`

1

مطالبفهرست

3 ...................................................................................................................................................... رانیا یمعمار

3 .......................................................................................... ()ایرنیپ میمحمدکر/ رانیا یمعمار یشناس سبک

9 .................................................................................................. ()ایرنیپ میمحمدکر/ رانیا یاسالم یمعمار

19 ....................................................................................................................... ()یخیتار یبناها با ییآشنا

22 ..........................................................................................................................()پوپ آرتور/ رانیا یمعمار

26 ...................................................................... ()رانیا: اول بخش جهان، و رانیا هنر و فرهنگ ارشد، انیراه

34 ................................................................................................................................................... جهان یمعمار

34 ........................................................................................................ ()یزارع میمحمدابراه/ جهان یمعمار

43 .................................................................................................. ()انیقباد دیوح(/ ۱) غرب معاصر یمعمار

51 .................................................................................................... ()انیقباد دیوح(/۲)غرب معاصر یمعمار

55 ............................................................................................................ ()ینیمز منوچهر/یمعمار و زمان از

68 ............................................................................................................ ()مرزبان زیپرو/ «هنر خیتار خالصه»

73 ............................................................................................................................... ()یمعمار مختصر خیتار

76 ........................................................................... ()جهان هنر و فرهنگ دوم، بخش اول، کتاب ـ ارشد انیراه

84 ........................................................................................................................................ یمعمار ینظر یمبان

84 ............................................................................................................................. ()یمعمار یطراح یمبان

86 ....................................................................................................................................... ()نظم -فضا -فرم

92 ........................................................................................................... ()۲ یشناس رنگ ن،یات رنگ عناصر

94 .............................................................................................................................. ()انسان و رنگ: یمعمار

99 ............................................................................................................................. ()یمعمار در یباشناختیز

101 ................................................................................................................................................... ساختمان فن

101 ........................................................................................... ()(هنرستان( )۱) یساختمان اتیجزئ و عناصر

2

103 ............................................................................................................. ()یفروتن سام/ ساختمان و مصالح

112 ........................................................................................................................... ()مصالح و مواد شناخت

115 ....................................................................................................................................... ()یمعمار و میقلا

119 ..................................................................................... ()انیقباد دیوح/ رانیا یسنت هیابن یمیاقل یبررس

123 ....................................................................................................................................... ()ساختمان اجزاء

130 ................................................................................................................................... ()ییطباطبا ساتیتأس

139 ........................................................................................................... ()(کیآکوست) -ساختمان کیزیف یمبان

145 ................................................................................................................................................... منظر یمعمار

145 ............................................................................................... ()لبریو نالد دو/ آن یها وکوشک رانیا یها باغ

148 ............................................ ()پورانیآر رضایعل ـ رازیش یخیتار یها باغ و رانیا یها باغ شناخت در یپژوهش

151 ................................................................................................................................... ()اتیادب در یرانیا باغ

152 .......................................................................................................................................... ()یتست نکات

3

یرانا یمعمار

()یرنیاپ یممحمدکر/ یرانا یمعمار شناسی سبک

شود یم یمتقس یراینو ا مغریب ی،شام ی،مصر یوهبه چهار ش یاسالم یهنر و معمار های شیوه.

مصر و سودان و یقا،شرؽ آفر یاسالم یها گرفته است و درکشور یشهکهن مصر ر یاز معمار یوهش ین: ایمصر شیوه

.گرید یتا حجاز را در برم ونریامپ یکشورها

را در یهاز ترک یلبنان و اردن وخبش نی،فلسط یه،سور یگرفته وکشورها یشهر یزانسب یاز هنر معمار یوهش ین: ایشام شیوه

است. یمصر یوهبا ش یمشترک های یژگیو یو دارا گرید یبرم

در یاستو جنوب اسپان یرمراکش، اعبزا یورهاکش ریندهاست و در برگ ریوچشمگ یشرفتهپ یاربس ای یوه: که شمغریب شیوه .

اند. داشته ییسهم بسزا یراینمسلمانان ا یوهش ینا

افعانستان، یران،)عراؽ(، ا یانروداییم یکشورها ریندهتر بوده و در برگتر وگسترده از نبه ارزمشند یوهش ین: ایراینا شیوه

های نشنییخش نیو نبچن باشد یم یو... تا هند و اندونز یکستان، تاج)ماوراء النهر( ازبکستان یفرارود های یپاکستان، صبهور

اند. بوده یشگامدر گسترش اسالم درآهنا پ یرانیانکه ا ینهایی( و نبه سرزمانفارس )مثل عم یجخل ریامونپ

ییگرا و درون یخودپسندگ یارش،ن یهودگی،از ب یزپره ی،دارشامل )مردم یراینا یمعمار اصول.

او در کار ساختمان یازهایآسان و توجه به ن یها با اندام ساختماین یهااندام یانتناسب م یترعا یبه معنا :واریمردم

است. یساز

ینا کردند یم یزنکنند و از اسراؼ پره یدر ساختمان ساز یهودهکار ب شده یتالش م یرانا ی: در معماریهودگیاز ب پرهیز

است. شده یمراعات ماز اسالم و هم پس از اسالم یشاصل هم پ

توجه یارساختمان بس یارشاست. معماران گذشته به ن شده یگفته م یشناسفن ساختمان و مصاحل یستایی،: به دانش انیارش

.دانستند یجدا مب یباییو آن را از ز کردند یم

ت آورند وچنان ساختمان جاها بدس ترین یکخود را از نزد یازمصاحل مورد ن کردند یتالش م یراین: معماران اخودبسندگی

آن یکار شده وهنگام نوساز یشترنباشد وخود بسنده باشند که باعث شتاب ب یگرد یجاها یهبه ساختما یازمندکه ن کردند یم

. باشد یساختمان آن در دسترس م یشهنب یزن

ینا یرانا یاز نکات مهم در معمار یکی و یوگنبد یتاق یدهظبانه طبدر ساخت آ یادیبن های یزهاز انگ یکیاست که اساسا

فرآوردن است، ویل شده یمب یافتدر نبه جا یسازساختمان یبوده که چوب مناسب برا ینگسترده از آهنا ا رییگهبره

را باور به یرانا یاز تاؽ و گنبد در معمار رییگهبره یادیبن یزهانگ توانب یدگونه شا ینخشت و آجر ساده بوده است. بد

دانست. یسازاختماندر س یخودبسندگ

ینبوده که ا یرانیانعزت نفس ا یزو حرمت آن و ن یشخص یارزش هنادن به زندگ یرانمردم ا یاز باورها یکی: گراییدرون

را درونگرا ساخته است. یرانا یمعمار یا اثر به گونه

4

یهاآزاردهنده شن یدما هوا، یخشک یبرا یدرونگرا پاسخ درخور یها خانه یرانگرم و خشک ا یاینم های نیسرزم در

روان و آفتاب تند هستند.

چندان رواج پذیرفتند یرا مب پرسیت اسالم بت ینو هم د یراناز اسالم در ا یشپ های ینچون هم د یراندر ا سازییکرهپ هنر

نداشته است.

ادوکا ریندهدارد و دربرگ یو اصفهان جا ریازش یانم یمان: به گفته مردم شهر مادر سلپاسارگاد شامل یراین،خ، طرح کامال

یزدو اتاؽ ن یواهنااز ا یکی یدر دو طرؼ آن است و در دو سو یوانبه ا یهدو اندام شب یانستوندار و بزرگ در م یتاالر

وجود دارد.

است. گرفته یبه نام اپدانه اقبام م ییاند درجاداشته که جنبه مذهیب ییند های ینیشوش آ در

ی،کاخ مرکز یآپادانا، تاالر صد ستون و وورد دروازه ملل، ی،بارتند از: پلکان بزرگ ورودع یدزبت صبش ساختماهنای

.یگرد یو ساختماهنا یتاالر شورا، خزانه شاه آن، یروبرو یاطو ح یارشاخشا یشهد یوش،دار یتچرا

و خدمایت یفضاها یداراگونه که هر ساختمان ین. بدشود یم یدهد خبویب ییگرادرون یدزبت صبش ینقشه ساختماهنا در

فضاها نداشته است. یگربه د یازراهرو بوده و ن

بکار یلرا احتماال به دل یآخر یتا2اند که شده یحجار وکله عقایب رییکله ش ی،به گونه کله گاو یدزبت صبش سرستوهنای

اند. نربدن آهنا، در آن زمان در خاک دفن کرده

دق ییکاخ شوش درونگرا در تابش آفتاب به درون آن بتابد و ینبوده که کمتر یا و طرح ساختمان به گونه شود یم یدهد یقا

هستند. یانسرارو به م یآن نبگ یها در و پنجره

یراست گوشه: تاالرها یارارتو در طرح فضاها یوهاز ش رییگػ هبره1عبارتند از: یپارس یوهش یمعمار های ویژگی

یهابا راه یفرع های یػ ارتباط دادن خبش4. ییػ درون گرا3سکو و زبتگاه. یرو ػ ساخت ساختمان2ها. ستوندار و کالوه

ساختماهنا. ریامونپ یباسازیػ ز6. یضرور یدرجاها بگریو آفتا یبانػ ساخنت سا5. یپنهان به ساختمان اصل

ریهبزرگ با ت یها هانهعمود برهم و د ریریزیبا ت یبدارو ش ػ روش آظبانه زبت چویب1: یپارس یوهش یارشین های ویژگی

. ها یرزمنیو تاؽ در ز یدهاز آظبانه طب رییگ-ػ هبره3جداکننده با خشت. یوارهایػ د2شده. یو درودگر یدهزبت بر چویب

با سنگ یساز یػ پ5. شد یاستفاده م یهساختما ینومرغوبتر ینکه از هبتر یقلیو منظم و پاکتراش و گاه ص یدهػ سنگ بر4

ینػ پرداخت کف با هبتر7لعابدار. یبا کاش دروین یبا سنگ تراش و مباساز ریوینب یمباسازػ 6الشه و گاورس.

.ها یهساختما

درگاهها و یشػ آرا2سرستوهنا. یشستون و سرستون و آرا یهاز پا رییگ ػ هبره1: یپارس یوهش های یهآرا های ویژگی

یها با نقش کوتاه یپلکاهنا یشػ آرا4لعابدار. یبا کاش دروین یفضاها یشػ آرا3ها. ها وپتکانهاز زغره رییگ سردرها، هبره

. یباز یها برجسته و کنگره

بعد از جاها حیت یصدر اسالم و در برخ ،ساساین ،شد و در دوره اشکاین یدارپد یران: پس از ضبله اسکندر به اپاریت شیوۀ

دنبال شده است. یاسالم تا سده سوم و چهارم هجر

5

از سنگ استفاده یشترکرد که ب یاننوع مصاح آهنا ب یدرا با یراندر ا یوناین یمعمار یوهنار گذاشته شدن شک یلاز دال یکی

خشت و چوب بود. یرانیانا یکه مصاحل اصل درحایل کردند یم

است. یانچهار گوش متعلق به پارت ینهبزرگ وگنبدها در زم یها در دهانه یتاق یپوششها نوآوری

ندارد. یآباد امروزبا عشق شده در نساء است که فاصله چنداین یافتکه تاکنون یاننت پارتؿبل سکو ترین قديبی

یدهپوش تاؽ بلند ضریب یککه با یتاالر باز یا یوانعبارت بود از ا ها پاریت یمعمار ریاثو م ینوآور یژگیو بارزترین

.داد یم یلرا تشک یانسرام یا یاطح یژگیو ینتر و برجسته شد یم

آن بعدها در دوره یوانزمان ساخته شده است و دو ا یکآن در یواناست که البته چهار ا یواینچهار ا یبنا یکآشور کاخ

از آهنا را دربرگرفته است. یکیدور تا دور یاست که رواق یانسراسه م یبه آن اضافه شده است. کاخ دارا پاریت

بوده و یوانآن ا یاست که در جلو یگنبددار یرد. آتشکده فضاقرار دا هبانآتشکده آذرگشسب در آذربا یا یمانسل زبت

ورود به آن داشته است. یبرا یو خصوص یدور دروازه عموم یزن

یمعمار یو اساس یژهو یپوش و گنبد جزو فضاها( و آظبانه کانهیمرکز یاط)ح یانسرام یانسرا،رو به م یوانچون ا هایی اندام

است. سنیت

گویند یم یزو به آن کوره پوش ن زدند یکردن آن م داریبپشت تاؽ جهت ش که یتاؽ کوچک پوشکانه .

آن را مادر سبام گچ توان یو م یستندکدام از آهنا نبانند نقوش هم ن یچاست که ه گوناگوین های یبرگچ یورا یشاپورب کاخ

دانست. یرانا یها و نقش ها یبر

آن و یاینبزرگ م یواندر ا یراینا ییطال یها استفاده از تناسب یکیاست آشکار ینکه در کاخ مدا یراینا یمعمار یژگیو دو

است و نه سنگ تراش. خشیت یا معمویل از ساختمان رییگهبره

در یسازػ جفت2گوناگون یها از اندام رییگها و هبرهدر طرح ػ گوناگوین1عبارتند از: پاریت یوهش یمعمار های ویژگی

ػ 5 یانسرااز م رییگ با هبره ییگرا-ػ درون4ها و خانه مسکوین یها در کاخ یسازجفت ػ پاد3 یراییپذ یها و کاخ هایشگاهمبا

شکوه و عظمت دادن به بنا با بلند ساخنت آن.

مازه یها از چفد رییگ ػ هبره2 یوگنبد یتاق یدهطب یها از آظبانه رییگػ هبره1عبارتند از: پاریت یوهش یارشین های ویژگی

آورد. بوم هاییهماػ ساخت5 چویب یسازػ گوشه4با الشه سنگ سازییػ پ3تاقها وگنبدها یدار برا

ساختمان یها و کوردرها در مبا از کنگره رییگػ هبره2 یدهبا خطوط شکسته و طب یػ گچ بر1: پاریت یوهش های یهآرا ویژگی

یوهوارتر شدند. گرچه در شساختماهنا مردم یاسالم یاػ پس از اسالم با الگو گرفنت از باوره1: سبک خراساین های ویژگی

یمعمار های یوهػ در ش2شد. یانمبا یشترارزشها ب ینپس از اسالم ا بود ویل یانمبا یهودگیاز ب یزو پره یمردم وار یزن پاریت

،خراساین یوهش یمعمار یارشین یدگاهػ از د3. شود یبنا ساخته م یفیتز به ساختمان از کیابه علت ن رومی یهرچه به جلو م

ػ 4. گرفتند یپاکار چفدها را کم م یاما بلندا رفت یدار بکار ممازه یهم چفدها یوهش یننکرد. درا تفاویت پاریت یوهش با

( بوده است.ییجاین)ایدریا یاآورد بوم شد یاستفاده م یوهش ینکه در ا ای یهساختما

دور شدند. یوارها را شکونبند ساختند و از مردموباره ساختماند یو آذر یراز های یوهدر ش خراساین یوهاز ش پس

6

بود. ینهبرگفته از هترنگ مسجد مد نیلبست یمسجدها معماری

ػ مردم3. یهودگیاز ب یزػ پره2. یدر طراح یاربس یػ سادگ1مسلمانان عبارت بود از: یهاول یمسجدها یمعمار های ویژگی

آورد. بوم هاییهاز ساختما رییگ ػ هبره4. یوار

است. پاریت یوۀش یارشین های یژگیو یجامع فهرج دارا مسجد

یواینبه چهار ا و اصفهاین یراز یوهبا شبستان ستوندار بنا هناده شده و بعدها در ش خراساین یوهجامع اردستان در ش مسجد

دگرگون گشته است.

هایلو م یبرج یها رامگاهآمدند مثل آ یدگوناگون پد یبا کارکردها ییساختماهنا یراز یوهش در.

دگرگون شدند. یوایندار به چهار اشبستان یمسجدها یبعض یراز یوۀش در

تاؽ ساده که یتاؽ و گنبد بکار رفت. جبا یبرا دار یزهچفد ت یها کرد وگونه یشرفتپ یارساخت تاؽ وگنبد بس یراز یوهش در

شد. رییگتاؽ کلنبو و تاؽ چهارترک هبره ی،کاربند ی،چهار خبش یها باب بود درتاؽ خراساین یوهدر ش

ساخته شد. یراز یوهدرش یزهبا تو نیکامل گنبد ترک مبونه

کوچک و بزرگ و نازک و بستر یو آجرها شد یمرغوب برپا م یهبست با ساختما یو پا یادساختمان از بن یراز یوهش در

.آراست یآن را م یمبا

یشکر ریش یبر-ػ گچ1هستند: نیبکار رفته چن یاربس یبا نغزکار یراز یوهکه در ش یرانا یدر معمار یبر گچ های گونه

ها(. گوشه یدگیبدون سائ یشترب یزبره )با برجستگ یبر ػ گچ3(. یشترب ی)با برجستگ برجسته یبرػ گچ2کم(. ی)با برجستگ

(. یادز یبرهشته )با برجستگ یبرػ گچ4

یندگو ری. کپله: به روزن و نورگیندورا گ یواربه د یدهستون گرد و چشب یم: نپیلک.

یلتبد یواینطرح شبستان ستوندار به چهار ا یراز یوههناده شده و بعدها در ش یادبن خراساین یوهجامع اصفهان در ش مسجد

شد.

شد. یلتبد یوانها یکبه یراز یوهساخته شد و در ش خراساین یوهاز مسجد جامع اردستان در ش خبشهایی

اند. ساخته شده یراز یوهمراغه وگنبد کبود مراغه در ش یا خ مراغه و برج استوانهگنبد سر بناهای

خرقان ػ مسجد جامع اصفهان یها ػ گنبد قابوس ػ برج ساماین یلاظباع ریعبارتند از: مقربه ام یراز یوهش یبناها مهمترین

ػ رباط شرؼ ػ مسجد جامع زواره ػ مسجد جامع اردستان.

رو در روند نی. از نبشدند یهرچه زودتر آماده م یدگوناگون بود که با یها ه ساخت و ساختمانب یاز: نیآذر درشیوه

یم یرو یهدر سازه و آرا یمانند کاربند یکساناز عناصر رییگ و هبره بندییمون. پس به پشد یشتاب م یسازساختمان

تا دستاوردشان باندام باشد. آوردند

است. یمعمار یاز هندسه در طراح یشترب رییگ ههبر یآذر یوهش های یژگیاز و یکی

و یهمانند نداشت، مثل گنبد سلطان یشنیپ های یوهبزرگ ساخته شد که درش یاربس یها با اندازه ییهاساختمان یآذر درشیوه

به کار رفت. یواینچهار ا یانسراهاها با م و انواع نقشه یزترب یشاهمسجد عل

7

رفت یبه کار م یاربس یزچفد مچانه ن یوهش ینشد. درا رییهبره گ یآذر یلقوس( کلاز چفد ) یآذر یوهدوره لبست ش در .

نام دارد. گنبد ییسبو شود یکه بر چفد مچانه زده م یمچانه است. گنبد یزدمسجد جامع یوانآهنگ ا در تاؽ یهچفد پا

است. ییسبو یهسلطان

شد یآن سوار م یکه گنبد رو شد یساخته م یبه نام خشخاش یوارهاییساخت گنبد گسسته د یبرا یآذر درشیوه.

یزهتاؽ کلنبو، تاؽ و تو شده مانند تاؽ آهنگ، رییگاز چند نوع تاؽ هبره یآذر یوهش در

شد یبه آن افزوده م یو سپس مباساز شد یبا خشت ساخته م یوارابتدا د یدر سبک آذر یمباساز برای.

است. یکارمعرؽ یا تراشیاز کاش استفاده یآذر یوهدر ش یمهم مبا ساز های شیوه

یاثیهدقت و تنوع در نقشه مدرسه غ یداز د از نبه کامل تر است ویل ریازمدرسه خان در ش یرانا یها مدرسه یانم در

خرگرد از آن باالتر است.

سردر آن است. یژهو بو ها یوانا یخراسان بلندا یساختماهنا های یژگیاز و یکی

درونگرا ساخته شده است. یزترب یهوا یسرد یلبوده و به دل یانسرااست که بدون م یآذر یوهش یآواز قو یزکبود ترب مسجد

ػ یزدػ مسجد جامع نیػ مسجد جامع ورام یزترب یشاهػ مسجد عل یهعبارتند از: مقربه سلطان یآذر یوۀش یبناها مهمترین

خامن ظبرقند ػ گور یب ػ مسجد یب یزدچخماؽ ریم ػ مسجد یاثیهمدرسه غ عبدالصد نطزن ػ مسجد گوهر شاد ػ یخخانقاه ش

.یزدر ظبرقند و مسجد کبود ترب ریام

چهار هپلو )مربع( یاساختماهنا، فضاها یشترها که در ب ػ ساده شدن طرح1عبارتند از: سبک اصفهاین یمعمار ویژگیهای

یوهساخته شدند، اما درش ای یچیدهپ یاطرحه ی،هندسه قو یکاز رییبا هبره گ یآذر یوهػ در ش2. یلمستط یاهستند

کمتر یزدگ و پس آمدگییشػ در هترنگ ساختماهنا پ3بکار رفت. یشترشکسته ب یها ها وخط هندسه ساده وشکل ،اصفهاین

ها و از اندام رییگو هبره یبند یمونػ پ4شد. تریجپخ در ساختمان را یها به بعد ساخت گوشه یوهش یناز ا شد ویل

طرح در بناها هم آشکار بود. یػ سادگ5در ساختمان دنبال شد. یکسان یاه اندازه

را با نازک یکار-سفت یدآ یدپد یکساننشست ینکها یو برا شد یبا هم اقبام م یکارو نازک یکارسفت یراز یوهش در

. شد یجدا ساخته م یکارو نازک یکارچون در ساخت شتاب داشتند سفت یآذر یوه. اما در شکردند یم ریهشت وگ یکار

شد. گریی یپ یزن در سبک اصفهاین یوهش ینا

ینیساختمان را پا یفیتروش ک ینکه ا بردند یمصاحل را لبست دگرگون کرده و سپس بکار م یبرخ اصفهاین یوهش در

.زند یم یبآس یزو به فن ساختمان ن آورد یم

شد. رییگ)معرؽ( هبره تراش یکاش یرنگ جبا هفت خشیت یاز کاش یشترب اصفهاین درشیوه

ساخته ریازاست در اصل هم سد و هم پل است و در سر راه کهن اصفهان به ش یادن یپلها یباتریناز ز یکیخواجو که پل

شده وچون در کنار ؿبله خواجو است، پل خواجو نام دارد.

یوردشاه عباس و توسط سردار او اهللبه دستور شود یم یدهنام یزو سه چشمه دارد و پل جلفا ن یکه س خانیورداهلل پل

چشمه داشت. 40پل درگذشته ینو ا پیوندد یم یکدیگررا به ینیچهار باغ باال و پا یابانپل دو خ ینساخته شد. ا خان

8

است. اصفهاین یوهش یآواز قو یران،ا یها مدرسه یباتریناز ز یکیچهارباغ اصفهان مدرسۀ

ها و ها در ساختمان حذؼ پنام یره،دا یمن یها عبارتند از: استفاده از چفد یراینا یماردر مع غریب ینفوذ معمار های مبونه

. بندها در ساختمانحذؼ تابش

یػ ؾبموعه گنجعل ریازاهلل ػ مدرسه خان ش لطف یخعبارتند از: مسجد امام اصفهان ػ مسجد ش اصفهاین یوهش یبناها مهمترین

ػ مدرسه آقا بزرگ ت ػ مدرسه چهار باغ اصفهان ػ مدرسه امام سلطاینػ چهلستون ػ هشت هبش یمخان ػ مسجد حک

کاشان.

هگمتانه، پاسارگاد، آرامگاه کوروش، کاخ یل،چغازنب یلک،زاغه، س ىبیعبارتند از: ؿبوطه تار یپارس یوۀش یبناها مهمترین

نقش رستم. یها آرامگاه ید،شوش، زبت صبش

یشاپور،ب ی،در کنگاور، کاخ اػبضرا، کاخ آشور، کوه خواجه، تاؽ کسر یتا: معبد آناهعبارتند از پاریت یوهش یبناها مهمترین

.ریینکاخ سروستان، کاخ قصرش

دامغان، مسجد جامع اصفهان، مسجد جامع ىبانهمسجد جامع فهرج، تار رییز،: مسجد نخراساین یوهش یبناها مهمترین

.یزمسجد جامع ترب نی،اردستان، مسجد جامع نائ

9

()یرنیاپ یممحمدکر/ یرانا یاسالم معماری

اند. مهرابه احداث شده یو مسجد زواره بر رو نینائ یهؿبمد مسجد

اند. آتشکده بنا شده یو مسجد جامع بروجرد بر رو یزدخواست مسجد

ا شده است.مسجد بن یفهرج از ابتدا برا مسجد

یگانمانند مسجد جامع بروجرد و مسجد جامع گلپا شد یمسجد ساخته م یتک و آزاد برا یچون کوشک یگاه ها گنبدخانه.

ؿبل یزها ن حجره یجلو های یوانچهاست. ا شده یاقبام م یشخاندر پ یدو نفر یمدارس بوده و حبثها یواندر ا ینارهاظب جای

حبث بوده است.

سبزوار است. یهفخر ۀشده است مدرس یکه تا به حال چند بار بازساز مدرسه ترین قديبی

مبونه است. ینتنوع در آمود کاملتر یزاز غباظ دقت و تنوع در پالن و ن یرانمدارس ا یانخرگرد درم مدرسه

مدرس داشته است. 5مدرسه ینا ػ ریازاعداد مقدس در مدرسه خان ش رییکارگ به

است. یرانا یدهزار سرپوشبا ترین زقبان طوالین بازار

یزجهرم، شهر ترب یزد،مثل هتران، یرانا یمرکز یػ در شهرها جنوب غریب ی،ػػ جهت مشال شرق راسته رون.

فارس ید،اصفهان، استخر، زبت صبش یػ در شهرها یجنوب شرق ،اصفهان ػ جهت مشال غریب رون

و.. ی،خو ،غریب هبانآذربا هاییآباد نبدان،مثل کرمان، ییدارد ػ شهرها غریب ػ یشرق ػ جهیت کرمان رون

گویند یم یزدو طرؼ تاالر را گوشوار ن های باالخانه.

دار. و صفه داریوانا یها خانه ریدر مناطق گرمس دار، یوانا یها خانه یراندرغرب ا پوش، گایل یها خانه یرانمشال ا در

اشدب یچهارصفه، هشت هبشت اصفهان م یمبونه بناها کاملترین.

امروزه است. ویل شده یاز آن اطالؽ م ریونکه به منظور آسودن به پا شده چه در شهر و چه در ب ییبناها یۀ: به کلساباط

ها ساخته شهر و درکنار آن ریونب یها جاده یکه بر رو برند یبه کار م یکوچک یدهسرپوش یبنا یساباط را به طور اخص برا

است. شده

برباط . رباط عالوه بر حوض و آب شود یاطالؽ م یاز شهر و آباد ریونب یژهکنار راه و به و یها ه ساختمان: رباط منحصرا

.یاسایندچند شب درآن ب یا یک توانند یرا فرا گرفته و مسافران م یاطیاست که گرداگرد ح یمتعدد یهااتاؽ یانبار دار

از آن باشد. ریونچه در شهر و چه در ب گویند، یبزرگ و جامع کاروانسرا م یها : به رباطکاروانسرا

نبان کاروانسرا است. یز: خان نخان

به نام غالفخانه یآن را بازار کوچک یو انبار است و اغلب ورود یلهباره بند، طو یدارا یوانعالوه بر اتاؽ و ا کاروانسرا

.دهد یم یلتشک

،نیداشته است. و نب ریاموندر پ ییمباها ها و طاؽ رختکن یان،در م یا آن با برکه یبوده که جو یکوچک یواریچهار د پادیاو

گرفته اشت. یبه نام وضوخانه جا هایارتگاهمساجد و ز یشبعد از اسالم در پ هایش یژگیبا نبه و یاوپاد

10

،و بر آن آب پوشاندند یخار م یها بوته یاسفال یا ریآن را با حص ریامونبوده است که پ یندارآفر یاکلبه خیشخان

خنک را به درون بکشاند. یتا بر اثر وزش باد هوا پاشیدند یم

رفته یآزاد روزن به کار م یو هوا ییگرفنت روشنا یآن برا یدر دو سو یدر و گاه ی: معموال در باالروزن .

(ونری) از ببندد یرا م یدو د گرید یها قرار م پنجره یچوب و آجر( که درجلو )وحیت یکاش یاازسفال یا : شبکهشباک

ها و گرـبانه و غالـبانه رباطها و رسته یها ها، کلمبه کالله گنبد یها روزن یمانند که بر رو ای یشهگرد ش یها : جامجاـبانه

.شود یگذاشته م یاو بر اساس ضرورت )در فصول گرم و سرد( برداشته و گرید یبازارها قرار م

ها دکاهنا و باالخانه یشخانمشبک داشته و اغلب در پ یوارکه د گفتند یم یینچوب یها ها و باجه : به اطاقکینآفر دار

داشته است. یجا ها خان یشوخ

رسی یآن قرار گرفته، جا یکه رو یا و در ؿبفظه رود یپاشنه گرد، باال م یگشنت بر رو یاست که به جا ی: پنجره مشبکا

.گرید یم

جامع اصفهان، مسجد جامع یهدامغان، مسجد اول ىبانهجد تارمس (،یقرن اول هجر یمهػ مسجد جامع فهرج )ن خراساین شیوه

جامع یهاصل مسجد جامع اردستان، مسجد اول یبد،(، مسجد جامع میو راز از خراساین ییب)ترک نیابرقو، مسجد جامع نائ

.رییزن

مشهد. اوج یکیزددر خبارا ػ مزار و مناره ارسالن جاذب در ن ساماین یلاظباع ریػػ مقربه ام یػ راز خراساین شیوه

دوران صورت گرفته یندر ا یواینچهار ا یبه بناها مساجد شبستاین یلاست. )تبد یاندر عهد سلجوق یراز یوهش ییشکوفا

است(

یوهمسجد جامع اردستان که اصل آن به ش رسگت، رادکان و خرقان، یم،الج یا مقربه یها برج ػ گنبد قابوس، یراز شیوه

. شناسیم یم یاست آن را در زمره سبک راز یراز یوهبه آن که به ش یواناما با اضافه شدن گنبد و ا گردد، یبر م خراساین

یبه( کتی)گره ساز یهندس های ی،طرحآجر یها فرم ها، یینبنا )آجر چ یناقبام شده در ا های یشرؼ ػ تنوع آجرکار رباط

ترازدار. یآجرها ی،خط آجر

در آن غالب است آن یکه سبک راز ین( بوده است. به واسطه ا)خراساین شبستاین مسجد ینجامع اصفهان ػػ اصل ا مسجد

مانده است. یادگاردرآن به یهقاجار ۀتا دور یگرد یاما آثار دانند، یم یراز یوهرا مربوط به ش

ػ گنبد 2ب(. صاحب )صفه صاح یوانآن معروؼ به ا یوانبه نام خواجه نظام اؼبلک ػ ا ػ گنبد جنویب1جامع اصفهان: مسجد

مسجد یندرا یتودرشبستان اعبا یتوشاگرد(. ؿبراب اعبا یوان) ا غریب یواناستاد(. ا یوان) ایشرق یوانبه نام تاج اؼبلک. ا مشایل

در زمان سلطان ؿبمد خدابنده ساخته شده است. مغویل یها صاحب که با قوس یوانا پشتالشتا واقع در یتاست. شبستان ب

مغول( نبدان. یا ی)دوره سلجوق یو آذر یراز یوهفاصل دو شحد ػ یانعلو گنبد

( یهو مقربه سلطان یشاه. )ارگ علیرانا یاسالم یمعمار یوهش ینتر و متنوع ینهبتر یآذر شیوۀ

رصدخانه مراغه، یز،در ؾبموعه شاه زند ػ مسجد کبود ترب یموریت ریانػػ مقابر ام یآذر ۀبه صورت برونگرا در دور بناهایی

ریاست، مدرسه ام جالیب یاربس یناتتزئ یکه دارا یآذر یوۀش یواینشاخص و چهار ا یها از مبونه نیجامع ورام مسجد

11

مسجد جامع یبنا یل،اردب الدین یصف یخکرمان، بقعه ش شاه نعمت اهلل ویل هایؾبموعه بنا یائیه،گنبد مدرسه ض یزد،چخماؽ

(.یواین)مسجد تک ا یزد

است. و اصفهاین یآذر یوهؾبموعه به ش ینا )ع( ػػ قسمت اعظم احرم مطهر امام رض ؾبموعه

متر( 25با طول یا متر و با دهانه 52) ارتفاع گنبد یرانا یو معمار یآذر یوۀش یها مبونه ینػ از هبتر یهسلطان گنبد

خاتون یب مسجد یب . از صبله: آرامگاه شاه زند،باشد یم یموریت ۀدر دور یآذر یوهساخته شده به ش یبناها بیشترین

نیدرظبرقند، مقربه ابونصر پارسا در غزن یگدر ظبرقند، مدرسه گوهر شاد درهرات، مدرسه الغ ب ریدرظبرقند، گور ام

در یدر خبارا، مسجد و مدرسه طالکار ریعربشهر خبارا و مدرسه م درو مناره معروؼ آن یان،افغانستان، مسجد بزرگ کال

ظبرقند.

(، یواینا 4متنوع و یانقشه -الدینیاثو پسرش غ ریازیش ین، قوام الد9رد )در شهرستان خواؼ، قرن خرگ یاثیهغ مدرسه

دو بنا( ینهستند ا یران)در ا یواینا 4مسجد گوهرشاد

قاپو، سردر و بازار لطف اهلل، کاخ عایل یخنقش جهان، مسجد شاه )امام(، مسجد ش یدان(: م11قرن ی) ابتدا اصفهاین شیوه

از کاروانسراها. یاریچون چهلستون و هشت هبشت ػ مدرسه چهار باغ و بس ییها کاخ ریه،یصق

یدر کالت نادر یدػ قصر خورش افشاریه

باغ جهان مبا، پل یل،وک یآب انبارها یل،ضبام وک یوالبانه،د يبخاین،باغ نظر، ارگ کر یل،بازار وک یلػ مسجد وک زندیه

تن. رودخانه خشک، چهل تن و هفت

و یااست. مساجد، تکا خانه رجال فبلکیت نیو نبچن سلطنیت یها ها و باغ شامل کاخ یشتردوره ب ینا یػ معمار جاریهقا

برآن افزود. یدبا یزرا ن یمقابر

کرمان، یزد،در کاشان، اصفهان، ییها عشرت آباد، کاخ شهرستانک، خانه یه،صاحب قران ریوزه،کاخ گلستان، قصر ف ؾبموعه

ان.و هتر ریازش

مسجد جامع اصفهان )گنبد تاج اؼبلک و نظام اؼبلک ( یهستند. مانند گنبدها یو آجر یکپوش ی،سلجوق گنبدهای

اغلب از سنگ ها یبهکت یهو در دوره قاجار و اصفهاین یآذر های یوهو در ش یاز آجر و کاش یشترب یراز یوهدر ش ها کتیبه

هستند. یوکاش

و یلمیانبا د یهواقع شده است و دوره آل بو یدکه در جنوب زبت صبش دانند یم ریرا بند ام یاسالم ۀپل و سد دور ترین قديبی

است. یمتعلق به دوره غزنو یبرخ یدهبه عق

پل ساساین یک های یهپا یػ بنا شده رو یسلجوق ۀپل شهر اصفهان است ػ متعلق به دور ترین يبیشهرستان قد پل .

به صورت مسجد درآمده است. یچهار طاق یلکه از تبد رییزن مسجد

یساخت در قرن اول هجر ػ جامع فهرج ػ شبستاین مسجد.

دامغان ىبانۀافزوده شده است. تار یمسجد در دوره سلجوق دارد( ػ مناره ساساین یػ )اصوال بنا دامغان ػ شبستاین تارىبانه

و گنبد است. یوانفاقد ا

12

خته شده است. ػ در قرن چهارم سا ػ شبستاین نیجامع نائ مسجد

تبد جامع اصفهان ػ ابتدا شبستاین مسجد شده است. یواینا 4به یلبوده و بعدا

یها . ؽ شاهد مناره ه 5گوش ػ درقرن 4 یبا قالب بند ییها ( از برجریاؼشده در دامغان و ص یافت) ییابتدا های مناره

بسطام، خرگرد، ساوه و منطقه اصفهان. یها مناره دارند. یمتر بلند 30از یششکل است و ب یکه ـبروط یمهست یسلجوق

هاست یوانا یگاهخراسان جا یژهبو یران،ػ شرؽ ا یواینا مساجد.

مسجد جامع یزددرهتران ػ مسجد جامع ظبنان ػ مسجد جامع یػ مسجد جامع رجبعل رییزػ مسجد ن یواینتک ا مساجد .

هتران.

آن رو و جنویب مشایل یوانو ا یمسجد ساوه )متعلق به دوره سلجوق ػ یومدػ مسجد زوزن ػ مسجد فر یوایندو ا مساجد

.نینائ یان(. مسجد علویستندهم ن یرو به

مدرسه خرگرد در خواؼ )استان خراسان( است. پس از آن یدر دوره اسالم یرانا یواینا 4 یبنا نینظر آندره گدار اول به

هستند. یواینا 4 یهدستان از مساجد اولمسجد جامع اصفهان و مسجد جامع زواره و مسجد جامع ار

شدند. یلتبد یواینبه چهار ا یاز عصر سلجوق یرانو مدارس ا مساجد

اهلل بدون صحن و مناره است.لطف یخش مسجد

با یا تاوه یا یا سقف به صورت گهواره یزن یقعم های یوانگنبد هستند و در ا یمکره و ن یمکم عمق معموال ن های یوانا سقف

در مسجد جامع اصفهان. یشدرو یوانمانند ا شود، یآهنگ ساخته مطاؽ

است. اشکاین ۀاژدها مربوط به دور یلم یران،ا یبرج راهنما یامناره ترین قديبی

است که در شهرستان قم واقع است. یهجر 3متعلق به قرن یاسالم مناره دوره اولنی

است. یراندر خاک ا یغزنو رهػ تنها اثر دو 4ارسالن جاذب ػ قرن یا یازا مناره

شوند یم یدهاند، پاچنگ نام ساخته شده یواندر کنار ا یادر ساقه )ساؽ( آن یاکه در اطراؼ گنبد و ریهای: نورگپاچنگ.

است. یراز یسبک یجامع اصفهان دارا کنوین مسجد

است. ساماین یلاظباع ریآرامگاه ام یانعصر سامان یبنا مهمترین

دارد. یو راز خراساین یوهاز ش ییبترک نیجامع نائ مسجد

شود یم یدهخرقان د یگسسته نار در برجها یمبونه گنبدها اولنی.

قابوس از نوع گنبد گسسته رک است. گنبد

در برج اتابک کرمان صورت گرفت. یسازمبونه گره ترین قديبی

آتشکده چهار طاق یگانجامع گلپا مسجد بوده است. یقبال

باشد. دایرهیماست که به صورت ن یآهنگ: طاق طاؽ

موزه کار با آجر دانست. توان یشرؼ را م رباط

گویند یگنبدخانه م یاگنبد را مقصوره یرز ی: فضامقصوره.

13

سبام مسقف است. یزکبود ترب مسجد

یندگو را شنگه گذرد یگنبد که از مرکز قوس م یو پوسته داخل ریویندو پوسته ب نیمرتبط ب یله: مشنگه.

دارند. یشکل مانند کاله فرنگ یهرم دار یبدار که اطراؼ آهنا باز و سقف ش یوانا ی: تک بناهایفرنگ الهک

رسد یمتر م 52به یهگنبد سلطان ارتفاع .

است. اصفهاین اکرب یمسجد امام اصفهان استاد عل معمار

یینتزئ یچکه به آن پ کردند یم نیتزئ یچت مارپسنگ مرمر به صور یاو یو ؿبراب را از کاش ها یواناز ا یبعض یها لبه سبام

.گویند یم

بنا هستند که به هم راه دارند. یکاطراؼ یگردش: راهروها غالم

و خط نسخ معموال خط کتابت قرآن است. ها یبهثلث خط کت خط

است که سامل مانده است. ییبنا ینتر ساخته شد و کهن یمدر شهر اورشل الصخره قبه

است. یکگنبد از موزائ الصخره از سرب و مس و پوسته دروین گنبد قبه ریوینب پوسته

است. یزانسیو ب یالصخره ؿبل برخورد هنر اسالم قبه

مسجد شاهزاده و کرده یخدمت م بوده و در سپاه عثماین یحیاالصل و مس یونایناست که از معماران بزرگ عثماین سینان .

اوست. یر اورنه از کارهاد یمیهدر استامبول و مسجد سل یمانیهسل

شباهت دارد. یهو صفو یآن با آثار سلجوق یناتحسن در مصر در قرن هشتم ساخته شده و تزئ و مسجد سلطان مدرسه

در بغداد واقع است و مسجد االزهر در مصر واقع است. یهمستنصر یهو مدرس یشابوردر ن یهنظام مدرسه

مسجد غرب قلمرو اسالم است. نیو لبست معروؼ تونس است یاز بناها ریوانجامع ق مسجد

به مسجد کرد. یلرا در دمشق تبد یوحنا یسایکل عبداؼبلک ولیدبن

اند. در شهر بغداد واقع یطلسم و باب الوسط های دروازه

واقع هستند. یاقرطبه و کاخ اغبمراء در کشور اسپان مسجد

کاخ اغبمراء است. ی،کاخ اسالم ترین قديبی

به نام قطب منار است. منار معرویف یاست که دارا یدر دهل قوت االسالم مسجد

مسجد سبز در شهر بلخ درکشور افغانستان واقع است. یاابونصر پارسا مسجد

در خبارا در کشور ازبکستان است. یانکال مناره

ربه : ضخامت گنبد. شارستان: هسته مرکز شهر با قلعه ی: نوعکالترد یو برج وبارو. ط

یکوچک برا های یدان: مشهر. ل

مبا وآب انبار. شامل چند طاؽ یاباینب ریهایدر مس ییها ػ ؿبل2. یدهسرپوش یها ػ کوچه1: پخش کاال . ساباط دومعین

. : پر و خایلین: شبکه. فخر و مدنیبرس

ساختند مانند مسجد شهر ریونآن را ب یتصبع یادازد یلبعد از آن بدل صدر اسالم مساجد در مراکز شهرها بودند ویل در

.نیجامع نائ

14

ها براساس اشتراکات شکل شد و ؿبله یمسئله منتف ینبعد از اسالم ا بودند ویل از اسالم شهرها بر اساس نظام طبقایت قبل

.گرفت یم

رییبوده و هم در مناطق سردس ریی( هم در مناطق گرمسیدهسرپوش یها )کوچه ساباط..

است. شده یشدن م یخود سبب شرج یهسا هبادا یکاشنت درخت برا یرا. زمیدار یاددزفول ساباط ز در

مسجد فهرج خشت خام است و در لبه بام از خشت پخته استفاده شده است. مصاحل

بوده است. یوانا یا یویاول گ رییزجامع ن مسجد

ساخته شدند. مساجد به سبک شبستاین یپنجم هجر یلسده سوم، چهارم و اوا در

شد. یادبن کم گنبدخانه درکنار مسجد شبستاین کم یسده پنجم هجر از

خود را در مساجد باز کرده بود. یگاهجا یوانازگنبدخانه، ا قبل

یومداز سده هفتم ساخته شدند مانند زوزن و فر یوایندو ا مساجد.

دو ا اند ویل شده یطراح یوایناز ابتدا دو ا یومدزوزن و فر مسجد هم یروبرو ها یوانو اشده یواینمسجد جامع ساوه بعدا

.یستندن

بودند. یواینکه مساجد هم عصر آن چهار ا ساخته شده در حایل یواینا یک 8درقرن یزدجامع مسجد

هستند. یواینمساجد چهار ا یشترسده هفتم ب از

دارد. یواینچهار ا یتنها مبا نیجامع ورام مسجد

ندارند.در اصفهان مناره یدمسجد س یم،خان، مسجد حک یمرح مسجد

مدرسه است. یدرون شهر یبنا یناز مسجد مهمتر بعد

مدرس دارد. درمدرسه 5 ریازاند. مدرسه خان ش مدرس داشته یکو اغلب مدارس گفتند یدرس مدرسه م یبه فضا مدرس

ها دو طبقه است. خرگرد حجره یاثیهغ

8 یصریهػ ق7 یچهسب یا یمػ ت6نبار )ؿبل انبار کاال( ػ خا 5خان یاػ سرا 4ػ داالن 3ػ رسته 2ػ راسته 1ـبتلف بازار: عناصر

ػ دکان

صنف است. خانبارها . رسته به معینشود یم یدهها چهار سوؽ نام بازار هستند. ؿبل تقاطع راسته یاصل ریهایمس ها، راسته

.آوردند یها به آقبا م کوچهدر پشت سراها بوده و بار را از کوچه پس یبزرگ یها ؿبل

است. یرانا یدهبازار سرپوش ترین ان طوالینزقب بازار

است. یمچهبودن ت یدهو سرا در سرپوش یمچهت تفاوت

کار بود. یفظر گران یشهدراز و ؿبل کار صنعتگران و پ یسرا یبه معنا قیصریه

سرا. گفتند یوستاخ. در گذشته به خانه م گفتند یم یخانه، و به اتاؽ خصوص گفتند یگذشته به اتاؽ م در

است. شده یسغ استفاده م یادوپوش زبت یها )پنام( از سقف یقعا هبادا یبرا یرانا در

گریند یدارند و معموال از سقف نور م یانسراکمتر در و روزن به م گریند یکه نور غرب م یانسراشرؽ م فضاهای.

15

ػ تاالر3 یػ پنج در2 یػ سه در1. یرانا یها ها درخانه اتاؽ انواع

داشته است. ییطال یلاتاؽ خواب بوده و تناسب نصف مستط یسه در اتاؽ

و داده یم یدو چراغدان. چراغدان هم نور کم نیبوده و در دو طرؼ آن دو راهرو قرار داشته و نبچن اتاؽ مهماین یدر پنج

است. گرفته یهم بو را م

،کم درآمد اتاؽ مهمان بوده است. یها درخانه ،هشیت یاتاؽ رو فروار

گفتند یم یزدو طرؼ تاالر را گوشواره ن یها هخان باال.

وجود داشت. هتراین یا نیخانه اتاؽ زمستان نش درمشال

وجود داشت. یدهشکل به نام شکم در ییبصل ییفضا نیقسمت زمستان نش در

اسب و قاطر بوده است. یبند ؿبل نگهدار باره

نوع خانه به صورت کوشک درآمده است. ین. گسترش ارسد یچهار صفه به قبل از اسالم م یها خانه قدمت

رواج داشته است. یرانا صفه در مناطق غرب و مشال غریب یک خانه

است. شده یگرم م ریو هوا آرام آرام درمس شده یگرم مب یوارد فضا یکدفعهبوده که انسان یطور ها ضبام

ضبام گرم شود.) تون: کانون آتش( تا دادند یو دود را از آن عبور م ساختند یم ییروها ضبام گربه یرز در

ها معموال از سقف حوض آب سرد قرار داشته است. ضبام ینهاست. در وسط ب شده یکم م ینهب یروها در فضا گربه ینا تعداد

.گرفتند ینور م

آب انبار. یاست به جا شده یاز برکه استفاده م یرانمناطق جنوب ا در

ریػ بادگ3 ریػ پاش2 ینهخز ایػ تنوره 1ـبتلف آب انبار. های قسمت

شدند یساخته م یا به شکل استوانه ها ینهخز یشتر،مقاومت ب برای .

رىبتند یـبصوص آب انبار بوده است. درکف آب انبار سرب م یمویی،به رنگ ل یآب انبار آجر.

عمارت و ساختمان است. و باط به معین یشآسا ػ سا + باط، سا به معین ساباط

گفتند یاستراحت ساخته شده، م یکه برا یو برون شهر یدرون شهر یبناها یهکل به ساباط.

دو اتاؽ کوچک داشته. یا یک یآب انبار و گاه یکگاه و دار و چند زبت یهسا ییفضا یدارا ساباط

چند شب ای یک توانند یاست و مسافران م یاطدر گرداگرد ح یمتعدد یها اتاؽ یعالوه بر حوض و آب انبار دارا رباط

درآقبا استراحت کنند.

سه اتاؽ دارد. یافقط دو یآن مانند رباط است و گاه ی: خانه کاروان، فضاها کاربات

شهر وجود دارند. ریونهستند و هم درون شهر و هم ب یمفصل و بزرگ یها رباط کاروانسرا

صاص دارد.وجود دارد که به کاروانساالر اخت یزهسردر کاروانسرا چند اتاؽ پاک یرو در

به نام غالـبانه وجود داشت. یکاروانسرا بازار کوچک یدر ورود اغلب

دارند. یانگنبدخانه در م یاطح یبه جا ریو کاروانسرها در مناطق سردس هارباط

16

یاز آهنا قبل یاریاند؟ چون جهت بس به مقربه شده یلاند و بعد تبد ساخته شده ییراهنما یاول برا «ها یلم» گوید یم چرا

.یستن

اند. اند بلکه راهنما بوده آتشکده نبوده ها یاز چهارتاق خیلی

وجود داشته است. یزگینظافت و پاک یبرا یاویها پاد آتشکده یشدر پ معموال

گویند یم یزه. و به آهنا کمبشوند یو... م 6،12به یلدر منطقه انتقال تبد یلمستط ینهزم یرو گنبدهای.

و چروک( نیػ شکنج )چ2 یساز ػ گوشه1. شود یم یمعمده تقس به دو خبش سازیچپریه

ػ ترمبه2ػ سکنج 1دو نوع است: سازی گوشه

است. در خراسان کنوین« بازه هور»با چوب در یسازمانده از گوشه یمبونه به جا ترین قديبی

رمبه پتکانهػ ت4 نیػ پتک3 یلپوشػ ف2ػ با چوب 1. شود یبه چهار روش اجرا م ترمبه

سازند یم یوارگر یگنبد را رو یرز های یبهکت معموال.

شود یندارد( استفاده م یزهت یعیندار دار )مازه گنبد معموال از چفد مازه یانهآه برای.

نیػ ترک3 نیػ رگ چ2 نیػ گرد چ1مصاحل گنبد. یدنچ طرز

گنبد: هورنو یخ باال(. سورایانهدهانه گنبد است )آه 16/1گنبد )طربه( ضخامت

ػ نارقبستان ) که 4ها ػ گودال باغچه3ها ػ باغچه2( یاندر م ییهابزرگ )با ساختمان یها ػ باغ1سبز یفضاها انواع

ـبصوص کاشت مرکبات بود(

کشیدند یم یبلند یوارگرا هستند و دور تا دور باغ د درون یرانا های باغ.

کاشتند یمب یهودهب یا شده و بوته یترعا هودگییاز ب یزهم پره یراینا یها باغ در.

شد یآن ساخته م یباال یادر مرکز و یاباغ و یدر ؿبور اصل کوشک.

باغ است. یاست / کوشک باغ ارم در باال یآن ها هشت گوش یها / کوشک ریازجهان مبا و باغ نظر در ش باغ

منظم بوده است. هایییشبکه جو یکبا غآب دربا یعو توز رساندند یها به باغ م قنات یلهرا بوس آب

دارد. یشطرقب یمایتباغ تقس ینقرار دارد. ا یورود یآن روبرو یبرج داردو ؿبور اصل یهشب یا کاشان نقشه فنی

دادند یتند و پر سر و صدا نشان م ها یپله کردن جو آب را با پله میمال جریان.

سنگ درکف جلوه دهد. یباکه موج آب را ز گذاشتند یکار م یبکک ینهبا تراش س ییها آب مباها غالبا

ساختند یوقت مب یچشکل ه یضیاسالم معمول بوده است. حوض ب یلاز اسالم و اوا یشگرد پ استخرهای.

ساختند یهم م یضلع 8،12، 6 یبا شکل هندس ییاستخرها بعدها.

ه شده است.ها استفاد درحوض یضیو ب ییبمثل صل یگانهب یها دوره قاجار از شکل از

گفتند یم یاخب یااند مثل سرو، کاج، و...که آهنا را پده بوده یهسا یکه برا هایی درخت.

کاشتند یم ریباغ درخت اقب یها از نبه مهمتر درخت توت بوده است. در گوشه یوهم یها درخت از.

کاشتند یدرختان سرو و کاج و مششاد م ی،سراسر یاباهنایخ یجو درکنار.

17

کاشتند ینارون، افرا و... م ید،استخر را درختان ب ریامون. پگرفت یم یجا یمعموال توت برگ یفرع اباهناییخ درحاشیه.

از هدر رفنت آب، اسپست رییجلوگ یبرا کرت یان. در مکردند یپر م یوهم یها باغ را با هنال های یابانخ یدو سو های کرت

.کاشتند ینداز را بپوشاند مببلند که چشم ا یها بوته کرت یان. در مکاشتند یم

ها را گل ینػ گل زرد . ا3 یػ گل آتش2 یگل ؿبمد یاػ گل سرخ 1. شد یآن کاشته م یتبه خاطر خاص یشترنوع گل ب چند

.کاشتند یها م را در گلدان در داخل اتاؽ یاسمانند ها یازچهو پ یازها. پکاشتند یدرختان م یدر پا

است. یاپلهپله ریاز،باغ زبت ش آباد. یف= باغ عفریازگلشن ش باغ

یمردم وار یعین ینبه اندازه وارد شود و ا یدکه نور خورش آرستند یو روشندان را چنان م روزن.

نگریستند ینداشته باشند و درون را م یکار ریونخود آموخته بودند که به ب یهینروش را از عارفان هم م ینا یراینا معماران.

درونگرا بود. یرانا یو قبل از اسالم هم معمار یستسالم نمربوط به ا ییگرا درون

ییدرونگرا یعین ینارتباط دارد. ا ریونبا آن نبه وسعت با چند در و روزن و پاچنگ با ب یدصد ستون زبت صبش کاخ...

ساختند ی( مینهبزرگ را جفت )قر یکاخ و پرستشگاه و بناها یرانا در.

ساختند ی( مریقرینهک را پادجفت)غکوچ یکوشک و خانه و بناها درایران.

دارد. ای یده. هرکدام فایستن یباییز ینبوده و فقط برا یهودهب یناتتزئ یرانا در

کند یدار مو هم بنا را مردم کند یعمل م یقگنبد هم مانند عا یرپوش در ز و خوانچه کاربندی.

داشته است. ریاموندر پ ییها و طاؽ مباها رختکن یان،مدر یا برکه یاآب یبوده که جو یکوچک یواریچهار د یراینا پادیاو

یزها ن ها به درون خانه پرستشگاه یشکم از پکم یاوگرفت. پاد یمساجد به نام وضوخانه جا یبعد از اسالم در جلو یاوپاد

است. یافتهراه

ریبادگ انواع

شکل یلمستط ریهای. بادگ2وع است. است که جهت باد مطلوب متن یی/ ـبصوص جاها یچهار گوش و هشت گوش بادگری

در امان ماندن از یخرپشته است/ برا یه/ بام آهنا شب یـبروط ریهای.بادگ3/ جهت باد مطلوب معموال ثابت است.

یشترفارس/ ب یجخل یها خرطوم شکل/ در خوزستان وکرانه ریهای. بادگ4باز است. ریطرؼ بادگ یکگردبادها فقط

هستند. یهواکش

و از عکس العمل شده یخوش به داخل استفاده م یکشاندن هوا یصورت بوده است که از وزش باد برا ینبه ا ریگباد کار

است. شده یگرم و آلوده استفاده م یراندن هوا یمکش برا یعینآن ریوین

با کاله یشوردرسقف خآن یتنور است/ که در وسط اتاؽ قرار دارد و باال ییروستا یها گرم کننده در خانه یلهوس ترین ساده

وجود دارد. یکوچک یفرنگ

یدنکش یرساندن هوا به آتش است و هم برا یکه هم برا سازند یم یآن هواکش یرو در ز کنند یم نیرا که در زم یینانوا کوره

.رود یخاکستر به کار م

18

هنگام ین. دراکردند یآتش م فراوان یزمصورت است / لبست تون را با ه ینها به ا درگرمابه« تون» یا« خن » ساختمان

یتروها هداو دود به درون گربه بستند یرا م یکه آتش روشن شد دودکش عمود باز است وقیت یممستق یدودکش عمود

.شد یگرم م ها نینشو کف ضبام و شاه شد یم

ها و بوستان باغ یاز درها ریاست به غ دو لته یراینا یدرها اغلب . لته دارند یکها که غالبا

کردند یرا در زمستان با کاغذ روغن زده مسدود م یو گچ نیو سفال مشبک چویب یها ها و روزن و پنجره در.

از گچ و سفال ی. روزن از چوب و گاهشد یاستفاده م یهو هتو ییروشنا یآن برا یدر دو سو یدر و گاه ی/ در باال روزن

.شد یساخته م

گذاشتند یو در زمستان دوباره م داشتند یم آن را در تابستان بر های یشهش .گرید یدر کالله گنبدها قرار م جاـبانه.

یکه ساختمان عالوه بر در و پنجره و روزن برا کرد یم هبابا یرانا یاست/ آب وهوا یو فارس یراینا یا / واژهشباک

. یشساخته شده از کا یا سفایل یا داشته باشد. شباک=شبکه یزن یشباک یدازآفتاب شد رییجلوگ

19

()یخیتار یبا بناها آشنایی

شود یشکل مشاهده م یلمستط یها با اطاؽ ییها در تپه گنج دره است که در آن خانه یرانا یسکونتگاهها نیاز لبست یکی .

است. یبترت ینبه ا یزن یندر تپه زاغه در دشت قزو نینبچن

آن به وضوح مشاهده کرد یها و سقف پله یلچغازنب یگوراتدر ز توان یبنا را م یکدر یرانشکل ا یطاؽ قوس ترین قديبی

.یندگو یا که به آن طاؽ گهواره

است. یالمیکشف الواح ع یلکتپه س یژگیو مهمترین

ستند.ه یزترب یکیدرکرمان و کندوان در نزد یمندم یران،ا یا صخره یروستا دو

یتختپا یک یدکه زبت صبش دانیم یبنا کرد و م یداز ساخنت آپادانا در زبت صبش یشاول، پ یوشبزرگ شوش را دار کاخ

بوده است. ییینآ

احتماال قرار گاه پاسداران شاه بوده است. یدستون در زبت صبش 100 تاالر

است. تهىبفرو ر یشاز خشت خام بوده که مدهتا پ یدزبت صبش یبناها دیوارهای

ؾبدد یاتح یدبوجود آورده و با ذبد یرا درمعمار نظریی و یب یدجد یوهش یراینو ا یوناینعناصر یببا ترک یانپارت معماری

پرداخت. یراینطرح ا یمباد های یژگیبه و

طاقدار است یوانا ینتکو یگریگوشواره و د یبه گنبد رو یایبدست یکی یمعمار ینهدر زم یانکار مهم پارت دو.

مشرؼ است. ی،چهار گوش مرکز یاتح یککه به بینیم یرا م یوانمبونه چهار ا نیکاخ آشور در خاک عراؽ لبست در

داشت. یکنزد یوندپ یروم یها با شکل یاو یوناین های یهبا مبا یانپارت مباسازی

اند. متر قرار گرفته 4به قطر هایییوارد یاست که بر رو یراینشناخته شده ا یگنبدها ترین يبیقد ریوزآبادکاخ ف گنبدهای

خورد یکمتر به چشم م یساز ینهو قر یشترب یآزاد آباد، ریوزکاخ سروستان برعکس کاخ ف در.

گوشواره و ساخنت یدر توسعه گنبد و قرار دادن آن بر رو یمعمار ینۀدر زم ساساین یدستاوردها ینتر و مؤثر مهمترین

بدون قالب بود. یمعظ یطاقها

باشند یفراوان م یناتتزئ یو دارا شوند یباز و بسته م یهستند که به صورت عمود ییها پنجره یارس های پنجره.

بسته و ؿبدود ییفضا ها ینیهحس ویل شوند یختم م یبه چند گذر اصل یادرآن است که تکا ینیهبا حس یهتک یها تفاوت از

در دارند. یکهستند و فقط

ها شروع شده و به دروازه ینتر و شلوغ ینارتباط شهرها بودند که از مهمتر ریاهراه و مسش ترین یو اصل ینمهمتر بازارها

.یافتند یامتداد م یگرد یها دروازه یاو گاه از آقبا به دروازه رسیدند یشهر م یاصل یدانمرکز و م

رشد یو اجتماع یت اقتصادو نبراه با ربوال یجبه تدر یراو فبتد هستند ز یشکل خط یدارا یرانا یشهر یبازارها اغلب

اند. کرده

سرا»از طرؼ بازار داشتند که به آهنا یو فقط ورود گرفتند یبودند که در عمق قرار م ییبازارها، فضاها یطول اصل در »

.گویند یم

20

نوع کاال اختصاص دارند. یکهستند که به عرضه ای یدهسرپوش یفضاها ها تیمچه

است. یدارند و سقف آهنا گنبد یتر سقف بلند تقاطع دو بازار که یعین چهارسوها

اشاره کرد: یلبشرح ذ یپارس یوهومشخصات ش یاتخصوص ینبه مهمتر توان یم یدوره هخامنش یبناها یبررس با

مصاحل ساختماین ینمرغوبتر یهو هت یقلیشده وگاه ص یحجار یها ازسنگ استفاده.

بلند. یها صفه یو احداث ساختماهنا بر رو ها یپ یآماده ساز در یزهاز الشه سنگ و سنگ ر استفاده

یکه جهت باربر یایتسرستوهنا با جزئ یشآرا یزو ن یکدیگربلند و هنادن آهنا در حداکثر فاصله فبکن از یاز ستوهنا استفاده

متناسب و منطق باشد. یسقف بنا کامال

آهنا و یدر باال ین یاو ریها، قرار دادن حص فشده جهت پوشش سق یؿبکم و درودگر چویب های ریچهو ت ریاز ت استفاده

آن. یگل بر رو سپس کاربرد پوشش از کاه

کوتاه. یها پلکان یطارم یشجهت آرا یباز یها برجسته وکنگره ینقشها کاربرد

هاییآهنا با کاش یشجداکننده با خشت خام و آرا یوارهایاحداث د یزها و ن کردن کف مصاحل جهت فرش یناز مهتر استفاده

متنوع. یلعابدار و رنگها

یوانا سازی، ینهدر جهت قر مشایل یواندر جنوب بنا و مقابل گنبدخانه شکل گرفت و سپس ابتدا ا یاسالم یواهنایا اولنی

برا جنویب از گرما است. یدور جنویب یوانا یاز کاربردها یکیاستفاده از آفتاب زمستان ساخته شد. یو بعضا

نام برد. توان یرا م رییزمسجد جامع ظبنان و مسجد جامع ن یواینمساجد تک ا از

یستندآن مقابل هم ن وجنویب مشایل یواندارد که دو ا یخاص یژگیاست و یساوه که از مساجد سلجوق یوایندو ا مسجد.

مدرسه خرگرد خواؼ است. یواینمدرسه چهار ا اولنی

د جامع اصفهان و مسجد جامع اردستان است.مسجد جامع زواره و بعد از آن مسج یواینا 4مسجد اولنی

از مساجد مثل مسجد یبعض رواؽ، مناره، گنبد، شبستان و ؿبراب است. ویل یوان،مشترک مساجد شامل صحن، ا عناصر

اهلل فاقد صحن و مناره هستند. لطف یخش

سجد هستند.م ؿبراب در ضلع جنویب یک یاکثر مساجد دارا ؿبراب است ویل 9 یجامع اصفهان دارا مسجد

طاؽ آهنگ است. یاو یا در مسجد جامع اصفهان، به صورت گهواره یشهستند مثل صفه درو یقکه عم یواهناییا سقف

است. یاناژدها مربوط به اشکان یلم یرانموجود در ا یبرج راهنما یامنار ترین قديبی

یندگو «یانهآه»آن را و پوسته دروین« خود»گنبد را ریوینب پوسته .

شوند یم یمبه دو دسته رک و نار تقس یراینا بدهایگن.

نیاورچ یػ گنبدها3 یـبروط یػ گنبدها2 یهرم یػ گنبدها1اند: رک سه دسته گنبدهای.

شوند یم نیتزئ بنا است که با خطوط منحین گنبدهای یمدر ن یهندس یماتتقس ینوع کاربندی.

یها آهنا مقرنس ینتر ؿبراب عملکرد دارد و از معروؼ طاقهای یمن و ها یوانشکل ا یکرو طاؽ یمن یردر ز یشترب ها مقرنس

هستند. یا وکاسه یالنه زنبور

21

در خبارا است. ساماین یلاظباع ریمقربه ام یران،در ا دار یخمقربه تار ترین قديبی

بوده است. یا به صورت برج مقربه یراناعظم مقابر ا قسمت

در اطراؼ گنبد دارند که از آن ییها گنبد، رواؽ یرز یاند، عالوه بر فضا شده یلشکؾبموعه ت یککه از یو مقابر ها آرامگاه

. کنند یاستفاده م یو عزادار یمراسم عباد یبرا

مستق ریوین. درقسمت بشد یم یمتقس و اندروین ریوینبه دو قسمت ب خانه از داخل هشیت سنیت یها خانه در باز به هشیت یما

عبورکرد. یدارا و خم یچو پ یکاز داالن بار بایست یم به قسمت اندروین یدنرس یاما برا شود، یم

ها شد. در بناها و کاخ دار یزهشکسته و ت یاز قوسها یادیاستفاده ز یرانظهور اسالم درا با

آن واقع شده و اطراؼ یها در اطراؼ و چهاربرج در گوشه یوانکه چهار ا یمرکز یفضا یکبا ییعبارتست از بنا کوشک

مسقف و ستوندار احاطه کرده است. ییآن را راهرو

باشد یداخل آن م های یو هم در نقاش یخارج یهم در نقاش یه،دوران صفو یمعمار ینتر آهنگ هم یانگرهبشت مبا هشت .

کاشتند یاز عظمت و بقاء و تداوم دارد، م خود نشاین یدهسبز سرو را که با قامت کش یشهمعموال درخت نب ها درباغ.

یباز یآجر یناتمربوط به تزئ یشتربنا ب یناست. شهرت ا یانشرؼ معروؼ به رباط شرؼ متعلق به دوره سلجوق کاروانسرای

به کار رفته است. یو متنوع آن است که در مباساز

است. یمتعلق به دوره صفو یراناحداث کاروانسرا در ا ییشکوفا عصرطالیی

شود یم یدهد یبر از آهک یباییز یها مبونه ریازش یلضبام وک در.

رود ارس ساخته شده است. یبوده است که بر رو« اورارتوها»پل مربوط به ترین قديبی

یهواقع است ودر دوره آل بو یدجنوب زبت صبش یلومتریک 5که در دانند یم «ریبند ام»را یپل و سد دوره اسالم ترین قديبی

ساخته شده است.

متر بوده است. 8000غرب بندرعباس است که طول آن یلومتریک 50در « روخانه کول»پل یرانا ىبیپل تار ترین طویل

کنند یم یمتقس یواینچهار ا یواین،ا ی،چهار طاق ،را به چهار گروه: شبستاین یرانمساجد ا یطور کل به .

باشد یم نیسجد جامع نائمسجد م نیدامغان هستند و سوم ىبانهمسجد فهرج و تار یران،ا مساجد شبستاین نیو دوم اولنی .

