1

Khái quát dự án

11/08/2014Hideki Wada, Chuyên gia JICA

Dự án Chất thải rắn Việt Nam (VWP)

2

Khái quát dự án Tên dự án Dự án Tăng cường năng lực về Quản lý chất thải đô thị tại Việt Nam Dự án Chất thải rắn Việt Nam (http://vietnamwastepj-vn.blogspot.com)

Loại hình dự án Hỗ trợ Kỹ thuật bởi Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA)

Mục tiêu dự án Tăng cường năng lực quản lý chất thải rắn đô thị

Đối tác Bộ Xây Dựng Hà Nội Thừa Thiên Huế là địa phương thí điểm được lựa chọn

Các hoạt động chính Bộ Xây Dựng

• Rà soát lại các văn bản luật/quy định hiện hữu• Xây dựng cơ sở dữ liệu• Thúc đẩy các hoạt động liên quan đến các khu liên hiệp xử lý chất thải rắn

Hà Nội• Rà soát lại quy hoạch quản lý chất thải rắn Hà Nội• Nghiên cứu tiền khả thi cho một khu liên hợp xử lý chất thải rắn• Thúc đẩy các hoạt động liên quan đến các khu liên hiệp xử lý chất thải rắn

Thừa Thiên Huế• Hỗ trợ lập và thực hiện quy hoạch quản lý chất thải rắn

Thời gian thực hiện: 4 năm (2014 – 2018) Hội thảo tiếp cận cộng đồng: 1 lần/năm vào tháng 1 hàng năm

3

Bài thuyết trình về:Hướng tới quản lý tổng hợp chất thải rắn

4

Quản lý chất thải rắn tại Nhật Bản

5

Dân cưHộ kinh doanh

Chất thải dễ cháy(2 lần/ tuần)

Chất thải khôngdễ cháy(1 lần/ tuần)

Chất thải tái chế(Giấy, chai nhựa, vỏ hộp)(1 lần/ tuần)

Chôn lấp bởichính quyềnthành phố

Chất thải nguy hại(Pin khô...)

Đốt

Chất thải có kíchthước lớn(Theo yêu cầu)

Nghiền và Phânloại

Phân loại Đơn vị hoạtđộng tái chế

Lưu giữ

Hoạt động thugom của chínhquyền thànhphố từ các“Điểm tập kếtchất thải”

Công ty tái chế

Dòng quản lý chất thải sinh hoạt

6

Hoạt động xả thải tại Nhật Bản

7

8

9

10

11

Thông điệp 1Làm thế nào để Quy hoạch của Việt Nam có hiệu quả?

- Những khía cạnh còn thiếu sót trong Quy hoạch -

12

Quy hoạch tổng hợp điển hình

12

Năm mục tiêu

Lượng chất thải dựkiến

Các chỉ số mục tiêubao gồm tỷ lệ tái

chế

Lượng chất thảiđược xử lý

Các cơ sở xử lýđược xây dựng

- Quy mô- Chi phí đầu tư

Lựa chọn địa điểm, công nghệ…

<Một số câu hỏi trọng tâm nhằm đánh giá quy hoạch>- Mục tiêu về tỷ lệ tái chế có được cân nhắc để quyết định quy mô của cơ sở xử lý?- Có những cách nào để giảm thiểu chất thải với những tỷ lệ giảm thiểu dự kiến/mong đợi?- Hình thức phân loại tại nguồn nào được giới thiệu? - Làm thế nào để các cơ sở xử lý được vận hành một cách bền vững về mặt tài chính?

13

Tầm quan trọng của việc hài hòa giữa các khía cạnh kinh tế - xã hội và các khía cạnhliên quan đến cơ sở xử lý

Các khía cạnh “kinh tế xã hội” phải được cân nhắc cẩn thận. Các điều kiện kinh tế xã hội để thiết kế cơ sở xử lý Các điều kiện kinh tế xã hội để vận hành bền vững Những khía cạnh nào cần được cân nhắc?

