مطالعه فیزیک دریای خزر

درياي خزردرياي خزراسامي خزر : درياي ديلم, مازندران، اسامي خزر : درياي ديلم, مازندران،

گيالن, خوانسيك)روس ها(, سيخاي)چيني گيالن, خوانسيك)روس ها(, سيخاي)چيني ها(, كوچوك دنيز)ترك ها( , آلك ها(, كوچوك دنيز)ترك ها( , آلك

خزر، ... خزر، ... دنيز)تاتارها(, طبرستان, كاسپين, دنيز)تاتارها(, طبرستان, كاسپين,

كهن اقي1انوس از بازمان1ده اي خ1زر كهن دري1اي اقي1انوس از بازمان1ده اي خ1زر دري1اي "ته تيس" ي1ا ب1ه عب1ارتي خليج بازمان1ده اي از "ته تيس" ي1ا ب1ه عب1ارتي خليج بازمان1ده اي از

ح1دود اس1ت. اقي1انوس ح1دود آن اس1ت. اقي1انوس الي 5050آن الي 6060 ب1ه ته تيس اقي1انوس پيش س1ال ب1ه ميلي1ون ته تيس اقي1انوس پيش س1ال ميلي1ون ش1د. داده پيون1د آرام و اطلس ش1د. اقي1انوس داده پيون1د آرام و اطلس اقي1انوس ص1فحات ح1ركت ب1دليل آرامي ب1ه ص1فحات س1پس ح1ركت ب1دليل آرامي ب1ه س1پس ق1اره اي )پليت ه1ا( در ابت1دا ارتب1اط خ1ود را ب1ا ق1اره اي )پليت ه1ا( در ابت1دا ارتب1اط خ1ود را ب1ا اقي1انوس آرام و س1پس ب1ا اقي1انوس اطلس اقي1انوس آرام و س1پس ب1ا اقي1انوس اطلس آبي منطق1ه ي1ك ب1ه تب1ديل و نم1ود آبي قط1ع منطق1ه ي1ك ب1ه تب1ديل و نم1ود قط1ع

منزوي شد.منزوي شد.

موقعيت درياي خزرموقعيت درياي خزر

يك درياچه لب شور در شمال يك درياچه لب شور در شمال •شرقي اروپا و شمال غربي آسيا شرقي اروپا و شمال غربي آسيا است. بزرگترين توده آبي است، است. بزرگترين توده آبي است،

..كه در خشكي محصور استكه در خشكي محصور است كشور كشور 55 اين درياچه توسط اين درياچه توسط •

محصور شده است. اگر محصور شده است. اگر بخواهيم از ساحل درياي خزر بخواهيم از ساحل درياي خزر

بصورت ساعتگرد سفر كنيم به بصورت ساعتگرد سفر كنيم به ترتيب از اين كشورها عبور ترتيب از اين كشورها عبور

خواهيم كرد: ايران، آذربايجان، خواهيم كرد: ايران، آذربايجان، روسيه، قزاقستان، تركمنستان.روسيه، قزاقستان، تركمنستان.

از جنوب و جنوب غربي به از جنوب و جنوب غربي به •كوههاي البرز و قفقاز محدود كوههاي البرز و قفقاز محدود

مي شود.مي شود. از شمال و جنوب به ترتيب از شمال و جنوب به ترتيب •

درجه درجه 4747محدود به مدارهايمحدود به مدارهاي 3333درجه و درجه و 3636 دقيقه و دقيقه و 5757وو

دقيقه و ازغرب و شرق به دقيقه و ازغرب و شرق به ترتيب محدود به نصف النهارهاي ترتيب محدود به نصف النهارهاي

5454 دقيقه و دقيقه و 4343درجه و درجه و 4646 دقيقه دقيقه5353درجه و درجه و

تقسيمات فيزيكي درياي خزرتقسيمات فيزيكي درياي خزرمس1احت دري1اي خ1زر از لح1اظ ف1يزيكي ب1ه س1ه قس1مت مس1احت دري1اي خ1زر از لح1اظ ف1يزيكي ب1ه س1ه قس1مت b مس1اوي تقس1يم مي ش1ود: ش1مالي، مي1اني و جن1وبي b مس1اوي تقس1يم مي ش1ود: ش1مالي، مي1اني و جن1وبي تقريب1ا تقريب1امتف1اوت بس1يار من1اطق اين در موج1ود آب حجم متف1اوت ك1ه بس1يار من1اطق اين در موج1ود آب حجم ك1ه

است. است.

خزر ش1مالي كم عمق ت1رين قس1مت مي باش1د بط1وري ك1ه خزر ش1مالي كم عمق ت1رين قس1مت مي باش1د بط1وري ك1ه م1تر تخمين زده مي ش1ود و مس1احت م1تر تخمين زده مي ش1ود و مس1احت 55مي1انگين عم1ق آن مي1انگين عم1ق آن

% مس1احت ك1ل خ1زر اس1ت. يع1ني ح1دود % مس1احت ك1ل خ1زر اس1ت. يع1ني ح1دود 2929آن ح1دود آن ح1دود 11 كيلوم1ترمربع. در ح1الي ك1ه حجم آن كم1تر از كيلوم1ترمربع. در ح1الي ك1ه حجم آن كم1تر از 9194291942

درص1د از مس1احت درص1د از مس1احت 2020درص1د حجم ك1ل خ1زر اس1ت. ح1دود درص1د حجم ك1ل خ1زر اس1ت. ح1دود . . متر دارد متر دارد11كل خزر شمالي عمقي كمتر از كل خزر شمالي عمقي كمتر از

% از مس1احت ك1ل را ب1ه خ1ود % از مس1احت ك1ل را ب1ه خ1ود 3434بخش مي1اني ح1دود بخش مي1اني ح1دود مي1اني بخش مس1احت ده1د. مي مي1اني اختص1اص بخش مس1احت ده1د. مي 118640118640اختص1اص

مي11اني بخش آب حجم است.س11هم مي11اني كيلوم11ترمربع بخش آب حجم است.س11هم كيلوم11ترمربع 500500% . در م1ورد بخش مي1اني عمقي در ح1دود % . در م1ورد بخش مي1اني عمقي در ح1دود 9/339/33

متر گزارش شده است. متر گزارش شده است.

س1ومين بخش دري1ا و ب1ه عب1ارتي بخش جن1وبي آن عمي1ق س1ومين بخش دري1ا و ب1ه عب1ارتي بخش جن1وبي آن عمي1ق م1تري خ1زر, در م1تري خ1زر, در 10251025ت1رين قس1مت درياس1ت و گ1ودال ت1رين قس1مت درياس1ت و گ1ودال

% از % از 3737اين ناحي1ه ق1رار گرفت1ه اس1ت. بخش جن1وبي ح1دوداين ناحي1ه ق1رار گرفت1ه اس1ت. بخش جن1وبي ح1دودح1دود آن مس1احت دارد. را ك1ل ح1دود مس1احت آن مس1احت دارد. را ك1ل 137812137812مس1احت

% اس1ت. عم1ق % اس1ت. عم1ق 6/566/56كيلوم1تر مرب1ع و س1هم حجم آب آن كيلوم1تر مرب1ع و س1هم حجم آب آن متر است. متر است.300300ميانگين آن ميانگين آن

N

C

S

مشخصات درياي خزرمشخصات درياي خزر : :ZounZounبا توجه به اطالعات داده شده توسط با توجه به اطالعات داده شده توسط

كيلوم1تر مي باشد. كيلوم1تر مي باشد.12251225امت1داد دري1اي خ1زردر راس1تاي ش1مالي-جنوبي امت1داد دري1اي خ1زردر راس1تاي ش1مالي-جنوبي • كيلوم1تر ب1وده و در ش1به جزي1ره كيلوم1تر ب1وده و در ش1به جزي1ره 434434 بزرگ1ترين ع1رض آن از ش1رق ب1ه غ1رب بزرگ1ترين ع1رض آن از ش1رق ب1ه غ1رب •