یچهار قوس در چهار جهت اصل یلهکه به وس باشد یشامل چهار ستون در چهار گوشه مربع شکل م یچهار طاق مسجد

یزدخواستساختمان مسجد، یناست. مبونه ا یافتهشهرت یشده است و چون از چهار طرؼ باز بوده به چهار طاق یانمبا

است. یلآن مسجد اردب یگراست و مبونه د

22

()آرتور پوپ/ یرانا معماری

غین یناتػ تزئ2ساده و با وقار یها ػ شکل1. یرانا یمعمار یها ویژگی

است. یراینا یشناس یباییذبارب ز های یژگیو آرامش از و یجانه ترکیب

تقر تزئینات است. یدینبه ذبر یبا

رییبه خاطر درگ دادند یها را با دست فشار م خشت یلکوجود داشته. س یارائه هنر یبرا ییابتدا یها تالش یلکس در

با مالت. یشترب

گلدسته باال رونده یعین یگوراتداشتند. ز یراینا یمنبع اؽبام اول در سومر ساخته شدند ویل هازیگورات :

ربت سلطه آهنا بودند. ارتباط داشتند و مدیت یهابا سومر هاعیالمی

پله، به شکل کوه 6کوروش در پاسارگاد، مقربه

شد. یدزبت صبش یساخت کاخ آپادانا یآپادانا در شوش الگو کاخ

بود. یدهنرس یانهنوز به پا یدکرد که ساختمان زبت صبش یرانرا و یدؽ.م زبت صبش 330در سال ندراسک

یدفهم توان یآن م یرزمنیز یاریها و آب را از شبکه فاضالب ینشده بود. ا یاز ابتدا به صورت ؾبموعه طراح یدصبش زبت.

ساده، آرام، ید،زبت صبش یها کرده و گفته که نقش یسهقام یآشور یناترا با تزئ یدزبت صبش یها برجسته و نقش ها ؾبمسه

است. یهبتر از آشور یلیو خ یدیذبر

متر است. 9حدود یدزبت صبش یآپادانا یهاستون فاصله

درهند( از آن تقل رفت و تا سال نیاز ب یدشدن زبت صبش یرانبعد از و یراینا هنر کردند. یدها ) مثال

داشتند. یراینػ ا یوناین یسبک معمار سلوکیان

یوایننقشه چهار ا نیاول یالدیسده اول م ،آشور، پاریت کاخ .

اند. استفاده فراوان کرده یو نقاش یاز گچ در گچرب پارتیان

پاریتیسنگ ی/ معماریمانسل زبت /.

فارس ساخت ریوزآبادکه کاخ خود را در ف یانساسان گذاریاناول بن اردشری

به هنرها یراینروح ا یانزمان ساسان در بازگشت. یرانا یکامال

عراؽ/ ساساینیکسر طاؽ /.

است. ػ ساساین پاریت یبنا یک ریوزآبادف کاخ

است. یانهخامنش یناتمانند تزئ ریوزآبادکاخ ف تزئینات

متر. 50متر و عمق 30متر، ارتفاع 25دهانه ی،مدائن، طاؽ کسر ایوان

ساخته شده. انینشان دادن قدرت وثروت ساسان یبرا یکسر طاؽ

عمارت خسرو/ دوره ساساین . کاخ سروستان/ دوره ساساین/ دوره ساساینیشاپورب کاخ . .

تر شده و پر زرؽ وبرؽ یافتهبه بعد توسعه یاناز هخامنش یناتتزئ دامنه

23

غرب و شرؽ اثرگذار بوده است. یبود و رو غین یاربس دوره ساساین تزئینات

ـبتلف استقاده شده است. یها در اندازه یها از سنگ دارد. دوره ساساین تناسبات جالیب یاسر،ن آتشکده

یگچرب ینات/ تزئ/ ساساینیسفونت کاخ.

گذاشته است. یاناد یگرمعابد د یرو یادیز ریتأث ساساین یها آتشکده شکل

الشه و بدون شکل بود. یها سنگ یانعمده ساسان مصاحل

و رشد کرد. ریوارکرد به صورت زقب یدادر ساختمان ادامه پ ن ساساینفنو یاسالم ۀدور در

ساساین تارىبانۀ هستند. دار یزهت یها تاؽ یاست و تنها نوآور دامغان از نظر مصاحل و سبک کامال

دارتر دارد.و آرام ومردم یدهخواب یظاهر ساساین یدامغان برخالؼ بناها تارىبانه

کرد یم یشرفتگرفته شد و نبچنان پ یپ یزن یدر دوره اسالم تزئینات .

برخوردار است. یا از تنوع فوؽ العاده یراندر ا یا مقربه برجهای

یرا در معمار یا عصر تازه یمرکز یراندر ا یهبرپا کردند و آل بو یفرهنگ یزرستاخ یکدر خراسان یانو غزنو سامانیان

آغاز کرد.

دادند یم یادیز یت انببه علم و عامل یانو سلجوق یهبوزمان آل در.

کرد. یا هم رشد فوؽ العاده یو سفالگر ینساج یانو سلجوق یهزمان آل بو در

نوشته شد. یعموم های یخاؼبعارؼ وتار یرهدا یکتاهبا یانآل بوبه وسلجوق درزمان

دوره بودند. یندر ا و غزایل یامخ ریوین،ب وبانابور ینا،س ابن

پوسته است. یکمسجد جامع اصفهان یخاک گنبد

از یکیتر است. آرامگاه متناسب یدارد که برا و غریب یپالن مربع دارد و دو در شرق ی،سلطان سنجر در مرو، سلجوق مقربه

یمقربه سلجوق ینمقابر و آخر یباترینز

کم وجود داشت. یلیموجودات زنده در نقش ونگارها قبل از اسالم مرسوم بود و بعد از اسالم هم خ تصویر

و کاربرد یتجذب و از غباظ ماه یرانهنر ا ینهدرگنج جهان باشد. ویل یگرفبکن است از نقاط د یراینا یناتاؽبام تزئ منبع

شدند. یراینا

یدو ساختار به حد کمال رس یباییاز هر دو نظر ز یبا آجر در زمان سلجوق کار.

ساله دارد.. 2000 یختار یرانیانا گچربی

کردنش سخت است. یطراح یعینو دشوار است. غین یرانا های یگچرب طراحی

داشتند. منحین های یگچرب شدند یکه اغلب با سنگ الشه ساخته م ساساین بناهای

برجسته است. های یگچرب ینی،مسجد جامع نا تزئینات

اصفهان، یتمعرؽ، هارون وال یمبونه کاش کاملترین

بلند های یوان. ا3بلند. های یلم. 2بزرگ. یها .گنبد1: یلخانانا یمعمار های یژگیو از

24

درمورد گنبد علو یشینیانبا پ یکینزد یوستگی( پی)آذر مغویل معماری یدر مورد سلجوق یدنبدان عقا یانخود دارد. و مثال

بودن بنا متفاوت است. مغویل یا

یشترهبتر و ب ییشده و روشنا یشترب خایل یتر بودند، فضاهاحال خشك نیبودند، درع تر یمنسبت به قبل: عظ مغویل بناهای

دوره یندر ا یمعمار یبه هم ساخته شد. به طور کل یکو نزد ییسردر، دوتا یها مناره یوهش ینشده است. در ا یطراح

کرد! یشرفتپ

ساقه بلند. یرو یا استوانه یارهایاست. گنبد با ش یموردر ظبرقند، قرب ت ریام گور

یموریخاتون/ ظبرقند، ت یب یب مسجد

است. یسهظبرقند قابل مقا خاتون یب با مسجد یب یباز یارو مدرسه هرات است که بس یشاهرخ، مصل ارهایازک

از نظر رنگ دانست. یرایناثر ا ترین یقو توان یشاد مشهد را م گوهر مسجد

گنبد دارد! 9 شود، یم یها منته گرد از گوشه یها برج یهآن جهانشاه بود. مبا باین یز،کبود ترب مسجد

ندارد. ضبایل یاپشتبند یچمسجد امام اصفهان ه نبدگ

خالص، گ یخمسجد ش در است. یهو بدون زوا ریالطف اهلل فضا کامال

داشتند. رییچشمگ یباییعبور از رودخانه بودند اغلب تناسب وز یبرا ای یلهاز وس یشپ یزیچ ها پل

اند. شده یهم طراح توقف و تفرج یعبور که برا یپل و پل خواجو نه فقط برا وسهسی

به نام رباط ساخته شد. یمرز یها پاسگاه یدوره اسالم در

شده یاستحکام طراح یبرا یشترآن ب یوارهاید ی،ملک، سلطان سنجر سلجوق رباط

آید یبه حساب م یرانا یمعمار های ریوزیاز پ یکی کاروانسراها.

قابل دفاع است. م به آسایناست که آن ه یربه کاروانسرا تنها از در آن امکان پذ ورود

باالتر قرار نیاز زم یکاروانسراها اندک یها وجود دارد. اتاؽ ییها ها برج دارند و درگوشه یمرکز یاطح ینبگ کاروانسراها

دارد.

یداالن ورود یکطبقه متوسط حداقل حوض آب داشت و های خانه

متقارن یها و درخت بانیابود، با خ یقیدق یلیمستط یها طرح یدارا یهخامنش های باغ

شد یم یمتقس یلی. سراسر ؿبوطه با قطعات مستطگرفت یباغ قرار م های یابانکاخ درتقاطع خ یدوره اسالم در.

بود. یزن یمذاکرات فلسف یافکر یبرا ییبود جا یشآسا یبرا ینه تنها ؿبل یرانا باغ

نفوذ کرده است. یرانا یهنرها ۀباغ درنب آرمان

است. مباد مقدس آظباین کی آیب نیلوفر

دارد. طوالین یعمر یرانا یمهم در معمار یبه عنوان عنصر ضریب طاؽ

طاؽ هنر، در اثر تقاطع دو طاؽ. یشاهو ارگ عل یطاقنما، مانند طاؽ کسر ی: طاؽ: در اثر حرکت خطمینوع طاؽ دار سه .

.یدر اثر دوران قوس ییگنبدها

25

است.مبونه مقرنس درگنبد قابوس بوده اولنی

شدند یم یزانآو یمانس یلهبوس یاز گچ هم ساخته شدند و گاه و بعد حیت شدند یابتدا از آجر ساخته م ها مقرنس.

...................................................................................................................................................................................

ساخته شد مناره مسجد جامع بصره بود. کنوین یها که به شکل مناره یا مناره اولنی

یدد توان یم یرانبه بعد در مساجد ا 5را از قرن یرانا یو توسعه مناره درمعمار تکمیل.

است. یدروه سلجوق یناتاز تزئ یکارمعمول شد. مقرنس یانسلجوق ۀدر دور یواینچهار ا بناهای

و کامل شد. یدخود رس یدرجه ترق ینبه آخر یدر دوره سلجوق یرانا یمعمار آجرکاری

دوره یندوره بوده/مدارس ا یندر ا یهداشته است. ساخت مدارس نظام یادیز یشرفتپ یانمدرسه در زمان سلجوق ساخت

چهار ا بودند. یواینغالبا

شکل ساده. یرهدا یها مقربه ی،چهارگوش، چندضلع ای، یرهشکل بدنه آهنا: داها با توجه به مقربه بندیگروه

یانسلجوق یدرباره معمار کلیایت:

گرفتند. یانسبک خود را از ساسان یسلجوق معماران

بود. یوانبوجود آمدن ا یبرا یا مقدمه ینو ا ساختند یدهانه وسط را بلندتر م یهمساجد اول یشبستاهنا در

یددوره به اوج خود رس ین. کاربرد آجر در اشد یسنگ از آجر استفاده م یجا دوره به دراین.

آن تاالر گنبددار ساخته شد. یخراب کردن( و به جا یعینستون دار خراب شد ) یدوره در مساجد تاالرها ینا در

هم اوج گرفت. یکار دارد و معرؽ خویب یشرفتپ کارییدر خارج بناهاست/کاش کارییسرخ مراغه آغاز کاش گنبد

گنبد قابوس است. یدو پوش یها سقف یهاول یها گنبد دو پوش داشتند. از مبونه یها مقربه بیشتر

و از آجر شده یها استفاده م در داخل مقربه یشترندارد ب یجو یطدر برابر شرا مقاومت خویب ینکها یلبدل یبرگچ تزئینات

ت.اس شدهیخارج بنا استفاده م یناتتزئ یبرا یوکاش

26

()یرانو جهان، بخش اول: ا یرانارشد، فرهنگ و هنر ا راهیان

یگل ینهها از خشت با چ / خانهینؽ.م/ در دشت قزو 7000زاغه/ تپه

یلهفت تپه و چغازنب/ شوش، ها عیالمی

ؽ.م 1250/ خشت و آجر/ یلچغازنب مصاحل

ؽ.م 9حسنلو/ قرن ی/ جام طالیهاروم یاچهدر یکحسنلو/ نزد تپه

یالمیسال ؽ.م/ الواح ع 3000/ وجنویب تپه مشایل 2/ غرب کاشان/ یلکس تپه

ییگرادورن/ ی/خودبسندگیارش/ نیهودگیاز ب یز/ پرهیوار: مردمیرانا یمعمار های یوهو ش اصول

ریچویب/ از مادها تا ضبله اسکندر/ پوشش سقف/ تیپارس شیوه

بلند و باشکوه/ یها ها/ ساختمان العاده در طرح/ تنوع فوؽ/ از ضبله اسکندر تا اواخر ساساینپاریت شیوه

یمغول تا صفو یلخانان/ از ایآذر شیوه

یآذر یوه/ کاهش ارتفاع نسبت به شاصفهاین شیوه

و نسا یسبدن ماد/ نبدان، رمهم های خبش

عراؽ( یمانیهقاپان )در سل یز/ مانند دکان داود )مادها( و قیدبه اوج رس یانبرجسته در دوره مادها و هخامنش نقش

تپه/ مادها ینگود ،تپه، تپه باباجاین نوشیجان

از هنر ملل ـبتلف ییب/ ترکیهخامنش هنر

متر 1.7اول یوسکو/ سک 6متر/ 12× 13 نیکوروش/ در زم مقربه

یمنظم مانند نظم نظام ی/ طرح چهار باغ/ درختکارپاسارگاد

عقاب ری،/ گاو، شیدزبت صبش های سرستون

میدار یادیآثار ز ینداشتند، در دوره هخامنش یادیز سازی یکرهمادها که پ برخالؼ

یواردو د نیب یو خندق یوارشکل با دو د ای هیر/ داروم/ دوره اشکاین یونان، یران،از سه سبدن ا ای یزههترا/ در عراؽ/ آم شهر

متر 10متر و ارتفاع آن 3 یوار/ عرض د

کرمانشاه یک/ نزدمتر/ سبام سنگ/ اشکاین 7.7×4.86شکل/ یلگرا / مستط طاؽ

دارد. یانسرام 3/ یواینآشور/ درعراؽ/ چهار ا کاخ

در معما یی/ اندامهایستانکوه خواجه در س یبناها ؾبموعه یانسرا،م یرو به رو یوانمانند: ا یافترواج یراینا یرکه بعدا

هامون یاچهآظبانه کانه پوشش وگنبد/ کنار در

شد. یجرا یانگچ از زمان اشکان رییکارگ به

اییره/ پالن داپاریت یشهرها نیمرو/ از اول شهر

یهاز اسالم تا اواخر قاجار یشجهان/ پ ؾبموعه خشیت ین/ بزرگترمب/ اشکاین ارگ

سبام رخ/ مانند اغبضراشکاین های یکرهها و پ برجسته شنق /

27

پذیرفتند یـبتلف را م یها نبودند و مردم با مذهب ریگدر مورد مذهب سخت اشکانیان.

آتشکده آذرگشسب آن/ ساساین یدرجلو یاچهدر یک/ غریب هبان/ آذربایمانسل زبت /

دروازه 4/ غریب یشکل/ براساس اصول مهندس یل/ مستطیشاپورب شهر

متر ارتفاع 14/ یشاپور/ در ؾبموعه کاخ بآتشکده ساساین بزرگترین

بابکان ریدروازه/ اردش4آباد/ پالن گرد/ ریوزف شهر

ها یزهاز وسط تو ریی/ نورگکرخه/ خوزستان/ ساساین یوان/ ایزهپوشش تاؽ وتو اولنی

یدهد یهنر آشور ریآن تأث یطبقه/ در مبا4 یشکل/ مبا یلتاالر مستط یک یوان/ در پشت ایالدیم 550مدائن/ ایوان

/ استفاده از خشتشود یم

یها / درون گرا/ گسترش آن براساس طرح جامع بوده است/ پلهیمتر 8 یسکو ی/ بر روریینخسرو/ در قصر ش عمارت

یدمانند زبت صبش یورود

یست/ البته کاخ نیدتأثر از زبت صبشم یناتدار/ سنگ الشه/ تزئاول/ سه اتاؽ برج گنبد ری= کاخ اردش ریوزآبادف کاخ

ندارد. ریونآتشکده است./ پنجره به ب

سطح ساخته شده 3آباد/ در ریوزدختر ف قلعه

سروستان/ سنگ الشه/ دو گنبد کوچک و بزرگ/ کاخ

شوشتر/ ساساین یک/ نزد یصر= بند قیانوالر پل

ساساینيبشکاند یکدختر/ نزد پل /

ی/ برخالؼ هخامنشیشافزا ییگرا و واقع یافتهکاهش ییگرا/ مبادساساین یها برجسته نقش

یشاپوردرکاخ ب سازییکشکل/ موزائ ای یره/ حوض دا/ ساساینیلیمستط یساز شهر/

آباد ریوز/ کاخ فیرانپوشش به صورت گنبد در ا ترین قديبی

بالدار یها درکجا آشکار است؟/ طاؽ بستان/ فرشته بر هنر ساساین یهنر روم تأثری

ی/ سلجوقیدر دوره اسالم یگچ یئناتتز روعش

یتو/ ؿبراب اعبایلخایندر دوره اسالم/ ا یتزئنات گچ اوج

یسنگ یاورارتوها/ معمار معماری

مدرسه چهار باغ یل،/ مسجد وکیهو زند ی/ صفویدر دوره اسالم یکارهنر سنگ اوج

در رنگ شیشه اصفهان یدریمانند خانه ح/ رفت یبنفش و سبز به کار م ،/ قرمز، آیبیها عمدتا

سبک خراساینیاز قرن اول تا چهارم هجر یراینا یبناها اکثر /

یزرد، سبز، خاکستر ی،الجورد ،/ آیبیراینا یکاریمسلط درکاش های رنگ.

ها استفاده شده است. / از موجودات زنده در طرحیاسالم یکشورها یگربرخالؼ د یراینا درسبک

ها آهنگ / و تاؽیضیب ی.ؽ اضافه شده است/ چفدها نبگ ه 4.5/ مناره آن قرن یجرجامع فهرج/ قرن اول ه مسجد

28

اند. کرده یسهمقا ریوزآبادها با آجرقرمز رنگ/ پالن آن را با کاخ ف دامغان/ طاؽ ىبانهتار مسجد

295است/ ساینتر از سبک خرا به آن مسلط یمتر/ سبک راز 10×10.ؽ پالن مربع / قرن سوم هساماین ریاظباعیلام مقربه

. ؽ./ خبارا ه

(یخارج یاست )در مبا 1به 2قابوس/ نسبت بدنه برج به ـبروط گنبد گنبد

است 4به 1)ارتفاع استوانه( یػ استوانه داخل یقابوس/ نسبت قطر داخل گنبد

آجریرانا یدر معمار یکارمقرنس نیقابوس/ اول گنبد / گرگان/ سباما

گنبد و ا خراساین جامع اردستان/ اول سبک مسجد یواینا 4اند/ اضافه شده ها یوانبوده/ و بعدا

یانمشهد/ در دوره غزنو یلومتریک 36مقربه ارسالن جاذب/ یک/ نزد یازارسالن جاذب/ = مناره ا مناره

ضمتر عر 7.5چشمه/ 13متر طول/ 103/ یه/ آل بویدزبت صبش یلومتریک15/ یپل و سد اسالم ترین يبی/ قدریام سد

رود ارس ی/ اورارتوها/ بر رویرانپل ا ترین قديبی

ای ریوزهف رنگ به کار رفته در گنبد مساجد/ آیب بیشترین

اژدها/ درغرب نورآباد/ اشکاین یل/ میرانمناره ا ترین قديبی

یواینا یک/ یواینچند ا یزجامع ترب مسجد

جامع ساوه یومد،مانند/ زوزن، فر یوایندو ا مساجد

ی/ سلجوقیواینا چهار مساجد

یامخ وبان،ابور ینا،سابن ی،/ فردوسیو بزرگان زمان سلجوق دانشمندان

یسلجوق یاسالم ۀو در دور از اسالم ساساین یشبه گنبدخانه/ پ یمنته ایوان.

مانند گنبد قابوسیم/ به خاطر اقلیران/ مشال ایرایندوپوش ا یگنبدها اولنی /

هم دارد. یکار یمراغه/ کاش یبنا ینتر يبی.ؽ/ قد ه 542سرخ مراغه/ گند

یدبه اوج خود رس یلخاینا یلو اوا یفام در اواخر سلجوق ینزر کاشی.

بود. یینهنر چ ریکرد. ربت تأث یادیز یشرفتپ یدر دوره سلجوق سفالگری

ی/ اول در دوره سلجوقیینبه عنوان عنصر تزئ مقرنس

شد. خاص شناخته یبه عنوان هنر یسفالگر یسلجوق ۀدور از

بودند. یانادامه دهنده راه سلجوق ایلخانان

ی/ رواج استفاده از کاشیبر جهت عمود ید/ تأکیعو رف یکبار های یوان/ اایلخانان

متر/ سطح 25/ دهانه گنبد یوستهشاه/ گنبد دو پوسته پ یدعلیس ی.ؽ/ معمار ه 712-704/ یه/ گنبد سلطانایلخانان

رنگ آیب یگنبد کاش یخارج

دارد. یکه در داخل و خارج کاش ییبنا نی/ اولیهطانسل گنبد

مدائن یواناز ا یشترگز ب 4متر بوده/ 30 یوان/ دهانه ایلخاین/ ایز/ تربیشاهعل ارگ

29

قوس از یزهشده/ در سردر آن ت نیو آجر تزئ یبا کاش ی/ سردر ورودیواین.ؽ/ چهار ا ه 722-726/ نیجامع ورام مسجد

است. ىبتهآن ر« خود»که یوستهپوسته پ رخبام باالتر است/ گنبد دو

(/ یموریدرزمان شاهرخ )ت یاست/ سردر فعل یلخاینا ی/ گنبد و سردر ورودیزدجامع مسجد

بوده است. ی/ دانشکده پزشکیلخاین/ ایزترب یدی/ ربع رشیلخاین.ؽ/ ا ه 657مراغه/ رصدخانه

یتو/ ؿبراب اعبایلخاین/ ایربگچ ینات/ اوج تزئیافترواج یلخاینمعرؽ از دوران ا کاشی.

یافت یشافزا کاریینسبت به قبل کم شد و کاش یآجر ی/ طرح اندازتیموری.

در مساجد. جانیب یشکل و ساخت گنبدها ای یارهخ ی/ ساخت گنبدهاتیموری

در بناها ی/ هندسه قوتیموری

شکل ای یاره/ گنبد خیهشت ضلع یه.ؽ/ پا ه 807در ظبرقند/ ریام گور

ؾبموعه است. مسجد یندر ا ریوزشاهیگنبد ف یا/ گنبد سبز یانسراساختمان در اطراؼ دو م 10اضبدجام/ یخش گاهآرام

ؾبموعه است. یندر ا یدو جد میجامع قد

یکبا مدرسه گوهرشاد هرات و مدرسه الغ ب یاد/ شباهت زیرانمدرسه ا یباترین.ؽ/ ز ه 842- 848خرگرد/ یاثیهغ مدرسه

العادهمعرؽ فوؽ ی/ کاشرییمودر خبارا/ ت

یمعقل یمعرؽ و کاش ی.ؽ/ سبام بنا کاش ه 870اسالم/ ریوزه/ = فیزکبود ترب مسجد /

دارد/ یاط/ چهار حیلیاردب الدینیصف یخش مقربه

است. یواینا یک گویند یم رینیا.ؽ/ پ ه 841چخماؽ/ = مسجد جامع نو/ ریم مسجد

یموریشاد/ ت. مسجد گوهریموریچخماؽ/ ت ریام تکیه

خان،یورد خان، مسجد باالسر، گنبد اهللمدرسه باالسر، گنبد حامت یزاد،حرم امام رضا)ع(/ شامل مدرسه پر یبناها ؾبموعه

یادهمدرسه دودر، مدرسه مستشار، دارالس

دارد. یحوض مرمر 4/ یموریچهار حوض/ = تاالر ت عمارت

یاطداراؼبصحف در وسط ح یا ىباهن/ خدا.ؽ ه 281ساختند یان/ اول صفارریازش یقعت مسجد

یکموزائ ی= کاش یکارمعرؽ = معرؽ کاشی

یموری/ تیسیهنر خوشنو یی. عصرطالیموری/تیرانا ینگارگر اوج

خوارگرد. یا/ مدرسه خرگرد یرانا یواینچهار ا یبنا نیگدار: اول آندره

نقش جهان/ تقر میدان متر 160×150 یبا

طبقه 6دو طبقه و در پشت قاپو/ در جلو عایل کاخ

ساخته شده. ریوزآبادکاخ آپادانا و کاخ ف یوهچهلستون/ درتداوم ش کاخ

حجره، 92سردر/ توجه به اعداد مقدس/ ی/ مدرس مالصدرا روی/ صفوریازیمشاع ش نی/ استاد حسریازخان ش مدرسه

راهرو 12مدرس و 50

30

وانک یسایدارند/کل ی/ گنبد آجریبد سنگگن ی/ به جایصفو یاصفهان/ متأثر از معمار کلیساهای

یکاروانسراها/ صفو ییشکوفا ییطال عصر

است. یرهمعموال به شکل هشت گوش و چهار گوش و به ندرت دا ینهسرب فضای

است. ی/ مسجد امام اصفهان/ مقرنس النه زنبوری/ صفویکارمقرنس اوج

هفت رنگ متداول شد. یکاش یدوره صفو در

یکرمان/ صفو خان یگنجعل ارسن

ی/ اواخر صفویرانا یبه نگارگر یوپرسپکت ورود

12/ یطبقه بوده/ طبقه اول هشت ضلع 3هند/ یاسالم یبناها یه/ شبیدر کالت نادر ید/ قصرخورشیهدوره افشار معماری

طبقه در وسط 2 یا قرمز در مبا/ برج استوانه یها اتاؽ دارد/ سنگ

یهزند – یه/ در دوره افشاریزد ریبادگ ینهزار درخت/ بلندتر ابانی/ درکنار باغ خیزدآباد/ دولت باغ

یستن یکتار یادها پنجره وجود دارد و ز سقف ی/ دو بازار عمود برهم/ در پایه/ زندریازش یلوک بازار.

ستون دارد. 8و یهشت ضلع ینه/ سربیآهک پز یها مبونه یناز هبتر یکی/ یلوک ضبام

پا نشیند یخان در هتران به زبت م.ؽ آقا ؿبمد ه 1200 درسال .شود یم یتختو هتران رظبا

کشد یدور هتران م یبه شکل هشت ضلع یدیشاه حصار جد ین.ؽ/ ناصرالد ه 1284 درسال /

1264-1313شاه/ ینهنر قاجار/ ناصرالد ییشکوفا اوج

در دارالفنون/ قاجارییبا حضور معلمان اروپا یمعمار تدریس /

یسازخانه یمارقاجار/ مع معماری

یکارمچن یعبا سطوح وس یو فرانسو یسیانگل یسازها/ ؿبوطه و مبل به خانه و صندیل یز/ ورود میسازخانه معماری /

داد. ییخود را به برون گرا یجا ییگرا-کم درون/ کمریواینسبک و ش یها / استفاده از سقفیوارید های یاستفاده از خبار

الدولهنیام ها، یی/ طباطباها یردکاشان/ خانه بروج های خانه

یاز ارگ هتران است از زمان شاه طهماسب صفو یا کاخ گلستان/ بازمانده ؾبموعه

ساخته شده شاهیندولت و تاالر موزه/ در زمان ناصرالد یهالعماره و تککاخ گلستان/ عمارت مشس ؾبموعه

یفوخانه / ص یوانکاخ گلستان/ عمارت زبت مرمر= عمارت د ؾبموعه /

ستون کرنیت نی/ نبچنیصفو یها ها و سرستون .ؽ/ دو برج بلند/ ستون ه 1282کاخ گلستان/ یالعماره/ درضلع شرق مشس

گرا در هترانبرون مسکوین یبنا نی/ اولیهتران با ستون فلز یبنا نی/ اولی+ قوس روم ی/ قوس جناغمیهم دار

هتران در یبنا ینبسازد./ بلندتر غریب یبا استفاده ازمعمار قاپوند عایلمان ییداشته بنا یسع شاهین/ ناصرالدالعمارهمشس

شاهینزمان ناصرالد

یکه در ساخت سقف آن از تکنولوژ ییبنا نی/ اولغریب یدولت/ در ؾبموعه کاخ گلستان/ مدور/ متأثر از تئاترها تکیه

بازار است. یملآن بانک یمدرن استفاه شد/ ؿبمدرضاشاه آن را خراب کرد. اآلن به جا

31

ساخته شد. يبیقد یاءاش ینگهدار یکه برا ییبنا نیسالم = تاالر موزه/ درکاخ گلستان/ اول تاالر

است/ در کاخ گلستان یک/ مانند نئوکالسشاهینرنگ/ ناصرالد ید/ سفیضاب کاخ

حجره/ گنبد آن 60 طبقه/ 2متر/ 63×62 یاط.ؽ/ ح ه 1296/ یمطهر یدشه و مدرسه سپهساالر= مدرسه عایل مسجد

مناره دارد. 8شکل/ ای یرهمنحصر به فرد است/ حوض دا

ساخته شد. یی/ به سبک اروپاییعلوم و فنون اروپا یبرا ریکبریدالفنون/ به نبت ام مدرسه

دشدن یم ینت)ع( زیتاهل ب یها و سبثال ینقاش یها ها با پرده خانهکرد/ قهوه یداخانه رواج پدوره قاجار قهوه در.

یتا هپلو یدارد./ از صفو یسال ساخت و بازساز400گلستان کاخ

رسد یبه آن م یابانخ 6/ یکاطراؼ نئوکالس یها / ساختمان1284شکل یلتوپخانه/ مستط میدان /

آهنا را رضاخان خراب کرد. یشتردروازه در هتران ساخته شد/ و ب 12/ شاهینناصرالد درزمان

و هفت دارد و سرب یها ار/ ضبام آن چفتخان کرمان/ قاج یمابراه ارسن ستون 4آن ینهپنج ا

دوران ربول ی= معمار یعهد ناصر معماری

یخان شقاق یمهد ریزاػ م5ػ آندره گدار 4 یػ ؿبسن فروغ3 ریوس یمػ ماکس2ػ پل آبکار 1دوران ربول/ معماران

یرانآثار ا -2 یرانهنر ا -1آندره گدار: های کتاب

یشقاق خانریزامهدی/ میراینکرده ا یلمعمار ربص اولنی

یدانشاهرضا مشهد، دانشکده حقوؽ، وزارت امور خارجه، بانک سپه م یمارستانالربز، ب ریستان/ دبی/ معمار روسمارکوؼ

یوامام، ساختمان راد

مدالسلطنه، عمارت معت ی،/ عمارت هبارستان ومسجد ناصریسدر دارالفنون و بعد در پار یل/ ربصیخان شقاق یمهد مریزا

در استامبول یرانا یدم الدوله، سفارت جدعمارت قوا

قرمز یدشدند/ رنگ جد گرایعتطب یدوره قاجار/ نقوش کاش کاریکاشی

یافتدر قاجار دوره رواج کاریآیینه.

یو آموزش و صنعیت یادار یدوره رضاخان/ ساختماهنا معماری

بوده یالزام و ساساین یاستفاده از عناصر هخامنش یعین) یونالیسیت/ اعتقادات ناسیدرضاخان/ مصاحل جد ۀدور معماری

.یکاست(/ سبک نئوکالس

یک/ نئوکالسیبانک مل یس،و انگل یراندوره رضاشاه/ اداره پست، شرکت نفت ا های ساختمان

یرانا یقرن خدمت به معمار یم/ حدود ن/ ارمینیانآبکار و وارطان هاوانس پل

(1318از دانشگاه هتران/ مقربه حافظ ) باستان/ قسمیت یرانگدار/ موزه ا آندره

هتران یبایز یدانشکده هنرها یسسال رئ 30گدار/ آندره

متر ارتفاع 45امانت/ نی/ معمار: حسیاد/ برج شهی/ هپلو1350/ یآزاد برج

شدن مساجد یواینچهار ا ی،آجرمعقل ریی/ ربول در ساخت گنبد، بکارگیسلجوق یمعمار ربوالت

32

پوشش و سقفیرانا یمعمار رییگعامل درشکل ترین یشیدهاند پیش /

یریدادندرودخانه را تغ ریسه پل مس یساخت س برای /

یلکدر دشت/ تپه س یؿبل سکونت بشر ترین يبی: قدگریشن

.......................................................................................................................................................................................

33

34

جهان معماری

()یزارع یمجهان/ محمدابراه معماری

یخاز تار یشپ یاول: معمار فصل

هزار سال قبل 15-10مربوط به یآثار نقاش ترین يبی/ قد یاندر اسپا ریاآلتام غار

ـبلوط گل اخرا را با چریب یا./ اند یدهغار کش یوارد یزرد بررو یاقرمز یرا با گل اخرا یرالسکو درفرانسه/ تصاو غار

با برجستگ اند و به کار برده کرده انطباؽ دارد. یوارد های یاند/ اشکال خلق شده اکثرا

اند. نداشته ییناند/ جنبه تزئ بوده رسم شده یکغار که تار یدر انتها اه نقاشی

( است.یسنگ ینه)پار یسنگ یرینهغارها مربوط به دوره د های نقاشی

یػ نوسنگ3 یسنگ یانػ م2 یسنگ ینهػ پار1: یخازتار یشپ های دوره

ها/ وتمام یونابود ها ىبچال ییندر اروپا/ نبزمان با عقب نش یسنگ یانم دوره

خود کرد. یطجدا شدودست به ساخنت ؿب یعتدوره بشر از طب ین/درای/ کشاورزینوسنگ دوره

داشت. ای یرهدا یبشر فرم یها خانه اولنی

گهواره سبدن( ینالنهر نیػ ب یدگرد هبادبشر در آقبا ا که آثار ساختماین یا منطقه کهنترین (

معبد گذاشتند یهم م یرا رو یمیعظ یازاروپا سنگها یمناطق در .گویند یبوده / به آهنا دوؼبن م یامقربه/ ظاهرا

رصدخانه بوده است. یک یقتمتر/ درحق 100به قطر یا یرههنج / در انگلستان / دا استون

یهدر ترک یوکػ چتل هو2در اردون وباػ ار1 یمهم دوره نوسنگ آثار

ؽ.م. 7000استحکامات ساخته دست بشر/ در حدود نیلبستشکل/ یضیب یامدور یسنگ های یبرپ خشیت یها / خانهاروبا

و رنگ یآن را گچ بر یوارهایهزاره هفتم ؽ.م وارد شهر شدند./ وکف ود یلدر اوا یدکردند/ ساکنان جد یهشهر را زبل

کردند. یزیآم

کوچه یا یابانخاند/ کرده یمتنظ ریذبریدیغ یا ینظر یا ؽ.م./ نقشه شهر را طبق نقشه 5700تا 6500/ یوکهو چتل

ندارد.

تر است. ػ دفاع از شهر راحت2 یشترػ استحکام ب1 ها به هم : بودن خانه یدهچسب دلیل

ـبتلف. یها ها با نقشه واحد و انداه آن خشت خام بود./ خانه مصاحل

ینالنهر نیب یدوم /معمار فصل

فرات = اروند رود دجله +

یانرػػ سوم نیسرزم ینسبدن شناخته شده ا لبستنی

پادشان بود. یمصر در خدمت آرامگاها یسومر درخدمت معابد وبرعکس معمار معماری

بود(. یانآهنا مبا یخدا در شهرساز یتدر خدمت مذهب بود ) ؿبور یمعمار یانزمان سومر در

بوجود آوردند. یهارا سومر زیگورات

35

ریآجر با مالت ق یبا مباساز خشیت یاورػػ بنا یگوراتز مصاحل.

بوده است. یا جرز، قوس وطاؽ گهواره یسومر یمعمار اساس

دوره آکاد معماری

(.یسدر تل براک است )نارام یسدوره ػػ کاخ نارام ینا یبنا مهمترین

دارد. یورود یکمتر و 10به قطر یواریمتر است، د 100هر ضلع آن حدود یس،نارام کاخ

است. ایهموجود مربوط به دوره آکاد نقشه ساختماین ترین قديبی

بابل کهن معماری

نداشت. ها یبا سبدن سومر یادیبابل اختالؼ ز سبدن

ها ػ کاخ2ػ معابد 1بابل کهن ػػػ یبناها معماری

یشچایلدوره بابل کهن ػػ معبد آشور ومعبد ا معابد.

یرهدا یمداشته (/ پله ن یوارید ی)نقاش یدوره بابل کهن ػػ کاخ مار های کاخ

آشور معماری

بوده است. ینالنهر نیور در مشال بآش سرزمنی

ػػ سنگ و آجر. یآشور یبناها یاصل مصاحل

و اتاؽ داشت! یاطح 200از یشناسبام سارگون ، ب ارگ

بوده است. یا دوره طاؽ گهواره ینسقف درا پوشش

هم وجود داشته است. یگوراتناسبام سارگون درخرساباد. داخل ؾبموعه ز ارگ

نر سومر و بابل بود.از ه ای یختهآشور آم هنر

یشدم یدهو منقوش پوش لعایب های یبناها با کاش دیوار.

یدبابل جد معماری

در بابل است.« ماه نین»اثر، معبد مهمترین

شده بود. یدهلعابدار رنگارنگ پوش یکاخ با کاش ریوینب دیوار

برج بابل است. یابابل یگوراتدوره / ز ینا یگرد بنای

یشتاردروازه ا دوره/ ینا یگرد بنای.

دوره مرسوم شد. ینلعابدار ابتدا در آشور بوجود آمد و در ا آجر

بود. یباتروز تر یفلط یاناز آشور یدبابل جد هنر

مصر یسوم/ معمار فصل

سپردند یها را درخارج از ؿبل سکونت به خاک م / مرده یینچادر نش ی/ چوپان بودند/ زندگیدر مصر سفل مردم.

کردند یها را در خانه دفن م ردم کشاورز بودند/ ؿبل سکونت آهنا ثابت بود/ مرده/ م یامصر عل در .

36

اند به حد افراط مذهیب یگریاز هر قوم د یشب مصریها.

کهن یپادشاه معماری

شود یها آغاز م مصطبه یا یا مقربه یدوره معمار دراین.

قرار نیزم یردر ز یادیدر عمق ز نیدار/ ؿبل تدف یبش یوارهای/ با دیلبلند ومستط یی/ به شکل سکو ای مقابرمصطبه

بستند یو سپس درآن را م کردند یم نیسوارخ وارد ؿبل تدف یک/ مرده را ازشد یهواکش به سکو وصل م یلهداشت و بوس

متر بوده. 9ػ3 نیها ب مشخص نباشد/ ارتفاع مصطبه یگرکه د یطور

یادشاهپ یممقربه عظ نیزوسر)جوسر( / لبست یپله پله ا هرم .

ػ نشان دهنده قدرت. 2 یواموال و یاییػ حفاظت ازپادشاه موم1دوگانه داشت . یزوسر کارکرد مقربه

شد( یده) بعدها به عنوان خدا پرست يبحوتبآمده ػ ا یخکه نامش درتار یهنرمند اولنی

زوسر است. یا معمار هرم پله پله ايبحوتب

قرار دارند. یزهؽ.م. در ج 2700/ یچػ منکور3فرن( ػ خفرع )خ2ػ خوفو )خئوپس( 1ثالثه / اهرام

طول قاعده شد یمب یدهها د که درز سنگ ی/ از سنگ آهک / طورترین يبیهرم از اهرام ثالثه / هرم خوفو/ قد بزرگترین /.

متر/ چهار گوشه هرم در جهات اربعه است/ 138متر/ ارتفاع 227

ست.اهرام ثالثه ا یکیدر نزد یزابواؽبول ن ؾبسمه

یانهم یدوره پادشاه معماری

ها مقربه یناست/ ا« خنوم حوتپ»آهنا مقربه یناز ساؼبتر یکیحسن است/ مقابر در بین ینا ین/ مهمتر یا صخره های مقربه

ستوندار کوتاه دارند. یا سرسر یکدر جلو

ػ اتاؽ مقدس3ػ تاالر ستوندار 2 یزػ دهل1/ یا مقابر صخره های قسمت

با کوه دارد/ مقربه فرعون خارج از ؾبموعه ودر دل کوه است. یباییز یب/ترک یالبحر یرمنوحوتب / دردومقربه معبد

یدجد یپادشاه معماری

نیداالن متصل به اتاؽ تدف ی/ درازارفتند یم یش./ وتا دل کوه پکندند یدر دل کوه م یانهم یرا نبچون دوره پادشاه ها مقربه

.رسید یمتر م 1500به یگاه

نقش برجسته. یناتبا تزئ یوارهایی/د یضلع16مربع و یها حتشپ سوت / ستون ربهمق

اند بزرگتر شده ها یکرهساخته/ پ یاز خود فرعون در ورود یسیفرعون/ چهار تند ینرامسس /متعلق به آخر یا صخره معبد

یونانستون استفاده شده که بعد در یمرد و زن به جا یکره/ از پیستندها باربر ن اند./ ستون ظرافت خودرا ازدست داده ویل

.گرید یقرار م یدمورد تقل

یاتید= کار ستوین پیکره(Kargatid )

یدندمصر اؽبام گرفته وآهنا را تکامل خبش یها از ستون یونانیها

اند. استفاده کرده ؽ.م. به ندرت از طاؽ زین 3000و در حدود دانستند یرا م روش تاؽ زین مصریها

37

کردند یاست و به فضا توجه مب یجرم یمعمار یمصر معماری.

یرانا یچهارم / معمار فصل

بوده است. یمعمار یشهنب یراینهنر ا یترینگدار: عال آندره

است. یافته یوراست که ز یساده و باوقار یها شکل یرانا ی: از مشخصات معمار آرتویوپ

ػ ساساین5 ػ اشکاین4 یػ هخامنش3مادها یػ معمار2 مییالا یػ معمار1: قبل از اسالم یرانا یـبتلف معمار های دوره

یالمدوره ا معماری

ؽ. م 27ػ قرن یالمیمدارک مربوط به ا ترین قديبی

آن ػ معابد شاخ دار! یمعمار های یژگی/از ومیقد یالما معماری

یمربع درچهار جهت اصل یها متر، گوشه 105ػ اضالع یمربعؽ.م. 1265سال یل،چغازنب یگورات/زیاینم یالما معماری

.یماند نه مستق ورود به معبد مورب یها هفت دروازه داشته، راه یلؿبوطه چغازنب است،

گرید یمرحله صورت م یناز دورن و در چند یمتفاوت است. دسترس ینالنهر نیب یگوراهتایبا ز یلچغازنب یگوراتز پلکان.

و طاؽ زبت یآجر یضیب یمن یها ػػ آثار هفت تپه درخوزستان ، مصاحل خشت و آجر ، طاؽ یاینم میالآثار ا یگرد از

.چویب

ماد معماری

ماد نبدان بود. یتختبردند. پا نیرا از ب یانآشور مادها

معمویل یػ معمار2 یا صخره یػ معمار1/ ماد معماری

دارد. جنبه مذهیب یشترب یا صخره معماری

یکه در دو طرؼ ورود ییها . آرامگاه2آزاد دارند. یها ستون یورود یکه در مبا ییها ػ آرامگاه1مادها / یا صخره معماری

ستون دارند. یمدو ن

دو اتاؽ بودند . یا یکو یمدخل ورود یکآرامگاها شامل این

کنگاور. یکیتپه در نزد ین، گود یحان، تپه نوش یلکمادها، تپه س معمویل معماری

الگو میتاالر ستون دار دار یحانوشتپه ن در .شود یم یانهخامنش یمعمار یکه بعدا

یضیب یمن های یػػػ استفاده از مصاحل بوم آورد وقوس یجانتپه نوش یمعمار های ویژگی.

ادها م یػ معمار4ستوندار یػ تاالرها3آورد ػ استفاده از مصاحل بوم2سکو یبنا بر رو هبادػ ا1ماد یمعمار های یژگیو از

است. مذهیب یمعمار

یاندوره هخامنش معماری

بعد در پاسارگاد.یماندرمسجد سل یانآثار هخامنش اولنی /

ها کاخ یگرػ د3ػ تل زبت 2ػ کاخ دروازه 1موجود در پاسارگاد: آثار

ریواینبا سقف ش یآن اتاق یتا پله داره و رو 6کوروش / در پاسارگاد / آرامگاه .

38

رفته است. یگرد یها باغ به زبان یناز ا یسپرد پاسارگاد / واژه باغ

از خشت یوارهاداشته است/ د یقعم یساز یکاخ پ ین.../ ا ساختم یکاخ را م ینا گوید یم یوش/ کاخ آپادانا/ دار شوش

اند. را با گچ و آجر لعابدار پوشانده یوارهاد یوگل/ رو

آپادانا درشوش / معبد است نه کاخ / معبد

یدصبش زبت

دروازه ملل ػػ گاو بالدار با سر انسان های ندیست

شود یبه باال کم م ینیها از پا ستون دارد/ قطر ستون 36 یآپادانا / تاالر مرکز کاخ.

ؾبموعه / و جنوب کاخ آپادانا / در قسمت غریب یوشدار یاختصاص کاخ

شاه/ تاالر صد ستون یارکاخ سه دروازه / کاخ خشا یدزبت صبش یگرد بناهای /

وجود دارد. یدنوع سرستون ـبتلف در زبت صبش چهار

است. یدهبه اوج خود رس یدها در زبت صبش و نقش برجسته یمعمار ترکیب

نداشتند. یسکونت دائم یدبوده / در زبت صبش یدخارج از ؿبوطه زبت صبش یوشکوروش و دار های کاخ

یا صخره آرامگاه

ساختند یم یا هصخر یها مانند مادها آرامگاه هخامنشیان.

است. یا / سقف آن به صورت خرپشته یا / در نقش رستم / مقربه صخرهیوشدار آرامگاه

(یان) پارت یاندوره اشکان معماری

آمدند و بعد پارهتا. یانسلوک یان،از هخامنش بعد

تاؽ یوانه ساختمان اتوسع-2 یلپوشف یساز مربع شکل با گوشه یبنا یگنبد رو یػ اجرا1 یها درمعمار ابداعات پارت از

دار

کردند یاز آجر استفاده م یخشت خام بود و گاه یشترها ب پارت مصاحل.

ػ تنوع 4با شکوه و بلند یػ بناها3تاؽ وگنبد یشرفتهپ یکػ تکن2ػ استفاده از مصاحل بوم آورد 1 پاریت یمعمار ویژگیهای

ػ استفاد از ساروج5ها فوؽ العاده در طرح

هبتر. ی/ به خاطر حالت دفاعیسفونساختند / مانند مرو، ت ای یرهدا یشهرها ها پارت

دامغان. یکشهر صد دروازه / در نزد یا/ یسپل هیکاتوم

رواج یرانا یاست که بعدها در معمار یکاخ اتاؽ گنبددار ینبزرگ است / قسمت مهم ا یواندو ا یآن دارا یهترا/ مبا کاخ

.یافت

است. یواینچهار ا یبنا نی/ اول آشور / دوره پاریت کاخ

دارد. یمرکز یاطدورنگرا است/ ح« کوه خواجه»کاخ یمعمار یستانس یخواجه/ با توجه به گرما کوه

39

یاها وماسکها ستون یم، طاؽ مبا، ن ی، سنگ کار ریوینب یدر مبا ینات/تزئیو گچ بر ی: نقاش پاریت یمعمار تزئینات

صورتکها.

دوره ساساین معماری

دانستند یم یاند را از نسل هخامنشخو ساسانیان.

دارد. ػ ساساین پاریت ی/ معمارریوزآبادف کاخ

آباد / داخل کاخ درسه سطح ساخته شده است. ریوزدختر ف قلعه

یالگوبردار یهخامنش یمتر/ از معمار 104×55است/ ریوزآبادشهر ف ریونکاخ ب ین/ اریآباد /= کاخ اردش ریوزف کاخ

دارد. یشده / پالن آن تقارن ؿبور نینگ و ساروج ساخته شده و با گچ تزئکرده است/ از قلوه س

یتاؽ مباها به صورت افق یفآن رد یمتر/ درمبا 34متر/ ارتفاع تاؽ 5/25عراؽ / دهانه تاؽ = یسفون/ درتیکسر تاؽ

( / یفرد 6اند ) هم قرار گرفته یرو

یو گچ بر یکار یکموزائ ینات/ تزئ یباز ییایی/ پالن چل یشابورب کاخ

متر 250×190درونگرا/ یدارد/ معمار یدمثل زبت صبش ییها متر/ پله 8 یبه بلندا یا صفه ی/ بر رو ریینش قصر

مرمت شده است. یلخاینآن در دوره ا یاز بارو ییها شکل / قسمت یضیب ی/ برج وبارو هبان/ در آذربایمانسل زبت

بود که اآلن وجود ندارد. ی/ درکنار آن کاخیستن یادز ساسایندوره یا صخره یمعمار یها بستان/ مبونه تاؽ

ساخته یبلند یاست/ معموال بر رو یطاق 4ها معموال به شکل / فرم آتشکده ساساین های یو چهار تاق ها آتشکده

.هبانآذربا یمان. آتشکده آذر گشسب/ درزبت سلشدند یم

یشابوردر کاخ ب یکار یک/ موزائ یافت یشتریرونق ب نسبت به دوره پاریت ی/ گچ بر دوره ساساین تزئینات

هند یپنجم، معمار فصل

شده یترعا ی/ دو اصل در خانه سازیشطرقب یها یاباندوران باستان/ خ یدر پاکستان / از معمار یدارو/ شهر موهنجو

انبار غله هم داشتند که دوطبقه داشتند/ شهر شبکه فاضالب و ضبام داشته/ شهر یها / خانه یشػ آسا2 یتػ امن1است.

ؽ.م 3000بوده / در دوران باستان بوده سقف آن چویب

بر اساس نقشه و اندازه ییها ػ خانه3ػ شبکه فاضالب 2با اندازه استاندارد یػ استفاده از آجرها1سبدن موهنجودارو ازموارد

یعدالت اجتماع یػ برقرار4 یکسان

ییعصر بودا معماری

گنبد ییبودا یند ی/ ازبناهااستوپا )دکل( دارند/ یاسیتگنبد یدارند/ رو یآجر یهستند/ اکثرا

وجود دارد وچهار دروازه دارد. یاست/ دور تا دور استوپا نرده سنگ یهند یاستوپا ین/ معروفتریسانچ استوپای

بودا ینیػ نشانه آ3ػ پرستش 2ػ حفظ خاکسترمردگان مقدس 1استوپا عملکردهای

هندو( ینیندو )آمعابد ه معماری

40

یاست تا معمار یکرتراشیاثر پ یک یشترمشاهده شود/ ب ریوناز ب ید/ معبد بایشنوو معبد.

اند وفین یدهمعابد ساده است اما در درون پچ ینا ی/ مبانیمعابد چ معماری.

تقریهلیدر ا نیچ معبد / . ریوندر ب ییساخته شده/ شکل مربع با ستوهنا یوناینبه سبک یبا

بود. ینهند سراسر در خدمت د یمعمار یی،د مبونه کاخ استثناچن جز

نیچ یششم/ معمار فصل

مذکر ریوی= ن یانگمؤنث و ریوی= ن ینی

ید= سف یانگو یاه= س ینی

پوشاندند یآنرا با شاخ و برگ م یورو کندند یم نیدر زم یرهبه صورت دا ییها =گودال نیچ یهاول یها / خانهیینچ خانه.

باربر یوارهاد یعینستون ها سوار است/ ی/ سقف بررویزبام نوک ت یک یر/ تاالر چهار گوش زیامروز یها خانه اجزای

.یستندن

کند یساختمان متمرکز م یتوجهش را به مبا نیچ معماری.

بوده است. جنویب -ها مشایل چند قرن، جهت نبه ساختمان درطی

یینچ معابد

متأثر از یاصل یتاالرها یناتبود/ تزئ یینچ یها مانند خانه ییمعابد بودا یمعمار«/ خفته یبودا» / مانند معبدییبودا معابد

دارد/ یکظببل یوجود دارد که نقش به شکل کشیت ییسقف بنا ی/ روریواینوهند بود/ مصاحل سنگ وچوب/ سقف ش یونان

قرمز است. یاند/ رنگ کل یناتها پرتزئ سقف

یدارد تا هنر یحالت فلسف یشترب/ معبد یوسیکنفوس معابد!

ساخته 13قرار دارد/ در قرن یورود یکه در روبرو یمرغبه صورت اژدها وس یوسنگ چویب یها / ستون یوسیکنفوس معبد

شکل داده و مرمت شده است. یریشده و بارها تغ

دارد. یچمارپ یها شکل / طبقات آن فرد است / از درون پله یچتر ی/ بناپاگودا

راهنما یلػ م4 یینچ های یینػمحل طالع ب3 یایشػ دعا ون2 کردند یرا درآن مطرح م ػ مسائل فبلکیت1پاگودا/ هایعملکرد

جهت وزش باد. ینیػ تع5

را یهشت ضلع یا 6،4نقشه گرد نقشه یتفاوت که به جا ینساختند / با ا یهند یاز استوپا یدها پاگوداها را به تقل چیین

دادند. یحترج

متر / چهار 5/7حدود یوارمتر/ عرض د 5/7ػ7و ارتفاع یلومترک 6400است/ طول ها یینآثار چ ینتر / مهمنیچ دیوار

،باین یدهد یمنظم برجها یوجود داشته/ درفواصل یدهبر یدهؽ.م به صورت بر 4ازقرن یوارد یندروازه دارد/ آجر و سنگ/ ا

ها ساخته شده است/ سنگرها و پادگان

یوارد 2در اصل شامل یوارد ینشده بود./ ا یرانو يبیقد یواربسازند چون د یا تازه یوارؾببور شدند د نگیم امپراتوران

آن سقف زده است. یهپن ونبوار/ باال یا متر ارتفاع دارد/ جاده 10است/ یمواز

41

ػ جنویب2 ػ مشایل1/ نیچ یمعمار های سبک

قسمت ازسطح را یچ/ هشود یم یلآن به طرؼ باال متما یها که گوشه کند یم یدااكبنا پ یا ها به اندازه سقف جنویب درسبک

ندارند. یا سبک عالقه ینبه ا ها یین/ چگذاشتند یمب یناتبدون تزئ

کمتر وؿبدودتر یزن یناتتر است/ تزئ نرم ها / منحین ی= سبک قصر مشایل سبک

است... یشسال پ 1000 یهامروز شب نیدر چ ساختمان

ژاپن یمارهفتم/ مع فصل

یدػ دوره جد5شدن یزهػ دوره قبل از مدرن4 یػ قرون وسط3 یخػ دوره آغاز تار2ػ دوران باستان 1فرهنگ ژاپن : تاریخ

از دار یبش یها / استفاده فراوان از چوب / وسقفشود یآغاز م یهاول یها ازگودال نیدرژاپن هم مانند چ ی/ معمار معماری

ژاپن است. یمعمار های یژگیو

کرده است. ریویپ نیهنرها از چ یگرژاپن مانند د عماریم

برقرار کرده است. یعتبا طب یومنطق یقعم یوندیژاپن پ معماری

درهم یینبا هنر چ ژاپین یژاپن از هم گسست و هنرها کهن یها از سنت یاریبس یالدیم 552بودا در سال ینیورود آ با

.یختآم

و دوباره شدند ینابود م یکبارهسال 20معابد هر ین/ ایذهژاپن / مانند معبد ا یاصل ی/ نشان دهنده معمار ینتوایسمش معابد

.شدند یساخته م

دارد. یقرار دارد و بام کاهگل چویب یها با ستون یا صفه یمعبد / شودن رو یاصل ی/ شودن = بناینتوایسمش معابد

دو فضا. ینارتباط ا یبرا ػ داالین3ن عبادت ػ سال2ػ ؿبراب 1خبش دارند/ 3/ معموال ژاپین های زیارتگاه

یبرونگرا / استفاده از تاتام یاست/ معمار شده یم یطراح ىبانهوچا ینتومطابق اصول معابد ش ژاپین یها : خانه ژاپین خانه

. کند یحرکت م ییوبه صورت کشو یستباربر ن یوارهابه عنوان مدول/ د

خبشد یوبه آهنا نظم م شد یم یدهدرسازه و مباها هم دمدول ین( / اژاپین ی= )مدوالر فضاهاکن.

بود(. یدهآدم خواب یک یادو آدم نشسته و به اندازه ریها)حص شدند یم ینیکف آن تع ریهایاتاؽ توسط تعداد حص ابعاد

متفاوت وجود ندارد. یها غذا خوردن، خفنت ونشسنت اتاؽ برای

شده است. یدتقل نیچ ی/ ازمعمار یی)تاالر طال کوندو ژاپین معماری

ژاپن هم وجود دارد. یدر معمار پاگودا

یا اژه یها سبدن یهشتم ، معمار فصل

قرار دارند. یوناندر جنوب یا اژه های سبدن

یػ سبدن هالس3 یکالدیػ سبدن س2 ینوسیػ سبدن م1 یها سبدن به نام 3 شامل

آن است. یوستگیقدان دوام وپآن ف یژگی/ و یا اژه یایسبدن دن ترین / غین ینوسیم معماری

موجود است. ینکوچک اندام مرمر های یکرهو ینهکهن/ چند سفال ینوسیم دوره

42

نداشتند و فقط کاخ را مورد یؽ.م/ به معابد ومقابر توجه 2000کهن در حدود سال یها کاخ یس/ تأس یانهم ینوسیم دوره

نداشتند. یدفاع یها / ساختماندادند یتوجه قرار م

نیلبست ییؽ.م آغاز شد. عصر طال 1500تا 1600 یها / در سالشود یها آغاز م کاخ ی/ با بازسازیدجد ینوسیم دوره

سبدن کرت بوجود آمد. یعین نیسبدن بزرگ مغرب زم

یقابل دسترس ریها مانند فرعون ومکانش غ کاخ بودند / ساختمان یبا/ بزرگ و راحت و زیدجد ینوسیدردوره م کاخها

نبود.

دانستند یضرورت م یکرا یدژ ساز ها، / برخالؼ کریت یسینم ماریمع.

کریت یها داشت برخالؼ کاخ یحصار بزرگ ومستحکم ریونز( / شهر تریونس)ت ریونزت ارگ .

که بدون نقشه و آشفته ساخته شده اند. کریت یمنظم و ساده است. برخالؼ بناها یسینم یمعمار بناهای

یبر رو یدهکش یاست/ گنبد« دوموس»به نام گذرگاه طوالین یکآن از یتئولوس( / راه ورودخانه آترئوس ) مقربه گنج

1500از پانتئون روم ) یشدرکل جهان باستان تاپ یداخل ریهایساختمان بدون استفاده از ت یناست/ بزرگتر ای یرهپالن دا

ؽ.م. 1250ػ 1300آترئوس یسال بعد( بود/ بنا

شکل. یمثلث یا روزنه هبادو ا ریت یسنگ کردن بار رو یااست/ یلیتتر یستمتکامل س ها یسینم یمعمار یتحائز انب نکته

شد. یوناین یفرم سنتور یهپا یستمس ینا یقتدو ستون را آسانتر مبوده/ درحق یعمل انتقال بار رو

43

()یانقباد ید(/ وح۱معاصر غرب ) معماری

یانسان ؿبور / عصریسماومان یخ= دوران تارمدرنتیه.

1453 یا 1420رنسانس /سال یخبوجود آمد. آغاز تار یتالیادر مشال ا رنسانس.

روم باستان است. یاصول و مبادها یاتح یددوباره و ذبد یزندگ به معین رنسانس

متقارن درمبا و پالن هستند / اهبام ندارند. کلیساهای عصررنسانس کامال

نوشته است. یاضیر نیا با قوانجهان ر ین: خداوند اصول اگالیله

1650-1596گذار فلسفه مدرن در فرانسه / یهدکارت / پا رنه

از شک شروع کرد. یدبا یقنیبه یدنرس یپس هستم. دکارت: برا اندیشم ی/من م دکارت

یو خرد باور یی/ خرد گرادکارت

1804-1724/ یو خردورز یکانت / انسان مدار امانوئل

اختراع شد. 1850/ آسانسور در سال 1879اختراع شد/ برؽ درسال 1876ن درسال / تلف صنعیت انقالب

ریچدیندرصنعت ساختمان وارد شد./ پل رودخانه سورن، از ت صنعیت یداتتول 18مدرن/ از اواخر قرن یها ساختمان اولنی

متر دهانه 30ساخته شد/

نیو تاالر بزرگ ماش یفلفرانسه / برج ا ریسال انقالب کب یکصدمنیبه مناسبت 1889درسال یسپار یاؼبلل نیب مبایشگاه.

اول(. )جنگ جهاین 1914تا 1880/ از یهمدرن اول معماری

یکاگوش مکتب

باربر ریغ یوارو د یساختمان با اسکلت فوالد نی/ اول ی/ مهندس سازه/ کتاب اصول و عمل در معمارجین برون یل ویلیام

ساختمان fair store اتصاالت توسط پرچ ر / برون جین/ فراستو /

ساخته شد. ساختمان با اسکلت سبام بتین نیبا ساختمان فراستور درفرانسه اول نبزمان

فرم تابع عملکرد است.یوانسال ییکار کرده / لو / در دفترجین یوانسال یی: لویکاگومعمار مکتب ش معروفترین :

یساختار بنا درمبا یشػ مبا3 یناتػ استفاده اندک ازتزئ2گذشته یها ازسبک یدػ عدم تقل1/ یکاگومکتب ش های ویژگی

ساختمان.

یکها به سبک نئوکالس / ساختمان یکاگوسبک ش یان/ پایاکلمب مبایشگاه.

یکاگو/ معمار سبک شیکاصبهور آمر یسرئ نیجفرسون / سوم توماس.

کهن سرور بزرگ = آدلریت. رایوان: استاد ؿببوب = سالرایت :

یک/ بعد سبک ارگانیکاگواول، مکتب ش/ رایت.

مدرن یوهبه ش یازفوالد. برج ساز یکاگودرمکتب ش / ویلشد یاز چدن به عنوان ستون استفاده م یکاگوقبل از مکتب ش تا

شکل گرفت. یکاگودر مکتب ش

هنرنو هنضت

44

د / آن وان دو ولده بو یبود که طراح داخل یا / هنر نو/ نام مغازه1910- 1890 درمعماری

یو تکنولوژ یندهاؽبام از گذشته، توجه به آ ینو/ به جا هنر.

یاهیو گ یعیطب یها با فرم یناتنو: تزئ هنر.

گرا. یخاز معماران تار ییجدا یل/ به دلشد یخوانده م ییسبک جدا یشسبک در اتر این

اورتا. یکتورمعمار هنر نو/ و معروفترین

را رد کرد! یهطرح لوکوربوز« فاؽ مللساختمان ات»درمسابقه 1027درسال اورتا

سبک )هنر نو(/ اتو واگنر. ینمعمار ا دراتریش

یستن یباز یست،ن یکه عملکرد یزیبود/ وبعد گفت: هرچ یکواگنر / اول نئوکالس اتو.

یا/ اسپان یگائود معمار هنر نو/ آنتوین ترین خالؽ

از گذشته نبود. یدو تقلا یکارها ویل گرفت ی/ او از گذشته اؽبام م یگائود آنتوین

یگائود پست مدرن / آنتوین یمعمار پدر.

ػ آدولف لوس 3ػ آگوست پره 2ػ هبرنز 1مدرن درغرب یگذار معمار بنیان

یسمفوتور جنبش

اول ظهور کرد. / قبل از جنگ جهاینیتالیا/ ا فوتوریسم

عصر داشته باشد. ینبارز در هنر ا یمبود ید/ حرکت و سرعت با فوتوریسم

ی. هرنسلیمرا واژگون کن ىبیتار یبناها یدشود. با یدهبرچ یدبا نیحذؼ شود، تزئ یدها با / پلهیست/ معمار فوتوریلیاا سانت

ساخته نشد(. یسمدر جنبش فوتور یساختمان مهم یچشهر خود را بسازد. )ه یدبا

مدرن متعایل یسوم/ معمار فصل

یافت یشمدرن افزا یبه معمار یش(. بعد از جنگ گرا30و 20) دهه دو جنگ جهاین نیب مدرن متعایل معماری.

شود. یستدر یبه صورت عمل یدآؼبان/ دروس با دسیت یعمدرسه هنرها و صنا یاستوان دوولد / ر هانری

ید: طراح مدرسه باهاوس جدیوسمدرسه شد و نام مدرسه باهاوس شد. گروپ یسرئ یوسگروپ یاز و بعد .

مدرن یمدرسه معمار نیع عملکرد است. باهاوس / اولمدرسه باهاوس/ فرم تاب سردر

شد. یسرئ یسم یر،بعد از هانز ما یرهانز ما یوس،مدرسه بعد از گروپ رئیس

یوساؼبلل/ کارخانه فاگوس/ گروپ نیساختمان سبک ب اولنی.

است. یشتر: کمتر بیسو بعد مدرن. م یک/ اول نئوکالسمیس

به راه انداختند. یچکاکراسل ه ینسون وهنرجا یلیپرا/ ف یاؼبلل نیسبک ب مبایشگاه

راه انداخت. یکاگورا در ش ید/ مدرسه باهاوس جد یویست/ کانستراکت یناگ موهویل

کانستراکتیویسم

یندهرد گذشته و توجه به آ ی،/ اعتقاد به تکنولوژی/ شوروکانستراکتیویسم.

45

نی/ تاتلیستمونک یاؼبلل نیکنگره ب نیبود سوم یاد ی/ بنا یویسماکت کانسترا.

تقر یویسمکانستراکت هنر است. یاهنر پرولتار یا یالیسمبا هنر سوس یبا

ی/ مرگ برهنر، زنده باد تکنولوژکانستراکتیویسم !

مورد توجه قرار گرفت. یکنئوکالس ی( و معماریهرو به افول گذشت )در روس یویسمکانستراکت یمعمار 30دهه یلاوا در

لوکوربوزیه

1924/ یس/ پارینده/ کتاب شهر آ یه. لوکوربوز1923/ یس/ پاریننو یمعمار یک ی/ کتاب به سو هلوکوربوزی

شد. یطراح یههند/ توسط لوکوربوز شهرشاندیگار

یه/ متاثر از افکار لوکوربوز یلبرز یدجد یتختشد/ پا یطراح یمایرو اسکار ن یوکوستا/ توسط لوجیلیابراز شهر .

یکارگان معماری

دارد. یکدر فلسفه رمانت یشهر یکگانار معماری

ی= احساس باور یسم. رمانتی= خرد باور کالسیسیم.

