................................... 33

2. Khảo sát cƣờng độ đèn Hallow cathode (HCL) và độ rộng khe đo .................... 33

3. Khảo sát lƣu lƣợng khí acetylene và lƣu lƣợng không khí ................................. 35

4. Kiểm tra độ chính xác của bƣớc sóng ...................................................................... 36

II. Xây dựng và thẩm định phƣơng pháp xác định hàm lƣợng Kali trong phân bón

bằng máy quang phổ hấp thụ nguyên tử-AAS .................................................................. 38

1. Xây dựng phƣơng pháp xác định hàm lƣợng Kali ............................................. 38

2.Thẩm định phƣơng pháp xác định Kali trong phân bón bằng máy hấp thụ nguyên

tử ........................................................................................................................................ 39

3. Xác định hiệu suất thu hồi của phƣơng pháp (R%) ............................................ 42

4. Xác định độ đúng của phƣơng pháp .................................................................... 43

5. Xác định độ lặp lại phƣơng pháp ........................................................................ 44

6. Giới hạn phát hiện và giới hạn định lƣợng .......................................................... 45

III. Thực nghiệm trên mẫu .......................................................................................... 46

1. Định lƣợng Kali hữu hiệu (K 2O) của các mẫu phân trên thị trƣờng ................... 46

2. Định lƣợng N, P2O5, K 2O trong phân NPK ......................................................... 49

PHẦN IV KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .......................................................................... 53

PHỤ LỤC .......................................................................................................................... 59






SVTH: Nguyễn Thị Bích Trâm viii

TÓM TẮT

Kali là một trong ba nguyên tố đa lƣợng quan trọng cho quá trình sinh trƣởng và

phát triển của cây trồng. Hơn nữa các loại phân bón vô cơ chứa Kali vẫn là trợ thủ đắc lực

giúp ngƣời nông dân làm tăng chất lƣợng nông phẩm. Do đó, việc quản lý chất lƣợng sản phẩm này đƣợc các cơ quan chức năng đặc biệt quan tâm. Ở Việt Nam, phân bón đƣợc

đánh giá chất lƣợng thông qua Bộ Tiêu chuẩn TCVN 5815:2010 và TCVN 8560..

Đề tài tiến hành khảo sát các thông số vận hành của máy quang phổ hấp thụ

nguyên tử ngọn lửa F-AAS dùng phân tích Kali. Sau đó đề tài tiến hành xây dựng và thẩm

định lại qui trình thu đƣợc kết quả có khoảng tuyến tính từ 0.5 ppm đến 10ppm, hệ số

tƣơng quan R = 0.9937 và hiệu suất thu hồi H% = 83.84 %.

Sau khi thẩm định đạt yêu cầu, quy trình xác định hàm lƣợng Kali tiến hành áp

dụng trên 30 mẫu thực. Kết quả thực nghiệm 10/10 mẫu phân Kali nhập khẩu chứa hàm

lƣợng Kali đạt yêu cầu (> 60%) và 4/20 mẫu NPK có hàm lƣợng Kali không đạt yêu cầu

(< 15% K).

Đề tài tiến hành xác định thêm hai chỉ tiêu Nitơ và Photpho trong các mẫu phân

NPK tƣơng ứng lần lƣợc theo hai quy trình trong TCVN 8557:2010 và 8559:2010. Kết

quả thu đƣợc tất cả 20/20 mẫu phân NPK đều có hàm lƣợng Nitơ và Photpho đạt yêu cầu

(> 15% K).






SVTH: Nguyễn Thị Bích Trâm ix

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

AAS Atomic Absorption Spectrometry: Phổ hấp thụ nguyên tử

Abs Absorbance: Độ hấp thụ

AES Atomic Emission Spectrometry: Phổ phát xạ nguyên tử.

AOAC Association of Official Analytical

F-AAS Flame Atomic Absorption Spectrometry: Phổ hấp thụ nguyên tử

ngọn lửa.

HCL Hollow Cathode Lamp: Đèn Hollow Cathode.

LOD Limit of Detection: Giới hạn phát hiện.

LOQ Limit of Quantitation: Giới hạn định lƣợng.

ppm part per million: Một phần triệu.

ppb part per billion: Một phần tỉ.

RSD Relative Standard Deviation: Độ lệch chuẩn tƣơng đối.

SD Standard Deviation: Độ lệch chuẩn.

TCVN Tiêu Chuẩn Việt Nam






SVTH: Nguyễn Thị Bích Trâm x

DANH MỤC HÌNH

Hình 2-1-1 Cơ cấu nhu cầu từng loại phân bón .................................................................. 5

Hình 2-1-2 Một số biểu hiện của lá khi thiếu Kali ............................................................ 12

Hình 2-1-3 Sơ đồ công nghệ sản xuất NPK phức hợp ...................................................... 17

Hình 2-1-4 Sơ đồ quy trình sản xuất phân Kali ................................................................. 18

Hình 3-1-1 Dụng cụ-Thiết bị thí nghiệm ........................................................................... 29

Hình 3-2-1 Sự phụ thuộc của cƣờng độ phát xạ vào cƣờng độ đèn và độ rộng khe đo….34

Hình 3-2-2 Đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc của độ thấp thụ vào nồng độ Kali.................. 40

Hình 3-2-3 Đồ thị đƣờng chuẩn của Kali ......................................................................... 42

Hình 3-2-4 So sánh hàm lƣợng K 2O so với tiêu chuẩn ..................................................... 48Hình 3-2-5 So sánh hàm lƣợng N, P, K với tiêu chuẩn ..................................................... 51






SVTH: Nguyễn Thị Bích Trâm xi

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2-1-1 Tiêu thụ phân bón thế giới giai đoạn 1960-1991 ............................................. 5

Bảng 2-1-2 Mức bón và năng suất cây trồng của Việt Nam .............................................. 6

Bảng 2-1-3 Sử dụng phân bón và năng suất cây trồng ở Việt Nam .................................... 7

Bảng 2-1-4 Các chỉ tiêu chất lƣợng phân bón ................................................................... 11

Bảng 2-1-5 Các công ty cung cấp phân bón trong nƣớc ................................................... 15

Bảng 2-1-6 Các chỉ tiêu chất lƣợng phân bón chứa Kali .................................................. 20

Bảng 3-1-1 Các mẫu phân đƣợc đánh giá chất lƣợng ....................................................... 29

Bảng 3-2-1 Kết quả khảo sát đo phổ ................................................................................. 33

Bảng 3-2-2 Kết quả khảo sát lƣu lƣợng khí Acetylene ..................................................... 35

Bảng 3-2-3 Kết quả khảo sát lƣu lƣợng không khí ........................................................... 36Bảng 3-2-4 Kết quả đo độ chính xác của bƣớc sóng ......................................................... 37

Bảng 3-2-5 Kết quả khảo sát nồng độ HCl ....................................................................... 38

Bảng 3-2-6 kết quả khảo sát khoảng nồng độ tuyến tính của Kali .................................... 40

Bảng 3-2-7 Dãy dung dịch chuẩn làm việc của Kali ......................................................... 41

Bảng 3-2-8 Độ hấp thụ của dãy dung dịch chuẩn ............................................................ 41

Bảng 3-2-9 Kết quả hiệu suất thu hồi ............................................................................... 42

Bảng 3-2-10 Kết quả kiểm tra độ đúng của phƣơng pháp ................................................ 44

Bảng 3-2-11 Kết quả kiểm tra độ lặp lại của phƣơng pháp. ............................................. 45

Bảng 3-2-12 Kết quả LOD & LOQ của phƣơng pháp định lƣợng Kali ............................ 46

Bảng 3-2-13 Hàm lƣợng Kali trong các loại phân Kali nhập khẩu ................................... 48

Bảng 3-2-14 Hàm lƣợng nguyên tố đa lƣợng trong phân NPK 20-20-15 ......................... 49

Bảng 3-2-15 So sánh hàm lƣợng ba nguyên tố đa lƣợng .................................................. 50






SVTH: Nguyễn Thị Bích Trâm 1

PHẦN I

MỞ ĐẦU







ĐẶT VẤN ĐỀ

Việt Nam từ lâu đã đƣợc thế giới biết đến nhƣ một quốc gia có nhiều thế mạnh

trong ngành sản xuất nông nghiệp cùng với những mặt hàng nông sản xuất khẩu nổi tiếng

lâu đời. Cho đến nay, nƣớc ta vẫn đứng vị trí thứ hai trên thế giới về xuất khẩu lúa gạo,

cũng nhƣ đứng đầu về xuất khẩu cà phê và hồ tiêu.

Thắng lợi trong lĩnh vực nông nhiệp chính là sự tổng hợp của nhiều yếu tố nhƣng

trong đó cần kể đến vai trò khá quan trọng của phân bón. Sản lƣợng lƣơng thực cần tăng

lên để đáp ứng nhu cầu của dân số trong khi đó diện tích đất nông nghiệp lại khó có khă

năng mở rộng, ngƣời nông dân đã nhờ đến sự hỗ trợ của phân bón để tăng chất lƣợng

nông phẩm. Vì cây trồng luôn đòi hỏi phải có đủ chất dinh dƣỡng mới phát triển tốt và

hoàn thiện chu kỳ sinh trƣởng của chúng, nên phân bón vô cơ chính là nguồn dinh dƣỡng

quan trọng, đã góp phần không nhỏ làm tăng năng suất cây trồng và ổn định độ phì nhiêu

của đất.

Tuy nhiên trong những năm gần đây, thị trƣờng phân bón vô cơ Việt Nam, nhất là

các loại phân bón chứa Kali đang gặp nhiều bất ổn, giá cả không ngừng biến động, cung

không đáp ứng cầu, nạn đầu cơ và hàng giả tràn lan đã làm ảnh hƣởng không nhỏ đến nền

sản xuất nông nghiệp.

Thị trƣờng trong nƣớc thời gian qua xuất hiện một số loại phân bón tổng hợp, đặc

biệt là NPK có hàm lƣợng thấp nhƣng đóng bao ghi hàm lƣợng hữu hiệu cao để bán cho

nông dân với giá đắt đỏ. Bên cạnh đó, một số cơ sở dùng gạch non nghiền ra màu đỏ trộn

với đất sét, đá... hoặc sử dụng cát đƣợc nhuộm đỏ làm giả phân Kali nhập khẩu rồi đóng

bao ghi nhản “Kali 60% K 2O” bán ra thị trƣờng.

Trƣớc vấn đề đó, chúng tôi chọn đề tài “Khảo sát chất lƣợng phân bón vô cơ

chứa Kali bằng phổ hấp thụ nguyên tử AAS” nhằm đánh giá chất lƣợng phân bón chứa

Kali, giúp ngƣời tiêu dùng phần nào nắm đƣợc tình hình phân Kali trên địa bàn Thành

phố Cần Thơ hiện nay.







MỤC TIÊU CỤ THỂ

Trong khuôn khổ của một luận văn tốt nghiệp đại học, đề tài hƣớng tới một số mục

tiêu cơ bản sau:

1. Tiến hành khảo sát các thông số vận hành của máy quang phổ hấp thụ nguyên tử

ngon lửa F-AAS dùng để phân tích Kali.

2. Tiến hành xây dựng và thẩm định phƣơng pháp xác định Kali trong phân bón bằng

máy quang phổ hấp thụ nguyên tử.

3.

Xác định hàm lƣợng Kali trong phân Kali nhập khẩu và phân NPK trên địa bàn

Thành phố Cần Thơ.

4.

Xác định thêm hàm lƣợng Nitơ và Photpho trong các mẫu phân NPK tƣơng ứng để

so sánh hàm hƣợng ba nguyên tố đa lƣợng này.







PHẦN II

TỔNG QUAN







CHƢƠNG I

TỔNG QUAN VỀ PHÂN BÓN

I. Ảnh hƣởng của phân bón đối với nền an ninh lƣơng thực

1. Thế giới

Phân bón không chỉ có vai trò quan trọng đối với an ninh lƣơng thực mà còn có ảnh

hƣởng đáng kể đến sức khỏe con ngƣời. Việc tăng cƣờng sử dụng phân bón cho cây trồng

đã đẩy mạnh sản xuất trên một đơn vị diện tích, tăng nguồn cung cấp lƣơng thực cũng

nhƣ góp phần cải thiện chất lƣợng thực phẩm. Tuy nhiên, mãi cho đến giữa thế kỷ 18 thế

giới mới quan tâm đến các yếu tố hóa học và dinh dƣỡng cây trồng.

