157BUÙT TRE MAGAZINE w P.O. BOX 11134 - CHANDLER, AZ 85248 w THAÙNG 12.2018 w ARIZONA, NEW MEXICO, TEXAS, UTAH, COLORADO

KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT

CHEÁ TAÏO XE PORSCHEMÔÙI

NGUYEÂN-ÑANG

KIEÅU XE MÔÙIHieän nay nhöõng coâng ty xe hôi treân theágiôùi - töø Myõ, Ñöùc, Phaùp, Nhaät ñeánNam-Haøn - ñeàu coá gaéng "laøm môùi" vaøikieåu xe moãi naêm ñeå caïnh tranh vôùinhau, coù theå laø moät kieåu xe hoaøn toaønmôùi hoaëc söûa vaøi chi tieát cho xe coù veû"updated" (face lifting), ví duï ñoåi môùicaûn xe hay naép thuøng ñoäng cô v.v...Cheá taïo moät kieåu xe hoaøn toaøn môùi toánkeùm raát nhieàu, coâng vieäc thieát keá ñoøihoûi nhieàu thôøi gian (3-5 naêm), ngoaøicoâng ty nhöõng khuoân daäp (daäp maùi xe,cöûa tröôùc cöûa sau v.v...) phaûi laøm hoaøntoaøn môùi vaø raát toán keùm. Ngaân saùch taïomoät xe môùi coù theå leân ñeán vaøi traêmtrieäu ñoâ la. Nhö nhöõng baøi cuûa toâi veà xe töï laùicho bieát, maëc duø coâng ty Toyota (vôùixe Prius) vaø Lexus ñaõ thöû nghieäm xetöï laùi treân hai ba naêm nay nhöng hieänthôøi chuùng ta khoâng nghe ñöôïc tin töùcgì cuûa hai haõng ñoù veà loaïi xe kieåu môùinaøy, moät lyù do deã hieåu laø coù theå hoïñang thieát keá, cheá taïo moät kieåu xe môùimaø noäi thaát khoâng gioáng nhö xe baâygiôø, khoâng coù hai haøng gheá ngoài phíatröôùc phía sau, coù theå khoâng coù tay laùixe, khoâng coù chaân ñaïp gas vaø ñaïpthaéng? Haõng Toyota ñaõ höùa heïn seõ coùxe töï laùi chaïy treân xa loä naêm 2020. Ñaâucoøn laâu nöõa, chæ coøn moät naêm... Trôû laïi xe kieåu môùi, maëc duø toánkeùm nhieàu vaø caàn thôøi gian laâu daøi,nhöng coâng ty xe naøo cuõng phaûi coù

kieåu xe môùi sau vaøi naêm face lifting.Haõng xe Porsche cuõng khoâng laømngoaïi leä; luùc ñoù chöông trình thieát keá

xe Porsche 4 choã bò baùc boû - moïi ngöôøiñeàu cöôøi khi haõng Porsche ñònh thieátkeá loaïi xe 4 choã naøy, vì xe Porsche laø

(Xem töø traùi, treân xuoáng döôùi) Hình xePorsche Carrera cuõ - Xe mui traàn - Xe 4choã - Porche Turbo.