كيلومتر مي باشد. كيلومتر مي باشد. 196196آبشوران عرض آن فقط آبشوران عرض آن فقط 436000436000 كيلوم1تر و مس1احت آن كيلوم1تر و مس1احت آن 330330عرض مي1انگين خ1زر از غ1رب ت1ا ش1رق عرض مي1انگين خ1زر از غ1رب ت1ا ش1رق •

كيلومتر مكعب1 مي باشد. كيلومتر مكعب1 مي باشد.7700077000كيلومترمربع 1و حجم آن كيلومترمربع 1و حجم آن م1تر و واق1ع در قس1مت جن1وبي دري1اي خ1زر م1تر و واق1ع در قس1مت جن1وبي دري1اي خ1زر 10251025بيش1ترين ژرف1اي دري1اي خ1زر بيش1ترين ژرف1اي دري1اي خ1زر •

است.است. متر است. متر است.184184ميامنگين عمق ميامنگين عمق • كيلوم1تر اس1ت . كيلوم1تر اس1ت . 900900 كيلومترخ1ط س1احلي دارد ك1ه س1هم اي1ران در ح1دود كيلومترخ1ط س1احلي دارد ك1ه س1هم اي1ران در ح1دود 55805580•

كي1لوم1تر1 خ1ط 1س1اح1لي دارد كي1لوم1تر1 خ1ط 1س1اح1لي دارد 16001600اي1را1ن1 از ا1ين نظ1ر1 1بع1د 1از قزاقس1تا1ن 1ك1ه 1ح1دو1د اي1را1ن1 از ا1ين نظ1ر1 1بع1د 1از قزاقس1تا1ن 1ك1ه 1ح1دو1د .. در رتبه دوم قرار مي گيرددر رتبه دوم قرار مي گيرد

از • هرگ1ز زمس1تان در جن1وبي خ1زر آب دم1اي از هرگ1ز زمس1تان در جن1وبي خ1زر آب دم1اي پ1ايين تر 1313 س1انتيگراد درج1ه پ1ايين تر س1انتيگراد درج1ه در ح1الي ك1ه در1 قس1مت1 ش1مالي 1دم1اي1 آب ب1ه 1ص1فر درج1ه ي1ا ح1تي كم1تر در ح1الي ك1ه در1 قس1مت1 ش1مالي 1دم1اي1 آب ب1ه 1ص1فر درج1ه ي1ا ح1تي كم1تر ن1مي رودن1مي رودميرسد.ميرسد.

371000371000 اين مقدار به اين مقدار به 19701970 كيلومتر مربع بود و در سال كيلومتر مربع بود و در سال 422000422000 مساحت خزر مساحت خزر 19301930در سال در سال

به بعد مساحت آن در حال افزايش مي باشد و اين به دليل باال به بعد مساحت آن در حال افزايش مي باشد و اين به دليل باال 19781978كيلومتر مربع رسيد. از سال كيلومتر مربع رسيد. از سال

..آمدن تراز سطح آب خزر استآمدن تراز سطح آب خزر است

رودخانه هاي درياي خزررودخانه هاي درياي خزر ميلي1ون كيلوم1تر مرب1ع اس1ت. ميلي1ون كيلوم1تر مرب1ع اس1ت. 5/35/3مجم1وع حوض1ه آبري1ز خ1زر مجم1وع حوض1ه آبري1ز خ1زر •

كيلوم1تر مكعب كيلوم1تر مكعب 300300آب1 ورودي س1اليان1ه ب1ه دري1اي خ1ز1ر ح1د1ود آب1 ورودي س1اليان1ه ب1ه دري1اي خ1ز1ر ح1د1ود ..است است

ت1ا از آنه1ا ت1ا از آنه1ا 88 رودخان1ه ب1ه خ1زر مي ريزن1د ك1ه فق1ط رودخان1ه ب1ه خ1زر مي ريزن1د ك1ه فق1ط 130130بيش از بيش از •د1لت1ا دار1ن1د )ول1گ1ا، س1و1الك،1 س1مور،1 1ك1ورا، 1اورال،1 ت1رك، ا1ت1رك د1لت1ا دار1ن1د )ول1گ1ا، س1و1الك،1 س1مور،1 1ك1ورا، 1اورال،1 ت1رك، ا1ت1رك

وسفيدرود(.وسفيدرود(.

44در س1احل اي1ران رودخان1ه س1فيدرود ب1ا مي1انگين آب1دهي ح1دود در س1احل اي1ران رودخان1ه س1فيدرود ب1ا مي1انگين آب1دهي ح1دود •ين رو1دخان111ه 1محس111وب1 ين رو1دخان111ه 1محس111وب1 ر1ر1ك1يلوم111تر1 مكعب1 در س111ال1 بزرگ111تك1يلوم111تر1 مكعب1 در س111ال1 بزرگ111ت

مي شود.مي شود.

هيچ جري1ان دائمي در س1واحل ش1رقي خ1زر وج1ود ندارد.هيچ جري1ان دائمي در س1واحل ش1رقي خ1زر وج1ود ندارد.•

رودخان1ه 8080حدود حدود • از طري1ق خ1زر دري1اي ب1ه ورودي آب رودخان1ه % از طري1ق خ1زر دري1اي ب1ه ورودي آب %ولگا واقع در كشور روسيه مي باشد.ولگا واقع در كشور روسيه مي باشد.

رودخان1ه ه1اي مهمي ك1ه از قس1مت ش1مالي ب1ه دري1اي خ1زر رودخان1ه ه1اي مهمي ك1ه از قس1مت ش1مالي ب1ه دري1اي خ1زر •در ح1الي ك1ه در ح1الي ك1ه 1 1و1ارد1 مي ش1ون1د 1ولگ1ا، ا1ورال و ژم م1ي باش1ند.1و1ارد1 مي ش1ون1د 1ولگ1ا، ا1ورال و ژم م1ي باش1ند.1

د1رص1د1 آب1دهي 1رود1خ1انه1 1اي ب1ه1 دري1ا را د1رص1د1 آب1دهي 1رود1خ1انه1 1اي ب1ه1 دري1ا را 8585 ح1دود ح1دود اين 1رو1دخا1ن1ه 1ه1ااين 1رو1دخا1ن1ه 1ه1ا رودخا1نه ه1اي 1منته1ي ب1ه خ1زر 1جن1وبي1 ح1دود رودخا1نه ه1اي 1منته1ي ب1ه خ1زر 1جن1وبي1 ح1دود و1لي1 و1لي1ت1أمي1ن مي كنن1دت1أمي1ن مي كنن1د

درص11د ب11ار1 رس11وبي ر1ودخ11انه ا1ي را 1وارد دري11اي1 خ11ز1ر درص11د ب11ار1 رس11وبي ر1ودخ11انه ا1ي را 1وارد دري11اي1 خ11ز1ر 6060اي1ن1م1ي كنن1دم1ي كنن1د ك1ه اي1ن1،1 ك1ه ب1ه علت گ1ذر 1رودخا1ن1ه ه1ا1ي حوض1ه ج1ن1وبي ب1ه علت گ1ذر 1رودخا1ن1ه ه1ا1ي حوض1ه ج1ن1وبي ،1

مي مي خ1زر از ك1وهس1تان 1هاي پرش1يب و 1ب1ا پوش1ش گي1اهي ك1م، خ1زر از ك1وهس1تان 1هاي پرش1يب و 1ب1ا پوش1ش گي1اهي ك1م، باشد.باشد.

رودخانه هاي رودخانه هاي مهم خزرمهم خزر

كيلومترمكعب( كيلومترمكعب(243243ولگا )ولگا )•

كيلومترمكعب( كيلومترمكعب(1313كورا )كورا )•

كيلومترمكعب( كيلومترمكعب(5/85/8ترك )ترك )•

كيلومترمكعب( كيلومترمكعب(1/81/8اورال )اورال )•

كيلومترمكعب( كيلومترمكعب(44سوالك )سوالك )•

رودخانه مجموعا حدود رودخانه مجموعا حدود 55اين اين % آب شيرين ورودي به % آب شيرين ورودي به 9090

درياي خزر را تامين مي كنند.درياي خزر را تامين مي كنند.