Nền công nghiệp sản xuất phân bón ra đời trƣớc thế kỷ 18 và đầu thể kỷ 19, bắt đầu từ

vùng Tây Bắc của Châu Âu (IFA, 1998), song chỉ thực sự phát triển mạnh vào những năm

cuối của thế kỷ 20, khi một cuộc cách mạng xanh ra đời. Việc ứng dụng các giống cây

trồng có năng suất cao và kỹ thuật canh tác mới vào thời điểm đó đã đƣa sản lƣợng lƣơng

thực tăng từ 830 triệu tấn lên 1829 triệu tấn từ năm 1960 đến 1990, trong khi đó diện tích

đất sử dụng chỉ tăng từ 1,4 tỷ ha lên 1,48 tỷ ha. Cũng trong khoảng thời gian này lƣợng

phân bón thế giới cũng gia tăng lên từ 30 triệu tấn lên 138 triệu tấn (IFA, 1998). Nhƣ vậy,

với diện tích đất chỉ tăng 3,5% trong khi sản lƣợng lƣơng thực tăng đến 120% trong vòng

30 năm đã nói lên vai trò của thâm canh trong đó phân bón giữ vai trò quyết định. Theo

FAO (1980), phân bón làm gia tăng năng suất đến 55% ở những nƣớc đang phát triển

trong giai đoạn 1965 đến 1975 và đầu tƣ 1 tấn N-P2O5-K 2O sẽ thu đƣợc 10 tấn hạt ngũ

cốc. Vì vậy, trong giai đoạn này các nƣớc đang phát triển sử dụng phân bón rất nhiều từ 4

triệu tấn năm 1960 lên đến 65 triệu tấn năm 1990.







Bảng 2-1-1 Tiêu thụ phân bón thế giới giai đoạn 1960-1991

Đơn vị: Triệu tấn N+P 2O5+K 2O

Khu vực 1960/1961 1990/19911990/1991 so

1960/1961 (lần)

Các nƣớc phát triển 26 75 2,9

Các nƣớc đang phát triển 4 65 16,2

Cộng 30 138 4,6

Nguồn: IFA, 1998

2. Việt Nam

Việt Nam là một quốc gia nông nghiệp về lâu dài vẫn dựa vào nông nghiệp. Đối với

chúng ta nông nghiệp không những là nền kinh tế quan trọng, cung cấp lƣơng thực, thực phẩm, nguyên liệu cho công nghiệp mà còn là chỗ dựa vững chắc cho công nghiệp hóa,

đảm bảo an sinh xã hội. Để đạt đƣợc mục tiêu này, ngoài việc đẩy mạnh ứng dụng những

giống mới, các kỹ thuật canh tác tiên tiến thì phân bón có vai trò vô cùng quan trọng. Tuy

nhiên, ở nƣớc ta việc mở rộng diện tích canh tác gần nhƣ là không thể, cả nƣớc hiện chỉ

còn khoảng 327 nghìn ha đất bằng chƣa sử dụng, song phần lớn nằm ở ven biển, hoặc

nhiễm mặn hoặc là cồn cát nên việc khai thác cho nông nghiệp rất khó khăn. Do vậy, giải

pháp gần nhƣ duy nhất để tăng sản lƣợng chỉ có thể là tăng năng suất thông quá thâmcanh, mà trƣớc hết là sử dụng phân bón (Viện Khoa học & Nông nghiệp Việt Nam, 2013).

Hình 2-1-1 Cơ cấu nhu cầu từng loại phân bón







II. Vai trò của phân bón trong sản xuất nông nghiệp

1. Phân bón, yếu tố quan trọng trong việc nâng cao năng suất cây trồng

Qua thực tiễn sản xuất, nông dân Việt Nam đã biết dùng phân bón từ rất lâu đời và rút

tỉa đƣợc kinh nghiệm: “Nhất nƣớc, nhì phân, tâm cần, tứ giống”. Phân bón giữ vị trí thứ

hai trong bốn biện pháp kỹ thuật liên hoàn tăng năng suất cây trồng. Nhiều cuộc điều tra

tổng kết về vai trò của phân bón đối với cây trồng ở khắp nơi trên thế giới cho thấy, trong

số các biện pháp kỹ thuật trồng trọt liên hoàn, bón phân luôn là biện pháp kỹ thuật có ảnh

hƣởng lớn nhất, quyết định nhất đối với năng suất và sản lƣợng cây trồng. Nếu trên phạm

vi toàn cầu, ngƣời ta bón 1 tấn chất dinh dƣỡng ( N-P2O5-K 2O) sẽ tạo ra đƣợc 10 tấn ngũ

cốc (FAO, 1980) thì trong điều kiện ở Việt Nam 1 tấn chất dinh dƣỡng đó cho bội thu

đƣợc từ 11 đến 13 tấn thóc (Nguyễn Văn Bộ và ctv, 1987). Bón phân cân đối và hợp lý không chỉ làm tăng năng suất và sản lƣợng cây trồng mà

còn tăng chất lƣợng sản phẩm, làm tăng hàm lƣợng chất khoáng, protein, đƣờng và

vitamin cho sản phẩm. Theo những công trình nghiên cứu ở Việt Nam, trong giai đoạn từ

1990 đến 2000 đã nâng mức phân bón cho một ha đất canh tác từ 24kg lên đến 171kg (N-

P2O5-K 2O), nhờ vậy năng suất của tất cả cây trồng chính đều tăng lên. Nƣớc ta từ một

nƣớc phải nhập khẩu lƣơng thực trở thành nƣớc đứng thứ 2 trên thế giới về xuất khẩu lúa

gạo.Bảng 2-1-2 Mức bón và năng suất cây trồng của Việt Nam

Năm

Lƣợng bón

N+P2O5+K 2O

(kg/ha)

Năng suất (tạ/ha)

Lúa Ngô Đậu tƣơng Lạc

1990 58,7 31,9 15,5 7,9 10,6

1991 88,7 31,1 15,0 7,9 11,1

1992 82,5 33,3 15,6 8,2 10,4

1993 74,3 34,8 17,7 8,7 11,9

1994 104.9 35,6 21,4 9,4 11,9

1995 117,7 36,9 21,1 10,4 12,3

1996 138,6 37,7 25,0 10,3 13,6







Năm

Lƣợng bón

N+P2O5+K 2O

(kg/ha)

Năng suất (tạ/ha)

Lúa Ngô Đậu tƣơng Lạc

1997 124,2 38,8 24,9 10,6 13,91998 145,6 36,9 24,8 11,3 14,3

1999 166,4 41,0 25,3 11,4 12,8

2000 170,8 42,5 27,0 11,6 14,5

Nguồn: Nguyễn Văn Bộ 2001

Có thể thấy ngay rằng sản lƣợng cây trồng ở Việt Nam tăng đáng kể trong thời gian

trên (nhất là cây lƣợng thực) chủ yếu là do năng suất cây trồng tăng. Theo số liệu thống

kê năng suất và sản lƣợng các cây trồng chính ở Việt Nam có mối quan hệ chặt chẽ vớilƣợng phân bón sử dụng.

Bảng 2-1-3 Sử dụng phân bón và năng suất cây trồng ở Việt Nam

Đơn vị: 1000 tấn N+P 2O5+K 2O

Năm

Tiêu thụ phân bón Năng suất cây trồng, tấn/ha

Toàn cầu Việt Nam Lúa Ngô Cà phê Chè

1961 31.182 89 1,34 - - -

1965 47.003 78 1,90 - - -

1970 69.308 311 2,01 - - -

1975 91.311 330 2,12 1,15 - -

1980 116.720 155 2,08 1,10 - 2,01

1985 129.490 469 2,78 1,48 - 2,43

1990 137.829 560 3,19 1,55 0,77 2,41

1995 129.681 1.224 3,68 2,11 1,16 2,71







Năm

Tiêu thụ phân bón Năng suất cây trồng, tấn/ha

Toàn cầu Việt Nam Lúa Ngô Cà phê Chè

2000 135.198 2.267 4,24 2,75 1,42 3,58

2005 161.358 1.985 4,89 3,60 1,56 4,51

2010 163.500 2.582 5,34 4,11 1,98 6,42

2011 172.600 2.935 5,53 4,29 2,04 7,03

2012 176.600 2.774 5,66 4,32 1,97 7,80

Nguồn: IFA,2012

2.

Ảnh hƣởng của phân bón đối với chất lƣợng nông phẩm

Chất dinh dƣỡng do cây trồng hút từ đất và phân bón kết hợp với nguyên liệu của quá

trình quang hợp tạo thành sản phẩm thu hoạch. Cho nên nông phẩm phản á nh tình hình

đất đai cũng nhƣ việc cung cấp thức ăn cho cây qua việc bón phân.

Sự mất cân đối trong sử dụng phân bón cho cây trồng gây ra sự thiếu hụt các dƣỡng

chất trong đất, làm giảm độ phì. Khi một dƣỡng chất không đƣợc cung cấp đủ theo yêu

cầu, năng suất cây trồng sẽ giảm suất rõ rệt cho dù các dƣỡng chất khác có đƣợc cung cấpvới số lƣợng lớn. Bón phân không đủ hoặc vƣợt quá khả năng đồng hóa của cây khiến

chất lƣợng sản phẩm thu hoạch thấp, làm tích lũy dƣ lƣợng trong nông sản. Điển hình nếu

bón quá nhiều Đạm thì sẽ làm giảm suất hiệu quả hấp thụ Lân và Kali. Bón quá nhiều Lân

sẽ làm giảm tỉ lệ Kẽm trong cây làm cho cây dễ mắc bệnh. Hàm lƣợng Magie trong cây sẽ

giảm xuống nếu bón quá nhiều phân Kali ( Nguyễn Đặng Nhĩa, 2005).

Trong việc canh tác phải dùng biện pháp bón phân để cân đối lại thành phần dinh

dƣỡng trong nông phẩm, giúp nông phẩm có tỉ lệ chất khoáng cân đối. Việc xác định chế

độ phân bón cần dựa trên sự tính toán nhu cầu phân bón của nông phẩm. Việc này thƣờng

căn cứ vào tính chất đặc trƣng của đất: vật lý (cấu tạo đất), hóa học (độ chua, dinh

dƣỡng), sinh học (men đất, vi sinh vật..) của đất sự cân bằng của mùn, đạm... trong đất.







3. Phân bón giúp cải thiện môi trƣờng đất

Trồng trọt mà không bón phân sẽ làm cho đất bị suy thoái nhanh chóng, vì vậy việc

bón phân cho cây trồng là biện pháp ổn định môi trƣờng đất. Bón phân còn có thể làm

môi trƣờng đất tốt hơn, cân đối hơn, đặc biệt là bón phân hữu cơ và vôi là biện pháp cải

tạo môi trƣờng đất rất hiệu quả. Độ phì nhiêu của đất có thể phục hồi một cách hữu hiệu

nếu bón phân cân đối, đúng liều lƣợng, kết hợp hiệu quả phân hữu cơ và phân đa dinh

dƣỡng. Trong điều kiện bón phân thích hợp thì đất có độ phì tự nhiên ban đầu cao có thể

tăng thêm một phần so với trƣớc, còn nếu đất có độ phì tự nhiên ban đầu thấp lại càng

tăng mạnh hơn và có khả năng cho năng suất cao sắp xỉ đất có độ phì tự nhiên ban đầu

cao (Vũ Hữu Yêm, 2001).

Trong sản xuất nông nghiệp Việt Nam hiện nay, do đầu tƣ thâm canh khai thác triệt đểđất nên nông dân không ngần ngại đầu tƣ một lƣợng lớn phân vô cơ, đôi khi quá lạm dụng

gây hậu qủa nghiêm trọng. Bón phân không hợp lý và không đúng kỹ thuật có thể làm cho

môi trƣờng đất xấu đi do các loại phân bón có thể tạo ra các chất gây ô nhiễm môi trƣờng,

ô nhiễm nguồn nƣớc ngầm, gây ra mƣa axit, tăng hiệu ứng nhà kính... Phân vô cơ có thể

tạo ra các hợp chất đạm ở thể khí và bay hơi vào khí quyển hay các ion vô cơ hòa tan và

rửa trôi theo nƣớc. Nhiều dạng phân hóa học, đặc biệt là phân Kali có khả năng làm chua

đất (Đƣờng Hồng Dật, 2002).Bón phân là biện pháp hoàn trả lại các chất khoáng mà cây trồng hút để tạo ra sản

phẩm hay bị rửa trôi xói mòn giữ cho đất khỏi bị suy kiệt. Bón phân không hợp lý khai

thác đất kiệt quệ theo một hƣớng sẽ làm cho hàm lƣợng các chất dinh dƣỡng trong đất trở

nên mất cân đối với nhau. Vì thế, trong thời gian tới chúng ta cần nhanh chóng thay đổi

tập quán bón phân, thay thế dần việc bón đạm đơn thuần bằng bón phân hỗn hợp NPK, sử

dụng các loại phân hữu cơ vi sinh, tận dụng nguồn phân xanh, phế phẩm nông nghiệp của

gia đình.