Chức năng củaQLCTR

Quản lý Kỹ thuật(Các cơ sở

QLCTR)

Quản lý kinh tế xãhội

Tính thống nhất

14

Một ví dụ về quy hoạch tổng thể tại chính quyền địa phương(Thành phố Bunkyo, Tokyo)

Giáo dục môi trường Kiểm soát phát sinhchất thải

Thu gom chất thải cóhệ thống

Phân loại chất thải tạinguồn

Các biện pháp giảmthiểu chất thải khác

nhauThúc đẩy tái chế chất

thải hữu cơ

Xử lý chất thải hợp lý

Sử dụng các ưu đãikinh tế để tác độngvào hành vi của con

người

Phát triển các cơ sởquản lý chất thải rắn

Quản lý thông tinNhiều giải pháp khác nhau được áp dụng để đạtđược mục tiêu

15

Thông điệp 2Ở Việt Nam có kế hoạch phát triển cơ sở xử lý dài hạn không?

16

Tại sao không có nhà đầu tư?

Từ quan điểm của các tỉnh Từ quan điểm của các nhà đầu tư

Yếu tố thịtrường

Rất khó để tìm nhà đầu tư vì dự ánkém hấp dẫn.

Các dự án hấp dẫn hơn được ưu tiêncao hơn.

Trách nhiệmrủi ro củatỉnh

Không cần cam kết vì các nhà đầutư sẽ chịu trách nhiệm cho tất cảcác vấn đề.

Không chắc chắn để thu gom đủ lượngrác để đảm bảo điểm hòa vốn bởikhông thấy sự cam kết từ phía tỉnh.

Phối hợpgiữa các nhàđầu tư

Thỏa thuận với các nhà đầu tư cóthể giải quyết được vấn đề.

Các nhà đầu tư hiện tại ở các khu liênhợp khác ở trong cùng một tỉnh cũngcạnh tranh với nhau.

Lựa chọncông nghệ

Bất kỳ công nghệ nào sẽ đượcchấp nhận nếu mức phí xử lý đưara chấp nhận được. 

Phí xử lý mong đợi quá thấp

Quá trình lựachọn

Nếu dự án đủ hấp dẫn thì các nhàđầu tư sẽ có thể quan tâm.

Quá trình lựa chọn không rõ ràng sẽdẫn đến kết quả chi phí lựa chọn sẽkhông được tính đến.

Hợp đồngtiêu chuẩn

Các hợp đồng dài hạn không thểđược thực hiện do các quy định vềngân sách.

Bắt buộc phải có cam kết dài hạn để rủiro đầu tư thấp.

17

Kế hoạch phát triển cơ sở xử lý dài hạn

0

200,000

400,000

600,000

800,000

1,000,000

1,200,000

1,400,000

1,600,000

0

200

400

600

800

1,000

1,200

1,400

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

Sứcchứa

cònlạitrong

bãichônlấp

(tấn)Lư

ợngchất

thải(t/ngày)

Quá khứ Tương lai

Khủng hoảnglần thứ nhất

Khủng hoảnglần thứ hai

Công suất của cơ sở xử lý

Chất thải thu gom đượcSức chứa còn lạitrong Bãi chôn lấp(cột phải)

18

Thông điệp 3Tại sao không cố gắng kiểm soát các chất thải mục tiêu?

19

Mở rộng giới hạn QLCTR<Hiện tại>

<Thách thức>

Thu gom&

Vận chuyểnXử lý Xử lý/Tiêu hủy

cuối cùng

Lượng chất thải cũng như tính chất của chất thải được đưa ra.

Thu gom&

Vận chuyểnXử lý Xử lý/Tiêu hủy

cuối cùngChất thải phát sinh

Lượng chất thải và tính chất của chất thải có thể thay đổi.- Tái chế trong các khách sạn để giảm thiểu chất thải du lịch- Tái chế trong các trường học cho mục đích giáo dục về

chất thải- Tái chế tại các siêu thị- Tái chế trong các văn phòng chính phủ như nhữngnhà tiên phong- Phân loại tại nguồn có sự tham gia của cộng đồng

Chấtthải

Chất thải

Trao đổi với chủ nguồnthải→Chuyển từ người cungcấp dịch vụ thuần túythành nhà sản xuất