كه در كه در كيلومتر مكعب است كيلومتر مكعب است300300آب ورودي ساليانه به درياي خزر حدود آب ورودي ساليانه به درياي خزر حدود

و حداقل و حداقل 20002000 تا تا 18801880نمودار فوق مقدار ميانگين گيري شده از سال نمودار فوق مقدار ميانگين گيري شده از سال

و حداكثر آن نشان داده شده است.و حداكثر آن نشان داده شده است.

تركيبات و شوري آب درياي خزرتركيبات و شوري آب درياي خزر

5/185/18درياي خزر در مقايسه با آبهاي مجاور خود؛ درياي سياه )درياي خزر در مقايسه با آبهاي مجاور خود؛ درياي سياه )•در هزار( و در هزار( و 1212در هزار( کم نمک تر و نسبت به درياهاي آزوف )در هزار( کم نمک تر و نسبت به درياهاي آزوف )

در هزار( شورتر است.در هزار( شورتر است.1010آرال )آرال )

آب درياي خزر از نظر تركيب شيميا يي از  نوع منيزيم، كلسيم، آب درياي خزر از نظر تركيب شيميا يي از  نوع منيزيم، كلسيم، •ت و ميزان شوري )نمك هاي  محلول در آب( آن ت و ميزان شوري )نمك هاي  محلول در آب( آن سسسولفات ا سولفات ا

گرم در ليتراست، يعني تقريبا سه برابركمتر از شوري گرم در ليتراست، يعني تقريبا سه برابركمتر از شوري 1313 تا تا 1212آب درياهاي آزاد و اقيانوس ها.آب درياهاي آزاد و اقيانوس ها.

آب اين درياچه داراي ترکيبا ت شيميا يي مخصوص به خود و آب اين درياچه داراي ترکيبا ت شيميا يي مخصوص به خود و • . .متفاوت با ترکيب آب ديگر درياها و درياچه ها مي باشدمتفاوت با ترکيب آب ديگر درياها و درياچه ها مي باشد

آب درياي خزر بدليل دارا بودن نمک هاي سولفات بويژه آب درياي خزر بدليل دارا بودن نمک هاي سولفات بويژه •سولفات سديم و سولفات منيزيم از جمله آب هاي تلخ مزه به سولفات سديم و سولفات منيزيم از جمله آب هاي تلخ مزه به

حساب مي آيد.حساب مي آيد.

تغييرات شوريتغييرات شوري

ب1ه ص1ورت • هم و منطق1ه بص1ورت هم خ1زر دري1اي آب ب1ه ص1ورت شوري هم و منطق1ه بص1ورت هم خ1زر دري1اي آب شوري فصلي تغيير مي كند.فصلي تغيير مي كند.

ترين بخش آب دري1اي خ1زر مرب1وط ب1ه ن1واحي نزدي1ك ب1ه ترين بخش آب دري1اي خ1زر مرب1وط ب1ه ن1واحي نزدي1ك ب1ه شيرينشيرين•مص1ب رودخان1ة ولگ1ا مي باش1د. ش1ورترين بخش آن مرب1وط ب1ه مص1ب رودخان1ة ولگ1ا مي باش1د. ش1ورترين بخش آن مرب1وط ب1ه

بغاز است.بغاز است.خليج قره خليج قره

براث1ر• ن1يز ش1وري تغي1ير زم1اني براث1رتغي1يرات ن1يز ش1وري تغي1ير زم1اني دبي تغي1يرات فص1لي دبي تغي1يرات فص1لي تغي1يرات و خ1زر ش1مالي قس1مت ش1دن آب و زدن يخ ، ه1ا و رودخان1ه خ1زر ش1مالي قس1مت ش1دن آب و زدن يخ ، ه1ا رودخان1ه

تغييرميزان تبخير در فصول گرم و سرد مي باشد.تغييرميزان تبخير در فصول گرم و سرد مي باشد.

آب سطح آب نوسانات سطح نوساناتسطح آب دري1اي خ1زر از س1الي ب1ه س1ال ديگ1ر تغي1يرمي كن1د ام1ا س1طح سطح آب دري1اي خ1زر از س1الي ب1ه س1ال ديگ1ر تغي1يرمي كن1د ام1ا س1طح •

م1تر پايين1تر ا1ز سطح آبهاي1 آزاد 1است. م1تر پايين1تر ا1ز سطح آبهاي1 آزاد 1است.2828آن1 حد1ود آن1 حد1ود ورود آب رودخ1انه اي ب1ه خ1زر، ورود آب زيرزمي1ني، ب1ارش ب1ر روي دري1ا ورود آب رودخ1انه اي ب1ه خ1زر، ورود آب زيرزمي1ني، ب1ارش ب1ر روي دري1ا •

و ت1بخ11ير1 از1 س11طح1 د1ر1ي11ا و1 خ11روج 1آ1ب1 ب11ه1 خلي1ج1 ق11ر1ه 1بغ11از ا1ز1 م1هم11ترين و ت1بخ11ير1 از1 س11طح1 د1ر1ي11ا و1 خ11روج 1آ1ب1 ب11ه1 خلي1ج1 ق11ر1ه 1بغ11از ا1ز1 م1هم11ترين مؤلفه هاي بيالن آب خزر هستند.مؤلفه هاي بيالن آب خزر هستند.

دلي1ل • ب1ه ن1يز و ن1دارد راه آزاد آبه1اي ب1ه خ1زر دري1اي ك1ه آنج1ايي دلي1ل از ب1ه ن1يز و ن1دارد راه آزاد آبه1اي ب1ه خ1زر دري1اي ك1ه آنج1ايي از م1ق1دار 1ن1وس1ان كش1ند1ي م1ق1دار 1ن1وس1ان كش1ند1ي گس1ت1ردگي1 بس1يار ك1م آن 1در جهت ش1رقي-1غ1ربي،گس1ت1ردگي1 بس1يار ك1م آن 1در جهت ش1رقي-1غ1ربي،

س1اعته س1اعته 1212 س1ا1نتيمت1ر و دورة آن س1ا1نتيمت1ر و دورة آن22--1212آن1 1قاب1ل 1توج1ه1 نيس1ت1.1 دام1ن1ه آن 1آن1 1قاب1ل 1توج1ه1 نيس1ت1.1 دام1ن1ه آن 1مي باشد. مي باشد.

م1تر ب1اال آم1ده اس1ت م1تر ب1اال آم1ده اس1ت 2.52.5 س1ال س1طح آب دري1اي خ1زر ح1دود س1ال س1طح آب دري1اي خ1زر ح1دود 2020در م1دت در م1دت • ك1يلوم1تر م1رب1ع ش1ده ك1يلوم1تر م1رب1ع ش1ده 807807ك1ه1 اي1ن 1ب1اع1ث 1زي1ر آ1ب1 رفتن1 مس1احتي1 ح1دود1 1ك1ه1 اي1ن 1ب1اع1ث 1زي1ر آ1ب1 رفتن1 مس1احتي1 ح1دود1 1

% 1ا1ز اي1ن زم1ين ه1اي زي1ر آب1 رفت1ه1 مر1ب1وط ب1ه قس1متي % 1ا1ز اي1ن زم1ين ه1اي زي1ر آب1 رفت1ه1 مر1ب1وط ب1ه قس1متي 9090ح1دود ح1دود اس1ت1. 1اس1ت1. 1 Netchala and Netchala andدر1 1جن11و1ب1 كش11و1ر آذ1رب1اي1ج11ان 1)م1ن11اط1ق1ي ب11ه1 ن1امه11اي 11در1 1جن11و1ب1 كش11و1ر آذ1رب1اي1ج11ان 1)م1ن11اط1ق1ي ب11ه1 ن1امه11اي 11

LenkoranLenkoran.است. ( است ) تغي1ير فش1ار ه1وا ن1يز مي توان1د س1بب تغي1ير ت1راز آب دري1اي خ1زر ش1ود. ه1ر تغي1ير فش1ار ه1وا ن1يز مي توان1د س1بب تغي1ير ت1راز آب دري1اي خ1زر ش1ود. ه1ر •

ي1ك س1انتيمتريي1ك س1انتيمتريي1ك م1يل1ي ب1ار 1تغي1ير1 1در فش1ار 1اتمس1ف1ري1 س1بب 1ي1ك ت1غ1ييري1ك م1يل1ي ب1ار 1تغي1ير1 1در فش1ار 1اتمس1ف1ري1 س1بب 1ي1ك ت1غ1ييرد1ر ت1را1ز آ1ب 1دري1ا م1ي ش1ود1. 1هرچ1ه1 ف1ش1ا1ر ه1وا1 1كم1ت1ر 1با1ش1د ت1ر1از آب 1دري1ا د1ر ت1را1ز آ1ب 1دري1ا م1ي ش1ود1. 1هرچ1ه1 ف1ش1ا1ر ه1وا1 1كم1ت1ر 1با1ش1د ت1ر1از آب 1دري1ا

باالتر خواهد بود.باالتر خواهد بود.