III.

Các loại phân bón hóa học

1. Các loại phân bón phổ biến trên thị trƣờng ( Ngô Thị Đào, 2005)

Phân bón bao gồm một hay nhiều dƣỡng chất cần thiết cho cây đƣợc phân chia thành

ba nhóm sau:







Đa lƣợng: là nhóm các dƣỡng chất thiết yếu mà cây trồng cần nhiều bao gồm

Nitơ, Phot pho, Kali.

Trung lƣợng: là các nhóm dinh dƣỡng khoáng thiết yếu mà cây trồng cần ở mức

trung bình bao gồm Canxi, Magie, Lƣu huỳnh.

Vi lƣợng: là nhóm chất dinh dƣỡng thiết yếu cây trồng cần nhƣng với số lƣợng ít

nhƣ: sắt, mangan, kẽm, đồng, Molipden, Bo, Clo, Natri, Silic, Coban, Nhôm...

Tùy theo từng loại cây trồng cũng nhƣ từng loại đất mà có những sản phẩm phân bón

phù hợp. Theo nguồn gốc, phân bón đƣợc chia làm hai loại:

Phân bón hữu cơ : là loại phân bón chứa những chất dinh dƣỡng ở hợp chất hữu cơ

nhƣ: phân chuồng, phân rác, phân xanh, phân vi sinh. Ƣu điểm của loại phân này là có

thể tận dụng đƣợc nguồn rác thải từ động vật hay cây trồng để sản xuất phân bón và ítgây ô nhiểm môi trƣờng trong quá trình sử dụng. Tuy nhiên khuyết điểm của nó là giá

thành cao và khi sử dụng phân hữu cơ cây không thể hấp thu ngay dƣỡng chất mà phải

xảy ra một quá trình chuyển hóa nhờ vào các vi sinh vật. Hơn nữa, mức độ hiệu quả

của phân hữu cơ phụ thuộc khá nhiều vào sự có mặt và mật độ của các vi sinh vật có ít

trong môi trƣờng.

Phân vô cơ : là các loại phân có chứa các yếu tố dinh dƣỡng dƣới dạng muối khoáng

(vô cơ) thu đƣợc nhờ các quá trình vật lý, hóa học. Nguồn nguyên liệu sản xuất đƣợclấy từ khí thiên nhiên hay từ các mỏ khoáng sản. Ƣu điểm của loại phân này có tác

dụng nhanh đến việc tăng năng suất của cây trồng và giá thành rẻ dễ sử dụng. Nhƣng

khuyết điểm lớn nhất là gây ô nhiễm môi trƣờng. Các loại phân vô cơ phổ biến hiện

nay đƣợc sử dùng gồm các loại phân đơn và phân hỗn hợp.

Phân đơn là loại phân chứa một trong ba dƣỡng chất quan trọng chủ yếu nhƣ:

Đạm, Lân, Kali.

- Phân Đạm (phân có chứa Nitơ ): phân Urê, phân Amon nitrat, phân Sulphat đạm,

phân Photphat amon..

- Phân Lân (phân có chứa photphat): phân Apatit, supe Lân, phân Lân nung chảy...

- Phân Kali: phân chứa Clorua Kali, phân Sulphat Kali...







Phân hỗn hợp: chứa từ 2 nguyên tử trở lên nhƣ phân SA, phân NPK, phân DAP,

phân MAP...

2. Các chỉ tiêu đánh giá chất lƣợng phân bón quan trọng

Bảng 2-1-4 Các chỉ tiêu chất lƣợng phân bón

STT Tên chỉ tiêu chất lƣợng Phƣơng pháp phân tích

1 Xác định độ ẩm TCVN 4440:2004

2 Xác định hàm lƣợng Nitơ tổng TCVN 8557:2010

3 Xác định hàm lƣợng P2O5 hữu hiệu TCVN 8559:2010

4 Xác định hàm lƣợng K 2O hữu hiệu TCVN 8560:2010

5 Xác định chỉ số acid tự do 10 TCN303:2005

6 Xác định hàm lƣợng acid Humic TCVN 8561:20107 Xác định hàm lƣợng chất hữu cơ tổng số 10 TCN 366:2004

8 Xác định hàm lƣợng SiO2 TCVN 5815:2001

9 Xác định hàm lƣợng MgO, CaO TCVN 5815:2001

IV. Các loại phân bón chứa Kali

1. Vai trò của Kali đối vối đời sống cây trồng

Kali là một trong ba yếu tố dinh dƣỡng đa lƣợng quan trọng nhất của cây. Và là một

yếu tố dinh dƣỡng khá đặc biệt, cây xanh thƣờng hút Kali nhiều nhất, nhƣng nó lại không

tham gia vào cấu tạo của cây. Khác với Đạm và Lân, Kali không nằm trong thành phần

của bất kỳ chất hữu cơ nào trong cây mà phần lớn tồn tại ở dạng ion trong dịch tế bào. Do

tồn tại dƣới dạng ion ngậm nƣớc, kích thƣớc nhỏ nên Kali rất linh động, tham gia vào rất

nhiều quá trình trao đổi chất trong cây (Nguyễn Nhƣ Hà, 2006). Trong cây Kali có các vai

trò sau:

- Kali tham gia tích cực vào quá trình quang hợp, tổng hợp các chất hydrat cacbon,

gluxit trong cây. Ngoài ra, Kali có ảnh hƣởng đến số lƣợng, chất lƣợng của diệp lục trong

lá cây và khả năng sử dụng ánh sáng của cây, xúc tiến quá trình vận chuyển và tích lũy

sản phẩm quang hợp từ lá về các cơ quan dự trữ. Từ đó hàm lƣợng đƣờng, bột trong nông

phẩm tăng lên làm cho hoa màu trái cây có màu sắc đẹp, hƣơng vị thơm ngon và làm tăng

khả năng bảo quản.







- Kali điều tiết các hoạt động sống của cây, tham gia vào quá trình phân chia tế bào do

Kali có nhiều trong các mô non và có trong thành phần của 60 loại men thực vật với vai

trò nhƣ một co-enzym, đồng thời nhƣ một chất xúc tác.

- Kali tăng cƣờng khả năng hút chất dinh dƣỡng khác của cây do nó có ảnh hƣởng tích

cực đến quá trình trao đổi Đạm, làm giảm tác hại của việc bón quá nhiều Đạm. Khi đƣợc

cung cấp đầy đủ Kali, cây sẽ sử dụng Lân tiết kiệm hơn, hút đƣợc nhiều Silic hơn, tăng

khả năng chống đổ rất cần cho việc tăng năng suất cây trồng.

- Kali có tác dụng phòng chống lớp đổ cho cây trồng, có tác dụng tăng cƣờng khả

năng chống chịu với điều kiện khí hậu bất lợi nhƣ: chịu rét, chịu sƣơng giá, chịu hạn và

chịu úng tốt hơn, sử dụng nƣớc tiết kiệm hơn.

- Kali tạo khả năng chống chịu với sâu bệnh cho cây do tỉ lệ N/K giảm làm dịch tế bàomất tính hấp dẫn đối với sâu bệnh và tạo điều kiện cho việc tích lũy nhiều Phytophenol là

chất mang độc tính cao, tạo khả năng tiêu diệt hay ngăn ngừa sâu bệnh xâm nhập.

Biểu hiện thiếu Kali trong cây xuất hiện trên lá già trƣớc, lá cây thƣờng bị cong

xuống, khô dần ở phía ngoài rìa dọc theo mép lá. Cần chú ý rằng tỉ lệ Kali trong cây giảm

xuống 2 đến 3 lần so với bình thƣờng thì lá cây mới có biểu hiện nhƣ trên, do vậy không

đợi đến khi những biểu hiện này xuất hiện mới bón phân vì thời điểm đó cây đã bị ảnh

hƣởng xấu và năng suất giảm.

Hình 2-1-2 Một số biểu hiện của lá khi thiếu Kali







2. Các dạng phân Kali phổ biến (Nguyễn Thanh Bình, 2008)

Các loại phân Kali thƣờng có một số đặc điểm chung: dễ dàng tan trong nƣớc, đều là

các loại phân sinh lý chua, hệ số sử dụng dinh dƣỡng cao đạt từ 60% đến 70%.

Căn cứ vào nguồn gốc ngƣời ta chia phân Kali làm các dạng:

2.1. Phân Kali tự nhiên và phụ phẩm công nghiệp

Có thể nghiền một số quặng thiên nhiên (hóa tan trong nƣớc) để làm phân Kali bón

trực tiếp, nhƣng các dạng này thƣờng có hàm lƣợng K 2O không cao, nhiều Clo và tạp chất

làm cho chi phí vận chuyển và công bón phân tăng lên. Những đại diện tiêu biểu cho

nhóm phân bón này:

- Sininit có công thức (mKCl+nNaCl), chứa 12-15% K 2O; 35-40% Na2O, dạng tinh

thể màu hồng xám. Sinivit dùng bón lót sớm cho cây trồng để Clo bị kéo xuống lớp đất

sâu; sử dụng tốt cho cây củ cải đƣờng, cây cải, một số loại rau (cần Na nhiều), làm thức

ăn cho gia súc và đất có thành phần cơ giới nhẹ.

- Kainit có công thức KCl.MgSO4.3H2O, chứa 10-20% K 2O; 8%MgO, lẫn nhiều Na

(35% Na2O) và Cl (40%), dạng tinh thể thô màu xám hồng. Sử dụng tốt cho cây: củ cải

đƣờng, cây ăn củ, bắp cải và cho đất có phần cơ giới nhẹ.

2.2. Phân Kali chế biến

Căn cứ vào sản phẩm thu đƣợc sau quá trình chế biến, phân Kali chế biến đƣợc chia

thành ba dạng sau:

+ Kali Clorua (KCl): chứa 58-62% K 2O, nếu không tinh khiết (lẫn nhiều quặng) thì có

thể có hàm lƣợng 40% K 2O.

Kali Clorua là loại phân phổ biến trên thế giới và ở Việt Nam do chế biến khá đơn

giản từ sinvinit do đó giá thành hạ.

Phân có dạng tinh thể nhỏ, lẫn nhiều sinvinit màu đỏ, vị mặn, tan trong nƣớc dễ dàng, phân sinh lý chua nên có khả năng làm chua đất khi sử dụng liên tục và nhiều. Trong

thành phần của phân có chứa Clo là chất có thể gây ảnh hƣởng xấu tới chất lƣợng của

nhiều loại cây trồng.







Khi sử dụng Kali Clor ua cần chú ý tới ion đi kèm là Clo, tránh sử dụng cho các cây

mẫn cảm xấu với nguyên tố này.

+ Kali Sunphat (K 2SO4 ): chứa 45-52% K 2O và 18% S.

Phân có dạng kết tinh màu trắng tinh khiết, không hút ẩm, không dính, ít chảy nƣớc,

có vị đắng. Phân hòa tan trong nƣớc dễ dàng, cũng là phân chua sinh lý tuy không gây

chua mạnh bằng KCl, vì vậy liên tục bón phân Kali Sun phat cho cây, đặc biệt cho các cây

có nhu cầu Kali cao và trên những đất có độ bão hòa bazơ thấp sẽ làm đất có xu hƣớ ng

chua đi. Trong thành phần của phân có chứa S, là yếu tố dinh dƣỡng trung lƣợng cũng cần

thiết cho cây.

Kali Sunphat sử dụng tốt cho mọi loại cây trồng và nhiều loại đất, từ đất trũng, đất

mặn. Đây là loại phân Kali đặc biệt quý cho các cây mẫn cảm xấu với Clo hay có nhu cầucao về S.

+ Patent Kali hay Kalimag (K 2SO4.MgSO4 ): chứa 29% K 2O và 9% MgO.

Phân ở dạng bột hay viên không rõ hình, có màu xám hồng, hòa tan trong nƣớc dễ

dàng, là phân chua sinh lý.

Phân này sử dụng tốt cho mọi loại cây nhất là cho đất có thành phần cơ giới nhẹ,

nghèo K, Mg vì ngoài việc cung cấp K còn có Mg.