Taùc giaû Nguyeân-Ñang

Kieåu xe môùi Porsche Boxster

158 WWW.BUTTRE.ORG w BUTTRE@BUTTRE.ORG w QUAÛNG CAÙO / ADVERTISEMENT 480.459.9530 10AM-4PM THÖÙ HAI-THÖÙ SAÙU

xe theå thao chaïy nhanh, chæ coù 2+ 2choã, hai choã ñaèng tröôùc cho ngöôøi laùixe vaø moät ngöôøi ngoài beân caïnh, hai choãñaèng sau raát nhoû khoâng bieát ñeå laøm gì,chaéc vöøa ñuû choã cho con nít hay vaøithuøng haønh lyù nhoû. OÂng giaùm ñoác coângty thôøi ñoù bò sa thaûi (luùc tröôùc oâng laømcho haõng Nixdorf veà maùy ñieän tính,ñaâu coù bieát gì veà kyõ ngheä xe hôi vaø nhucaàu khaùch haøng cuûa haõng Porsche) vaøoâng giaùm ñoác vaên phoøng thieát keá cuõngbay luoân (nghe ñoàn oâng qua ñaàu quaâncho haõng xe Huyndai, do ñoù haõng naøymôùi coù nhieàu loaïi xe toát). Chöùng khoaùncuûa haõng Porsche xuoáng khoaûng 300Deutsche Mark (ñoàng tieàn Ñöùc maõ thôøibaáy giôø). Coâng ty Porsche coù xöôûng saûn xuaátôû thaønh phoá Stuttgart ôû mieàn Taây Namnöôùc Ñöùc, coøn vaên phoøng thieát keá (De-sign Center) ôû Weissach caùch Stuttgartkhoaûng 70 caây soá veà höôùng Taây. Döï aùnxe Porsche 4 choã bò boû, toâi laøm vieäctrong vaên phoøng thieát keá ñang langthang khoâng bieát laøm gì, oâng xeáp keâuleân cho toâi bieát laø toâi laø moät trongnhöõng ngöôøi baét ñaàu moät chöông trìnhmôùi vaø oâng noùi tieáp laø nhöõng nhaân vieânnaøy seõ ñi hoïc moät lôùp hai tuaàn veà Proj-ect Management, CAD/CAM, nhu lieäuMS-Project... laøm toâi vui vaø cuõng ñôû longaïi vì ñöôïc ñi hoïc lôùp tu nghieäp. Luùc ñoù toâi laøm vieäc trong vaên phoøngBody-In-White, ñöôïc caùi lôïi laø gaànxöôûng baûo toàn (Maintenance) cuûa haõngneân thænh thoaûng cuoái tuaàn qua beân ñoùmöôïn xe chaïy cuoái tuaàn. Treân nguyeân taéc moãi nhaân vieân chæñöôïc möôïn xe hai laàn moät naêm, nhöngvì lieân heä ñaëc bieät cuûa vaên phoøngBody-In-White (lo veà an toaøn) neânthaùng naøo toâi cuõng coù xe cho möôïn ñichaán vôùi baïn beø...

DESIGN CENTERMoät hình veõ phaùt hoïa ñaàu tieân kieåu xe môùicuûa Vaên phoøng Veõ kieåu XeThoâng thöôøng moät coâng ty xe hôi coùnhieàu vaên phoøng nhö xöôûng saûn xuaát(Manufacturing Plants) vaø moät trungtaâm thieát keá (Design Center). Trung taâm naøy laïi ñöôïc chia laømnhieàu vaên phoøng: Veõ kieåu xe (Styling),Thieát keá söôøn xe (Design of Body-in-

White), Thieát keá noäi thaát (Design Inte-rior), Ñoäng cô vaø boä phaän chuyeån ñoäng(Motor and Transmission), Ñieän, Thöûnghieäm (Testing) vôùi WindTunel, vaøñoaïn ñöôøng thöû nghieäm xe (xem hình1). Ngoaøi ra haõng Porsche laïi coù moätvaên phoøng nghieân cöùu tieáng ñoäng cô,phaûi thieát keá laøm sao ñeå maùy xe coùtieáng noå doøn ñaëc bieät maø ngöôøi ôû xanghe bieát ñoù laø chieác xe Porsche. Moãi kieåu xe môùi ñeàu coù moät con soá- teân xe seõ "baät mí" veà sau. Nhö xe soá356, 944, 964, 911, 991, 986 vaø 996v.v... Xe soá 356 laø chieác xe ñaàu tieâncuûa haõng Porsche. Xe naøy laø moät loaïi xe nheï, söôøn cheátaïo baèng kim loaïi nhoâm, maùy ôû ñaèngsau, chæ coù hai cöûa, giaù khoaûng $4,000naêm 1948, kieåu xe mui traàn maéc hôn.Naêm 1963 ñöôïc thay theá baèng xe soá911 laø kieåu xe coå ñieån cuûa haõngPorsche.