20

Thí điểm của một khách sạn tại Tokyo

21

Thí điểm tại các trường học ở Thái Lan

22

Các hoạt động tái chế đa dạng ở Nhật Bản

22

23

Những vấn đề khác cần cân nhắc

24

Hướng tới hệ thống quản lý tổng hợp chất thải rắn

Chất thải từ tàu thuyền Chất thải từ lũ lụt Phân loại chất thải tại nguồn có sự tham gia của cộng đồng Hệ thống thu gom được cải tiến độc lập với việc quét đường Phát triển cơ sở tập trung (vấn đề truyền thống) Xử lý chất thải hiệu quả ở khu vực nông thôn Quản lý tài chính theo cấu trúc (bao gồm từ phí vệ sinh cho đến đơn giá xử lý)

25

Những hỗ trợ đa dạng từ trung ương nhằm hướng tớimột hệ thống quản lý tổng hợp chất thải rắn

26

Các luật QLCTR của Nhật Bản được sắp xếp bằng các công cụ chính sách

Công cụ chínhsách Thành phố Tỉnh Chính quyền Trung Ương

Thu hút cộngđồng

Khuyến khích sự tham giacủa cộng đồng (4, 5-8, 5-9)

Tăng cường nănglực

Tăng cường năng lực chocác cán bộ (4)

Những nhà tái chế đã đăng kí (20-2) Kỹ sư QLCTR đã được chứng nhận

(21)Quản lý dữ liệu/ thông tin Quản lý dữ liệu CTRCN (4) Quản lý thông tin (4)

Phát triển côngnghệ Phát triển công nghệ (4)

Hỗ trợ kỹ thuật Hỗ trợ kỹ thuật cho cácthành phố (4)

Hỗ trợ kỹ thuật cho các thành phố vàchính quyền tỉnh (4)

Hỗ trợ tài chính Hỗ trợ tài chính cho các thành phố và

chính quyền tỉnh nhằm thúc đẩy các cơsở QLCTR (23)

Điều phối Yêu cầu các nhà sản xuấthợp tác (6-3)

Điều phối vùng (4, 9-8, 9-9) Yêu cầu các nhà sản xuất hợp tác (6-3,

19-2)

Lập kế hoạch Lập kế hoạch QLCTRSH (6) Lập kế hoạch QLCTR (5-5)

Lập chính sách cơ bản (5-2) Lập kế hoạch phát triển cơ sở xử lý (5-

3)

CTRSH: Chất thải rắn sinh hoạt CTRCN: Chất thải rắn công nghiệp

27

Các luật QLCTR của Nhật Bản được sắp xếp bằng các công cụ chính sách (tiếp)

Công cụchính sách Thành phố Tỉnh Chính quyền Trung Ương

Cấp giấyphép

Có quyền cấp phépkinh doanh QLCTRSH (7)

Có quyền cấp giấy phépliên quan đến các cơ sởQLCTRSH (8)

Có quyền cấp phép kinhdoanh QLCTRCN (14)

Có quyền cấp phép xuất nhập khẩu CTRCN (15-4-5)

Yêu cầu

Cung cấp hệ thốngQLCTRSH thích hợp(6-2)

Quản lý cơ sở xử lýhiệu quả (4)

Xác nhận về sự thích hợp của việc xuất khẩu CTRSH (10)

Yêu cầu về QLCTRCN (11, 12, 13-1) Yêu cầu về phục hồi các bãi chôn lấp cũ (15-17) Các nhà thầu xây dựng chịu trách nhiệm (21-3)

Quyền Hoạt động kiểm tra

liên quan đến CTRSH và CTRCN (18)

Hoạt động kiểm tra liênquan đến CTRSH vàCTRCN (18)

Hoạt động kiểm tra liên quan đến CTRSH và CTRCN (18)

Khuyếnkhích

Bãi bỏ kiểm soát tái chế (9-8) Khuyến khích quản lý thích hợp hóa chất nhân tạo và

amiăng (9-9, 9-10) Khuyến khích công ty quản lý dữ liệu QLCTRCN (13-2) Khuyến khích các trung tâm QLCTR cộng đồng (15-5)

Xử phạt Có quyền yêu cầu xửphạt (V)