2.3. Tro bếp

Tro bếp không những có khá nhiều Kali (tro cây ngũ cốc chứa 16-35% K 2O, tro cây

gỗ chứa 10% K 2O) mà còn chứa hầu hết các nguyên tố khoáng trong cây (P, Ca, Mg, các

nguyên tố vi lƣợng). Kali trong tro tồn tại dƣới dạng K 2CO3 rất dễ tan trong nƣớc, thích

hợp cho nhiều loại cây nhất là trên đất chua, cần đƣợc bảo quản ở nơi khô ráo.Tro bếp

đƣợc cho là một loại phân Kali quý cần đƣợc khai thác nhất là đối với nƣớc ta một nƣớc

chƣa phát hiện thấy quặng Kali.

2.4. Các loại phân Kali khác

Ngoài ra trên thị trƣờng Việt Nam hiện nay cũng thấy xuất hiện một số loại phân Kali

khác do các công ty phân bón nƣớc ngoài giới thiệu và thử nghiệm.

- Kainit (KCl.MgSO4.3H2O) chứa 19,2% K 2O, 9,94% Mg và 13%.







- Langbeinit bán dƣới tên SulPoMag về mặt lí thuyết có 22,7% K 2O, 11,71% Mg và

23,18% S.

Các loại phân này phải đƣợc xem là phân đa nguyên tố chứa 3 thành phần K -Mg-S.

- Kalinitrat (KNO3) chứa 44% K

2O và 13% N rất thích hợp cho thuốc là và rau.

3. Thực trạng thị trƣờng phân bón chứa Kali ở Việt Nam hiện nay

3.1. Nhu cầu phân bón

Nông nghiệp là một ngành kinh tế có vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt

Nam, với 70% dân số sống bằng nghề nông. Vì vậy, nhu cầu phân bón trong nông nghiệp

rất lớn, ở nƣớc ta hiện nay cần khoảng trên 10 triệu tấn phân bón các loại. Trong đó, NPK

khoảng 3,8 triệu tấn, phân Kali khoảng 950 nghìn tấn, ngoài ra còn có một số loại phân

bón khác nhƣ: DAP, SA, phân vi sinh, phân bón lá (Viện Khoa học & Nông nghiệp Việt

Nam, 2013).

3.2. Tình hình sản xuất trong nƣớc

Nguồn cung phân bón của nƣớc ta tập trung vào 15 doanh nghiệp thuộc 2 tập đoàn

lớn: Vina Chem và PVN.

Bảng 2-1-5 Các công ty cung cấp phân bón trong nƣớc

Tập đoàn STT Tên Sản phẩm Công suất thiết

kế (tấn/năm)

Vinachem

1Công ty cổ phần phân lân

Ninh Bình

FMP 300,000

NPK 150,000

2Công ty phân bón miền

Nam

Superphosphate 200,000

NPK 300,000

3Công ty cổ phần Supe

photphat và hóa chất Lâm

Thao

Superphosphate 750,000 NPK 700,000

FMP 140,000

4Công ty phân lân nung chảy

Văn Điền

FMP 270,000

NPK 150,000







Tập đoàn STT Tên Sản phẩm Công suất thiết

kế (tấn/năm)

Vinachem

5Công ty phân bón Bình

Điền

NPK 500,00

6Công ty cổ phần phân bón

hóa chất Cần Thơ NPK 200,000

7Công ty phân đạm và hóa

chất Hà Bắc Urea 190,000

8 Nhà máy đạm Ninh Bình Urea 560,000

9 Công ty DAP1 DAP 330,000

PVN10

Tông công ty phân bón và

hóa chất dầu khí Urea 800,000

11 Nhà máy đạm Cà Mau Urea 800,000

Khác

12Tập Đoàn Quốc tế Năm

Sao NPK 300,000

13 Baconco NPK 200,000

14

Công ty cổ phần Vật tƣ

tổng hợp và phân bón hóa

sinh

NPK 360,000

15Công ty phân bón Việt

Nhật NPK 350,000

Nguồn: Chứng khoáng Phương Nam, 2013

Phân NPK : Hiện nay cả nƣớc có tới cả trăm đơn vị sản xuất phân bón tổng hợp

NPK các loại. Về thiết bị và công nghệ sản xuất cũng có nhiều dạng khác nhau, từ công

nghệ cuốc xẻng đảo trộn theo phƣơng thức thủ công bình thƣờng đến các nhà máy có thiết

và công nghệ tiên tiến. Về quy mô sản xuất tại các đơn vị cũng khác nhau từ vài trăm

tấn/năm tới vài trăm ngàn tấn/năm và tổng công suất vào khoảng trên 3,7 triệu tấn/năm.

Nói chung là sản xuất NPK ở Việt Nam vô cùng phong phú cả về thiết bị, công nghệ đến

công suất nhà máy. Chính điều này đã dẫn tới sản phẩm NPK ở Việt Nam rất nhiều loại







khác nhau cả về chất lƣợng, số lƣợng đến hình thức bao gói. Nhìn chung, lƣợng cung cấp

trong nƣớc đủ khả năng cung cấp NPK, nên một số doanh nghiệp đã xuất khẩu loại phân

này sang thị trƣờng lân cận sang Lào và Campuchia (Nguyễn Huy Phiêu, 2000).

Hình 2-1-3 Sơ đồ công nghệ sản xuất NPK phức hợp

Phân Kali: Hiện trong nƣớc chƣa sản xuất đƣợc do nƣớc ta không có mỏ quặng

Kali, vì vậy 100% phân Kali của nƣớc ta phải đƣợc nhập khẩu từ nƣớc ngoài. Theo số

liệu thống kê, lƣợng phân bón Kali nhập khẩu vẫn còn thiếu so với nhu cầu khoảng 400

nghìn tấn cho năm 2013. Tuy nhiên, thị trƣờng Kali trên thế giới đang có nhiều biến động

và rất có khả năng gây biến động cho thị trƣờng trong nƣớc cả về mặt giá cả lẫn lƣợng

hàng nhập khẩu cho năm 2014. Hiện tại, tập đoàn Vina Chem đang có dự án khai thác

muối Kali ở Lào để có thể giảm tƣơng đối lƣợng Kali nhập khẩu trong tƣơng lai (Nguyễn

Xuân Trƣờng, 2000).







Hình 2-1-4 Sơ đồ quy trình sản xuất phân Kali

3.3. Sản xuất kinh doanh phân bón giả và kém chất lƣợng

Do lợi nhuận thu hút, đã xuất hiện một số cơ sở sản xuất phân bón giả, phân bón

kém chất lƣợng tung ra thị trƣờng. Phân bón giả là các loại sản phẩm không phải là phân

bón hoặc không có tên trong danh mục phân bón đƣợc lƣu thông trên thị trƣờng theo

quyết định của Bộ Nông nghiệp và PTNT nhƣng trên bao gói lại ghi là phân bón loại này

loại khác. Các loại sản phẩm này có nguồn gốc ở một số cơ sở sản xuất nhỏ lẻ trong nƣớc,

vừa xuất hiện ở mặt hàng nhập khẩu từ Trung Quốc đƣa về. Điều nay ảnh hƣởng rất lớn

đến uy tín của các doanh nghiệp trong ngành phân bón, bên cạnh đó các sản phẩm phân

bón giả, kém chất lƣợng có giá thành thấp lại đƣợc ngƣời nông dân ƣa chuộng sẽ ảnh

hƣởng trực tiếp đến chất lƣợng nông sản mà còn có tác động không nhỏ đến doanh thucủa các doanh nghiệp.

Thị trƣờng trong nƣớc thời gian qua xuất hiện một số loại phân bón tổng hợp, đặc

biệt là NPK có hàm lƣợng thấp nhƣng lại đóng bao ghi hàm lƣợng hữu hiệu cao bán cho

nông dân với giá cao. Bên cạnh đó, một số cơ sở dùng gạch non nghiền ra màu đỏ trộn







với đất sét, đá... hoặc sử dụng cát đƣợc nhuộm đỏ để làm giả phân Kali rồi đóng bao ghi

là “Kali 60% K 2O” bán ra thị trƣờng. Việc làm này là hành vi lừa đảo trục lợi dẫn tới

ngƣời nông dân bỏ tiền thật mua hàng giả và tất nhiên chi phí sản xuất nông nghiệp sẽ

tăng cao. Tình trạng này thƣờng xuất hiện rất nhiều mỗi khi giá phân bón tăng cao và thị

trƣờng phân bón gặp nhiều biến động. Vì thế, việc đánh giá chất lƣợng phân bón chứa

Kali đang là mối quan tâm của ngƣời tiêu dùng nói chung và bà con nông dân nói riêng.

4. Kiểm tra chất lƣợng phân bón chứa Kali

4.1 . Công tác quản lý chất lƣợng (Viện Khoa học & Nông nghiệp Việt Nam, 2013)

Phân bón ngày càng đóng góp vai trò quan trọng trong việc nâng cao năng suất và giá

trị nông sản, là vật tƣ không thể thiếu của mỗi ngƣời dân. Do vậy, sản xuất phân bón trở

thành lĩnh vực hấp dẫn cho các doanh nhân. Theo thống kê chƣa đầy đủ cả nƣớc hiện có

khoảng 500 cơ sở sản xuất, sản xuất ra hơn 2000 loại phân bón khác nhau trong đó 1700

loại phân NPK, phân khoáng hữu cơ sinh học.

Loại trừ các loại phân bón hóa học đơn hoặc phức hợp (Urê, SA, DAP, KCl..) hoặc

phân hỗn hợp NPK nhập khẩu hay do các doanh nghiệp trong nƣớc sản xuất đảm bảo

đúng chất lƣợng, đa phần các loại khác đều có chất lƣợng không ổn định. Theo điều tra

của Cục Trồng trọt, số lƣợng phân bón NPK không đạt chất lƣợng lên đến 54%. Vậy làm

thế nào loại sản phẩm này đƣợc quản lý một cách hiệu quả.

Trƣớc hết, sản xuất phân bón là lĩnh vực sản xuất kinh doanh có điều kiện. Nghị định

số 113/2003/NĐ-CP, Nghị định số 59/2006/NĐ-CP và nghị định số 191/2007/NĐ-CP và

các văn bản hƣớng dẫn thi hành đều đã đƣa phân bón vào danh mục kinh doanh có điều

kiện nhƣng chƣa cấp giấy phép chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh. Do vậy hiện không

có cơ quan nào thẩm định điều kiện sản xuất tại cơ sở sản xuất phân bón và viêc chấp

hành điều kiện sản xuất tại cơ sở là tùy thuộc vào sự tự giác của doanh nghiệp. Vì thế,

công nghệ sản xuất quá thô sơ, nguyên liệu không ổn định, công thức thiếu cơ sở khoa

học, sao chép...của các cơ sở kinh doanh nhỏ lẻ đã làm cho thị trƣờng hỗn loạn. Các loại

phân bón kém chất lƣợng, phân giả, phân nhái không đƣợc quản lý bài bản.

Từ đó, nhà nƣớc đã thay đổi phƣơng thức quản lý phân bón, chuyển từ quản lý theo

Danh mục sang quản lý theo Tiêu chuẩn, Quy chuẩn. Doanh nghiệp (cả sản xuất lẫn xuất







nhập khẩu) phải báo cáo doanh mục sản phẩm và Tiêu chuẩn chất lƣợng kèm theo, sản

lƣợng của từng loại và lƣợng tiêu thụ hằng năm theo Thông tƣ số 36/2010/TT-

BNNPTNT. Bên cạnh đó, điều kiện sản xuất và lƣu trữ phân bón cũng nhƣ chất lƣợng sản

phẩm và cả nguyên liệu cũng cần đƣợc kiểm tra thƣờng xuyên. Những sản phẩm đạt chất

lƣợng đƣợc nhà nƣớc chi trả tiền phân tích, còn những sản phẩm không đạt yêu cầu thì

doanh nghiệp chi trả 100% chi phí kiểm tra, phân tích còn phải chịu phạt theo quy định và

bị nêu tên cùng sản phẩm của mình trên phƣơng tiện thông tin báo chí.