Xe soá 356 cuõng laø xe maø taøi töû noåitieáng James Dean chaïy vaø bò taïi naïn xehôi maø maát ñi. Chöông trình xe môùi noùi treân cuõngcoù moät con soá hieäu, ñuùng ra laø hai: 866vaø 966. 866 cho kieåu xe ngaén, coù maùixe coù theå môû ra ñöôïc (Convertible),coøn 966 cho kieåu xe daøi hôn moät chuùt,maùi xe phía sau bò caét cheùo, thöôøng goïilaø loaïi xe Coupeù. Hai kieåu ñeàu coù phaànñaøng tröôùc gioáng nhau, phía sau thìkhaùc.

Trôû laïi chöông trình kieåu xePorsche môùi noùi treân, khi chuùngtoâi trôû laïi sau khi hoïc lôùp tu

nghieäp, vieäc ñaàu tieân laø "Benchmark-ing", coù nghóa so saùnh caùc kieåu xe hieäntaïi vôùi maùi xe coù theå môû ñöôïc (Con-vertible), nhö xe Audi, BMW,Chrysler, Toyota, Mazda... Nhöõng caâuhoûi ñöôïc ñaët ra laø: 1) Heä thoáng môû maùi theá naøo? 2) Heä thoáng naøy môû vaø ñoùng ra sao,baèng tay hay maùy, vaø ñoùng môû trongbao nhieâu giaây? 3) Maùi xe baèng vaûi hay baèng theùp(nhoâm)? 4) Xe coù heä thoáng an toaøn khi xe laätchoång ñaàu nhö xe Mercedes SL500?v.v… Sau ñoù chuùng toâi chia nhau nhöõngxe noùi treân vaø moãi ngöôøi laùi moät chieácñeå chaïy thöû ôû vuøng Weissach nôi Trungtaâm Thieát keá cuûa haõng Porsche. Maáynhaân vieân Porsche khaùc ñeàu laø nhöõngngöôøi nhieàu kinh nghieäm laùi xePorsche, chæ coù toâi laø "ma môùi", chæ bieátkhu vöïc Stuttgart vaø Pforzheim nhieàu,nhöng khoâng raønh vuøng Weissachnhieàu ñoài nuùi, ñöôøng quanh co, doác leânxuoáng nhieàu, do ñoù nhöõng anh baïnchaïy treân 130 km/h (treân 80miles/hour) khoâng khoù khaên gì caû, coøn

toâi coá gaéng baùm laáy hoï, nhöng cuoáicuøng vaãn veà choùt vì laïc ñöôøng. Hai tuaàn sau vaên phoøng Packagingcoù nhieäm vuï "Ñoùng thuøng" - coù nghóalaø gom goùp taát caû nhöõng boä phaän, thaønhphaàn töø ñoäng cô, boä phaän chuyeån ñoäng,baùnh xe, gheá xe, ngay caû ngöôøi laùi xevaø ngöôøi khaùch v.v... vaøo chieác xe vôùikích thöôùc nhaát ñònh laøm sao cho ñuûchoã vaø thích ghi nhaát - goïi ñieän thoaïimôøi toâi xuoáng vaên phoøng taïm thôøi cuûahoï ôû gaàn ñöôøng thöû xe (Test Drive).Chieác maãu xe môùi ñaõ coù nhieàu boäphaän, coù caû gheá ngoài ñaèng tröôùc, tay

laùi, baøn ñaïp, kính xe tröôùc... Toâi phaûingoài voâ maãu xe (Mock-up) ñeå xem xeùtgheá coù ñuû chieàu cao vaø daøi, nhaát laø chongöôøi nhoû, ngoài gaàn tay laùi quaù nguyhieåm vaø bò nhieàu aùnh saùng maët trôøi doïivaøo maét. Ngöôøi nam maãu laùi xe theotieâu chuaån ôû AÂu-Chaâu coù beà caokhoaûng 1.8 meùt.