بودند. دان یاضیر یکاکثر فالسفه کالس شاعر بودند، ویل یکفالسفه رمانت اکثر

یستن ییجدا یعتانسان و طب نیاز خود انسان است و ب یجزئ یعت/ طبرمانتیک.

مطالعه کنند. یعتفرم و عملکرد را در طب نیابطه بر کردند یم یسع 19پردازان قرن نظریه

یکارگان یو معمار یکاگو/ سبک ش سالیوان.

که، فرم تابع عملکرد است. یدمرس یجهنت ینبه ا یت: بعد از مطالعه طبعسالیوان

شوند یم زنده یکارگان ی: سنگ ومالت درمعمارسالیوان.

واالتر. یعمارم یکبه یدنرس یاست برا ای یلهوس ی/ تکنولوژرایت

اجزاء نسبت به کل و کل نسبت به اجزاء است. یقو تلف نبگوین یبه معنا یک/ ارگانرایت

مصاحل یت: ماهیتبوته است. را یها ها به شاخه مانند گل یبا معمار ینات/ رابطه تزئیتهستند. را یکی/ فرم وعملکرد رایت

در ساختمان نشان داده شود. یدبا

در هلند و... یستیلهانز شارون، آلوار آلتر، گروه د ،یت/ رایکارگان معماران

مدرن متأخر یچهارم/ معمار فصل

70دهه یلتا اوا متأخر/ بعد از جنگ جهاین مدرن.

می/ موزه گوگنهایتکار را آخرین.

یننبودند. / مانند ارو سار کرده یداپ یلسبا یانهگرا یستند یبه معمار یزدوره معماران جوان ن دراین.

ینال/ ترمی/ فنالند ساریننارو T.W.A و داالس

گونه/ استفاده از بنت یسمتأخر/ تند مدرن

کزنو تانگه. ینگ،استرل یزپل رودولف، صب اتسن ، یورن ینن،اروسار یه،مدرن متأخر/ لوکوربوز معماران

46

یهلوکوربوز یدمدرن براساس عقا یاکباتان/ شهرساز شهرک.

اوست. یکارها ینجزء آخر یگرامج سماند/ بر یباق / تا آخر مکعیبمیس

مطرح است. ینمالیستبه نام م یهم اکنون به صورت سبک»است یشترکمتر ب یس،معروؼ م شعار »

یزاجانسون ،تادئو آندو، آلواروس یلیپ، ف یام پ ی/ آ ینیالیستم معماران.

مدرن و پست مدرن. یمعمار نیکان/ حلقه ب لویی

از هم جدا شوند. یدشونده با یسوسرودهنده یسسرو یکان/ فضاها لویی

کرد یرا رد مب یخکان/ سنت و تار لویی.

ساختمان به اصفهان آمدند. یننو های یوهبا ش سنیت یمعمار یوندامکان پ یاؼبلل نیکنگره ب یکان و فولر برا لویی

کرده است. یطراح یمعمار یها جانسون در نبه سبک فیلیپ

یسمػ فوتور3 یکاگوػ مکتب ش2ر نو ػ هن1شامل / یهمدرن اول معماری

بعد از مدرن یدوم/ معمار خبش

آغاز شد. یتهاز مدرن یچهدر تفکر غرب با انتقاد ن تغیریات

یتهمدرن پست

است. یتهمدرن در اصل و مباین یکمدرن تشک پست

برد یسؤال م یرؿبض مدرن را ز ییو خردگرا یتمدرن، عقالن پست.

است. یتو فرا روا یدئولوژیمدرن ضد هرگونه ا پست

از عقل باور داشت. یشاحساس را ب یچهمدرن و عقل/ ن پست

برد یم نیرا از ب یزندگ یتمدرن و عقل/ عقل خالق پست.

است. یرانبست و یاز پا یعلم های یتمدرن و عقل/ قطع پست

از دست داده.خودش را یاییاست که پو یا شده یاییفلسفه موم یدئولوژی: ایچه/ نیدئولوژیمدرن و ا پست

است. یتو فرا روا یدئولوژیا یانعصر پا یدئولوژیمدرن و ا پست

هاست یتجهان حاصل تقابل فرا روا یها / جنگیدئولوژیمدرن و ا پست.

است. یی/ معتقد به کثرت گرا یدئولوژیمدرن و ا پس

(.یؿبل یاست )معمار یؿبل یها ؿبتاج راه حل ی/ مشکالت ؿبل یدئولوژیمدرن و ا پست

به دنبال وحدت است و پست مدرن کثرت گرا است. یسم/ مدرنییمدرن وکثرت گرا پست

وجود ندارد. یاصل و مفهوم مرکز یچه یخ/ درتاریخمدرن و تار پست

هاست. از گسست یا ؾبموعه یخ/ تاریخمدرن و تار پست

ریو غ یتواقع نیمرز ب یعیندرآمده و یؾباز یتبه صورت واقع یزاند ونبه چ شده ریها فراگ ها/ رسانه مدرن و رسانه پست

ـبدوش شده. یتواقع

47

تعلق دارند. یکدیگربه و فرهنگ مصریف یزیونمدرن و رسانه ها/ تلو پست

انسان است. زند یکه حرؼ م انسان تا زماین مدرن و زبان/ انسان مکاؼبه است، پست

سازد یرا م یتن واقع. بلکه زباکند یمب یبردار یکپ یتمدرن و زبان/ زبان از واقع پست.

متفاوت از مدرن است. یاربس ی/ نگرش پست مدرن به تکنولوژ یمدرن و تکنولوژ پست

میغافل شو یتکنولوژ یتاز ماه شود یباعث م یبه تکنولوژ ی/ نگاه ابزار یمدرن و تکنولوژ پست.

د.دادن آن را دار یریو تغ یعتتعرض به طب یتماه ی/ تکنولوژ یمدرن و تکنولوژ پست

مستقل است. یموجود یست،تابع انسان ن یتکنولوژ یت/ ماه یمدرن و تکنولوژ پست

بود. یعاشق تکنولوژ ید/ نبا یمدرن و تکنولوژ پست

پست مدرن یششم/ معمار فصل

کان یی/ شاگرد لو یپست مدرن/ رابرت ونچور یمعمار آغازگر

مدرن(. تکنومدار یمعمار یانسان مدار )به جا ی/ معماریونچور رابرت

یا یؿبل ی/ معمار ییگرا ینهو ... ساخته شود./ زم ىبیتار ی،فرهنگ های ینهبر اساس زم یدبا یی/ هر بنا یونچور رابرت

یبوم

از الس وگاس یادگرییػ 2 یوتضاد درمعمار یچیدگیػ پ1کتاب / یونچور رابرت

ػػ مباد خانه، خانه است. یمادر ونچور خانه

ز پست مدرنپردا یهجنکز/ نظر چارلز

1972/ یهژوئ 15مدرن یمعمار یانپا یبرا یقدق یخجنکز / تار چارلز

کند. یساختمان را طراح ییخود به تنها یدجنکز/ معمار نبا چارلز

یالتقاط ی= معمار یمردم یپاپ = معمار یپست مدرن = معمار معماری

5 نئو مدرن یدمعمار = پست مدرن سف =

یت مدرن خاکستر= پس یمدرن رابرت ونچور پست.

پست مدرن ینهتران / هانر هوال ینهو سفال ینهآبگ موزه /

یو بعد خاکستر ید/ اول، پست مدرن سف یوزگر مایکل.

یکانستراکشنو بعد د ید/ اول پست مدرن سف یزمبنآ پیتر.

ماند. یسبک باق ینکه در ا ید/ معمار شاخص پست مدرن سف ریچاردمری

اکوتک»و « کت یها« یهفتم / معمار فصل»

برنده شد. 1971درسال یدومرکز ژورژپمپ یبرا یانوراجرز و رنزو پ یچاردر طرح

است. یکبه هم نزد یلیخ تک یمدرن و ها یمعمار مباین

مدرن است. یفرزند خلف معمار تک یها معماری

48

کنیم یم یانما ساختار را مبا یکگوت یراجرز: نبانند معمار ریچارد.

ػ استفاده از 4حرکت در ساختمان یشػ مبا3پروسه ساخت یشػ مبا2 یتکنولوژ یشػ مبا1/ «تک یاه » یمعمار اصول

شونده یسدهنده و سرو یسسرو یها ػ جداکردن قسمت6 یناتػ سازه و ساختار به عنوان تزئ5روشن و ساده یها رنگ

پنجم یبام به عنوان مبا یػ طراح7

ػػ داکت ها و.. در مبا شونده یسدهنده و سرو یسسرو یفضاها جدایی

عالقمند هستند. یخبه تار «تک یها» معماران

زمان خود باشد. یانگرمبا یدبا یی/ هر بنا یخو تار «تک یها« معماری

برند یاز پوسته ساختمان به عنوان پوسته دوم نام م تک یها معماران.

شده است. یپوست دوم هومشند طراح ینا یانوفاستر و رنزو پ یاز کارها یبعض در

ساختمان پارؼبان آؼبان ی/ پوست دوم هومشند/ نومن فاستر/ رو یشتاگرا ای یشهش گنبد

یکنئوکالس یهشتم / معمار فصل

را با توجه به زمان ىبیتار یپست مدرن، مبادها مانند معماران پست مدرن توجه به گذشته دارند ویل یکنئوکالس معماران

.دهد یم یریتغ

یستن یحآهنا صح یریدادنهستند. پس تغ آظباین اؽبامایت یک،کالس یاه / نظمنئوکالسیک.

یسی/ انگلیتر یلن/ کون یکمعروؼ نئوکالس معمار.

امکانات مدرن است. یبر رو یککالس یا پوسته یکنئوکالس ساختمان

ینربگ)شهرساز و معمار( آلن گریرراب کر یر،لئون کر ی،تر یلن/ کون یکنئوکالس معماران .

یکانستراکشند ی/ معمارهنم فصل

ییساختار زدا ،بن فکین ،/ ساختار شکین دیکانستراکشن

کنند یم ریویپ زباین یها از انگاره یفرهنگ ی/ ساختارها ییساختارگرا مکتب.

گرد یانسان در بستر فرهنگ شکل م یتو ماه یاست فرهنگ ی/ انسان موجود ییساختارگرا مکتب.

است خرد ورز. یوجوداصالت )دکارت( / انسان م فلسفه

قرار داد. یدفلسفه مدرن را مورد شک و ترد ییساختار گرا مکتب

کرد. یدو مکتب مدرن و پست مدرن تلق نیمکتب، ب یک توان یرا م ییساختار گرا مکتب

شود یمهم فلسفه پست مدرن ؿبسوب م یها از شاخه یکی یکانستراکشند مکتب.

با ساختارگراها ـبالف است. یداشد. ژاک در گذاری یهاپ «یداژاک در»توسط یکانستراکشند مکتب

یدا. ژاک دویستن یمانتقال مفاه یبرا / نوشتار ابزار خویب کند یخود را آشکار مب یمنت هرگز مفهوم واقع یک/ یدادر ژاک /

.یستگفتار بر نوشتار ارجح ن

49

ینهمد یدامروز با یمعمار ا در گذشته ویلوپست مدرن ه کنند یجستجو م یندهفاضله را درآ ینهمد ها یست/ مدرنآیزمبن

.یتکند/ اکنون یداپ کنوین یطفاضله را در شرا

متناقض و متزلزل است. یز،/ اهبام انگ یکانستراکشند یمعمار شکل

است و نه آن. یناست وهم آن/ نه ا یناهبام / هم ا یا/ دو هپلو آیزمبن

یرم کوؽباس و برنارد چوم ی،هرفرانک گ یزمبن،آ ید،/ زاها حدیکانستراکشند معماران.

ینگفولد یدهم / معمار فصل

است. ییدلوز/ از صبله فالسفه پسا ساختارگرا یل/ ژ ینگفولد فلسفه

در جهان وجود ندارد. ییتارجح یچفلسفه ه ین/ از نظر ا ینگفولد فلسفه

یهو ال نیبربد. فولد= چ نیسلسله مراتب را از ب خواهد ی/ مینگفولد فلسفه

کند. یکانستراکترا د یمنطق دو ارزش خواهد یم نگفولدی

ییگرا یاست/ افق یکدیگرنبسطح یزنبه چ ینگنظر فولد از .

آغاز شد. 1990از سال یدرمعمار فولدینگ

نیچارلزجنکز، گرگ ل ریدل،جانسون، هبرام ش ییپفل ید،زاها حد ی،فرانک گهر یزمبن،آ یترپ ینگفولد معماران.

یدبه منصه ظهور رس یکادر آمر ینگفولد یدرفرانسه و معمار ینگخاستگاه فلسفه فولد ن،یکانستراکشد نبانند.

درهم یریپذ تضادها رابه صورت انعطاؼ ینگفولد ی. معمارداد ینشان م یتضادها را در معمار ،«یکانسد» معماری

.آمیزد یم

(.نیزم های یه)مانند ال ستهیوـبلوط به هم پ یکمبودن عوامل نامربوط در یقتلف یعین ینگفولد معماری

نئوباروک ی= معمار ینگفولد معماری

مانند ژله.یف/ فرم ضع ینگفولد ی/ معمار یزمبنآ پیتر /

متفاوت است. یشتراندرسون: ب فلیپ

کلمبوس. یی/ مرکز گردنبا ینگفولد ی/ معمار یزمبنآ پیتر

کند یو رشد م گرید یشکل م یطیؿب یطه شرابا توجه ب یراز یدنام یزن یکرا ارگان ینگفولد یمعمار توان می !

یهاینک یدایشپ ی/ معماریازدهم فصل

یکػػ جهان ارگان 20و قرن یکػػ جهان مکان 19 قرن

خود متشابه است.شود یم یدهد یکسان یکفراکتال( ازدور و نزد یدسی،فراکتال)هندسه نااقل جسم /

یبه مرز آشفتگ یگسترش خط یکو در شوند یـبتلف خلق م ایه یدهو پد ها یسمارگان یک،زنده و ارگان یهانک دریک

ها. پروانه یسی/ مانند دگردکنند یپرش م متفاویت یسمبه ارگان یتو درهنا رسند یم

نظم ػػ نقطه حبران ػػ پرش و دوباره نظم. شوند یم یهزبل یونکه از کام ییها / مانند شن یچیدگیپ نظریه /

یهاینپرش ک معماری

50

جهاین یدگاهػػ فرم تابع د م تابع عملکرد / جنکزػػػ فر مدرن.

متفاوت است. یشتراست / جنکز ػػ ب یشترػػػ کمتر ب میس

2بعالوه 2: جواب جنکز ... یستن 4لزوما

سازه تابع فرم است.ی/ گهریلبائوب میموزه گوگنها در /

گفت... یکارگان یمعمار توان یسبک م ینبه ا :جنکز

ی،خود سازمانده یهانمبدأ ک یشػ مبا2.یعیبا استفاده از گفتمان طب یعتػ ساختمان ؾباور طب1/ هانیپرش ک یمعمار اصول

هبادػ ا4. یو مرز آشفتگ یچیدگیپ ییت،چند ظرف ی،ػ عمق سازمانده3. تر ینیپا یاسطح باالتر یکظاهر شدن و پرش به

هم قرار دادن. یو رو ،انقالیب یینخوشه چ ،)کالژ( تکه چسباین یها روش یقاز طر گوناگوین

مؤخره

بود. یسال، تنها سبک آوانگارد و مطرح در ؾبامع دانشگاه 70مدرن حدود معماری

ینشعملکرد و ب ی،به تکنولوژ« ػ تک یها»معماران بود ویل انساین یتپست مدرن انسان و هو یپرگار در معمار مرکز

توجه داشتند. یتیویستپوز

یس/ انگل یکنئوکالس یمعمار خواستگاه

یهنر مردم یی،پست مدرن/ کثرت گرا یدیکل لغات

یضد دوگانگ یت،/ اکنون یکانسد یدیکل لغات

یففرم ضع یی،گرا ی/ افقینگفولد یدیکل لغات.

یزمبنکلمبوس / آ یی/ مرکز گردنبا ینگمهم فولد ساختمان.

ها. / روح سبام زبان یکنئوکالس یمعمار شعار

51

()یانقباد ید(/وح۲معاصر غرب) معماری

یفلز یا که سازه ینموسوم به قصر بلور یشگاهمبا ینلندن برپا شد.ا ارکیدپدر ها 1851در سال اؼبللی نیب یشگاهمبا لبستنی

در آن استفاده شده بود. یشهداشت، و از ش

استفاده از یمناسب برا ای ینهزم یفلو ساخت برج ا 1889در سال یسپار یشگاهو مبا 1871در سال یکاگومکتب ش تکوین

شد. یدمصاحل جد

اصول مدرن در هنرها و رییگ موجب شکل یدر معمار 1910تا 1890ها و از سال در هنر 1890هنر نو از سال هنضت

. یمعمار

یو توجه به موضوع سرعت، ربرک و استفاده از تکنولوژ یملهم از صنعت و تکنولوژ یها : هنضتفوتوریسم.

به صورت هاریبنت و سطح خشن آن، اجسام و سازه ساختمان خصوصا ت یشسبک عالوه بر مبا ین: در ابروتالیسم

و داالس. W.A Tػػ فرودگاه یدینس یروشان ػػ اپرا یسایمانند کل شوند یداده م یشمبا یزیآم اغراؽ

و پل رودلف ینگاسترل یمزج یتسون،و اظب یسونآل یه،: لوکوربوزیسمسبک بروتال معماران

سبک است. ینا در یمبونه طراح ینهبتر یکادر آمر ییل یدانشکده هنر و معمار یرودولف برا طرح

یطیؿب یستنبراه با مالحظات ز یو سپس کاربرد تکنولوژ «تک یها »مکتب رییگ منجر به شکل یتکنولوژ گسترش

شد.« اکوتک»آمدن یدموجب پد

عصر رنسانس کامال متقارن در مبا و پالن هستند. کلیساهای

یراندر ا یهو نبزمان با عصر قاجار 19و 18قرون یغرب در ط یکنئوکالس معماری.

در انگلستان مورد استفاده قرار گرفت. یسندگیکارخانه ر یکبار در نیاول یبه عنوان سازه ساختمان برا یفلز اسکلت

یشهآهن و ش یعینبا مصاحل کامال مدرن یاثر معمار نی: جوزؼ پاکستون، اولینبلور قصر.

سبک از مصاحل مدرن مانند ینبود معماران ا یدجد یها ابداع احجام و فرم یاز گذشته، در پ یدتقل یهنر نو به جا هنضت

شکل یاهیو گ یعیطب یها فرم یناتساختمان را با تزئ یاتو جزئ یظاهر کل . ویلکردند یچدن، آهن، فوالد و بنت استفاده م

.دادند یم

از گذشته را سرلوحه کار خود قرار داده بودند. یقدق ید، تقل19در قرن یکو رمانت نئوکالسیک

سبک یناو فراتر از ا یکارها ویل شود، یسبک( ؿبسوب م ینمعمار ا ینتر جز معماران سبک هنر نو )خالؽ یگائود گرچها

یگائود آنتوین یین،منوچهر مز یفتأل یدر کتاب از زمان و معمار یداند. )توجه کن مدرن لقب داده یاست. او را پدر معمار

است.( هدبه حساب آم یونیسمجزء معماران سبک اکسپرس

یدپدر جنبش مدرن نام توان یرا م یسمور ویلیام.

(20)قرن یتالیادر ا یسمظهور سبک فوتور -(17)قرن یتالیاسبک باروک در ا ظهور

یدنام اؼبلل نیساختمان سبک ب نیاول توان یبنا را م ینشد. ا یطراح یرو آدولف ما یپیوسفاگوس، توسط گر کارخانه.

52

اعتقاد ها یستمدرن یرو سا ها یستسبک نبچون فوتور ینبود. طرفداران ا یشورو یمعمار ینا: خاستگاه کانستراکتیویسیم

صنعت و عملکرد داشتند. ی،به تکنولوژ

داد یم یدمدرن را نو یعصر تکنولوژ یعهطل یفلا برج.

عملکرد، سازه و کردن یانمبا ی،تکنولوژ یشنبچون مبا یویسیممعماران کانستراکت یها از نظرات و طرح یاریبس امروزه

.شود یمشاهده م «تک یها»معماران یها در طرح یناتاز هرگونه تزئ یزو پره ریکوالسیونو س یساتتأس

شود یزنده م یک: سنگ و مالت در ساختمان ارگانسالیوان.

ماراینمع یها مطرح است و در سازه ینیمالیستبه نام م یهم اکنون به صورت سبک« است یشترکمتر ب» یسمعروؼ م شعار

مشاهده مبود. توان یسبک را م یناز ا ییها مبونه یزاچون تادو آندو و آلوارو س

است. یمعمار ینساختمان ساخته شده به سبک پست مدرن و مباد ا نیاول یمادر ونتور خانۀ

بوده است. یکادر آمر ینگفولد یدر فرانسه و معمار ینگفولد ۀخاستگاه فلسف یکانستراکشن،د نبانند

یک،رومانت ی،شرق ی،روم یوناین، یها باروک سبک ی. در معمارشود یم یدهنام یزنئوباروک ن یمعمار ینگ،فولد یمعمار

.یرندپذ انعطاؼ یطنسبت به شرا یوارهاو کالبد بنا و سطح مواج د شوند یتا م یکدیگر یرو یکو کالس یکگوت

شود یم یدهنئوباروک نام یزن یگائود آنتوین یمعمار یوۀکه ش یدکن توجه.

وجود ندارد. یعتدر طب یمیخط مستق یچمعتقد بود ه یگائود آنتوین

هبرنس کار کرده بود. یترپره و پ را در دفتر اگوست چند سایل لوکوربوزیه

،هبرنس کار کرده بودند. یتررا در دفتر پ هر سه مدیت یهو لوکوربوز یسم گریپیوس

از چارلز جنکز. «یهاینپرش ک یمعمار» کتاب

برون جین یل یلیاماز و «یاصول و عمل در معمار» کتاب.

یواناز سال «کودکستاین یها صحبت» کتاب.

یهاز لوکوربوز «یندهشهر آ»و کتاب «یننو یمعمار یک یبه سو» کتاب.

یاز رابرت ونتور «یو تضاد در معمار یچیدگیپ» کتاب.

یاز رابرت ونتور« از الس وگاس یادگریی» کتاب.

از چارلز جنکز.« پست مدرن یمارزبان مع» کتاب

از چارلز جنکز.« پست مدرن یسمکالس» کتاب

نیاز برنت برول« مدرن یشکست معمار» کتاب.

«Less is born »یکننده است از رابرت ونتور کمتر کسل.

«More is more »است. از چارلز مور. یشترب یشتر،ب

اندرسون. یلیپمتفاوت است از ف بیشتر

راجرز یچاردکرد از ر یمدرن زندگ یها در ساختمان یدعصر مدرن با در

53

پست مدرن است( و ی)اکنون از سردمداران معمار یوزگر یکلما ی،چارلز گواسب یر، مه یچاردر یزمبان،آ یتر: پیویورکین پنج

.یداکجان ه

در شهر یناتو تزئ گرایی یخمدرن به دور از هرگونه تار یها ساختمان یها مبونه نیدو دهه آخر قرن نوزدهم، اول یط در

ساخته شد. یکاگوش

فرم تابع عملکرد است( یوان. سالشود یم یدهنام یکاگومعمار سبک ش ینتر معروؼ یوان،سال لوئیس(

رتا اول ویکتور .باشد یم« هنر نو»معمار معروؼ سبک نیا

یددر اروپا ظاهر گرد ییگرا التقاطو یکرومانت یک،نبچون نئوکالس گرایی یختار یها در اوج اقتدار سبک« هنرنو» هنضت.

به افراط یناتاگرچه در سبک هنر نو از تزئ شود، یمدرن ؿبسوب م یمعمار های یرؾبموعهاز ز یکیجز « هنرنو» هنضت

.شود یاستفاده م

غرب مدرن در یمهم معمار یانگذارانسه تن از بن یش،پره در فرانسه و آدولف لوس در اتر هبرنس در آؼبان، اگوست پیتر

.باشند یم

را به صورت گسترده اقبام داد. صنعیت یداتکارخانه و تول یمعمار نامدار در اروپا است که طراح نیهبرنس، لبست پیتر

مدرن بود. ینوع مصاحل معمار یکبنت مسلح به یلپره، تبد توجه اگوست یانشا کار

گسست از گذشته، السری، یعونقل سر ضبل ینده،ن آو جها ینبچون توجه به علم و تکنولوژ یسمفوتور یمعمار ینظر مطالب

ریبودند که بعدها تأث یساختمان، نبه موارد یکو تکنولوژ یعملکرد یکردن اجزا یانو مبا یساز بلندمرتبه ینات،حذؼ تزئ

چون ییها سبک نیو نبچن یپیوسو گر یهنبچون لوکوربوز ،متعایل رنمعماران مد یها بر افکار و طرح یادیز یاربس

داشتند. «تک یها»( و یی)ساختارگرا یویسمانستراکتک

یادیساخته شده بودند، شباهت ز ای یشهو پوسته ش یدر آؼبان که با اسکلت فلز یپیوسو والتر گر یرهانز ما های ساختمان

دارد. ها یویستکانستراکت یبه کارها

«گروه برتر را منبع اؽبام خود قرار داده است. یها یو نقاش یچمالو یکارها یزن یکانستراکشنمعمار معروؼ د «یدحد زاها

شد. یطراح یلکشور برز یدجد یتختبه عنوان پا «یمایراسکار ن»و « کوستا یولوچ»توسط یلیابراز شهر

در اواخر قرن هجده و نوزده و ادیب یهنر ی،جنبش فلسف یک یسمدارد. رمانت یکدر فلسفه رمانت یشهر یکارگان معماری

.یالدیم

مسطح معروؼ بود. یها دشت یها به نام خانه یترا یهاول یها خانه

و «ینگهوگو هر»از توان یداشت، م ینباهنگ یکارگان یمعمار یها با اصول نظر آن یها که طرح معماراین نیاروپا در ب در

در هلند نام برد. «یلدست»و گروه « آلوار آلتو» ،«شارون آؼباین»

ساخته است. با شهرت جهاین ییها مدرن ساختمان یدوره معمار است که در هر سه یتنها معمار رایت

است. انساین یاسو مق یادهتوجه به عابر پ شود، یمب یدهد یلیاکه در شهر براز آنچه

مدرن و پست مدرن. نیکان، حلقه ب لویی

54

گویند یهم م «یمردم یمعمار» یا« پاپ یمعمار»پست مدرن، یمعمار به.

داشته باشد. متعلق به زمان و مکان حاضر باشد. «یتاکنون» یددر هر زمان و مکان با یکه معمارمعتقد است یرمبن،آ پیتر

( در شهر یزمبنوکسنر )طراح: آ یبصر یمرکز هنرها یکانستراکشن،سبک د یها ساختمان ینتر و شاخص نیاز اول یکی

است. یکاکلمبوس آمر

هاست یبردن دوگانگ نیاز ب یفلسفه در پ ینبربد. ا نیا از بسلسله مراتب ر خواهد یبه دنبال تعدد است و م فولدینگ.

،کند یرا مطرح م گرایی یآن افق یو به جا داند یو سلسله مراتب را مردود م یبند و طبقه ییعمودگرا فولدینگ.

قرار دارد. گرایی یانو ب گرایی ینهزم نیب ییدر جا یشهر یاسدر مق ینگفولد معماری

سبک با ینساخته شده به ا یها ساختمان یرالقب داد، ز ینگفولد یبه معمار توان یاست که م گریینام د یکارگان معماری

!یابند یو گسترش م گریند یشکل م یطیؿب یطتوجه به شرا

انگلستان بود. یکنئوکالس یمعمار خاستگاه

55

()ینی/منوچهر مزیزمان و معمار از

مدرن. یمصاحل در معمار یتصداقت و توجه به ماه یاتاز خصوص یآغاز شد/ ناش یهکه از لوکوربوز یشی: گرابروتالیسم

به آهنا هم نسبت داده شده است. یسمکه آغاز بروتال : کساین یتسوناظب یترو پ آلیسون

یسمپرو ػ بنت خشن ػػ بروتال بنت .

ها یاس: خشن بودن بافت مصاحل و اغراؽ درمقبروتالیسم .

اثر پل رودلف. ییلو هنر در دانشگاه یدانشکده معمار :یسممبونه بروتال ترین مشخص

از صداقت در یکند/ ناش یدارا پ ینقش اصل ینگه دارنده ساختمان در فرم معمار یدارزنده و پا: عوامل ساییگرا سازه

فولر ی،(، نرویشورو ی)کاخ شوراها یهوندروه، لوکوربوز یس. میمعمار

«ردیچااثر ر یس،پار یدو،ژرژپمپ ی. مانند مرکز فرهنگنیماش یباییز ،«یتکنولوژ»و... یساتسازه، تأس یش: مبا «تک های

. یانوراجرز و رنزوپ

های یدها ینهبتر یکه و بیین یم کین یرا باز م یهتا کتاب ؾبموعه آثار لوکوربوز: »یتسونو اظب یسونجنکز، به نقل از آل چارلز

اقبام داده است یو یاقبام ده یدر قدم بعد داشیت یمتو را قبل از تو داشته است و آنچه تصم «.قبال

یدتوجه کن« زمان» دوستان، به دگوگوین یان،آقا: » یامره سکنگ یندرآخر لوکوربوزیه».

«و حیت یافتادامه یآن نوع معمار ویل داند، یگذر م و زود پسند یگولژ یمعمار ینوع 60را در دهه یمعمار «گیدئون

شد. 60 یاز معماران بعد از ساؽبا یبعض های یژگیعوام پسندبودن از و

یانو اشراؼ آورده بود را عر یاناع یبرا یکه معمار بود و جالل و جربویت توجه یب قایتمدرن نسبت به اختالؼ طب معماری

کرد.

منازل یجهنداشتند. در نت یقیکردن مردم توف یکه در راض کردند یم یتمدرن ضبا یمعماران و روشنفکران از معمار تنها

مدرن بود. یبه سبکها یمومع یو مراکز شهر و ساختماهنا يبیقد یدیتقل یبه سبکها داران یهسرما

یاثر رابرت و نتور «یو تضاد در معمار یچیدگیپ»کتاب.

کمتر ماللت آور است: » یونتور رابرت .»less is bore.

عصر مدرن بود. حال غین نیمبهم و درع یاتبراساس ذبرب یچیده،مبهم و پ یخواستار معمار وی

اثر چارلز مور. یواورلئاندر ن یتالیاا یدانػ چارلز مور. م یو طزن در معمار یینچ خوشه

( پست مدرن.ی)ادعاها های یژگیاز و یدادن نظرات مردم در معمار تأثری

نسبت یکیفاقد مقصود، مهم نبودن و برتر نبودن یگاه ی،جد یهرنگ، فاقد روح یی،پست مدرن: صفحه آرا هاییژگیو از

...یگریبه د

معمار... یبرا یروابط فرم است. معمار ینی: راه و روش تعیزمبن. آییقوام ی(: معماریلسوؼف –)معمار یزمنآ پیتر

به ابتدا در مدرن متأخر بود ویل ی. ویهلوکوربوز یهاول یدر ادامه کارها یش: )معمار ػ نقاش( . کارهایوزگر مایکل بعدا

کرد. یداپ یشپست مدرن گرا

56

در فضا یهندس یاصل یشکلها یب)معمار ػ سازنده(. ترک : یگواسب چارلز

یاصل یها ها، استفاده از رنگ طرح پالن یهو ذبز یهندس یبه اشکال اصل یادهجداک: )معمار ػ پژهشگر(. توجه ز جان

خالص.

در فضا یستند یدن: )معمار ػ معمار(. آفریرمه ریچارد

نج معمار بود.( منبع اؽبام پیتروئنس و خانه ینودوم ) به خصوص خانه یهلوکوربوز 1920دهه کارهای

اند. انتقاد خود را از دست داده یعیو طب یواقع یشهرها زندگ ین/ ا1961مدرن درسال ی/ انتقاد از شهرسازجیکبز نیج خامن

آهنا. یواقع ریغ های یو تئور یاز مدارس معمار

یمدرن بدون معمار/ دکتر برنارد رودرفسک یمعمار یشگاه/ مبا 1964 درسال.

1981مدرن / یبه معمار اختمان تا خانه خودمان / اعتراض علینولف/ در خانه س تام.

کند یولف فقط انتقاد م تام ویل دهد، یارائه م یعلم یدرمقابل انتقادها راهکارها یکبزج خامن.

لندن ینمدرن/ قصر بلور یآغاز معمار نقطه /

ـبالف آن یا شدند وعده یطرفدار تکنولوژ یا عده ینشاخته شدن قصر بلور با.

از یت/ اعالم عدم رضا یهفت مشعل معمار - یزون یها / سنگنیجان راسک یشدن /کتاهبا / ـبالف صنعیت نیراسک جان

شدن. صنعیت

یکگوت ی/ مبلغان معمار یسمور یلیامو و نیراسک جان

دسیت ی/ هنضت هنر وکارهانیبا جان راسک یده/ هم عق یسمور ویلیام.

در آن مشخص است. یکگوت یوب/ مظاهر معمار یلیپف/ خانه قرمز/ معمار یسمور خانه

ـبالف صنعت. بودند ویل یموافق صداقت در معمار نیو راسک موریس

نداشتند. خویب یها راه حل ویل دیدند یشدن را خوب م صنعیت یبمعا نیو راسک موریس

بود که از صنعت درست استفاده کنند. یندر صنعت بود/ به دنبال ا دسیت یازکارها یدورکبوند درآؼبان/ ـبالف تقل سازمان

یوسآن = مورتس / باینیسوم یوسولد، هبرنز، گروپ ورکبوند/ وان ده اعضای

یسنهوؼوا یاقدامات ورکبوند/ کو از

پسندیدند یرجعت به گذشته را مب / ویل دسیت یاز کارها ید/ ـبالف تقل یکنو/ بلژ هنر.

لوازم. یو طراح یداخل یاحده ولده / اول ورکبوند و بعد هنر نو/ طر وان

او ظاهر شد. یابتدا درکتاهبا مانند، یچکپ یها / طرحیپرداز فرانسو یهلودوک/ معمار و نظر ویوله

یدساختمان در معرض د ی( / اجزایکحزب کارگر بلژ یمهم اورتا/ خانه خلق )برا ازآثار.

یکنئوکالس یمعمار انیاز بان ینگل/ کار شینگل( شاگرد کارل شینو یواگنر)مکتب معمار اتو.

بود/ اتو یدهنه آنچه را که دوست دارند/ واگنر با او هم عق یافریند،دوست داشته باشند ب یدآنچه را مردم با ید: هنرمند باگوته

و بعد مدرن. یکواگنر اول نئوکالس

57

بود. یده/ آدولف لوس با واگنر هم عقیسممدرن امان لوس/ مدافع یب آدولف

ییضالوس/ پالن ف آدولف /Raum planاست. یتجنا ینات. / آدولف لوس/ تزئ

بود. یاد یها و بناها ! به جز در مقربهیستهنر ن یلوس/ معمار آدولف

مترتب است. یدهمقصود و فا یچون بر معمار یست،هنر ن یلوس/ معمار آدولف

ان. هتر ینه/ معمار موزه آبگیستمتصور ن ای یدهو فا یمقصود ی/ بر معمار ینهوال هانز

نی/ از مظاهر عصر ماشمیو دانته، دانشمند و ـبترع دار ریشکسپ ی: امروز ما به جارایت.

کرد. یفبا کلمات توص توان یخوب را م یگفت معمار یاعتقاد نداشت.و یملوس/ به ترس آدولف

گذاشته است. ریمدرن و پست مدرن تأث یدرمعمار کوبیسم

پل سزانیسمکوب گذار بنیان /

اند یهبه استوانه و کره و ـبروط قابل ذبز یعتطب یها ه فرمسزان: نب پل.

براک. یکاسو،/ سزان، پ یستکوب نقاشان

متأثر بود. یسماز نبه از کوب یشب یهمعماران لوکوربوز نیب از

کره و استوانه است. یز: نبه چلوکوربوزیه

افتد یمقبول مب که کند یرا مطرح م یینماش یسمکوب یا «یسمپس از کوب» یشگرا لوکوربوزیه.

و عدم آرامش مبا بود. ییگرا یس، تند یهلوکوربوز یسمکوب یشگرا پیامد

افزود. یعامل زمان را به ابعاد معمار ید،نقطه د یکبا حذؼ کوبیسم

،یعامل زمان در معمار یسم،و کوب یدر معمار ییگرا یستند کوبیسم .

شد. یوارد عرصه معمار یستماواخر قرن ب ینااستوار ینا ویل شود یم یدهد یسمکوب های یدر نقاش نااستواری

ییتهنضت، مارن ینا کم بود. باین یسمنبود. عمر فوتور یـبصوص معمار فوتوریسم.

راه آهن و ...است. های یستگاهها وا ساخت هتل یمعمار یفهوظ گرایی، ینده، رد گذشته، آ / سرعتفوتوریسم

مشاهده کرد. یدودر مرکز پومپ وانت ی( را میست)معمار فتوریلیاسانت ا افکار

مانند آمربتو یستدرآثار ؾبسمه سازان فوتور کرد، یهبتر احساس م توان یزمان را م -که حرکت و تصور فضا جایی

است. بوچوین

امروز اثر گذاشته است. یها بر معمار هنضت یراز سا یشاش، ب معمار گونه یفیتبه خاطر ک کانستراکتیویسم

بلکه آگاهانه است. یست،هنرمند ن از اؽبامات دروین ی/ ناش 1920درسال یویسمکانستراکت تولد

دهد یهبتر اقبام م یعکاس نیکار را دورب یندرآن وجودندارد/ ا یدازطبیعت/تقلکانستراکتیویسم.

آهنا به صورت برجسته بود. های ی/ نقاش کانستراکتیویسم

جهاین یا ییػ اروپا2 یػ شور1/ دوشاخه شد کانستراکتیویسم

یلدست یاندر هلند / از بان یت/ مبلغ رای. برالخه / هلند1931تا 1917/ در سال یلدست گروه

58

دستیل /The صنعیت های یشرفت/ احتماال سبک منبعث از پیل= سبک/ دست یلاست.

ید/ حذؼ حشو و زوا یلـبتلف حضور داشتند/ درگروه دست یها از هنرمندان سبک ییبترک یلدست درگروه

یانموندر ی/ مانند کارها یتولد/ ر قرمزػ آیب / صندیلیتولدرا در سه بعد پژوهش کرد ػ ر یانموندر یدمعمار که ذبر لبستنی.

خانه شرودر یلدست یدر اوترخت هلند ساخت / خانه شرودر/ اوج معمار یا / خانهریتولد /

عمر کوتاه داشت. آمد ویل یدپد صنعیت یایدن یطدرشرا اکسپرسیونیسم

یشخص هنرمند/ اغلب در قالیب احساسات دروین یانبه هنرنو/ ب یکنزد یار/ بس اکسپرسیونیسم

زند یقلم م یونیسمامپرس یوهکرد به ش یگوگ تصور م ون.

است. یونیستاکسپرس یک) منحصر به فرد( اش ی/ به خاطر سبک شخص یگائود آنتوین

یونیسم/ مندلسون / اکسپرس یشتنیان برج

پا گذاشته شده ./ خطوط نا آرام یرز یستاییا نی/ قوانیال/ ساختمان کازام یگائود آنتوین

یستن قرین یچاو متعلق به ه ی/ کارهایلیاساگرادا فام یسای/ کل یگائود آنتوین.

پردازد یشخص )هنرمند( م مانند حباب دارد چون فقط به ابراز احساس آین یعمر یونیسماکسپرس ی: معمارگیدیون.

را یوپرسپکت یج/ چون مفهوم رادهد یقرار م نیمندلسون را مورد ربس یمعاصر / کارها یصاحب نظر معمار / یزو برونو

سؤال برده است. یرز

مدرسه بوزار بود. تز / باهاوس آنیتیباز ی= خانه ساختمان. بوزار= هنرهاباهاوس

دوم سبام اصول مدرن را ر بعد از جنگ جهاینداشت/ بوزا ای یژهو یتبود/ راندو انب یمعمار یبر طراح یاصل ید/ تأکبوزار

.یرفتپذ

داشت. یتماکت انب مهم نبود ویل یلی/ راندو خباهاوس

شد ینبود طرح رد م یباز یباگر ترک داشت ویل یتو عملکرد انب ریکوالسیون/ سبوزار/ .

خوب باشد. خواهم یجالب توجه باشد، م ام یمعمار خواهم یوندروهه: من مب یسم

شد. یستأس 20و باهاوس قرن 17رن ق بوزار

هنر و صنعت یوندهنر و صنعت / و قبل از آن ورکبوند / پ یوند/ پ باهاوس

ورکبوند یشگاه/ مبا یوس/ گروپ نیماش تاالر

معمار -درودگر یت/ ترب یبه صورت عمل ی/ آموزش معمارباهاوس

باهاوس برخالؼ بوزار اصل ساخنت بود و نه طرح. در

ینتدوره توسط ا ینا یقوره = فورکورس / برنامه مفصل و دقد یش/ پباهاوس

از آن پرداختند/ سراقبام باهاوس به دساو و یتو ... به ضبا یشتنیداشت. ورکبوند، هبرنس، ان یادیـبالفان ز باهاوس

کرده بود، منتقل شد. یطراح یوسکه گروپ ساختماین

59

رفت یاستعفا داد و به شورو 1930در سال یراهاوس شد. هانزماب یسرئ یراستعفا داد و هانس ما یوسگروپ 1928سال در

شد. یلباهاوس تعط 1933باهاوس شد. در سال یسوندروهه رئ یسو م

بود که در آؼبان مرسوم بود. ای یوهنبود و نبان ش یددر باهاوس جد یستدر شیوه

هم بود. یدنبود ؿبل تول بزرگ داشت. باهاوس فقط ؿبل آموزش بود که استاداین ینقوت باهاوس ا نقطه

باشد. یدنبان است که با یوجود ندارد و معمار یتصنع یچه ینوع معمار ین/ در ایکارگان ی/ معماریترا یدلو فرانک

شده است. یعتاز طب ی/ خانه جزئ یکارگان یآبشار / معمار خانه

داند یم ییرا روستا یترا ی/ معمار یونتور رابرت!!!

از بنت و.. استفاده کرد. یرد یلینشان نداد/ او خ یینسبدن ماش به یخوش یرو یادز رایت

را ندارد. یسو م یهلوکوربوز یها پالن یآزاد یترا های پالن

به سنت. یزن یقیمدرن داشت و عال یبه معمار هایی یشگرا رایت

است. 19معمار قرن ینبزرگتر یتجانسون: را فیلیپ

است. وبهدرصد قر 1و ىبنتدرصد عرؽ ر 99 یعین: نبوغ رایت

مبلمان آن را. حیت کند یم یبنا را طراح یزدوست داشت نبه چ رایت

ی/ ونتور یو تضاد در معمار یچیدگی. کتاب پیهشهر تابان / لوکوربوز کتاب

یداستاثر پ یندر ا یهوشاعرانه لوکوربوز یمنطق یفیت/ کیهلوکوربوز یکارها نیساووا/ از اول ویال

یهآثار لوکوربوز یگرالتورت و مرکز کارپنتر از د یراست. د یهآثار مهم لوکوربوز یگرهند از د یگارر شاندد دادگاه عایل بنای

در کاخ شوراها مشخص است. یهلوکوربوز ییگرا سازه گرایش

راه به بروتال گرایی یستند گرایش برد. یسممدرن بعدا

راه به ل ییگرا سازه گرایش برد. یسممدرن یتمدرن بعدا

یشهآهن و ش یبون دروهه / استاد ترک سمی

نداشت! یدانشگاه یالتربص یتو را یههم مانند لوکوربوز میس

پالن آزاد یو خارج یداخل یفضا یب/ ترکیدر معمار هباز/ ایسبارسلون/ اثر م پاویون /

کروان هال/ تقر یس/ م. یتی. آیدانشگاه آ یمعمار دانشکده / دارد. یکجارا یسم های یدها یسبام یبا

میس :less is moreاست(. یشتر. )کمتر ب

هم هستند. یهو... شب یساخانه و مدرسه و کل یس،م درمعماری

یگرامس ی. آظبالبراش ذباریوندروهه/خانه فارنزورث / درکمال سادگ یسمهم م آثار .

یانفرم/ خوابگاه دانشجو یو آزاد آلتو/ رواین آلوار M.I.T آلوار آلتو /

گونه دارد. یستند یشو گرا کند یکم استفاده م یلیخ یممستق از خطوط آلتو

ای یشهرا نوشت/ خانه ش / کتاب سبک جهاینیسجانسون شاگرد وفادار م فیلیپ

60

به طرح در طرح مشخص باشد. یدنراه رس یدکان: با لویی

کان/ . یی/ لویادانشگاه پنسلوان های یشگاهکان/ آزما یی/ لوییلدانشگاه یهنر گالری

یونالیست/ راسیدپس وجود دارم/واضع فلسفه جد اندیشم ی/ من می/اصالت دادن به خرد آدمرتدکا

یسیتسهابود و نه موافق امپر ها یونالیست/ نه موافق راس18/ قرنیدجد یلسوؼف ین/ بزرگترکانت .

مکتب . کانت باینندک یم ریخود تعب ذهین یمآن را برحسب مفاه یدادهایآن و جهان و رو نیو قوان یعت/ هرکس طبکانت

آؼبان بود. آلیسم یدها

فروکش کرد. 20قرن یلاوج گرفته بود در اوا 17و شرط مردم به علوم که از قرن قید یب اعتقاد

توجه به نور و انعکاس آن درتابلوها.امپرسیونیسم /

کند یم یداپ یجنبه شخص یتواقع ینا گرا هستند ویل واقع امپرسیونیستها.

یررا ز یو/ اصول پرسپکتکردند یخالصه م یرا به اشکال هندس یعیخود را با علم زمان حفظ کرد/ اشکال طب یوند/ پکوبیسم

/ سزان آن را ابداع کرد.یستن کایف یدنقطه د یک/ یداز چند نقطه د یسؤال بردند/ نقاش

معین یب یها با واژه یبودند / با شاعران آغاز شد/ شعر یز/ برضد نبه چدادائیسم

خود به خود و ناب و روان/ سالوادور دایل یت/ فعال الیسمسورئ.

پست مدرن، مردم پسند. ی/ معماریستآل یدهمدرن کمال طلب و ا معماری

ی/ نشان دادن عملکردها یعیآغاز شد. استفاده از مصاحل به صورت طب یه/ از لوکوبوزبروتالیسم ساختمان در فرم آن/ مثال

مشخص است. پله ها کامال

تابع عملکرد باشد نه به آن معین یدپس از ذبربه ثابت شد/ درست است که فرم نبا« فرم تابع عملکرد»بودن صبله رستناد

متفاوت باشد. یدراه آهن با یستگاهمسجد با ا یتکه از فرم بنا عملکرد آن مشخص نباشد. شخص

ینمعماران درا پس از مدیت مدرن کمک کرد، ویل یربود که به معما هایی یدها ییگرا و سازه گرایی یستند 60دهه یابتدا در

امر دچار افراط شدند.

بوجود آمد. «تک یها» یتمورد توجه قرار گرفت و در هنا نیماش زیبایی

استخوان است. فقط مشیت «یدوژرژ پمپ»استخوان است مرکز و پوست یسم یجنکز: اگر معمار چارلز

معلوم بود که پله و آشپزخانه و... یعینلکرد ساختمان از فرم آن مشخص بود. بود که عم ینمدرن ا یمعمار های یژگیو از

کجاست

و هم آن است. ینهم ا ی( معماریرابرت ونتور ید)عقا یرابرت ونتور معماری

بد. یخوب داشته باشد و هم فضاها یهم فضاها یدبا یکان/ معمار لویی

ت.زشت اس و حیت معمویل یونتور یجانسون/ معمار فیلیپ

یبه معمار تفاویت است که مردم را از یب ینا اش یده. / حداقل فاگرید یخود از مردم نظر م یکارها یمور/ برا چارلز

درآورد.

61

مردم ساخته. یاست که برا ییها خود ساخته است مانند خانه یکه برا ی/ خانه اچارلزمور

توجه نکرده است. یمبه اقل یشکارها ی/ در طراحیسمدرناستفاده کرد/ معمار پست م یادمور چارلز مور/ از رنگ ز چارلز

یواورلئاندرن یتالیاا یدانگرفت. چارلز مور/ م یجد یادز یدرا نبا یمور: زندگ چارلز.

ییمقوا یرا فقط از نظر فرم مورد توجه قرار داد/ معمار ی/ معمار یزمبنآ پیتر

فرم را بر دو بعد مطالعه کرد.است که یانمانند موندر یفرم او کار ی/ بررسیزمبنآ پیتر

که به فرم پرداخته یزمبانپرداخته / برخالؼ آ یمعمار یالکساندر/ به مطالعه روابط عملکرد کریستوفر

یاو مانند کارها یکارها مدرن را رد کرد/ ویل یمعمار اصول معمار5معمار /مانند 5معمار از نی/ دومیوزگر مایکل

است. یهلوکوربوز

دارند. یدو بعد او حالیت یمعمار ینقاش هم بوده / کارها یوزکرد. گر یداپ یشگرا یسمکار به پست مدرن در آخر گریوز

.یککالس یها / پالنیوزگر یکلما

است تا تر یکنزد یساو به م یدر فضا/ کارها یهندس یاصل یها شکل یبمعمار /ترک 5معمار از نی/ سوم یگواسب چارلز

. یهلوکوربوز

و... استفاده کرده است. یرهدا یممربع، ن یممثل ن یهندس یمعمار/ از اشکال اصل5معمار از نیهارمهجداک / چ جان

گر یممعمار ػ معمار خبوان یدمعمار( را با 5معمار از ین)آخر یر مه ریچارد رامعمار ػ نقاش و... یوز/ ومثال

یلیو ربل یواقع یها وهم به جنبه توجه دارد یمعمار یدیو ذبر آل یدها یها / هم به جنبهیر مه ریچارد.

یدآفر یا تازه یمعمار توان ی/ درهر روز اول هر هفته مبیرما ریچارد.

مدرن است. یاتچشم استفاده کرده که ـبالف نظر یفنتفر یژگیاز و ی/ مغازه مشع فروشیسم/ پست مدرنینهوال هانس

پست مدرن یو استفاده در مباها یهخراب شده / کنا یوارشکه انگار د یا / مغازهینهوال هانس

است. یینپست مدرن خوشه چ های یژگیاست. از و ییپست مدرن صحنه آرا یژگیهایو از

یستمتصور ن یمقصود یچه یبر معمار ینهوال هانس!

به کاربردن مصاحل ارزان. ىبتهو به هم ر قاعده / پست مدرن/ کارها یبیگر فرانگ /

پسندد یرا م البداهه یف یشده اعتقاد ندارد و معمار نییتع یشاز پ یها / به طرحیگر فرانگ.

وضع کرده است. خود اصویل یپا گذاشته وبرا یرمدرن را ز ی/ سبام اصول معماریگر فرانگ

از طرح است . یشخو یتو رضا یخوشنود یاست که معمار فقط در پ ینمدرن وارد است ا یکه به معمار از انتقادایت یکی

،داند یتر از مقاصد آن م را مهم یمعمار یهنر یها / جنبهکند یم یسهمقا یسگریا با تندخود ر یمعمار گهری.

یستندن یکی یاز آقباست که طراح و ؾبر یقدق یها نقشه یم: لزوم ترسگهری .

گذارد یم یباق« شدن»را ناسبام و درحال یمعمار گهری.

بازکردن، گشودن. ی= واسازدیکانستراکشن /

اعتقاد ندارد. یتؿبض اعتقاد ندارد/ به فرا روا یقحقا / بهدیکانستراکشن

62

خورد یبه هم م« فرم ناب خالص» یایمدرن رؤ ی/ برخالؼ معماردیکانستراکشن.

کند یساده مدرن را رد م یها فرم یسم/ مانند پست مدرندیکانستراکشن.

کند یاز گذشته را رد م یینخوشه چ یسم/ برخالؼ پست مدرندیکانستراکشن.

یژگیو یکانس/دگرید یم یرا از معمار یاییخلوص حرکت و پو گویند یم ها یکانسد مدرن خلوص دارد ویل یمعمار

.کند یرا انکار م یمعمار یکاربرد

کند یم یتتبع : فرم از فرم شکینیکانسو د کند یم یت/ فرم از عملکرد تبعسالیوان.

ػ 4 یوبودن و پرسپکت یػ سه بعد3ػ عدم تقارن 2د ػ پاسخ به عملکر1مدرن / ی: اصول هفت گانه معماریزو برونو

ػ وحدت دوباره ساختمان، شهر و 7ػ فضا در زمان 6 ػ عوامل فرساخیت5 یبترک یگشودن جعبه: باز شکسنت چهار بعد

سبز و باز. یفضاها

است. یکانساصول مدرن مانند اصول د یهبق می( را کنار بگذار5( و )1موارد ) اگر

یکانسوبعد د «یوفا یویورکن»وه / اول درگر آیزمبان.

یا او هم تا اندازه یو کارها یعلم های یلبا ربل یزمبنآ است. ویل یدهرس یکانسبه د یاز هر نظم یچیاز راه سرپ گهری

را دارد. یعلم های یلربل یخشک

مینساز یعملکرد را موضوع اصل گومی یم یستم،: من ضد عملکرد ن آیزمبان.

یستضد عملکرد ن ینا گوید یم یرکف اتاؽ خواب/ وحفره د هباد/ اآیزمبان!

نصب تابلوها وجود ندارد. یبرا ییو جا اند ای یشهش یوارهاد یشتربه عملکرد / ب ییاعتنا وکسنر/ یب ی/ مرکز هنرآیزمبان

اثر من گوید ی/ میدموزه عملکردش را عوض کند! تابلوها را به موزه کلمبوس برب دهم یمب یریمن طرحم را تغ گوید یم

خودش موزه است.

ریامونو بافت پ یطنباهنگ با ؿب ی/ معمار یی= منت گرا چوالیسم کانتکس.

را رد کرد. یسممدرن / جهانشمویل تزمدرنیسم / آنیت چوالیسم کانتکس

کند یکاره رها م یمهو تاؽ را ن گرید یم یرا به باز وکسنر/ سازه ی/ در مرکز هنرآیزمبان.

یچوم جانسون، یلیپف ی،گهر زمبان،ی/ آ یکانسد معماران .

متر 10×10به ابعاد یا / شبکه ی/ چوم یس/ پار یلتدوالو پارک

یدگذشته رهان یودرا از ق یمعمار یسم: مدرنیینمدرن از منوچهر مز یمعمار یفخالصه در توص ای صبله .

یدساخت رهان ینهگذشته در زم های یتدودمدرن گذاشت؟ معمار را از ؿب یدر معمار رییو بنت و علم سازه چه تأث فوالد.

سازه یشرفت/ در اثر پیه/ پالن آزاد/ لوکوربوز یربل پالن

سازه یشرفت/ در اثر پیسجدا کننده/ م های یغهبا ت یعوس یوستهپالن / پالن پ یونیورسال

آدولف لوس ییپالن / پالن فضا رام /

63

علم علم نبه مشکالت را حل خواهد کرد ویل رفت یبود و گمان م یعلم های یشرفتخود در اثر پ یتکنولوژ های پیشرفت

ینشروع شد. ا یدبه علم و صنعت فروکش کرد و ترد یدام یج/ به تدرآمد یم یشپ یا تازه یها پرسش رفت یم یشهرچه پ

ست.یو روم به شرؽ نگر یوناننگاه به یبار اروپا به جا

مدرن بوجود آورد. یمعمار یرا برا یتؿبدود نیاست، اول یتجنا یناتآدولف لوس با گفنت تزئ

مدرن یمدرن بوجودآورد. البته سردمداران معمار یمعمار یرا برا یگرید یتباگفنت صبله فرم تابع عملکرد، ؿبدو سالیوان

.کردند یمب یداصول مق ینخود را به ا یادز

آزاد کند. یود.( خود را از قگذشته )رنسانس، باروک و.. های یتا برخالؼ معمار کوشید یمدرن م معماری

وجود ندارد. زمان یب ی/ معمارگذارد یاثر م یبرمعمار زمان

یستارزش طرح ن ینیگرفت/ معمار تنها مرجع تع یدهناد توان یمردم را مب یقهمردم و سل عقاید

یدتازه نبا یاو راهه یرفترا پذ یاز مکاتب فکر یاریسبک، نکات خوب بس یک یدعقا یرشپذ یبه جا توان یم امروز

گذشته شود. یها ارزش یمنجر به فراموش

شاه در یندر زمان ناصرالد یککه مورد توجه معماران ما قرار گرفت: سبک نئوکالس یفرنگ یسبک معمار نیاول یران،ا در

دوم قرن نوزدهم بود. یمهن

می،و راه را به جوانان نشان داد یماختما س: »دهد یمدرن نشان م یمعمار یندهخود را از آ که نگراین دروهه ون یسم صبله

«؟ یستچ یاز برا تکلیفی یب دانیم یمب

بزرگ یشهرها یمرگ و زندگ»که در کتابش یکبزج نیبود؟ ج یمدرن از جانب چه کس یـبالفت عمده با معمار لبستنی

ـبالفت را ابراز کرد. ینا «یکاآمر

نیداد و مقارن نب یبترت« بدون معمار یمعمار»ربت عنوان یشگاهیمبا یویورکمدرن در ن یموزه هنرها 1964 درسال

. هدؼ کتاب برنارد یافتانتشار یشگاهمبا یو ؾبر یرمد یبه نام دکتر برنارد ردوفسک ینام از مؤلف نیبه نب زمان کتایب

ت یشگاهنبانند مبا« بدون معمار یمعمار» یردوفکسخود ساخته: یمدرن بود. ػ معمار یمعماران از معمار ییرها لووبا

ػ«بدون معمار یمعمار»

مدرن علین یاز معمار یتعدم رضا« تام ولف»نوشته « ساختمان تا خانه خودمان از خانه»با انتشار کتاب 1981 درسال

شد.

یا شاهزاده نقره»را یوستلخ مورد انتقاد قرار داد، والتر گروپ یمعماران مدرن را با طزن ینولف سه تن از نام آورتر تام»

«.خلوص یومس» یه، لوکوربوز«2مشاره یدسپ یخدا» یس(، م1مشار یدسپ ی)خدا

مدرن دانست. یمعمار یبرا یلندن ساخته شد نقطه آغاز جهاین یشگاهمبا یبرا 1851را که به سال ینقصر بلور توان می

داشت( او دسیت یشهش مرکب از آهن و یباغ ساز بود و در ساخنت گلخانه ) که اساس یجوزؼ پاکسنت که معمار طرح

مقبول افتاد. ینقصر بلور یآزموده داشت، برا

64

یلیامانش از صبله و در معاصر کرد یم یلغرا تب یکگوت یکه رجعت به دوره معمار یدرباره معمار نیجان راسک های اندیشه

گذاشت. ریتأث یسمور

را باعث شد. یککالس یتولد دوباره ارزشها رنسانس

نیو راسک یسػ مور دسیت یرهاهنضت هنر و کا بانیان

بود. صنعیت یها فرآورده یفیتک یورکبوند اعتال هدؼ

یهون دروهه و لوکوربوز یسم یوس،معماران مدرن : گروپ ینسه تن از نام آورتر یو یمعمار بود و در دفتر معمار هبرنس

اند. کرده یکارآموز

شد. یدارمظاهر عصر صنعت پدبود که بعد از انگلستان در آن ییکشور اروپا نیلبست بلژیک

یدبه منصه ظهور رس یکدر اروپا لبست در بلژ« هنر نو»هنضت هایگرایش.

رتا یکتورو»هنضت هنرنو، یگربود. قهرمان د« وان ده ولده یهانر»هنضت هنر نو قهرمان است.« ا

ظاهر شد. دولودوک یولهو یمانند که در کتاهبا یچکو پ یچیدهپ یهنر نو ػ طرحها یهاـبتص از

ییػ پالن فضا3. یػ توجه به اصل و به سادگ2. داند یم یترا جنا یناتتزئ ینات،با تزئ یدػ ـبالفت شد1لوس: آدولف (

توجه به نقشه طرح و درون ساختمان(.

یناتتزئ ی/ نفیسماز مظاهر مدرن یکی.

یدبه منصه ظهور رس ینقاش فرانسو« پل سزان»د رآثار یسمیکوب هایشگرا یذبل نی: لبستکوبیسم.

است. یده( نامیستنقاشان کوب«)استاد نبه ما»سزان را، یسم،هنضت کوب یاصل یاناز بان یکی پیکاسو

متأثر گشت. یسماز کوب یهاز نبه لوکوربوز یشمعماران ب درمیان

کره و استوانه است. یزدرؾبله روح من نوشت نبه چ لوکوربوزیه

بردند. یش( را پیسمهنضت )کوب ینبراک ا و یکاسواز نبه، پ یشهنر، ب درعرصه

«از اصول هشت یکیبه اصطالح خود او شکسنت جعبه را به عنوان یاو یمعمار یشکسنت احجام و فضاها «یزو برونو

.مشرد یمدرن برم یگانه معمار

آغازگر آن بود و در هی. و پس از آن بروتالسم که لوکوربوزیدبه اوج خود رس 1950در دهه یهدر آثار لوکوربوز تندیسگری

به منصه هایست. سپس در آثار پست مدرنیافتها دادند، ادامه مکعب یلو ربل یهخود را به ذبز یآزاد دوباره جا یآن فرمها

.یدظهور رس

افزود. یعامل زمان را به ابعاد معمار ید،نقطه د یکبا حذؼ کوبیسم

عهد رنسانس. یکتیو: برهم زدن اساس پرس کوبیسم

زمان در حجم فضا ریتأث ی(، حرکت، سرعت و بررسینامیسم)د یایی: پویسمفوتور

بود. ها یستربرک فوتور یزۀعلم وصنعت، انگ های پدیده

را... هرنوع موسسه آموزش عایل یزکرد و ن یمها را نابود خواه ها و کتاخبانه ما سبام موزه: »یستنقاشان فوتور بیانیه»

65

آن مناسبتر بود. یبرا« معاصرنگر»نام رسد یاست اما به نظر م گرایییندهآ یا نگرییندهآ یسمفوتور یلغو معین

نام داشت. «یاسانت ال یوآنتون»، کرد ییخودمبا یسمکه در هنضت فوتور معماری

یامطرح کرد ػػ سانت ال یرا به معمار نیعصر ماش ریکه تأث یمعمار اولنی

اشاره یودقت پرسپکت یانکته به عدم صحت و ینا یحو در توض کردند یم یدتأک یستاییدر مقابل ا یاییبر پو هافوتوریست

.کردند یم

بود. نیبآن سخت خوش یجو فن و نتا یعلم های یشرفتبه پ یسممانند فوتور کنستروکتیویسم

م یندو منظور ا یسازندگ به معین یویسمکنستروکت واژه ریو ضم ام درویناز اؽب یهنر ناش ینکه: اوال اسازند یمکتب را توأما

آن را آگاهانه و از سر قصد ساخت. ثان یدبلکه با البداهه خلق شود، که یف یستناخودآگاه ن یچبه ه یعتاز طب ید: تقلیا

وجود ندارد. یسازندگ یچو در آن ه یستن یرفتینپذ صوریت

بود. یویستهاهر سه از مظاهر مشخصه کنستروکت ید،مصاحل جد رییو به کارگ یاییو پو حرکت

است. نیکار تاتل یستها،کمون یونالانترناس نیسوم یادبود یػ بنا یویستهاکنستروکت یآثار معمار ینتر شده شناخته

یتدر اروپا شناخته شده بود. مبلغ را یترا یدفرانک لو یکاییساؽبا معمار آمر ینسبک. در ا ػ به معین 1917ػ سال دستیل

شد. یلتدس یانبود که ازبان« برالخه»در هلند

( هنر و هنرمندان آن دوره یبسنتز )ذبمع و ترک ینوع یتلبود که در دس ینآن ا یداریو پا یلدست یمتبر اه یلدل مهمترین

بود. یرفتهصورت پذ

یدنام یسیمکار خود را نئوپالست یوهش موندریان.

بود نبان یلدست نیلبست یدهاینبان امبه یکنزد یارکه بس یسخن گفت و مراد و یسمتار از اؼبان ای یانیهدوسربگ در ب وان

بود. یدو حذؼ حشو و زاو یبصر ی)اؼباهنا( درهنرها ینقش مهم عوامل اصل

مدرن است. یمعمار یهامبونه نیاز لبست یکیو یلدست ینقطه اوج معمار یتولدر یا )خانه شرودر( ساخته

یگرد یشخص هاییشوگرا اکسپرسیونیسم

آورد یم یاناز هنرمند ـبصوص سخن به م یویسمشد و کنستروکت يبیقد یوهبه ش یسگریو تند یمنکر نقاش یلدست گروه.

بود.« اورتا» یشگامیهنر نو به پ های یشگرا یونیسمبه اکسپرس هایشگرا نزدیکترین

زند یقلم م یونیسمامپرس یوهبه ش کرد یگوگ خود تصور م وان.

ساختمان از اصول ینخانواده مقدس(. در ا یسای)کل یلیاساگرادا فام ییسا: کل«یگائود آنتوین»اثر ینتر و موجه مشهورترین

استفاده شده است. یکگوت یمعمار ساختماین

رود یاز اصول سازه فراتر م یگائود آنتوین یمعمار ویژگیهای.

ندارد. یعمراست که یا حباب گونه یدادهایدر مشار رو یمعمار یندارد: ا یونیسیتاکسپرس یاز معمار یدیونکه گ تعبریی

است. یدهنام یآن را ژله ماه یهبه طعنه و کنا یدیونمندلسون/ گ یکاثر ار یشتنیبرج ان ساختمان

66

یاشتغال داشته بلکه خود موسس مدارس معمار یمعمار یسوندروهه نه تنها در دانشگاه به تدر یسوهم م یوسگروپ هم

شدند.

بر یاصل یدداشت. در بوزار تأک یتانب یشان)ارتباط( برا یونکوالس ریس و کردند یبوزار به عملکرد در پالن توجه م استادان

بود. یمعمار یسر طراح

شود یداطرح پ یو کل یهر طرح شکل اصل یبوده که برا ینا بود. مراد از پاریت «پاریت» یافنتکه خاص بوزار بود، یکار اما

گردد. نیمع یاتو سپس جزئ

بود. را مطرح کرده اییدها نیورکبوند هم چن یوس،ر وصنعت بود ػػ قبل از گروپهن یوندو پ باوهاس آشیت یاصل فلسفه

کند. یتدرودگر ػ معمار ترب یبود که نوع ینا یوسهدؼ گروپ یزن یمعمار یستدر در

گفتندیکارورز م یاکارآموز یعین« گزله»مرد عمل بود، نه مرد کتاب. در باهاوس به ؿبصالن یتباهاوس ترب هدؼ .