4.2. Các chỉ tiêu đánh giá chất lƣợng phân bón chứa Kali

Theo Bộ Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 5815:2001 về phân nón NPK và TCVN

8560:2010 về phân bón Kali nhập khẩu. Chất lƣợng phân bón chứa Kali đƣợc đánh giá

qua các chỉ tiêu sau:

Bảng 2-1-6 Các chỉ tiêu chất lƣợng phân bón chứa Kali

STT Tên chỉ tiêu Giới hạn cho phépPhƣơng pháp

phân tích

Phân NPK hỗn hợp

1 Độ ẩm Không vƣợt quá 25% TCVN 5815:2001

2 Độ pH Trong khoảng từ 5-7 TCVN 5815:2001

3 Hàm lƣợng Nitơ Không thấp hơn 90% hàm

lƣợng ghi trên bao bì TCVN 8557:2010

4 Hàm lƣợng Photpho // TCVN 8559:2010

5 Hàm lƣợng Kali // TCVN 8560:2010

Phân Kali nhập khẩu

6 Hàm lƣợng Kali Từ 60-65% khối lƣợng TCVN 8560:2010

7 Độ ẩm Không vƣợt quá 0.5% TCVN 1078:1999







4.3. Các phƣơng pháp xác định hàm lƣợng Kali (Nguyễn Thị Kiều Duyên, 2012).

Có ba phƣơng pháp định lƣợng Kali trong phân bón đƣợc sử dụng:

Phương pháp khối lượng: Phƣơng pháp đƣợc thực hiện dựa trên việc kết tủa Kali

bằng natri Tetraphenylborat trong môi trƣờng kiềm sau khi đã loại trừ các nguyên tố ảnh

hƣởng bằng foocmalin và trilon B.

Phương pháp phát xạ ngọn lửa: Phƣơng pháp thực hiện dựa việc đo cƣờng độ phát

quang của Kali bằng máy quang phổ kế ngọn lửa. Máy đo quang phổ phát xạ có đầu đốt,

dùng hỗn hợp axetylen với không khí hoặc hỗn hợp propan với không khí, và có bộ lọc

với độ truyền quang cực đại hoặc bộ lọc có gắn một bộ tách đơn sắc.

Phương pháp hấp thu ngọn lửa: Chuyển hóa Kali trong mẫu phân thành Kali hòa

tan bằng HCl 0,05N, sau đó xác định Kali trong mẫu bằng máy quang phổ hấp thụ.







CHƢƠNG II

GIỚI THIỆU PHƢƠNG PHÁP PHỔ HẤP THU

NGUYÊN TỬ

I.

Nguyên tắc và trang bị của phép đo phổ hấp thụ nguyên tử (AAS) (Phạm Luận,

2006)

Phƣơng pháp phân tích dựa trên cơ sở đo phổ hấp thụ nguyên tử của một nguyên tố

đƣợc gọi là phép đo phổ hấp thụ nguyên tử. Cơ sở lí thuyết của phép đo này là sự hấp thụ

năng lƣợng của nguyên tử tự do ở trong trạng thái hơi (khí) khi chiếu chùm tia bức xạ qua

đám hơi của nguyên tố đó trong môi trƣờng hấp thụ.Vì thế cần phải thực hiện các quá

trình sau:

1. Chuyển mẫu phân tích từ trang thái ban đầu (rắn hay dung dịch) thành trạng thái

hơi của nguyên tử tự do. Đó là quá trình hóa hơi và nguyên tử hóa mẫu.

2. Chiếu chùm tia sáng bức xạ đặc trƣng của nguyên tố cần phân tích qua đám hơi

nguyên tử tự do ấy. Các nguyên tử của nguyên tố cần xác định trong đám hơi đó sẽ hấp

thụ những tia bức xạ nhất định và tạo ra phổ hấp thụ của nó.

3. Tiếp đó, nhờ một hệ thống máy quang phổ ngƣời ta thu toàn bộ chùm sáng, phân

li và chọn một vạch phổ hấp thụ của một nguyên tố cần nghiên cứu để đo cƣờng độ của

nó. Cƣờng độ đó chính là tín hiệu hấp thụ của vạch phổ hấp thụ nguyên tử. Trong một

giới hạn nhất định của nồng độ, giá trị cƣờng độ này là phụ thuộc tuyến tính vào nồng độ

của nguyên tố ở trong mẫu phân tích.







Hình 2-2-1 Máy quang phổ hấp thụ nguyên tử ngọn lửa (F-AAS)

Hình 2-2-2 Sơ đồ nguyên lý máy quang phổ hấp thụ nguyên tử ngọn lửa (F-AAS).

Hệ thống đo phổ hấp thụ nguyên tử gồm các phần cơ bản sau:

Nguồn phát tia phát xạ cộng hƣởng của nguyên tố phân tích (vạch phổ phát xạ đặc

trƣng của nguyên tố cần phân tích). Đó là các đèn Hollow Cathode (HCL), các đèn

phóng điện không điện cực (ECL),…

Hệ thống nguyên tử hóa mẫu phân tích. Có 2 kĩ thuật nguyên tử hóa mẫu: nguyên

tử hóa bằng ngọn lửa (F-AAS) và nguyên tử hóa không ngọn lửa (ETA-AAS).

Hệ thống máy quang phổ hấp thụ, nó là bộ đơn sắc, có nhiệm vụ thu, phân li và

chọn tia sáng (vạch phổ) cần đo hƣớng vào nhân quang điện để phát hiện tín hiệu

hấp thụ của vạch phổ.

Hệ thống chỉ thị tín hiệu của vạch phổ (tức là cƣờng độ của vạch phổ hấp thụ hay

nồng độ của nguyên tố cần phân tích).







II. Những ƣu và nhƣợc điểm của phép đo AAS (Phạm Luận, 2006)

1. Ƣu điểm

Phép đo phổ hấp thụ nguyên tử có độ nhạy và độ chọn lọc tƣơng đối cao. Gần 60

nguyên tố hóa học có thể đƣợc xác định bằng phƣơng pháp này với độ nhạy từ

1.10-4 đến 1.10-5. Đặc biệt nếu sử dụng kĩ thuật nguyên tử hóa không ngọn lửa thì có thể

đạt đến độ nhạy 1.10-7. Chính vì có độ nhạy cao, nên phƣơng pháp phân tích này đã

đƣợc sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực để xác định lƣợng vết các kim loại. Đặc biệt là

trong phân tích các nguyên tố vi lƣợng trong các đối tƣợng mẫu y học, sinh học, nông

nghiệp, kiểm tra các hóa chất có độ tinh khiết cao.

Không phải làm giàu nguyên tố cần xác định trƣớc khi phân tích, tốn ít nguyên liệu

mẫu, tốn ít thời gian, không cần phải dùng nhiều hóa chất tinh khiết cao khi xử lí mẫu.

Tránh đƣợc sự nhiễm bẩn mẫu khi xử lí qua các giai đoạn phức tạp.

Động tác thực hiện nhẹ nhàng. Các kết quả có thể ghi lại trên giấy để lƣu giữ sau

này. Kết quả phân tích lại rất ổn định, sai số nhỏ.

2. Nhƣợc điểm

Hệ thống máy AAS tƣơng đối đắt tiền. Do đó nhiều cơ sở không đủ điều kiện để

xây dựng phòng thí nghiệm và mua sắm máy móc. Hơn nữa, do phép đo có độ nhạy cao nên sự nhiễm bẩn rất có ý nghĩa đối với kết

quả phân tích hàm lƣợng vết. Vì thế môi trƣờng không khí phòng thí nghiệm phải không

có bụi. Các hóa chất, dụng cụ dùng trong phép đo phải có độ tinh khiết cao.

Nhƣợc điểm chính của phƣơng pháp này là chỉ cho ta biết thành phần nguyên tố

của chất ở trong mẫu phân tích mà không chỉ ra trạng thái liên kết của nguyên tố trong

mẫu.







III. Đối tƣợng và phạm vi ứng dụng của AAS (Phạm Luận, 2006)

Đối tƣợng chính của phƣơng pháp phân tích theo phổ hấp thụ là phân tích lƣợng

nhỏ (lƣợng vết) các kim loại trong các loại mẫu khác nhau của các chất vô cơ và hữu cơ.

Với các trang bị và kĩ thuật hiện nay, bằng phƣơng pháp phân tích này ngƣời ta có thểđịnh lƣợng đƣợc hầu hết các kim loại (khoảng 65 nguyên tố) và một số á kim đến giới hạn

nồng độ cỡ ppm bằng kĩ thuật F-AAS, và đến nồng độ ppb bằng kĩ thuật ETA-AAS với

sai số không lớn hơn 15.

Trong khoảng 10 năm trở lại đây, phƣơng pháp phân tích phổ hấp thụ nguyên tử đã

đƣợc sử dụng để xác định các kim loại trong các mẫu quặng, đất đá, nƣớc khoáng, các

mẫu của y học, sinh học, các sản phẩm nông nghiệp, rau quả, thực phẩm, nƣớc uống, các

nguyên tố vi lƣợng trong phân bón, trong thức ăn gia súc,... Ở nhiều nƣớc trên thế giới,

nhất là các nƣớc phát triển, phƣơng pháp phân tích phổ hấp thụ nguyên tử đã trở thành

một phƣơng pháp tiêu chuẩn để định lƣợng nhiều kim loại.

Bên cạnh các kim loại, một vài á kim nhƣ Si, P, S, Se, Te cũng đƣợc xác định bằng

phƣơng pháp phân tích này. Các á kim khác nhƣ C, Cl, O, N không xác định trực tiếp

đƣợc bằng phƣơng pháp này, vì các vạch phân tích của các á kim này thƣờng nằm ngoà i

vùng phổ của các máy hấp thụ nguyên tử thông dụng.







PHẦN III

THỰC NGHIỆM







CHƢƠNG I

CHUẨN BỊ THÍ NGHIỆM

I. Thời gian và địa điểm tiến hành

Đề tài đƣợc thực hiện tại phòng Hóa lý và phòng Sắc của Trung tâm Kỹ thuật Tiêu

chuẩn Đo lường Chất lượng (CATECH) từ tháng 6 năm 2014 đến tháng 11 năm 2014.

II. Phƣơng tiện nghiên cứu

1. Hóa chất

Nƣớc cất

Acid Clohydric đậm đặc 37% (Merk), D = 1,19.

Dung dịch HCl 0,15%. Thêm 4,1 mL HCl 37% vào 400 mL nƣớc cất và định mứclên 1L.

Dung dịch HCl 1%. Thêm 27 mL HCl 37% vào 400 mL nƣớc cất và định mức lên

1L.

Dung dịch HCl 3%. Thêm 81,1 mL HCl 37% vào 400 mL nƣớc cất và định mức

lên 1L.


lên 1L.


lên 1L.


lên 1L.


lên 1L.

Dung dịch chuẩn K 1000 ± 2 ppm (Merck).

Dung dịch chuẩn thứ cấp 100 ppm. Hút 10 mL dung dịch chuẩn gốc K

1000 ± 2 ppm cho vào bình định mức 100 mL, định mức đến vạch bằng nƣớc cất 2

lần.







2. Dụng cụ-Thiết bị

Dụng cụ thủy tinh Cân phân tích

Tủ sấy Máy nghiền mẫu







Hình 3-1-1 Dụng cụ-Thiết bị thí nghiệm

III. Phƣơng pháp nghiên cứu và thí nghiệm

1. Phƣơng pháp lấy mẫu

Mua các sản phẩm thuộc hai loại phân bón chứa Kali thông dụng tại các cơ sở kinh

doanh phân bón trên địa bàn Thành Phố Cần Thơ. Các sản phẩm đƣợc sắp xếp nhƣ

bảng sau:

Bảng 3-1-1 Các mẫu phân đƣợc đánh giá chất lƣợng

SST Loại phân Tên sản phẩm Ký hiệu 1

Phân Kali nhập khẩu

Kali ISRAEL

K1

2 K2

3 K3

4Kali Phú Mỹ

K4

5 K5

6

Standard Muriate of

Potash

K6

7 K7

8 K8

9 Granular Muriate of

Potash

K9

10 K10

Máy lắc Máy quang phổ hấp thụ nguyên tử







SST Loại phân Tên sản phẩm Ký hiệu

11

Phân NPK NPK 20-20-15

N1

12 N2

13 N314 N4

15 N5

16 N6

17 N7

18 N8

19 N9

20 N10

21 N11

22 N12

23 N13

24 N14

25 N15

26 N16

27 N18

28 N19

29 N20

30 N21







2. Phƣơng pháp nghiên cứu

Dựa vào 2 Bộ Tiêu chuẩn TCVN 8560:2010 vƣà TCVN 8562:2010 và thông tƣ số

36/2010/TT-BNNPTNT của Bộ Nông nghiệp & PTNT để đánh giá chất lƣợng các sản

phẩm trên.

3. Phƣơng pháp đánh giá kết quả phân tích

Xử lý số liệu và đánh giá kết quả phân tích bằng phần mềm Microsoft Excel.

IV. Hoạch định thí nghiệm

1. Xác định hàm lƣợng Kali

Tiến hành khảo sát các thông số của máy quang phổ hấp thụ nguyên tử-AAS

dùng để phân tích Kali.

o

Khảo sát chọn vạch đo phổ.

o Khảo sát cƣờng độ đèn Hollow cathode (HCL) và độ rộng khe đo.

o

Khảo sát lƣu lƣợng không khí và lƣu lƣợng khí acetylene.

o

Kiểm tra độ chính xác bƣớc sóng của máy AAS.