Nhöõng tuaàn sau ñoù chuùng toâi baétñaàu thieát keá kieåu xe môùi vaøphaûi laøm vieäc chung vôùi Vaên

phoøng Veõ kieåu. Trong vaên phoøng naøyboán chuyeân vieân laøm vieäc vôùi kieåu xemôùi, moãi ngöôøi veõ moät maãu xe 1:1 theoyù mình treân taám baûng coù khoå lôùn nhöxe thaät. Chuùng toâi phaûi thieát keá moätloaït hai ba kieåu xe theo hình veõ cuûanhöõng chuyeân vieân naøy vì baây giôø chælaø giai ñoaïn ban ñaàu, chöa coù söï choïnlöïa quyeát ñònh cuûa ban Giaùm ñoác.Chieác xe thoâng thöôøng ñöôïc thieát keá töøngoaøi voâ trong, nghóa laø ta coù beà cao,ngang vaø daøi chieác xe, vaø veõ caùc boäphaän khaùc vaøo xe, neáu khoâng ñuû choãthì phaûi kieám giaûi phaùp khaùc - neân ñeåyù laø beà roäng ñöôøng xe trong thaønh phoáñeàu coù beà ngang nhaát ñònh, coøn beà caoquan troïng cho xe cam nhoâng vì nhöõngcaây caàu ôû xa loä cuõng coù beà cao nhaátñònh, xe cao quaù seõ ñuïng vaøo caàu. Ngoaøi ra thieát keá xe cuõng caàn theonhöõng luaät leä hieän haønh, ví duï nhö ôûMyõ cuûa cô quan DOT (US-Departmentof Transportation), vôùi haøng traêm luaätleä FMVSS (Federal Motor VehicleSafety Standards) ... Ví duï kính xe nhìnveà phía tröôùc phaûi coù ñuû beà roäng beà caocho ngöôøi laùi xe coù theå thaáy ñaày ñuû chitieát giao thoâng treân ñöôøng, vaø cho kínhxe nhìn veà sau xe cuõng coù nhöõng luaätleä töông töï. Quan troïng cho ngöôøi laùi vaø ngöôøikhaùch laø an toaøn. Vaên phoøng Thieát keásöôøn xe (Body-In-White, thoâng thöôøngôû giöõa voõ xe beân ngoaøi vaø noäi thaát beântrong, ngöôøi ñi xe khoâng thaáy gì nhieàucuûa söôøn xe) phaûi tính toaùn ñeå khi coùtai naïn töø ñaèng tröôùc, töø beân hoâng hoaëcñaèng sau, söôøn xe phaûi thu laïi (nhö loøxo) ñeå chuyeån naêng löïc cô khí (Me-chanical Energy) cuûa söùc ñuïng xe sangnaêng löïc daõn hoài (Plastic Deformation)cuûa söôøn xe. Ñieån hình nhaát laø trongnhöõng thöû nghieäm veà xe bò ñuïng töø

ñaèng tröôùc, nhöõng boä phaän xe ñaèngtröôùc thu eùp laïi cho tôùi tröôùc tay laùi, doñoù ngöôøi laùi xe khoâng bò heà haán naøo.Xe coù maùi traàn coù theå bò laät, coät truï xeA (giöõa kính ñaèng tröôùc vaø caùnh cöûatröôùc, loaïi xe naøy khoâng coù truï B vaø C)vaø boä phaän Roll-Over (boä phaän che chôûkhi xe bò laät) phaûi coù ñuû söùc ñeå chòuñöïng löïc laät xe ñeå baûo veä an toaøn chongöôøi laùi xe; chuùng toâi cuõng maát nhieàuthôøi giôø ñeå thieát keá heä thoáng naøy.