.یوس، اثر گروپ تمان باوهاسساخ

یسػ م3 یرػ هانس ما2 یپوسػ گرو1باوهاس : ریاست

وندروه را ندارد. یسم یونیورسال یو فضاها یه)نقشه آزاد( لوکوربوز یربپالن ل یآزاد «یترا» یها خانه های پالن

یتجانسن ػ اثر را یسازواکس کارخانه

شرکت داد. یرا در طراح یشانا به حساب آورد و حیت یدر طراح یدمردم را با یبود که رأ ینا یستهاپست مدرن سخن

یهػ نوشته لوکوربوز «یبه جانب معمار» کتاب

گرا و هم شاعر است.هم منطق لوکوربوزیه

یوارد کردن سازه به عرصه معمار یػ چگونگ یهشوراها ػ اثر لوکوربوز کاخ

و پل ردولف )معمار یهآن در آثار لوکوربوز یجبرد ػ که نتا میسراه به بروتال گرایانهیستند هاییشگرا یسممدرن در

. شود یم یده( دیکاییآمر

برد. یسممدرن یتراه به ل گراییسازه

مبونه و مصداؽ دارد. یهػ نبه در آثار لوکوربوز یسمو بروتال ییگراسازه گرایی،تندیس

را مطرح کرد. ییپالن فضا یدهلوس ػ ا آدولف

یشهآهن و ش یباه و استاد ترکوندروه کمال خو میس.

یکو....( توانستند در یهلوکوربوز یوس،گروپ یس،معماران اروپا )از صبله م یناز با استعدادتر یصبع یسنهوؼوا درکوی

دست زنند. یقابل توجه یؾبموعه و در کنار هم به ذبارب معمار

خراش (، خانه فارنزورث، آظبان.یتی.آیدانشگاه آ یمعمار ۀهال )ساختمان دانشکد بارسلون(، کراون یونآؼبان )پاو غرفه

وندروهه. یسآثار م ینتر از مهم یگرم،س یذبار

از یرئا،خانه ما ینتسالو،ده سا یساختمان شورا ،.یتام.آیت ییخوابگاه دانشجو ،باینو جنگل یکشاورز یشگاهمبا پاویون

آثار آلوار آلتو هستند. ینمهمتر

67

،بود. 20لبست قرن یمهدر ن شانییه در قرن نوزدهم زاده شده و اوج تواناهرس یسو م یهلوکوربوز رایت

تقر یخوب گفت: معمار یدر اشاره به معمار میس باشد! یچه یدبا یبا

که کان را مشهور کرد. ساختماین نیکان ػ لبست یػ اثر لوئ یچاردزر یپزشک یهاپژوهش هاییشگاهآزما ساختمان

رکانػ اث ییلدانشگاه یهنر گالری

نه از مدرن شود. نگاه به گذشته و اؽبام )از روح و معین یخوب جذب معمار یدهکه هر ا داد یاجازه م یسممدرن لیربالیسم

ؾباز بود. یزفرم و ظاهر( از آن ن

«یندهگذشته و آ نیب یوندػ پ «یترا یدلو فرانک .

«و گذشته. یندهآ نیب یوندػ پ« کان لویی

شروع شود. ییگراست از قدمتلب یدبا یکان: معمار لوئی

دانستند یرا حاصل توجه به عملکرد م یبایی)عملکردگراها( زها یسماز فانکشنال یا عده.

یی= واقع گرا رئالیسم

توجه به نور و انعکاس آن در تابلوهاامپرسیونیستها :

قائلند. یدد ینچند یرتصو یک یبرا کوبیستها

68

(مرزبان) یزپرو«/ هنر یختار خالصه»

ینالنهر نیب هنر

اول سومرو بعد بابل ینالنهر نیجنوب ب های حکومت / .

اول آکاد و بعد آشور ینالنهر نیمشال ب های حکومت /

ؽ.م. 4درقرن یخی/ اختراع خط مسومر

را شکست دادند. یانسارگون، سومر یؽ.م. به سرکردگ 2300در سال آکادیان

یبر جرز و قوس وآجرها یآجرلعابدار / اساس معمار ی/ استفاده از آجر و گل وخشت وگاهیبابل - یسومر معماری

.یا نقهذوز

ؽ.م. 612تا 1500بود/ از ینواآن ن یتخت/ پا یآشور هنر

ها یاز مصر تر یعیطب ویل یها خشک و رظب / نقش برجسته ی/ استفاده از سنگ در معمار هنرآشوری .

وربرک. یجنگ ریویقدرت، ن یشآهنا مبا یکرتراشی/ پ یآشور هنر

یدارگ سارگون مانند زبت صبش / دروازهیآشور هنر.

تا ظهور اسالم یراینا رهن

دورة مس و سنگ. یرانپنجم تا سوم ؽ.م/. درا هزاره

یالمیانهزاره چهارم ؽ.م / ع اواخر.

دجله وفرات. / خوزستان و فارس و خبش جنویبسرزمینشان

هزاره سوم ؽ.م یالمیانتوسط ع یخیخط م اختراع /

قسمت قلع / هزاره دوم ؽ.م یکقسمت مس + 9= مفرغ

را منقرض کرد. یانقرن دوان آورد/ آشور 5/1شد / هگمتانه / یسؽ.م تأس 708درسال ماد پادشاهی

ؽ.م. 1200/ حدود یراندر ا عصرآهن

وان و ارمنستان. یاچهکجا بودند؟ / اطراؼ در اورارتوها

را مغلوب ومنقرض ساخت. یالمیانؽ.م دولت آشور ع645سال در

منضم کرد. یرانشور را به ا( وآیدؽ.م کوروش دوکشور بابل )جد 559 درسال

کاخ کوروش/ گرفته شده از هنر اورارتو، آشورو بابل است. معماری

اثر گذارد. یگرکه بر هنر اقوام د یافتآن تکامل را ی،هخامنش هنر

331 یرانؽ.م./ ضبله اسکندر به ا

گذار بودند. ریتأث یرانقرن حکومت کردند/ و بر هنر ا 5/1حدود سلوکیان

یافتاشاعه یراندرا یوناینزبان وفرهنگ و آداب یان،وکزمان سل در.

شد. یستأس بزرگ اشکاین یؽ.م پادشاه 160( آمدند/ از خراسان و درسال یان)پارت یانؽ.م اشکان 250حدود از

69

کردند. یارا اح یرا ؿبو وهنر هخامنش یوناینهنر اشکانیان

دار. یوانخانه ا ستون توکار، گنبد، یگاه ی،/ طاؽ گهواره ااشکانیان

بابکان. ریگذار آن اردش یان/ بنیالدیم 642-224/ ساسانیان

کردند یصرؼ مب یدتقل ی/ از هنر هخامنش ساسانیان.

گنبد سوار کردند. یضلع 4 یبنا یدانست که بر رو کساین نیاول توان یرا م ایرانیان

اند. شده یدهکش رینیبزرگتر از سا رباین های یت/ پادشاه وشخصساساین یها برجسته نقش

است. یدارپا یاصل یساز ینه/ قر ساساین یها برجسته نقش

دادند یم یصآهنا تشخ تاج یمعمول شود و پادشاهان را از رو یفرد ی/ چهره سازساساین هنر.

یتالیاؽ.م./ مشال و مغرب ا 8/ قرن ها آتروریایی

ساخت استحکاماتی/ مهندس کوهستاین یها و جاده ها یابانبا خ ی/ شهرسازها آتروریایی /

کردند یمقابله م یهاقدرسبند بودند که تا چند قرن با روم / حکومیتها آتروریایی.

مستهلک شد. یرا شکست دادند وهنر آهنا درهنر روم ها یاییآترور یاندوم و اول ؽ.م روم درقرن

صفه درجلو ستون دارد./ ی/ بر روتراستیشاز عرضش ب یکه طول آن کم یلها/ مستط آنان/ پرستشگاه یآثار معمار بیشتر

.باشد یم یادها ز است پس فاصله ستون سقف چویب

گذار بر روم ری/ و تأثیونان/ متأثر از یاییآترور پرستشگاه

وار = رمانسک یروم هنر

یالدیم 12و 11ودر سبام اروپا/ قرن یتالیاا یت/ به مرکز رومانسک

بود. ینالنهر نیو ب یرانز اآن متأثر ا یینتزئ ی/ هنرهارومانسک

یشترتر و تعداد ؿبراب ها ب ؿبراب گسترده ی/ فضاشد یبلندتر از قبل ساخته م یساها/ کلرومانسک.

زده از ؿبراب ریونب یاستوانه ها یم/ ن یبسن سرنن / برج در ؿبل تقاطع صل یسای/ کل رومانسک

یرود/ دو برج مانند دو مناره در و نیسنت ات یسای/ کل رومانسک .

15تا 12/ قرن یکگوت هنر.

یدار اسالم یزهاز عناصر رومانسک و هالل ت ای یخته/ آم یکگوت معماری .

رو به آظبان. یزیسابقه / خ یب ی/ سبک یبر خطوط عمود ید/ خواستگاه آن فرانسه / تأکیکگوت معماری

تنگ است. یوارید یهاینقاش یجا برا یکگوت یساهای/ در کل یکگوت معماری

سنت شاپل، سنت دین نی،شارتر ، آم یسای، کل یسپار / نوتردام یکگوت کلیساهای .

منقوش. بندهای یشهمعلق و ش ی/ پشت بندها یکگوت یمعمار های ویژگی

یک/ گوت یلغاز های پیکره

برج تقاطع ییب/ پالن صل یکگوت معماری /

70

یرفترا سبام و کمال نپذ یکگوت یمعمار ایتالیا.

رنسانس هنر

هناد!!! یادرا بن یکفالکت زده گوت یکه معمار ی/ رنسانس / لعنت فرستاد بر کس یوازار جورجیو

یروم یبو صل یوناین یبها مانند صل بر فراز آن )مانند روم باستان( / نقشه یمضخ یرنسانس/ نقشه متمرکز با گنبد معماری

مانند روم باستان. یرهدا یمن یها بود/ قوس

مبا. یافق یماتساخته شد/ تقس یزها ن و کاخ یشهر یها ساختمان یساها،ر کل/ عالوه برنسانس

مانند روم باستان. ییالقی یها / ساخنت خانهرنسانس

اشخاص ـبتلف مانند آهنا. یس/ ساخنت تند ییدر رنسانس / واقع گرا یتراش پیکر

ناهنرمندانه مشرده شد. یرکا ی،عاد یفرد یئتدر ه یس/مشخص ساخنت قد ی/ رنسانس مترق 16قرن درآغاز

آنژ. یکلرافائل، م ینچی،/ داو یمترق رنسانس

1510/ ینچی= ژوکوند / داومونالیزا.

آنژ یکلبلند / م های یش)ع( / نشسته با ر یموس ؾبسمه

باروک، روکوکو ی،گر شیوه

یو التقاط یدیتقل ی/ سبک 1590تا 1530/ بعد از مرگ بزرگان رنسانس/ یگر شیوه

کردند. یکاخ ساز نیرا جانش یالسازیوالتقاط / و فقط و ید/ تقل گری یوهش معماری

باروک

حق تقدم را از عقل گرفت و به احساس داد. یک/ دربرخورد با هنر کالسیتالیا/ آغاز از اباروک

(.یقیدر موس متراکم و گوناگون )مانند نبخواین یعناصر یانتعادل درم هباد/ اباروک

و... یبنامعقول، نامأنوس، چشم فر پرذبمل، / شکونبند، باروک

اندام. ییسقف، کوتاه مبا یرو ی/ نقاشباروک

روکوکو

یورخبش و پر ز یو شاد یفظر یین،پانزدهم / فرانسه / سبک تزئ یی/ لوروکوکو.

یک/ و سپس نئوکالس 1770تا 1725/روکوکو.

نئوکالسیک

متأخر.باروک های گری ی/ واکنش به افراط 1750/ نئوکالسیک

بست. یشخص های ینوآور یراه را برا یککالس نیقوان ی،/ ؾبسمه سازنئوکالسیک

یگر واقع یک،سران، رمانت آزاد.

سران را راه انداختند/ آزاد یوهمورد اعتراض قرار گرفت / وجوانان ش یک/ نظم خشک نئوکالس19ربع اول سده در

.گفتند یم یا مکتب خانه یوهرا ش یکدوره نئوکالس ین/ دراشد یگر و واقع یکرومانت یوهمنجر به دو ش یآزادسر

71

یک/ درتضاد کامل با کالس یکرومانت مکتب

و راز. یارؤ ی،هنر یتفرد یل،زب یاحساس برعقل، آزاد ریگی/ چ یکرومانت مکتب

یردستانز یغمخوار ی،عاد یان/ ب یعاد نی/ مضام یکرومانت مکتب.

یحیتاز مس یتو گرفنت معنو ی/ بازگشت به قرون وسط یکرومانت هنر .

یاسالم یو اقتباس از معمار یکگوت یمعمار یای/ اح معماری.

بارور شد. یساز نبه در انگل یشب یکگوت احیای

یک/ بازگشت به گوت1836/ یسپارؼبان انگل ساختمان.

یسسنت شاپل پار یسای/ مانند کل یک/ در دوره رومانت یکگوت یو اسبام بناها مرمت .

یکگوت یای/ درجهت اح یکرمانت ازیباغس.

سپرد. ینگوشه دل به د یزن یکرمانت نقاشی

19قرن یانه/ مگری واقع

کردن مضمون از عواطف رمانسک با خایل یهاصالح/ واکنش عل ینشبدون گز یعتطب یی/ بازمباگری واقع

ییبدون آرمانگرا یی/ بازمبا گری واقع.

آرمانگرا. یونان است ویلگرا واقع یزهنر روم باستان ن البته

بود./ یزداشت/ منتقد ن یزن یاسیس یتمرفه بود/ فعال ی/ کوربه/ کشاورزییگرا مشهور واقع هنرمند

یافتگری/ دری/ ادارک گر امپرسیونیسم!

یسارو/ مونه/ مانه/ سزان/ پ یونیسمامپرس نقاشان

رتعاشات زودگذر نور.ا یقدق یی/ بازمبا یواقعگر یت/ هنایعتطب یفته/ ش ها امپرسیونیست

ها. / ثبت غبظهکردند یآزاد کار م یدر هوا یکسره/ ها امپرسیونیست

نیسنگ یو شکلها ریهت ی/طرد کردن رنگها ها امپرسیونیست.

یسمبود و بعد کوب یون/ اول امپرسسزان.

یستمدر قرن ب یهنر های شیوه

یاورددوام ن یشترسال ب 3/ یگری/ وحشیانهوحش یهای/ بوؽبوس 1905/ فوویسم.

دوباره بوجود آمد. یونیسمبه نام اکسپرس بعد از مدیت فوویسم

سزان.یسمکوب یوه. پدر شیسم= کوب گری حجم /

زبت و ثابت یها ؿبدود از رنگ یفی/ به کار بردن ط سنیت یی/ رد ژرؼ مبا 1907/ کوبیسم

یابد تعایل ینشتا مرحله آفر تواند یت که ماس یادراک یبلکه هنر یستن یدیهنر تقل یسم/ کوب 1907- 1920/ کوبیسم /

شد. بارور یدر نقاش یشترب

یسم= پور نابگری

72

است. یاضیمعادله ر یک ی/ هر نقاش یه/ وکوربوز 1918-1928/ پوریسم

است. یسمبه عنوان آرمان مکتب پور نی/ ماش اوزانفان

یسم= فوتور یگر آینده

شته! / عاشق سرعت!/ مرگ بر گذ ییتآن مارن / باین فوتوریسم

درنقاش فوتوریسم حرکت. یانتزاع ییتا دست و پا داشته باشد/ بازمبا 20اسب یکفبکن است ی/ مثال

1923تا . 1916/ دادائیسم

است. ینندگیخود آفر ی/ نابودگریز/ ـبالف نبه چدادائیسم

یسمسورئال یبرا ی/ آماده سازدادائیسم.

یسم/ سورئال یگر وهم

یتفرا واقع یعین/ به گفته خودشان سورئالیسم.

یوستندبه آن پ یسمهنرمندان دادائ یشتر/ ب سورئالیسم.

یونیسم= اکسپرس یگر هیجان

درون. های یآشفتگ یان/ ب اکسپرسیونیسم

وان گوگ درسال یدبر یغبار گوش خود را با ت یک/ یونبود وبعد اکسپرس یونامپرس / وان گوگ مدیتاکسپرسیونیسم !

کرد. یکخود شل ینهه سب 1890

یغ/ ادوارد مونک / تابلو جاکسپرسیونیسم.

هنرمند باشد. حالت دورین یاندر خدمت ب ید/ رنگ بااکسپرسیونیسم

یانتزاع هنر

متفاوت رفتند. یهر کدام راه بودند ویل یانتزاع یاندنبال ب یستمدر قرن ب یادیز هنرمندان

دارد. یگسن ینهاز زمان پار ای یشینهپ یانتزاع هنر

عقالین یگر یعتطب ری= هنر غ ییبازمبا ری= هنر غیانتزاع هنر است. یو منطق / حالتا

شد یم یس/ مانند آنچه در باهاوس تدر یانتزاع هنر.

پوشاند یساختمان را م یصهنق یرو یشهنب نیتزئ پره : آگوست.

خواهد داد. یبه هنر معمار یین: بنت برداشت نو پره آگوست

73

()یتصر معمارمخ تاریخ

شود یمشرده م آهین یاثر معمار نیساخته شده اول در انگلستان که توسط ابراهام داریب یلکولربو کد آهین پل.

د» نظریه است. یاییمعمار اسپان یمتعلق به گائود« نشده یدههرگز قبال

«دهند ینسبت م یکاییعمار آمرم یوانسول یسمدرن است که به لوئ یمعمار یشعار اصل ینا« تابع عملکرد است فرم .

شود یم مدرن معریف یمعمار یشگامبه عنوان پ گروپیوس.

یایدن یبه گذشته بود به عنوان شر اصل یرا که متک یپرشاخ و برگ و هر نوع فرم معمار یناتبه تزئ یشلوس گرا آدولف

مدرن مورد ضبله قرار داد.

بود. در بنا یادیز یاربس یناتآرت نوو شامل تزئ معماری

بر مبتین اصول ساختماین ،مکعیب یبه فرمها یتارجح یح،نبچون اتکا به خطوط صر یخاص های یژگیباهاوس و معماری

کارکرد یطراح ی) نوعی،داخل یو فضا یشکل با عناصر طراح ساختمان مکعیب یوندپ ( را به ظهور رساند.یکامال

است. یوسباهاوس، والترگروپ یو مؤسس معمار مبدع

«شود ینقل م یهاز لوکوربوز «یزندگ یبرا ییننبچون ماش ریمعما .

نقل شده است. «یبرنارد چوم»است از یلتابع زب فرم

باشد یم یکاییمعمار آمر یکاست که «یفرانک گر» شاخص ساختارشکین چهره .

است.« واندر روهه یسم»است متعلق به یشترمعروؼ کمتر ب ایده

است. «یرابرت ونتور»متعلق به آور استمعروؼ کمتر مالل ایده

باشد یدوره رنسانس م یها ربول یناز مهمتر نیهنرها از مشرؽ به مغرب زم انتقال .

گرید یبه خود م یحالت قانومبندتر یقیکه موس شود یباروک شروع م ۀرنسانس دور ۀاز دور بعد .

احساس یاندر ب یآزاد یکبارها رها شدند و و در یساهاو بند کل یدسازان از قاست که آهنگ یا دوره یکرمانت دوره

به دست آورند. یشخو

شهرت دارد. در یهاثاث یانتزاع گرا و در طراح یؾبسمه ساز ی،در نقاش ی،ساز و نقاش فنالندآلتو: معمار، طراح ؾبسمه آلوار

دوم سبک او نگ جهاینخوب متأثر از جنبش مدرن بود. اما پس از ج اییوهاو به ش یکارها یشترب ی،و س یستدهه ب

چویب یشکارها یشترو ب جست یموجدار سود م های یواراز پالن آزاد و د کارهایش. او در یدو منحصر به فرد گرد گراتر یانب

بزرگ هنرها یدر بناها یداز مرمر سف اش یا حرفه یاز مصاحل مورد عالقه او بود و در خبش آخر زندگ یکیبود. آجر هم

.دانند یم یدهطب ییال ساخته شده از زبته سه یهرا ـبترع اثاث . اوکرد یاستفاده م

ها بوده است و موسسات و دانشگاه یها ساختمان یطراح یشتراو ب ی. کارهایسی: معمار و طراح انگلینگاسترل جیمز

اوست مشکالت یکه طراح یجدانشگاه کمرب یخاند. ساختمان کتاخبانه دانشکده تار نبواره موضوع حبث بوده یشهاساختمان

یهعل یدخاطر دانشگاه کوش نیآن اشاره کرد و به نب های یبه درز آب و افتادن کاش توان یداشته است. از آن صبله م یادیز

74

او پست ریاخ یداشتند و کارها متفاویت یها سبک ینگاسترل یکند. کارها یبخسارت کرده و ساختمان را زبر یمعمار ادعا

اند. مدرن بوده

یلتعط 1923آن را در هایشد و ناز یستأس یوستوسط والتر گروپ 1919که در یو طراح یرسه معمار: مدباوهاس

کرد. یفاا ینقش مهم صنعیت های یوهو ش یطراح یانو ارتباط م هبادداشت اما در ا یکردند. گرچه باوهاس عمر کوتاه

باور هنرمند به عنوان استاد کار و ییشکوفاو به شوندبا هم متحد یبصر یهنرها یسبام یبود روز یدوارام یوسگروپ

از یاریبس یبود. از رو یو جد یهندس ی،شخص ریبا صنعت کمک کنند. سبک شاخص باوهاس غ یکارتباط نزد یلتشک

انبوه به عمل آمد. یدؿبصوالت باوهاس تول

ازسبک یا گونه یشگامانپاز یکیبود( یکششر او در کنار نورمن فوستر )که زماین یسیراجرز: معمار انگل ریچارد

در یدواقبام شد مرکز پمپ یانورنتسو پ یکار او که با نبکار ینشده است. مشهورتر یجکه از دهه هفتاد را باشد یم«تک های»

به رنگ یسایتتأس یداده است. ؾبار یمدرن را در خود جا یاز هنرها یباز یا که ؾبموعه یینماش یا است. سازه یسپار

ینا شک است. یب یدهساخت ساختمان، فرم آن گرد یفناور یبترت ینو بد شوند یم یدهساختمان در مبا د یها روشن و لوله

جهان است. یبناها یناز مشهورتر یکیساختمان

یافت، رییچشمگ یترنسانس آغاز کرد و درآن موفق یای. او کار خود را با پرداخنت به سبک احیشیواگنر: معمار اتر اتو

کرد و درآن یرادمعروفش را ا سخنراین 1894در یننو یباییز یهنرها ینتخاب او به عنوان استاد آکادماما در مراسم ا

آن یمعاصر به جا یاجتماع یازهاین یهبر پا ییو سبک خردگرا یابیم هاییر یناتو تزئ گرایی یخدرخواست کرد از بند تار

رد نکرد. ا یناتتزئ گاهیچ. هرچند او هینیمبرگز و استاد هوفمان و آدولف لوس بود.را کامال

ها العاده در طرحتنوع فوؽ ریچاروبه نام ق پخته وکاربرد مالیت یامثل الشه سنگ، خشت خام یاستفاده از مصاحل ؿبل حداکثر

است. یانپارت یمعمار یاتنکردن از شکوه و ارتفاع از خصوص یزو پره

اند. اندود و مالت گچ به هم متصل شده است که با ییها قلوه سنگ ریوزآبادمصاحل کاخ ف غالب

یروم ریانبا استفاده از اس« امپراتور روم ینوالر»بر ریوزیکاخ شاپور اول که پس از پ یشاپور،شهر ب یبناها درؾبموعه

در یسبک روم ریبه نشانه تأث یمثل سنگ الشه، آجر، مالت گچ و آهک استفاده شد و عناصر ـبتلف یساخته شد، از مصاغب

.خورد یکاخ به چشم م ینا

معمول بوده است. یزن یبرگچ یناتکاربرد تزئ یعالوه بر آجرکار دوره ساماین یبناها در

دوره به ینا یمسجد جامع اصفهان است که معرؼ قدرت و قبابت معمار ی،دوره سلجوق یبناها مبونه یباترینو ز کاملترین

.یدحداث گردا یمسجد به دستور ملکشاه سلجوق ین. ارود یمشار م

و شامل گنبد، یوان( که در قرن ششم ساخته شد مسجد جامع زواره است که به صورت چهار ای)دوره سلجوق ازبناهای

به گنبد مسجد جامع زواره دارد. یادیمسجد شباهت ز ینو گنبد ا باشد یها م و مناره یمرکز یاتح یواهنا،ؿبراهبا، ا

ساخته شد. )قرن پنجم( یانخرگرد در دوران سلجوق یهنظام مدرسه

است. داده یم یلرا تشک مذهیب یو اساس معمار یهپا یواینچهار ا فرم

75

و مرتفع ساخته شد و ضخامت یکبار یواهناا یلخاناناست که در دوران ا یندر ا یانو سلجوق یلخانانا یمعمار تفاوت

.شدند یساخته م یمضخ یوارهایبا د و بزرگ و یضعر یاندوران سلجوق های یوانا یکهکمتر شدند در حال یوارهاد

و کارییبنا به کاش ینالعاده ا فوؽ یتمسجد گوهرشاد مشهد است که انب یبنا یموریدوره ت یبناها یباتریناز ز یکی

آن است. یسنف های یبهکت

ست و توسط و دو طبقه ساختمان ا یمرکز یاطح یاست دارا یواینا 4مبونه مدارس ینکه کاملتر یاثیهغ یاخرگرد مدرسه

ساخته شد. ریازیش ینالد یاثو غ ینمعماران بزرگ آن زمان، استاد قوام الد

قاپو اهلل وکاخ عایللطف یخنقش جهان اصفهان است که شامل مسجد شاه، مسجد ش یدانم یاثر دوران صفو مهمترین

.باشد یم

است. یراینا یعنصر معمار ینبارزتر یوانبه نبراه ا گنبد

بسته و یگرسو باز و از سه طرؼ د یکاز ساختمان است که از یجزئ یرانا و مذهیب ىبیتار یدر بناها وانیا ساختماین فرم

.کرد یم یداارتباط پ ییتاالرها یاشبستان و یبه اتاقها یتوسط ورود

است. یاندر دوره سلجوق یرانا یدرخشان احداث منارها در معمار عصر

ریو،وزن و ن یلطور ربم نیو نب یداریحس اتکاء و پا هبادا یبرا یعمود حس آرامش، خطوط هبادا یبرا یافق خطوط

ریوهاینشان دادن ن یبرا یزبر خالؼ انتظار. خطوط شکسته ن ریوهایینشان دادن عدم تعادل و هجوم ن یخطوط مورب برا

درحال تغکه دائم یا لغزنده یال،حالت س یچ برایو حالت ترس و اضطراب و خطوط نرم مارپ یهتاصب ری،متغرفت یری،ا

.رود یبه کار م باشند یوبرگشت م

تابلو حفظ یباییکه تعادل، وزن و ز مدل به صوریت یو اجزا یاءاش رییعبارتست از كبوه قرار گ یبند یبترک یا کمپوزیسیون

شود.

به خطوط روان به نبان نسبت یچیدهو پ یدهباشد نوع خط ساده است وحرکات طب حرکت قدر که حالت، صاؼ و یب چه هر

دارد. یازو متحرک ن

است. یکدیگربه دنبال یطرح یا یآمدن نقش به معین تکرار

است. یاندر م یکطرح به صورت یاآمدن دو نقش به معین تناوب

در آن است. یریتغ یا یتازگ هبادنباره با ا ی،طرح یا یتکرار نقش به معین ریتم

آن را یایدبودن اجزا به چشم ن ریمتقارنموزون شود که غ یا که طرح به گونه ریدقرار گ ها به صوریتنقش یدر طرح هرگاه

.گویند یم ریمتقارنتعادل غ

76

(اول، بخش دوم، فرهنگ و هنر جهان) ارشد ـ کتاب راهیان

یخاز تار یشاول/ هنر پ خبش

یػ نوسنگ3 یسنگ یانػ م2 یسنگ ینهػ پار1حجرػػ عصر

کشف آتشیسنگ یانم دوران /

یالدسال قبل از م 7000/ حدود یو دامدار ی/ کشاورزینوسنگ دوران

باستان یرانو ا ینالنهر نیب دوم/ هنر خبش

یان/ سومر یخیخط م اختراع

بعد از اختراع خطیان/ سومریخمدارس تار لبستنی /

نیآکد/ کاخ نارامس سبدن

سنگ یبر رو ضبورایب نی/ قوانینالنهر نیپادشان ب یننامدارتر بابل کهن/ ضبورایب سبدن

بودند. النهرین نیابل که درجنوب ب/ برخالؼ سومر، آکد و بالنهرین نیآشور/ در مشال ب سبدن

پرداختند یبلکه به عظمت آهنا م دادند یمب یتبناها انب یبایی/ به زیآشور سبدن.

آشور/ ارگ ناسبام سارگون/ سبدن

در جنوب سرنگون شد. ها یآشور در اثر ضبله مادها از غرب و بابل یؽ.م/ امپراتور 7قرن درحدود

بابل یگورات/ کاخ بابل درکنار زیشتار/ دروازه ایدبابل جد سبدن

و هفت تپه یلمناطق، شوش، چغازنب ینتر / مهمیالمع سبدن

یلچغازنب یگوراتؽ.م/ ز 13و 12/ قرنیاینم عیالم

متولد شد. ریوگلیفه یا یریمصر/ زبان تصو سبدن

کهن مصر یپادشاه ۀثالثه در دور اهرام

وهرم از اهرام ثالثه/ هرم خوف ترین يبیو قد بزگترین

ػ اتاقک مقدس 3ػ تاالر ستون دار 2ػ سرسرا 1مقابر ی/ عناصر اصلیانهم یپادشاه دوره

ندارند. یکه نقش باربر یاتیدکار یها / معبد رامسس دوم/ ستونیدجد پادشاهی

بود، ؾبسمه او مانند خود او )رئال( و اگر مرده پادشاه او ؾبسمه آن یمرد عاد یکتراش/ اگر مرده یکرهمصر/ پ هنر

.شد یساخته م یکظببول

آسا وجود دارد؟ رامسس دومکدام معبد مصر چهار ؾبسمه غول یمبا در

کارناک، کدام سبدن؟/ مصر یممعابد عظ ؾبموعه

ؽ.م/ مصاحل: آجر و چوب 3000هند/ از سبدن

شهر ینیر شهرها )پاد / نظام طبقایتیمرکز یاطها رو به ح درون گرا/ پنجره یها / خانهیمنظم هندس یهند/ شهر ساز سبدن

شهر( یو باال

77

یػ معابد غار2ػ استوپا 1/ ییمعابد بودا معماری

یاست تا معمار یکرتراشیدر پ یشتر/ شکوه آهنا بییمعابد بودا معماری

ؽ.م/ 3/ قرن یسانچ یهند/ استوپا یاستوپا ترین معروؼ

یشنونند معبد و/ مایتا معمار اند یکرتراشیاثر پ یکهندو/ مانند ینیمعابد آ معماری

مثل یبود ) نسبت به معمار یکنزد یبه معمار یشتر/ بیچیدهساده، دورن پ ی/ مباساختند یم یاد/ معابد زنیمعابد چ معماری

هند(

یان/ در زمان غزنویالدیم 11وارد هند شد/ در حدود قرن یرانا یقاسالم از طر ی/ به طور کلیهند در دوره اسالم هنر

( شهرت دارد.یراینا –ها/ به نام هنر )هند و / بعد از استقرار مغولهند یهنر اسالم اوج

رود )هوانگهو( و رود آیبیدرکنار رودها نیچ سبدن /

و سپس درون شهر را ساختند یدور شهر را م یوارابتدا د مشایل درچنی

فرد ها یابانعمود بر هم/ تعداد خ های یابان/ خمشایل نیچ شهرسازی

است / یعتنسان در نباهنگ شدن با طب/ سعادت انیچ فرهنگ

است. یی/ هنر بودانیاز هنر چ یادیز حجم

نیتا مشال غرب چ ی/ درمشال شرقنیچ دیوار /

پاگودانیکشور چ مباد /

برونگرا / توجه به مبانیچ یها خانه معماری /

رسد یمتر م 90تا یطبقات پاگودا/ فرد/ وگاه تعداد

چویب یا / مصاحل سنگ و چوب/ بام سفایلیینچ یها نه/ مانند خانیدر چ ییبودا معابد

ژاپن ی/ مذهب بومیعت/ عشق به طبینتوش آینی

و سفال یکم کاش یلیدر ژاپن/ چوب ودخ یسازساختمان یاصل مصاحل

ن سانت 30کن/ شاکو= یکشاکو = 6/ ژاپین ی/ مدوالر فضاهاک

(/ برونگرایرانمثل مشال اسکو ) یباربر/ خانه بر رو ریغ یوارها/ دژاپین های خانه

باغ یکساده است در یاربس ییکرد/ بنا یداذن رواج پ ینی/ بعد از آژاپین های چاىبانه

نی/ متأثر از چییژاپن/ کندو = تاالر طال ی/ معمارکندو

در وسط ژاپین یارتگاهز یکپاگودا و یکو یمرکز یاطح یک/ یوجیدر ژاپن/ مانند معبد هور ییبودا معابد

یذه/ مانند معبد اشوند یم یسال نابود و بازساز 20/ هر ینتوخاص ژاپن در معابد/ ش ریمعما

یسینو م ینوسی/ دو سبدن میونانهنر منشأ

یونان / در جنوب غریبیسینکرت. سبدن م یره/ در جزیونان/ در جنوب ینوسیم سبدن

یونان نی/ درسرزمیهالس سبدن

78

برخالؼ سبدن مصری/ کاخ سازیانهم ینوسیدوره م معماری /

دارند. یقو یها حصارها / کاخها یو مصر ها ینوسی/ متأثر از میسینم سبدن

است یسدر کاخ م ریان/ دروازه شیسو کاخ م ریونر/ کاخ تیسینم سبدن

یباو ز یمخانه آترئوس/ گنبد عظ گنج .

مصر. یزیاست برخالؼ هنر غر یهنر عقل یک یونان هنر

ارختئوم های یکرهاو مثل پ ی/ کارهایوناین/ یدیاسجهان/ ف یؾبسمه ساز نابغه

وعقل یعت/ انسان، طبیونانفرهنگ یاصل عناصر

ؽ.م(/ 336ؽ.م تا 480)از یکػ دوره کالس3/ یکارکائ یاػ دوره کهن 2/ یػ دوره هندس1/ یونانهنر یکل یبند تقسیم

ؽ.م.( 27تا 323)از دوره هلین یا مآیب یوناینػ دوره 4

شاه یار/ تا زمان خشاشود یفتح م یرانیانکه آتن توسط ا شودیشروع م ن از زماینکه دوره

آکرو= بلندیبلند یبر رو یشهر یعین/ آکروپلیس /

یسمتراشانه دارد/ بروتال یکرپ حالیت یوناین معماری

پریایه و یب یرظب / حالیتیکدور شیوه

در پستئوممعبد هرا یا،/ پارتنون، معبد زئوس در اؼبپ یکدور شیوه

مؤنث است. ای یوهش یونیک یوهمذکر و ش ای یوهش یکدور شیوه

هایفونسیخانه سوگنج یسمانند/ ارختئوم، معبد آتنا در آکروپل یونیکا شیوه

یونان/ اوج هنر یک/ دوره کالسیککالس شیوه

بوده یکدر دوره کالس آکروپلیس

یونیک یوهر معبد ارختئوم/ ش/ معبد کوچک آتنا/ در کنایسآکروپل یبنا ترین قديبی /

باز است. یمعابد آن رو به فضا درونگرا است. ویل یمعمار یک یونان معماری

و گسترش آن. دروین یبزرگ بناها/ توجه به فضا یاس/ مقدوره هلین معماری

یافترواج هلین در دوره کارییکموزائ هنر.

دوره هلینیداروسئاتر اپآگورا/ ت یا یعموم یدان/ میشطرقب ی/ شهرهاهلین دوره /.

یک/ دوره ارکائیوناندرسبدن ها یسپل رییشکل گ دوره

یونانانسان ؿبور/ سبدن بیینجهان

یتالیاؽ.م./ ا 7تا 3آتروسک/ قرن هنر

یوناینآتروسک/ متأثر از فرهنگ و هنر هنر

یافتسرگشاده رواج یز/ دهلیداخل یآتروسک/ توجه به فضاها معماری.

شدند. یتالیاها حاکم ا / بعد از آتروسکروم سبدن

79

ػ طاؽ نصرت 4 یالػ و3)فوروم( یعموم یدانػ م2ها ػ ضبام1روم/ یمعمار ابداعات

سنگ، آجر، مالت باتارد )بنت(مصاحل /

یػ امپراطور3 یػ صبهور2 یػ پادشاه 1سبدن روم/ های دوره

کند یم یداخود را پ یتهنر روم شخص یدوره صبهور در.

است. یکپارچه یروم یها ستون شده ویل یدههم چ یتکه تکه است و رو یونان های ستون

ی/ پومپئیمهم روم صبهور یشهرها از

یبوجود آمدند/ مانند فوروم رم و فوروم پومپئ ی/ در دوره صبهورها فوروم

یلیکاها/ ملهم از باسنیلبست کلیساهای

یروم یها سرگشاده در خانه یز: دهل دموس .

ها. تئاترها و ضبام یآبرساهنا، آمف ها، یومساخته شد مانند استاد یادیباشکوه ز ی/ بناهایمپراطورا دروه

و سوم کرنیت یونیکطبقه دوم یک،طبقه اول دور یها / ستونیتهزار نفر ظرف 50روم/ یتئاتر کلوسئوم / امپراطور آمفی

متر 165× 190است/

9گنبد یمتر قطر دارد/ قطر سوراخ باال 43بوده/ یلیکاروم/ متصل به باس یطور/ دوره امپرایالدیم 125پانتئون/ معبئد

متر.

ؿبل اجتماعات و دادگاه/ در کنار فوروم.باسیلیکا /

یو معمار یروم/ شاهکار مهندس ی/ دوره امپراطورآبروها

یدبه اوج رس یک/ بعدها در گوتنیپس یاز پشت بندها/ در دوره امپراطور استفاده.

داشت. یادیاقتدار ز یروم شرق ویل یدفرو پاش یالدیم 6از اواخر قرن غریب روم

یرزمیینز یها / مقربهیحیتصدر مس یمعمار یها مبونه اولنی

شود یآغاز م یحیتصدر مس ی/ و معمارکند یاعالم م یرظب ینرا د یحیتمس یند نیکستانت 225 درسال.

یلیکا/ استفاده از نقشه باسزدایییعتطب ینوع نین/ و نبچیروم ی/ مانند معماریحیتصدر مس معماری

رفته است. نی/ از بیالدیم 333در روم/ یتروپ/ سنیساکل اولنی

(ید/ شرؽ )رو به طلوع خورشیساهاکل ؿبراب

از ضلع کوچک یساکل یورود بود ویل یلاز ضلع بزرگ مستط یلیکاباس ورودی

پانتئون هم استفاده شده است. / ازیلیکا/ عالوه بر اؽبام از باسیساکل معماری

شکل یلمستط و قمسیت ای یرهدا / قسمیتییب/ نقشه ترکیحیتمزار مقدس/ صدر مس کلیسا

اؽبام از پانتئون/ یحیتسانتاکوستانستا/ صدر مس کلسیا /

است. یتالیادر شهر راونا ا یزانسآثار برجسته ب استامبول بود ویل یروم شرق پایتخت

یهشت ضلع ی/ گنبد رویرهو درون آن دا ی/ در راونا/ هشت ضلعیزانسر ب/ هنیتالهسن و کلیسای

80

متر 31/ قطر گنبد شود یو مسجد م کنند یمناره به آن اضافه م 4بوده و بعد یسا/ اول کلیزانس/ هنر بایاصوفیه

ندارد/ یادیز یها مذهب مشخص است/ کاخ یت/ حاکمیزانسب هنر

یو ؿبور یاز حالت مرکز ییبػ ترک3( یتاله)مانند سن و یػ پالن مرکز2 یلیکاییسبا یػ پالن ؿبور1/ یزانسب کلیساهای

(.یاصوفیه)مانند ا

(.یمساو ی)بازوها یوناین یب/ پالن به صورت صلیزانساواخر ب های کلیسا

یزانس/ اواخر بیزسان مارکو/ ون کلسیای .

د.شو یم یدهد یتالهسن و یسایدر کل یزانسمعروؼ ب های کاری موزائیک

روم و شرؽ یونان،از هنر یقی/تلفین/ هنر رمزگرا، پراستعاره و مبادیزانسب هنر

روم به دست گوهتا سرنگون شد. یامپراطور یالدیم 476 درسال

یحیتمس یاه/ دوران سزند ی/ مذهب حرؼ اول و آخر را مرمانسک

ماعات و...اجت ،/ مانند ازدواج، دادگاه، سخنراینیساـبتلف درکل های یت/ فعالرمانسک

فضا / نور کم/ حالت ترس در داخل یلیکارمانسک/ اؽبام از باس کلیسای

استفاده از چوب یدر پوشش سقف به جا دایرهیمن یػ قوسها2 نیسنگ یػ استفاده از جرزها1رمانسک/ ابتکارات: کلیسای

از نبه در فرانسه یش/ برمانسک

در فرانسه نیدر آؼبان، سن ات یراسن سرنن در فرانسه، اشپ یساهایمعروؼ/ کل بناهای

یا داندانه یها قائمه در کنار هم/ مبازخانه های یهبا زاو یساده هندس یها رمانسک/ حجم معماری

یکگوت یمعمار ی/ الگونیسن ات کلیسای

است یکمتقاطع آن مانند گوت یهاس / قویسدورم/ انگل کلیسای

نیسنت ات یسای/ مانند کلی/ استفاده از طاؽ جناغیکسبک گوت یالگو/ اوج در فرانسه/ / در اصل آؼباینینرماند سبک

آؼبان یراشپا یسایفراوان/ مانند کل یین/ عناصر تزئیلومبارد سبک

یزا/ مانند پیتالیاییا یعناصر رمانسک و معمار یب/ ترکیتالیاتوسکان/ ا سبک

یروم یلیکای/ متأثر از باسیزاپ کلیسای

یساکل ی/ گنبد بر روجانیب یده نکردن از راهروها/ فرانسه/ استفانیآکت سبک.

مشخص است/ مانند سن سرنن فرانسه ریونحجم آن از ب یعینمبازخانه/ ی/ فرانسه/ اغباؽ فضابورگوین -کلوین سبک

رمانسکیکرتراشیو پ یمعمار آشیت /

مورد توجه قرار گرفت. یتالیادرکشور ا یشترب رمانسک

آمد ید/ درفرانسه پدیکگوت سبک

فرانسهنیآم/ سنتیکگوت یسایکل اولنی /

دار یزه/ قوس تیبر خطوط عمود یدبه آظبان چنگ بزنند/ تأک خواهند یم یی/ گویکگوت کلیساهای

81

دارد. یروم یها طاؽ نصرت یهدروازه شب 3/ یکگوت یبناها نی/ نتردام فرانسه/ از اولیکگوت یساکل معروفترین

سنت شاپل نی،/ شارتر، آمیشرفتهپ یکگوت کلیسای

آؼبانیک/ گوتیزابتسنت ال کلیسای /

پالن بدون خط منحینیس/ انگلیک/ گوتیسالزبر کلیسای /

کوچک/ عدم استفاده از پشت بند یها / پنجرهیستن یک/ مثل گوتیتالیاا گوتیک

ینافلورانس، کاخ س یسایمانند/ کل یتالیاا گوتیک.

یکگوت یبناها نی/ از اولسن دین کلیسای.

فلورانس یسای/ کلیتالیاا گوتیک یبنا ترین وؼمعر

خورد یبه چشم م یادز یکگوت یکرتراشیشارتر پ یساکل در.

ییتولد ؾبدد، نوزا یعیناست/ یلغت فرانسو یک رنسانس

دوره مهم شد ین/ هنرمند و اظبش در ای/ انسان ؿبور16، 15، 14/ قرن یتالیا/ ارنسانس

ییگرابه واقع یش/ گرایاضیر با علم به خصوص یوندرنسانس/ پ هنر

ی/ برونلسک1420/ یکتیوپرس اختراع

یوبرامانته، پاالد ،آلربیت ی،برونلسک آنژ، یکلم ینچی،رنسانس/ رافائل، داو هنرمندان

آندرئاسن یسایکل ،سان فرانچسکو، قصر روچالین یسای/ کل1407 -1472/ آلربیت

یزدهل ی،کودکان سرراه یمارستانفلورانس، ب یسایمار/ گنبد کلساز و بعد مع/ اول ؾبسمه1377 -1446/ برونلسکی

.یا نقطه یک یوکتاخبانه لورنتسو ، ابداع پرسپکت

تویهسبپ ی/ بنا1444 -1514/ برامانته

در رم یتولکاپ یدانساز و معمار/ مؾبسمه / نقاش،1475 -1564/ آنژ میکل

گرا بود. ابل رنسانس که واقع/ در مق/ آرماینریطبیعیغ یوهای/ شگری یوه/= شمنریسم

رنسانس به کار گرفته شد. در دوره«هنرمند نابغه» مفهوم

توسط برامانته. یتروسان پ یسایکل یهاول طرح

درآمدند. واریسمباها به صورت تند یشرفتهدوره رنسانس پ دراواخر

ییگرا-و ذبمل یو هم ماد ذهیبم های یش)مانند رنسانس(/ هم گرا ی/ انسان ؿبوریتالیاباروک/ شروع از ا هنر.

یینبروم یین،باروک/ رامرباند، برن هنرمندان

شود یبه آن اغباؽ م یفرع یو فضاها شود یم یطراح یمرکز یعناصر گوناگون/ فضا نیباروک/ حفظ تعادل ب معماری.

یتروجزو، سن پ یلا یسایباروک/ کل معماری

ی، کاخ ورسا/ موزه لووریادز یداخل یناتفرانسه/ تزئ باروک

یسبک باروک فرانسه/ کاخ ورسا مباینده

82

یتروسن پ یدانجزو، م یلا یسای/ کلیتالیاسبک باروک ا مباینده

هال یتوا یافتسنت پل، تاالر ض یسای/ کلیسانگل باروک

یینراهنما / اثربرن پلکان

اثرآندره لونوتر/ باروکیورسا پارک /

شد/ ادامه باروک/ صدؼ ناصاؼ/ از فرانسه شروع یعین/ روکوکو

1700فراوان/ ظهور در ینات/ شکوه، نشاط وتزئروکوکو /

عدم تقارنیو مبلمان داخل یداخل ی/ توجه به فضاهاروکوکو /

ریکب یککاخ فردر یوحنا، یسقد یسا/ کلروکوکو

نیو ماش یختار یبآرت دکو/ ترک معماری/

یسانگل در یسندگیکارخانه ر یکدر / 19در ساختمان/ اواخر قرن یاستفاده از اسکلت فلز اولنی

یترا یوان،سال ییلو جین،برونیل یلیام/ ویکاگومکت ش معماران

یونیسمو هنر نو و امپرس یکرمانت یک،/ نئوکالس19درقرن یجرا های سبک

کردند یرا رسم م یعتاز طب یا غبظه یافت/ درکشیدند یرا مب یئش یطی/ خطوط ؿبگرییافت/ درامپرسیونیسم.

هبتر اقبام نیرا دورب ینکارکمرنگ شود/ چون ا یدر نقاش یسیترئال یشباعث شد گرا 20در قرن یعکاس نیدورب ختراعا

.داد یم

(یینع ی)به جا ذهین ییتواقع است ویل یانهگراواقع ی/ هنریکاسو/ پ1908/ کوبیسم

یا/ سانت الینیت/ ماریتالیا/ افوتوریسم

یسمسورئال یبود برا یا هنر/ مقدمه هیعل یان/ طغ1917و 1916/ دادائیسم.

............................................................................................................................. ................................................

س نیزاو ب یروم یاز معمار ری/ تأثیه/ در سوررواج داشت یسنگ ی.ؽ/ معمار ه 132تا 41/ امویان

استفاده از سنگ یاط،غالم گردش دور ح ریواین،سقف ش یره،دا یمن یها / قوسیانامو مساجد

گنبد یدرب در جهات اصل 4/ ی/ پالن هشت گوشیحیمس یمقابر شهدا یه/ شبیالدیم 688/ آغاز ساخت الصخره قبة /

دارد. یو مس روکش سریب و .ؽ/ گنبد آن چویب ه 12قرن کنوین

هشت گوش به نام گنبد ای یهها/ گنبد آن برپا مناره در گوشه 4/ ید/ ساخت آن به دستور ولیانجامع دمشق/ امو مسجد

یزانسب ریرواؽ دارد/ ربت تأث یاطعقاب/ دور تا دور ح

از مسجد سامرا/ مناره حلزوین یابن طولون/ قاهره مصر/ الگوبردار مسجد

یواینا 4شکل/ ییباثر در قاهره/ طرح صل ریاترینسلطان حسن/ گ و مسجد مدرسه /

مناره حلزوینیالدیم 847سامرا/ عراؽ/ = مسجد اؼبتوکل/ مسجد /

83

با اهبت و مساجد عثماین ریوینفرم ب ی،مساجد اسالم یگر/ برخالؼ دیزانسب ری/ ربت تأث/ عثماینیهکشور ترک مساجد

پرکار است.

کردند. یگچ ـبف یررا در ز یزانسب کاریییکموزا ناتی/ تزئیهصوف یاا مسجد

مسجد جامع دمشق/ ری/ ربت تأثنعل اسیب یها / قوسیالدیم 786/ یاجامع قرطبه/ اسپان مسجد

ریش 12/ ریانش یاطبه رنگ قرمز/ ح یدژ مانند یوار/ در داخل دیااغبمرا/ در غرناطه اسپان کاخ /

84

یمعمار ینظر مبانی

()یمعمار یطراح مبانی

،و طرح شود یختم م یلکارآمد و اص یبا،ز و به ارائه ؿبصویل خالقانه است که از تفکر، شروع یشمندانه،اند یتالش طراحی

اوست. یقهعمق احساس و سل یتگرو حکا تاباند یطراح را در خود باز م ریتو بص یشهعمق اند یشهنب ییهنا

شوند یم یایب از نقشه طرح، مکان یدارند و در خبش مشخص یسازگار را که با هم وابستگ یاز فضاها و عملکردها تعدادی

.گوییم یعرصه م

رو به ریدقرار گ یتموقع ینخبش خانه است که در صورت امکان هبتر است در هبتر ینو آشپزخانه مهمتر یخانوادگ نشیمن .

و بالکن داشته باشد. یاطبه ح یممستق یباشد و در صورت امکان، دسترس یاطح یآفتاب و فضا

و آشپزخانه قابل یخانوادگ یباشد که از غذاخور یا به گونه یدبا یزیونو تلو ینهو استقرار شوم یمنمبلمان اتاؽ نش كبوه

باشد. یترو

آشپزخانه به یمرتبط باشد و دسترس یوپاس یاداشته و با بالکن راحیت یو گاراژ دسترس یورود یبه فضا یدبا آشپزخانه

راحت باشد. یدبا یراییو پذ یخور صبحانه یفضا یمن،اطاؽ نش

مهم است. ییسنگ ظرفشو یراانداز مناسب بچشم اهباد

هبتراست شود یاز مهمان استفاده م یراییخانواده و پذ یمننش یواحد برا یفضا یککوچک که از مسکوین یواحدها در

نشود. یدهظرؼ از ؿبل نشسنت مهمان د یپخت وپز و شست و شو یفضا

دارد. یازن متر سانیت 90به طول یکار یزم ىبچالو متر سانیت 60به اندازه یکار یزم ییظرفشو سنگ

ریدهوا قرار بگ یانجر ریمس یادر مقابل پنجره یدگاز نبا اجاؽ.

کند یم یریمتر تغ 6تا 80/4 نیمثلث کار آشپزخانه ب ؿبیط.

تر با راحت یا شده و رابطه یبآشپزخانه ترک یبا فضا تواند یفضا م یناست. ا 3×3 یخورصبحانه یابعاد فضا حداقل

.یدر مباآشپزخانه برقرا

برخوردار باشند و و منظر خویب یدبوده و از د ریداشته باشد، آفتابگ یدسترس یاطخواب هبتر است به بالکن و ح های اطاؽ

شوند. یههتو به خویب

کن و ضبام باشد. کمد لباسها، رخت یمن،شامل پنج حوزه خواب، ؿبل نش تواند یم یخواب اصل اطاؽ

بر وارد شونده داشته باشد و یندیآ خوش ریغبظه تأث نیباشد تا در اول یباکننده جاذب و زخوانا و دعوت یدخانه با ورودی

کل خانه و ساکنان آن باشد. یها معرؼ ارزش

ها طبقات و آشپزخانه داشته باشد. پله یرایی،پذ یمن،ساده به نش یدسترس یدبا یورود

و یماد های یباییها و ز حسن یادآوردخانواده و یها زشفرهنگ و ار یایگو تواند یم به خویب یراییپذ یفضا کیفیت

خانه باشد. یمعنو

85

برنامه ف گرید یآن را در بر م یاصل های یژگیهر پروژه که تعداد، مساحت و و یازمورد ن ییفهرست فضاها به یزیکیاصطالحا

.گویند یپروژه م

گرم آشپزخانه از رنگ یو برا یا انند مغز پستهسرد و روشن م یها خواب از رنگ یفضاها یبرا توان یخانه م یک در

روشن استفاده کرد. یا قهوه ،از شکالیت یراییپذ یروشن و برا ینارقب یا یا مانند کرم، قهوه

از فاصله دور وقیت یز. سطوح با بافت درشت و خشن نرسند یدرشت به نظر م یها تر از بافت نرم تر، یزبا بافت ر سطوح

دارد. یدبر بعد و جهت تأک ی. بافت با خطوط موازشوند یاحساس م تر یفظر تر وشوند نرم یدهد

ریتأث تابد یجهت بر بافت م یک. نور متمرکز که از رسد یبه نظر م ریهتر از نبان بافت با رنگ ت با رنگ روشن سبک بافت

.کاهد یبافت م یدمتمرکز و پراکنده از تأک ری. برعکس نور غکند یو بافت را ملموس م یتآن را تقو یبصر

دهد یبه فضا م یدل باز، آزاد و رظب بلند و متناسب، حالیت سقف .

کرده هبادا را در نقاط ـبتلف اتاؽ یدیشد یفضا، ضمن بسنت فضا، تضاد نور یوارد یککوچک فقط در یا پنجره وجود

.شود یشدن چشم م ریهباعث خ

یفضاها هبادبه ا ی. استفاده از تعادل ؿبورشود یعناصر منجر م نیب به تقارن، آرامش، سکون و موازنه کامل ی،ؿبور تعادل

.شود یمنجر م یرظب

شود. هبادعناصر موجود در فضا ا یرو سا یدعنصر با ارزش و مورد تأک نیملموس ب یتضاد باید

اند. عنصر خبصوص و مهم یک یبر رو یدتأک یدو روش برا و نور کانوین کانوین نقطه

قاعده کند، یآهنا عمل م یسازمانده یقنامتجانس از طر یاعناصر متجانس و نیوحدت ب هبادا یل براکه تعاد حایل در

مشترک یژگیو یکمصاحل مشترک دارد تا از تکرار یاشکل، رنگ، بافت و های، یژگیدر انتخاب عناصر با و یسع ینباهنگ

.یدمبا هبادا ییها و عناصر فضا فرم نیوحدت و انسجام الزم را ب

تر و رنگارنگ جذاب یها و بافت ریهبراؽ، اجسام ت یها رنگ متعارؼ، ریتعادل نامتقارن عناصر جذاب، مانند اشکال غ در

. تعادل نامتقارن شوند یتر در نظر گرفته م سبک گریند یکه دورتر قرار م ساده وکم رنگ و برعکس سطوح بزرگ تر نیسنگ

است. یرترپذ یریو تغ یاترپو

واحد و منسجم است. یتهر کل هبادوحدت، الزمه ا نیکثرت و کثرت در ع نیدرع وحدت

شود یبه مساحت خالص بنا اضافه م یارتباط یوکمدها، پله و فضاها یوارهاد یردرصد به عنوان مساحت ز 30حدود.

د.ندار یکیاست و حالت مکان و انساین یفعل شخص یک یستشده ن یزیر برنامه یشمنظم از پ یتفعال یک طراحی

باشد. جهت خود کوچک، متمرکز و یب ینهنسبت به زم یدبا نقطه

یانرا ب یفحرکت نرم و لط یج،تدر یریاز تغ را منتقل کند و حالیت یریدرحال تغ ریوین یکاحساس تواند یم منحین خط

یها . قوسیدظرآبه ن یزانفرو رفته داشته باشد و سبک و آو برعکس حالیت یابرآمده و صلب و حالیت تواند ی. میدمبا

باشد. بیولوژیکربرک ورشد ی،بصر یاییپو یانگرب تواند یکوچک م

،کندیم یانآن را ب یژگیو ترین یاست که شکل آن اصل یدو بعد یعنصر سطح.

86

آن است. یژگیو ترینیاست که فرم اصل یسه بعد یعنصر بصر یک حجم

دگوین یحجم، شکل م یاسطح یک یو دور ظاهر ریاموینخط پ به.

وحدت تداوم و خلوص است و مانند یانگرشکل ب یندارد. ا یدگرا و متمرکز که به مرکز خود تأکاست درون یشکل دایره

مرکز هستند. خود، خود ینهو در زم یدارشکل معموال پا ای یره. اشکال داکند یو لطافت القا م یاز نرم یاحساس خطوط منحین

در فرمو ع یداریستاستحکام و پا یانگرب مثلث آن یاعضا یببدون زبر یرا. زرود یساختمان به کار م یا سازه یها موما

و تقابل باشد. ربرک، انقباض یانگرب تواند یم یو بصر ی. مثلث از نظر ادراککند یمب یریشکل آن تغ

و وضوح یانومبندق یانگرچهار ضلع وچهار قائمه، ب یاست. تساو یتخلوص و عقالن یانگرب یعنصر بصر یکبه عنوان مربع

و یجهت افق گریشثبات و صداقت و مبا یانگرندارد. مربع درحالت قائم ب یدتأک یجهت خاص یچشکل بره ینآن است. ا

و حرکت است. تعادلحفظ یمرجع برا ینتر انسان مهم یاست که برا یعمود

یکنواخیتبه یشگرا یلمستط یداریکه وضوح، استحکام و پا است و در حایل یشکل در آثار معمار ینتر غالب مستعطیل

عامل تنوع گردد. تواند یاندازه، تناسب، رنگ، بافت، ؿبل استقرار و جهت آن م یریدارد، تغ

آیند یآهنا به دست م یبها از ترک رنگ یهو زرد هستند که بق شامل قرمز، آیب یرنگ اصل سه.

را کوچکتر یو فضا تر یکسطوح را نزد ریهت یها س رنگو بر عک دهند ینشان م تر یعروشن معموال فضا را وس های رنگ

.مبایانند یم

سرد مثل سبز و آیب یها که رنگ درحایل کنند یم هباددر فضا ا یاییربرک و پو یو نارقب گرم مثل قرمز، زرد های رنگ

آرام و ساکن دارند. حالیت

..........................................................................................................................................................................................

(نظم) -فضا -فرم

شامل فضا، سازه و پوشش است. معماری

گویند یم یسازمانده یتسا یکموجود در یفضاها نظم دادن به ؾبموعه به.

دهد یم یریتغ یمعمار یو ذبسم ما را از فضا یفاست که تعر یلعام فرم.

دارد یاست که ما را به طرؼ خود معطوؼ م یفکر یا یشخص ی،عطف: مکان، نقطه، ش نقطه.

شود یحرکت در فضا و زمان ذبربه م یقازطر معماری.

اطراؼ خود منطبق است. یطا ؿبب نیبرنامه مطابقت دارد نبچن یکو با شود یفراهم م یتکنولوژ یلهبه وس معماری

دهنده فرم عبارتند از: نقطه، خط، سطح و حجم. یلتشک یاصل عناصر

در فضا است. مکاین نیها است و مب فرم ی: مولد عمده سبامنقطه

مکان است. طول، جهت و خواص، یو دارا شود یامتداد نقطه خط حاصل م از

جهت و مکان است. ، طول وعرض، شکل، وجه،خواص یو دارا شود یامتداد خط، سطح حاصل م از

فضا، وجه، جهت و مکان است.خواص، طول و عرض وعمق، فرم/ یو دارا شود یامتداد سطح، حجم حاصل م از

87

،بدون یستا،حالت ا ینو بنابرا باشد یعمق م یافاقد طول، عرض ی،. از نظر فلسفکند یرا در فضا مشخص م مکاین نقطه

دارد. یجهت و مرکز

ػ برخورد 3ػ تقاطع دو خط 2خط یکػ دو سر1مشخص کننده: تواند یدر فرهنگ فرم م یبه عنوان عنصر اصل قطهن

باشد. یطؿب یک یاشکل یکػ مرکز 4حجم یاسطح یک یها خطوط در گوشه

ا ربت تسلط ر یطو ؿب کند یم یتعادل و سکون است. عناصر اطراؼ را حول خود سازمانده یخود، دارا یطدر مرکز ؿب نقطه

.دهد یخود قرار م

یبدست آوردن تفوؽ بصر یبرا یطبه هر حال کاسته شده. نقطه و ؿب یطاز سلطه نقطه در ؿب شود ینقطه از مرکز دور م وقیت

.آید یبوجود م یطشنقطه و ؿب نیب یکشش بصر یکو پردازند یبه رقابت م

استوانه و کره هستند. یره،دا شکل، یننقطه در آهنا مشترک است عناصر ستو یکه خواص بصر هایی فرم

که در یؿبور باشند، ؿبور یکمعرؼ تواند یم شوند یم هباددر فضا ا یمرکز یها فرم یامانند نقطه که توسط عناصر ستون دو

بکار رفته است. ساختماین یها و فضاها فرم یسازمانده یبه عنوان عنصر نظام دهنده برا یخطول تار

یدسترس رینقطه مرتفع، سطح ورود و مس 2 ینبکار روند. ا تواند یمدخل م یکه عنوان مشخص کننده پالن دو نقطه ب در

.کنند یم یفعمود بر آن را تعر

طول، عرض و یعینسه بعد یحجم دارا ی،. از نظر فلسفآید یخود حجم بوجود م یاز جهت اصل ریامتداد سطح در غ از

.باشد یعمق م

(، هایالػ خطوط )2چند سطح یػ نقاط )رئوس( مکان تالق1باشد. یرز یو شامل قسمتها یهزاحجام قابل درک و ذب سبامی

.دهند یم یلؿبدوده حجم را تشک یاػ سطوح )وجوه(که حدود 3دو سطح یمکان تالق

نیمع کنند یم یفکه حدود حجم را تعر یاشکال و كبوه ارتباط سطوح یلهصفت مشخصه حجم است و به وس نیاول فرم

.شود یم

نسبت اش رییبه هندسه و جهت قرار گ یفرم بستگ یک یفرم است، تعادل بصر یک یداریو پا : درجه سخیتیبصر تعادل

ما دارد. یدو خط د نیبه سطح زم

مثلث و مربع هستند. یرهشامل :دا یاصل شکلهای ،

گرا است که ماه و درون یمرکز یشکل دایره . با آورد یراؼ و دورو بر خود بوجود ماط یبرا ییتو مرکز باشد یمتعادل م یتا

یبدار ترک یهزاو یاراست یبا فرمها یرهدا . وقیتشود یم یدداشنت آن تشد یتمرکز یفیتؿبل ک یتدر مرکز یرهقرار دادن دا

.شود یم هباددر آن ا یآشکار دوراین کتحر ریدقرار گ یطشدر ؿب یعنصر یاشود

متعادیل یهضلعش تک یککه بر ی. مثلث هنگامکند یتعادل را القا م مثلث بر یربه صورت سراز است و وقیت دارد شکل کامال

باشد و منجر به یدارناپا یا ریدقرار گ یدارفبکن است در حالت توازن بدون تعادل پا یا گرید، یاز رئوس خود قرار م یکی

طرؼ شود. یکافتادن به

88

نبانند مثلث وقیت یز. مربع نباشد یمب جهت غالیب یو دارااست یو خنث یستاا یمعروؼ خلوص و منطق است. شکل مربع

. باشد یم یااست پو یستادهها ا از گوشه یکیکه بر یدارد متعادل است وهنگام یهاز اضالعش تک یکیبر

برونگرا دارند. یفییتک یشعاع های فرم

شرکت یالزم برا یریپذانعطاؼ یلاست و یمرکز یها فرم یو نظم هندس ییدرونگرا یفیتفاقد ک ی،ا ؾبموعه سازماندهی

. باشد یخود دارا م یبـبتلف را درترک یها ها ، اشکال و جهت با اندازه ییها فرم

ػ 2شوند. یمهضم یابچسبند یفضا با فرم اصل یکػ به 1: شوند یم یسازمانده یقطر 2به یا ؾبموعه یدر سازمانده ها فرم

درهم تداخل کنند. توانند یػ م3باشند. یزجحم مستقل و متما یارامربوط شوند و د یکدیگرجوار به به صورت هم

خنث دو طرفه ینگیابعاد و قر یبه خاطر تساو یمربع شبکه توان یو فاقد سلسله مراتب و جهت است از آن م یاش، لزوما

اده کرد. امکان استف یکنواختبافت هبادا یزقابل سنجش و ن یآن به واحدها یلوجه و تبد یک یاسخرد کردن مق یبرا

هندسه تکرار شونده و پخش آن است. یقبه آهنا از طر یدنفرم و وحدت خبش یکوجوه متعدد یدنکاربردش پوشان یگرد

که نقطه ماه . درحایلباشد یفاقد عرض و عمق م طول است، ویل یخط دارا ینظر فلسف از . خط که معرؼ یستاستا یتا

در است جهت حرکت و رشد را القا کند. قا یاز نظر بصر باشد یحرکت نقطه م ریمس

ها و کننده لبه یفتعر یاو یعناصر بصر یرقطع کننده سا یاکننده یطبصورت اتصال دهنده، رابط، نگهدارنده، ؿب تواند یم خط

شود. یفکننده وجوه سطوح تعر یهذبز یاشکل دهنده سطوح

شود یتداوم آن مشخص م یزانم و یدرک ما از نسبت طول به عرض، دوره ظاهر یلهخط بوس هویت.

ینشود. ا یدهبه صورت خط د تواند یادامه داشته باشد م که به حد کایف در صوریت یکسان یااز عناصر مشابه یا ساده تکرار

است. یبافت بارز یدارا یفینوع خط از نظر ک

را در فضا نشان دهد. مکاین یاو یداانسان را مطرح مب یتوضع یاجاذبه باشد ریوهایتوازن با ن نیمب تواند یعمود م خط

بدن انسان در حالت استراحت باشد. یاافق نی،معرؼ تعادل، سطح زم تواند یم یافق خط

حالت فعال دارد. یبوده و از نظر بصر یانامتعادل خود پو یتاست و در وضع یافق یااز خط قائم اكبرایف یلما خط

یمعمار یسازه فضا یچهارچوب سه بعد یده سر و شکل یسقف باال یارحرکت در فضا، نگهد معریف یبرا یخط عناصر

اند. بکار رفته

در شود یدو نقطه در فضا مشخص م یله. مثل خط ؿبور که به وسییناست تا ع یفرض یعنصر یشترخط ب ی،معمار در .

. باشند یها و وجوه سطوح و احجام م لبه یهو ذبز یککوچک خطوط عامل تفک یاسمق

یفبه درک ما از سطح تعر یسطح باشند. و تکرار ؾبموعه خطوط مواز یکمعرؼ توانند یم یاز نظر بصر یزخط موا دو

. کند یشده کمک م

فاقد عمق است. طول و عرض ویل یسطح دارا ینظر فلسف از

گذارند یو استحکام آن اثر م یسطح است و رنگ و بافت بر بار بصر یاز صفات مشخصه اصل شکل .