Xây dựng và thẩm định phƣơng pháp xác định hàm lƣợng Kali trong phân bón

bằng máy quang phổ hấp thụ nguyên tử AAS.

o Tiến hành xây dựng phƣơng pháp xác định hàm lƣợng Kali trong mẫu

phân dựa theo các tiêu chuẩn TCVN 8560:2010, TCVN 8562:2010 và

các nghiên cứu về Kali trong các mẫu phân bón,...

o

Thẩm định phƣơng pháp đã xây dựng về các tiêu chí:

Khoảng tuyến tính và đƣờng chuẩn.

Độ thu hồi.

Độ đúng.

Độ lặp lại. Giới hạn phát hiện và giới hạn định lƣợng..

Áp dụng phƣơng pháp đã xây dựng để xác định hàm lƣợng Kali của một số

mẫu phân bón trên thị trƣờng.







2. Xác định thêm hàm lƣợng Nitơ và Photpho của các mẫu

Định lượng Nitơ bằng phương pháp chuẩn độ (TCVN 8557:2010, 2010).

Chuyển hóa các hợp chất nitơ trong mẫu thành amoni (NH4+) bằng H2SO4, sau đó cất

amoni nhờ dung dịch kiềm, thu NH3 bằng dung dịch Boric, chuẩn độ amon tetraborat

bằng axit chuẩn, từ đó suy ra hàm lƣợng nitơ trong mẫu.

Định lượng Photpho bằng phương pháp so màu UV -VIS (TCVN 8559:2010, 2010).

Dùng dung dịch axit xitric hoàn tan (chiết) các hợp chất hữu cơ hữu hiệu trong tất cả

các loại phân bón chứa Photpho. Hàm lƣợng Photpho trong dung dịch chiết đƣợc xác định

bằng phƣơng pháp so màu UV-VIS khi đã phân hủy gốc xitrat. Đo màu vàng của phức

chất tạo thành giữa Photpho và vanadomolipdat, hoặc đo màu xanh của molipden do phản

ứng của Photpho với molipdat tạo thành phức đa dị vòng có màu xanh khi bị khử, từ đósuy ra hàm lƣợng Photpho hữu hiệu trong mẫu.







CHƢƠNG II

TIẾN HÀNH THÍ NGHIỆM VÀ KẾT QUẢ

I. Khảo sát các thông số của máy quang phổ hấp thụ nguyên tử AAS

1. Khảo sát vạch đo phổ

1.1. Phƣơng pháp tiến hành

Tiến hành khảo sát ở ba vạch phổ đặc trƣng nhạy nhất của Kali là 766,5 nm, 769,9 nm

và 404,4 nm.

1.2. Kết quả

Kết quả khảo sát ba vạch phổ đặc trƣng đƣợc trình bày trong bảng sau.

Bảng 3-2-1 Kết quả khảo sát đo phổ

Vạch đo Độ hấp thụ (Abs)

Lần 1 Lần 2 Lần 3 X ± SD RSD

766,5 0,2992 0,2990 0,2992 0,2991± 0,0001 0,0386

769,9 0,1694 0,1695 0,1695 0,1693±0,0003 0,1563

404,4 -0,0002 -0,0002 -0,0001 -0,0002±0,0001 -34,641

1.3. Nhận xét

Qua kết quả khảo sát tại vạch phổ 766,5 nm, nguyên tố Kali cho độ hấp thụ mạnh và

độ lặp lại cao nhất.

2. Khảo sát cƣờng độ đèn Hallow cathode (HCL) và độ rộng khe đo


Tiến hành khảo sát cƣờng độ đèn HCL và độ rộng khe đo bằng cách thay đổi lần lƣợt

các thông số của cƣờng độ đèn và độ rộng khe đo. Sau đó ghi nhận lại tín hiệu phát xạ củađèn.

2.2. Kết quả

Kết quả khảo sát đƣợc trình bày tr ong hình:







Hình a Hình b

Hình 3-2-1 Sự phụ thuộc của cƣờng độ phát xạ vào cƣờng độ đèn và độ rộng khe đo

Chú thích:Hình a

Cƣờng độ đèn 6 mA, độ rộng khe 0,2 nm



Hình b




2.3. Nhận xét

Dựa trên kết quả khảo sát ở Hình a cho thấy với cƣờng độ phát xạ 6 mA độ rộng

khe thích hợp là 0,5 nm, độ rộng này không quá hẹp, có thể phân tích các mẫu có hàm

lƣợng thấp và không làm giảm độ chính xác của đầu đốt (trƣờng hợp khe đo quá rộng).

Do đó để tài chọn độ rộng khe là 0,5 nm.

Mặt khác, khi cố định độ rộng khe đo 0,5 nm, ở cƣờng độ đèn 6 mA, độ phân giải

của vạch phổ này ổn định hơn ở cƣờng độ đèn 3 mA (pit quá thấp) và 8 mA (pit cao) dễ

làm giảm tuổi thọ của đèn cathode. Từ những phân tích trên đề tài chọn cƣờng độ đèn

HCL là 6 mA và độ rộng khe đo là 0,5 nm để cài đặt cho máy AAS khi phân tích.







3. Khảo sát lƣu lƣợng khí acetylene và lƣu lƣợng không khí

3.1. Nguyên tắc

Trong phép đo F-AAS, nhiệt độ ngọn lửa là yếu tố quyết định quá trình hóa hơi và

nguyên tử hóa mẫu. Nhiệt độ ngọn lửa lại phụ thuộc rất nhiều vào bản chất và thành phầncủa các chất khí tạo ra ngọn lửa. Do đó, để chọn điều kiện ngọn lửa có nhiệt độ phù hợp

cho phép đo, chúng tôi tiến hành hai thí nghiệm sau:


Khảo sát sự thay đổi độ hấp thụ của dung dịch chuẩn Kali 5 ppm khi cố định lƣu

lƣợng không khí, thay đổi lƣu lƣợng khí acetylene và ngƣợc lại.

3.3. Kết quả

Kết quả khảo sát đƣợc trình bày trong bảng 3-2-2 và bảng 3-2-3

Bảng 3-2-2 Kết quả khảo sát lƣu lƣợng khí Acetylene

Tốc độ không khí

(L/phút)

Tốc độ khí acetylene

(L/ phút)Độ hấp thụ

10 1,0 0,26

10 1,3 0,502

10 1,5 0,853

10 1,7 0,707

10 2,0 0,805

10 1,9 0,725

Tƣơng tự nhƣ trên, khi cố định lƣu lƣợng khí acetylene ở 1,5 L/phút, tăng dần lƣu

lƣợng không khí thì độ hấp thụ của dung dịch Kali 5 ppm thay đổi nhƣ sau:







Bảng 3-2-3 Kết quả khảo sát lƣu lƣợng không khí

Tốc độ không khí

(L/phút)

Tốc độ khí acetylene

(L/ phút)

Độ hấp thụ

8 1,5 0,686

9 1,5 0,78

10 1,5 0,853

10,2 1,5 0,821

10,5 1,5 0,805

10,8 1,5 0,705

11 1,5 0,6

3.4. Nhận xét:

Khi cố định lƣu lƣợng không khí ở 10 L/phút, thay đổi lƣu lƣợng khí acetylene, kết

quả cho thấy độ hấp thụ đạt cực đại khi lƣu lƣợng khí acetylene là 1, 5 L/phút.

Theo kết quả thu đƣợc ở các bảng trên, ta thấy lƣu lƣợng không khí 10 L/ph út và

lƣu lƣợng khí acetylene 1,5 L/phút là phù hợp nhất đối với các phép đo nguyên tố Kali.

4. Kiểm tra độ chính xác của bƣớc sóng


Cài đặt bƣớc sóng phân tích là 766,5 nm và tiến hành kiểm tra độ chính xác bƣớc sóng

của máy AAS, kết quả đƣợc trình bày trong bảng sau:







4.2. Kết quả

Bảng 3-2-4 K ết quả đo độ chính xác của bƣớc sóng

Thứ tự Bƣớc sóng

Kết quả đo trên

máy AAS (nm)Sai lệch

Sai số cho

phép

1 766,5 766,48 0,02

0,5

2 766,5 766,48 0,02

3 766,5 766,48 0,02

4 766,5 766,39 0,11

5 766,5 766,39 0,11

6 766,5 766,39 0,11

4.3. Nhận xét

Qua sáu lần tiến hành kiểm tra độ chính xác bƣớc sóng, ta thấy độ sai lệch nhỏ hơn rất

nhiều so với sai số cho phép là 0,5 nm. Máy đạt yêu cầu về độ chính xác bƣớc sóng.

5. Kết luận chung

Sau khi khảo sát các thông số của máy AAS, chúng tôi đã chọn đƣợc các điều kiện tối ƣu

máy nhƣ sau:

Bƣớc sóng phân tích: λK = 766,5 nm.

Cƣờng độ đèn HCL: 6 mA

Độ rộng khe đo: 0,5 nm.

Lƣu lƣợng không khí: 10 L/phút.

Lƣu lƣợng khí acetylene: 1,5 L/phút.

Vận tốc hút mẫu: 8 mL/phút

Thời gian đọc: 3 s.







II. Xây dựng và thẩm định phƣơng pháp xác định hàm lƣợng Kali trong phân

bón bằng máy quang phổ hấp thụ nguyên tử -AAS

1. Xây dựng phƣơng pháp xác định hàm lƣợng Kali

1.1. Nguyên tắc Dựa vào tiêu chuẩn TCVN 8560:2010 cho thấy yếu tố ảnh hƣởng nhiều nhất đến kết

quả phân tích chính là nồng độ HCl sử dụng. Cho nên, đề tài tiến hành khảo sát hiệu suất

thu hồi của phƣơng pháp này khi thay đổi nồng độ HCl.


Dựa vào Bộ Tiêu chuẩn TCVN 8560:2010 ta có quy trình phân tích nhƣ sau:

Cân chính xác 0,35 gam mẫu phân đã nghiền mịn vào bình tam giác dung tích 250 mL,

thêm 100 mL HCl 0,05N (0,15%) và lắc trong 30 phút, chuyển vào bình định mức 250

mL, thêm dung dịch HCl 0,05N đến vạch lắc đều, để lắng hoặc lọc qua phễu lọc khô.

Dung dịch thu đƣợc đem đi phân tích bằng máy AAS. Tiến hành khảo sát 7 mức nồng độ

của HCl thực hiện trên mẫu phân NPK 20-20-15 có hàm lƣợng Kali chính xác là 15%.

1.3. Kết quả

Bảng 3-2-5 Kết quả khảo sát nồng độ HCl

Mẫu Khối lƣợng

(g)

Nồng độ

HCl (%)

Nồng độ Kali

trong máy

(ppm)

Hàm lƣợng

Kali trong

mẫu (%)

Hiệu suất

thu hồi

(%)% H

1 0,3505

0,15

0,897 12,7960 85,31

83,842 0,3504 0,866 12,3573 82,38

3 0,35011

0,758 10,8255 72,1771,98

4 0,3501 0,754 10,7684 71,79

5 0,3503

3

0,603 8,6069 57,38

57,44

6 0,3502 0,604 8,6236 57,49







Mẫu

Khối

lƣợng

(g)

Nồng độ

HCl (%)

Nồng độ Kali

trong máy

(ppm)

Hàm

lƣợng Kali

trong mẫu

(%)

Hiệu suất

thu hồi

(%)% H

7 0,3504

5

0,592 8,4475 56,32

50,62

8 0,3503 0,472 6,7371 44,91

9 0,3504

10

0,467 6,6638 44,43

46,94

10 0,3505 0,520 7,4180 49,45

11 0,350315

0,218 3,1116 20,7419,41

12 0,3502 0,190 2,7127 18,08

13 0,3500

20

0,098 1,4000 9,33

8,57

14 0,3501 0,082 1,1711 7,81

1.4 Nhận xét

Kết quả cho thấy ở nồng độ HCl sử dụng là 0,05N đạt hiệu suất thu hồi cao nhất

(83,84%), phù hợp với Tiêu chuẩn của AOAC và hội đồng Châu Âu (80 H 110). Đề

tài quyết định chọn nồng độ HCl sử dụng là 0,05N.