ب1ه Storm SurgeStorm Surgeدامن1ه نوس1ان ت1راز آب ب1ر اث1ر وزش ب1اد )دامن1ه نوس1ان ت1راز آب ب1ر اث1ر وزش ب1اد )• ب1ه ( در 5/45/4( م1تر در م1تر خ1زر ش1مال1ي مي1 رس1د، مق1دا1ر آن 1در بخش1هاي خ1زر1 مي1ان1ي و جن1وبي ب1ه خ1زر ش1مال1ي مي1 رس1د، مق1دا1ر آن 1در بخش1هاي خ1زر1 مي1ان1ي و جن1وبي ب1ه

ندرت از يك متر فراتر مي رود. ندرت از يك متر فراتر مي رود.

ساخت س11دهاي متع11دد ب11ر روي رودخانه ه11اي ب11زرگ ورودي ب11ه خ11زر ساخت س11دهاي متع11دد ب11ر روي رودخانه ه11اي ب11زرگ ورودي ب11ه خ11زر •س1بب ا1ف1زايش1 مص1رف آ1ب ب1راي 1كش1اورز1ي و اف1زايش1 تبخ1ير س1طحي س1بب ا1ف1زايش1 مص1رف آ1ب ب1راي 1كش1اورز1ي و اف1زايش1 تبخ1ير س1طحي از 1دريا1چ1ه س1دها ش1ده 1اس1ت1. اهم1يت س1د1هاي س1اخته 1ش1ده ب1ر روي ولگ1ا از 1دريا1چ1ه س1دها ش1ده 1اس1ت1. اهم1يت س1د1هاي س1اخته 1ش1ده ب1ر روي ولگ1ا ب1ه تنه1ا1يي ب1ه م1راتب ب1يش1ت1ر از 1هم1ه د1يگ1ر1 س1دهاي س1اخته ش1ده1 ب1ر روي ب1ه تنه1ا1يي ب1ه م1راتب ب1يش1ت1ر از 1هم1ه د1يگ1ر1 س1دهاي س1اخته ش1ده1 ب1ر روي رود1خان1ه ه1اي 1ورودي 1ب1ه خ1زر اس1ت. مص1رف1 آب1 در حوض1ة آ1بري1ز ولگ1ا رود1خان1ه ه1اي 1ورودي 1ب1ه خ1زر اس1ت. مص1رف1 آب1 در حوض1ة آ1بري1ز ولگ1ا

س1انتيم1تر مي گردد. س1انتيم1تر مي گردد.1212س1بب كا1هش تر1از آب درياي 1خزر به1 اندا1زه 1س1بب كا1هش تر1از آب درياي 1خزر به1 اندا1زه 1

تنه1ا ورود حجم زي1اد آب ولگ1ا در فص1ل به1ار س1بب تغي1ير ش1ديد ت1راز آب تنه1ا ورود حجم زي1اد آب ولگ1ا در فص1ل به1ار س1بب تغي1ير ش1ديد ت1راز آب • ش1م1ال ب1ه ج1ن1وب ح1ركت 1مي ك1ن1د و ت1راز آب ش1م1ال ب1ه ج1ن1وب ح1ركت 1مي ك1ن1د و ت1راز آب ا1ز ا1زم1ي ش1ود ك1ه هم1چ1ون 1م1وجم1ي ش1ود ك1ه هم1چ1ون 1م1وج

س11انتي1متر ب11اال1 مي ب11رد ك11ه ح11دا1كثر آن د1ر تا1بس11تان در س11انتي1متر ب11اال1 مي ب11رد ك11ه ح11دا1كثر آن د1ر تا1بس11تان در 4040خ11زر ر1ا ت11ا 1خ11زر ر1ا ت11ا 1م1اهه1اي ت1ير و م1ردا1د روي مي ده1د و 1در فص1ل1 يخبن1دان در زم1س1تان ب1ه م1اهه1اي ت1ير و م1ردا1د روي مي ده1د و 1در فص1ل1 يخبن1دان در زم1س1تان ب1ه

علت ك1اهش ور1ودي ولگا ب1ه هما1ن انداز1ه تراز آب كاه1ش م1ي يابد.علت ك1اهش ور1ودي ولگا ب1ه هما1ن انداز1ه تراز آب كاه1ش م1ي يابد.

س1بب كن1ترل طغي1ان به1اري رودخان1ه و انتق1ال س1بب كن1ترل طغي1ان به1اري رودخان1ه و انتق1ال ت1ا ح1دي ت1ا ح1دي س1دهاي ولگ1ا س1دهاي ولگ1ا البت1ه البت1ه •آن به فصول ديگر مي گردد.آن به فصول ديگر مي گردد.

خليج خليج قربغازقربغاز

در ش11رق دري11اي خ11زر و در غ11رب در ش11رق دري11اي خ11زر و در غ11رب •كش1ور تركمنس1تان خليجي ب1ه ن1ام كش1ور تركمنس1تان خليجي ب1ه ن1ام

علت عم1ق علت عم1ق ه ه قربغ1از ق1رار دارد ك1ه ب1قربغ1از ق1رار دارد ك1ه ب1بس1ياركم و ق1رار گ1رفتن در منطق1ه بس1ياركم و ق1رار گ1رفتن در منطق1ه ك11ويري ن11رخ تبخ11ير بس11يار ب11االيي ك11ويري ن11رخ تبخ11ير بس11يار ب11االيي

آب دارددارد ت1وازن در مهمي نقش و آب ت1وازن در مهمي نقش و ..درياي خزر دارددرياي خزر دارد

م1تر مي م1تر مي 1010ماكزيمم عم1ق آن ب1ه ماكزيمم عم1ق آن ب1ه • 1500015000رس1د. مس1احت آن ح1دود رس1د. مس1احت آن ح1دود

% مس1احت % مس1احت 33كيلوم1تر مرب1ع )ح1دود كيلوم1تر مرب1ع )ح1دود يع1ني م1ربعي ب1ه اض1الع يع1ني م1ربعي ب1ه اض1الع خ1زر( اس1ت.خ1زر( اس1ت.

كيلومتر. كيلومتر.47/12247/122

44 الي الي 33سطح ت1راز اين خليج كم عم1ق سطح ت1راز اين خليج كم عم1ق •م1تر از 1س1طح ت1را1ز خ1ز1ر پ1اي1ين تر اس1ت و م1تر از 1س1طح ت1را1ز خ1ز1ر پ1اي1ين تر اس1ت و ب1دين دلي1ل آ1ب خ1زر1 ب1ه س1مت1 اين خليج ب1دين دلي1ل آ1ب خ1زر1 ب1ه س1مت1 اين خليج ط1ور ب1ه خل1يج اين م1ي ش1ود. ط1ور س1رازي1ر ب1ه خل1يج اين م1ي ش1ود. س1رازي1ر م1داو1م مق1داري از آب1 خ1ز1ر را1 مي نوش1د م1داو1م مق1داري از آب1 خ1ز1ر را1 مي نوش1د ت1بخ1ير بالفاص1له ع1و1ض در آب ت1بخ1ير و 1اين بالفاص1له ع1و1ض در آب و 1اين ي1ك بوس1ي1له بغ1ا1ز ق1ره خلي1ج ي1ك مي ش1ود. بوس1ي1له بغ1ا1ز ق1ره خلي1ج مي ش1ود.

كانا1ل باريك به1 خزر 1متصل ا1ست. كانا1ل باريك به1 خزر 1متصل ا1ست.