PROTOTYPE, TESTINGChín thaùng ñaõ qua, nhöõng boä phaän vaøthaønh phaàn ñaõ coù gaàn ñaày ñuû, vieäc thieátkeá taïm thôøi cuõng OK vaø moät kieåu xemôùi duy nhaát do vaên phoøng Veõ kieåu ñeànghò ñaõ ñöôïc ban Giaùm ñoác chaáp thuaän,nhöõng phaàn maãu ñeå thöû nghieäm (Pro-totype) ñöôïc cheá taïo nhanh vaø raùp laømchieác xe maãu, ví duï naép xe, caùnh cöûaxe ñaèng tröôùc ñöôïc laøm töø moät taámthieát ñaäp vaøo moät khuoân goã, sau ñoù sônmaøu... Nhöõng chieác xe maãu ñöôïc ñemqua Vaên Phoøng Thöû nghieäm ñeå thöû tainaïn ñaèng tröôùc (Front crash test), xemaãu ñöôïc ñaët chaéc chaén treân moät caùikeä di ñoäng, keä naøy ñöôïc chuyeån ñoängvaø ñuïng vaøo moät vaùch töôøng baènggaïch. Keát quaû cuoäc thöû nghieäm ñöôïctoát, xe chæ caàn söûa ñoåi laïi vaøi chi tieát.Vaøi maãu xe cuõng ñöôïc ñem qua Vaênphoøng Ñoäng cô ñeå gaén maùy xe, boäphaän chuyeån ñoäng, baùnh xe v.v... cuøngnhö nhöõng thaønh phaàn veà ñieän ñeå taïmthôøi coù theå thöû chaïy xe treân ñöôøng thöûxe trong haõng. Ngoaøi ra xe maãu cuõngñöôïc ñem vaøo ñöôøng haàm gioù (Wind-tunel) ñeå xem söùc caûn gioù cuûa xe - xecaûn gioù nhieàu thì toán xaêng. Trong khi nhöõng maãu xe ñöôïc thöûnghieäm vaø keát quaû ñöôïc göûi qua caùcvaên phoøng thieát keá ñeå söûa ñoåi vaø keátthuùc coâng vieäc, vaên phoøng Tính toaùn ñaõcoù keát quaû cuûa nhöõng baøi toaùnveà moïi loaïi löïc, ngay caû giaûboä (Simula-tion)

nhöõng tröôøng hôïp ñuïng xe töø tröôùc, beânhoâng, ñaèng sau, xe laät - tính toaùn treânmaùy ñieän töû reû hôn laø laøm moät maãu xevaø thöû nghieäm - ôû trong haõng. Ngoaøi ra, nhöõng xe maãu ñöôïc raùpxong cuõng ñöôïc cho chaïy thöû treânñöôøng thöû nghieäm (Test drive) cuõngnhö chaïy thöû nghieäm ôû YÙ (coù nhieàu ñoàinuùi), ôû Alaska (ñoâng laïnh) vaø Arizona(heø noùng) ñeå xem xe vaø caùc phaàn xe coùtheå chòu ñöïng nhöõng ñieàu kieän noùnglaïnh naøy khoâng. Maáy kyõ sö xaáu moàmtrong haõng noùi laø ñeå cho maáy oâng giaùmñoác (CEO etc...) chaïy thöû xe treânñöôøng thöû nghieäm, maáy oâng naøo xaáuvôùi nhaân vieân thì bò tai naïn, cho chaïyra khoûi ñöôøng thöû nghieäm cho cheát ñi...Ha ha...

MANUFACTURINGSong song vôùi nhöõng coâng vieäc treân,vaên phoøng Thöông maõi ñaõ baét ñaàu ñihoûi nhöõng haõng cheá taïo thaønh phaàn xeveà chöông trình cheá taïo, thôøi gian giaosaûn phaåm, giaù caû, phaåm chaát ... Caùcxöôûng saûn xuaát cuûa coâng ty Porschecuõng söûa soaïn con ñöôøng laép raùp xekieåu xe môùi goàm khoaûng treân döôùimöôøi giai ñoaïn töø nhöõng thaønh phaàn,boä phaän cuûa nhöõng haõng cheá taïo noùitreân. Sau khi cuoäc thöû nghieäm chaïy xe donhöõng chuyeân vieân, kyõ sö laùi treân xa loä,sa maïc (Arizona), vuøng ñoâng laïnh(Alaska), ñoài nuùi (vuøng nuùi mieàn BaécYÙ) v.v.. ñöôïc thaønh coâng, moät ngaøy ñeïptrôøi chieác xe môùi cuûa coâng ty Porscheñöôïc giôùi thieäu vôùi quaàn chuùng trongmoät buoåi aên toái taïi nhaø haøng: Chieác xemôùi naøy coù teân laø Porsche Boxster!<

160 WWW.BUTTRE.ORG w BUTTRE@BUTTRE.ORG w QUAÛNG CAÙO / ADVERTISEMENT 480.459.9530 10AM-4PM THÖÙ HAI-THÖÙ SAÙU