2.Thẩm định phƣơng pháp xác định Kali trong phân bón bằng máy hấp thụ

nguyên tử

2.1. Xác định khoảng tuyến tính

2.1.1. Phƣơng pháp tiến hành Để xác định khoảng tuyến tính, tiến hành pha 10 dung dịch chuẩn Kali ở các nồng

độ khác nhau từ dung dịch chuẩn Kali thứ cấp 50 ppm. Sau đó khảo sát sự phụ thuộc của

độ hấp thụ vào nồng độ Kali.







2.1.2. Kết quả

Bảng 3-2-6 kết quả khảo sát khoảng nồng độ tuyến tính của Kali

STT Nồng độ (ppm) Độ hấp thụ

10,05 0,0020

20,1 0,0028

30,5 0,0212

41 0,058

53 0,2992

65 0,5942

710 1,1499

8 20 1,70769

50 2,0548

Hình 3-2-2 Đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc của độ thấp thụ vào nồng độ Kali

2.1.3. Nhận xét Qua đồ thị khảo sát, ta thấy ở nồng độ 10 ppm trở lên thì sự phụ thuộc khô ng còn

tuyến tính nữa. Điều này kết luận rằng độ hấp thụ tăng tuyến tính với nồng độ Kali từ 0,5-

10 ppm, với R 2 = 0,9937

Calibration

y = 0.1141x

R2 = 0.9937

0.0000

1.0000

2.0000

3.0000

4.0000

5.0000

6.0000

0.00 10.00 20.00 30.00 40.00 50.00 60.00

Concentration of K (ppm)

A b s







2.2. Xây dựng đƣờng chuẩn Kali

2.2.1. Phƣơng pháp tiến hành

Dựa vào khoảng tuyến tính đã xác định, ta tiến hành xây dựng đƣờng chuẩn Kali

trong khoảng nồng độ từ 0,5-6 ppm.Từ dung dịch chuẩn Kali thứ cấp 100 ppm, ta tiến

hành pha dãy chuẩn làm việc của Kali theo bảng sau:

Bảng 3-2-7 Dãy dung dịch chuẩn làm việc của Kali

Ký hiệu 1 2 3 4

Thể tích bình định mức 100 ml

Chuẩn K 100 ppm (mL) 0,5 1 3 5

Dung dịch HCl 0,05 N Định mức đến vạch

Nồng độ K tƣơng ứng (ppm) 0,5 1 3 5

2.2.2. Kết quả

Bảng 3-2-8 Độ hấp thụ của dãy dung dịch chuẩn

STT Nồng độ (ppm) hoặc mg/L Độ hấp thụ

1 0,5 0,0291

2 1 0,0796

3 3 0,3645

4 5 0,6425







Calibration

y = 0.138x - 0.0487

R2 = 0.9993

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0 1 2 3 4 5 6Concentration of K (ppm)

A b s

Hình 3-2-3 Đồ thị đƣờng chuẩn của Kali

R 2

= 0,9993; R = 0,9996

2.2.3. Nhận xét

Đƣờng chuẩn có hệ số tƣơng quan tuyến tính R = 0,9996, có thể kết luận rằng độ

hấp thụ tăng tuyến tính với nồng độ Kali từ 0,5-5 ppm. Đƣờng chuẩn này đƣợc sử dụng

cho các thí nghiệm tiếp theo.

3. Xác định hiệu suất thu hồi của phƣơng pháp (R%)

3.1. Phƣơng pháp tiến hành Tiến hành thí nghiệm xác định độ thu hồi Kali trong mẫu bằng cách thêm dung

dịch chuẩn Kali vào mẫu với 3 nồng độ khác nhau, số lần lặp lại của mỗi nồng độ là 4 lần.

Bảng 3-2-9 Kết quả hiệu suất thu hồi


(g)

Chuẩn K

thêm vào

(ppm)

Nồng độ dung

dịch mẫu

(ppm)

Độ thu hồi (R )

C0-10,3505

0 KPH -

C0-20,3504

C0-30,3501

C0-40,3501








(g)

Chuẩn K

thêm vào

(ppm)

Nồng độ dung

dịch mẫu

(ppm)

Độ thu hồi (R )

C1-1 0,3503

1

0,802 80,20C1-2

0,3502 0,827 82,70

C1-30,3504 0,824 82,40

C1-40,3503 0,824 82,40

C3-10,3504

3

2,611 87,03

C3-20,3505 2,69 89,67

C3-30,3503 2,679 89,30

C3-4 0,3502 2,604 86,80

C5-10,35

5

4,723 94,46

C5-20,3501 4,783 95,66

C5-30,3505 4,734 94,68

C5-40,3504 4,782 95,64

Độ thu hồi chung ( ) 88,41 3,01%

3.2. Nhận xét Độ thu hồi của phƣơng pháp đạt 88,41 3,01%, phù hợp với giá trị đƣợc quy định

bởi AOAC và hội đồng châu Âu (80 < R < 110).

4. Xác định độ đúng của phƣơng pháp


Tiến hành phân tích song song 10 dung dịch chuẩn Kali 3 ppm đƣợc pha từ dung

dịch chuẩn thứ cấp 100 ppm.







4.2. Kết quả

Bảng 3-2-10 Kết quả kiểm tra độ đúng của phƣơng pháp

Mẫu Nồng độ (ppm)

13,139

23,135

32,892

42,898

52,970

62,914

73,172

8 3,1259

3,138

103,224

X ± SD 2,999 ± 0,0218

n

S

Xμ

t2

tn

1,460

ct (0.05,9) 2,262

4.3. Nhận xét

Dựa trên kết quả thu đƣợc ở bảng trên đề tái thấyctn

tt , không có sự khác nhau

về kết quả của giá trị trung bình so với giá trị tham chiếu ở mức ý nghĩa = 0,05. Phƣơng

pháp thử nghiệm có độ đúng đạt yêu cầu.

5. Xác định độ lặp lại phƣơng pháp


Tiến hành thí nghiệm xác định độ lặp lại của phƣơng pháp bằng cách thêm dung

dịch chuẩn Kali vào mẫu với 3 nồng độ khác nhau, mỗi nồng độ lặp lại 10 lần. Mẫu đƣợc

đem xử lý theo quy trình nhƣ trên.







5.2. Kết quả

Bảng 3-2-11 Kết quả kiểm tra độ lặp lại của phƣơng pháp.

Mẫu

Nồng độ mẫu

thêm chuẩn 1 ppm

Nồng độ mẫu

thêm chuẩn3 ppm

Nồng độ mẫu

thêm chuẩn5 ppm

1 0,802 2,611 4,723

2 0,827 2,690 4,783

3 0,824 2,669 4,734

4 0,824 2,604 4,782

5 0,838 2,663 4,735

6 0,840 2,648 4,715

7 0,832 2,638 4,592

8 0,821 2,590 4,709

9 0,812 2,639 4,671

10 0,837 2,593 4,689

X ± SD 0,825±0,356 2,635± 1,273 4,713± 2,029

RSD 5,21 6,22 5,21

5.3. Nhận xét

Độ lệch chuẩn và hệ số biến động (sai số tƣơng đối) của phép đo Kali đều nằm

trong giới hạn cho phép (<7,3). Phƣơng pháp đạt yêu cầu về độ lặp lại.

6. Giới hạn phát hiện và giới hạn định lƣợng


Để xác định giới hạn phát hiện và giới hạn định lƣợng của phƣơng pháp chúng tôi

thêm dung dịch chuẩn Kali1ppm vào 10 mẫu thử và tiến hành xử lý mẫu theo quy trình đãxây dựng ở 4.5.2. Kết quả đƣợc trình bày trong bảng 3-2-12.







Bảng 3-2-12 Kết quả LOD & LOQ của phƣơng pháp định lƣợng Kali

Giá trị Nồng độ (ppm)

1 0,6904

2 0,7197

3 0,7703

4 0,7686

5 0,8089

6 0,7267

7 0,7582

8 0,7491

9 0,808910 0,8104

X ± SD 0,7611 ± 0,0411

S3LOD D 0,1232

LOD

XR

6,1757

S10LOQ D 0,4108

6.2. Nhận xét

Qua kết quả tính toán trong bảng trên, ta có giới hạn phát hiện (LOD) của phƣơng

pháp là 0,1232 ppm. Với R = 6,1757 (4 < R < 10), nồng độ thử là phù hợp và LOD tính

đƣợc ở trên là đáng tin cậy. Giới hạn định lƣợng (LOQ) của phƣơng pháp là 0,4108 ppm.

III. Thực nghiệm trên mẫu

1. Định lƣợng Kali hữu hiệu (K 2O) của các mẫu phân trên thị trƣờng

1.1. Nguyên tắc chung

Chuyển hóa Kali trong mẫu phân vô cơ thành Kali hòa tan, xác định Kali trong

dung dịch mẫu bằng máy quang phổ hấp thụ nguyên tử (AAS).

Hàm lƣợng Kali trong phân vô cơ là hàm lƣợng các chất đƣợc xác định bằng

phƣơng pháp quy định và biểu thị bằng phần trăm khối lƣợng.







Sử dụng HCl 0,05 N để hòa tan (phân hủy) Kali trong mẫu thuộc nhóm 1 bao

gồm các loại phân Kali khoáng dễ hòa tan (Kali Clorua, Kali sunfat, MOP,

phân khoáng hỗn hợp NPK).

1.2 Phƣơng pháp tiến hành

Tiến hành xác định hàm lƣợng Kali trong 20 mẫu phân NPK và 10 mẫu phân Kali nhập

khẩu theo quy trình sau:

Cân chính xác 0,35 gam mẫu phân đã nghiền mịn vào bình tam giác dung tích 250 mL,

thêm 100 mL HCl 0,05N và lắc trong 30 phút, chuyển vào bình định mức 250 mL, thêm

dung dịch HCl 0,05N đến vạch lắc đều, để lắng hoặc lọc qua phễu lọc khô. Dung dịch thu

đƣợc đem đi phân tích bằng máy AAS. Công thức tính toán hàm lƣợng Kali trong mẫu:

10001000m

100205,1aVC(%) bdmđo

X

Trong đó:

X: Tổng hàm lƣợng K 2O trong mẫu (%).

đoC : Nồng độ Kali đo đƣợc trên máy (ppm).

V bdm: Thể tích bình định mức (250 mL).

a: Hệ số pha loãng.

m: Khối lƣợng mẫu (g).

1,205: Hệ số chuyển đổi từ K sang K 2O

1.3 Kết quả

Kết quả đo và tính toán hàm lƣợng Kali trong phân Kali nhập khẩu đƣợc trình bày ở

bảng sau:







Hàm lượng K2O so với tiêu chuẩn

59.000

59.500

60.000

60.500

61.000

61.500

62.000

62.500

K1 K2 K3 K4 K5 K6 K7 K8 K9 K10

Tên mẫu

H à m l ư ợ n g K 2 O

Hàm lượng K2O

Giới hạn trên

Giới hạn dưới

Bảng 3-2-13 Hàm lƣợng Kali trong các loại phân nhập khẩu

Mẫu Khối lƣợng mẫu

(g)

Nồng độ K đo

đƣợc trên máy

(ppm)

Hàm lƣợng K 2O

trong mẫu (%)

K1 0,353 3,6155 61,71

K2 0,353 3,5446 60,50

K3 0,354 3,6076 61,40

K4 0,356 3,5535 60,14

K5 0,354 3,6017 61,30

K6 0,352 3,5241 60,32

K7 0,35 3,5837 61,69

K8 0,351 3,5246 60,50

K9 0,35 3,4873 60,03

K10 0,351 3,5106 60,26

Hình 3-2-4 So sánh hàm lƣợng K 2O so với tiêu chuẩn

1.3 Nhận xét:







Các mẫu phân Kali nhập khẩu đƣợc khảo sát có chất lƣợng tƣơng đối ổn định, tất

cả đều có hàm lƣợng K 2O trên 60%, đạt đƣợc tiêu chuẩn đã đề ra trƣớc đó.