کند یم یفحجم را تعر یمرزها یاسطح حدود ی،بصر یبترک یک گریی درشکل.

89

ػ سطح کف.3 یوارػ سطح د2ػ سطح سقف 1عبارتند از: روند یبکار م یمعمار یکه در طراح یسطوح یکل انواع

را یخارج یگود شود تا فضاها تواند یمهم باشد و م یاؿبل مقدس یکحرمت یانگرتا مبا یایدباال ب تواند یم نیزم سطح

عوامل نامطلوب بوجود آورد. یبرا یسپر یاکند یفتعر

یفرا تعر ای یخط خایل یشده باشند فضاها یمتنظ یمواز یفیسقف در رد ینگهدار یکه برا یضبال، هنگام دیوارهای

که قو کنند یم .اند ییجهت مبا یتخاص یدارا یا

داد. یا صفحه یفیتگذاشت و به فرم ک یشبه مبا یبصرها را از نظر لبه توان یم یو افق یکردن صفحات عمود یزمتما با

از حد یادهبه بنا ز یدنرس ریمس یه. اگر زاوشود یم یادجلو و فرم بنا ز یبر مبا یوپرسپکت ریتأث یهبه بناء زاو یدنرس درشیوه

شود. یدهساختمان واقع شود، تا روشنتر د یجلوتر از مبا تواند یم یبزرگ باشد، ورود

مباید یم یدآن تأک یبنا بر فرم سه بعد ریامونکرده و با حرکت خود در پ به بنا را طوالین یدنرس ریس یچمارپ مسری.

با فرم یااز آن بوجود آورد و یذبسم قبل یکباشد و شود یکه انسان به آن وارد م ییفرم فضا یهشب تواند یم یورود فرم

ورزد. یدمکان تأک یکآن به عنوان یتوو بره یدمبا یترا تقو یفضا در تضاد باشد تا حدود ورود

از یکتربار یا یضترکوتاهتر، عر بازشو به حالیت هبادػ ا1شود. یترقو تواند یم یربه طرؽ ز یاز نظر بصر یورود یک معریف

شیافزا یلهبازشو به وس یکػ تفک3 یممستق ریغ یادور زننده یابه صورت پرعمق یورود هبادػ ا2. رود یآنچه که انتظار م

.یینعناصر تزئ یا یناتتزئ

عبور و ینکها یباشد نه فقط برا یضعر تواند یم ریمس یک. کند یبه حرکت م یقو ؿبصور انسان را تشو یکبار ریمس یک

.یدمبا هبادزدن ا یدد یامکث، استراحت، یبرا یزن ییرا فراهم کند بلکه فضاها یشتریمرور ب

یدمبا نظمی هرج و مرج و یب هبادو تنوع بدون نظم فبکن است ا یاقبامدب یستگخ یا یکنواخیتبه تواند یبدون تنوع م نظم.

به تعادل دارد. یازن ویل کند یم یمتقارن را تفه ؿبور به طور ضمین هرچند

یؿبور یسازمانده یا یخط یبترک یک یػ انتها1قرارند ینفضا به ا یافرم یک یمهم برا ینظام سلسله مراتب مکاهنا در

در یا ینیدر باال، پا یزدگ ریونػ ب4 یشعاع یا یمرکز یسازمانده یکػ مرکز 3متقارن یسازمانده یک یمرکزػ قسمت 2

یبترک یک یجلو

شود که نسبت قسمت کوچکتر آن به بزرگتر مثل یفتعر یا شده یمبه صورت خط تقس تواند یم یاز نظر هندس ییطال تناسب

لش م .باشد ینسبت قسمت بزرگتر به ک

ؾباور و یواربر سطوح د شود یکه از آن وارد م ینور روز گرید یدرکنج اطاؽ قرار م یا یوارد یککه بازشو در کنار وقیت

درون ییروشنا یزانخواهد شدوم ییمنبع روشنا یکبه یلسطح روشن شده به نوبه خودتبد ین. ایدعمود بر بازشو خواهد تاب

داد. خواهد یشفضارا افزا

جلوه یوارد یرو ینقاش یتابلو یکآن را مثل یبترت ینو بد شود یم یدوجب کادره کردن دکوچک م یباز شو یک

دارد. گذرد، یاطاؽ م یتنها اشاره به آنچه که در ورا یکدراز و بار ی. باز شودهد یم

90

به صورت یابر فضا مسلط باشد تواند یم یعمنظره وس ین. اگشاید یرا در برابر اطاؽ م یعیبزرگ چشم انداز وس بازشوی

.یددرون آن عمل مبا های یتفعال یبرا ای ینهزم

به حرکت در داخل فضا یقکنند و انسان را تشو یمرا تقس یا تا منظره ریندقرار گ به طور متوایل توانند یدسته پنجره م یک

.یندمبا

متضاد خود ینهزم یادوده در ؿب سقف واقع شده است به صورت شکل روشین یا یوارد یککه سباما در داخل سطح بازشویی

.یدبه نظر خواهد رس

یندر امتداد قطر خواهند داد. ا اند ظبیت که در درون آهنا واقع شده یبه فضا و سطوح گریند یکه درکنج قرار م بازشوهایی

روشن از فضا را یکیکنج تار یارا ثبت و مطلویب یدخاطر که د ینباشد. به ا یبكبوه ترک یلفبکن است به دل رییجهت گ

کند.

و کند ی. آن را جدا مدهد یجلوه م یوارهاسطح سقف را باالتر از سطح د یاز نظر بصر یابدبازشو دور تا دور فضا ادامه اگر

.رساند یسبک به نظر م

بزرگ یمرکز یفضا یککه حول یفرع یفضاها یاست متعادل و معطوؼ به مرکز که از تعداد ییبترک یمرکز سازماندهی

شده است. یلاند تشک رد آمدهو غالب گ

باشد. به هر حال تقر یچمارپ یا یا حلقه ی،فبکن است شعاع یمرکز یسازمانده یکدر ریکالسیونس شکل در سبام موارد یبا

ختم خواهد شد. یمرکز یبه فضا ریکوالسیونس ریمس

د داللت دارند.طولشان معرؼ جهت هستند و بر حرکت، تداوم و رش یژگیبه خاطر و یخط های سازماندهی

غالب یمرکز یفضا یکشده و شامل یلتشک یو مرکز یخط یدو سازمانده یفضا از ؾبموع قسمتها یشعاع سازماندهی

.شود یاستخراج م یبه شکل شعاع یخط یاست که از آن چند سازمانده

گرا است. برون «شکل یشعاع» یگرا و سازمانده درون «شکل یمرکز» سازماندهی

مستق ی،صاؼ بر ؿبور رییبه بنا از جلو، ما توسط مس یدنرس یوهش در . مقصد شومی یم یتبنا هدا یبه طرؼ ورود یما

در داخل آن یقیدق یورود یابنا یجلو یمبا یسبام تواند یقرار دارد روشن بوده، م یدنرس ریمس یکه در انتها ای یبصر

باشد.

تواند یکند. م یفاطراؼ را تعر ی یتهادنج جدا از فعال ییفضا دتوان یبنا م یک یداخل یباال آمده در داخل فضاها یکف سطح

اطاؽ یکمنحصر به فرد در یامقدس یفضا یک یکتفک یبرا توان یاطراؼ باشد. از آن م یزدن به فضا یدد یبرا ییسکو

فضا یمتاه یا گرایی ونریب یفیتک نیمب تواند یعمل باال آمدن و قرار گرفنت فضا در سطح باالتر م که استفاده مبود. در حایل

.رساند یپناه دادن و ؿبافظت کردن را م یفیاتک یا ییگرا دورن یفیتک یطشقرار گرفنت فضا از ؿب تر ینیباشد. پا

حجم، یفدر تعر ینهستند و بنابرا یتر از سطوح افق گذار ریتر و تأث مثبت یاشکال عمود یما، به طور کل یبصر درحوزه

. باشد یکه در درون آن هستند سودمند م کساین یدن فضا برااحساس بسته ش یتفضا و تقو

مبایند یداخل و خارج بنا را کنترل م یطؿب نیب ییو فضا یتداوم بصر یعمود عناصر.

91

باشد یم یبترک ینباز ا نیدر جهت طرف یؿبور یکه دارا کنند یم یفخود تعر یاناز فضا را در م یحجم یمواز سطوح.

ترکیب (سطح به شکلuحجم)است. یبترک ینبار ا یبه ظبت انتها جهیت یکه دارا کند یم یفاز فضا را تعر ی

اطاقها به صورت یبمسکن وجود دارد ترک یمعمار یمثاؽبا یانکه در م یمشترک موضوع«L» سرگشاده یمنحول فضا نش

، باشد یم ی. فضاهاباشد یم یو شخص یخصوص یشامل فضاها یگریو د نینشم یشاخه شامل ؾبموع فضاها یک. نوعا

نوع طرح، ینا یاز. امتشوند یها منتقل م از شاخه یکیبه قسمت عقب یا گریند یو خدمات معموال در کنج قرار م یسسرو

مستق یداخل یو با فضاها باشد یفرم بنا ؿبفوظ م یلهاست که به وس یباز خصوص یفضا هبادا در رابطه است. یما

سطوح به شکل ترکیبU به خارج دارد. در ای رییگ در داخل و جهت یکه نقطه عطف کند یم یفرا تعر ییؿبدوده فضا

گرا ریونؿبدود ب یفیتباز آن، ک یانتها یکی. در نزدشود یم یفؿبدوده بسته است و خوب تعر یبترک ینقسمت عقب ا

.گردد یم

یاخواهد کرد و عامل حرکت به جلو به حرکت در آن فضا یقباز باشد، انسان را تشو یکدراز و بار یا ؿبدوده یانتها اگر

تقر یاتداوم مراحل خواهد بود. اگر ؿبدوده مربع مکث و سکون را القا خواهد یشترخواهد بود و ب یستامربع باشد، فضا ا یبا

کرد تا حرکت.

م یککه یسطح عمود چهار فضا را در یفعرنوع ت یترینقو یقنیو به طور یناحتماال مرسومتر بندندیؿبدوده فضا را کامال

بسته مآورند یبوجود م یمعمار گرا است. آن درون یفضا شود، ی. از آقبا که ؿبدوده کامال

..........................................................................................................................................................................................

92

()۲ یرنگ شناس ین،رنگ ات عناصر

ها به عنوان عبارات پارچه از رنگ یو رو یوارد یرو های یدر نقاش یکگوت رومانسک و هنرمندان باستاین هنرمندان

. کردند یاستفاده م یکظببول

از نوع رنگها یاء. رنگ اشمعروفند یکاهش یبه رنگها شوند یجذب حاصل م یجهکه در نت رنگهایی یکاهش یعموما

.باشند یم

خواهد شد چون در نور سبز، نور قرمز وجود ندارد یدهد یاهکاغذ قرمز رنگ با رنگ سبز روشن شود، کاغذ به رنگ س اگر

تا منعکس شود.

رنگ یجهشوند نت بیترک مناسیب یها ( به نسبت)زرد، قرمز و آیب یسه رنگ اصل یحاو یباتترک یامکمل یرنگها هرگاه

.آید یبه دست م یدنور، رنگ سف یفط یمناسب رنگها یبخواهد بود. از ترک یاهس

سرد و درخشنده رنگ زرد حالیت یاه،س ینهزم ی. رورسد یبه نظر م یفتروظر تر یفلط تر، ریهرنگ زرد ت ید،سف ینهزم روی

وار دارد. مهاجم ییتو وضع کند یم یداپ

ییقرمز گرما یاه،س ینهزم یوجود رو ینبا ا یابد یم یآن بندرت ذبل یو درخشندگ شود یم یدهد هریت یاربس یدسف یرو قرمز

.کند یساطع م نوراین

آن قرار یکه مربع زرد رو از زماین یتر درخشنده یدو رنگ سف کند یگر م و عمق را جلوه ریگیاز ت یاثر یدسف یرو آیب

کمرنگ دارد. یخاص با تشعشع یرخشندگد مربع آیب یاهس ینهزم یداشت خواهد بود. رو

قرمز و سبز هستند یاست رنگها یمکمل که مقدار مصرؼ دو رنگ باهم مساو یرنگها نیدر ب یرنگ یخاکستر متعادلترین

آهنا برابر است. ریگیچون درجات ت

یزانم یدآهنا با نیب یاقعو یرنگ یبه دست آوردن خاکستر یقرار دارند که برا و آیب ینارقب یدرجه دوم اعتدال، رنگها در

بودن کمتر است. ریهبه خاطر ت آن است و مقدار آیب به علت روشین ینباشد و ا یشترب ینارقب

روشین ینو روشن بودن باالتر ریهآهناست و از نظر ت نیب یدبه علت تضاد شد یندرجه سوم، رنگ زرد و بنفش است و ا در

رنگها دارا هستند. نیرا در ب ریگیوت

ریوگلیفاست. مربع درخط ه و سخیت یینسنگ یو دارا یتاست. مربع ظببل ماد یماده، وزن و حدود مشخص نیربع بم شکل

وسخیت یباییقرمز با ز یکیمربع با رنگ قرمز موافق است و وزن و تار یاتاست. خصوص رفته یبه کار م نیزم یشمبا یبرا

.کند یم یمربع برابر

یخط عمود و شکلها یستاییو با رنگ زرد برابر است. ا دهدیم عرض را معینضبله وت یی،مثلث حالت جنگجو شکل

. شود یم یدبا رنگ زرد تشد یعمود

به انسان احساس آرامش دست یرهدا یدنبا د کنیم یسطح مشاهده م یرا در رو و دوراین یدارحرکت پا یرهشکل دا در

آرامش هبادا شفاؼ است. رنگ آیب رنگ آیب کند یم یبرابر هیرکه با دا یو به عنوان ظببل روح و روان است. رنگ دهد یم

93

. شکل ریاستحال خوگرا و گ نیاست و در ع ینندهدور ب یرنگ انتها دارد. آیب یمعنو یعمق و فضا یرهو مانند دا کند یم

.دشو یم یدهد یایتخصوص نیچن و در رنگ آیب کشاند یرا به درون و مرکز م ینندهبا حرکت دوران خود ب یرهدا

معاین یاز جهات ـبتلف مورد استفاده دارا یک. هرشود یم یخاص توجه یزاستفاده از رنگها به شکل و فرم آهنا ن هنگام

یبا جهت افق یدیتضاد شد یدارا یداللت بر وزن، فاصله وسعت و هپنا دارد و حرکات عمود ی،هستند. حرکات افق یخاص

ارتفاع بر عمق دارد. ی،است و داللت بر سبک

یارزش معادل و استحکام است هرگاه جهات عمود یکه دارا دهد یمفهوم سطح را نشان م یو افق یدو حرکت عمود ذبمع

.شود یم یدترشد یاررا قطع کنند اثر آهنا بس یگرنبد یوافق

کند یم یتعمق تابلو هدا یو نظر انسان را به سو کند یحرکت م هبادها اجهت ینگونهمورب: ا حرکات .

کنند یحرکت م هبادحال ا نیاثر سبرکز هستند و درع یدارا شوند یمشتق م یرهمدور که از دا فرمهای.

تر به نظر برسند. ـبتلف تازه یها مبود تا گوشت یزیآمسبز رنگ سبز روشن و آیب های یهدرما یدفروشگاه گوشت را با یک

شود یاشتها م یکر است چون باعث ربرت مناسب یاهاز س ییها و رگه یدسف ،روشن، صوریت ینارقب ی،قناد برای.

است. زرد با آیب یبها ترک اطاؽ بچه یزیآم رنگ یرنگ برا ترین مناسب

در معمار ای یده: عقعملکردگرایی آن اقبام داد یعملکردها یهبر پا یدجسم را تنها با یک یکه بر اساس آن طراح یـبصوصا

یها خواهد بود. گرچه جنبه ذایت یباییز یشود دارا یلکردش طراحعم یبرا که به خویب یزیو هر چ یینتا مالحظات تزئ

مثال ینگشت. برا شناخیت یباییتفکر ز یک یشهاند ینا یستمتا قرن ب یافت، ستانبا یوناندر توان یرا م ییباور عملکرد گرا

عملکرد است. اما ریوفرم پ یادیتا حدود ز یسازاست. در ساختمان یزندگ یبرا یینخانه ماش یک یه،بنا بر نظر لوکوربوز

یناتساخت و از تزئ یـبف یدرا نبا یا خاص را دارد که عناصر سازه یمعنا ینا ییمدرن، واژه عملکردگرا یدر منت معمار

یدرایتفرانک لو یکداشته باشند، از ارگان ییعملکردگرا یادعا توانند یکه م یاریبس یها . تفاوت سبکیداجتناب ورز یدبا

یادیز ریتأث ییکرد. عملکردگرا ریتفس توانیمتفاوت م یها واژه را به روش ینکه ا دهد ینشان م یسم سرد یباییتا ز

گذارد. صنعیت یدر باوهاس بر طراح ـبصوصا

94

(: رنگ و انسان)معماری

اده قرار ساختمان مورد استف یک یها قسمت یننشان دادن مهمتر یبرا یکه در طراح باشد یم یاز مسائل یکیعطف، نقطه

. آید یفضا به وجود م یکخواهد گرفت. نقطه عطف توسط تناسبات

ؿبل، نقطه عطف را ینتر آن در مشخص یدعناصر جهت تشد یباصوال ترک یارنگ آن و یتشفاف یاقسمت یکبودن نوراین

.دهد ینشان م

یکحرکت در طول یانقطه و انتقال یکوجود داشته باشد. انعکاس، دوران حول یوهبه سه ش تواند یم یدر معمار تقارن

خط.

شود. یلتشک یزنامناسب ن یخوب را دارا باشند از فضاها یبه نبان اندازه که فضاها یدبا ی: معمارگوید یکان م لوئی

یها نپال ی. البته سبرکز مرکزباشد یها، سبرکز بر صفحه و مرکز فضا م سباشاخانه یباروک و نئوباروک برا نعل اسیب یپالهنا در

. شود یمنعکس م یمرکز یمسقف و چلچراغ عظ یینتزئ ینیشکل معموال در تع یضیب

کند یزمانه، اشاره م یقاغتشاش عم یاناز م یدر خلق نظم به ضروریت میس.

یکو مباید یمفهوم کمک م ترشدن که تضاد به غین یراداشته باشد. ز تواند یمب یساختمان بدون جزء ناقص، قسمت کامل یک

.خبشد یم یزندگ یتالؼ هنرمندانه به معماراخ

بدون نظام وجود ندارد. یکار هنر یچ: هگوید یم لوکوربوزیه

دهنده است. پناه یلهوس یکمعتقد است که ساختمان کان

داخل است. یفضا یجهخارج نت یو فضا رود یم یشاز داخل به خارج پ یش: پالن در روند خوگوید یم لوکوربوزیه

را بربستر زمانه و یوو پاالد و بعدها، در دوره رنسانس آلربیت یروس یترویوسمتعلق به و یمعمار ینزآغا های نظریه

نظر توان یفرهنگ آهنا م دانست. یکل های یهصرفا

به ساختمان نفوذ داد. جنویب یدر مبا ای یشهسطوح ش یشترینبا استفاده از ب توان یرا م یدخورش نور

یآهنا را پوشاند تا پرتوها یرو یدداشته باشد و نبا ریهرنگ ت یدو سطوح کف با یداخل های یوارهسرد، د های یماقل در

و در شب پس ریهدر داخل به وجود آوردند که درطول روز ذخ یادیز ییجرم گرما یبترت ینرا جذب کنند و به ا یدخورش

.کند یآهنا را گرم مساختماهنا الزم است بیعیط ییروشنا یداده شود. آفتاب عالوه بر آنکه برا

قرمز ی،زرد، نارقب یبرخوردار خواهد بود. رنگها سطح فضا را اشغال کنند، فضا از نور مطلویب تا یعمود یها پنجره چنانچه

سرد هستند. یبنفش و بنفش جزء رنگها و آیب زرد سبز و سبز و آیب یگرم و رنگها یو قرمز بنفش رنگها

گرم هستند. یجزء رنگها هستند و نیػ سنگ یکػ نزد یینفراوان ػ زم یار ػ ؿبرک ػ واحد ػ کد یدمثل: خورش کاراکترهایی

سرد هستند. یػ دور ػ سبک و مبناک جزء رنگها ییػ شفاؼ ػ مسکن ػ نادر ػ هوا یهمثل: سا کاراکترهایی

روح یب انگیز،یالخ می،خانه بکار بربرا در آیب نیاما اگر نب سازد یدور دست ما را ؾبذوب م یهاو کوه یادر یقعم آیب رنگ

نبچون پوست ؿبتضر نشان خواهد داد. در یده،پوست آن را رنگ پر یبر رو خواهد شد. انعکاسات آیب یزو هراس انگ

شاد ای یهقرمز و زرد ما ینورها یبو در کنار ترک یاه،س یرو رنگ جذاب است، مثل رنگ آیب نئون آیب یکشب، یکیتار

95

آظبان مهتایب نور آیب یفیتک یکهپر ربرک و جان خبش دارد، در حال رییتأث آفتایب آظبان آیب یکاخت. و زنده خواهد س

.کند یرا در خاطر زنده م یفیاست و غم غربت ظر حال یب

شود یم یانو روشن ب نوراین یرنگها یلهدر هبار بوس یعتو درخشش طب روشین ،جواین شکوفایی .

بود. و مفهوم آن درخشش و فروزش و نو افشاین شد یبکار برده م ها یزیمدر رنگ آ یگذشته زرد طالئ در

است. خردی و یب اعتمادی یب ید،کذب، ترد یانت،رشک، خ یانمفهوم آن ب کنیم، یم یقرنگ زرد را رق وقیت

است. یزانگخبش و مسرت یشاد ای کنندهریهکنتػراست داده شود، بػه كبو خ ریهت یبا رنگها زرد وقیت رنگ

گرم، یطیؿب یم،رنگ استفاده کن ینکه چنانچه در داخل بناها از ا آید یبدست م یلبود یابژ های یهما ی،ا روشن کردن قهوه با

.کند یم هبادا یمانهآرام و صم

و پنهاین یجمه ییػ بنفش = معرفت و دانش، پارسا زرد

یزخاضعانه، قناعت طبع و عزت نفس افتخارآم يبان= ا یػ نارقب آیب

رقت احساسات ی،و قدرت ماد ریوػ سبز = ن قرمز

یزافتخار آم ػػ قدرت + دانش ومعرفت = عزت نفس، یػ زرد = نارقب قرمز

ی= تقو يبان= بنفش ػػ عشق + ا + آیب قرمز

رأفت يبان= سبز ػػ دانش + ا +آیب زرد =

و یدشد یشهآن هم نب ریصورت تأث ینه در اک میدار یاجکنتراست الاقل به سه رنگ ـبتلف و به طور واضح احت هبادا برای

.یابد یشدت کنتراست رنگ کاهش م یهبه کار گرفته شده از سه رنگ اول یواضح است. با خارج کردن رنگها

مبودار یشتریخاص خودشان را با صراحت ب یژگیهایو شوند، یازهم جدا م یدو سف یاهمنفرد، خطوط س یرنگها وقیت

.کند یو انسجام را کسب م یتاز واقع یو هر رنگ اثر شود یکم م یا حد متوسط آهنا تا اندازه و اثرات متقابل و کنند یم

شود یموجب ربرک آن م یخون را تند مبوده و رنگ قرمز ػ نارقب یانػ سبز، جر آیب رنگ.

اند. در عمق هوا قرار گرفته یرااز غباظ رنگ سردتر هستند ز یشهدور نب یاءدورمبا و منظره اش در

سرد به کار برده شده تا یرنگها یشهنب دهند یرا نشان م یدارند و افق دورتر یعیوس یکه فضاها یرهاییمنظر و تصو رد

نشان داده شود. یشتریب یعمق و فضا

هستند. یدبا نور سف التهایب یالمپها ی،مصارؼ خانگ یبرا ینور مصنوع یدمنبع تول هبترین

عمق احساسات است یانگرب ریهت آیب رنگ.

اراده است. ریویبه قرمز نشانگر ن یلما ینارقب رنگ

خاطر است. نیزرد تسک است و معین یختگیزرد روشن نشانگر خودانگ رنگ

است. ریکه خصلت زرد متغ است. در حایل یداریخصلت پا یدارا سبز

مربع با یککه ت. وقیتوزن و حدود مشخص اس ماده، یانگراست مبا یو عمود یکه اساس آن تقاطع قائم دو خط افق مربع

.کند یحس کشش و امتداد و ذبربه حرکت را القاء م شود یم یماش ترس قائمه یایو زوا یماضالع صاؼ و مستق

96

مثلث کند یم هبادو پرخاش و هتاجم را ا جویی یزهست ریحاد وتند آن تأث یایحاصل تقاطع سه خط مورب است. و زوا مثلث .

دارد. یآن با زرد روشن نباهنگ وزن یب یتظببل تفکر است و حالت و خصوص

و معتدل مبوده وحس آرامش میاحساسات را مال یره. داکند یم هبادرا ا و حرکیت یزیمثلث که احساس تند و ت برعکس

ظببل روح است که در دورن خود نبواره در حال حرکت است. یره. دامباید یوحرکت آرام و آهسته را القاء م

یگرم به طرؼ جلو و رنگها یاغلب رنگها ریمیدرنظر بگ یکنواخت یاگر دو رنگ را با درخششسرد وگرم، یرنگها بنی

.کنند یسرد به طرؼ عقب حرکت م

اما در کند یعمل م کنندهیلو ربم نیسنگ یا در سقف فضا مانند وزنه ریهسقف، سبک است. قرمز ت و آیب نیکف، سنگ آیب

. کند یم هبادا جالیب یو در کف فضا سبک وزین است. زرد در سقف فضا اثر یب یدارثابت و پا ییتفضا نبچون واقع یانتها

خود مفهوم خاص دارد. یاز آهنا برا هایییبترک یامورب، مدور و ی،عمود ی،فضا هر کدام از جهات فبکن ػ افق دریک

که داللت بر روشین ی،فقمتضاد جهت ا ترین یقو یعین ی. جهت عمودکند یداللت بر وزن، فاصله و وسعت م یجهت افق

یقو ید. تأککند یم هبادا یماد احساس تعادل، استحکام و سخیت سطحجهت به اتفاؽ اثر م 2 ین. امباید یارتفاع و عمق م

ونظر را به عمق فضا کنند یم هبادرا قطع کنند. جهات مورب حرکت ا یکدیگر یو عمود یکه جهات افق شود یآنگاه واقع م

. دهند یسوؽ م

آورند. یاز حرکت بوجود م یدارند، ضمن آنکه احساس یمترکز یمدور اثر ایفرمه

قرار یاهس ینهزم ی، سبز و بنفش را هپلو به هپلو هم و بدون فاصله دررو قرمز، آیب ی،که شش رنگ زرد، نارقب صوریت در

ؾبموعه رنگ زرد ینرنگ در ا ین. جلوترگریند یقرار م یرنگها درفاصله دورتر یرو سا یدآ یرنگ زرد رو به جلو م یمده

و عمق رنگها یینباشد بر سنگ یداگر سف ینهزم ینجاگرفته است در ا رفاصله قرا ینکه بنفش در دورتر است در حایل

کند. یهتا با رنگ زرد خود را نبپا آید یرنگ بنفش رو به جلو م یدسف ینه. در زمافزاید یم

و قرمز نسبت به زرد آید یکه رو به جلو م رسد یبه نظر م علت روشین هستند: زرد به نیعمق رنگها چن یاهس ینهزم در

.رود یسرد است رو به عقب و به عمق فرو م یکه از رنگها کمتر به جلو حرکت دارد و آیب یاهس ینهزم یدررو

که از ید با وجودو زر آید یبه نظر م و قرمز بعد از آیب آید یجلوتر به نظر م اثرات رنگ معکوس است: آیب یدسف ینهزم در

.رسد یو قرمز مب به آیب ویل شود یجدا م یدسف

سرد یگرم رو به جلو و رنگها یرنگها یشهنب ریمیدر نظر بگ یکنواخت یسرد وگرم اگر دو رنگ را با درخشش یرنگها بنی

.کنند یبه طرؼ عقب حرکت م

که ژرفا و ای یهاست رو ی. رنگکند یرا بازتاب م یافیتدر یپرتوها یشترکه ب یادز است با توان پرتوافکین ی: زرد، رنگزرد

برخوردار است. زرد ترش است و یدسف های یژگیاز و یاریاست و از بس یشتررنگها ب یرعمق ندارد و برد آن نسبت به سا

باشد یکدست زرد است. رنگ زرد وقیت یاست. آواز بلبل و قنار زردو بلون یرز یمتفاوت صدا یهایمبودار ترش

. زرد کند یتا حد اضطراب م و ناراحیت یجانه هبادنبراه باشد ا یرنگ های ینهزم یریاتکه با تغ یو هنگام آفرین یشاد

فزون هنفته ریوین رکشت، مبودا یدگیرنگ آغاز هبار، رس نیاست. نبچن یاضطراب و تالطم فکر یجان،ه یداری،ب خوایب، یب

97

و سبک است. زرد در حرکت شود ینبسنگ م یبا خط عمود ینبنابرا ی،است با موضوع عمود یدر دانه است. خط

و نور و نشان نشان روشین ،. رنگ زرد رنگ جواینشود یو منفجر م یدارد و از درون متالش یرانگرو خود حالیت یبرونگرا

دانش و معرفت است.

و به خواب سازد ید نرم مو در درون آرامش خو کشد یخود م یرا به سو ینندهگرا. ب است آرام و درون یرنگ ،: آیبآیب

موافق با وضع خط سکون مطلق و استراحت شبانه است. رنگ آیب گون ریهت . آیبکند ی. چشم را به خود متوجه مبرد یم

آن است. طعم یرنگ زمستان و سرما سر به راه و سازشکار .آیب یعاست مط ی. رنگیو اؽب است آظباین یاست و رنگ یافق

کند. ییخودمبا یکیدارد در تار یلاست. و نبواره م دار یهسا یشهنب است. رنگ آیب ریینبه ش یلمتما یو کم طعمی یب ،آیب

روح یاعماؽ و انتها تهو خورد یم یوندپ یبا روان آدم . آیبمباید یرا م شفایف یحال هوا نیناؿبسوس است و درع یشهنب

است. یدو ظببل جاو دهد یم يبانا معین . آیبکند ینفوذ م

ریینقلب است. طعم آن ش یو رنگ مقو یادز یاربس . رنگ قرمز توان گراست ریونب ریوهاین یگرم و دارا یقرمز رنگ: قرمز

یاناست. قرمز پا یسالگ 30-25 یدهوشبر رس و باالخره شهادت است. رنگ جواین یکارپ یقت،است. قرمز رنگ حق و حق

است که فرو رفنت و سوخنت درآن ینبگن است. قرمز رنگ یرخط قط یایاست. در تطابق با خط گو ییزتابستان و آغاز پا

یعامل مؤثر ی،و زندگ یاتظببل ح خانواده است. قرمز: یل. رنگ عشق وتشکدهد یاز آن گرما م رییوکناره گ سوازند یم

ورش و ش بشده از مبارزه، انقال یتتثب و شورش است. نشاین یجانکننده ه یانو ب یاهانگ یشرو یدو تشد یدر سازندگ

است.

روشن، نبسنگ ػ یکتار های یژگی: سبز معتدل و اعتدالش سرد است. در سبز توان آرامش وجود دارد و با وسبز

از گرم و سرد به نسبت برابر در هم ادغام شد، رنگ تعقل، تفکر و آرامش خردمندانه است. رنگ صلح و یانه،م یخاکستر

یطعم آب گوارا است و کم . نه تند است نه تلخ،مزه و یب ستنه ترش ا است و نه شور ریینصفا است. طعم رنگ سبز، نه ش

و یانهم یاست نبانند خط خاکستر یهبار است. آغاز تابستان در تطابق با خط، خط قطر یانمزه گس است. سبز رنگ پا

ت است که هباسبز اییقرار دارد. باالخره رنگ سبز رنگ دن ینیو پا یایندر خبش م ینانبگن است. درگستره اصل یآن قطر

و ذرات آب و هوا در فضا رها شوند رنگ سبز بوجود ریدفرا گ را روشین نیکه زم است. وقیت یاهانمعلول عمل فتوسنتز گ

.آیدیم

یدسف یبا کم یخته. آمیدهتازه رس های یوهاست. رنگ جشن و سرور است و رنگ م و شادایب رنگ جواین ی: نارقبنارقبی

به یلاست آزاد و متما یرنگ بلوغ مردانه است. در ارتباط با خط خط یاهس یبا اندک یختهو آمرنگ بلوغ زنانه است

یعمود

احساسات. اگر در یزانندهو برانگ یاست و رنگ مرموز یظلم و دشوار اختیاری، یب خربی، یب یشگر: بنفش رنگ مبابنفش

و مناظر یعتباشد که در طب به ارغواین یلنفش متما. به خصوص اگر بدهد یحالت ترس را نشان م میبه کار بر یعسطوح وس

یختهآم یبه عمود یلاست که اگر با خط متما یبه افق یل. در ارتباط با خط، رنگ خط آزاد و سباخورد یاغلب به چشم م

98

و عظمت یشبنفش مب است و طعم آن گس است. بنفش ظببل هرج و مرج، مرگ، ستا ی. صداشود یشود گرمتر و سرختر م

است. و سلطه روحاین یزداین یاست. بنفش قرمز نشان عشق ییرنگ القاکننده تنها ،بنفش آیب است.

یکیدو عامل یجهاست. واختالؼ رنگها نت یشترآهنا ب یریدهندهتغ ریویاختالؼ داشته باشند، ن یشتربا هم ب ها ینهقدر زم هر

است. یدرخشندگ یگرینام و د

ینظم یکه دارا یمکنار هم قرار ده یچند رنگ را به كبو یااست که دو معین یندر رنگ بد یسیونکمپوز یا بندی ترکیب

خاص باشد.

است. وزن تابلو باشد سبک و یب یاست و اگر در باال نیباشد سنگ ینیاگر در پا آیب رنگ

و ؿبکم است.تابلو باشد استوار ینیو اگر در پا کند یم یلو وزن خود را ربم نیتابلو سنگ یدر باال ریهقرمز ت رنگ

شناور و نامتعادل دارد. حالیت ینیاست و در پا نیزرد در باال سنگ رنگ

است. یو تعادل و توازن رنگها ضرور هبادا یدر تابلو برا یعمود ینظر گرفنت ؿبور در

...................................................................................................................................................................................

99

()یدر معمار زیباشناختی

یرپذ امکان به سخیت یستمدر داخل س یزیدادن چ یریو تغ دهند یبه ما م یکم یاربس یمنظم و خشک آزاد های ساختمان

. حال و گذارند یمب یباق یریتغ یبرا چنداین یو جا رسانند یو روشن به ما م یحرا صر یانشانببناها یناست. اما در مقابل ا

.تاس یادبناها ز ینبودن در ا یادماین یهوا

است. یرپذ امکان یشخص ریاهبام و تفس یچیدهمورد ساختمان با نظم پ در

که به ینا یاو دهند یمب یچیدگیبه پ ؾبایل ایوندروهه یسم یاز کارها یاریسخت مثل بس یلیخ یبا نظم ساختماهنایی

لوحانه نباشد. دارد تا ساده یچیدگیبه پ یاجاحت ینظم باز ونتور یگر. از طرؼ داقبامند یم یآشفتگ

در فرمها تنوع توان یم یدهپد ینمقابله با ا ی. براشود یآن کمتر م یبداعت و تازگ کنیم یساختمان نگاه م یکبه یشترب هرچه

یچیدگیپ یشبه ناچار افزا یچیدگیباال رفنت سطح پ ینکرد. ا یادعالئم را ز یمقدار کم یقطر ینکرد و از ا هبادا یشتریب

.کند یم هبابا یزنظام را ن

گراست و احساس یشترانسان برونگرا ب ویل دهد یم یحگرا، نظم روشن را ترج است فعل یانسان درونگرا که اصوال آدم یک

.پسندد یم یشتررا ب یچیدهنظم پ

ینمباد یؿبتوا ۀعالئم بازگوکنند یعینزبان آن سبک یسیتبا رید،بتواند مورد قبول عامه قرار گ یدسبک جد یککه ینا برای

آن قابل فهم باشد. یفرهنگ

شامل ذبانس، تضاد و تقابل است. یطساختمان با ؿب رابطه

باشد. یرارا پذ یطنس، زبان ؿبو ج یکساخته شود، چه از نظر فرم، تکن یدآنچه با یعین: ذبانس

دهد یخود را نشان م یگرد یزیجدا کرده و به عنوان چ یطبه عمد خود را از ؿب شود ی: آنچه ساخته متضاد.

کند یاست که با آن مقابله م یط: آنچه ساخته شده است نه تنها جدا از ؿبتقابل.

نینب یگرد یکرد، اما از سو رییجلوگ یو آشفتگ نظمی یبسو از به وجود آمدن یکاز توان یم ، یطذبانس با ؿب یقطر از

.شود یم یلاص یروال، مانع تکامل معمار

بر بنا است! یطاز اثر ؿب یشترب یطاثر بنا بر ؿب یحالت کل در

رسد یستون باشد به نظر م یکه بر رو از ساختماین تر نیسکو ساخته شده باشد، سنگ یکه بر رو ساختماین.

در ساختمان پانتئون مشاهده کرد! توان یرا م یمرکز یه فضامبون ترین خالص

احساس کردن است. یشبلکه خود را در خانه خو یستؿبل ن یکگذراندن وقت در تنها به معین سکونت

یدکه با معین ینکند به ا یانرا ب یابانسو زبان خ یکاز بایست یم شود یبه آهنا ؿبدود م یابانخ یکه فضا ییها جداره مبای

استقالل ساختمان باشد. یانگرهر مبا، ب یسیتبا یگرد یباشد و از سو یابانخاص آن خ یپرداز فرم نیتابع قوان

است. یکرو یفضا یکتر از مکعب شکل متنوع یفضا یک شخصیت

یستن یالزام یواربه کف دارد اما داشنت د یاجفضا احت یحالت کل در.

100

که گوشه فضا به عنوان عنصر ؿبدودکننده فضا به شوند یم ینمانع از ا یرا، زدارند یشتریب ریها تأث در گوشه ها گشودگی

چشم خبورد.

یمکن هبادفضا ا ۀعنصر کامل ؿبدودکنند یک یانرا در م یاست که گشودگ یداخل و خارج، هنگام نیارتباط ب ترین ضعیف.

یعظمت در معمار یانالقاء و ب یبرا ای یلهپله وس بیترت یناست. به ا یاییدن یبرتر از مکان زندگ ییبه باال، به جا یراه پله

.باشد یم

داشت. یربناییسبک نقش ز ینمدرن بود و در ربول و تکامل ا یسبک معمار یگشا در ساختمان در واقع راه سازی اسکلت

یریناسب با تغتا فضاها بتوانند خود را مت میبه وجود آور است که مکاین یندر ساختمان ا یریپذ از هر نوع انعطاؼ هدؼ

دهند. یریعملکردشان تغ

هر فرد یکه برا یناست او اعتقاد دارد که امکان ا ریعملکردیغ یهواداران فضاها ینتر از معروؼ یکیهرتس برگر هرمان

باشد که هر کس به خواست خود از آن استفاده کند. یا فضا به گونه یدداد وجود ندارد. پس ناچارا با یطرح ییبه تنها

قرا دارد سبکتر و کوچکتر از نبه به نظر ینیکه در جهت چپ و پا یموجود باشند شکل یاشکال مساو یدد یدانر مد اگر

و بزرگتر است. تر نیکه باال و راست باشد از نبه سنگ یو شکل رسد یم

یکتظاهر در یوحدت کل یمرکب از اجزاء و دارا یشؿباط در حدود، کم و ب یت،قابل رو یتعبارت است از کل گشتالت

.یشئ

هستند. یشتریب یباشناخیتاطالعات ز یدارا قاعده یب یها بوده و فرم یشتریب ییاطالعات معنا یآزاد دارا های فرم

است. یبداعت کمتر یو نسبت دارا یلدل نیتر و به نب ما سهل یبرا یدهخواب یها فرم درک

در حایلکند یم یداپ یادیز یتدر جهت قائم انب یجزئ یزچ که هر ینیدتا بب ید: خودتان نگاه کنگوید یم یترا یدلو فرانک .

.کنند یمب یباز ینقش یچه یدر سطح افق یداتکه تأک

که به عمد در شود یم یافق یی: حجم بنا ؿبدود به نوارهادهد یقرار م یپرداز فرم یهسطح را عنصر اول یشها در طرح رایت

اند. هشد یطراح یو عمود ریچشمگ ینهتضاد با دودکش شوم

کند یسطح ؿبدب را انتخاب م ینندهدر انتخاب سطوح مقعر و ؿبدب وجود داشته باشد ب یاجبار اگر.

مناسب است. یاربنا بس یورود یدتأک یمقعر برا فرم

کند یم پردازی یالرا وادار به خ ینندهب قاعده یب های فرم.

یمدرن از مبا یمعمار یخبار در تار نیاول یبرا یساردر شهر پ یسیسوئ یانساختمان خانه دانشجو یدر طراح لوکوربوزیه

استفاده کرد. منحین

برابر عرض آن باشد. 1.63است که طول آن حالیت یلحالت مستط ینهبتر یل،مستط یک یادراک بصر برای

عملکرد تابع فرم است.یرکر برادران :

شناسد یمب یلتطمس یگربرابر عرض آن باشد، چشم ما آن را د 2از یشب یلطول مستط اگر

101

ساختمان فن

(( )هنرستان()۱) یساختمان یاتو جزئ عناصر

آن به های یمتر ارتفاع داشته باشد و تعداد ورود 80/1حداقل یدؿبدوده کارگاه با یااطراؼ ؿبل ساختمان ییتامن حصار

.یابدحداقل فبکن کاهش

ینوجود دارد. ا نیدر عمق زم ییجا آب به طور طبعاست که درآن یآوردن سطح ینیخاک پا یزهکش یاتاز عمل هدؼ

.باشد یمتر م 3برابر با یستایبا ی. عمق مناسب برانامند یم یستایبسطح را سطح ا

ای یهپا شوند. سطح مقطع فوقاین یگذار مشخص و مشاره با رنگ روغین بتین های یهپا یرو یدنشانه و مبداء با یاصل نقاط

از آن باالتر از سطح متر ساین20باشد پس از نصب، حدود متر سانیت70ر و ارتفاع آن حداقل مت سانیت 10×10حداقل بتین

.ریدقرار گ یعیطب نیزم

ینسبت به خاک یپس از متراکم شدن به وزن ـبصوص باالتر باشند، یدرشت م یها از دانه یشتریدرصد ب یکه دارا خاکهایی

.یابد یدست م دباش یم یزر یها از دانه یشتریدرصد ب یکه دارا

که ینسبت به خاک یزباشد تاب ربمل آن ن یشترتوده خاک ب یکدار و شکسته در شکل گوشه یدارا یها مقدار دانه هرچه

گرد است افزونتر است. یها دانه یدارا یشترب

شود یمب یهتوص و خاک دسیت عبین یی،ال نیزم ی،گل آهک ی،رس ینهایزم یبر رو یساز ساختمان .

اقبام شود. یو در بارندگ یگراددرجه سانت 5در حرارت کمتر از یدبان یینچ آچر

4باشد. حداکثر ضخامت ؾباز مالت یمضخ یددو سنگ نبا نیدرصد آب دبکد و مالت ب 5از یشب یدنبا ساختماین سنگ

است. مترسانیت

متر باشد. سانیت40کمتر از یدبا مالت نبا نیسنگ چ یوارد ضخامت

یتراز رو نیو نبچن باشد یطبقه م 2ؿبدود به یرزمنیحداکثر تعداد طبقات بدون احتتساب ز ییمصاحل بنا با یهاساختمان در

متر و حداکثر طول ؾباز 4. حداکثر ارتفاع طبقه ؿبدود به یدمتر ذباوز مبا 8از یدؾباور نبا نیبام نسبت به متوسط تراز زم

برابر 40باربر ریغ یوارمتر ذباوز نکند. حداکثر طول د 8آنکه از . مشروط بر باشد یبرابر ضخامت آن م 30 یدبا یوارد

متر است. 5/3متر هر کدام که کمتر باشد و از ارتفاع آن حداکثر 6 یا یوارضخامت د

. چهارچوب در و یندگو« لغاز» کنند، یبار نعل درگاه را ربمل م یآجر یهدو طرؼ درگاه که به صورت دو پا یوارد اصطالحا

. شود یر لغاز کار گذاشته مپنجره د

ورؽ آهین یا بتین یسر یرنصب آهنا هبتر است ز یکمتر باشد و برا متر سانیت 25از یدآهن نعل درگاه نبا ریت ریداریگ طول

مستق ریآهنمنتقل شود. چنانچه ت یواراز د یشتریتا بار وارده به سطح ب ریدمورد استفاده قرار گآجر نصب شود یرو یما

خواهد کرد. یرا متالش ریآهنت یردر ز نیوارده احتماال گوشه آجر چ یفشارها

یا که فبکن است از نوع رودخانه گویند یـبتلف باشد ـبلوط م یاتعمل یمناسب برا یدانه بند یکه دارا یبه خاک اصطالحا

از نوع شکسته باشد. یاو

102

مکد یآب را به ظبت خود م یشترتر باشد ب خاک متراکم هرچه .

ریندبنت کف قرار گ یردر ز یدبرؽ با یآب و فاضالب و کابلها های هلول.

یشترهرچه مساحت ب گریند یدر نظر م ینچا 4به قطر یا آبرو از لوله یکبنا یرمتر مربع ز 100هر یمناطق معتدل برا در

.یابد یم یشافزا یزشود تعداد آبرو ن

باالتر از سطح سبام شده بام باال آمده و یمترسانت 15حداقل یدبا ریهاطراؼ دودکش و غ یوارد یدر پا کاری یقعا قشرهای

شود. یدهپوش یمترسانت 3به ضخامت حداقل یماینضد زنگ و اندود س یمیآن با تور س یرو

در هنگام وزش باد خاشاک و گردند یم یکار یقعا یدند یبو آس ىببنداندر بام و بروز یهسا هباداندازها موجب ا دست .

لذا هرچه ارتفاع آهنا کوتاهتر گردند، یم یربه ظبت آبرو سراز یبارندگ یکدرکنار آهنا صبع شده و پس از یسنگ یها دانه

کرد. هدخوا هبادرا ا یمشکالت کمتر یندهباشد درآ

باشد یم یکسکبود رنگ آن ان یو نام ذبار گویند یمرمر م یتبه سنگ آرا گون درایران.

الزم است. درجه حرارت 900پخنت آهک برای

و درجه حرارت پخنت آن. هرچه آهک یهادارد به ابعاد قطعات آهک زنده، مقدار ناخالص یشکفته شدن آهک بستگ سرعت

.شود یکوچکتر و خالصتر باشد زودتر شکفته م

وط خاک ـبل یاآهک درست مبوده و سپس آن را با ماسه و ریآهک را با آب ـبلوط و ش یدمالت آهک ابتدا با یههت برای

کرد.

شود یم یادو حجمش ز دهد یپس م یادیز یزنده هنگام شکفته شدن گرما آهک .

ماند یپس از سفت شدن ثابت م آیب یها مالت حجم .

رفت یبه کار م یساختمان ساز یبه عنوان مالت برا نیانبارها و نبچن آب یبند آب یساروج برا مالت .

باشد یم یا کربن به رنگ خاکسترشده ب یباست وسنگ گچ ترک رنگ گچ خالص یب سنگ .

1از یدو ضخامت آن نبا دهد یخود را از دست مب یکاست که تا قبل از خشک شدن حالت پالست یکشته مالت گچ گچ

باشد. یشترب متر یلیم

است. دگرگوین یمرمر جزء سنگها سنگ

103

()یو ساختمان /سام فروتن مصالح

و که متبلور است گریند یمورد مصرؼ قرار م گچ ساختماین یههت یبرا باشند یم یمسولفات کلس یبترک یکه دارا هایی سنگ

OHCaSo یبترک یدارا 24 .باشد یم 2

تا سنگ گچ متبلور را بپزند. که هرچه حرارت پخنت گچ شود یدرجه استفاده م 200در حدود حراریت یگچ پز های درکوره

.گردد یشدن مالت ؿبصول م یرگریترحد باالتر رود موجب د یناز ا

اقبامد یبه طول م یقهدق10شدن مالت گچ خالص حدود سخت.

است. یطاز حررات ؿب یشتردرجه ب 20حرارت ینکه ا کند یم یدت شدن حرارت تولدر هنگام سخ گچ

یفعال کردن آن مواد ؿبرک یو برا دهد یخود را با آب از دست م ییبترک یلدرجه م 300پخته شده درحرارت باالتر از گچ

.افزایند یم یمپتاس یا میسولفات سد یمان،نبچون آهک شکفته، س

تر است. مرغوبتر و خالص سنیت یها دوار نسبت به کوره یها توسط کوره یدیتول گچ

یگچ یساخته، بلوکها یشقطعات پ یدمانند مالت گچ و خاک، گچ وماسه، تول معمویل یدر کارها گچ ساختماین مصرؼ

است. یناتساخته و تزئ یشپ

و گچ کند یم ریه گچ آن را کندگ. افزودن خاک رس و آهک بباشد یمناسب م یکار یدسف یاست و برا ریتراندود، کندگ گچ

.سازد یمصرؼ به عنوان اندود مناسب م یرا برا

یداریکه در برابر آب پا آید یبه دست م یو مش و پخت ؾبدد آن گچ مرمر یدکردن گردگچ در ؿبلول زاج سف ریطب با

.شود ید استفاده موشو دارنبه شست یازکه ن ییاندود کردن نقاط موطوب و مکاهنا یدارد و از آن برا مناسیب

معروؼ است. یپتونبه نام گ یراندر ا رییدرزگ گچ

پخته، آس یدبا گچ سف یابکامال

سوخته نبا یدو الک شده وکامال

که از یدر ساختمان مصرؼ شود.گچ یدباشد، گچ کامال

یدخوب با گچ ساختماین یها آستر گچ و خاک قابل استفاده است. دانه یبار برا یکتنها آید، یلباله گچ به دست م یدنکوب

نرم شود. ستد یرباشد و ز تر یزر متر یلیدرصد م 2از کامال

شوند یوپس از متبلور شدن سخت م باشند یم ییهوا یها از نوع مالت یگچ های مالت.

استقامت باشد از یشترآب و زبلخل گچ ب یزان. هرچه مدهد یم یلدرصد وزن آن را آب تشک 80مالت گچ یههت یبرا معموال

.شود یگچ کاسته م

ی. برادهد یو تاب خود را از دست م شود ینرم م یدهدر مقابل رطوبت، ؿبافظت مبود. گچ رطوبت د یدرا با یگچ های مالت

شده کوره ذوب آهن اضافه مبود. یابسرباره آس یابه آن آهک و توان یمقاومت گچ در برابر رطوبت م یادازد

مبایند یلور شدن آن را کوتاه مگچ زمان متب یها دانه ریزی.

وگرد آهک شکفته در مالت دهد یکاهش م یقهدق 3درصد به مالت، زمان سخت شدن مالت را تا 2مبک طعام تا افزودن

صرفه یزبلکه در مصرؼ آن ن کند یم ریبا افزودن خاک رس به گچ نه تنها آن را کندگ دهد یم یشرا افزا رییگچ زمان خودگ

.شود یم ییجو

104

180که در حرارت ریاشباع شده با ق یو مصنوع یمیاییو مواد ش یاهیگ یاؼدار متشکل از ال است موج یپوش : سقفندولنیآ

و دربرابر باشد یم یستهحررات و رطوبت و الکتر یقاست که عا یاز مصاغب یکی نیسخت شده است. آندول گراد درجه سانیت

مقاوم است. ىببندان

از نوع کام و زبانه باشد. یدبا چویب یها پنجره اتصاالت

فوالد یخوار چکش یتخاص یش. کمبود آن باعث افزاافزاید یآن م و بر سخیت کند یاز حد فوالد را ترد م یشب کربن

.شود یم

پوسد یم یرو د زند یفوالد و مس زنگ مب آلیاژ.

رم دارند. 12ضد زنگ حداقل فوالدهای درصد ک

مانند یمس یاژهایشود لذا از سباس آن با مس آل یدهمرطوب پوس یطدر ؿب ییتالکترل یگفبکن است بر اثر خورد آلومینیوم

شود. یدور یدفوالد سبک برهنه با یبرنج و با درصد کمتر

تر صاؼ نیمصاحل سنگ یها سطح دانه نیتر باشد و نبچن تر و مبناک درشت نیمصاحل سنگ یها باشد و دانه تر یظبنت غل هرچه

ساخنت بنت یمورد مصرؼ کمتر باشد مقدار آب الزم برا یمانتر و کم بادتر و مقدار سمرطوب یطو ؿب تر یا وشکل آهنا کره

کمتر است.

قرار دارد. یعاز نقطه اقبماد آن، در حالت ما ترینیسرد شده است و درحرارت پا یارکه بس باشد یم یعیما شیشه

ینور هنگام ین. اکند یم یتبش آفتاب را به داخل ساختمان هدااز تا یناش یماز حرارت مستق یادیمقدار ز معمویل شیشه

یگرما ینبگذرد، بنابرا یشهاز ش تواند یمب یگرو د شود یطول موجش عوض م کند یدرون ساختمان برخورد م یایکه به اش

دارند. مطلویب یها در زمستان گرما گلخانه هاست ک یلدل نی. به نبماند یم یآن در داخل باق

هستند. حراریت یقاورتان جزء مواد عا یو ورقه پل یواناتپنبه و پشم ح پشم سرباره، پشم چوب، یشه،پشم ش سنگ، پشم

قابل ریکاهش سر و صدا و غ یباال یتظرف یعی،طب ینرم یژه،بودن وزن و یادمناسب، ز صویت یقعا یک یژگیو مهمترین

نفوذ بودن است.

،هستند. صویت های یقعا یندار از مهمترسوراخ یفلز های یشو کا معدین یربهایف ی،سلولز یربهایف سرب

هستند. آیب یو مالت باتارد از گروه مالهتا یمانماسه س مالت

یدبا شود. ویل یاراخت یشتردر مالت ب یمانس یارع شود یم یهها و سرما توصسولفات یفمقابله با ضبله ضع یاوقات برا گاهی

یمانکم س یکه در کارها . در حایلدارند یبرم یبزرگ یها ترک یمانپرس ی، کارهادر نظر داشت که هنگام نشست، متعادل

.باشند یها در کار پخش م ترک

یشتربودن مالت ب ریی. طب2آب در مالت و اندود کم شود؛ یریپذ . نفوذ1که: شود یآهک در مالت باتارد باعث م وجود

. از اثر بد آن در مالت 4شود. یبود در ماسه مالت ترک. با خاک موج3شود. رییآن جلوگ یشود و از ترک خوردگ

7. یابد یشمالت افزا ییآب مالت وکارا ینگهدار بلیت. قا6شود. ییجو صرفه یمان. در مصرؼ س5کند. رییجلوگ

.یابد یشضبل ماسه در مالت افزا یتظرف

105

است. ییمالت هوا یکماسه آهک مالت

و با تارد به نسبت 1: 3به نسبت یمانو باتارد استفاده کرد. مالت ماسه س یمانماسه س یها از مالت توان یسرد م یهوا در

باعث زنگ یراآن استفاده شود ز یمواد حاو یا یمزدن هبتر است از کلروکلس یخاز رییجلوگ یمناسب است. برا 1: 1: 6

حجم آب یشاز افزا یزا است که صدمات ناش راه، افزودن مواد حباب ترین. هبشود یشوره م هبادو ا یزدن قطعات فلز

.شود یمالت کند م رییسرد خودگ یو در هوا دهند یزدن را به داقل فبکن کاهش م یخمالت در موقع

شوند. ىبتهدور ر یدصورت با ینا ریمصرؼ شوند در غ یهساعت پس ازهت 5/2تا یدمالهتا با کلیه

اند دگرگوین یسنگهاو سنگ مرمر جزء یتکوارتز یس،گن یست،ش سنگهای.

یها دارد و از اندازه متر سانیت 15در حدود یقطر رود، یبه کار م یسنگ یساز یوارکه در د یا سنگ قلوه کوچکترین

.شود یکوچکتر به عنوان پرکننده استفاده م

متر سانیت 15تر از کم یدابعاد آن نبا ینکوچکتر آید یسنگ الشه به دست م یدو زا یزت یها قواره: که با حذؼ گوشه سنگ

باشد.

ها به صورت تقر نوع سنگ ین: ایا رگه یابادبر سنگ آن را تقر یو سطح بنا آیند یدر م مکعیب یبا

. اگر به سازند یم مکعیب یبا

ها را به کمک کلنگ ـبصوص بتراشند آن نوع سنگ ینمالت خور ا یها قسمت تر، یفمالت خور ظر یدرزها هبادمنظور ا

و با دقت گون تو اگر چهار وجه مال گویند یمسنگ سرتراش شده یابه آن سنگ سرتراش گون یندمبا یاخود را کامال

.گویند یم

متر سانیت 3تا 5/1آن را به عرض یکه دور تا دور وجه مبا باشد یم یسنگ سرتراش یقتسنگ در حق ینا : یا بادکوبه سنگ

.کند یم ارید یشهسطح بنا را ت یهاند و بق با قلم تراش داده

یندگو یحکم یابه آن سنگ اندازه یدآمده است درآ یشهکه در ت یا : اگر سنگ به اندازهیحکم یااندازه سنگ .

گویند یم« دست تراش»به آن سنگ یندمبا« دست تراش»سنگ را یسطوح قائم واقع یهتراش: اگر کلسبام یاچندمبا سنگ.

نوع یندر ا شوند یقفل و بست م یکدیگرنامنظم درآمده ودر مبا کنار یهها به صورت چند وج سنگ ین: ایچندوجه سنگ

باشد. متر کمتر از ده سانیت یدمباها ابعاد وجوه نبا

مبدل عناصر ساختماین یروسا یواروآهنا رابه د چسباند یم یکدیگررا به ییبنا یاست که اجرا یشکل رییماده طب مالت

.سازد یم

هبادکه ا یکپارچگی. با مبایند یآهنا را پر م نیب یو فضا چسبانند ی: قطعات را به هم مدهند یم مپنج عملکرد را اقبا مالهتا

شود ی. موجب ممبایند یشود، اختالؼ اندازه در اجزا را جربان م هبادا ریون یکنواخت یعتا توز شوند یموجب م مبایند یم

یباز ییتآمدن ماه ید. موجب پدیدعمل مبا یکپارچهمل و به صورت کا یوارو مسلح کننده درصورت وجود با د یقطعات فلز

. شوند یرنگ م ریروشن و با تأث یهخطوط سا هبادبه کمک ا

کننده هستند.ماده روان یکماده پرکننده و یکماده چسباننده، یکشامل هامالت

106

یشآن افزا یاستحکام و چسبندگ یجهو درنت یابد یآن هببود م یباشد چسبندگ یشترآب در مالت ب ینگهدار یتقابل هرچه

.یابد یم

بالفاصله ییاگر اقدام به جاجبا آور است حیت یانمالت به شدت ز یچسبندگ یو حرکت دادن قطعه، اغلب برا زدن ضربه

پس از قرار دادن قطعه باشد.

مقدار ماده یشزابا اف یمقاومت فشار یشتام با مقدار ماده چسبنده درون آن دارد. افزا یمالت بستگ یفشار مقاومت

آن نسبت معکوس خواهد داشت. رواین یجهمقدار آب و درنت یشدارد و با افزا یمچسبنده نسبت مستق

اگر ویل شود یو مصاحل م یوارترک درسطح د هبادباشد باعث ا ییاز مقاومت مصاحل بنا یشترمالت ب یمقاومت فشار اگر

ری. درحالت اول امکان تعمآید ید ترک در سطح مالت به وجود ممصاحل باش یمالت کمتر از مقاومت فشار یمقاومت فشار

است. تر یعمل عمریدرحالت دوم امکان ت است ویل ینهسخت و پرهز یاربس

موجب بروز شوره یدنفوذ مبا ییبنا یواربه د یادیؿبلول باشد چنانچه مقدارآب ز یها مبک یادیمقدار ز یکه دارا مالیت

. شود یم

سخت شده است اقبام گ ندها در زماینب یابزار کش چنانچه خواهد شد که ابزار زدن از زماین تر ریهبند ت رید،که مالت نسبتا

نرم اقبام گردد. با مالت نسبتا

قرار ییهوا یها درگروه مالت ویل گردد یو به سنگ گچ مبدل م یبمالت گچ در موقع گرفنت با آب ترک ینکهوجود ا با

دارد. یازسفت ماندن به هوا ن یوبرا رود یدر آب وا م یرا. زگرید یم

هستند. آیب یها و گل آهک از صبله مالت یماینس های مالت

گل خاک رس است.چسباننده مالت گل وکاه ماده

وا رفنت مالت یگریاز خشک شدن و ترک خوردن و د یانقباض ناش یکیاشکال عمده در مالت گل وجود دارد، دو

است. آیب . مالت گل آهک مالیتکند یاشکال را بر طرؼ م 2 یندرآب، افزودن آهک به خاک ا

اند ییهوا یها جزء مالت یگچ یها است ومالت آیب یساروج جزء مالهتا مالت.

شود یمالت گچ از مالت گچ و آهک استفاده م یدرصد به جا 60از یشمناطق با رطوبت ب برای.

با انواع یماننوع س ینا گردد یباعث م یمکلس یناتو کاهش آلوم یه(: اصالح مواد اول5پرتلند ضد سولفات ) نوع سیمان

یماننوع س ین. معموال رنگ ادهد یدربرابر ضبله سولفاهتا از خود نشان م مقاومت خویب یماننوع س ینمتفاوت گردد. ا یگرد

استفاده یماننوع س ینو اگر از ا است یهبنت پر ما یشترازب یار،بنت کم ع پذیری نفوذاست. تر ریهت یکم یگرنسبت به انواع د

یدتول معمویل یماننسبت به س یحرارت کمتر یماننوع س یندرمتر مکعب باشد. ا گرم یلوک 280مقدار آن از یدنبا شود یم

. کند یم

آهن و روباره کوره پرتلند معمویل یمانس ینکراز کل یشدن ـبلوط یاباز آس یماننوع س ینپرتلند روباره )سرباره(: ا سیمان

یماناز س یشترب یابه خصوص در آب در یمیاییو در برابر ضبله مواد ش کند یم یدتول یکه حرارت کم شود یساخته م یگداز

.کند یمقاومت م معمویل

107

نوع یناست. مصرؼ ا یکم یارآهن و منگزن بس یکه دارا شود یساخته م یازمواد خاص یمانس ین: ایدپرتلند سف سیمان

ـبصوص مصرؼ یهاروشن باشد و معموال نبراه با سنگدانه یا یدبه مبا با رنگ سف یازاست که ن ییؿبدود به جا یمانس

.شود یم

یبرا یدنبا یمانس یناست و از ا یو نازک کار ییبنا یکارها یساخت مالت و اجرا یبرا یمانس ین: اییپرتلند بنا سیمان

ساخنت بنت استفاده کرد.

ماده مضاؼ دافع آب به آن افزوده یاست که مقدار پرتلند معمویل یمانمشابه س یمان،س نوع ینپرتلند ضدرطوبت: ا سیمان

یماننوع س ینعمده ا یای. مزاشود یاست و نبانطور مصرؼ م پرتلند معمویل یمانمثل س یمانس ینشده است . خواص ا

آب یکارنازک یهو ال یابدکاهش تا عمل مکش آب کنترل شود و دداستفاده گر یکار نازک یهاست که در پشت ال یموقع

خود را پس ندهد.

خبصوص یندآن فرآ یبر رو یداست که در هنگام تول پرتلند معمویل یمانمشابه س یماننوع س ینپرتلند ضد آب: ا سیمان

رییکه در موقع انبار کردن از جذب رطوبت جلوگ یدبه وجود آ یمانذرات س یروکش ضد آب بر رو یکتا پذیرد یاقبام م

شود. لوطـب یشترب یقهدق یک ید. در هنگام استفاده بایدمبا

یتاز پخت ـبلوط سنگ آهک و بوکس یماننوع س ین. اشود یپرتلند ؿبسوب مب یمانس یمان،نوع س ینباال: ا نیبا آلوم سیمان

. ندک یاست و در برابر سولفات مقاومت م یعسر یاربس یمانس ین. روند کسب مقاومت اآید یدرکوره به دست م

دوده یناست. ا پرتلند معمویل یمانو س یگداز پودر سرباره کوره آهن یااز دوده نرم یـبلوط یمانس ین: اپزوالین سیمان

از نوع یمانس ین. ادهد یالعمل نشان م عکس شود یپرتلند آزاد م یمانس یدراتاسیونکه در هنگام ه ینسبت به آهک، آزاد

کم حررات است.

درالشود یم رین شدن قباعث روا یادز گرمای انتخاب شود که در حوادث مناسیب ریق یدبا ییهنا یه. در مناطق گرم خصوصا

با یدهدم ریهایاز ق یداست با یادکه اختالؼ درجه حرارت روز تابستان و شب زمستان ز یروان نشود. در مناطق یطؿب

از یستن یاددرجه حرارت ز یناطق که اختالؼ اشود و در من استفادهآخر یهال کاری یقدرعا 25/85 یا 15/90مشخصات

.شود یاستفاده م 60×70 ریق

کردن یابؿبصول آس یمانس ین. اشود ی( است که درآب و هوا سخت میدرولیک)ه از مصاحل چسبنده آیب یکیپرتلند سیمان

پخته شده است. از آهک و رس است که بر اثر حرارت به خویب یـبلوط

مبایند یگچ ـبلوط م درصد وزین 5/3تا 5/1آن رابا ینکرکردن کل یابدر هنگام آس یمانس یریکنترل زمان خودگ برای.

یماندر س درصد وزین 5از یدمقدار آن نبا ین. بنابراشود یمالت م یاموجب بروز ترک در بنت یماندر س یزمیمن یداکس وجود

ذباوز کند.

درصد مواد رس باشد. 12- 25و یمدرصد کربنات کلس 78 – 75شامل یدپرتلند با یمانس یدتول یخام برا مواد

ترآن طوالین و زمان پخت یماناستفاده از س نیو هرچه زمان ب شود یم یعتسر یمانس رییخودگ یطحرارت ؿب یشافزا با

. شود یکندتر م یزآن ن رییشود، خودگ

108

کند یرا کند م یمانس رییچون گچ، خودگ یبه نبراه امالح آب.

از حد یشب یشخواهد شد و با افزا یشترباشد مقاومت آن ب یشترحررات و فشار در هنگام سخت شدن بنت ب یزانم هرچه

فشار از مقاومت خواهد کاست.