تركمنس111تان ب111ر روي دهان111ه تركمنس111تان ب111ر روي دهان111ه 19801980در در •خليج1 قربغ1از بن1د1 خ1اكي1 اح1داث ك1رد ك1ه خليج1 قربغ1از بن1د1 خ1اكي1 اح1داث ك1رد ك1ه

س1ال ك1امال س1ال ك1امال 33ب1ا1عث ش1د1 آب 1آن 1پس از1 ب1ا1عث ش1د1 آب 1آن 1پس از1 خش1ك ش1ود و1 از 1ط1رفي ب1ا1عث 1ش1د ك1ه خش1ك ش1ود و1 از 1ط1رفي ب1ا1عث 1ش1د ك1ه س1طح 1آب در1ي1اي خ1زر 1ب1ا 1س1رعت س1اليانه س1طح 1آب در1ي1اي خ1زر 1ب1ا 1س1رعت س1اليانه

سا1ن1تي1متر 1ا1فزايش پيد1ا كند. سا1ن1تي1متر 1ا1فزايش پيد1ا كند.2020 1تا 1تا 1414

پ1ايين )• پ1ايين )خليج ق1ره بغ1از در ترازه1اي بس1يار ب1اال - م1تر( و بس1يار ب1اال 3535خليج ق1ره بغ1از در ترازه1اي بس1يار - م1تر( و بس1يار

ا1ول ح1الت در دارد. آ1ب ت1ر1از نوس1ان در ن1اچ1يزي1 اث1ر ا1ول )1ص1فرمتر1( ح1الت در دارد. آ1ب ت1ر1از نوس1ان در ن1اچ1يزي1 اث1ر )1ص1فرمتر1(

ارتب1اط1 خ1ليج1 ق1ره1 ب1غ1از1 ب1ا 1در1ي1اي1 خ1زر ق1ط1ع 1خو1اه1د ش1د1 و 1در ح1الت1 ارتب1اط1 خ1ليج1 ق1ره1 ب1غ1از1 ب1ا 1در1ي1اي1 خ1زر ق1ط1ع 1خو1اه1د ش1د1 و 1در ح1الت1

دو1م 1هم1ة1 گس1تر1ة 1س1اح1ل1 ش1رقي1 ج1زي1ي1 از1 د1ري1اي 1خ1زر1 خ1واه1د ش1د و 1دو1م 1هم1ة1 گس1تر1ة 1س1اح1ل1 ش1رقي1 ج1زي1ي1 از1 د1ري1اي 1خ1زر1 خ1واه1د ش1د و 1

ر1ژيم تبخ1ير 1همانند سواحل1 شرقي مي1 گر1دد.ر1ژيم تبخ1ير 1همانند سواحل1 شرقي مي1 گر1دد.

بيش1ترين غلظت نم1ك در خليج ق1ره بغ1از مش1اهده مي ش1ود. م1يزان بيش1ترين غلظت نم1ك در خليج ق1ره بغ1از مش1اهده مي ش1ود. م1يزان •

ميلي م1تر در س1ال ميلي م1تر در س1ال 15001500ت1بخ1ير س1طح1ي رو1ي اين خليج در ح1دود ت1بخ1ير س1طح1ي رو1ي اين خليج در ح1دود

. . مي1لي مت1ر در سال تجاوز 1نمي كند1 مي1لي مت1ر در سال تجاوز 1نمي كند70701است و 1بارش ني1ز از 1است و 1بارش ني1ز از 1

گ1رم ب1ر لي1تر و ي1ا ح1تي گ1رم ب1ر لي1تر و ي1ا ح1تي 350350 ت1ا ت1ا 300300در واق1ع ش1وري اين منطق1ه در واق1ع ش1وري اين منطق1ه •

ب1يش1تر ن1يز1 م1ي 1رس1د. ب1دون 1اين 1خليج 1ش1وري 1ح1ال 1ح1اض1ر 1خ1ز1ر بس1ي1ار ب1يش1تر ن1يز1 م1ي 1رس1د. ب1دون 1اين 1خليج 1ش1وري 1ح1ال 1ح1اض1ر 1خ1ز1ر بس1ي1ار

تب1خ1ي1ر دل1ي1ل1 م1ع1دني 1ب1ه1 م1واد از تب1خ1ي1ر ب1ي1ش1ت1ر 1مي 1ش1د. 1مق1ا1دير 1ع1ظيم1ي1 دل1ي1ل1 م1ع1دني 1ب1ه1 م1واد از ب1ي1ش1ت1ر 1مي 1ش1د. 1مق1ا1دير 1ع1ظيم1ي1

بسي1ار زي1اد و 1ر1سوب گ1ذا1ري در1 كف اين 1خليج 1مشاهده م1ي شود.بسي1ار زي1اد و 1ر1سوب گ1ذا1ري در1 كف اين 1خليج 1مشاهده م1ي شود.

ت1ا • تابس1تان در آب س1طحي دم1اي بغ1از ق1ره خليج ت1ا در تابس1تان در آب س1طحي دم1اي بغ1از ق1ره خليج درج1ه 4040در درج1ه

سانتيگراد مي رسد.سانتيگراد مي رسد.

جريانهاي جريانهاي درياي خزردرياي خزر

منشأ جريان آب در درياي خزرمنشأ جريان آب در درياي خزر

1010 كه در اليه سطحي اثرگذار است و سرعت آن كمتر از كه در اليه سطحي اثرگذار است و سرعت آن كمتر از جريان ناشي از ورود آب رودخانه ايجريان ناشي از ورود آب رودخانه اي- - 11

مي باشد. مي باشد.سانتيمتر بر ثانيهسانتيمتر بر ثانيه

متر اول اليه آب اهميت دارد و نقش مستقيم آن در اليه متر اول اليه آب اهميت دارد و نقش مستقيم آن در اليه 5050كه در كه در جريان ناشي از وزش باد جريان ناشي از وزش باد - - 22

بسته به سرعت باد و مدت وزش آن از بسته به سرعت باد و مدت وزش آن از جريان هاجريان ها اين اين سرعت سرعت متر مي باشد و متر مي باشد و 1010 تا تا 00سطحي سطحي

.. سانتيمتر بر ثانيه متغير است سانتيمتر بر ثانيه متغير است5050چند سانتيمتر بر ثانيه تا چند سانتيمتر بر ثانيه تا

كه در اليه هاي عميق تر وجود دارد و كه در اليه هاي عميق تر وجود دارد و جريان ناشي از اختالف چگالي بخشهاي مختلف آب جريان ناشي از اختالف چگالي بخشهاي مختلف آب - - 33

معموالT داراي سرعت پايين هستند. معموالT داراي سرعت پايين هستند.

: همانطور كه گفته شدبه : همانطور كه گفته شدبه كشندي( كشندي( ات ات )نوسان )نوسان- جريان ناشي از نيروي گرانش ماه و خورشيد- جريان ناشي از نيروي گرانش ماه و خورشيد44

قابل توجه نيست. دامنه آن قابل توجه نيست. دامنه آن جذر و مد آن جذر و مد آن درياي خزر حوضه اي بسته است، مقدار درياي خزر حوضه اي بسته است، مقدار دليل اينكه دليل اينكه

ساعته مي باشد. ساعته مي باشد. 1212 سانتيمتر و دورة آن سانتيمتر و دورة آن22--1212

دقيق1ا همانن1د جري1ان در خليج ف1ارس در دري1اي خ1زر ن1يز جري1ان پ1اد س1اعتگرد اس1ت ك1ه دقيق1ا همانن1د جري1ان در خليج ف1ارس در دري1اي خ1زر ن1يز جري1ان پ1اد س1اعتگرد اس1ت ك1ه •عل1ت آ1ن همان نيرو1ي كو1ريوليس و 1نيروي تن1شي وارد 1از طرف ساحل1 بر آب مي باشد.عل1ت آ1ن همان نيرو1ي كو1ريوليس و 1نيروي تن1شي وارد 1از طرف ساحل1 بر آب مي باشد.