2. Định lƣợng N, P2O5, K 2O trong phân NPK

2.1. Kết quả

Kết quả đo và tính toán hàm lƣợng Nitơ, Photpho và Kali trong phân hỗn hợp NPK đƣợc

trình bày ở bảng sau:

Bảng 3-2-14 Hàm lƣợng nguyên tố đa lƣợng trong phân NPK 20-20-15

Ký hiệu mẫu Nitơ tổng P2O5 hữu hiệu K 2O hữu hiệu

N1 20,27 21,04 14,81

N2 19,28 19,75 16,31

N3 20,05 21,17 14,89

N4 20,92 21,35 14,65

N5 21,71 20,79 14,77

N6 22,18 20,34 11,01

N7 23,05 21,71 12,06

N8 20,9 21,5 14,87

N9 21,98 20,81 14,75

N10 21,04 19,56 14,57

N11 22,32 20,57 15,76

N12 20,18 20,62 16,53

N13 20,71 19,75 15,57

N14 20,75 19,54 14,98







Ký hiệu mẫu Nitơ tổng P2O5 hữu hiệu K 2O hữu hiệu

N15 22,06 22,77 12,1

N16 21,08 24,05 14,38

N17 20,72 23,06 13,01

N18 22,45 19,22 15,77

N19 21,35 21,03 16,95

N20 21,04 20,67 15,91

Bảng 3-2-15 So sánh hàm lƣợng ba nguyên tố đa lƣợng

Ký hiệu mẫu Nitơ tổng P2O5 hữu hiệu K 2O hữu hiệu Tiêu chuẩn

N1 101,35 105,2 98,73

> 90%

N2 96,4 98,75 108,73

N3 100,25 105,85 99,27

N4 104,6 106,75 97,67

N5 108,55 103,95 98,47

N6 110,9 101,7 73,4

N7 115,25 108,55 80,4

N8 104,5 107,5 99,13

N9 109,9 104,05 98,33

N10 105,2 97,8 97,13

N11 111,6 102,85 105,07







So sánh hàm lượng N, P, K với tiêu chuẩn

0.00

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00

140.00

N1 N2 N3 N4 N5 N6 N7 N8 N9 N10 N11 N12 N13 N14 N15 N16 N17 N18 N19 N20

Tên Mẫu

H à m l ư ợ n g

N(%)

P2O5 (%)

K2O (%)

Tiêu chuẩn

Ký hiệu mẫu Nitơ tổng P2O5 hữu hiệu K 2O hữu hiệu Tiêu chuẩn

N12 100,9 103,1 110,2

> 90%

N13 103,55 98,75 103,8

N14 103,75 97,7 99,87

N15 110,3 113,85 80,67

N16 105,4 120,25 95,87

N17 103,6 115,3 86,73

N18 112,25 96,1 105,13

N19 106,75 105,15 113

N20 105,2 103,35 106,07

Hình 3-2-5 So sánh hàm lƣợng N, P, K với tiêu chuẩn







2.2. Nhận xét:

Các mẫu phân Kali nhập khẩu đƣợc khảo sát có chất lƣợng tƣơng đối ổn định, tất cả

đều có hàm lƣợng K 2O trên 60%, đạt đƣợc tiêu chuẩn đã đề ra trƣớc đó.

Theo biểu đồ hình 3-2-5 cho thấy rằng hàm lƣợng N và P trong tất cả các mẫu phân NPK đang khảo sát đều đạt yêu cầu theo tiêu chuẩn, không dƣới 90% hàm lƣợng ghi

trên bao bì. Có thể lý giải đƣợc vì nguồn cung cấp nguyên liệu Nitơ và Photpho trong

nƣớc khá dồi dào và ổn định.

Ngƣợc lại hàm lƣợng Kali trong một số mẫu phân N6, N7, N15, N17 lại thấp hơn mức

cho phép (90% hàm lƣợng ghi trên bao bì). N6 đạt 73,4%, N7 đạt 80,4%, N15 đạt

80,67 % và N17 đạt 86,73 %.







PHẦN IV

K ẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ







I. Kết luận

Sau khoảng thời gian thực hiện luận văn, đề tài đã đạt đƣợc một số kết quả nhƣ sau:

Qua việc tìm hiểu và kết hợp các quy trình trong TCVN 8560:2010 và TCVN

8560:2010, đề tề tài xây dựng đƣợc phƣơng pháp xác định Kali trong phân bón bằng phổhấp thụ nguyên tử. Tiến hành thẩm định phƣơng pháp đã xây dựng với các kết quả sau:

Sử dụng phƣơng pháp đã xây dựng để xác định hàm lƣợng Kali trong 10 phân Kali

nhập khẩu và 20 mẫu phân hỗn hợp NPK. Kết quả cho thấy tất cả 10/10 mẫu phân Kali

nhập khẩu đã kiểm tra đều có hàm lƣợng Kali đạt tiêu chuẩn đề ra.Tuy nhiên có 4/20 mẫu

phân NPK có hàm lƣợng Kali thấp hơn mức yêu cầu (15%K): N6 có 11,01 %K, N7 có

12,06 %K, N15 có 12,1 %K và N17 có 13,01 %K.

Bên cạnh đó, đề cũng tiến hành xác định thêm hàm lƣợng nitơ và photpho trong các

mẫu phân NPK tƣơng ứng. Kết quả kiểm tra cho thấy tất cả 20/20 mẫu phân trên đều có

hàm lƣợng nitơ và photpho trên 20%, đạt yêu cầu tiêu chuẩn đề ra.

Nhìn chung, các mẫu phân Kali nhập khẩu đƣợc khảo sát trên địa bàn Tp.Cần Thơ có

chất lƣợng tƣơng đối ổn định. Tuy có nguồn nhập khẩu từ nhiều nơi khác nhau nhƣng tất

cả đều có hàm lƣợng K 2O trên 60%. Bên cạnh đó, hàm lƣợng N và P trong tất cả các mẫu

phân NPK đang khảo sát đều đạt yêu cầu theo tiêu chuẩn, không dƣới 90% hàm lƣợng ghitrên bao bì.

Ngƣợc lại hàm lƣợng Kali trong một số mẫu phân hỗn hợp NPK lại thấp hơn mức cho

phép (90%). Nguyên nhân có thể do nguyên liệu Kali phải nhập khẩu 100% từ nƣớc

ngoài, nên chƣa ổn định về mặt giá cả.







II. Kiến nghị

Do các điều kiện khách quan nên đề tài chỉ khảo sát đƣợc hàm lƣợng Kali trong một

số mẫu phân bón nhất định. Trong phân vẫn còn nhiều nguyên tố trung và vi lƣợng cũng

ảnh hƣởng không kém phần quan trọng đến năng suất cây trồng nhƣ CaO, MgO, Bo,...mà

đề tài chƣa có điều kiện khảo sát. Chúng tôi đề nghị nên:

Tăng thêm số lƣợng mẫu khảo sát nhằm đánh giá chính xác và khách quan chất lƣợng

của phân bón đang lƣu thông trên thị trƣờng hiện nay để giúp ngƣời tiêu dùng có sự lựa

chon thích hợp.

Tiếp tục mở rộng khảo sát hàm lƣợng N-P-K trong các loại phân bón hỗn hợp khác và

trong các loại phân hƣu cơ, phân vi sinh trên thị trƣờng để so sánh đƣợc hiệu quả sử dụng.

Tiếp tục nghiên cứu thêm về tầm quan trọng của các nguyên tố trung vi lƣợng và cách

xác định hàm lƣợng của chúng trong phân bón .







TÀI LIỆU THAM KHẢO

Phạm Luận ,2006. Phƣơng pháp phân tích phổ nguyên tử. NXB Đại họcquốc gia Hà Nội. Hà Nội.

Nguyễn Thị Diệp Chi,2008. Giáo trình Các phƣơng pháp phân tích hiện đại .

Đại học Cần Thơ. Cần Thơ.

FAO,1992. Sổ tay thống kê về phân bón. NXB Nông nghiệp. Hà Nội.

Ngô Thị Đào, Vũ Hữu Yêm, 2005. Đất và phân bón. NXB Đại học Sƣ

Phạm. Hà Nội.

Hội chợ Triển lãm Quốc tế Cần Thơ, 1997. Nông nghiệp – Tài nguyên Đất

và sử dụng phân bón tại Việt Nam. NXB Trẻ- Tp Hồ Chí Minh.

Nguyễn Thanh Bình, 2008). Hỏi đáp sử dụng phân bón. NXB Khoa học Tự

nhiên và Công nghệ Hà Nội.

Nguyễn Nhƣ Hà, 2006. Giáo trình Thổ nhƣỡng nông hóa. NXB Hà Nội.

Vũ Hữu Yêm, Ngô Thị Đào, Phùng Quốc Tuấn, 2001. Trồng trọt Tập 1.NXB

Giáo dục.

Viện Thổ nhƣỡng nông hóa,1998. Sổ tay phân tích đất, nƣớc, phân bón, cây

trồng. NXB Nông nghiệp Hà Nội.

Chu Thị Thơm, Phan Thị Lài, Nguyễn Văn Tó, 2006. Kỹ thuật sản xuất,

chế biến và sử dụng Phân bón. NXB Lao động Hà Nội.

Nguyễn Huy Phiêu, 2000. Công nghệ sản xuất Phân bón hỗn hợp NPK: Sản

xuất, bảo quản, sử dụng. NXB Hà Nội.

Đƣờng Hồng Dật, 2002. Cẩm nang phân bón. NXB Hà Nội.







Nguyễn Đăng Nghĩa, Mai Văn Quyền, Nguyễn Mạnh Chinh, 2005. Phân

bón với cây trồng. NXB Nông nghiệp Hà Nội.

Viện Khoa học và Nông nghiệp Việt Nam, 2013. Hội thảo quốc gia về nâng

cao hiệu quả quản lý và sử dụng phân bón tại Việt Nam. NXB Nông nghiệp Hà

Nội.

Nguyễn Xuân Trƣờng, Lê Văn Nghĩa, Lê Quốc Phong, Nguyễn Đăng

Nghĩa, 2000), Sổ tay sử dụng phân bón. NXB Nông nghiệp Hà Nội.

Nguyễn Văn Bộ, 2003. Bón phân cân đối cho cây trồng ở Việt Nam. NXB

Nông nghiệp Hà Nội.

Lƣu Hải Đăng, luận văn tốt nghiệp đại học, 2010. Định lƣợng Hg, Cd trong phân hữu cơ tại các cơ sở ở Thành phố Cần Thơ bằng phƣơng pháp phổ hấp thụ

nguyên tử AAS. Trƣờng Đại học Cần Thơ.

Nguyễn Thị Kiều Duyên, tiểu luận môn Phân tích công nghiệp, Xác định

K, Na trong phân bón vô cơ. Trƣờng Đại học Công nghiệp Thành phố Hồ Chí

Minh.

Viện Thổ nhƣỡng nông hóa ,2010. Tiêu chuẩn quốc gia, TCVN 8560:2010

Phân bón – Phƣơng pháp xác định Kali hữu hiệu.

Viện Thổ nhƣỡng nông hóa, 2010. Tiêu chuẩn quốc gia, TCVN 8562:2010

Phân bón – Phƣơng pháp xác định Kali tổng số.

Viện Thổ nhƣỡng nông hóa,2010. Tiêu chuẩn quốc gia, TCVN 8557:2010

Phân bón – Phƣơng pháp xác định Nitơ tổng số.

Viện Thổ nhƣỡng nông hóa, 2010) Tiêu chuẩn quốc gia, TCVN 8559:2010

Phân bón – Phƣơng pháp xác định Photpho hữu hiệu.

Ban kỹ thuật tiêu chuẩn TCVN/TC134/SC3 “Phân vô cơ”, 2001. Tiêu

chuẩn quốc gia, TCVN 5815:2001, Phân hỗn hợp NPK – Phƣơng pháp thử.







Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ,2010. Thông tƣ số 36/2010/TT-

BNNPTNT Về việc ban hành Quy định sản xuất, kinh doanh và sử dụng phân bón.

Công ty Cổ phần Chứng khoán Phƣơng Nam (PNS), 2013. Báo cáo Phân

tích Ngành Phân bón. www.Chungkhoanphuongnam.com.vn, truy cập ngày02/09/2014.

Công ty Cổ phần Chứng khoán Việt Rồng (VDSC), 2008. Báo cáo ngành

Nguyên liệu cơ bản – Phân bón. www.vdsc.com.vn, truy cập ngày 05/09/2014.

Công ty Cổ phần Chứng khoán Ngân hàng Công thƣơng

(VietinbankSC),2014). Báo cáo ngành VietinbankSC Ngành sản xuất phân bón

Việt Nam. www.vietinbank.com.vn, truy cập ngày 08/09/2014.



http://www.chungkhoanphuongnam.com.vn/


http://www.vdsc.com.vn/



http://www.vietinbank.com.vn/










PHỤ LỤC

Phụ lục 1: Kết quả khảo sát nồng độ HCl







Phụ lục 2: Khoản tuyến tính của đƣờng chuẩn







Phụ lục 3: Kết quả xây dựng đƣờng chuẩn







Phụ lục 4: Kết quả độ thu hồi và độ lặp lại







Phụ lục 5: Kết quả độ đúng



khảo sát chất lượng phân bón vô cơ chứa kali bằng phổ hấp thụ nguyên tử aas

Documents