یهها و کل ساخت بنت جهت ساختماهنا، جاده یکاربرد را دارد و برا یشترینب یماننوع س ین( : ا1)نوع پرتلند معمویل سیمان

به اندازه بتین یکارها یهکل یبرا یماننوع س ینکسب مقاومت ا گردد یمصرؼ م یستن ای یژهو به خواص یازکه ن ییکارها

است. یعسر کایف

آن را با دقت یهتفاوت که مواد اول یناست با ا پرتلند معمویل یماننبانند س یماننوع س ین( : ا2پرتلند فبتاز )نوع سیمان

و به سرعت هم سخت گریند یخود را م یعسر یلیخ یماهناس ینگونه. اکنند یم یابآس یشترو ب کنند یو استفاده م یههت یشتریب

.دهند یهجوم سولفاهتا از خود نشان م رابردر ب یو مقاومت افزونتر شوند یم

بودن یزاست و به علت ر پرتلند معمویل یمانمشابه س یماننوع س ینا یمیایی( : از غباظ ش3)نوع ریپرتلندزودگ سیمان

شود یساخته م ریپرتلند زودگ یمانکه با س . در بتینشود یسن بنت م یلمقاومت دراوا یعاعث کسب سرذرات آن، ب

. شود یم یشترسرعت کسب مقاومت بنت ب یه،اول رییاز خودگ پس است. ویل پرتلند معمویل یمانمشابه س یهاول رییخودگ

.شود یم یهسرد توص یوااستفاده از آن در ه کند، یم یادیحرارت ز یدتول یماننوع س ینچون ا

و نبانطور که از گرید یصورت م یبه آهستگ یماننوع س ین(: روند کسب مقاومت توسط ا4پرتلند کم حرارت )نوع سیمان

مصرؼ آن یلدل ینکمتر است به ا پرتلند معمویل یمانشده توسط آن نسبت به س یدنام آن مشخص است مقدار حرارت تول

یهاست توص یو الزام یایتح یامر که کم شدن حرارت بتین اییج یعینمانند سدها، یادبا حجم ز های یزیبنت ر یبرا

.شود یم

هستند. یفدر برابر فشار مقاوم ودر برابر کشش ضع یماینس ؿبصوالت

روش ـبازن دوار و روش فشار خبار است. ی،روش تنگ گذار یی،حوضچه آهک شو یقهشکفنت آهک شامل طر روشهای

باشند یتر م نسبت به نوع خالص یشتریب یارذباع یتخاص یهستند، دارا یزیتمن یشتریمقدار ب یکه دارا ییها آهک معموال

.دهد یحجم مب یریهستند. آهک شکفته درهنگام سخت شدن تغ یشتریب سخیت یدارا یزيبیمن ییها طور آهک نیو نب

و اندودها مصرؼ ییبنا یو آهک، درکارهاماسه آهک، گل آهک، باتارد، گچ یها شکفته در ساخنت شفته و مالت آهک

یبنت آهک ی،شده آهک یدارپا یها کردن خاک و ساخنت خشت یدارپا ی،ماسه آهک یدر ساخنت آجرها نی. نبچنشود یم

.شود یم رییگمتخلخل از آهک هبره یا نیسنگ

یریپذانعطاؼ آب، ینگهدار یشافزا ی،کاربرد یتو قابل رییطب یتخاص یشباعث افزا یماینس یها آهک به مالت افزودن

ها و اندودها درمقابل آب، مالت یری. کاهش نفوذپذشود یم ییمالت به مصاحل بنا یشترب یمالت ربت تنش و چسبندگ یشترب

ؿباسن افزودن آهک به مالت یگرحجم آن پس از گرفنت از د اندناز خشک شدن مالت و ثابت م یناش یکاهش صبع شدگ

است. یمانس

109

درصد 100 ایل 85به یبقر شوند، یسخت م یشدن به کربنات به آهستگ یلتبد نی)چاؽ(: که در ح ییاهو های آهکCaO

. دهد یاز خود بروز م یادیمدت حرارت ز ینا یودرط گردد یزود شکفته م یلینبراه دارد و خ

هم یرآبراه دارند. در زدرصد آهک به نب 85تا 75. باشد یم یرس یناخالص یکم ی)الغر(: که دارا آیب یمهن های آهک

دارند. ییهوا یها از آهک یشب و مقاومیت شود یاقبام م یشکفته شدن آهنا به آهستگ شوند یسخت م

درصد آهک دارند و نبچون 75تا 65. آید یدار و نرم کردن آن به دست م رس یآهک یها : از پخنت سنگآیب های آهک

دارند. یاندک یارحجم بس یاددن و ازدسرعت شکفته ش ویل شوند یدرون آب سخت م یمانس

و باشد ی( مورد مصرؼ م)آیب یدرولیکمالت ئ یکاست از خاک و شن و دوغاب آهک که به عنوان یآهک: ـبلوط شفته

به هوا ندارد. یازیسخت شدن ن یبرا

هر مترمکعب شفته دوغاب آهک شکفته چاؽ در یلوگرمک 350تا 200 نیشفته آهک ب یبرا یازمقدار آهک مورد ن معموال

.باشد یم

باشد. یسنگ یها درصد دانه 20 یبه طور متوسط دارا یدشفته با یمورد استفاده برا خاک

روز از 5حداقل به طور متوسط یدشفته با یبر رو یبارگذار یاست. برا یریگرفنت شفته برحسب درجه حرارت متغ زمان

زم را کرده باشد. که شفته افت ال یآن گذشته باشد. به طور ىبنتزمان ر

یآهن بامالت آهک ینیوم،آلوم ی،چون سرب، رو فلزایت یدر ساختمان از نبجوار یدفراوان آهک با ییبترک یلعلت م به

یآهنا خوددار هبیتدر یدگیمقاوم از پوس یبا رنگها یزیرنگ آم یا یقنوار عا یچیدناندود کردن، پ ریکرده و با ق یخوددار

به عمل آورد.

جالب است. یارکه بس آورند یبه وجود م یباییو سوخته در ساختمان به علت تضاد، ز یقلیص یتاز گران یقیز تلفا استفاده

تر مقاوم یآهک یها سنگ یرنسبت به سا ویل باشد یآلوده چندان مقاوم مب یکه گرچه در برابر هوا ییتآهک دولوم سنگ

است.

سبز، ی،ا قهوه ،قرمز، صوریت یها . سنگ مرمر به رنگباشد یم یلصآن نشانه ناخا یها خالص است و رگه یدمرمر سف سنگ

. شود یم یافت یاهو س یتا خاکستر یدکرم و سف ی،لبود

شود یم یهآن توص یقلیص ریسطح غ یسطوح خارج یبرا ین. بنابراشوند یمرمر م یبموجب زبر اسیدها.

از یسازکف یبرا یشترو ب باشد یسخت م یسطح یدارا با دوام و یاربس سنگ ینسنگ دگرگون شده است. ا ماسه کوارتزیت

.شود یآن استفاده م

باشد. فوقاین یها بزرگتر از رج یدشده در رج اول با یدهسنگ چ قطعات

باشد یؿبلول برآهنا م یها ها اثر مبک فساد در سنگ یاصل عامل.

توانند یدرشت دانه م یها . خاکباشد یتوده خاک م یکه درتاب ربمل خاک مؤثر است وزن ـبصوص حجم یاز عوامل یکی

.یابنددست یزهااز دانه ر یشتربر اثر تراکم به وزن ـبصوص ب

110

یاه،آن شامل س یها درون آن است و رنگ های یرنگ آن به خاطر ناخالص یکنرنگ است . ل یدرس خالص، سف خاک

.شود ی، کبود و زرد م یا قهوه ی،خاکستر

مصرؼ خاک درمالت گچ و شود یگل مصرؼ مگل آهک، گچ و خاک ، گل و کاه یها رس درساخنت شفته، مالت خاک .

کردن آن است. ریترارزان شدن وکندگ یخاک برا

کنند یدرصد آب و سرکه با کمک برس نرم پاک م 4تا 2برطرؼ کردن شوره آجر، سطح شوره زده را با ـبلوط برای .

گویند یم گلداین یا قلمداین یک یمهبه هر ن یمکن یمتقس یمن 2: اگر آجر را از عرض در جهت طول به قلمداین.

ساختمان است. حداقل یدر بنا یکنواختآن به طور یعو توز یو موضع یانبساط و انقباض سطح یرشپذ ی،بندکش نقش

در متر مکعب است. یمانس یوگرمکل 400 یمالت بند کش یارع

یدسطح آن ذباوز مبادرصد 50از یدنبا بتین یها در بلوک خایل یفضا سطح.

متخلخل هستندکه ا ینیپا یاربا وزن ـبصوص بس ییهبلکس، بلوکها یا سیپورکس یقعا ینها هبتر بلوک ینو به صورت کامال

.خورند یم یخوم شوند یاره م صوت وحرارت هستند و به راحیت

و ربت فشار در گریند یقرار م زهیگالوان های یمدسته س نیب یبه حالت مواز نیماش یلهبه وس ین یها : ساقهکانتکس

.جویند یسود م ینهاسقف کاذب و مانند ا یوارساخت د یؿبصول برا یناز ا شوند یبافته م یـبتلف یها ضخامت

شود یاستفاده م یوارهاوآستر د یزدن طاؽ بند یمالت گچ و خاک برا از.

صاؼ وبدون یکار یدسف ینباشد برا تیکنواخسطح اندود شده صاؼ و شود یباعث م یگچ یها مالت رییخودگ سرعت

کردن سطح آستر از یکنواختزبت و یآستر از مالت گچ زنده و برا یهال ی. برامبایند یاندود م یهموج، سطوح را در دوال

آن را ان مبایند یمالت گچ کشته استفاده م .نامند یدوگچه م دودکه اصطالحا

باشد مالت ترک یادکم است چون اگر ز یارمالت بس ینضخامت ا دهند یم یشمالت گچ کشته آب مالت را افزا یههت برای

.دارد یبر م

و سرب یزدن و خورده شدن آهن، رو مالت موجب زنگ ینآن، ا یبکم ترک یداریعلت ؿبلول بودن گچ در آب و پا به

مبود. یکار یقعا فلزات نبجوار با گچ را به خویب یدبا یلدل نی. به نبشود یم

دارد و از ـبلوط خاکستر و یبه نام ساروج که منشأ آهک نوع مالت آیب یک یراندر ا یمانس رییو به کارگ یدایشازپ قبل

شده یمرطوب استفاده م یساخنت آب انبارها و مکاهنا یمالت برا ینرواج داشته است که از ا شود یآهک و آب ساخته م

است.

3منشأ یدار آهک، های سنگCaCo 3یبدرجه حرارت ترک 900به یبردن قر. با به وجود آوباشند یمCaCo را در

.کنند یم 2Coو گاز CaOبه آهک زنده به فرمول یلو آن را تبد شکفند یم سنیت یاو یزهمکان یها کوره

2به آهک شکفته با فرمول یلو تبد یبزنده را با آب ترک آهک)(OHCa است ها یاییماده از دسته قل ینکه ا کنند یم

دارد. ایدهبا اس یدیشد یبترک یلوم

111

است به خاطر درجه ذوب باال از آن به منظور اندود گراد درجه سانیت 2500رنگ با درجه ذوب یدسف یزنده جسم آهک

. کنند یها استفاده م مبودن سطح کوره

کند یم یداحجم پ یاد. آهک پس از شکفته شدن ازدخوانند یرا شکفنت آهک م یمکلس یدراتآهک زنده به ئ یلتبد عمل.

ریمانع از تبخ یدآهک را بپوشاند و با یرو یدبه آب اضافه شود نه آب به آهک. آب با یسیتبا شکفد یکه به سرعت م آهکی

هوا یدآهک تول ینافزودن آهک شود . ا یلهآب به وس . کند یم ییمالت کامال

یدنوع آهک تول ینور گردد. ا از آن در آب غوطه یمیآنقدر آب به آن اضافه مبود تا ن یدبا شود یکه متوسط شکفته م آهکی

.مباید یم آیب یمهمالت ن

آن را مرطوب کند. از ا یدبا شود یشکفته م یکه به آهستگ آهکی یها آهک مالت ینآنقدر آب به آن اضافه کرد تا کامال

. شود یم یدتول آیب

112

(مواد و مصالح) شناخت

دارد یمرنگ آن رابطه مستق ریگیچوب معموال با ت دوام.

چوب است. یبع ینمهمتر کشیدگی هم

شود یرطوبت و حرارت باعث کاهش مقاومت چوب در برابر طبش م افزایش.

رود یبه م ییسقف منازل روستا یساخنت جعبه و به صورت زبته برا یبرا یرپذشکاؼ هایچوب.

سخت و سنگ چوب مبل، تراورس راه یعها، صنا ، روکشالوارها یهنوع چوهبا است و از آن در هت ینو از هبتر نیراش: نسبتا

به قرمز است. یلما یا تا قهوه یدورنگ آن سف شود یاستفاده م یآهن و درساز

روشن یا و رنگ آن قهوه رود یبه کار م یمثل پارکت ساز یینتزئ یچوب سخت وؿبکم است و در کارها ی: دارابلوط

است.

مثل یشو در ساخت کاغذ و ابزار مقاوم نسبت به سا خورد یشکاؼ م است و به سخیت نیچوب سخت و سنگ ی: دارافبرز

.رود یپاشنه کفش وکف رنده به کار م یسی،دوک نخ ر

ستون معادن و تونلها وساخت قرقره و یسخت با وزن ـبصوص باال و شکننده است و برا یاردرخت بس ین: چوب ااقبیلی

به سرخ است. یلو رنگ آن ما رود یبه کار م یشمقاوم به سا لوازم چویب

کاربرد فراوان دارند. چویب ریهایت یهکاغذ، زبته، روکش و هت یههستند و در هت یدچوهبا سبک و سف ین: ایزیو ترب صنوبر

کاربرد یو ساخت لوازم خانگ دسیت یعو با دوام است و در صنا نیسخت، متراکم و سنگ یاربس یچوب از چوهبا ین: امششاد

دارد.

یو برا شکالیت یا تا قهوه یدرنگ مناسب و مورد پسند از سف یسخت ومقاوم و دارا یمهن نی،نگس یمهاست ن : چویبگردو

.شود یاستفاده م یروکش زبته چندال، پارکت و درساز یههت

در سطح یهوازآن در ساخنت در، روکش و زبته ال باشد یبه کرم بوده سبک و شکننده م یلما یددرخت سف ین: چوب اافرا

.شود یماستفاده یعوس

ؿبکم است و در صنا به زرد، چویب یلکم رنگ متما ییخرما ینهچوب با زم ین: املچ روکش و مبا کاربرد دارد. یعنسبتا

و نیاست سخت سنگ چویب باشد، یشکل م صدیف ینهبا زم یددرخت به رنگ کرم تا سف ینزبان گنجشک: چوب ا یا ون

کاربرد دارد. یات ورزشو ادو یساز یقروکش ، قا یعکه در صنا یرپذطبش

روند یبه کار م یو قبار ساختماین یکارها یبرگ برا سوزین چوهبای.

یناتتزئ یوکارها یدرساز یبرا یشکم و ب یزن یرب. از فکنند یم یهوکاغذ باطله هت یشکرن یاؼرا از خرده چوب، ال یرب: ففیرب

.شود یساختمان استفاده م یداخل

یاست که برا یاو تنها ماده آید یبه دست م ریق ریو از تقط رود یافظت کننده چوب به مشار ممواد ؿب ترین يبی: از قدکرزوت

است. روغین یها و جزء گروه ؿبافظت کننده رود یبه کار م یاؿبافظت چوهبا در در

آید یبرنج بدست م یاژآل یمس و رو یببرنز و از ترک یاژمس و قلع آل یبترک از.

113

و پرچ است. یخبا استفاده از م یوالداتصال لوله کرکره ف روش

شود یاستفاده م یاز درز قفل یا یوسته( از جوش پ) حلزوین ریالدار اسپ موج یها لوله برای .

چهار برابر فوالد است. ینیوم،آلوم ییگرما یتهدا قابلیت

است. پذیر یبآس یاربس ها یدفلز است ودر مقابل اس ترین یبعد از نقره هاد مس

شود یو... استفاده م ریآالتو مهره وش یچپ ی،برقب های یمرخون یلهزدن سکه، ساخت لوله، م ینج برابر ازآلیاژ.

شود یآب استفاده م یها سکه زنگ و پمپ یاتاقان،ها، چرخ دنده نیونبچن یهنر یزهایساخنت چ یمفرغ برا یابرنز از.

PEرد.دا یاریمصارؼ بس یو سبک ارزاین یلاست که به دل یکی، پالست

کنند یدرصد دوده به آن اضافه م 2و اشعه ماوراء بنفش معموال حدود یدر مقابل هوازدگ یلنات یمقاومت پل یشافزا برای.

یداست که تاکنون تول یکیپالست ینسبکتر پروپیلن پلی (.شده استP.P )

متخلخل است. یبند یقاستفاده عمده آن در مواد عا ی،پنبه کوه یا آزبست

شود یلوله و امثال آن استفاده م بندی یقعا یبرا ای شهیش یاؼال از.

شود یم یدتول و صویت حراریت یقعا یبرا ییها و لوحه یاست که از آن کاش یلیساز جنس س یدو سف معدین یا ماده پرلیت.

ک و بنت نسوز بنت سب یههت یو برا آید یاز خاکها به دست م یا و از حرارت دادن دسته نامند یم را پوکه صنعیت هایدیت

کاربرد دارد.

هستند. یکیمواد آکوست یتآزبست، پشم سنگ و پرل یاؼال ،مانند چوب، ین موادی

و مقاومت شود یحالل استفاده م یبه جا یدروکربنهافرار مانند ه یعاتهستند که در آهنا از ما ییها : رنگروغین های رنگ

کرد. یاطاحت یلیخ یداست و در هنگام استفاده با ینیرنگها پا یناشتعال ا یدارند. دما یدر برابر عوامل جو یادیز

یاحاد و یطو در شرا یتانیومت یدآهن، اکس یدکرومات دار، اکس روغین ینرز های یآستر یعاد یطسطح فوالد: در شرا برای

که فوالد در برابر ییطو در شرا شود یدار استفاده م سرب یدیالک یاز آستر شود یکه فوالد در داخل بتون مصرؼ م یموارد

.شود یاستفاده م دار سربفلز یرپوکس یاست از آستر یمیاییمواد ش

است. یالتکس یوناموس یا ینیومآلوم آماده یمناسب آستر یسطوح آسفالت، آستر برای

زدا است.رنگ ینمهمتر یلنکلرومت دی

شفاؼ یلیکوینآجر و سنگ معموال از ماده سسطوح یو برا شود یاز التسک به عنوان آستر استفاده م یسطوح گچ برای

.شود یاستفاده م

یگروه در آن است که اکثر رنگها 2 ین. اختالؼ عمده اکنند یم یمتقس و روغین یکپالست یها گروه رنگ 2را به ها رنگ

آیب یاما رنگها شود یدرآن حل م یمراست و پل حالل آیب یک یعؿبلول هستند که ما یرنگها ریآیبشونده غ یقرقعمدتا

سخن اختالؼ یگربه د دهد یم یلرا تشک یوستهوآب، فاز پ یوستهناپ فاز یمر،هستند که در آن ذرات پل یکیپالست یرنگها

آهنا است. ینرگروه در نوع ت 2 ینا

114

تقرشود ی( استفاده مینرکننده )ت یقهستند که از آب به عنوان ماده رق ییرنگها یکپالست های رنگ . یکپالست یانبه رنگه یبا

خارج و های یطبر سطوح بتون پالستر و چوب در ؿب یهرنگ رو یبرا یهستند. از رنگ التکس یالتکس یرنگها ساختماین

و یادنامطبوع کم، سهولت نظافت، دوام ز یکاربرد سرعت خشک شدن، بو سهولتآن، یای. از مزاشود یداخل بنا استفاده م

55از یشتراست و به ندرت با ب یزدگ یخانعقاد آن هنگام یالتکس یرنگها یباعدم نفوذ در برابر کثافات است. از مع

.شود یم یددرصد جامد تول

115

()یو معمار اقلیم

یزانچون تابش آفتاب، دما، رطوبت هوا، وزش باد و م یعوامل یجهنت کند یانسان رابطه برقرار م یشتا آقبا که با آسا اقلیم

.گویند یم یمیاست. که به آهنا عوامل اقل یبارندگ

دارد. یدرجه حرارت سطوح مورد سباس آن بستگ یریاتا به تغروزانه و ساالنه درجه حرارت هو یریاتتغ میزان

که در ارتفاع یمشخص مناطق یاییعرض جغراف یکو در باشد یدرجه حرارت هوا م کننده ینیتع یزن یااز سطح در ارتفاع

هستند. تر ینیقرار دارند سردتر از مناطق پا یشتریب

در هوا وجود دارد.است که به شکل خبار از رطوبت هوا مقدار آیب منظور

خط استوا بوده و در یحداکثر رطوبت هوا در نواح ین. بنابرادارد یرا در خود نگه م یشتریهوا گرمتر باشد خبار آب ب هرچه

.یابد یکاهش م نیجهت حرکت به طرؼ قطب

الزم است که یلدل نیآن و به نب یدما یریاتانسان قابل ربمل است تا تغ یبرا یشتررطوبت هوا ب یریاتتغ یش،منطقه آسا در

ساختمان با دقت کنترل شود. یک یداخل یهوا یدما

مبا و آب هبادا یا یاهکاریبا گ یعیبه طور طب یا یکیبا وسائل مکان تواند یرطوبت به آن م یشافزا یلهمبودن هوا به وس خنک

.ریدها صورت گ فواره

کند یم یدتول یشتریحرارت ب مباید یم یاز آسبسفر را ط یفاصله کمتر یدمرتفع چون اشعه خورش درنقاط.

مباید یکامال از شرؽ طلوع کرده و در غرب غروب م یدو اول مهرماه خورش یندر اول فرورد تنها.

شود یم یلو سطح افق تشک یدامتداد اشعه خورش نیاست که ب ای یهتابش: زاو زاویه.

آید یم یدپد یه افق و مشال واقعبر صفح یدامتداد خورش یرتصو نیاست که ب ای یهتابش: زاو جهت.

شده به یدهتاب یدیخورش یدو برابر انرژ یباتقر یشده به سطوح افق یدهتاب یدیخورش یگرم تابستان مقدار انرژ یروزها در

است. یسطوح عمود

از یوارهاد ینا .کنند یم یافتمقدار آن را در خرداد در ینمقدار تابش آفتاب را در آذرماه و کمتر یشترینب جنویب دیوارهای

صبح 9در اواسط تابستان از ساعت جنویب یوارهای. دمبایند یم یافتتا اسفند تابش آفتاب را از طلوع تا غروب در یورشهر

.گرید یدر ظهر صورت م یوارهاد ینا ی. حداکثر تابش آفتاب بر روگریند یم اربعدازظهر مورد تابش آفتاب قر 2تا

در تابستان حداکثر گریند یاز تابستان مورد تابش آفتاب قرار م یشتردر زمستان ب ریبو جنوب غ یجنوب شرق دیوارهای .

بعدازظهر صورت 4تا 3 نیب جنوب غریب یوارهایصبح و بر د 9و 8ساعت نیب یجنوب شرق یوارهایتابش آفتاب بر د

بعدازظهر هستند. 3تا 2و حصب 10تا 9 یبساعات به ترت ین. در زمستان اگرید یم

سطح آهنا را کاهش خواهد داد. یاحتمال وقوع تعرؽ بررو یوارهامصاحل د مقاومت حراریت افزودن

ها یهال ینکه ا ی. هنگامگریند یمورد استفاده قرار م حراریت یقعا های یهال یوارد یکاز عبور گرما از داخل رییجلوگ برای

نصب گردند. یوارد یاست که در سطح داخل یوقعاز م یشترب ریشانبه کار برده شوند، تأث یوارد یدر سطح خارج

است. یمیجزء آن در برابر عوامل اقل ریپذیرترینساختمان تأث یک بام

116

باشد یبنت سقف م یرو حراریت یقؿبل نصب عا هبترین.

یقعا نیباشد. ا حراریت یقعا یدارا شوند یگرم م یکیکه با وسائل مکان ییاطاقها یهکه کل شود یم یشنهادمناطق سرد پ در

یقعا نیکه ب یخارج ساخنت خبار یالزم برا های بیین یشقرار داده شود. بشرط آنکه پ رطوبیت یقعا یربنت بام و ز یرو یدبا

عمل آمده باشد. به شود یم هبادا حراریت یقو عا رطوبیت

توأم شوند. یکدیگرباران با که باد و دهد یم یرو یها هنگام مقدار نفوذ آب به داخل مصاحل ساختمان یشترینو ب ترین عمده

کامل در خود خبارآب داشته باشد. یتاست که با ظرف ییاشباع شده هوا هوای

دما و ی،داخل یدارند عبارتند از: فشار خبار هوا ریساختمان تأث یکو دوام تعرؽ در هبادکه در ا یعوامل ترین عمده

.یوارهاانتقال خبار در د یتو قابل یسطوح داخل یرینفوذپذ

بوده و یردر برابر آب و خبار نفوذپذ باشد، یم یماینبنت سبک و بلوک س یا که مصاغبشان آجر، بنت معمویل دیوارهایی

.مبایند یآب جذب م یادیشود، مقدار ز هبادشان تعرؽ ا در داخل یا یبر سطح داخل یا ریندکه در معرض باران گ یهنگام

آهنا یاجرا ۀمگر آن که جنس مصاحل و كبو مبایند یمب هباددر برابر باران ا یثرحفاظت مو یج،را با مصاحل ساختماین دیوارهای

داشته باشد. یکم یریمالحظه و نفوذپذ قابل بوده و ضخامیت عایل

هستند. جزء مواد ضدرطوبیت یلیکانس یاعمل شده یماینو رنگ س پارافنی

بازشو در دو ظبت رو به باد و پشت به یها است که قسمت ینموثر و قابل استفاده ا یههتو یک هبادا یاصل برا ترین عمده

باد قرار داشته باشند.

باشد. یلکه جهت وزش باد نسبت به سطح پنجره ما شود یم هبادا زماین یههتو ترین مناسب

شامل: یرانا یمچهارگانه اقل تقسیمات

1- خزر( یایدر معتدل و مرطوب )سواحل جنویب یماقل

2- (غریب یهناسرد )کوهستا یماقل

3- (یگرم و خشک )قسمت مرکز یماقل

4- ( است.یرانا یگرم و مرطوب )سواحل جنو یماقل

در تابستان و اعتدال آهنا در فصل زمستان است. یدشد یگرما یرانگرم ا یماقل های یژگیو از

معتدل است. یگرم و مرطوب و زمستاهنا یاربس یگرم و مرطوب، تابستاهنا یماقل های یژگیو از

یماهها نیفقط ب مشایل یوار. دگریند یدر زمستان کمتر از تابستان مورد تابش آفتاب قرار م و مشایل و غریب یشرق دیوارهای

.گریند یساعات بعدازظهر مورد تابش آفتاب قرار م ینو در صبح زود و آخر یورشهر ایل ینفرورد

مبایند یم یافتآفتاب را در یممقدار تابش مستق ینمترو در زمستان ک یشترینمسطح در تابستان ب یها و بام یافق سطح.

هوا در آن سطح نسبت عکس یانرنگ و سرعت جر سطح، روشین یکدر یشده در اثر تابش آفتا هبادحرارت ا میزان

.یدرا جذب مبا یشتریحرارت ب یمقدار انرژ تواند یتر باشد م سطح زبرتر و ناصاؼ یکدارد. ضمنا هر چه

117

که با یگربه جسم د یاز جسم یادر داخل اجسام و تواند یمولکول به مولکول نبجوار، حرارت م یکاز گذشنت حرارت با

تر باشد، متراکم یوارد یک. معموال هرچه مصاحل شود یم یدهنام «یتهدا»نوع انتقال حرارت ین. ایدآن سباس دارد، عبور مبا

.مباید میاز آن عبور یتبه شکل هدا یعترحرارت سر

شود یم یدهنام یینوع انتقال حرارت جاجبا ینحرارت را از سطوح گرم به سطوح سرد انتقال دهد. ا تواند یهوا م نجریا.

مصاحل آن با مقاومت حراریت یساختمان نسبت به سطوح خارج یک ینوسان درجه حرارت در سطوح داخل کاهش

نسبت به زمان مربوط به یسطوح داخل یر و حداقل دماحداکث هبادافتادن زمان ا ریآن متناسب است. اما به تأخ یوارهاید

دارد. یبستگ یوارمصاحل د حراریت یتبه ظرف یسطوح خارج

باشد یشترب یوارد یک حراریت یتدارد. هرچه ظرف یمصاحل آن بستگ یبه ضخامت و فشردگ یزن یوارهاد حراریت ظرفیت

.یابد یبه طرؼ داخل انتقال م یبا سرعت کمتر یخارج یگرما

یتساختمان با ظرف یکاست، مثل مناطق خشک، یادهوا و شدت تابش آفتاب ز یروزانه دما یریاتکه تغ یمناطق رد

.یدخود را کنترل مبا یداخل یهوا ییگرما یتوضع یقابل توجه یزانقادر خواهد بود به م یادز حراریت

ی،وجود دارد، مثل مناطق مرطوب ساحل یزنداخل معموال در شبها یهوا یکه مشکل گرما یدر مناطق یادز حراریت ظرفیت

.باشد یمب یدمف

مصاحل آن است. یژهو یوزن ـبصوص، ضخامت و گرما یجهنت یوارد یک حراریت ظرفیت

آن، که روزها مورد یمناطاؽ نش یوارهایکه د شود یم هبادا در ساختماین یزیکیف یشاز نظر آسا یداخل یطشرا هبترین

از مصاحل گریند یکه شبها مورد استفاده قرار م ییها قسمت یراطاؽ و سا یوارهایو د نیصاحل سنگاز م گریند یاستفاده قرار م

سبک ساخته شده باشند.

یگرشطرؼ خود به طرؼ د یکاز در برابر انتقال حراریت یوارکه آن د عبارتست از مقاومیت یوارد یک حراریت مقاومت

.مباید یم هبادا

گردند یبنا م حراریت یتبا حداقل ظرف یماهنا با مصاغبمناطق معتدل و مرطوب ساخت در .

یو دارا شوند یدارند بنا م یادیز حراریت یتخشت و گل که ظرف یلاز قب یمناطق گرم و خشک ساختماهنا با مصاغب در

متراکم هستند. بافیت

شود یاستفاده م یعیبه شکل طب یداخل یخنک مبودن هوا یبرا ریمناطق گرم و خشک از بادگ در.

است. یجنوب شرق یا مناطق گرم و خشک جهت استقرار ساختماهنا، جنویب در

که در مناطق دارد. در حایل یشتریب یتمصاحل انب هوا کم است مقاومت حراریت یمناطق مرطوب که دامنه نوسان دما در

دارد. یشتریب یتمصاحل انب حراریت یتاست ظرف یادهوا ز یخشک که دامنه نوسان دما

مصاحل یهال یکو یبه سطح خارج یکنزد یقعا یهال یکشامل ییب،ترک یوارهایدر متاطق گرم د یوارنوع د ترین بمناس

.باشد یم یدر قسمت داخل نیسنگ

118

یادز حراریت یتبا ظرف بتین یوارهایهستند عبارتند از: د یدمف یعیخنک نگه داشنت ساختمان به طور طب یکه برا مصاغبی

مصاحل ضدرطوبت یلهمنبسط شده که خود به وس یکمثل پالست حراریت یقعا یهال یک یلهه وسآهنا ب یکه سطح خارج

اند. پوشانده شده

غریب یساختمان در جهت ؿبور شرق یدگیتابش آفتاب باعث کش یادساختمان و شدت ز یهوا باعث فشردگ سردی

.گردد یم

هوا قرار دارند کوچکتر هستند. یتابش آفتاب و دما ریدر معرض تأث یشترکه ب یبنا اضالع یبرا آل یدهفرم ا یک در

ساختمان یاصل یدر داخل ساختمان، گرم در زمستان و خنک در تابستان الزم است مبا ییگرما یطشرا ینهبتر هبادا برای

به طرؼ جنوب قرار داده شود.

119

()یانقباد ید/ وحیرانا یسنت یهابن یمیاقل بررسی

یماثرگذار بر اقل عوامل:

1تابش )صفر تا نود( و یه. زاوشود یساعات روز م یریها و تغباعث به وجود آمدن فصل نی: اكبراؼ ؿبور زمیدػ خورش

درجه( 180جهت تابش )مشال صفر درجه و جنوب

2ریو بادگ هایو بلند باد با: فرم بنا، درختان، و پسیت یتمطلوب. هدا ریػ باد: باد مطلوب و غ.

3ؿبافظ در برابر ،یهسا هبادرا خنک، ا یط. درختان ؿبشود یم یلآب، باعث تعد حراریت یباال یت: ظرفیاهػ آب، رطوبت وگ

هوا و... یۀباد، گرد و غبار، تصف

4ریو تأث یدآفتاب بودن، د یا یه: توجه به باد، ساها ی. نانبواریاارتفاع از سطح در یایی،عرض جغراف :یاییجغراف یتػ موقع

. یاهانبر رشد گ

فالت یػ دشتها4 کوهستاین یػ نواح3فارس یجعمان وخل یایػ کرانه در2خزر یایدر ػ کرانه1: یرانا یمیاقل بندیتقسیم

1خزر: یایدر ػ کرانه جنویب

ییآب و هوا یاتخصوص دشت و کوهستاین یهدو ناح ی: در سبام سال بارندگیمیاقل شرایط:

1یاهیگ یعػ پوشش وس4ػ اختالؼ کم درجه حرارات در شبانه روز. 3. یادػ رطوبت ز2در سبام سال. یػ بارندگ

از باد سرد و باد نبراه با باران. در ریی. درفصول سرد: جلوگ یهسا هباداستفاه از کوران هوا و ا : در فصول گرم:راهکارها

و رطوبت ؿبافظت شود. یاز بارندگ یدفصول سال ساختمان با یهکل

باز و گسترده تا از کوران هوا استفاده شود. ساختماهنا در وسط حیشهر بافت و در اطراؼ کوتاه. یو فضا یعوس یاط: کامال

باد قالب بتواند استفاده کند. یاو یاساحل و در نیکه از باد ب جهیت

یادو رطوبت ز یبنا: مقابله با بارندگ فرم

ػ کف طبقه نبکف باالتر از یرزمنیػ ساختمان برونگرا ػ عدم وجود ز گرد( در اطراؼ ساختمان )غالم یوانػ ا یبدارش بام

دو طرفه. یهػ استفاده از هتو نیزم

و آهک. یدگل با برنج، رس سفگل،کاهسقف. اندود:کاه یچوب وساقه برنج برا ،: مصاحل نبایتمصاحل

( ریواین)ش یمکاػ س )برنج(ػ لته سرد )زبته(ػ سفایلپوش : گایلها پوشش

2عمان یایفارس و در یجػ کناره خل

زمستان. ییزکم و در فصل پا یػ بارندگ1: یمیاقل شرایط گرم و یاربس یػ هوا3درسبام سال. یادهوا زػ رطوبت 2و خصوصا

ػ پوشش کم 6. یینزم یرز یػ شور بودن آهبا5روز. ػ اختالؼ کم دما در شبانه4مرطوب در تابستان و در زمستان معتدل.

یاهیگ

کوران هوا، مصاحل مناسب و جهت مناسب بنا. یه،: استفاده از ساراهکارها

ییهوا و کوران یه: استفاده از سایشهر بافت.

120

ؿبصور ػ گسترش شهرها و روستاها در امتداد یمهن یشهر یباز ػ فضاها ییمتراکم ػ بافت روستا یمه: ػ بافت نخصوصیات

.یاساحل و جهت رو به در

بلند و یها اتاقها و پنجره یادو کوران هوا ػ ارتفاع ز یهگرا ػ حداکثر استفاده از سادرون یمهو ن یمرکز یاطبنا: ػ ح فرم

مسطح. ح یػ سقفها یرزمنیو مرتفع ػ عدم وجود ز یعوس یواهنایػ ا هیدکش (یوارهاکوچک )نسبت به ارتفاع د یاطغالبا

تنها یاهیکم بودن پوشش گ یلبه دل داشته باشند مثل چوب. ویل یکم که جرم حراریت یمطلوب استفاده از مصاغب :مصاحل

کاربرد دارد. سقف یزن ریو حص . ینشود یکه فراوان است استفاده م ییااز مصاحل بن یشترو ب رود یپوشش سقف به کار م یبرا

زلزله مقاومت ندارد. برقسمت است و در برا ترین یفبناها ضع ینا

3کوهستاین یػ نواح

ػ رطوبت کم هوا. 3 غرب(. )مشال و مشال نیػ برؼ سنگ2در زمستان و معتدل در تابستان. یدشد یػ سرما1: یمیاقل شرایط

از نوسانات رییگروز باتوجه به برودت هوا: حداکثر استفاده از تابش آفتاب، هبره درجه حرارت در شبانه یاداختالؼ زػ 4

سرد. داز با رییروزانه دما. حفظ حرارت و جلوگ

نیػ جهت آفتاب و عوارض زم3متصل به هم. یهػ بافت متراکم و ابن2کوچک و ؿبصور. یشهر یػ فضاها1: یشهر بافت

به موازات خط تراز و اغلب با عرض کم. یاصل یها و معربها ػ کوچه4در كبوه استقرار و جهت گسترش. کنندهنیمل تأمعا

ػ بام مسطح . 4ػ ارتفاع کم اتاقها . 3گرا. و درون یمرکز یاطح یػ دارا2به حجم کم. یػ نسبت سطح پوسته خارج1بنا: فرم

قطور یوارهایػ د7کوچک. های یاطدرح یواهناػ ا6کوچک. یػ بازشوها5

نیسنگ و سقف با چوب درختان وکاهگل: نبچن یوارهاکه در دسترس است معموال د یزیچ یشتر: بساختماین مصاحل

.یو آجر خشیت یوارهاید

یسنگ یو قوسها یسنگ مصاحل

4فالت یػ دشتها

کم یدگػ بارن2گرم وخشک در تابستان و سرد وخشک در زمستان . یػ هوا1: یمیاقل شرایط

3 .یبادها یرکو یهو حاش یریکو ی. درنواح6دما درشبانه روز. یادػ اختالؼ ز5. یاهی. پوشش کم گ4ػ رطوبت هوا کم

توأم با گرد وغبار.

متراکم. یارػ بافت بس1مناطق بوده است. یندر ا یطشرا یلتعد یرانا سنیت یمهم معمار یاز دستاوردها یکی: یشهر بافت

ؿبصور. ک یشهر یػ فضاها2 سرپوش یکبار یها ػ کوچه3امال

ػ كبوه 5ػ ساختماهنا متصل به هم. 4. یدهو نامنظم و بعضا

استقرار با توجه به جهت آفتاب و باد.

درون1بنا: فرم دارا2گرا و ؿبصور. ػ بناها کامال

ػ کف 3. ریو بادگ یوانو ا یرزمنیز یو اغلب دارا یمرکز یاطح یػ کال

قطور یوارهایػ د6. یوگنبد یقوس یػ طاقها5اتاقها. یادػ ارتفاع ز4از کوچه. تر ینیپا یاطو ح یهابن

و هواکش. ریسرداب، بادگ ی. معموال دارانینشتابستان قسمت جنویب نی،نشزمستان ،مشایل یچهار فصل: قسمتها های خانه

ض و آب انبار ػ سوار شدن آب به باغچه و حو1ساختمان از کوچه: یاطبودن سطح ح ینیپا علت

121

2ساختمان. یشترػ مقاومت ب4. نیػ دفن کردن ساختمان در زم3. ساختمان یبرا یاطػ استفاده از خاک ح

اصطبل، خدمه، خواجگان و نارقبستان. ،اندروین ریوین،: بحیاطها

طاؽ آهنگ یزه،ػ طاؽ و تو3ػ طاؽ چهار خبش: تقاطع دو طاؽ آهنگ. 2ػ طاؽ آهنگ. 1: طاؽ

4یزهچهار تو ی: طاؽ رو وػ طاؽ کلنب .

یـبروط یا یػ گنبد رک: هرم2پوسته و دو پوسته، سقف اکثر مساجد. یک ی،نوع وشکل کرو ترین یجػ گنبد نار: را1: گنبد

. یا استوانه یهپا یک یو معموال رو

شود یخزر استفاده م یای: گنبد قابوس. در کناره دریناستفاده شده. معروفتر یاربس یسلجوق یو امرا نیمقابر سالط برای .

باشد دو پوسته. ییاگر با مصاحل بنا

3برابر ریغ جانیب یاما با سطوح یػ گنبد خرپشته: مثل گنبد تک هرم

4یالو عراؽ، مقربه دان یرانا . ـبتص به مقابر، فقط در جنوب غریبیا پله یهبا رو یبه گنبد رک ـبروط یه: شبنیػ گنبد اورچ

. نیب

از یخبش یشهدارد و نب یلحالت ما ینسبت به آفتاب عمود شود، یم یاد: ارتفاع سقف زیقوس یطاقها گنبد و خصوصیات

است و یدارد. سه بعد یکمتر یشفرسا شود یآن رد م یاز رو دو پوسته اجرا کرد. باد به آساین توانیاست و م یهآن در سا

تر است. در مقابل زلزله مقاوم

گل، خشت وآجر است. از چوب برا یمه در اقلمصاحل: مصاحل مورد استفاد نوع یدر و پنجره وگاه یگرم وخشک عمدتا

.شود یاستفاده م یینچ یو کرس یپ یبرا یزداخل سقف از سنگ ن ریو ت یواهناا ستون

در دزفول و شوشتر است. یرانآجر ا یفن و هنر معمار شاهکار

ػ ؿبل سکونت 4 یو علم ػ مرکز امور مذهیب3 یکشاورز ریغ یتهایػ مرکز فعال2 ػ مقر حکومیت1شهرها در گذشته: نقش

کشاورز ریافراد غ

در شهر بوجود آورد: یاجداگانه ینقشنها فضاها یناز ا هرکدام

از اسالم کهندژ و پس از اسالم ارگ حکومیت یشپ مقر حکومیت ػ

یاقتصاد یتهایبازارها جهت فعال ػ

است. شده یادغام م با مرکز حکومیت یجداگانه بوده و در موارد ییفضا یهدر ؾباورت کهندژ وگا یگاه مراکز مذهیب ػ

یداندر آقبا متمرکز شده است مثل، م یو فرهنگ مذهیب یاسی،س ی،مثل: ذبار یشهر یتهایکه عمده فعال : مکاینیشهر مراکز

کرمان خانیگنجعل یدانارگ هتران و م یداننقش جهان اصفهان. م

صنفها، مذاهب ها،یتدگرگون شد و ؿبالت براساس قوم یرانا یینپس از اسالم ساخته و شهرنشو مراکز ؿبالت، ؿبالت

در دل شهر بوجود آمدند. یشهرک ومسلکها به صوریت

دروازه ونگهبان، کدخدا و... بوده است. یؿبله دارا هر

122

دارا کوچک یاسؿبله مانند مرکز شهر در مق مرکز چند مغازه، ضبام و ینیه،جد، حسچند مس یا یک یدانم یک یتر عمدتا

.شدند یشهر متصل م یو دروازها یکدیگرانبار، مدرسه و کاروانسرا بودند. مراکز ؿبالت با گذرها به آب یگاه

...................................................................................................................................................................................

123

(ساختمان) اجزاء

یکیارگان یا رس و مواد آیل یلت،عبارتند از شن، ماسه، س ی،سنگ های نیاز زم ری: به غینهادهنده انواع زم یلتشک مصاحل

.یاهانحاصله ازگ

باشد. متر یلیم 76وکوچکتر از متر یلیم 6بزرگتر از یقطر یکه دارا شود یاطالؽ م ییها به دانه شن

شود یالشه سنگ اطالؽ م یاقلوه سنگ و متر یلیم 76بزرگتر از یقطعات سنگ به.

متر باشد. یلی٪ م7بزرگتر از که ازشن کوچکتر ویل شود یاطالؽ م یبه مصاغب ماسه

شده است. یلتشک متر یلی٪ م02به قطر کمتراز از ذرایت رس

یندمربع را ربمل مبا متر برسانیت گرم یلوک 5/1در حدود ینرم فشار یا ماسه های زمنی.

مباید یمربع را ربمل م متر بر سانیت گرم یلوک 5/4 فشاری یرس های زمنی.

مشخص باشد. یدمشخصه بر و کف با 2نقشه کردن یادهپ برای

است، که قبله در یسیامتداد مشال وجنوب مغناط یانال آب و امتداد کا یابان،خ یکؿبور رینظ یینامتداد مع« بر»از مقصود

نقشه نسبت به آن معلوم شده است. یاز امتدادها یکی یهشده و زاو نینقشه مع یرو

است. یینکردن ارتفاع نقاط ـبتلف پروژه از سطح معلوم ومع نیمع« کف» ینیاز تع مقصود

قرار یبه صورت افق یدبا یوارد یآن بنا کنند کف پ یرو یباربر یوارباشد و خبواهند د دار یبش یعیمقاوم و طب نیزم اگر

.سازند یم کاین را به صورت پله یکف پ یزیوخاکر یاز خاکربدار رییجلوگ یوبرا ریدگ

یدذباوز ننما نیاز مقاومت ؾباز زم یبستر پ نیباشد که فشار وارده بر زم یا به اندازه یدگسترده با یپ سطح.

است که به شکل مربع ساخته شده و ستون درست درمرکز آن قرار داشته باشد. یموقع یمطلوب پ وضعیت

یکپارچه های یمرکب و پ های یمنفرد، پ های یگسترده عبارتند از: پ های یـبتلف پ انواع.

شوند یبزرگ بکار گرفته م یساختماهنا یپارچه معموال برا یکگسترده های پی.

قابل طبش دارند.در م یبنت مقاومت کم های مشع

یقکار را معموال از طر یناتصال داد که ا یکدیگربه یبه صورت گروه یقیها را به طر مشع یدمشع با یرو سازی یاز پ قبل

.دهند یها صورت م مشع یمسلح بر رو کالهک بتین هبادا

به هم ارتباط یـبصوص یفلز یها بست یلهاست و به وس یشترب متر سانیت 5ؾبزا که فاصله آهنا یواردوجداره، از دو د دیوار

برخوردار است. یسوز دربرابر رطوبت و صوت و حرارت و آتش که از مقاومت خویب شود یساخته م شوند، یداده م

شود یـبصوص به نام اسکوپ استفاده م یاز قالهبا یوارنصب سنگ مبا به د برای.

قرار یوارود یینچ یدرحد فاصل کرس یو پ یینچ یصل کرسقرار دادن در حد فا یرا به جا یقعا های یهآنکه ال علت

طرف رید،از فرض کف قرار گ تر ینیپا یقعا یهال یکهآنست که درصورت دهند یم دارا یعیطب نیبا زم یوارد نیقاعدتا

یکه غالبا

خواهد کرد. یوارنفوذبه د بترطو یقطر ینرطوبت است تعامل داشته واز ا

ریندهم قرار گ یرو یمترسانت 20حداقل به اندازه یدل بادر ؿبل اتصا یقعا دوالیه.

124

و دور کردن آهنا از ؾباروت ساختمان است. یواربه د یدنقبل از رس یسطح یآهبا یاور صبع ی،کش زه

ریزند یآن ماسه م یردر ز یمترسانت 5تا 3وفقط شود یاز مالت استفاده مب یکفرش بام با موزائ برای.

گردهای یلآهنا را به م و ریدقرار گ ها چه ریت یرو یعین یکشش یهدر ناح اؼبقدور حیت یدبا ،ؼ بتوینداخل کال آرماتورهای

وصل مبود. ها ریچهت یخارج

ها ریچهتنها درجهت عمود بر ت حراریت گردهای یلهم سطح بلوکها، باشد م یاباالتر و ها ریچهت ییآرماتور باال که درصوریت

باشد. یترسانتم 30از یشب یدهنا نباکه فاصله آ گریند یقرار م

یحجم ناش یریاز ترک خوردن سطح بنت سقف در اثرتغ یفشار وجلوگر یمتقس حراریت گردهای یلاز نصب م یاصل منظور

است. یگردرجه حرارت و عوامل د یریازتغ

برا یکشش یا یفبان منف گردهای میل استفاده از یو برا برند یاند بکار م ؿباسبه شده ریدارکه به صورت گ اتصاالیت یرا غالبا

یفبان منف گردهای یلباشند. درمورد کنسوؽبا که بار آهنا تنها توسط م یکدیگردر امتداد یدبا ها ریچهت یفبان منف گردهای یلم

کنسول باشد. های ریچهدرامتداد ت یدبا ها ریچهت یشودربمل م

یا باشد که بتوان سقف مسطح ساده بکار برد، از سقف مسطح دندانه یا از اندازه یشوارده به سقف ب یدهانه و بارها اگر

ساخته و بار سقف رابه کمک یفرع های ریچهت نیبه فواصل الزم ومع یاصل ریهایت نیحالت ب ین.درا شود یاستفاده م

.کنند یمنتقل م یاصل ریهایمذکور به ت های ریچهت

یلگردهایوسر م یمباشد قرار ده یدهچسب یوارکه درست به د یسپر ای ینبش یکهبتر است یوارؿبل برخورد سقف کاذب، د

درا ییمو یها تا از ترک ییمبال آهنا نصب مبا یشبکه را رو آید یجاها در اثر نشست ـبتصر سقف کاذب بوجود م ینکه غالبا

شود. رییجلوگ

متر باشد. 30تواند تا یم یالنه زنبور ریهایبا ت ستون درسقف نیب فواصل

و در داخل یعیطب نیاز زم تر ینیپا یداز ستون معموال با درعمق قرار گرفته وقسمیت یکه پ یهنا را معموال درمواقع ستو پایه

یستوهنا یاز خوردگ رییستوهنا جلوگ یهاستفاده از پا یعلت اصل گریند یساخته ومورد استفاده قرار م ریدقرار گ نیزم

عوامل موجود درخاک است. وسایردر اثر سباس با خاک ورطوبت یفلز

ری. نظبرند یبه کار م کنند، یجز وزن خود را ربمل مب یباربر که معموال بار ریغ یوارهاید یؾبوؼ را برا یا توخایل آجرهای

. شوند یساخته م بتوین یاو یاسکلت فلز یها که در ساختمان یوارهایید یاو یمتقس یوارهاید

رییها، مششه گ ها، پنجره نصب چارچوب نیخبصوص در گوشه و نبشها ونبچن یوارها،دن دکنترل قائم بو یبرا ازشاقول

.شود یاستفاده م یفلز یونصب ستوهنا بتوین یستوهنا یبند اندودها و قالب

درآورد. «ریهشت و گ»آن را به صورت توان یآنست که ارتفاع هر اندازه باشد م «یزالر»نسبت به «ریهشت وگ» مزیت

رود یپنجرها بکار م یا. لغازها معموال در ؿبل نصب درها ویندگو« لغاز«»درعرض آنرا یوارهااز د قسمیت یدگآم پیش.

انواع ینآهک و مقدار الزم آب و از نامناسبتر ریطب یاپودر نیو مقدار مع یاست که از خاک سرند یگل آهک: ـبلوط مالت

است. یوارساخنت د یمالهتا برا

125

که از مالت گل آهک شود یآهک با مقدار الزم آب ساخته م ریطب یااز اختالط ماسه شسته، پودر : ماسه آهک مالت

مناسب است. یکارها یتر بوده و برا مناسب کوچک نسبتا

مناسیب ومقدار الزم آب، مالت باتارد، مالت یماناست از ماسه آهک و س یحرامزاده : ـبلوط یاباتارد مالت یبرا نسبتا

.رود یآجر به کار م یکاز یشضخامت ب ی،آجر یوارهایساخنت د یاست و برا یآجر یوارهایساخنت د

شسته( و از یزسب که ماسه مصریف . درصوریت آید یو مقدار الزم آب به دست م یمان: از اختالط ماسه وسیمانماسه س مالت (

است. یآجر یوارساخنت د ینوع مالت برا ینمناسب باشد هبتر یزن یبند نظر دانه

شود یاستفاده م یغهت یوارهایساخنت د یاتصال راسته برا از .

رود یبه کار م 5آجر یک یوارهایکله در د اتصال.

آجر وباالتر است. یمون یک یوارهایساخنت د یاز اتصاالت معمول و مناسب برا« کله راسته» اتصال

گریند یناودان در نظر م یکمتر مربع سطح بام هر پنجاه یبرا معموال.

20را تا حداکثر یشده قبل ىبتهبنت ر برد وحیت ینیبتون پا ینیرا تا حد پا یرباتورو یانتها یدکردن بنت با یربهو درموقع

کرد. یربهو یمترسانت

رد آهنا پاگ یبرا یدباشد با یناز ا یشب یها اگر تعداد پله ویل سازند یباشد پله را بدون پاگرد م 10ها کمتر از تعداد پله اگر

در نظر گرفت.

(یشتر)ساختمان چهار طبقه وب شود یاستفاده م 4از یشطبقات ب یبرا ازآسانسور

گریند یدر نظر م یمترسانت 80نفر 2 یوبرا متر سانیت 60نفر یکعبور یرا برا یپله برق عرض.

باشد یم یمترسانت 30تا 29پله کف یو برا یمترسانت 17ارتفاع پله یاندازه مناسب برا مسکوین یمنازل و ساختماهنا برای .

از حداقل یمورد یچدر ه یدها تا سقف نبا . فاصله کف پلهگریند یدرنظر م یمترسانت 110دو طرفه را یها حداقل عرض پله

باشد. تراست کم یمترسانت 190الزم که درحدود

ساختمان یاؼبقدر در فواصل قسمتها یتدر دسترس بوده وح در نظر گرفت که به راحیت یطور یدپله درساختمان را با ؿبل

نباشد. یشتراز آن از نصف طول ساختمان ب

شود یطبقه در نظر گرفته م 2 نیگردش پله معموال در نصف فاصله ب یاپاگرد ؿبل.

د.توقف باش ینمتر باالتر از کف آخر 5/2حداقل یدقسمت آسانسور قرار گرفته وتراز کف آن با ترین در فوقاین موتورخانه

گریند یمتر در نظر م یکتا 6/0یها و عرض پله یمترسانت 40ها با عرض پله ، کف30معموال یبرق یها پله یبش زاویه .

گریند یدرنظر م یمترسانت 75را در حدود کف سبام شده پله یارتفاع نرده پله از رو معموال .

کنند یم یملب به لب تقس یها وجوش یا گوشه یجوشها یرا از نظر نوع به دوگروه کل جوشها.

رود یبه کار م شوند یهبم وصل م ای یهکه به صورت زاو اتصال قطعایت یبرا یا گوشه جوش.

گرید یسطح قرار دارند و مورد استفاده قرار م یککه در کنار هم و در قطعایت یلب به لب برا جوش.

دهند یان آن قرار مها را در ج وورؽ ریآهنت یباؽبا یرا معموال رو یفلز های تسمه.

126

دارد. معمویل رینسبت به ت یشتریکشش ب یتقابل یزنبور تریالنه

و مبکها یدهاعبارتند از: آب، اس مصاحل ساختماین یبرا کننده یبعامل عمده زبر سه

را ینشود مصاحل ساختما زدگی یخوچنانچه آب نفوذ کرده درمصاحل دچار شود یحجم م یشزدن دچار افزا یخبه هنگام آب

.کند یم یبزبر

و یزیکیداده ومقاومت ف یتماه یریسازنده مواد، مواد سازنده مصاحل را تغ یشدن با مولکوؽبا یبترک یقاز طر اسیدها

.دهد یآهنا راکاهش م یمیاییش

خشک به هنگام کند، یسنگها نفوذ م یژهکه آب مبک درون مصاحل بو یوهنگام شوند یمتفاوت در آب حل م یزانبه م مبکها

مصاحل یبوباعث زبر شود یحجم م یشو با عمل تبلور ذره مبک دچار افزا شوند یشدن مبک موجود در آب متبلور م

.گردد یم

دارا باشند یرنگ م ریهکه قرمز وت خاکهایی آهن هستند. یادیمقدار ز یاکثرا

باربر وزن خود آب دبکد. 8تا تواند یم خاک

«مالت ین. اکردند یاستفاده م ین ییذرات لو یاخرد شده کاه یارکاه درآن پودر بس یجا که به یعبارتست از کاهگل «سیمگل

واز کاهگل مناسبتر بوده است. کرده یم هبادا یفظر یاربس بافیت یاسطح یوارهاد یپس از اجرا برو

ه کاهش حجم آن کمتر است ک مطلویب . مالیتکنند یم یداحجم پ یریشدن تغ مالهتا به جز مالت گچ به هنگام خشک سبامی

باشد.

اند که رنگ وپف کرده یا که قهوه آید، یم یدپد یکه ذرات جامد دهند یمواقع خاک رس و کربن رادر کوره حرارت م ای پاره

در اطراؼ آتشفشاهنا یعیو بنت سبک کاربرد دارد. پوکه طب ها بندی یبش ها، یساز . پوکه در کفگویند یماده پوکه م ینبه ا

.ودش یم یافت

مناسب است. یارخارج ازشهر بس یساخت جاده وآسفالتها نیساخت بنت و نبچن یو ماسه شکسته شده برا شن

باشند یم یلیسوس یتگران یها شن و ماسه سنگ یههت یبرا سنگ هبترین .

عبارتند از: ینآذر یخواص سنگها مهمترین

متشکل است از ینآذر یطعه قطعه کردن سنگهاانواع سنگها هستند . برش وق یاندر م یجرم حجم یشترینب دارای غالبا

و یشدرمقابل فرسا ینآذر یشدن جال داد. سنگها ای یینهآهنا را تا حد آ توان یؿبکم بوده و م یارشده بس یدهبر یسنگها

اند. العاده مقاوم فوؽ یدهااس

ارتفاع سنگ از شود یکار گذاشته م یخارج یوارهاید ریاموینپ یطؿب ازاره در قسمت ربتاین سنگ یشترب یمترسانت 30. غالبا

با ضخامت یا یشهمتر کمتر است و آن را از سنگ ت یکو از یمضخ یکه سنگها کنند یانتخاب م یمترسانت 5تا 2و غالبا

.باشند یم یشتریارتفاع ب یدارا

طول ( اورلپOver Lapب )است. یلگردبرابر قطر م 40تا 24 نی

127

در ریکار مقاومت ت ینبا ا ویل کنند یم یرا النه زنبور ریکند ت یداپ یشافزا یفشار ریوهایبرابر ن در ریآنکه مقاومت ت برای

. کنند یجوش م «یتپل»در کنارها و درنقطه اتصال به ستون به آن ین. بنابرایابد یدو سرآن به نسبت کاهش م

اشدب یهم آجر و هم آتش ثابت م «یا حلقه یاثابت » یآجرپز یها کوره در .

آجرها ثابت وآتش متحرک است .« هوفمان» های درکوره

آتش ثابت وآجرها درحال حرکت هستند. «یتونل» های درکوره

گریند یم 400بنت را یارع شود یبرکف وارد م یادکه بار ز ییباز و درجاها درفضاهای.

سازند یم نیزم باالتر از سطح یمترسانت 45تا 30ساختماهنا معموال آهنا را یهایساز درکف .

یندگو« چفت»که به آن شود یم هبادا یاریش یزقرن باالی.

کنند یقوس استفاده م هبادا یبرا زین در هنگام تاؽ« کالغ پر»آجر از .

شود یاستفاده م یشهکمچه و مششه وت یسمان،از تراز، شاغول، ر یوارد یک درساخت .

د.مصاحل نسبت عکس وجود دار یجذب صوت و فشردگ بنی

یرهنوع پالن، پالن دا ینتر فرم آن، فرم متقارن است و متقارن ینباشد هبتر یدارساختمان در مقابل زلزله پا یکآنکه برای

است.

زبر کردن سطح یبرا یا بستر ماسه یشه،ؿبکم کردن ش یبرا یفوالد یمیتورس یشه،مات کردن ش یبرا یدریکفلوئور اسید

. شود یاستفاده م یواکتیوضد راد های یشهش یمشجرو نقشدار و فلز سرب برا های یشهش یدتول یدار برا نقش ییونوردها یشهش

دو را با انواع مواد درزبند ینا نیوجود داشته باشد ب یاصل یوارکه احتمال نفوذ رطوبت از حد فاصل ازاره و د درصوریت

. شود یگفته م یکدرزبند ، ماست ین. به اکنند یم یبند یقعا

آب یکه بر رو یظرؼ فلز یکو مانند کنند یاز بنت اجرا م مانند قابلمه یاندک است، فرم یاربس نیه مقاومت زمک درمواقعی

یهراد» یوهنایجزء فونداس یونفونداس یندارد. ا خویب یداریسست پا های نیزم یبر رو یزن یونفونداس ینا ماند یشناور م

.شود یم یدسته بند« ژنرال

است. یعیعبارتند از آهک وخاک رس طب یماندهنده س یلمواد تشک ترین عمده

یپپرتلند ت سیمان I شود یؾباور آب بکار برده م ریغ ی،عاد یکارها یهکل ی: برا.

یپپرتلندت سیمان II آب و فاضالب مورد یساخت کاناؽبا یخاطر برا نیدر مقابل سولفاهتا مقاوم است به نب ی: تا حدود

گرم مناسب است. یدر هوا یزیبنت ر یشده هنگام ساخت آن برا هبادحرارت ا یطر کم. به خاگرید یاستفاده قرار م

یپپرتلندت سیمان III نصب شده یکه الزم است قالبها ی. هنگامیابد یدست م یازبه مقاومت مورد ن یعتربوده و سر ری: زودگ

.شود یاستفاده م یمانس یپت ینبنت مشکل است از ا یهوا که نگهدار یدر زمان سرد یاشود و یآور صبع یعسر

یپپرتلندت سیمانIV یاربس یدرهوا یزیر بنت یاانبوه مانند سدها یزیهایبنت ر یپس برا کند، یم هبادحرارات را ا ین: کمتر

گرم مناسب است.

128

یپپرتلند ت سیمانV س مناسب یاییدر یپلها وکارها یهها، پا ساخت اسکله یو برا شود یضد سولفات گفته م یمان: اصطالحا

است.

بر عهده ریوهان ینمقابله با ا یفهقرار دارد وظ یز) زلزله و باد( ن جانیب ریوهایدرمقابل ن یعمود یبنا عالوه بربارها هر

.باشد یم یافق یها شناژ

سطح ریدقرار گ زدگی یخسطح یرز یونبرد تا فونداس ینیرا در درون خاک آنقدر پا یونفونداس یدبا زدگی یخمقابله با برای .

.زند یم یخسال درآن عمق آن یروزها ینتر از خاک است که در سرد یعمق زدگی یخ

«ساختمان. یرخاک ماکادام بدون گچ در ز یا سنگ قلوه ىبنتعبارتست از ر «بلوکاژ

«و مانع از خرده شدن بنت شود یم ىبتهر یونوفونداس یرستونصفحه ز نیاست که در ب یکاز جنس پالست یا ماده «گروت

.شود یدر برابر لرزشها ستون م یونفونداس

هد یم یلمالت و دوسوم آن را آجر تشک یوارحجم د سوم یک.

شود یاز خورده شدن آجر توسط پنجره کار گذاشته م رییجلوگ یپنچره برا کف .

بنت با حداقل آب فبکن ساخته شود یدپس با دهد یآب مقاومت بنت ساخته شده را کاهش م یزانم افزایش.

حجم شن و ماسه 5ػ4درمقابل یمانحجم س 1عبارتست از شود یاز آن استفاده م یعاد های ییکه درغالب بنا معمویل بنت

باشد. و مصرؼ آن فاصله زماین یدتول نیساعت ب 2از یشب یدکه نبا

کرد. یزیر بنت یکبارمتررا به 1از یشب یارتفاع یدعنوان نبا یچه به

از سنگها شود ینصب م یداخل یفضا پاخور یطدرؿب یزقرن سنگ شود یانتخاب م یکسرام یا یگچ مرمر یین،چ یو غالبا

یزن و چویب یکاش یزهایقرن یزاست. درگذشته ن یمترسانت1و ضخامتش در حدود یمترسانت 15در حدود یارتفاع یودارا

مرسوم بوده است.

شده دار یبالشه که به صورت مناسب ش یمضخ یگهاساخت کف درگاه وکف پنجره ازسن یگذشته نه چندان دور برا در

پنجره منسوخ شده و از کف پنجره سبام بنت استفاده یاکفکف درگاه یامروزه کاربرد سنگ برا کردند یبودند استفاده م

.شود یم

دست کردن سنگ گچ ب یاباست.گچ از پخنت وآس یمسازنده آن کلس یمهم است که ماده اصل از مواد ساختماین یکی گچ

.یندگو «یپسژ». گچ خام را آید یم

بودن گچ یکآکوست یتخاص نیگچ و نبچن وفراواین حجم، ارزاین یادو ازد رییخواص گچ عبارتند از: زودگ مهمترین

گچ. یوآتش پاد

ػ ارزانتر1مشخصات را دارد. ینکه ا سازند یاست، مالت گچ وخاک م یمتگران ق یمحج یکارها یآقبا که مالت گچ برا از

است (. تر یرپذ است )ماسه تر یکػ به نسبت گچ خالص پالست3است تر یرگریػ د2است

کند یم ریگ گج را کند ید. زاج سفکند یم تر ریگ آنرا تند یمبه گچ مبک اضابه کن اگر .

است. یگراددرجه سانت 6تا5در آن گچ را اجرا کرده توان یکه م ییدما حداقل

129

6از یش)ب یواراز حد مالت د یشب ػ کلفیت2بودن آب مالت گچ یادػ ز1عبارتند از: ترک خوردن گچ یلدال مهمترین

ػ نشست کردن بنا پس از ساخت.4 ینیدر درجه حرارت پا یػ گچ کش3( یمترسانت

شود یم یلاز ماده پرکننده تشک یمالت از ماده چسبنده ومابق «چهارم یک»تا «سوم یک»طورمعمول به.

گراد را در هزار درجه سانیت یمکربنات کلس یاساخت، سنگ آهک یاست و برا یمده آهک کلسماده سازن ترین اصلی

به صورت سنگ درآمده و ؿبکم یبماده در هنگام ترک ین. ایددرآ یمکلس یدتا به صورت اکس دهند یحرارت مبا آب ؾبددا

.کند یرا از خود آزاد م یادیز یوگرما شود یم

شود یهرزاز مالت آهک استفاده م یاز رشد و گسترش علفها رییجلوگ یبرا یوؿبوطه ساز یساز کف هنگام.

از ریگوینوق یفلز یدر اطراؼ استراکچرها یدنبا یلدل یندارد و به ا گوین ریو ق با فلزات ساختماین یببه ترک یلسبا آهک

آهک استفاده کرد.

آهنا ینتر که به معمول شود یـبتلف ساخته م یها با نسبت یرانالعاده مقاوم وؿبکم است ودرنقاط ـبتلف ا فوؽ یا ماده ساروج

آب و کایف یزانـبلوط به م یناست و به ا یقسمت ماسه باد 1قسمت خاک رس و 1قسمت خاکستر 7قسمت آهک 10:

.کنند یاضافه م ییلو

...................................................................................................................................................................................

130

()ییطباطبا تأسیسات

ساختمان و در تابستان برعکس خواهد بود. یساختمان و رانش هوا از باال ینیزمستان نفوذ هوا از پا در

شود یساعت توسط آبگرمکن گرم م یککه در قدار آیبآبگرمکن عبارتست از م حررایت ظرفیت.

آبگرمکن با سوخت گاز، آبگرمکن یع،سوخت جامد، آبگرمکن با سوخت ما ػػ آبگرمکن با یممستقػ 1: آبگرمکن

. آبگرم مصریفگرید یمورد استفاده قرار م یحرارت مرکز یساتتأس یهنوع آبگرمکن در کل ینػػ ا تقیمریمسػ غ2. یکیالکتر

. منبع 1منابع بر دو نوع است. ین. اگردد یم یههت ک مبدل حراریتیدر داخل یگ،شده در د هبادخبار ا یاسط آب داغ و تو

یلی. منبع کو2دو جداره.