ب1ه دري1ا در س1احل غ1ربي دري1ا • ن1يز وارد ش1دن خش1كي ن1اهموار بس1تر و ب1ه دري1ا در س1احل غ1ربي دري1ا به علت ش1كل ن1يز وارد ش1دن خش1كي ن1اهموار بس1تر و به علت ش1كل )1كش1ور آذ1ربايج1ان( چ1رخش آ1ب در 1دري1اي خ1زر ب1ه 1س1ه ن1احي1ه1 در1 س1ه من1طق1ه خ1زر تقس1يم )1كش1ور آذ1ربايج1ان( چ1رخش آ1ب در 1دري1اي خ1زر ب1ه 1س1ه ن1احي1ه1 در1 س1ه من1طق1ه خ1زر تقس1يم

مي شود. مي شود.

جريانه1اي س1طحي در خزرمي1اني و جن1وبي ي1ك سيركوليش1ن در آب خ1زر ايج1اد مي كن1د. در جريانه1اي س1طحي در خزرمي1اني و جن1وبي ي1ك سيركوليش1ن در آب خ1زر ايج1اد مي كن1د. در •خزر1 شمالي ر1ژيم جري1ان، 1بوسيله آب ورو1دي رودخ1انه ها و همچنين بادها 1تعيين مي شود.خزر1 شمالي ر1ژيم جري1ان، 1بوسيله آب ورو1دي رودخ1انه ها و همچنين بادها 1تعيين مي شود.

در بخش شمالي، جريان از رودخانه ولگا در طول سواحل غربي خزر به سمت جنوب در بخش شمالي، جريان از رودخانه ولگا در طول سواحل غربي خزر به سمت جنوب •همواره امتداد دارد. همواره امتداد دارد.

جريان اصلي ولگا در طول سواحل غربي به سمت جنوب آمده و در بخش شمال جريان اصلي ولگا در طول سواحل غربي به سمت جنوب آمده و در بخش شمال •جزيره آبشوران به سمت شرق مي چرخد و به جرياني كه در سواحل شرقي خزر در جزيره آبشوران به سمت شرق مي چرخد و به جرياني كه در سواحل شرقي خزر در

حال حركت به سمت شمال است مي پيوندد و يك جريان دوراني بزرگ را خالف حركت حال حركت به سمت شمال است مي پيوندد و يك جريان دوراني بزرگ را خالف حركت عقربه هاي ساعت شكل مي دهد. عقربه هاي ساعت شكل مي دهد.

ادامه جريان اصلي به جنوب خزر رسيده و از آنجا به شرق منحرف مي شود بدون آنكه ادامه جريان اصلي به جنوب خزر رسيده و از آنجا به شرق منحرف مي شود بدون آنكه •از قسمت هاي كم عمق سواحل شرقي عبور كند و جريان پادساعتگرد بزرگي را در از قسمت هاي كم عمق سواحل شرقي عبور كند و جريان پادساعتگرد بزرگي را در

جنوب بوجود مي آورد.جنوب بوجود مي آورد.

جريان ديگري در غرب خزر مياني از درياي خزر به سمت خليج قره بغاز وجود دارد كه جريان ديگري در غرب خزر مياني از درياي خزر به سمت خليج قره بغاز وجود دارد كه •علت آن اختالف سطح دريا و خليج مذكور است. علت آن اختالف سطح دريا و خليج مذكور است.

متر بر ثانيه است در حالي كه سرعت متر بر ثانيه است در حالي كه سرعت 3535 تا تا 2525 سرعت جريان در كرانه غربي بين سرعت جريان در كرانه غربي بين • متر بر ثانيه كاهش مي يابد. متر بر ثانيه كاهش مي يابد. 1515 تا تا 1010جريانات در كرانه شرقي خزر به جريانات در كرانه شرقي خزر به

فراجوشي در درياي خزرفراجوشي در درياي خزردر اث11ر وزش باده11اي ش11مال غربي در اث11ر وزش باده11اي ش11مال غربي در س11واحل ش11رقي )س11واحل در س11واحل ش11رقي )س11واحل

upwellingupwellingقزاقس1تان( پدي1دة قزاقس1تان( پدي1دة ق11111درت اين ق11111درت اين ..رخ مي ده11111درخ مي ده11111د

upwellingupwelling ب1ه ان1دازه اي اس1ت ب1ه ان1دازه اي اس1ت ك11ه ب11اعث ح11ركت عم11ودي آب ك11ه ب11اعث ح11ركت عم11ودي آب

م111تري مي ش1ود. م111تري مي ش1ود.150150ت111اعمق ت111اعمق اين جري11ان عم11ودي در ح11دود اين جري11ان عم11ودي در ح11دود

س1انتيمتر ب1ر ثاني1ه س1انتيمتر ب1ر ثاني1ه 05/005/0 ت1ا ت1ا 02/002/0اس1ت. متأس1فانه اين تنه1ا جري1ان اس1ت. متأس1فانه اين تنه1ا جري1ان عم1111111ودي آ ب موج1111111ود در عم1111111ودي آ ب موج1111111ود در

..درياي خزر استدرياي خزر است

جزاير درياي جزاير درياي خزرخزر

كيلوم1تر مرب1ع كيلوم1تر مرب1ع 20002000 در دري1اي خ1زر تع1دادي جزي1ره وج1ود دارد ك1ه مس1احت ك1ل آنه1ا ح1دود در دري1اي خ1زر تع1دادي جزي1ره وج1ود دارد ك1ه مس1احت ك1ل آنه1ا ح1دود •

1كيلوم1ت1ر مرب1ع 1كيلوم1ت1ر مرب1ع 165165 و خ1زر جن1وبي و خ1زر جن1وبي 7171، خ1زر مي1اني ، خ1زر مي1اني 18131813اس1ت1؛ مس1احت1 ج1ز1اي1ر 1خ1زر1 ش1م1الي 1اس1ت1؛ مس1احت1 ج1ز1اي1ر 1خ1زر1 ش1م1الي 1

مي ب1ا1ش1د. جز1اي1ر1 اغ1لب1 كوچ1ك ب1و1ده 1و ن1زدي1ك ب1ه1 س1اح1ل واق1ع ه1س1تن1د. بزر1گ1ترين1 جزي1ره د1ر دري1ا1ي مي ب1ا1ش1د. جز1اي1ر1 اغ1لب1 كوچ1ك ب1و1ده 1و ن1زدي1ك ب1ه1 س1اح1ل واق1ع ه1س1تن1د. بزر1گ1ترين1 جزي1ره د1ر دري1ا1ي

ك1ه1 در 1 ك1ه1 در 1 1ك1يلوم1تر( 1ك1يلوم1تر(1111 1)1م1رب1عي ب1ه ض1ل1ع 1 1)1م1رب1عي ب1ه ض1ل1ع 1 ك1يلو1م1تر م1رب1ع1 اس1ت1 ك1يلو1م1تر م1رب1ع1 اس1ت1221221خ1زر1 1ج1زي1ره1 چچ1ن1 ب1ا مس1اح1ت1 خ1زر1 1ج1زي1ره1 چچ1ن1 ب1ا مس1اح1ت1

خ1ز1ر ش1ما1لي ق1را1ر دا1ر1د. و جزي1ره1 آش1و1ر1اده 1در د1ها1ن1ه خ1ليج1 گ1رگ1ان1 ت1نه1ا جز1ي1ر1ه1 ب1زرگ خ1ز1ر ش1ما1لي ق1را1ر دا1ر1د. و جزي1ره1 آش1و1ر1اده 1در د1ها1ن1ه خ1ليج1 گ1رگ1ان1 ت1نه1ا جز1ي1ر1ه1 ب1زرگ غ1رب1ي1غ1رب1ي1ب1خ1ش ب1خ1ش

نا1ح1ي1ه س1ا1حلي1 اي1ر1ان 1اس1ت1، گر1چ1ه ب1ا 1اف1زا1ي1ش1 ت1ر1از1 آ1ب 1در1ي1ا1ي1 1خ1زر ا1ن1ته1اي 1ش1به جز1ي1ر1ه 1مي1ان1 كال1ه نا1ح1ي1ه س1ا1حلي1 اي1ر1ان 1اس1ت1، گر1چ1ه ب1ا 1اف1زا1ي1ش1 ت1ر1از1 آ1ب 1در1ي1ا1ي1 1خ1زر ا1ن1ته1اي 1ش1به جز1ي1ر1ه 1مي1ان1 كال1ه