Có quyền yêu cầu xử phạt(V) Có quyền yêu cầu xử phạt (V)

CTRSH: Chất thải rắn sinh hoạt CTRCN: Chất thải rắn công nghiệp

28

Những hỗ trợ đa dạng từ trung ương

Những luật về thúc đẩy các hoạt động tái chế Luật tái chế bao bì/vỏ chứa Luật tái chế chất thải điện tử Luật tái chế chất thải hữu cơ

Hỗ trợ tài chính cho việc phát triển các cơ sở xử lý 1/3 – 1/2 chi phí xây dựng Quy hoạch cần phải được trình cùng với việc minh

chứng được tính phù hợp của kế hoạch cho cơ sở xửlý.

Thống kê chất thải Thu thập hệ thống dữ liệu từ chính quyền địa phương Công bố trên internet

Những hướng dẫn Hướng dẫn quy hoạch tổng hợp Hướng dẫn tận dụng những khuyến khích kinh tế Những công cụ thúc đẩy tái chế Hướng dẫn hạch toán chất thải Hướng dẫn kỹ thuật cho các cơ sở xử lý Hướng dẫn chuẩn bị hồ sơ thầu Hướng dẫn cho những vấn đề mới cập nhật

Thảo luận giữa các ủy ban kỹ thuật về những vấn đềđặc biệt Thúc đẩy tái sử dụng Những vấn đề về môi trường và tài chính Dòng chất thải

Những chương trình khen thưởng Kêu gọi đề xuất cho những chính sách khuyến khích

mới Luật về xã hội carbon Phát triển kinh doanh môi trường tại các nước Châu Á Tận dụng sinh khối

28

29

Đề xuất hướng tới một hệ thống quản lý tổng hợp CTR

Khu liên hợpQLCTR

Lượng chấtthải/Quản lý

chất lượng (*)

Quy hoạch

Chính quyền địa phương

Các chính sáchkhác

Trung Ương

Giám sát

Hỗ trợ cho việcthực hiện cáccơ sở xử lý

Hỗ trợ cho việcquản lý

“Các mô hìnhtiêu biểu”

Hỗ trợ cho cácchính sách khác

(*) ví dụ như Phân loại tại nguồn, tái chế dựa vào cộng đồng

Chính sáchhướng dẫn bằng“Hướng dẫn Quy

hoạch”

Thống nhất

Tất cả các chính sách phảituân theo các quy định/luật29

30

Những lần sửa đổi luật QLCTR tại Nhật Bản

Năm Những sửa đổi chính Bối cảnh1970 Luật được thông qua Ô nhiễm nghiêm trọng

1976 Cấm hành vi thuê lại một nhà thầu khác để xử lý chất thải Chôn lấp chất thải nguy hại bất hợp pháp ởTokyo

1991 Sửa đổi mục đích của luật Thêm nhiệm vụ của tất cả các ngành Quy định các thành phố phải lập quy hoạch tổng thể về QLCTR Quy định cấp phép nghiêm ngặt hơn Quản lý thêm dữ liệu Thêm hạng mục chất thải nguy hại Giới thiệu khu liên hiệp QLCTR cộng đồng

Nhu cầu cải thiện QLCTR toàn diện

1993 Các quy định liên quan đến xuất khẩu chất thải Sự cố xuất khẩu chất thải tại Philippines

1994 Các tiêu chuẩn nghiêm ngặt hơn về bụi nhỏ Bụi nhỏ từ những xe hết hạn sử dụng

1997 Tăng cường giảm thiểu chất thải Quy định nghiêm ngặt hơn về kinh doanh QLCTR Quản lý dữ liệu nghiêm ngặt hơn Tiêu chuẩn đốt nghiêm ngặt hơn

Sức chứa của bãi chôn lấp không đủ Chất dioxin từ việc QLCTRCN không thích

hợp

2000 Chính quyền trung ương và tỉnh lập thêm kế hoạch Quy định nghiêm ngặt hơn về kinh doanh QLCTR bao gồm việc

xử phạt nặng

Xã hội tuần hoàn vật chất

QLCTRCN: Quản lý chất thải rắn công nghiệp