ػ 4با خبار یػ حرارت مرکز3با آب داغ یػ حرارت مرکز2با آب گرم یػ حرارت مرکز1: یحرارت مرکز های سیستم

گرم. یبا هوا یحرارت مرکز

بدون کمک عامل یفون،ترموس ریویػ گردش آب توسط ن یعیطب یانبا جر یستم. س1با آب گرم . یمرکز حرارت

آب و غلبه بر افت گردش یالزم برا یانرژ یستمس ینػػ درا یاجبار یانبا جر یستم. س2. گرید ی)پمپ( صورت م یخارج

.گردد یم نیپمپ تأم یکتوسط ریمس یفشارها

گردش آب شود یبا آب داغ از منابع انبساط بسته استفاده م یحرارت مرکز های یستمبا آب داغ ػػ در س یمرکز حرارت( .

(.گرید یو توسط پمپ صورت م یبه صورت اجبار یستمس یندر ا

از هوا، یبالشتک هبادفشار مناسب توسط ا هبادا یت. مسئول2آب. ی.جربان نوسانات حجم1منابع انبساط بسته: های وظیفه

مانند ازت. اثر گاز یب یک یاخبار

1قابل مالحظه یارآب داغ بس یانسبت به آب گرم شود یکه توسط خبار ضبل م با خبار ػػ مقدار حراریت یػ حرارت مرکز

با خبار یشو... گرما یمارستاهناها، ب کارخاقبات بزرگ، پادگان ها، خراش سرد، آظبان یارمناطق بس یبرا یلدل نیاست. به نب

مناسب است. یارسب

2خبار ارسایل یاتوسط آب گرم یا( یمگرم )مستق یهوا یها ػػػ گرم کردن هوا توسط کوره گرم یبا هوا یػ حرارت مرکز

. یرداقبام پذ یلمانند هواساز و فن کو یلیدر وسا یگاز د

شود یم نیسط بادزن تأمؿبرک هوا تو ریویػػ ن هوا یػ گردش اجبار 2هوا . یعیػ گردش طب1:یستمهوا در س گردش.

پمپ ی،شبکه لوله کش منبع انبساط، ، (، منبع سوختیحرارت مرکز یستممشعل) قلب س ، یگ: دیحرارت مرکز یستمس اجزا

کوالتور. ریس

گرید یسرد خارج صورت م یدود از دودکش در اثر اختالؼ وزن ـبصوص دود و هوا تصاعد.

مت آن در برابر حرکت دود کمتر خواهد بود.باشد، مقاو یشترسطح مقطع دودکش ب هرچه

حرارت های یستمس یبرا ها یگد ینفشار سنج، دماسنج و ترموستات ػ از ا ینان،اطم ری: ش چدین یگػ د1: یگد انواع

.مباییم یاستفاده م یفبا آب گرم، آب داغ و خبار فشار ضع یمرکز

131

2آب یها با لوله یفوالد های یگػ دآتش . ب یها با لوله یفوالد های یگ: آػ دیفوالد یگػ د

گریند یمورد استفاده قرار م یخبار فشار قو یابا آب داغ یحرارت مرکز های یستمدر س یشترب یفوالد های دیگ.

تقر یکالر هرکیلو برساعت است. یو یت یب 4معادل یبا

باشند یمو مازوت سوز مشتمل یلیگازوئ ی،بر سه نوع گاز از نظر نوع سوخت مصریف ها مشعل.

مشعل: ساختمان

آورد یموتور که بادزن و پمپ مشعل را به حرکت در م الکترو.

مباید یم نیـبلوط سوخت را تأم یالزم برا ی: که هم ؿبور با الکترو موتور بوده، هوابادزن.

به مشعل. یورود یجهت کنترل مقدار هوا یورود یهوا یمقابل تنظ دریچه

شود یهرچه هبتر سوخت و هوا م یطداده، باعث زبل شده توسط بادزن حالت دوراین هیددم یکن که به هوا پخش شعله.

جرقه است. یدتول یبرا یادولتاژ ز هباد: که کار آن ایفشار قو تراسفورماتور

رساند یتوسط لوله ناقل به نازل م یده،سوخت: سوخت را از منبع سوخت مک پمپ.

جهت انتقال سوخت به پمپ سوخت. یسیغناطالکتروم های ریسوخت: با انواع ش های لوله

یلهشده بوس یدهدم یهوا یط،تا پس از زبل شود یم یلشده توسط پمپ در گذر از آن به پودر تبد یده: که سوخت مکنازل

بادزن جهت احتراؽ آماده گردد.

(گردد یم نیمشعل با انتخاب نازل مناسب تأم یسوخت ؿباسبه شده برا ی) مقدار واقع.

ـبتلف مشعل توسط آن صورت یها قسمت یاتشروع و اختتام عمل یل: که درحکم مغز مشعل بوده و زمان بندکنتر رله

.گرید یم

باشد یرنگ شعله م یقاحتراؽ از طر یفیتو کارش کنترل ک شود یگفته م یزن یک: که به آن سلول فتوالکترفتوسل.

یهسه ال یقرار گرفته، جهت احتراز از خطر زنگ زدگ بتینبالشتک یرو یددفن گردد با نیسطح زم یرمنبع سوخت در ز اگر

با ریوگوینقدر داخل نیسطح زم یکه رو یمنابع نیآن در نظر گرفته شود. نبچن یرو برا آدم یچهدر یک یدشوند، حتما

با ضد یدبا گریند، یاتاقک ـبصوص قرار م شوند. یدهپوش زنگحتما

ػ نوع 3 یباد یا یکػ نوع نومات2 یا ػ نوع عقربه1ع سوخت مبا وجود دارد: کنترل سطح سوخت در داخل منبع سه نو برای

یشلنگ

انبساط : منبع

حداکثر یبا فشار کم دردما یحررات مرکز یستمس یآزاد درارتباط است ػ برا ی: با هوابازF 180 .مناسب است

گرید یار ممورد استفاده قر یادآب ز یبا دما یشگرما های یستمدر س یستمس ین: ابسته.

بسته الزم است از های یستمدما در س یشآب در اثر افزا یو فراهم آوردن امکان انبساط حجم یستمفشار س یتمنظور تثب به

به نام منبع انبساط استفاده شود. ظریف

حجم منبع انبساط: تعینی

132

باز حجم منبع انبساطها( = )حجم آب داخل وسایل مبدل حراریت + حجم آب درون لوله درصد افزایش حجم آب اول: روش

دوم: روشhr

Btu قدرت حراریت دیگ 6400

BQV

حجم منبع انبساط بر حسب گالن

از آب پر باشد. یاتورراد ینباالتر یستم،شد که موقع سرد بودن سبا یا به اندازه یدفشار در منبع انبساط با حداقل

انبساط بسته هبتر است در خط مکش پمپ نصب شود. منبع

کاهش آب را جربان خواهد یستم،س یتآب شهر ارتباط دارد، در طول فعال یکش شناور خود که با لوله یقانبساط از طر منبع

کرد.

بسته یستمػ س2. باز یستمػ س1آب: یلوله کش سیستم

1کن و خنک یها مانند برج یابد، یم یانجر شود، یآزاد باز م یـبزن که به هوا یک یآب به سو یستمس ینباز: درا یستمػ س

. ها یشوهوا

2معموال هایی یستمس نی. چنگرید یآزاد قرار مب یدر معرض هوا یا نقطه یچآب دره یانجر یستمس ینبسته: در ا یستمػ س

آزاد است یمنبع در معرض هوا ینکه در ا سطح آیب آزاد در ارتباط است. ویل یکه با هوا باشند یمنبع انبساط م یکشامل

بسته خواهد بود. یستمس یک ،آیب یحرارت مرکز یستمس ریف،تع ین. پس با اباشد یقابل مالحظه مب یادز

شود یم یبند طبقه یربرگشت آب به صورت ز یبرحسب چگونگ یگردش یستمس یک.

1افت فشار تقر یدارا حراریت یها بسته، مبدل یستمس یکبا برگشت معکوس: هرگاه در یکش لوله یستمػ س یکساین یبا

باز مورد استفاده یها بسته یبرا توان یرا مب یکش لوله یبترت ین. اگردد یم یهبا برگشت معکوس توص یباشند. بسته لوله کش

قرار داد.

بوده، لذا یکسان حراریت یها سبام مبدل یرفت وبرگشت برا یها گردش آب در لوله ریمس برگشت معکوس طول یستمس در

برابر خواهد بود. یگنسبت به د مبدل حراریت ینو دورتر یکتریننزد یافت فشار برا

2- مقرون ستمیس یننباشد. استفاده از ا یکسان حراریت یها : اگر افت فشار در سبام مبدلیمبا برگشت مستق یکش لوله یستمس

قابل استفاده است، قطر لوله برگشت درسبام یزباز ن یها بسته یبسته برا های یستمروش که عالوه بر س ینبه صرفه است. در ا

خواهد بود. اظربرابر قطر لوله رفت متن ریطول مس

و یافت فشار داخل یدارا یلفن کو یا یاتورراد یلاز قب حراریت یها که در آهنا مبدل یسایتتأس یبرا یمبرگشت مستق سیستم

.رود یمتفاوت باشد، به کار م های یتظرف یا

3یلوله اصل یکتنها از حراریت یها رفت و برگشت آن به مبدل یها اتصال لوله یبرا یستمس ین: در ایا لوله یک یستمػ س

.شود یاستفاده م

133

افت فشار ینا یزان. مآید یبوجود م یز، افت فشار نداشته باشد یانجر یایلکه س یا : درهر لولهیکشلوله یستمفشار در س افت

یستمػ طول لوله. )فشار س4 یالس یسکوزیتهلوله و و یسطح داخل یػ زبر3ػ قطر لوله 2ػ سرعت 1است: یرتابع عوامل ز

ندارد(. رییبر مقدار افت فشار تأث

( برابر ی)پمپ یاجبار یستمآب رفت وبرگشت در س یاختالؼ دما هبترینF20 و یشگرما یبراF10 باشد یم یشسرما یبرا .

است. یشتراختالؼ دما ب ینا یعیطب های یستمکه در س

مثل یـبتلف به دستگاهها ریکه قرار است آب ازچند مس یـبزن کوچک و هنگام یکاست که در حکم یلوله قطور کلکتور

. گرید یخارج شود، مورد استفاده قرار م یاوارد یگد یاپمپ

پمپ از نوع یکگردش آب توسط یالزم برا یآب داغ، انرژ یاآب گرم یاجبار یانبا جر یت مرکزحرار یستمس در

رفت و برگشت آب نصف شود. ریکه فبکن است در مس گردد یم نیتأم یفیوژسانتر

یدمباها را جربان از حرکت آب درلوله یافت فشار ناش یدبلکه فقط با یست،ن یستمفشار س نیتأم ریکوالتورپمپ س وظیفه .

آیدیبه دست م یرپمپ از فرمول ز دیب: 10000

tQGPM پمپ دیب

ػ کنوکتور 3 یلػ فن کو2 یاتورػ راد1عبارتند از: گریند یمورد استفاده قرار م یکه درحرارت مرکز حراریت یها مبدل انواع

هیتر یونیتػ 4

خبار مناسبت یابا آب داغ یشگرما یبرا شوند ینصب م ینیچون اغلب بدون پوشش و در ارتفاع پا معمویل رادیاتورهای

شود یآن خارج م ینیوارد و از پا یاتورراد ی.آب گرم از باالروند یبا آب گرم به کار م یشگرما ینداشته و تنها برا. ضمنا

شده است. یهتعب رییهواگ ریش یاتورهر راد یدر قسمت باال

انتقال حرارت در فن باشد یم یشو سرما یشأم گرماتو یستمس یاست که دارا یسایتدر تأس یشترب یلمصرؼ فن کو مورد .

فصل یکه به اقتضا ینیومیآلوم یها با پرده یلوله مس یاز تعاد یل. فن کوگرید یصورت م یاجبار ییجا جابه یقاز طر یلکو

است. شده یلتشک دهد یها عبور م لوله ینا یهوا را به شدت از رو کهبادزن یکدارد. یانسرد درآهنا جر یاآب گرم

ییجا جابه یق. انتقال حرارت در کنوکتور از طرباشد یبدون بادزن م است ویل یلفن کو یهشب : از غباظ ساختماینکنوکتور

با آب یشگرما یها برا به سطح لوله یقرار گرفنت درداخل جعبه و عدم دسترس یل. کنوکتورها به دلگرید یصورت م یعیطب

داغ و خبار مناسبند.

که به صورت یدار پره یها شده از لوله یلبزرگ مناسب است وتشک یها وفضاها کارگاه یبرا یشتردستگاه ب نی: اهیتر یونیت

یبادزن که هوا را از رو یکو یابد یم یانخبار در آهنا جر یااند و آب گرم، آب داغ قرار گرفته یفدر چند رد یچمارپ

خواهد بود. یاجبار ییجا جابه یقبه طر یزن یتره یتیونتوسط حرارتانتقال ین. بنابرادهد یها عبور م لوله

یونیتکنوکتور، یل،فن کو یاتور،مستقل )راد یاستفاده از واحدها یساختمان جبا یفضاها یشگرما یفبکن است برا البته

کرد. یتظر هداؿبل مورد ن یاکانال به طرؽ اتاؽ یقمبوده و از طر یهمرکز به نام دستگاه هواساز هت یکگرم را در ی( هوایتره

134

به نام ای یلهمناسب، از وس یزانکاهش آن از م یا یشاز افزا رییو جلوگ یشمورد گرما یاتاؽ با فضا یدما یتمنظور تثب به

.گردد یترموستات استفاده م

آکوستات مستغرؽ. یا یگػ ترموستات د3 یػ ترموستات جدار2 یػ ترموستات اتاق1ترموستات: انواع

اتاؽ نصب مبود. یداخل یوارهایاز د یکی یروترموستات را باید

یگآب د یآکوستات مستغرؽ: کنترل دما یا یگد ترموستات .

خبار. یستمدرس کشی لوله

یلوله کش ترتیب:

1 درساختمان یا لوله یکػ .گرید یکوچک مورد استفاده قرار م یو ذبار مسکوین یها ػ عمدتا

2مورد استفاده یذبار یساتدر تأس یو گاه هانیدر ماش یشترب یستمس ینػ ا یقو فشار یا دو لوله یستم: آ: سیا ػ دو لوله

مورد یذبار یساتدر تأس یو گاه نیدر ماش یشترب یستمس ینفشار متوسط. ج: ا یا دو لوله یستم. ب: سگرید یقرار م

مطبوع و حرارت یههتو ی،ارذب یساتدر تأس یشترب یستمس ینػ ا یفضع شارف یا دولوله یستم. ج: سگرید یاستفاده قرار م

مورد و مسکوین یذبار یساتدر تأس یستمس ینفشار خبارػ ا یا دو لوله یستم. د: سگرید یمورد استفاده قرار م یمرکز

مورد استقاده قرار وینو مسک یذبار یساتدر تأس یستمس ینفشار خالء ػ ا یا دو لوله یستم. ه: سگرید یاستفاده قرار م

.گرید یم

ریو عبور دادن هوا و آب حاصل از تقط یکشلوله یستمس یا حراریت یلهوس یکخبار در ینگهدار ریخبارگ یک یلاص وظیفۀ

است.

که خطوط برگشت آن ربت خالء قرار داشته باشد ؾبموعه متشکل است از ـبزن ذبمع رود یبه کار م یستمیخالء: در س پمپ

.یگرفت آن از ـبزن ذبمع به د ریمس یها هـبزن جدا کننده و کنترل کنند ری،آب حاصل از تقط

شوند یخالء معموال به صورت زوج ساخته م یها پمپ.

و هوا را ریخبار است. پمپ خالء آب حاصل از تقط یستمخالء با س یستمبرگشت وجه افتراؽ س ریدر مس پمپ خالء: وجود

.کند یم یتهدا یستمس ریونوا را به بفرستاده ه یگرا به د ری. آب حاصل از تقطکند یبرگشت خارج م ریاز مس

یکیالکتر یاؼبنتها یاگرم و یآب گرم، کانال هوا یها ساختمان توسط لوله یشگرما یستمس ین: در ایتشعش یمرکز حرارت

از طر یوارد یاشده درسقف، کف و یهتعب یتشعش یستمس یکه دارا یسایتتأس یشتر. در بگرید یتشعشع صورت م یقو عمدتا

ناقل حرارت، آب است. یالسهستند،

یکنواختمطبوع و یشسرما یستماستفاده در س یتقابل یگریی،گرم کننده، عدم جا یلبودن وسا ی: نامرئیستمس ینا ؿباسن

.ریهبودن انتقال حرارات و غ

طوح س یو فقط برا یادػ خباطر افت فشار ز یوستهپ یلیػ طرح کو1: یتشعش یستمس یبرا حراریت یطرح پانلها انواع

بزرگ به کار م یساتػ طرح مرکب ػ در تأس3سطوح بزرگ. یػ برا یا ػ طرح شبکه2کوچک. .رود ینسبتا

135

به یستمس یهوا یتها به منظور هدا لوله یبرا کایف یبش بیین یشاست پ یتحائز انب یتشعشع های یستمدرمورد س آنچه

نشده یهزبل به خویب یستمس یصورت هوا ینا ریر غ. چون دشوند یمناسب نصب م یها است که در ؿبل ریهاییطرؼ هواگ

.گردد یها م آب در لوله یحمانع گردش صح

شود یؿباسبه م یرز یاتاؽ، از فرمول اساس یها از جداره حراریت تلفات.

یرکردن مقاد یگزینجا با U (، حراریت یتهدا یب)ضرA داخل( در فرمول، تلفات یخارج(، )دما ی)مساحت(، )دما

شود. یها ؿباسبه مها و سقفدرها و پنجره ی،و خارج یداخل یوارهایها شامل داز جداره یتحرار 01 ttAUQ i

مطبوع: یههتو های یستمس انواع

1یناتاقها، دفاتر( ا ی،ذبار یساتتأس ادارات، ،مسکوین یها، فضاها اتاؽ یمطبوع انفراد یههتو ی: )برایمانبساط مستق یستم.س

یعدر ؾباورت آن نصب شود. ما یا یهمورد هتو یدر داخل فضا تواند یخودکفاست که م کنندهیهوواحد هت یکشامل یستمس

مربد مستق و نت هایلکو یاز رو یعبور یهوا یده،گرد رین واحد تبخیا هاییلدر داخل کو یما

اتاؽ را خنک یفضا یجتا

شامل یدترب نیماش هوا، یبادزن، خروج یتر،فل ی،برگ یهوا یخارج، ورود یهوا یورود یها . )شامل قسمتکند یم

در تواند یم پمپ حراریت یکو اییگرم یل. البته با افزودن کوباشد یمربد م یعما یکمپرسور، کندانسور، اواپرتور و لوله کش

.ریدمورد استفاده قرار گ یزفصل زمستان ن

2های یلشده به داخل کو یههت یا در ؿبل جداگانهآب گرم( یاناقل حرارت )آب سرد یالبسته س ینسبام آب: در ا یستم..س

سرد کند، یعبور م یلکو یرا که توسط بادزن با سرعت از رو ییو در آقبا هوا گردد ی( ارسال میل)مثل فن کو مبدل حراریت

قرار یههتو مورد یدور از فضا یمطبوع در ؿبل یهوا کنندهیههت دستگاه یستمس ینا رسبام هوا: د یستم.س3. مباید یگرم م یا

)هواساز( ارسال یمطبوع مرکز یهدستگاه هتو های یلخبار( به داخل کو یاناقل حرارت ) آب سرد، آب گرم، یال. سگرید یم

هوا پس از اقبام ین. اکند یگرم م یاد سرد شو یعبور داده م هایلکو ینا یرا که توسط بادزن به سرعت از رو ییشده هوا

.شود یفرستاده م یهمورد هتو یکانال به فضا یستمس یق( از طرریهو غ رطوبت زین یلقب) از یگرسلسله ربوالت د یک

4قرار دارند یهمورد هتو یکه دور از فضا ییهاشده در دستگاه یهآب سرد هت یاآب گرم یستم،س ینهوا ػ آب: درا یستم.س

گرم یهوا یمقدار یگر. از طرؼ دکند یجربان م اتاؽ را خبش اعظم بار حراریت گردد، یارسال م اتاؽ به داخل مبدل حررایت

از بار یتنها اندک نیتأم یفهکه وظ شود یشده، به اتاؽ فرستاده م یههت یمرکز زدستگاه هواسا یکدر یزسرد که آن ن یا

یک ندتوا یاتاؽ م . مبدل حراریتکند یتازه برآورده م یاتاؽ را به هوا یازدر عوض ن اتاؽ را به دوش دارد. ویل حراریت

باشد. یپانل تشعش یک یا ییواحد القا

5یستمس ینفصل دارد. ا یساختمان را به اقتضا یشگرما یا یشسرما یتاست که قابل یستمی: سپمپ حراریت یستم.س

داده اواپراتور آن را یریمربد را در آن تغ یالس ریـبصوص، مس ریش یک یقاز طر توان یاست که م یدواحد ترب یکاساسا

مبود. یلبالعکس تبد یاانسور به کند

136

مطبوع یههتو یستمس اجزای :

1گرم کرن یشػ پ2( یهخارج به منظور هتو یورود هوا یها، دمپرها )ؾبرا خارج شامل پنجره مشبک، کرکره یهوا یػ ورود

مربد و یاه ؿبلول مبک یاکه توسط آب سرد یسرد یلکو یا ی) هوا شوریػ رطوبت گ5 یلترػ ف4 برگشیت یهوا یػ ورود3

ػ 7 گرمایی یلػ کو6هوا است. رییو رطوبت گ یشوکار آن سرما کند یشش عمل م بدون پو یامربد یعما یمانبساط مستق یا

دستگاه هواساز که فبکن یاست برا اییمههوا )ضػم ینالػ ترم11هوا یػ خروج10کانال یستمػ س9ػ بادزن 8زن رطوبت

شامل کمپرسور، یدترب نیػ ماش12باشد. صدا با عملکرد یب یو خروج ییسرما ییرماگ یلهوا، کو یطؿبفظه زبل یاست دارا

ػ 15آب با ؿبلول مبک مربد یػ لوله کش14ػ پمپ 13سرد کننده یالس یههت یمربد برا یعما یکندانسور، اواپراتور و لوله کش

.یػ لوله کش17آب گرم( یاخبار یهو متعلقات )هت یگػ د16برج خنک کن )جهت خنک کردن آب کندانسور(

سبام آن باشد. یااز اجزا و یشامل خبش تواند یمطبوع م یههر دستگاه هتو البته

شامل گرید یساختمان مورد استفاده قرار م یفضاها یاها اتاؽ یانفراد یههتو یکه برا یستمس ینسبام آب: ا یستمس کاربرد

، 1 یها متشکل از قسمت یلدستگاه فن کو یک. شود ینظر نصب ممورد یفضا یااست که در داخل اتاؽ یلدستگاه فن کو

.باشد یمطبوع )درباال( م یههتو یستماز اجزا س 10، 8 ، 5، 4، 3

کوچک م یها اتاؽ یکه دارا ییها ساختمان یبرا یلفن کو دستگاه ها، ادارات و هتل یلاز قب باشند یمتعدد و نسبتا

قابل استفاده است. یپزشک یها ساختمان

12 یقسمتها باشد یم 17، 11، 10 ،9، 8، 7، 6، 5 ،4، 3، 2، 1 یها سبام هوا )هواساز(: هواساز شامل خبش یستمس کاربرد ،

.شود یآزاد نصب م یدر هوا 15وقسمت گریند یجداگانه )به نام موتورخانه( قرار م یدر داخل اتاق 16، 14، 13

در زمستان ؾبهز مبود. یشگرماجهت ییگرما یلبه کو توان یهواساز را م دستگاه

یمارستاهنامدارس، ب ادارات، یلاز قب باشد یم ریمتغ بار حراریت یـبتلف آن دارا یها که قسمت ییها در ساختمان یستمس این.

مذکور آب گرم، آب سرد یزممبوده با استفاده از مکان یلتبد پمپ حراریت یستمبه س توانیمطبوع را م یههتو های یستمس سبام

کرد. یههت یگربه د یازو بدون ن برودیت نیماش یلهفصل بوس یگرم و سرد را به اقتضا یهوا یاو

ریمدت را تأخ یندارد. ا یازاست که به زمان ن یندیآن فرآ یگربه طرؼ د یطرؼ جسم یکانتقال حرارت از یطور کل به

ها دارد. آن کاری یقعاها و نوع به ضخامت جداره یکه در مورد ساختمان بستگ نامند یحرارت م

(یشمطبوع )سرما یههتو یستمس اجزا

یستماز نظر س یلرچ کند یم یهرا هت یلفن کو یاهواساز یلدر کو یایناست که آب سرد جر مبدل حراریت یک یلر: چچیلر

.شوند یم یمتقس و جذیب رییتبخ یبه دو نوع تراکم یدترب

کنترل یلوسا یانبساط و تعداد ریند از اواپراتور، کمپرسور، کندانسور، شا شده یلتشک ها یلرچ ین: ارییتبخ یتراکم چیلر

یل،پ مپ و وسا اند از اواپراتور، جذب کننده، ژنراتور کندانسور، مبدل حراریت شده یلتشک یلرهاچ ین: اجذیب چیلرهای

(یدبروما یتیمجذب کننده ) ل یع. مایگرد یکمک

137

دستگاه ین. اگردد یکن استفاده مبه نام برج خنک یکندانسور از دستگاه از یخنک کن: جهت خنک کردن آب خروج برج

کوالتور به کندانسور برگشت ریاز خودش خنک مبوده توسط پمپ س یجزئ ریتبخ یقاز کندانسور را از طر یآب خروج

. دهد یم

1دارد. یانجر به باال ینیو هوا از پا ینیـبالف: که درآن آب از باال به پا یانػ برج خنک کن با جر

2یابند یم یانبرج جر یو هوا به طور متقاطع با آن از هپلو ینیمتقاطع : که درآن آب از باال به پا یانػ برج خنک کن با جر .

.شود یم یهبرج تعب ینوع برج خنک کن، بادزن در هپلو یندر ا

یساتمرکز تأس یکو نزد نیزم یکن روؿبل نصب برج خنک ینآزاد نصب مبود. هبتر یدر فضا یدکن را باخنک برج

.باشد یم

داشت که یمخواه رییکندانسور تبخ یک ریندکندانسور در داخل برج خنک کن قرار گ یها لوله یکه: زمانرییتبخ کندانسور

به کار گرفته شود. باشند، یم یغهکه از نظر جا در مض یسایتدر تأس تواند یم یادز ریقدرت تقط یلبه دل

مقرون به صرفه نباشد یلمصرؼ آب به هر دل یابرج خنک کن گردد و ییهوا باعث عدم کارا یادزکه رطوبت یمناطق در

. شود یاستفاده م ییاز کندانسور هوا کندانسور آیب یجبا

رییتبخ یتراکم های چیلر

خود را از ریتبخ شده و حرارت زمان ریمربد در داخل پوسته اواپراتور که فشار آن کمتر از فشار جو است، تبخ یع: ماچیلر

و فشار و رود یلوله مکش به کمپرسور م یق. خبار خشک سرد از طرکند یها گرفته و آن را خنک م در لوله یآب جار

یجها بتدر در لوله ید. در داخل کندانسور، خبار داغ مربد توسط آب جارگرد یبه کندانسور ارسال م یافته یشافزا یشدما

تا پروسه فوؽ شود یاواپراتور فرستاده م یها به لوله یگرفشار، بار د یلانبساط و تقل ریپس از عبور از ش یدهگرد ریتقط

.گردد یدستگاه هواساز ارسال م یلتوسط پمپ به کو یلرشده در چ یهتکرار شود. آب سرد هت

الف: یردرت پذصو یقطر 2فبکن است به کنند یاستفاده م یمطبوع مرکز یههتو یستمکه از س ییها کنترل دما درساختمان .

ی. ب: کنترل اتاقیکنترل مرکز

آب و فاضالب یلوله کش سیستم

ػ فشار مطلق4ػ فشار کل آب 3آب ػ فشار سرعیت2آب یکػ فشار استات1و افت فشار آب: فشار

است. وسرعیت یکؾبموع دو افت فشار استات یفشارها: افت فشار کل افت

آب در ساختمان با استفاده یعػ بسته توز2آب در ساختمان با فشار آب شهر یعتوز یستمػ س1فشار آب ساختمان : تأمنی

آب در ساختمان با استفاده از ـبزن ربت فشار یعتوز یستمػ س3 یاز ـبزن ثقل

ریهاها و شػ افت فشار در وصاله2ها ػ افت فشار در لوله1ساختمان یلوله کش یستمفشارها در س افت

فاضالب ساختمان. یستممتصله به س هبداشیت یلػ وسا4 یفونػ س3 یدبازد یچهػ در2ها هػ لول1فاضالب: یستمس اجزای

138

ػ 6شاخه یهػ لوله هتو5مشترک یههتو ػ لوله4 یانفراد یهػ لوله هتو3ػ لوله هوابر 2 ریػ لوله هواگ1فاضالب: یههتو های لوله

فشار. یللوله تعدػ 9 یحلقو یهػ لوله هتو8 یمدار یهػ لوله هتو7مرطوب یهلوله هتو

139

(()یک)آکوست -ساختمان یزیکف مبانی

سرعت صورت در کنند یدرآن حرکت م دارد که امواج صویت یطیؿب یبه جنس و دما یمسئله بستگ ین: اصوت سرعت .

. m/s 344هوا برابر است با

که نوار فرکانس آن از ییانسان صدا گوشHZ 20 تاHZ 20000 ییشنوا یدانم یاکه به آن ؿبدوده شنود یباشد را م

است( یستو ب یکصد صفر ایل نیب« بل یدس» اسیانسان در مق یی.) ؿبدوده شنواگویند یم

باشد یقابل ؿباسبه م یربرابر است از روابط ز یکدیگرها درعمل با فشار صدا و تراز شدت صدا که مقدار آن تراز.

0

log20P

PLP

0

log10I

ILI

دارد. یبه دامنه آن بستگ یزدارد. شدت امواج ن یگوش و شدت امواج بستگ یتبه عامل حساس یصوت به طور کل بلندی

یو سطح یخط ی،ا : نقطهصویت های چشمهسر

منتشر شده و سرچشمه صدا در مرکز کره قرار دارد یاز نبه جهات به صورت کرو : در آهنا امواج صویتیا نقطه سرچشمه

بلندگو یک یاانسان و یک یمانند صدا

یشودم یدهصوت برحسب وات بر متر مربع سنج شدت.

فاصله، تراز صدا به اندازه برابر شدن 2با یا نقطه یها سرچشمه درdB 6 یابد یکاهش م.

برابر شدن فاصله، تراز صدا به اندازه 2با یخط یها سرچشمه درdB 3 یابد یکاهش م.

.گردد یم یلتشک یبزرگ راه( سرچشمه خط ی) مانند صدا یابدجهت امتداد یکدر یا سرچشمه نقطه ینچند اگر

آورد یرا به وجود م یسرچشمه سطح یک یابنددر دو جهت امتداد یا نقطه یها : اگر سرچشمهیا صفحه های سرچشمه

ؿبور پخش شده و یک یسرچشمه تنها در رو یکیدر نزد حالت امواج صویت ینسالن( در ا یکحضار در ی)مانند صدا

.ماند یم یکسانشدت صدا ینبنابرا

برای مثال

فاصله

1m 2m 4m 8m

100 dB 97 dB 94dB 91dB

برای مثال

فاصله

1m 2m 4m 8m 11m

100dB 94dB 88dB 82dB 76dB 6- 6- 6- 6-

140

متر از ابعاد صفحه باشدهرگاه فاصله شنودنده از مرکز صفحه ک یا صفحه یها سرچشمه در ar در تراز یریآنگاه تغ

فاصله ینوجود لبواهد داشت و اگر ا یافیتدر یشدت صدا ar فرض شده و ؿباسبات یا آنگاه نبانند سرچشمه نقطه

.پذیرد یورت مص

به یلاسرد با سرعت کم، سب یطؿب یکگرم با سرعت باال به یطؿب یکدر مرز برخورد از یزن : امواج صویت صویت انکسار

.گویند یم انکسار صویت یدهاكبراؼ داشته که به آن پد

گردد یم مرطوب، خبار آب سبب کاهش شدت امواج صویت یهوا در.

ی. هرگاه دمایابد یم یشافزا یزباالتر سرعت صوت ن یاست، در دما یطؿب یکه سرعت صوت وابسته به دما ییآقبا از

با ین. بنابرا شود یبه باال م یلمتما )هنگام روز( جهت امواج صویت آن باشد. یباال یهوا یاز دما یشترب نیسطح زم یکنزد

.رسد یم نیشنونده در سطح زم دبه فر یکمتر یسطح انتشار انرژ یادازد

داشته . ینیبه پا یلسبا امواج صویت ی،هوا است به عکس جهت انرژ یکمتر از دما نیسطح زم یکه دما یشب، هنگام در

.رسد یبه فرد شنونده م یشتریب صویت یبا کم شدن سطح انتشار انرژ ینبنابرا

سردتر خواهد یطگرم به ظبت ؿب یطبه خم شدن از ؿب یلسبا سطح باشد، امواج صویت یتر از هوا باال گرم یکه هوا هنگامی

.یدشنونده خواهد رسبه یمخط مستق یقانکسار عالوه بر حرکت از طر یقاز طر یمضاعف صویت یانرژ یل،دل نیداشت به نب

که امواج با طول موج کم و به پخش شدن دارند در صوریت یلامواج با طول موج بلند و فرکانس کوتاه سبا یطور کل به

دارند. یمبه انتشار به صورت مستق یلفرکانس باال سبا

و منتقل یافتهآن عبور یهجذب و بق یگراز امواج منعکس، خبش د یخبش کنند یبرخورد م یکه با سطح یهنگام صویت امواج

ماده مورد نظر دارد. یزیکیبه جنس و خواص ف یبستگ یرمقاد ین. نسبت اگردد یم

سطح قرار داشته و یکبازتابنده هر دو در صویت یبرخورنده و پرتوها صویت ی: پرتوهاصویت یهندس یکیآکوست قانون

بازتاب برابر است. یهتابش با زاو یهزاو

منعکس شده در ها قرار گرفته باشد، امواج صویت از کانون یکیدر که منبع صویت شکل در صوریت ضییب بسته یفضا دریک

مبود. یزگونه اشکال پره ینها از ا سالن یدر طراح یدبا ینذبمع خواهند کرد. بنابرا یگرکانون د

یبرا آل یدهماده ا ینهبتر یشده. از غباظ تئور یدهتاب یجذب شده به کل انرژ یجذب عبارت است از نسبت انرژ ضریب

خواهد بود. 1جذب یبضر یجذب، دارا

که یدرصد باشد سطوح جذب کننده و سطوح 5 یمساو یابزرگتر یعینجذب باال یبضر یکه دارا یسطوح یطور کل به

.آیند یدرصد باشد سطوح بازتابنده به مشار م 2 یمساو یاکوچکتر یعین ینیجذب پا یبضر یدارا

ها: دهجذب کنن انواع

a

a

141

جذب یی. کارآباشند یباز و متخلخل م ساختماین یها دارا و فوم یاؼال ،معدین یها متخلخل: مانند پشم یها کننده جذب

. باشد یهبتر م ینیپا یها باال با طول موج یها در فرکانس یایفال یها کننده

یهرا خواهند داشت. افزودن ال یمکننده ضخ جذب یک رینصب گردند، تأث یواراز د یا فاصله یکبا یایفصفحات ال چنانچه

.شود یم ینیپا یها جذب در فرکانس یبضر یشهوا در پشت جذب کننده موجب افزا

چهار چوب قابل نصب یک یرو یرانعطاؼ پذ یها ها به صورت ورقه نوع جذب کننده ین: ا یا پوسته یها کننده جذب

نوع صفحات در هر دو ینوجود دارند. ا یربنئوپان و ف ،ییهستند و هم به صورت صفحات سخت از جنس زبته سه ال

کم است. یها صفحات در فرکانس ینا ازدهیب یشتریننصب شوند. ب یواراز د یا فاصله یکبا بایست یصورت م

است. یادز یلیخ ینی،پا یها ها در فرکانس گونه جذب کننده ینجذب ا ضریب

درم یا پوسته یها جذب کننده یقتحق در را ها، کمدها و درها اثر جذب امواج صویت گنجه یهکل یرانازل وجود دارند زعمال

دارند.

با یکگلوگاه بار یکاز هوا هستند که با یها در واقع ـبازن کوچک نوع جذب کننده ین)کاوک( : ا یا حفره یها کننده جذب

.کنند یارتباط برقرار م یوارسطح د

هستند. یمتبوده وگران ق ینیپا یها انسفرک یها برا نوع جذب کننده ینا کاربرد

با یا وحفره یا پوسته یایف،ال یها جذب کننده یعینروش ارائه شده در باال 3صفحات، هر یندار: درا کننده روزنه جذب

اند. شده یبترک یکدیگر

از صفحات شود یم جذب کننده یآب کلردار مانع از به کار بردن مصاحل عاد ریکه رطوبت و تأث یدهسرپوش یاستخرها در

.گردد یاند استفاده م که پشت آن را از مواد جاذب صوت پرکرده ینیومیمشبک آلوم

کمتر خواهد بود. یزتر باشد، انتقال صدا ن جدا کننده هرچه سخت جنس

کاهش یزانشده، عبارت است از م یدهنام یزن یلکه افت تراگس« بل یدس»جدا کننده برحسب یک یکاهش صدا شاخص

ماده. یکمنتقل شده به واسطه عبور از یصدا تراز

به ارتعاش درآوردن آن مورد یبرا یشتریب صویت یباشد انرژ یشترجداکننده ب یکاست که هرچه جرم یهیجرم: بد قانون

خواهد بود. یشترآن ب یباشد شاخص کاهش صدا تر نیهر چه جداکننده سنگ ینخواهد بود. بنابرا یازن

یزانمنتقل شده به م یجدا کننده، افت تراز صدا یکبرابر کردن جرم 2که به ازاء ردیدام یانجرم ب قانون dB 6 به دست

خواهد آمد.

خواهد داشت. یتر باشد، در کاهش انتقال صدا، نقش مؤثر قابل انعطاؼ ریبر جرم، هرچه جداکننده غ عالوه

یانم یندارند. در ا یاندک ریتأث ریانندگیم یترم و خاصبوده و ج یوارد انتقال صدا متأثر از سخیت ینی،پا یها فرکانس در

سخیت ییکه امکان عبور هوا از قشر آن وجود نداشته باشد. کارآ جسم است به صوریت یفشردگ یزانم ،منظور از سخیت

. یابد یکاهش م dB 6برابر کردن فرکانس 2 زایمنتقل شده به ا یو کاهش صدا یفدر تضع یوارد

142

باشد شاخص یشترب یهدو ال نیب ییدر نظر داشت که هر چه فاصله هوا یدچند جداره با یوارهاید یحانتخاب طرا هنگام

باشد شاخص کاهش صدا یشترب یوارهرچه جرم د اگرچه بر اساس قانون جرم، نیخواهد بود. نبچن یشترآن ب یکاهش صدا

وس بر شاخص کاهش صدا خواهد گذاشت.معک ریتأث امناسبخواهد بود. اما اضافه کردن جرم در مکان ن یشترب یزن

لبواهد داشت . یادز یلیخ ریاز آن تأث یشترباشد و ب ییهبتر است فاصله هوا صویت یقعا ضخامت

حد فبکن ینرا به باالتر فرکانس بازتاب را تا حد امکان کم کرده و فرکانس حبراین یدباال بردن شاخص کاهش صدا، با برای

جرم صفحات یشػ افزا2صفحات ػ کاهش سخیت1در نظر گرفته شود. یدبا یرمسائل ز ینکاراقبام ا یرساند. برا

باال است. ریانندگیجرم و قدرت م ینی،پا با سخیت یاز مواد ییبمناسب، ترک صویت یقعا یک

توجه کرد: یدبا یرمناسب به نکات ز یجداکننده مرکب با شاخص کاهش صدا یکبه یایبمنظور دست به

بدون درز م متر سانیت 10 ییهوا یهال یکداشنت با بل کاهش صدا داشت. یدس 8 ایل 6در حد توان یکامال

صفحات خواهد یاناز م و حبراین فرکانس بازتایب ىبنتدر به هم ر یادیز ریبا ضخامت متفاوت تأث های یهاز ال استفاده

داشت.

کند. رییجلوگ یمبه طور مستق ها یهد تا از سباس الـبتلف استفاده کر های یهال نیو مرذبع ب یکمواد االست بایداز

بل است. یدس 60ایل 55جدا کننده یک یحد فبکن شاخص کاهش صدا بیشترین

بل هستند تقر یدس 55تا 35که شدت آهنا اصوایت . باشند یم یعیطب یصداها یبا

روند یعوامل کنترل نوفه به مشار م ینهمترها از صبله م جداره یشاخص کاهش صدا یتهوابرد، امتداد درزها و تقو ۀنوف در.

شود یم یدهبرساند، برسنج نوفه نام یبربمل کرد و به کار خواسته آس توان یناخواسته که م یصدا حداکثر.

شود یبل از تراز نوفه کاسته م یدس 5 یههتو یها کانال ریدر مس 90هر چرخش یازا به.

پنجره مؤثر یهستند که در شاخص کاهش صدا یودن آن از صبله عواملو دو جداره ب پنجره یدرزبند یشه،ش ضخامت

.باشد یم

درکاهش صدا دارند. یمتفاوت عملکرد هبتر یها دو جداره با ضخامت های شیشه

رود یدر شاخص کاهش صدا به مشار م ایکنندهینیعامل تع یشهدو ش نیب یهوا یهدوجداره ضخامت ال یها پنجره در.

دو جداره است. نیدر کاهش صدا ندارد و آنچه که مهم است فاصله ب نقش چنداین یشترب یها جداره تعداد

با یا هوابرد و کوبه ۀسقف، هر دو مبون در مورد کنترل واقع شوند. یستتوأما

سقف. یرکف اجرا گردد تا ز یهبتر است رو صویت عایق

ها، آن ین)که هبتر یکیاالست یهال یکتوسط ییار باالکه جد به صوریت باشند شده یلکف ساختمان از دو جداره تشک اگر

.شود یهستند( جدا شوند، به آن کف شناور گفته م معدین یاؼال

باشد. بل یدس 50از یشب یدها نبا در ساختمان یافتهوزن یا کوبه یتراز صدا حداکثر

حالت زماین ینو شنونده دارد. هبتر ویتمنبع ص نیب یلحا یحصح یایببه مکان یممستق یبستگ صویت یلحا یکمؤثر کارآیی

هبتر نیبا ارتفاع مع یلحا یک ی. برایداز شنونده دورتر بنما یشترهرچه ب ای یهبتواند جهت امواج را با زاو یلاست که حا

143

نزد یاو رفتهقرار گ است بالفاصله بعد از منبع صویت دق یل،حا رییحالت قرار گ ینشنونده باشد. بدتر یککامال

در وسط یقا

منبع و شنونده است. نیفاصله ب

یاهیگ های حایل:

باشد یباال مؤثر م یها کاهش تراز صدا درفرکانس یتنها برا یاهاناز گ استفاده.

جذب کردن آن است. یتاز خاص یشبه مراتب ب یاهیپوشش گ امواج صویت یسازپراکنده خاصیت

آن است. یپراکنده ساز یتاز خاص یشترب یاهیجذب صوت توسط پوشش گ یتباال خاص یها فرکانس در

به طرؼ شنونده است. امواج صویت یتعدم هدا یجهسرعت باد )درختان بلند( و در نت کاهش

متر باشد. 50از یشب یعین مؤثر است که به عمق کایف درکاهش صدا زماین یاهیگ پوشش

یشتروضوح گفتار ب می،شو یکنزد یکت بوده و هرچه از ظبت صفر به ظب یریمتغ یکصفر تا نیوضوح گفتار ب شاخص

.شود یم

درصد نباشد. 3از یشپالن باز شاخص وضوح گفتار ب یدفتر ادار یک در

یهقرار داشته باشند و زاو یکدیگر یرو به و شنونده رو یندهکه گو شود یمنتقل م زماین صویت یانرژ یشتریناست که ب بدیهی

درصد از شاخص وضوح گفتار کاسته 15نسبت به شنونده یندهرجه چرخش گود 90هر یآهنا صفر درجه باشد. به ازا نیب

درجه باشد 180 یهکه زاو وقیت یعینپشت به شنونده داشته باشد یندهکه گو افتد یاتفاؽ م کاهش زماین یشترینو ب شودیم

.شود یدرصد شاخص وضوح گفتار کاسته م 3صورت ینکه در ا

شود یدرصد از شاخص وضوح گفتار کاسته م 15 یکی،آکوست ی بسته یطؿب یکبرابر شدن فاصله در 2 یازا به.

گردد یها موجب کاهش قابل توجه تراز شدت صدا م جداکننده یلبا عناصر سخت از قب امواج صویت برخورد.

نامند یم نیطن یاواخنش اقبامد یزمان که از غبظه قطع سرچشمه صدا تا سکون مطلق در تاالر به طول م مدت .

بل افت کند. یدس 60که پس از قطع صدا، تراز فشار صدا عبارت است از زماین «نیساب» یفواخنش طبق تعر زمان

بلیدس 96و حداکثر 30بل است.)حداقل یدس 65 ایل 55 نیب یمتر یکدر فاصله یعاد ییگوباز تراز سخن یطؿب دریک

خاص( یطدر شرا

کم بوده و به اصطالح خشک باشد. یدزمان واخنش با یقی،ضبط موس یوهایاستود در

است. ینیپا یها-در فرکانس یا پوسته یها کنندهباال و جذب یها عملکردشان در فرکانس ینهبتر یایفال های کنندهجذب

متما یدبازگشت مبا یههزارم ثان 50از یشترشده درمدت زمان ب یدهبازتاب یصدا اگر یهاول یو مشخص از صدا یزبه طور کامال

.نامند یکه آن را پژواک م شود یم یدهه طور وضوح شنو ب

یاریسطوح نامنظم بس یدبا یدهسرپوش یفضا یکدر یکنواختپخش امواج به صورت یبه درجات باال یایب دست برای

کرد. هبادا

از یزر پرهطو نیدر درون سالن ونب صویت یصدا و نگه داشنت انرژ یفیتباال بردن ک صویت های یندهاستفاده از پخشا مزیت

پژواک است. هبادا

144

بل کایف یدس 70با تراز یعیطب یصدا یمتر 10تاالر، از ؿبل انتشار صدا تا فاصله یکگفت که در توان یم یطور کل به

کننده ندارد. یتبه تقو یاجبوده و احت

اطه شده باشد. صدا اح یتبه منظور تقو به وفور و با فاصله کم توسط صفحات بازتابنده صویت یدبا صویت منبع

یتمتر باشد از تقو 18از یشترکه فاصله شنونده تا منبع ب ییها در مکان یاو 1700بزرگتر از یدر فضاها یدبا یطورکل به

استفاده مبود. یکیالکتر صویت یها کننده

برسد. به گوش شنونده یممستق یبلندگو زودتر از صدا یکه صدا افتد یاتفاؽ م زماین یدهپد ینهس: ا پدیده

145

منظر معماری

()یلبرآن/ دو نالد و یها وکوشک یرانا های باغ

بوده است. یادز یلیخ به باغ یرایننقاشان ا عالقه

کنند. ینبدان عکس او را حجار یشاه قاجار دستور داد در چشمه عل فتحعلی

آب قنات درطول سال معموال ثابت است. حجم

وده است.ب «ریابم»آب در روستاها بدست تقسیم

کاشتند یم یوهرا درخت م یبزرگتر بود قطعات بزرگتر هرقدرباغ.

رییجلوگ عفوین یماریهایب یوعدارد. درخت سرو ؿببوب شاعران است. درخت چنار از ش یعیرشد سر یزیترب درخت

.کند یم

دارند. یریدلپذ یها و باغ شباهت قایل

یدبا طرح گل معمول گرد زمان شاه عباس نقشه قایل در.

معمول بوده است. یرانباغ بدون آب در خراسان و مشال شرؽ ا اهباد

فراوان دارد. یتانب یرانا یها خانه ها و حیت و استخر درباغ حوض

از حوض به شکل نامشخص و آزاد استفاده نشده است. یراناست. درا نیؿبور زم یؿبور حوض در راستا یرانا در

ی/ اصفهان / صفو یبهزار جر باغ

ازباغ ها هست. یباییز یرتصاو یهفت اورنگ جام بدرکتا

اند. شده یراننبه آهنا و را در ظبرقند به وجود آورد ویل یادیز یها باغ تیمور

کرد. یآهنا را بازساز توان یم یکهوجود دارد. به طور یجامع یفاتتوص یموریت یها باغ از

یموریت یها باغ خصوصیات

را یواناتح یگاه -بلند اطراؼ باغ یوارهاید -ها ابعاد بزرگ باغ - یو نقاش یها، کاش ککوش یناتتزئ -از فواره استفاده

یک هبادا -کوشک در وسط باغ بود -یهنر اصل یکاستفاده از -باغ به چهار قسمت یفضا یمتقس -کردند یرها م در باغ

شدن آب. یجار یبرا یتپه مصنوع

(یموری.)تیددر مکتب هنرمندان هرات به اوج رس مینیاتور

داشت. یبعد یها دوره یباغ ساز یرو یادیز ریظبرقند و خبارا تأث یساز باغ

«از حریف ویل گوید یظبرقند و هرات را به هند برد. بابر از سنگتراشان و قباران و.. سخن م یاز اصول باغ ساز یبعض «بابر

.بابر در کابل در باغ بابر دفن است -زند یمعماران و طراحان باغها مب

(یاصفهان )صفو های باغ

مسجد داشته است. 162اصفهان گوید یم شاردن

غ یرانقاپو در ا عایل یمعمار سبک معمول بود. ریواقعا

146

است. یدهآن را شن یفتوص یا یدهبود که د یاباینخ یباترینچهار باغ ز گوید یم شاردن

پل خواجو. یکیخانه در نزد یینهآ عمارت

ساخته شده بود. نیچهار باغ بوده و به فرمان شاه سلطان حس در قسمت غریبفرح آباد در اصفهان باغ

تقر یرانمشال ا های باغ داشتند. یاچهحوض در یمشال به جا یها اصفهان بود. باغ یهشب یبا

مشع در نظر گرفته بود. یبرا ییها ها ؿبل آبراهه یداخل یها باغ چهل ستون اشرؼ، در جداره در

است. شده یاستفاده م ها فواره در باغ از

یدندآهنا کوش یدو ذبد یمشدند و در ترم یصفو یها قاجار ؾبذوب کاخ فرمانروایان.

هتران های باغ

هتران در دوران قاجار: کاخ گلستان ػ کاخ نگارستان ػ کاخ قجر های کاخ

قاپو درکاخ گلستان است. عایل یاسعادت درب

دارد. یکار یینهوآ یخامت کار یناتستان است و تزئدر کاخ گل یوالبانهد یازبت مرمر تاالر

العماره در مشرؽ کاخ گلستان است. مشس

داشت. یباییباغ ز نداشت ویل چنداین یتانب یکاخ از نظر معمار ینشاه، نگارستان بود. ا یمورد عالقه فتحعل ساختمان

سرسره مرمر یکدر کاخ نگارستان بود که « تاج دولت»قرار گرفت ، عمارت ییاروپا ریانکه مورد توجه سف ساختماین

سرخ در اطراؼ استخر کاشته بودند. یها و گل کردند یشکل بود که زنان در آن شنا م ای یرهآن استخر آب دا یداشت وجلو

ن را روباز دور تا دور آ های یواندارد و ا یرهدا یمن . قسمیتگویند یفرح آباد هتران، اواخر قاجار، به آن دوشان تپه م کاخ

غ گرفته است. یران. /کاخ فرح آباد نشان دهنده ضبله سبدن غرب به ایستن ینه/ باغ آن قریراینا ریاند. کامال

یدربار های یسوگل یبرا یکوچک یها هتران شامل خوابگاه و ساختمان یعشرت آباد در مشال شرق کاخ.

شاه سوار بر اسب در وسط آن ینؾبسمه ناصرالد در وسط آن که ای یرهو جز یمصنوع یاچهشاه در مغرب هتران، در باغ

بوده وخراب شده است.

آن استخر آب بود از ینیساخته شده بود و در پا یا کاخ آن دوره بوده وبه صورت پله ینقجر درمشال هتران،/ بزرگتر کاخ

.شد یم یدهد یموحرم حضرت عبدالعظ یکاخ شهر ر ینا

شده است. یرانران، ومشال هت یلومتریک 40شهرستانک در کاخ

ساخته شده، بام یروس یبه سبک معمار داشته، یومرمت شده، قنات اختصاص یخوب نگهدار یاوران،در ن یهصاحبقران کاخ

دارد. یبدارش

خامت یها از اتاؽ یکاخ بوده است. بعض ینشاه درا یدفتر خصوص ریانات،سعد آباد، درمشال مش سلطنیت های باغ آن کامال

شده اشت. یرضا شاه هنوز نگهدار یکتاخبانه خصوص شده، یکار

کند یمتر را ط 300حدود رییجهانگردان. انسان فبکن مس یاست نه برا مردم ؿبل عایل یبرا ریازش یها : باغ ویرینگ

.یندنتواند بب یشتربا عمق چند متر را ب یا ومنظره

147

ساخته شده. یشال پس60حدود یدرا خراب کردند. دروازه قرآن جد میقرآن قد دروازه

است. یآرامگاه سعد یکیساخته شد. باغ دلگشا درنزد 1331درسال یسعد یدجد آرامگاه

خان زند میدر زمان کر یههفت تن وچهل تن در مشال حافظ باغ

ینرت دارد. در زمان خود آراسته یهاز زمان صفو داشته. قدمیت یمصنوع یآبشارها یه،حافظ یکنزد ریازجهان مبا در ش باغ

رفت. نیشد و از ب یرانو یاثر ینبوده است. بدون کوچکتر ریازباغ ش

شد. ساخته یا به صورت پله پله ریاززبت در ش باغ

گذرد یباغ ارم دو طبقه است و آب از تاالر آن م کوشک.

شکل دارد. یضیساخت کوشک،/ حوض ب یاؽبام گرفته برا ید= باغ گلشن، از زبت صبشریازآباد ش یفعف باغ

در مشال وجنوب یرانا های باغ

یزمشال= باغ عشرت آباد درترب باغ

کرد یحکومت م یزپادشاه در ترب یعهدول یهدوره قاجار در.

یزمتر/ ترب 200 یمصنوع یاچه(/ ابعاد دریاستخر شاه یعین) یگل یلا یا یشاه گل باغ

گنبد داشته ویل یهشت ضلع یشاه گل کوشک خراب شده است. است /قبال

است. یزترب یباغ شاه گل یکشده است. باغ فتح آباد نزد یطراح به صورت پلکاین یشاه گل باغ

آورد یرا به خاطر م یرانا های طرح قایل نیباغ ف طرح.

یاطدارد./حوض ح یاطح 3/ است. مقربه شاه نعمت اهلل ویل زیسته یم 9بوده در قرن شاعر و صویف نعمت اهلل ویل شاه

شکل است. ییبصل یاصل

تفاوت یگرباغ بار د ین. دراکاشتند یم یگرد یها گل سرخ و گل یها و بوته زدند یدرختان را م ینیپا یها طبس، شاخه باغ

.خورد یبه چشم م یشهکار واند یایدن یانم

148

()پوریانآر یرضاـ عل یرازش یخیتار یها و باغ یرانا یها در شناخت باغ پژوهشی

یرانا یها به باغ یاول نگاه فصل

انباغ و بست یعین)پارادئزا( گرفته شده/ یاز لغت ماد یس/ پرددهخدا

داشته. یشکار یها .ؽ/ بازها و قوش ه 8/ باغ قوشحانه/ قرن یباصفهان/ باغ هزار جر های باغ

هشت هبشت یااصفهان/ باغ چهل ستون/ باغ فتح آباد/ باغ زبت/ باغ بلبل های باغ

و باغ چهلستونی/ شاه عباس صفوآباد یهبشهر / مانند باغ صف های باغ /

ی/ باغ فردوس مشرقیاسر/ باغ تاالر در نیه/ صفونیکاشان/ مانند باغ ف های باغ

ریوزیدولت آباد/ / باغ ساباط/ باغ ف / مانند باغیزد های باغ/

کرمان/ باغ شاهزاده ماهان کرمان، قاجار/ های باغ

یگل یلآباد/ ا / باغ مشال/ باغ فتحیزترب های باغ/

رشت/ باغ ؿبتشم رشت های باغ

زار/ باغ شاه/ باغ قاجار// سعد آباد / الله یاوارن،ن یا یه/ / باغ صاحبقرانیهداث صفوهتران/ باغ گلستان، اح های باغ

الدوله. نیعشرت آباد/ باغ گلشن / پارک ام

درآن قرار دارد/ / باغ امامزاده یامکه آرامگاه خ یشابور/ باغ امامزاده ؿبمد ؿبروؽ در نی، صفو یشابور/ باغ قدمگاه ن

کامشر/ باغ گلشن طبس.

ارم / دلگشا / گلشن / جهان مبا/ سلطان آبادریازش های اغب /

یػ درختان کهنسال به عنوان ذبربه برا3. یزهاػ وجود کار2شهرها و مناطق اطراؼ. یهوا یفػ تلط1: یراینا یها باغ کاربرد

ریػ تأث8دم با گذشته. مر ییػ آشنا7باغ به عنوان موزه. یانم یػ بنا6. یػ جاذبه جهانگرد5. یػ گردشگر4. یدجد یها باغ

.ىبیتار های یلمف یهػ هت9،شعر و... ینیاتورمانند م انگرفنت ازآظب ریو تأث یگرد یبر هنرها

یداشته و سع یوهدرخت م یشترب یمردم عاد یها باغ نداشته ویل یوهدرخت م یادز ساختند یم یانکه شاهان و اع هایی باغ

شود. یزپره یهودگیاز ب شده یم

یراینا ییآرا غبا های شیوه

یز: خاک حاصلخ3 یاریسهولت آب یبرا دار یبش نی: زم2: آب 1اصل بودند: یساز که درباغ مواردی

یببه صورت صل یاصل یاباندو خ یشکل، دارا یل: مستط یراینا یها باغ اکثر

یاریکه توسط رودخانه آب ییػ باغها3 پلکاین یها ها، به صورت باغ ػ درتپه2ػ در مظهر قنات 1: یراینا یها باغ انواع

.شوند یم

داشته باشد. یتؿبصور است./ که هم خلوت و آرام باشد و احساس امن یوارینبواره با د یراینا باغ

بلند و از خشت خام دیوارهای آجر است. یاباغ عموما

آب های یدرختان و کنار جو یردر ز یخته،و درهم آم یعی/ به صورت طبیراینا یها باغ کاری گل

149

یاصل یابانگل در وسط خ یها / متأثر از اروپا/ باغچهیه/ دردوره زندیراینا یها باغ کاری گل

یفرع یا یاصل های یابانو خ شود یدرنظر گرفته م نیزم یبقائمه، ش های یهزاو ی،هندس یم/ اصول مستقیرایندر باغ ا هندسه

تا انتها شد یباغ شروع م یازباال .باغ ادامه داشت یوغالبا

مانند. یبمتقاطع و صل یمات/ تقسیرایندر باغ ا هندسه

چهار باغ/ از زمان کوروش طرح

شوند یقائمه به آن وصل م یهبا زاو یفرع یاست و هنرها یاز وسط باغ جار یهنر اصل معموال.

استخریراینباغ ا یاز عناصر اصل یکی /

یشابور. مانند باغ قدمگاه نکردند یم هبادپر سرو صدا ا را ریآبومس ساختند یم دار یبش های نیباغ را در زم معموال

یشابورمانند قدمگاه ن یلوفریبا تراش ن ی/ سنگیکبک ینهآبنماها/ سنگ س درکف

در تقاطع هنرهاها حوضچه /

عمارت باغ یآب/ در جلو هبادعنصر ا ترین ی/ ضرورآبنما

داخل عمارت باغ/ حوضخانه حوض

نبه درخت سرو ینا یراندر ا یگرد یجا یچدر ه یراز آورند یم یادرا به یتالیاییا یها اغنظر ب نیدر اول یرانا های باغ

.یدد توان یمب

گذاشتند یهبشت م ها را معموال مترادؼ معین باغ نام.

ع،یباغ قدس، عدن، بد ینو،از هبشت است/ باغ ارم، باغ هبشت، باغ رضوان، باغ فردوس، باغ م یهکه نام آهنا کنا هایی باغ

ینجنت، خلد بر حنان، یع،وس یع،رف

به آهنا عمودند/ مانند یفرع یدارند و ؿبورها یمواز یکه دو ؿبور اصل ییها . باغ1اند. دسته2از غباظ طرح یرانا های باغ

./ ندگذر یم یکدیگردارند و در مرکز باغ از یچهار ؿبور مضاعف و مواز یاکه دو ، سه ییها . باغ2. ریازباغ دلگشا در ش

.کاشتند یخوشبو است م یاهیاسپست که گ کرت/ معموال یانباغ جهان مبا در م

کاشتند یمب ریدانداز ساختمان باغ را بگ بلند که چشم یها کرت/ بوته یانم در.

کاشتند یلبل م رییس گرم ی/ سرو، کاخ، چنار و مششاد/ در نواحیاصل یاباناطراؼ خ در.

کاشتند یاغ/ گل مب یابانخ یدرختان دو سو یپا در.

ی/ توت برگیفرع های یابانخ یهحاش در

یوهم یها باغ/ هنال های یابانخ یدو سو های کرت

کاشتند یباغ/ درخت مو )انگور( م ریاموندورتر و پ های درکرت.

ل زبته . شدیپر م یفصل یها ساختمان باغ/ با گل یکگلستان باغ/ نزد یا یکارگ

هم یک/ نزدیدار/ سپیکنار ایه یباغ و کنار جو یهحاش در

150

سطح یم. تقس3. یوارباغ با د ریامون. ؿبصور بودن پ2. دار یبش نی. احداث باغ در زم1: یراینا یها مشترک باغ های ویژگی

. 6قسمت فضا. ینبلندتر یاساختمان در مرکز یک. وجود 5باغ. ی. استفاده از خطوط راست در طراح4باغ به چهار خبش.

ی. وجود استخر در جلو9آب. یتراش دار در کف جو یها .سنگ 8آب. یصدا هباد. ا 7. یاصل یجو یکاستفاده از

. اختصاص 12. یکبار ریهایدار و مس یهو سا یادز یها . درخت11. یعتساختمان و طب نیب یک. رابطه نزد10عمارت .

یها از گل یشترب رخ. استفاده از گل س14. ییداروو ینیتز یها . استفاده انواع گل13. یوهقسمت باغ به درختان م یشترینب

.یگرد

نبوده بلکه جنبه درمان آن مهم بوده است. یباییز یبرا یرانـبتلف در ا یها گل کشت

کاری یفیص یو گاه کاری یرا به سبز یو قسمت کوچک دادند یاز باغ را به درختان اختصاص م یادیز یها قسمت یرانا در.

ها و حیت گل شاه، یندر زمان ناصرالد بوده ویل یراینا میقد یوهدوران قاجار هم به ش یلر اواد یکار و گل درختکاری

آمدند. یرانهم به ا غریب یها باغ

یو حجار ینیاتورو م ی، نقاش یاتشعر و ادب یقی،موس یباقی،قال ی،اثرگذار بوده/ سفالگر یرز یدر هنرها سازیباغ +

یینتزئ یو هنرها ییآراگل ی،معمار

شده بود. ریجهانگ ها یسپرد یا یراینا یها شهرت باغ یاندوره هخامنش در

مگر رسد یدمشق مب یها و آهنا به پا بازارها و باغ یباییاز غباظ ز یشهر یچه نی.ؽ/ در مشرؽ زم ه 725بطوطه درسال ابن

.ریازش

است. آن یها قابل توجه است باغ یشترب ریازکه در ش یزی/ چیه/ در دوره صفوشاردن

قنات( بوده است.یزکار یلهبوس یشترب یریکو یبا آب و هوا یرانها درا آب باغ تأمنی(

شود یچاه قنات/ که در دامنه کوهستان حفر م ترین یقو عم یهچاه/ اول مادر.

(شود ی. )ظاهر میابد یم یانجر نیکه آب قنات در سطح زم ییقنات/ جا مظهر

ها از مظهر قنات به مادر چاه، حفر مادر چاه، مشخص کردن مظهر قنات، حفر چاه یبرا احداث قنات/ اول گمانه زین برای

ظبت مادر چاه.

151

()یاتدر ادب یرانیا باغ

وجود داشته است. یدرکوشک و ساختمان اصل یوانا یکبا کاخ و باغ، حداقل یوانا نبجواری

با باغ و کاخ اشاره شده است. یدانم یبه نبجوار یاتادب دربرخی

یوانیان.) دربرابر آمد وشد دو اندروین ی، به علت آرامش و حرمت خبش سکونتگاه درگوشه باغ یکاخ یموارد در

ومراجعان(

است. ریدرجلو( اگر کوشک در وسط نباشد آبگ ریآبگ یک) ینقطه از نظر منظر و دسترس یندر هبتر کوشک

ؿبصوربرا یا عرصه ػ حکومیت یسکونتگاه یا یسکونتگاه درباغهای . شد یدر نظر گرفته م اندروین یغالبا

یوانچهار ا یاطه باغ با طرح چهارباغ، نبه کوشکها متمرکز برونگرا با دواز ؿبو : قسمیتپاسارگاد .

یراینباغ ا خصوصیات:

1یکارکرد یاتػ خصوص:

یلخانانباغ مزار، از دوره ا ،باغ حکومیت ی،باغ سکونتگاه یوه،م باغ

یػػػ شکل منظم وهندس ریازو ارم ش نینبوار: باغ ف های یطواقع درؿب

وقصر قاجار در هتران ریازغ زبت شتپه: با یدررو واقع

ی: ائل گلآیب باغ

اصفهان، تاج ؿبل ینهدرکنار رودخانه، کاخ آئ واقع

و جنیب خدمایت یفضاها ،: عمارت سردر، عمارت کوشک، عمارت اندروینفضاها.

مازندران. یباغها یو بعض ریاز: باغ تاج نطزن، باغ شاهزاده کرمان، باغ زبت شیبدارش باغهای

یدهکش یلبه صورت مستط یانداز اصل )مربع( ، بازبودن چشمیوجه به اشکال هندس: تاصل.

کرت: کوتاه باشد که منظر را سد نکند. یانم درختان

کرت: درختان بلند یانم ریازغ خیابان

دار یهباشد. وسط قطعات مربع شکل: درخت سا یادکه آب ز یی: در جایدب ی،: توت برگیفرع های خیابان .

تاک درداخل کرهتا. ری،ها و درپناه، اقب ، گوشه شبر باغ درختان یب یها آب: باغ انار، کناره کم جاهای

152

()یتست نکات آید یاست( بدست م یعی)که نبان سنگ گچ طب یپساز پخنت ژ ساختماین گچ.

آید یبدست م ییساروج از ـبلوط مبودن، آهک، خاکستر، خاک رس ولو مالت.

شود یاستفاده م ریگوینق یردر ز یماناز مالت ماسه س ریاز فساد ق رییمنظورجلوگ به.