از1 1سرزمي1ن اصلي1 توس1ط 1كا1نال خو1ز1يني 1ج1دا شد1ه و ب1ه 1صورت1 جزي1ره1 در 1آمد1ه1 است. 1از1 1سرزمي1ن اصلي1 توس1ط 1كا1نال خو1ز1يني 1ج1دا شد1ه و ب1ه 1صورت1 جزي1ره1 در 1آمد1ه1 است. 1

و هواي خزرو هواي خزر آبآبدر بيش1تر اوق1ات س1ال )از نيم1ه ش1هريور ت1ا اواخ1ر ف1روردين( در بيش1تر اوق1ات س1ال )از نيم1ه ش1هريور ت1ا اواخ1ر ف1روردين(

م1ي1انگين دم1ا1ي ه1وا ب1ر1 روي1 دري1ا بيش1تر ا1ز س1اح1ل اس1ت و م1ي1انگين دم1ا1ي ه1وا ب1ر1 روي1 دري1ا بيش1تر ا1ز س1اح1ل اس1ت و تنه11ا1 د1ر ني1م11ه د1وم 1به11ار و1 ت1ابس11ت1ان 1ا1س11ت ك11ه 1اين1 ح11الت تنه11ا1 د1ر ني1م11ه د1وم 1به11ار و1 ت1ابس11ت1ان 1ا1س11ت ك11ه 1اين1 ح11الت ب1ر1عك1س1 مي 1ش1ود1. س1رد1ت1رين 1زم1ان1 ب1ر1 ر1وي ن1و1احي 1جن1وب ب1ر1عك1س1 مي 1ش1ود1. س1رد1ت1رين 1زم1ان1 ب1ر1 ر1وي ن1و1احي 1جن1وب

غر1بي 1 و مركز1ي درياي1 خزر1 ماه بهمن ا1ست. غر1بي 1 و مركز1ي درياي1 خزر1 ماه بهمن ا1ست.

در ماه ه1اي زمس1تان در بخش عمي1ق جن1وب دري1اي خ1زر در ماه ه1اي زمس1تان در بخش عمي1ق جن1وب دري1اي خ1زر •ي آ1ب در اين b 1 ب1اال اس1ت ك1ه1 ب1ا دم1اي 1ب1اال1 ي آ1ب در اين دم1ا1ي ه1و1ا نس1ب1تا b 1 ب1اال اس1ت ك1ه1 ب1ا دم1اي 1ب1اال1 دم1ا1ي ه1و1ا نس1ب1تان1ا1حي1ه تط1ابق د1ارد. ظ1ر1ف1يت 1گرم1ايي 1وي1ژه1 ب1االي آب س1ب1ب ن1ا1حي1ه تط1ابق د1ارد. ظ1ر1ف1يت 1گرم1ايي 1وي1ژه1 ب1االي آب س1ب1ب م1ي 1ش1ود ك1ه1 در 1ا1ين ناحي1ه1 تود1ه ه1اي 1ه1واي عب1و1ري از ش1مال م1ي 1ش1ود ك1ه1 در 1ا1ين ناحي1ه1 تود1ه ه1اي 1ه1واي عب1و1ري از ش1مال گر1م1ا1ي اض1افي 1را د1ري1ا1فت 1ك1نن1د. س1و1احل 1ش1رق1ي س1ردت1ر از گر1م1ا1ي اض1افي 1را د1ري1ا1فت 1ك1نن1د. س1و1احل 1ش1رق1ي س1ردت1ر از س1و1احل غ1ربي 1ا1س1ت،1 چ1ون1 س1وا1حل ش1رق1ي تو1س1ط نا1حي1ه س1و1احل غ1ربي 1ا1س1ت،1 چ1ون1 س1وا1حل ش1رق1ي تو1س1ط نا1حي1ه گ1س1ت1رده 1ني1م1ه ب1ي1اب1ا1ني ب1ا1 آب و1 ه1واي ق1اره1 اي 1محص1و1ر ش1ده گ1س1ت1رده 1ني1م1ه ب1ي1اب1ا1ني ب1ا1 آب و1 ه1واي ق1اره1 اي 1محص1و1ر ش1ده ك1ه 1س1ب1ب س1ر1د ش1د1ن ناح1ي1ه 1مي 1گ1رد1د. ش1م1ال 1دري1اي1 خ1زر1 در ك1ه 1س1ب1ب س1ر1د ش1د1ن ناح1ي1ه 1مي 1گ1رد1د. ش1م1ال 1دري1اي1 خ1زر1 در ز1مس1تان پوش1ي1ده ا1ز يخ1 1اس1ت، ب1ن1ا1بر1اي1ن س1ر1د1 ش1دن ه1واي ز1مس1تان پوش1ي1ده ا1ز يخ1 1اس1ت، ب1ن1ا1بر1اي1ن س1ر1د1 ش1دن ه1واي

روي 1آن را 1تشديد م1ي كن1د. روي 1آن را 1تشديد م1ي كن1د.

رط1وبت نس1بي ه1وا از جن1وب ب1ه ش1مال در داخ1ل دري1ا و از رط1وبت نس1بي ه1وا از جن1وب ب1ه ش1مال در داخ1ل دري1ا و از •ش11رق1 ب11ه غ11رب1 در 1ن11وا1حي س11احلي1 اف11زاي1ش مي ياب11د. ش11رق1 ب11ه غ11رب1 در 1ن11وا1حي س11احلي1 اف11زاي1ش مي ياب11د. رط1وبت نس1ب1ي از1 1س1اح1ل1 ب1ه ط1ر1ف 1دري1ا 1ن1يز د1ار1اي رون1د 1رط1وبت نس1ب1ي از1 1س1اح1ل1 ب1ه ط1ر1ف 1دري1ا 1ن1يز د1ار1اي رون1د 1

بي1ش11ترين ت1ع11داد ر1وز1ه11اي 1خش11ك1 در طي بي1ش11ترين ت1ع11داد ر1وز1ه11اي 1خش11ك1 در طي ا1ف1زايش11ي1 1اس11ت.ا1ف1زايش11ي1 1اس11ت. 4040--5050س1ال1 در 1س1وا1حل ش1رق 1رو1ي م1ي1 ده1د،1 ج1ا1ئي ك1ه س1ال1 در 1س1وا1حل ش1رق 1رو1ي م1ي1 ده1د،1 ج1ا1ئي ك1ه

ر1وز 1از 1س11ال دا1ر1اي 1ه11وا1ي 1خش11ك اس11ت1.1 تع11داد1 1روز1ه11اي1 ر1وز 1از 1س11ال دا1ر1اي 1ه11وا1ي 1خش11ك اس11ت1.1 تع11داد1 1روز1ه11اي1 م1رط11وب س11ا1ل در س11واحل1 ش11رقي1 1 از 1ش11مال1 1ب11ه 1جن11وب م1رط11وب س11ا1ل در س11واحل1 ش11رقي1 1 از 1ش11مال1 1ب11ه 1جن11وب

كاهش مي يابد. كاهش مي يابد.

در سواحل درياي خزر اغلب بارش در ماه هاي سرد در سواحل درياي خزر اغلب بارش در ماه هاي سرد •سال )آبان- فروردين( رخ مي دهد. گرچه در سواحل سال )آبان- فروردين( رخ مي دهد. گرچه در سواحل

شمالي و جنوب غربي شرايط قاره اي حكمفرما است شمالي و جنوب غربي شرايط قاره اي حكمفرما است و روند بارش ساالنه به ماه هاي گرم متمايل است. و روند بارش ساالنه به ماه هاي گرم متمايل است.