کند یاز آن عبور م یتبه شکل هدا یعترداشته باشد، حرارت سر یشتریتراکم ب یوارد یکمصاحل هرچه.

ی. آهباشوند یم یدهخورنده نام یآهبا دهند، یاثر کرده ومقاومت آن ها را کاهش م یمانمالت س یکه رو هایی آب

.آیند یخورنده به حساب م یشور جزء آهبا یسولفات دار و آهبا یدار، آهبا یککربنگاز

آب ندارد. یهایدر برابر ناخالص یادیز یتشفته آهک، حساس مالت

ػ آجر آدبال در پوشش بام مورد استفاده قرار رود یآجر سبز درآب انبارها به کار م رودػ یبه کار م زین قرمز در طاؽ آجر

.شود یپوشش بدنه تونلها مصرؼ م یبرا ها، یابانرو خ یادهرو و پ ر جوش به مصرؼ فرش کردن کف سوارهوآج گرید یم

که دهد یمتبلور م یمکلس های یناتو آلوم ها یلیکاتس یلمبوده وتشک یمیاییدرؾباورت آب شروع به فعل و انفعاالت ش سیمان

.باشد یاساس گرفنت وسخت شدن بنت م

باشد یمترمربع م بر سانیت یلوگرمک یکدر حدود معمویل های نیؾباز زم مقاومت.

باشد یمانند ذرات خاک رس م یخاک رس پس از جذب آب به خاطر شکل پولک یادحجم ز یریعلت تغ مهمترین.

است. یشترآن ب یتر باشد، ربمل باربر هرقدر متراکم یعینباشد یشترب نیهرقدر وزن ـبصوص زم

شود یوره استفاده ماز ش یشهکردن ش رینگب برای.

دهد یم یلرا تشک یمان٪ وزن کل س65٪ تا 60 نیب آهک.

شود یم یشترب اش یخوار و هرچه کربن در فوالد کمتر باشد، جسم آن نرمتر و چکش افزاید یفوالد م یبه تاب کشش کربن .

یرفوالد زنگ ناپذ ورؽ (stainliss .steel ورق )روم اضافه شده ی باشد. است که در ساخت آن ک

شود یساخته م یا پاشنه یپ یل،طو یوارهاید یرز در.

خاک رس( یدایش. )منشأ پآید یخاک رس بوجود م یکا،فلدسپات وم یدناثر پوس در

هنگام شکسنت استفاده یشهش یها خرده ىبنتنر یبرا یمی. از تور سکند یاست وآن را مات م یشهفلوئور خورنده ش اسید

.کنند یگلدار استفاده م یاآجدار یاز نوردها یشهمشجر کردن ش یو برا شود یم

شود یاستفاده م ینتکاب یکاج برا ریچویب،ت یبرا یزیکفپوش، ترب یبلوط برا چوب.

فلزات و یضد خوردگ یها فاضالب، پوشش یساتحفاظت تأس ،رطوبیت های یقبه عنوان عا یتوانم رییق های ازرنگ

از نشست رطوبت استفاده مبود. رییجلوگ

رم بند ایبر .شود یساختمان از مالت گچ وخاک استفاده م یداخل یوارهاید یک

گرم یدر هوا ریق شود یباعث م یتخاص ین. ادارند یرا در خود نگه م ریق ییچتا یاؼو ال ها گوین ،رطوبیت های یقعا انواع

نشود. یدر صورت ذوب شدن جار

153

است. یمکلس یلیکاتس یدخاک رس و آهک و تول یبترک ی،سخت شدن شفته آهک علت

موضوع به تراکم هرچه هبتر بنت ینوا یندهوا را از بنت خارج مبا توانند یم یفرکانس باال، به طور مؤثر ویرباتورهای

.یاقبامداقبماد و ذوب ب متوایل های یکلاز س یناش های فبکن است به کاهش مقاومت بنت در برابر خرایب یکنل اقبامد، یم

ضخامت دالدهد یم گاهها یهتک نیب یشتردهانه آزاد ب هباداجازه ا یدگیتن یشپ ها، ساختمان درسازه کمتر، یزن بتین یها . ضمنا

یستمس یگرآن است. از ؿباسن د یایاز مزا یشیومبا ریچشمگ یها کمتر و الغرتر و امکان ساخت اعضا سازه ریهایتعداد ت

یانتها یکاز تواند یتنها م ریت یکاجرا شوند. به عنوان مثال فبتد تواند یم ها لو دا ریهااست که ت ینا یدگیتن یشپ

.یابدآن امتداد یگرد یساختمان به انتها

شود یهوا و برؽ استفاده م یکش لوله یوبرا باشد یم یادز یکیمقاومت مکان یگرم دارا یزهگالوان لوله .

از حرارت است. یناش یدگیکشمقابله با نب یبتون مسلح برا یدر دال ها حراریت یلگردمش، م درشبکه

کف پله کمتر یکحساب شده با احتساب یها پله عبارت است از صبع کف کل پله طول

است. انتقال حرارت عکس مقاومت حراریت ضریب

مؤثر است. یارخاک رس با دوغاب آهک بس یبخاک در ترک یها وشکل بلور دانه جنس

ونقش گداز آور دارند. دهد یرا کاهش م آهن درخاک آجر، درجه پخت آجر یدهایاکس ازدیاد

شود یحذؼ م یمانساخت س یهاز مواد اول یناتآلوم یمکلس 3مرکب ید( اکس)ضد سولفایت 5 یپت یمانس یههت برای.

مقاوم ـبرب، ریوهایخورنده و ن یعاتما یگراد،درجه سانت 1580 یهستند که درمقابل حرارت باال ینسوز، مواد مواد

گراد سانیت 1450باالتر از نسوز در ساختمان کاربرد دارند، نقطه ذویب یکه به صورت آجرها یلیسیس یهاباشند. اما نسوز

دارند .

است. یتمترسان5تا 3 نیب شوند یم یدهپوش ریآهنکه با ت ییها در سقف طاؽ ضریب خیز

است. یترسانتم 20- 10عمود بر موج( حدود ی)در راستا دار یبش یها موجدار در سقف یها ورؽ نبپوشای

جداره تقر یک یشهانتقال حرارت ش ضریب دوجداره است. یشهبرابر ش 2 یبا

شود یگفته م« توونان» شود یمصرؼ م یساز یرکه از ؿبل دپو ضبل و در ز ـبلوط خاک مناسیب به.

چسبد.تا خاک آجر شسته شده وبه مالت ب برند یآن را در آب فرو م طاؽ ضریب یاز مصرؼ آجر در اجرا پیش

دو ارتفاع یا یدو نوع مصاحل ، دو نوع پ یدو ساختمان که دارا ینامساو یها از نشست رییجلوگ ینشست برا درزهای

.رود یمتفاوت هستند به کار م

اشاره کرد: یربه موارد ز توان یم ریق یصنقا از

یترطوب وآلوده به خاک نرم خاصم یط. در ؿب2. شود یم یلشده وتوأم با اشتعال به زغال تبد یهذبر یادحرارت ز در

شده، خواص یهذبز یآهک یها . درجوار مالت4. یدهدشکل م یریها تغ . در مقابل فشار حررات وحالل3ندارد. یچسبندگ

. دهد یخود را ازدست م

154

کند یدرجه ذباوز م 60هوا از که رطوبت نسیب یدر مناطق توان یمناطق خشک مناسب است و آن را مب یگچ برا مالت

تر است. مناطق مالت گچ و آهک مناسب ینا یمصرؼ کرد. برا

به طور که مبایند یم ریی. بلکه ازگسترش آتش جلوگکنند یضد اشتعال، ساختمان را در مقابل آتش ؿبافظت مب های رنگ

حرارات یقعا یبه ماده اسفنج یدنهنگام حرارت د یاو کنند یم یدشعله خفه کن تول یدرهنگام اشتعال ذوب شده ودودها

.شوند یم یلتبد

ودر چهارچوب « چفت» یمسأله در چارچوب فلز ینرفع ا یبرا دارد یبا چهار چوب ترک برم یاتصال گچ نازک کار ؿبل

. کنند یاستفاده م «یلهفت یاروکوب »از چویب

ودر متر نیتسا 10حداقل ریددرگوشه اطاؽ قرار گ یدنبا یوخارج یداخل یوارهاید ینصب چهار چوب درب بر رو ؿبل

است. یاجبار یواراز د در فاصله مناسیب ریههبتر باز شدن درب وقرار گرفنت دستگ یبرا متر سانیت 70خاص تا یطشرا

ینا ی. برایندمبا رییهوا و رطوبت به داخل جلوگ یاننصب شوند که از عبور جر یا به گونه یدبا یورود یدرهبا چهارچوب

چهار یبررو متر سانیت 2را تا حداقل یمباساز یاو مبایند یاستفاده م یکر چوب از ماستبه چها یوارمنظور در ؿبل اتصال د

.دهند یچوب ادامه م

طاؽ خواهد شد. یزشجوش وخام باعث ر یاز آجرها استفاده

عدد است. یکمتر مربع الاقل 25هر یبرا یضربدر یلگردهایم یاجرا ،مورد سقف طاؽ ضریب در

باشد. متر سانیت 70برابر یدو بلوک با ریچهدر سقف ت ها ریچهور تفاصله ؿبور تاؿب حداکثر

فاصله ؿبور به ؿبور دوازدهم یک یاو متر سانیت5حداقل برابر یدبا گرید یها قرار م بلوک یکه بر رو بتوین ضخامت

ؾباور باشد. های ریچهت

باشد. متر سانیت 5/6برابر یدبا و حداقل فاصله در بلوک متر سانیت 10برابر یدبا ها ریچهعرض ت حداقل

باشد یطبقه م 2ؿبدود به زمنی یرحداکثر تعداد طبقات بدون احتساب ز ییبا مصاحل بنا یها ساختمان در.

،از نوع جامدات هستند و انتقال حرارت یربیف یشه. )آزبست وشدهند یاقبام م یتانتقال حرارت را به صورت هدا جامدات

ست.(ا یتدر آهنا از نوع هدا

ترک در سطح بنت هباداز ا رییػ جلوگ3ػ سهوت اجرا 2 یػ مششه کش1: بتین یکاربرد درز در کف ساز یلدال از

6آجر یحػ ابعاد صح4 یکیػ مقاومت مکان3ػ زبلخل در آب 2 ىببندانػ مقاومت دربرابر 1آجر: یاصل یتخصوص چهار ×

11 ×22

کند ی)رسانش( از آن عبور م یتبه صورت هدا یشترارت با سرعت بتر باشد، حر متراکم یوارد یکهرچه مصاحل معموال.

استفاده کرد. توان یکه در جوار رطوبت هستند، م یمالت ماسه آهک درسطوح از

شود یاندود کردن نقاط مرطوب استفاده م یدارد و از آن برا مناسیب یداریدربرابر آب پا یمرمر گچ.

آید یو پخت ؾبدد آن به دست م یدل زاج سفکردن گرد گچ در ؿبلو ریاز طب یمرمر گچ.

کند یم ریخاک رس و آهک به گچ آن را کندگ افزودن.

155

گردد یاستفاده م رطوبیت کاری یقدر عا یشهاز مبد ش و صویت حراریت کارییقدر عا یشهوجود تار ش از.

یزمیکلرومن ی،مانند مبک خوراک دکنن یؿبلول به آن اضافه م یها کنند، مبک تر یادگچ را ز رییسرعت خودگ ینکها برای ،

.شود یم یعترسر یزگچ ن رییاگر مالت گچ را با آب گرم بسازند خودگ نی. نبچنیومکلروآمون

کنند ی٪ گرد آهک شکفته اضافه م10گچ کاسته شود به آن رییاز سرعت خودگ ینکها برای.

شامل دو جزء ضررو رنگ یگرمانند د ریی،ق های رنگ حالل است. یگریساز و د یهجزء ال یکی ی،ها عمدتا

شود یو ـبصوص استفاده م مصارؼ صنعیت یبرا 50-40 ریق از.

یها حفاظت از ساختمان یها روش ینتراز مناسب یکیو رنگ با دستگاه ربت فشار یشهو خاک ش یا مواد ماسه پاشیدن

است. یزدگها از زنگ و پل یاییو در یفلز

رم بندبام: پشت یسازکف یاجرا مراحل وآسفالت. ریقشر ق 3و ال گوین 2 ای، یسهل یمانمالت ماسه و س یزی،پوکه ر ی،ک

دارد. یمصاحل به جنس مصاحل بستگ حراریت یتهدا ضریب

باشد یبا طول موج کوتاه م یدیعبور تشعشات خورش ییتوانا یشهمهم ش یاتاز خصوص یکی.

یختهآم یمانباشد، س از مواد افزودین مناسیب یرمقاد یوده و داراپرتلند ب یمانس ینکرها کل آن یکه جزء اصل هایی سیمان

.شود یم یدهنام

خرا: نوع گل .کنند یاستفاده م یساز و از آن در رنگ باشد یآهن م یداکس یادیز یرمقاد یخاک رس است که دارا یا

دهد یم ی، مالت ؿبکمتر یزیومیـبتلف، آهک من یها آهک نیب از.

ماسه. یمانهشن و چهار پ یمانهدو پ یمان،س یمانهپ یک یعین 1 :2 :4از بنت منظور

باشد. یآهک یسیتباشد، جسم گدازآور با یلیسیسنگ آهن از نوع س یذوب آهن اگر ناخالص یها کوره در

انتخاب شود. یرس یسیتباشد جسم گدازآور با یآهک یسنگ آهن از نوع یذوب آهن اگر ناخالص یها کوره در

آید یتفاله بدست م یا یتهل یمانالزم از آهک کشته و سرباره کف مانند کوره ذوب آهن س یها سبتـبلوط کردن ن از.

دارد. یاجدرصد وزن خود به آب احت 60تا 30در بنت به اندازه مصریف سیمان

ها وخاک ها نیزم ینها در ؾباروت ا شود. چون لوله یقموجود در ساختمان عا یها سبام لوله یسیتسولفاته با های نیزم در

فاسد م .شود یفورا

2 تا یمانس رییزودگ یبترت ینو بد شود یاضافه م یمانس ینکر( به کلیمدوکلسدرصد از غباظ وزن سنگ گچ ) سولفات 3تا

.شود یآن م و استحکام یترفته و باعث تقو نیاز ب یحد

باشد یم یلوکب یوندوارده، پ یفشار یاز نظر مقاومت در مقابل بارها یوندپ کاملترین.

شود یو آب ساخته م ییلو یساروج: از اختالط آهک، خاکستر، خاک رس و مقدار مالت.

درجه است. 45تا 30 نیب بتین های یپخش بار در پ زاویه

دارد. یو قطر( به ارتفاع آن بستگ یباز نبه عوامل )دهانه، ش یشکشش دودکش ب قدرت

وزنش آب جذب کند.٪ 18از یشتر٪ وب8کمتر از یدخوب نبا آجر

156

قسمت دوغاب آهک و سه قسمت ماسه است. یکدهنده مالت ماسه آهک یلتشک یاجزا نسبت

شود یساخته م یو ماسه باد ییساروج از آهک، خاکستر، خاک رس، لو مالت.

یشسر یآب + گچ + مقدار یعبارت است از مقدار یزگچ ت یا گچ دسیت یههت طرز

سبز نشود. یاهکه در آن گ شود یمگل موجب مبک در مالت کاه وجود

شود یدرصد اضافه م 5/1تا 1حجم گچ رییخودگ هنگام.

ساختمان باالتر باشد. ی نقطه ینتر از بلند متر سانیت 60حداقل یددودکش با کالهک

در هزار است. یکمعابر حدود یدفع آب سطح یها کانال یمناسب برا یبش حداقل

است.5/1حدود ها یسسرو بام و بندی یبش یمناسب برا شیب ٪

است. 150 یزگیبنت پاک یارع حداقل

وآب. یمانباتارد: ماسه، آهک، س مالت

باشد یم یمترسانت 95- 90 ینماسالن س یکدر صندیل های یفرد یمناسب برا فاصله .

است. متر سانیت 5 شود، یکه در خارج بام استفاده م یرناستا یپل حراریت یقضخامت عا حداقل

از دو ستون منتقل کند. یشبار خود را به ب تواند یم یاصل ریت یین،واتصاالت خورج یفلز لتدراسک

دو به دو به هم متصل کرد. یدبا یو در ارتفاع تار خنث یلگردرا توسط م ها ریچهت یدبا طاؽ ضریب سقف در

شود. یدندهانه شروع به چو بلوک هبتر است از دو طرؼ ریچهسقف ت یکدر سفایل یها هنگام قرار دادن بلوک به

شود یو ستون اجرا م یپ نیب که به عنوان ستونچه بتین به عنوان عنصر بتین پدستال.

کامل عبور ،ساخته بتین یششده درون قطعات پ یهاز قبل تعب یها است که از حفره معین ینبد بتین یها در سازه یدگیتن پس

.کنند یاز دو طرؼ قطعه ؿبکم م یدهداده، آن را کش

ریندرو به طرؼ گرم جدار قرار گ یدخبار بند با یهال ،پشم معدین های یقدر عا یعاناز بروز م رییجلوگ برای.

یدسبز به دست آ یمانتا س کنند یکرم اضافه م یداکس رنگ معدین ید،سف یمانس به.

باشد یدرجه م 1600درجه حرارت ذوب شدن خاک آجر نسوز حدود.

است. یمترسانت 50حداقل یزمان در مناطق باران خساخت یک یخارج های یپ عمق

است. یمترسانت 50 ریحداکثر فاصله دو ت ،چویب های درسقف

باشد. یمترسانت 2تا 1 نیب یداندود سقف، مالت گچ و خاک با ضخامت

است. یمانماسه س گوین ریوق یرز اندود

باشد یمتر م 5/2ها فاصله مشع باشد، حداکثر تر ینیپا یهنبسا نیاز سطح زم یبردار گود چنانچه .

سبب یمانو سنگ آهک موجود در س یمکلس یناتبا آلوم یبؿبلول در آب پس از ترک یزمیومن یمپتاس می،سولفات سد وجود

.گردد یکم شدن مقاومت بنت م

باشد یو مقاومت در برابر زلزله م یکدیگربنا به های یکالؼ مبودن پ ی،از شناژبند هدؼ .

157

گویند یکف پنجره تا کف اتاؽ را دست انداز پنجره م نیفاصل ب حد.

گرید یقرار م یاز سقف اصل تر ینیپا یمترسانت 50تا 30کاذب معموال حدود های سقف.

کمتر( یشترکف پله ب یکحساب شده با احتساب یها پله عبارت است از صبع کف پله طول( .

دارد. یمدر فلز نسبت مستق (یایی)قل یایتقل یشدر آهن با افزا یزدگزنگ اثر

کنند یم یرا خنث یبرش ریویها نبنت آرمه، خاموت ریهایت در.

داخل بنت زنگ زده نباشد. یدارد که آرماتورها ینبه ا یبنت و فوالد بستگ چسبندگی

گردد یاز پودر آهک شکفته استفاده م گچ ساختماین یرگریید برای.

است. یبلوک یوندوارده پ یفشار یل بارهااز نظر مقاومت در مقاب یوندپ ترین کامل

شود یاستفاده م یلو ما یافق یربمل بارها یؿبافظ برا یوارهاید از.

فشار باشد. یمتنظ یچهدر یو دارا ریدقرار نگ یواریکالهک بوده و در پناه د یدارا یددودکش با یخروج دهانه

دارد. یستگو ضخامت مواد ب حراریت یتظرف ،حراریت یتبه هدا ریتأخ زمان

است. یمترسانت 3( در بامها، ریوگوین) ق یقضخامت قشر آسفالت ؿبافظ عا حداقل

شود یم یهتوص یمنطقه معتدل، استفاده از گچ مرمر یکساختمان در ریوینب یمبا یگچ کار برای.

کند یو آن را سخت م یادفوالد را ز یعنصر منگزن در فوالد تاب کشش وجود.

باشد یبا آب م یمکلس یداکس یبرکازآهک شکفته، ت منظور.

اجرا یقعا یهال نیدوم یاز اجرا یشو پ یقعا یهال نیاول یبام پس از اجرا کارییقدر عا یزهخواب از جنس ورؽ گالوان کف

.شود یم

شود یاجرا م یماینس یچهماه یوارد یها آن، درگوشه یاز اجرا یشپ یق،عا از شکسته شدن احتمایل رییجلوگ برای.

شود یکف نصب م یپس از اجرا یزکف و سنگ قرن یاز اجرا یشزاره پا سنگ.

یواربنا به اختالؼ دما ) ( در دو سطح داخل و خارج د یک یپوسته خارج یوار( از دییگرما یانتقال گرما )انرژ شدت

دارد. یبستگ

است. متر سانیت 10حدود یواردر د حراریت یقهوا به منظور عا یهقابل قبول ال ضخامت

یهزاو یایی،عرض جغرف یهظبت )جهت مبا( عبارتند از: زوا یهوزاو یدارتفاع خورش یهمشخص مبودن زاو یمؤثر برا واملع

ساعت ؿبل. یهزاو ید،اكبراؼ خورش

.....................................................................................................................................................................................

کنند یگرد به شکل قالب خم م یلهبرابر قطر م 6 یزانساده را در امتداد و انتها با شعاع خم به م گردهای میله .

کنند یخم م گرد یلهبرابر قطر م 4 یزانآجدار را در ابتدا و انتها با شعاع خم به م گردهای میله.

یا بالشتک spaeer است. ها گرد یلهقالب با م فاصله هبادا یدرقالب برا

158

یاستون یه، پا یهرا ستونک ، پا 3باشد ستون وکمتر از 3که نسبت ارتفاع به بعد حداقل آهنا بزرگتر از یفشار اعضای

pedestal گویند یم.

شود یاجرا م یبلوک، کالؼ عرض ریچهدر سقف ت 20/4از یشبا طول ب هایی دردهانه.

باشد یم یو لنگر طبش یبرش ی،ؿبور ریوهایجهت مقابله با ن بتین ریهایت در تخامو رییبه کارگ ینظر تئور از.

شود. یتتقو ریجان ت یدبا کنسول درمقابله با لنگر خشیت یاطره ریت یتتقو جهت

که برش صفر است. دهد یرخ م ییدرجا يبمگسترده، فبان ماکز یربت اثر شدت بارها درتریهای

شود یدر آن م یکشش یتخاص یشکربن در فوالد، باعث افزا وجود.

در ؿبل مفصل برابر با صفر است. یطبش لنگر

یهعکس العمل تک یا یبار خارج یچدهند وه یلرا تشک مفصل خرپا یک، اگر فقط دو عضو، یقاعده کل یکعنوان به

صفر ن ینمفصل اثر نکند، ا ینبر ا یگاه خواهند بود. ریوییعضو ضرورتا

یاعکس یخارج ریویشرط که ن ینشده باشد، با ا یلآهنا در امتداد هم باشند، تشک یو که دوتامفصل ازسه عض یک اگر

خواهد بود. ریوییعضو صفر ن یکبر آن مفصل اثر نکند، عضو سوم یگاه یهالعمل تک

است با عضو سوم برابر ریویامتداد باشند، ن یککه دو عضو از آهنا در عضو، سه عضو متصل باشند، به صوریت یکدر اگر

نبان گره در امتداد خودش. یخارج ریویهاین یرتصو یامقدار و

باشد یستون م یکننده مقاومت فشار ینیعوامل تع ینستون از مهمتر یک الغری.

یا طره ریهایدر ت یبوش یزخ روابط

باشد یها م است و مستقل از واحد یعدد یتکم یک: شکل نسیب یریتغ یا کرنش. 0L

L

طول درواحد طول عضو: یریاتتغ یا کرنش

PLVPL

m max

2

max2

P

B L A

P

B L A

PVPLm maxmax

159

عضو= یطول کل تغیریاتL

0عضو= یهاول طولL

اعمال شده بر آن متناسب است. یجسم با تنش عمود طول نسیب یریهوک : تغ قانون

E

یشکل اعضا در اثر بار ؿبور تغیری

EA

PLL

ها( است )در جهت عمود بر واکنش ییجا بهجا یدارا ریباشند آن ت یسازه مواز یاو ریت یک گاهییهتک یهاواکنش اگرسبامی

.یستسازه ؾباز ن یاو ریت ینا رییو به کارگ یو بارگذار شود یگفته م یدارو ناپا

2ها در آن که واکنش یا دوران )حول نقطه یدارا ریسازه نبرس باشند آن ت یاو ریت یک گاهییهتک یها واکنش ی.اگر سبام

.یستبر آن ؾباز ن یاست که بارگذار ارید( است و ناپارسند ینقطه به هم م

نبرس یاو یکه هرسه واکنش مواز یباشد به طور یگاه یهواکنش تک 3حداقل یاست که دارا یدارپا یا سازه یاو تری

نباشد.

ر منطق د یناست. اگر ا یرپذ ( امکانی)مثلث یدارمفصل به جزء پا یکعضو و 2با افزودن هػر بار یدارپا یخػرپا یک توسعه

خواهد بود. یدارحاکم باشد آن خرپا پا ییهر خرپا یلتشک

a

bg tan

cos2222 babac

sinsinsin

cba

مانند ستون(. یاز بار ؿبور یناش تنش( A

P

Pam

NMP

mm

N

22

Pربت اثر بار ؿبوری Lای به طول میله

E :ضریب کشساین مصاحل میله

Aسطح مقطع میله :

160

ساده: ریهایت یبو ش یزخ روابط

قرقره ساده، کشش در هر دو طرؼ طناب برابر است. رایب

یگرد یهر نوع بارگذار یاداده شده یبارها ریکه جسم ربت تأثباشند یبه کار رفته در جسم صلب به كبو های گاهیهتک اگر

م مق گویند یحرکت نکند، اصطالحا

است.( یدارشده است )پا یدکه جسم کامال

آنگاه یمکن ینیبا حل سه معادله آهنا را تع توانستیم یشامل سه ؾبهول بودند و م هاگاه یهمربوط به تک یهاالعملعکس اگر

.اند نیمع یکیها از غباظ استات العملعکسکه شود یگفته م

مق قرار باشد جسم صلیب اگر ینباشند شرطش ا نیمع یکیاز غباظ استات هایشگاه یهتک یها العملباشد و عکس یدکامال

که یمشمطمئن با توانیم یشرط برقرار نشود م ینکه ا تعادل برابر باشد. تا وقیت یها ها با تعداد معادله است که تعداد ؾبهول

مقهر دو حالت وجود یا. و اند نینامع یکیآن از غباظ استات یگاه یهتک یها عکس العمل ینکها یا یستن یدجسم صلب کامال

دارد.

ها در صورت برابر بودن تعداد ؾبهول یگر. به عبارت دیستن که شرط باال اگر چه الزم است اما کایف یدمتوجه باش یدبا البته

مق یینمبا تعداد معادله تض نیمع یکیاز غباظ استات گاهیش یهتک یها عکس العمل ینکها یاو یدوجود ندارد که جسم کامال

باشند.

P

A B L 28max

2

max

PLV

PLM

L

2

L 2

L

P

24maxmax

PV

PLM

P P

L

a a

PVPaM maxmax

161

آن از غباظ گاههای یهتک یها بودن عکس العمل نیو مع یجسم صلب دو بعد یکبودن کامل یداز مق یناناطم برای

که اند یافته یشآرا یطور گاهها یهتک ینکهاند و ا ه ؾبهولها شامل سه و فقطه س العمل که عکس یمکن یقربق یدبا یکیاستات

.یستندها ن العمل بودن عکس یمواز یاموجب نبرس

2ADIIGxx 12

3bhI x

A

IY x

x شعاع ژیراسیون نسبت به ؿبورxها

2ADIIGyy 12

3hbI y

A

IY

y

y

هاyشعاع ژیراسیون نسبت به ؿبور

عامل مقاوم در برابر طبش است. ینرسیا فبان

در گاهییهتک یها واکنش اگر تعداد یلدل نیکنند به نب ینی( را تعگاهییهسه ؾبهول )واکنش تک توانند یگانه تعادل مسه روابط

به آن معبا استفاده از روابط سه ریسه و کمتر باشد آن ت یدارپا ریت یکگفته نیگانه تعادل قابل حل خواهد بود که اصطالحا

.شود یگفته م نینامع ریهایاز سه باشند ت یشب یها واکنش ارایکه د ریهایی. به تشود یم

کابل ریوین یندر امتداد کابل است . بنابرا یشهنب ریون ینرا ربمل کند و ا یشکش ریوین تواند یکابل فقط و فقط م یک

در طول کابل ثابت Tگرفت که یجهنت توانیاست پس م Tکابل برابر ریوین ای یههر زاو یبوده و برا A یهمستقل از زاو

است.

یمدر طول سال تابش مستق شوند ی، ساخته مهستند نیزم مشایل یمکرهکه درن ییها ساختمان که درضلع مشایل هایی پنجره

را ندارند. یدخورش

را دارد. یهزاو یشترینخرداد ب 31و یهزاو ینآذر کمتر 30در نیبا زم یداشعه خورش یهزاو یوانا در

ریغ یستمهایترومپ جزء س یوارفعال و د های یستمجزء س یعما یالگردآورنده مسطح با س یدی،سلول خورش یی،گرما پمپ

ال است.فع

T T

162

حصول یبرا یمیچهار عامل مهم اقل رینده،سطوح دربرگ یتشعش یهوا، متوسط دما یانهوا، رطوبت هوا، سرعت جر دمای

.باشند یم یطؿب یک راحیت یطشرا

یبستگ یدهوا و تابش خورش یانهوا، رطوبت هوا، جر یـبتلف به دما یاییانسان از نظر گرما درمناطق جغراف راحیت تأمنی

دارد.

طلوع ی( ودرزمستان ازجنوب شرقمشایل یمکره.)نکند یغروب م طلوع ودرمشال غریب یدر تابستان از مشال شرق رشیدخو

.کند یغروب م ودرجنوب غریب

شود یم یدهنام یسیاكبراؼ مغناط یسی،ومغناط یاییمشال جغراف یانم زوایه.

تابستان و زمستان است یانهدؼ تعادل م ینمهمتر یبان،سا یطراح در.

.......................................................................................................................................................................................

از منبع شود یساختمان استفاده م یکیمکان یساتدر تأس آب گرم مصریف ریهگرم کردن و ذخ یبرا یحرارت مرکز یگد از .

یستماست که در س آیب یکیمکان یساتدرتأس ب گرم مصریف )منظور از آ شود یگرم کردن آب استفاده م یبرا یزن دو جداره

است نه آب شستشو وخوردن(. یانشوفاژ درجر

شود یاستفاده م یزهگالوان یها مطبوع از لوله یهوهتو یحرارت مرکز یساتتأس در

است.2فاضالب یها ؾباز لوله شیب ٪

است. یه٪ فوت در ثان6٪ تا 2 نیؾباز ب یانسرعت جر ،مسکوین یها آب ساختمان یلوله کش در

وجود دارد و با سرعت رابطه عکس دارند. یمقطر لوله وفشار رابطه مستق بنی

نبان هوارسان است. یالتورونت یلها،کو درفن

شود ینصب م یلوله آب گرم ورود یبر رو شریرادیاتور.

شود یاستفاده م یقفل یله برگشت از زانوولو یاتورراد ییینبوش پا بنی .

متر یلیم 600 ییتا بوش باال ییینمتر و مرکز بوش پا یلیم 200 یاتورراد یهپنا یعین، 200× 6000 رادیاتور

یقهفوت مکعب در دق 300برابر است با 300مدل یلفن کو یهوا ده ظرفیت.

باشد یم یرز یها شامل قسمت یبدستگاه هواساز به ترت یکمطبوع یههتو در.

هوا یو کانل خروج یالتورسرد وگرم ، رطوبت زن، وانت یلهوا، کو یلترهوا، ف یورد های دریچه

شده است. یلکننده )آبزوربر( تشک جذب از ژنراتور ، کنداسور، اواپراتور، جذیب یدترب یستمس یک

لوله یدر ؿبل ورود یدبازد یچۀنصب در ارد ویلند یفاضالب به تعداد طبقات بستگ یدر لوله کش یدبازد های یچهدر تعداد

است. یقائم به کف ضرور

یگربه عبارت د شود یآب از منبع انبساط استفاده م یحجم یشاستهالک افزا یلبا آب، به دل یحرارت مرکز های یستمس در

باز گردد. میستبه س یاجآن که آب منبسط شده درآقبا صبع شده و درزمان احت یاست برا منبع انبساط ـبزین

شود یموجب کاهش فشار م یالمقطع عبور س یشبا افزا ،ؿبفظه حلزوین یفوژ،سانتر یها پمپ در.

163

یستمکمبود آب س نیوتأم یستمباجربان انبساط و انقباض حجم آب درس یحرارت مرکز یستممنبع انبساط در س نقش

.باشد یم

وجربان کمبود آب . یلرچبرج خنک کن عبارت است از خنک مبودن آب کندانسور وظیفه

باشد یانبساط م ریکننده وش ریکمپرسور، تقط کننده، ریشامل تبخ یتراکم یدترب سیکل.

مشعل، پمپ، منبع یگ،عبارتند از: د گرید، یمورد استفاده قرار م یحرارت مرکز یستمکه در س یا عمده یزاتوذبه وسایل

انبساط، منبع دوجداره، منبع سوخت.

یزحرارت مرک سیستم:

هوا به یاخبار آب و یامانند آب یا واسطه یالوسپس توسط س یدشدهبه نام موتورخانه تول یطیروش، حرارت درؿب ینا در

.شود یمورد نظرش منتقل م یطؿب

یلفن کو یتر،ه یونیت یاتور،کننده گرما: راد پخش دستگاههای

یلکو یشده بر رو ریتشک آب تقط یکی،موتور الکتر( یالتورهوارسان ) ونت دار، پرده یل: کویلفن کو یاصل قسمتهای

برؽ یدوکل یلترف درفصل تابستان،

آهناست. یهواده یتظرف ها، یلکو مدل

(گویند یبدون درز، مانسمان م یفوالد یها . )به لولهشود یمانسمان استفاده م یها گاز، ازلوله یکش لوله برای.

از جوش استفاده کرد. یدنبا یزهگالوان یفوالد یها اتصال لوله برای

شود یمانند آبگرمکن از مهره ماسوره استفاده م ییبه دستگاهها یکش لوله یستماتصال س برای.

شود یاز خالءشکن استفاده م یاناز برگشت جر رییجلوگ یفشار آب داخل لوله از فشار اسبسفر کمتر شود برا اگر.

شود یاستفاده م یمیاییدر فاضالب آغشته به مواد ش یرانیتا یها لوله از.

شوند یو پنبه نسوز ساخته م یماناز مالت س آزبسیت های لوله.

نیآب رفت و برگشت ونبچن یمطبوع برا یهوهتو یحرارت مرکز یساتلوله در تأس ین( : از ایاهدار ) س درز یفوالد لوله

.شود یاستفاده م یلرفت وبرگشت گازوئ

یؿبافظت در برابر مواد خورنده جدار داخل و خارج آن با فلز رو یست که براا یاه: نبان لوله سیزهگالوان یفوالد لوله

.شود یفاضالب استفاده م یها و لوله آب سرد وگرم هبداشیت یستملوله در س ینروکش شده است از ا

که یز و موادگا یکش در لوله یشتربدون درز ) مانسمان (: از فوالد ساخته شده وجداره آن بدون درز است و ب یفوالد لوله

.شود یباشد، استفاده م یادفشار گاز ز

یوخطوط انتقال آب شهر آبرساین یفاضالب ػ برا یساتتأس ی: براچدین لوله

یمیایی( : فاضالب آغشته به مواد شیرانیت) ا : دودکش و فاضالب ػ لوله آزبسیتیماینس لوله

یکاپول لوله (P.V.Cلوله فاضالب ، آب باران ػ لوله مس )و یسرمائ یلهایسرد کننده ػ کو یستمهایس یساتر تأس: دی

.یگرمائ

164

به عنوان حراریت ی: از انرژ جذیب یلرػ چ2. کند یاستفاده م یشسرما هبادا یبرا یکیالکتر ی: از انرژیتراکم یلرػ چ1: چیلر

.کنند یاستفاده م یشسرما هبادا یبرا یمنبع اصل

از جذیب یلر)چ جذیب های یستمس در به ها یلرچ ینکارکرد ا یالزم برا ی. )گرماشود یآب به عنوان مربد استفاده م( غالبا

عبارتند از آب داغ، خبار جذیب های یلرگرما در چ یممستق ری(. منابع غگردد یم نیتأم یلگازوئ یا یعیاز گاز طب یمطور مستق

پرفشار وکم فشار.

آب داغ ػ 3ػ خبار . 2. یمػ شعله مستق1 جذیب یلرچ ینوع اصل سه

یتیومل جذیب یلرهای.چ2جاذب: آب(. یالو س یاکمربد: آمون یال)سیاکآب وآمون جذیب یلرهای.چ1: جذیب چیلرهای

(.یدبروما یتیومجاذب: ل یالمربد: آب، س یالو آب)س یدبروما

را جذیب یلرهایز چا یمربد ػ برخ یعکننده ػ اواپراتور ػ کندانسور ػ ؿبلول جاذب ػ ما: ژنراتورػ جذبجذیب یلرچ اجزاء

استفاده کرد. یترها به عنوان ه در زمستان توان یم

جذیب چیلر:

یو جداساز یقرق یدبروما یتیومؿبلول ل یظتغل یفهقرار داشته و وظ جذیب یلرهایچ یی: ژنراتور معموال در ؿبفظه باالژنراتور

آب مربد را بر عهده دارد.

شده در ؿبفظه اواپراتور را یدجذب خبار مربد تول یفهقرار داشته و وظ جذیب هاییلرچ ییینکننده: معموال در پوسته پا جذب

برعهده دارد.

ؿبفظه )خأل ینیمربد در اواپراتور به غباظ فشار پا یع. ماگرید یقرار م جذیب یلرهایچ ییین: معموال در پوسته پااواپراتور

.گردد یاواپراتور م یها ون لولهدر یهشده و باعث کاهش درجه حرارت آب سرد هتو ری( تبخمبین

شده توسط ژنراتور را برعهده ریمربد تبخ ریتقط یفهواقع شده است و وظ جذیب یلرهایچ یی: معموال در پوسته باالکندانسور

.شود یم یرشده و به تشک اواپراتور سراز ریحاصل از آب برج، تقط یها دارد. خبار مربد در برخورد با لوله

و آب است. یدبروما یتیوماشاره شده ؿبلول ل های یکلؿبلول در س ینجاذب: ا ؿبلول

ریؿبفظه اواپراتور در اثر تبخ ینیآب حاصل)آب مقطر( است که به جهت فشار پا ،جذیب یلرهایمربد در چ یعمربد: ما مایع

خواهد داشت. یکنندگخنک یتخاص

اواپراتور گرفته شده وگاز مربد فشار باال به کندانسور از ینی( : گاز مربد فشار پایو تراکم )جذیب یلرهردو نوع چ در

.شود یفرستاده م

فاقد کمپرسور هستند. جذیب یلرهایکه چ درحایل کنند، یگردش مربد از کمپرسور استفاده م یبرا یتراکم چیلرهای

شده است. یتراکم یلرهایکمپرسور درچ نیجانش جذیب یلرهایو جذب کننده در چ ژنراتور

آب شود یجاذب استفاده م یکاز جذیب یلرهایچ در است. یدبروما یتیوممبک ل یاکه عموما

جذیب یلرهایکه در چ ها است. در حایل هالوکلروفلئوروکربن یاها از انواع کلروفلئوروکربن یکی یتراکم یلرهایدر چ مربد

است. یاکآمون یامربد معموال آب

165

در تابستان و بازگشت یگخبار، هببود راندمان د یگد یالزمه برا یهاول هیندرهز ییصرفه جو ی،درمصرؼ انرژ جویی صرفه

است. یتراکم یلربه نسبت چ جذیب یلرچ های یتاز صبله مز یهاول گذاری یهسرما تر یعسر

و جربان کمبود آب. یلرکن عبارت است از خنک مبودن آب کندانسور چبرج خنک وظیفه

است. فاضالب شهر، بتین یاصل ایه یکش لوله یجنس لوله برا ترین مناسب

ییکن، از نوع کندانسور هوادر برج خنک باید یخزر( م یایدر یها معتدل )کناره یدرآب وهوا یلرچ یستماستفاده از س برای

باشد.

شود یم نیبرؽ از گرما تأم یبه جا یستمس یجذب گاز، انرژ یا جذیب به روش یشسرما یستمس در.

شامل: منبع انبساط، منبع آب گرم، آیب یحرارت مرکز یستمحرارت در س یعتبادل و توز ید،تول یاصل یو دستگاهها وسایل

.باشد یم یاتورپمپ و راد

دارد یم یانرا ب ریتوان تبخ یمهوا به طور مستق نسیب رطوبت.

........................................................................................................................................................................................

مصاحل آبسوربنت یعبه نوع ساختمان ، فرم تاالر و توز یدر تاالرها، بستگ یکیاستات یکاستفاده از روابط آکوست اصوال

یکآکوست یبررسباشد. از نظر تر یکنواخت ریدورتر و غ یهندس یها ـبتلف تاالر دارد. هرچه فرم تاالر از فرم یها درجهت

یکآکوست هباددر فرم وسطوح تاالر جهت ا یکنواخیت معد هبادا نیاست. نبچن یقتردق یکیاستاتخوب، مناسب است. مثال

نیحاصل گردد. نبچن یهندس ریشرط فرم غ ینباشد که تاحد یگرد یوارهایبا کف ود یتاالر، مواز یک یوارهایسقف ود

یهیبوجود آورد. بد ریندگ ارمب قر یها که ابعاد آهنا در حدود طول موج فرکانس هایی ینانبوار یزن یوارهاد یبر رو یدبا

کرد. هنا هبادا یزمصاحل آبسوربنت ن یلهبوس توان یرا م یکنواخیتوعدم ینانبوار یناست که اانعکاس یدهپد هبادا یلبه دل یتا

مبود. یزپره یدبا ینهقر یها فرم هباداز ا و تداخل امواج صویت

باشد. بل یدس 50از یشب یدها نبا در ساختمان یافتهوزن یا کوبه یصدا رازت

آهنا رابطه عکس وجود دارد. یمواد با فشردگ یکیاکوست یتخاص بنی

دارد. یمتراکم مواد با عبور صوت نسبت مستق یعین.دهد یانتقال م متراکم صوت را به خویب مواد

شوند یصوت استفاده م یندبل ینیتع یبرا ییتراز شنوا هم های منحین.

6 یزانبه م یا نقطه منابع صویت یبرابر شدن فاصله برا 2از یصوت ناش شدت dB ( 6 کاهش م یدس)یابد یبل.

دارد. یو شدت صدا بستگ یجذب داخل یزانبسته به م یطؿب یکآوا( در واخنش )پس زمان

شود یده متناسبات سالن استفا ینیتع یبرا یکمبودار بولت درآکوست از.

نرساند. یبناخواسته که بتوان ربمل کرد تا به کار خواسته آس یحداکثر صدا یعین نوفه برسنج

( یدآن رنگ )معموال سف یساخته شده و رو یشهچوب پنبه، گچ، پشم ش آزبست، ری،نظ یاغلب از مواد یکآکوست های ورؽ

.شود یم یدهلعاب ـبصوص پاش یاو

.......................................................................................................................................................................................

166

،کند یعبور م یشهاز ش یکرونم 5/2٪ تا 4طول موج تشعشات.

ید٪ نور کل خورش47٪ ونور مادون قرمز 46 یمرئ دهد،نور یم یلرا تشک یدتابش خورش یف٪ کل ط7ماوراء بنفش طیف

است.

یابد یم یلقلبرابر شدن فاصله از منبع نور به ت 2با ییروشنا شدت.

برابر باشد. 4 ایل 3از یشب یدشدت نور نبا یدی،تأک ینورپرداز در

به طور خالصه یا «یبرؽ نور» یدخورش یآور شکل فن ینتر کننده یدواراز ام یکیPV یدکه توسط آن نور خورش باشد یم

.گردد یم یلتبد یستهبه الکتر یلیفس یها موجود در سوخت یبدون اشکاؽبا

و واحد آن لوکس است. یندگو ییرا شدت روشنا تابد یبر سطح مورد نظر م یکه به طور عمود ینور یانار جرمقد نسبت

نانومتر هستند. 800تا 400 نیطول موج ب یدارا یامواج مرئ

باشد یمشع( م یاشود و واحد آن کاندال ) یم یدهدر فضا شدت نور نام ینور یانجر تراکم.

باشد یم یتر طول موج بلند ینسبت به بنفش دارا یو نور مرئ ینسبت به نور مرئ نورقرمز.

و واحد آن لومن است ػ شود یم یدهنام ینور یانجر شود، یاز منبع نور خارج م یکه به صورت تشعشع مرئ یکل انرژ مقدار

یشکل المپ بستگدارد، اما به یبه نوع گاز، فشار گاز و درجه حرارت بستگ ای یهزبل یشده در المپها هبادنور ا یفط

ندارد.

کنند یو آرگون پر م یوهفلورنست را با ج یوالمپها شود یازت و آرگون پر م یتنگسنت با گازها های المپ .

شود یاستفاده م یرو یلیکاتفلورنست از س یها رنگ سبز درالمپ هبادا برای.

ها دوام ندارد و در و روغن یهادر مقابل چرب است ویل یدهاباال ومقاومت در برابر اس یکیاستقامت الکتر ی: داراابونیت

مورد استفاده دارد. یهاباتر

دهند یم یرینور المپ را تغ یزاناست که توسط آن م ای یلهوس يبر: دديبر.

شدن هوا چراغ روشن و یکو با تار کند یم یداست که نسبت به نور حساس است و از خود ولتاژ تول یدی: فتوسل کلفتوسل

.کند یرا قطع و چراغ را خاموش م یانروز جر نور یشبا افزا

و واحد لومن است. شود یاز منبع نور خارج م یکه به صورت تشعشع مرئ نوراین یانرژ ی: مقدار کلینور جریان

و واحد آن لوکس است. تابد یبر سطح مورد نظر م یکه به طور عمود ینور یان: نسبت مقدار جر ییروشنا شدت

کاندال است. یادر فضا و واحد آن، مشع ینور یانز تراکم جرنور: عبارت است ا شدت

.......................................................................................................................................................................................

باشد یدر کاشان م یلکسکه در دشت ساخته شده، یؿبل سکونت بشر ترین يبیقد ریمشن،گ یدهعق به .

است. ینالنهر نیمربوط به سبدن ب یکاربرد طاؽ و قوس درمعمار اولنی

متداول شد. یدر معمار یاناز دوره اشکان یا گهواره طاؽ

رسد یبه اوج م یلخاینو در دوره ا یفام در اواخر دوره سلجوق ینزر یا ییطال یکاش کاربرد.

167

یهر آنچه درمقابل مشاست فقط کاش یکهبنا مرسوم بوده، به طور یدر سبام یکپارچه رییکااستفاده از کاش اصفهاین یوهش در

است.

کرد. یداپ یشتریرواج ب یگچرب یها و ؿبراب یبهاستفاده از کت یسلجوق دردوره

شود یطاؽ چهار خبش حاصل م ی،ا تقاطع دو طاؽ گهواره از.

شود یم یدهد یرانا یدرمعمار یلخاینمعرؽ از دوره ا یکاش ساخت.

بوده است. یکاریوکاش یگچرب ی،:آجرکار یببه ترت یازدهماز قرن پنجم تا قرن یرانا یقالب در معمار یینتزئ عنصر

باشد یم یدوره سلجوق یاتاز خصوص یرانا یاسالم یدرمعمار یناتشدن ساختار با تزئ یکی.

شود یه مدر دل کوه کند یا نیزم یراحشام است که در ز ینبان ؿبل نگهدار زاغه.

ساخت بنا با یواین،ا 4 یبه بناها مساجد شبستاین یلاست که از مشخصات آن تبد یسبک راز ییاوج شکوفا یسلجوق دوره

.باشد یبا آجر م یساز وگره یناتاستفاده از نقشها وتزئ مصاحل مرغوب،

کند یم یتعها تب ساخته شده واز هردو طرؼ از چفت یزهدو تو نیپوشش سقف است که ب ینوع کژاوه.

متنوع و های یتک بنا سرشار از آجرکار یندر خبارا است. ا ساماین یلاظباع ریمقربه ام یراندار ا یخمقربه تار ترین قديبی

است. ساساین یگنبدها یهشب یگنبد

،ی. در واقع طاسچه در معمارشوند یبه سقف ساخته م یوارهستند که در ؿبل اتصال چهار د یکوچک یها طاؽ طاسچه

.دهد یرا اقبام م نقش گوشواره ساساین یزانسب

سبک ینمعروؼ ا یرونق داشت. از صبله بناها یاندردوران امو یزانسب یبا اؽبام از معمار یاسالم یدر معمار یشام سبک

ساخته شده است. یساکل یها مسجد به سبک برج ینمسجد جامع دمشق است. منار ا

ین. اکردند یم ریوینظر مسلمانان از فرهنگ خود پ یرکه ز شود یگفته م یاییاسپان یدار( به معمار )عریب مستعریب معماری

موسوم بوده است. یادر اسپان یالدیم 11تا 9 یها در سده ینوع معمار

نظر یرز یالدیم 16تا 11 یها سده نیکه ب شود یم گفته اعرایب یبناها به سبک مدجین ی، معمار مستعریب یمعمار برعکس

است و به یکگوت ی+ معمار یاسالم یاز معمار یافته یبترک مدجین یوه. پس شکردند یم یزندگ یااسپان یحیدشان مسپا

.شود یمسلمانان جنوب اروپا مربوط م

باشد یاور م یگوراتحفاظت شده قرار دارد ز یتکه امروزه در وضع ینالنهر نیب یگوراتز ترین معروؼ.

قربان بودند. یدفطر وع یدمباز ع یدر گذشته ؿبل برگزار ها مصلی

منار است. 4و یورود 3دو گنبد، یوان،ا 4امام اصفهان شامل مسجد

شود یم یدهدرآغاز دوره صدر اسالم د یشترب یران( در انی) هلوچ یضویب های قوس.

ساختمان در کاخ سروستان سنگ الشه است. یاصل مصاحل

است یجامع زواره مربوط به قرن ششم هجر مسجد.

است. یهجر 9قرن یاز بناها یزکبود ترب مسجد

168

است. شده یشناخته م ریاست، ابتدا به نام رام اردش دوره ساساین یها سروستان در فارس که از کاخ کاخ

جهان است. یبرج آجر ینتر متر ارتفاع بلند 72قابوس، که با گنبد

احداث شده یواینا 4است که از ابتدا به صورت یمسجد رینت يبینوشته آندره گدار ، مسجد جامع زواره قد یران،ا درآثار

بر رو ی،قمر یدرقرن ششم هجر یؿبققان، مسجد فعل یدهاست البته به عقمسجد شبستان احداث شده است یایبقا یمستقال

بنا شده است. یانمسجد در زمان سلجوق یناست. ا مریق یهجر 530متعلق به یفعل یواینا 4 یب. ترک

شود یم یدهمدرسه با مسجد د یباصفهان و مسجد امام اصفهان ترک یدکاشان، مسجد س بزرگ آقا های درؾبموعه.

آب است. یشهر رو ،آیب هاییابشوشتر مصداؽ شهر آجرها، شهر آس شهر

گردد ی( آغاز می)بعد از اسالم ی( و سلجوقی)قبل از اسالم به گنبد خانه، در دوره ساساین یمنته یوانا ورود.

باشد یم یموریمتعلق به دوره ت های یژگیدر مساجد از و جانیب های خانهگنبد.

ها متداول شده است. از دوره پارت یرانا یاز گچ در معمار استفاده

است. دار یبش نیشده در زم یبنداز باغ زبت، باغ تراس منظور

شد. یرانا یشهر یوارد معمار یهاز دوره صفو سازی باغ

یعیو عناصر طب یکبا نظم ارگان یمصنوع یا یعیاست طب ی( باغیراین)در باغ ا یشهباغم یا یشهب باغ.

متوایل های یاطکوشک با ح یاست دارا یباغ یراینباغ مزار ا یامقربه باغ.

است. رفته یمواج کردن آب به کار م یآب و برا ریسنگ تراش است که درمس ینوع یکبک سینه

شود یم یدهد یاهانگ یشبا مششاد و آرا کاری یهگل، حاش یها چون تپه یدوران قاجار، عناصر در.

رواج داشته است. شکل در دوره ساساین ای یرهدا آبنمای

باشد یم یانومهم مسجد جامع اصفهان متعلق به دوره سلجوق یاصل های خبش.

باشد یم یشبه قاره هند متعلق به دوره اسالم یها باغ مهمترین.

مرسوم شده است. یرانا یسازدر باغ یب از دوره هخامنشمقسم آ یها و حوضچه ها کانال

باشد یبار در آن استفاده شده، در پاسارگاد م نیاول یبرا یاریآب یها که از کانال یراینباغ ػ کاخ ا ترین قديبی .

دانند یگرا م اصول یرا معادل معمار سنیت معماری.

باشد یم یشمربوط به دوره هخامن یرانا یکوشک در معمار ترین قديبی .

است. یالدو در سده ششم قبل از م یانچهار باغ مربوط به دوره هخامنش الگوی

یوارهااز انواع د یکیاست ؿبصور با یباغ یراین،ا باغ.

و مشهود است. یؿبور ی،هندس یراین،باغ ا یفضا انتظام

و پرند یو سپس درکوره م زنند یرنگ م و کنند یم یلعاب دار را نقاش یدسف یکاش یهفت رنگ، ابتدا رو یساخت کاش برای

.چینند یکار م یآن را رو

آباد از تاؽ آهنگ استفاده شده است. ریوزف درآتشکده

169

هستند. یواینو مسجد جامع ساوه ، مساجد دو ا یومدزوزن در فر مسجد

مچانه نام دارد. شود، یحاصل م یضیکه از تقاطع دو ب قوسی

یػػ متعلق به دوره آذر پوسته است 3بنا ینساختمان گنبد ا ػػ ریازیش ینالدگوهرشاد ػػ معمار، قوام آرامگاه

.......................................................................................................................................................................

کردند یذبربه م یساز ومنظره مذهیب های یلسبا ینهدر زم یینتادان چدوران تانگ، اس در.

(یاوعل ی. ) ارباد مصر سفلباشد یمربوط به سبدن مصر م کارناک، یممعابد عظ ؾبموعه

شود یم ( معریفینآغاز یکفرانسه ) گوت یکگوت یبه عنوان ظببل معمار یسنتردام پار کلیسا.

درشهر راوانا بدست آمده است. یزانیسب های یکموزائ ترین قديبی

کرد یو اقشار مرفه را ارضا م یتاشراف یمتلون و هوسها های یلقهآکنده بود وس یینتزئ یروکوکو از مبودها سبک.

معموال در جهت شرؽ قرار دارد. یساکل ؿبراب

است. یمباد چرخه زندگ یکگوت یساهایسر در کل یمدور باال پنجره

آن روکوکو است( ۀروک است ) مبازخانبا یکاخ ورسا یمعمار سبک

مهم دوره رنسانس است. یاز بناها قصرلوور

یساکل یاصل یدر قسمت مبا یرنگ های یشهشکل با ش یرهدا یها داشنت پنجره یکدوره گوت یساهایبارز کل های یژگیو از

است.

شود یکار گرفته مبه ییگسترش فضا یندر جهت ا یینوعناصر تزئ یافتهفضا گسترش یزانس،ب درمعماری.

شود یم یدهآبستره نام شود، یدر رنگ وشکل خالصه م جهان شناخیت یها که در آن ارزش هنری.

تر یوستهجامع تر وبه هم پ یبه كبو باستاین یککالس یوهاصول ش یای( عبارت است از اح1750-1850) یکنئوکالس شیوه

شود یم یبلکه شامل طرز تفکر کند، یمب یینمع یوهعطف به ش سمیوحال آنکه رومانت یشنیپ یها دوره یککالس یها ازمکتب

سازد. گر لوهگوناگون ج یاز اكبال یکیخود را به یتواندکه م

بود. یسمرومانت یوهزادگاه ش انگلستان

یدنشده به نظر آ ینقشه کش یزتا نبه چ شد یم یکش تر نقشه با کوشش هرچه سبام یباغ ساز یسی،انگل یباغ ساز درروش.

یکنئوکالس یوهػػ سرمشق ش یونان یسدور معماری

که با باشد یم یوستهو پ یرآزاد و شکل پذ ییآن فضا یزنده است و عضو اصل یعضو یا یکرهرساختمان پ یت،نظر را از

.آید یدر م به قالیب یا سازه

باشد یر دوره باروک مو منظر د یطؿب یطراح یها منظم از مشخصه های یکار ها، ؾبسمه ها و گل از فواره استفاده.

مبودند. یداباهم پ یقابل انفکاک ریو هنر خلق فضا و سازه رابطه غ یمعمار یناتتزئ یک،دوره گوت در

(یی) کارکرد گرا یونالیسم( فونکسییگرا ی) التقاط یزم( اکلکتیی) فردگرا یونالیسم( راسیی) احساس گرا رمانتیسیزم

مرسوم بودند. یونان یکانتقال بار سقف به صفه ها را داشتند در دوران کالس یفهکه وظ یاتیدهاکار یا ها یکرهپ ستون

170

رود یرومانسک به مشار م یساهایکل ترین یماز فخ یکی ،جانیب یبا پنج راهرو یزاجامع و بزرگ پ کلیسای.

یکیصد تکن صد در یمعمار یک یافت،گسترش ییاروپا یکه درسده دوازدهم پاگرفت و در نبه کشورها یکگوت معماری

و یوگنبد یو استفاده از سطوح قوس یساز ینهبه قر یشسبک گرا ینا های یژگی. از وطلبد یرا م ییاست وفن باال

یوارهاید یاند و به جا دار ساخته شده و قوس مرتفعبا سقف یساها( کلیک)گوت یمعمار ینمرکب است. در ا یها ستون

یوارهاسطح د یشده است که مبا یمنقوس طراح یها وپنجره یفظر های یزهوتو یکبار یها ستون یمحج یها ػبت و ستون

را پوشانده اند.

ػ استفاده از تاؽ 2شکل در پالن. یا دندانه یا استوانه یمن یػ ؿبراب ها1ساخت سبک رومانسک: یساهایکل های یژگیو از

در داخل. یرنگ های یککردن با موزائ ینتػ ز3. یضربدر یرهدا یمن های یزهوتو

معریف «ییناب گرا» یسمرا با نام مکتب پور یهنر یدوجنبش جد یوستبه آن پ یسمدر حببوحه رواج مکتب کوب لوکوربوریه

مبود.

یدندها به اوج خود رس نوع پالن یندرسبک باروک ا یکنول رفتند یبه ظبت متمرکزشدن م یجدوره رنسانس به تدر بناهای .

تقر یا فلورانس که نقشه یساکل یػ رنسانس شناخته شده است. ) با بنا یکوتگ یمعمار یانگذاربن یبرونلسک فیلییو یبا

داشت(. یرنسانس یانو پا یکگوت

ازآهن و ساخته کردن قطعات ساختماین یشوپ یػػ استاندارساز ػػ جوزؼ پاکستون ینکاخ بلور یاپاالس کریستال ػػ سباما

یشهش

معمار حق نیلبست یوانسال لوئیس فروشگاه بزرگ یلدینگ،ب شده است. ساختمان بلند گارنیت یدهػ مدرن ػ نام یننو یقتا

( است. یندر آرت نوو ) هنر نو یمهم یتشخص یوناسکات ػػ سال یریکارسن با

بود( یناتدر تزئ یننو ای یوهبود.) هنر نو در مرحله لبست ش سنیت یینتزئ یها دادن به سبام سبک یاننوو ػػ پا آرت

ػػ هنضت آرت نوو ) هنر نو( یگائود ػػ آنتوین الیکازام ساختمان

است. یترا ید،بدون ترد ین،نو یدر تکامل معمار یتشخص ینومبتکرتر ترین برجسته

یسممکتب کوب یشوایپ ػػػ رایت

باشد یم« آلوار آلتو» یمعمار های یژگیو استفاده از چوپ در ساخت از و یشکل در طراح یموج های فرم.

،آید یبشمار م یننو یدرمعمار یونیسماز امپرس یشمکتب پ یندگانو وان دولده مبا ینتاشمک سالیوان،گائودی .

درکارخانه آؼباین درمعماری یدهد نیژرؼ به ماش یاحترام یوسساخت هبرنس وگروپ صنعیت یها ها وساختمان وـبصوصا

.شود یم

و فضا را کوچکتر یکترسطوح را نزد ریهت یها گو برعکس، رن دهند ینشان م تر یعمعموال فشا را وس روشن، های رنگ

.کنند یم

یها ػ طاؽ4منقوش. های یشهػ استفاده از ش3. یادػ ارتفاع ز2. یساهادر کل یادػ استفاده از نور ز1: یکعمده گوت عناصر

.یدهوکش یزنوک ت

171

سده یانهاروپا، تا م غریب یمهو در ن گردد یکه سرچشمه آن به فرانسه سده دوازدهم بر م یدر معمار ی: سبکیکگوت سبک

و به روز افزون سازه یسازو مرتفع یسازجامع بزرگ، سبک یساهایکل ی،معمار ینشانزدهم وجود داشت. مشخصه ا

.باشد یپرنقش م ینقر های یبند از پنجره ای موعهو ؾب ای یزهتو یها تاؽ دار، ه یزت یها قوس رییکارگ

که به یحیاینها ومس که توسط ؾبدن یالدیتا شانزدهم م یزدهمس یها سده نیب یاییاسپان یدر معمار یها: سبک ؾبدن معماری

است. یبا عناصر اسالم یکوگوت یعناصر روماسنک یقتلف یمعمار ینآمد. مشخصه ا یدپد کردند یروش مسلمانان عمل م

که مسلمانان آن را رونق دادند. دییالسده هنم تا پانزدهم م یایدر اسپان ی،بربر ی: سبک متأثر از معمارمستعریب سبک

است. یبربر یباتترک یگرو د ینعل اسبل یها سبک، قوس ینمشخصه ا

مسلمانان( یها و مناطق ربت سلطه بربر یامناطق اسپان یژهو بو یقامربوط به مشال آفر یاسالم ی: معماریبربر معماری(

.باشد یار برجسته مدژد یها ساخنت مساجد بزرگ وکاخ یمعمار ین.مشخصه ا یااسپان

استفاده از ی،معمار ینا بود. مشخصه یتالیاقرن هفدهم که خاستگاه آن ا یلدر اوا یدر معمار یباروک: سبک معماری

ؾبسمه ی،آثار معمار یبو تداخل فضاها و ترک یاتقابل پو ی،ساز در ؾبسمه یابه صورت آزاد یککالس های یهها و آرا سبک

.باشد یم یزبرانگ سبه صورت ح یینتزئ یاو هنره یزیرنگ آم ی،ساز

ینا گردد یبرم یالدیم 1720که از باروک سربرآورد و سرچشمه آن به فرانسه درحدود سال ییناز هنر تزئ ی: سبکرکوکو

.شود یم یزشکل متما و مرجاین صدیف یها و طرح یایلو خ یدهطب ییفضا یهاو فرم یناتسبک با تزئ

( دارد.ی)خردگرا یونالیسمدر راس یشهاروپا ر 19و 18 یها قرن ییگرا کیکالس یػ فلسف یفکر مبنای

اروپا، کاتدرال کلن در آؼبان است. یکگوت یسایکل ترین عظیم

بنا ندارد. یداریبه پا یاست و ربط یتصنع یکانستراکشند یمشهود در حجم و مبا در معمار ناپایداری

کردند یاستفاده م نیتزئ یبرا یاییدر یها و صدؼ ها یزهر از انواع سنگ یتالیاییباغ ا در.

باشد یم یتالیادوره باروک ا یها مواج در بدنه مبا از مشخصه سطوح.

داشتند. یسه خبش یافق یماتخود تقس ریوینب یدوره رنسانس در مبا مسکوین های عمارت

شد. یدهدورم در اروپا د یسایبار درکل نیلبست یجناغ طاؽ

یانآب مبا درم یکدر وسط و یشکل با ورود یلمستط یبنادوموس، یات: خصوصدوموس.

دارا یزانسراوانا متعلق به دوره ب های کلیسا .باشند یم ینقشه مرکز یهستند و عموما

است. یسیمشاخص سبک نئوکالس ی( از بناهایوزیومم یتیش) بریتانیابر موزه

یاستیتالباروک ا یاثر شاخص معمار یک ینتزهساپ یواالسنت ا کلیسای.

دارد. یزانسیمنشاء ب یزون یسن مارکو یسایکل نقشه

باشد یم یسماز معماران دوره منر یوپاالد آندره.

دهد یرا نشان م یونیسمسبک اکسپرس های یژگیمندلسون و یکاثر ار یشنت،ان برج .

یافت یریتغ یکارگان یاؼبلل به معمار نیآلوار آلتو ازسبک ب معماری.

172

بودند. یاستفاده از بنت در معمار یشگاماناز پ یهنگار پره و توین آگوست

است. یتالیاییبه سبک ا یساز شاخص باغ یاتاز خصوص پلکاین یساز باغ

است. یسازه فلز یساخته شده و دارا معروؼ سبک باروک است که بعد از انقالب صنعیت یاز بناها یسپار یاپرا ساختمان

باشد یبرگزار شد م یالدیم 1889در سال که بعد از انقالب صنعیت جهاین هیشگامبا نیدر فرانسه ؿبصول دوم یفلا برج.

باشد یدوره باورک م یو منظر در اروپا یطؿب یمثال ارزنده طراح یکفرانسه یاطراؼ قصر ورسا یساز ؿبوطه.

باشد یم و منظر دوره باروک یطؿب یطراح یها منظم از مشخصه های یکارها و گل ها، ؾبسمه از فواره استفاده.

مبودند. یداهم پ ی،قابل انفکاک ریو هنر خلق فضا و سازه رابطه غ یمعمار یناتتزئ یک،دوره گوت در

ریآن استفاده غ ۀػ که مشخص یتالیادرا یژهاروپا دراواخر سده شانزدهم ػ بو یدر معمار انتقایل ی(: سبکیسم)منر یگر شیوه

با گری یوهش یبا،ز یاست. در هنرها یکمرسوم از عناصر کالس یها و رنگ یدهکش یفرمها یو،در پرسپکت یچشپ یکعمدتا

خشن جلوه است. یافتهتند و غالبا

که برگرفته از مشایل یکادر انگلستان و مستعمرات آمر یجرا دسیت یعمبلمان و صنا ی،غالب در معمار ی: سبکیجرج معماری

.باشد یباروک و رنسانس م یک،کالس یها فرم

نبه یبود برا ییسبک مبنا ینػ ظهور ا1917از انقالب یشپ یدر مسکو ی(: جنبشی)ساخت گر ویسیمکانستراکتی

.نیماش یبر نقش کارکرد یدبا تأک ساختماین های یطراح

باشد یم یسمدر دوره هلن یونان یمعمار های یژگیاز و دروین یفضا یبزرگ و گستردگ مقیاس.

«وستون(.د نی) فاصله ب ژاپین یمدوالر فضاها «کن

قطر ستون بوده است. یها بر مبنا ستون نیفاصله ب ینیعهد باستان تع یهاو روم یونانیها درنظر

است. شده یاستفاده م صحن مربع ازطاسچه یکجهت قرار دادن گنبد مدور بر یزانس،ب درمعماری