در س1واحل دري1اي خ1زر م1يزان ب1ارش ب1اران ب1ر ب1ارش در س1واحل دري1اي خ1زر م1يزان ب1ارش ب1اران ب1ر ب1ارش •ب1رف غل1ب1ه دار1د. ب1ارش ب1رف در1 مح1دوده 1زم1اني مه1ر- آب1ان ب1رف غل1ب1ه دار1د. ب1ارش ب1رف در1 مح1دوده 1زم1اني مه1ر- آب1ان و 1اس1فند-1 ف1رور1دين ن1يز1 ممكن 1اس1ت روي 1ده1د. ف1راواني و 1اس1فند-1 ف1رور1دين ن1يز1 ممكن 1اس1ت روي 1ده1د. ف1راواني ب1ا1رش ب1رف د1ر بي1ش1تر بخش 1ه1اي س1واحل دري1ا1ي خ1زر كم1تر ب1ا1رش ب1رف د1ر بي1ش1تر بخش 1ه1اي س1واحل دري1ا1ي خ1زر كم1تر

ت1ا 2020 اس1ت1 و تنه1ا 1در س1واحل 1ش1مالي آن % اس1ت1 و تنه1ا 1در س1واحل 1ش1مالي آن %55از %از % ت1ا 1414 اف1زاي1ش مي ي1اب1د. د1ر اس1فند م1اه د1ر بخش ش1مالي دري1اي اف1زاي1ش مي ي1اب1د. د1ر اس1فند م1اه د1ر بخش ش1مالي دري1اي

، 1در بخش ش11مال ، 1در بخش ش11مال 4040--5050خ11زر ف11ر1اواني ب11ا1رش ب11ر1ف %خ11زر ف11ر1اواني ب11ا1رش ب11ر1ف % 88 و در س1واحل جن1وبي % و در س1واحل جن1وبي %2020--2727 1 1%%غ1ربي 1 خ1زر مي1انيغ1ربي 1 خ1زر مي1اني

ا1س1ت. ه1مچ1نين ا1ين رو1ن1د كاهن1ده م1يزان ب1ارش ب1رف از ا1س1ت. ه1مچ1نين ا1ين رو1ن1د كاهن1ده م1يزان ب1ارش ب1رف از ش11م1ال ب11ه جن11وب1 در س11و1احل ش11رقي د1ري11اي خ11زر ن11يز ش11م1ال ب11ه جن11وب1 در س11و1احل ش11رقي د1ري11اي خ11زر ن11يز

م1شاهده 1مي شو1د.م1شاهده 1مي شو1د.

6060بارش ب1ر روي دري1اي خ1زر بس1يار ن1اهمگن اس1ت و از بارش ب1ر روي دري1اي خ1زر بس1يار ن1اهمگن اس1ت و از • 18001800ي ت11ا1 ح11دود1 ي ت11ا1 ح11دود1 ش11رقش11رقميليم11تر در 1س11ال در 1س11واحل ميليم11تر در 1س11ال در 1س11واحل

((در ناحي1ه ان1زليدر ناحي1ه ان1زلي)1)1ي ا1ي1ران ي ا1ي1ران غ1ربغ1ربميليم1تر در1 س1ال در1 س1واحل 1ميليم1تر در1 س1ال در1 س1واحل 1 مي1انگين1 ب1ارش ب1ر مي1انگين1 ب1ارش ب1ر ه1ه1و جن1وب آ1ذربا1يج1ان تغي1ي1ر مي كن1د. 1بيش1ينو جن1وب آ1ذربا1يج1ان تغي1ي1ر مي كن1د. 1بيش1ين

( و كمين11ة آن ( و كمين11ة آن 19691969 ميل1يم11تر 1)در س11ال ميل1يم11تر 1)در س11ال 326326روي1 دري11ا 1روي1 دري11ا 1..( رخ داد( رخ داد19441944 م1يليمتر )در سال 1 م1يليمتر )در سال 1221221

آب و هواي خزرآب و هواي خزر

دري1اي خ1زر از كاناله1اي ايج1اد ش1ده از طري1ق رودخانه ه1اي دري1اي خ1زر از كاناله1اي ايج1اد ش1ده از طري1ق رودخانه ه1اي •ولگ1ا، دن1پ1ر و دن1 ب1ه د1رياه1اي س1ي1اه و س1ف1يد و1بالتي1ك متص1ل ولگ1ا، دن1پ1ر و دن1 ب1ه د1رياه1اي س1ي1اه و س1ف1يد و1بالتي1ك متص1ل

((seesee ) )ا1س11ت. اگ11ر چ11ه1 از ن1ظ11ر ت11اريخي1 خ11ز1ر را در1ي11ا 11ا1س11ت. اگ11ر چ11ه1 از ن1ظ11ر ت11اريخي1 خ11ز1ر را در1ي11ا 11( ( LakeLake)) اك11ثر زمين شن1اس11ان آن ر1ا درياچ11ه اك11ثر زمين شن1اس11ان آن ر1ا درياچ11هوليوليم1ي نامن11د؛ 1م1ي نامن11د؛ 1

ب1ر .1.1مي دانن1دمي دانن1د سياس1ي مس1ائل ب1ه مطل1ب اين ب1ر اهميت سياس1ي مس1ائل ب1ه مطل1ب اين اهميت ح1ر1يم آب1ي ب1راي درياه1اي ح1ر1يم آب1ي ب1راي درياه1اي ميگ1ردد. طب1ق ق1وان1ين ب1ين المل1ل1ميگ1ردد. طب1ق ق1وان1ين ب1ين المل1ل1

آز1اد 1ب1راي ه1ر كش1ور س1احل1ي ب1ا س1هم 1ه1ر كش1ور ا1ز من1ابع ي1ك آز1اد 1ب1راي ه1ر كش1ور س1احل1ي ب1ا س1هم 1ه1ر كش1ور ا1ز من1ابع ي1ك درياچ1ة1 مش1تر1ك مت1ف1اوت1 اس1ت. 1اخت1الف 1فعلي1 كش1ورهاي درياچ1ة1 مش1تر1ك مت1ف1اوت1 اس1ت. 1اخت1الف 1فعلي1 كش1ورهاي س1ا1حلي خ1زر، ب1ر 1س1ر س1همش1ان ا1ز خ1زر 1از زم1ان فروپاش1ي س1ا1حلي خ1زر، ب1ر 1س1ر س1همش1ان ا1ز خ1زر 1از زم1ان فروپاش1ي ش1وروي س1ابق ايج1اد ش1د.1 كش1ور1هاي1 ت1ازه 1اس1تقالل يافت1ه و ش1وروي س1ابق ايج1اد ش1د.1 كش1ور1هاي1 ت1ازه 1اس1تقالل يافت1ه و

بين1 باي1د1 خ1زر د1ري1اي ك1ل ك1ه معت1قدن1د بين1 ر1وس1يه باي1د1 خ1زر د1ري1اي ك1ل ك1ه معت1قدن1د كش1ور 55ر1وس1يه كش1ور س1ه1م اس1ت، معتق1د اي1ر1ان ك1ه ح1الي در ش1ود1، س1ه1م تق1س1يم اس1ت، معتق1د اي1ر1ان ك1ه ح1الي در ش1ود1، تق1س1يم ش1وروي 1س1ابق1 باي1د 1بين كش1ورها1ي ت1ازه1 اس1ت1قالل يافت1ه و ش1وروي 1س1ابق1 باي1د 1بين كش1ورها1ي ت1ازه1 اس1ت1قالل يافت1ه و ب1اقي ب1اقي ر1وس1يه 1تقس1ي1م ش1ود و 1س1هم 1اي1را1ن كم1ا في س1ابق ر1وس1يه 1تقس1ي1م ش1ود و 1س1هم 1اي1را1ن كم1ا في س1ابق

بما1ند.بما1ند.

كارشناس11ان بخش ان11رژي اي11االت متح11د آمريك11ا تخمين كارشناس11ان بخش ان11رژي اي11االت متح11د آمريك11ا تخمين •مي زنن1د ك1ه ذ1خ1اي1ر نف1تي دري1اي خ1زر1 ش1ام1ل دو1يس1ت بيلي1ون مي زنن1د ك1ه ذ1خ1اي1ر نف1تي دري1اي خ1زر1 ش1ام1ل دو1يس1ت بيلي1ون

% ذ1خاير1 جهاني( مي1 باشد. % ذ1خاير1 جهاني( مي1 باشد. 1616بشكه1 )يعني1 حدود1 بشكه1 )يعني1 حدود1

خاويار جهان از درياي خزر تامين مي شود. خاويار جهان از درياي خزر تامين مي شود.90%90%•