kia mau te kaupapa tupeka kore mō ngā uri māori!!!

40
Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

Upload: kimberly-pearson

Post on 28-Dec-2015

237 views

Category:

Documents


5 download

TRANSCRIPT

Page 1: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

Page 2: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

Inquiry

Page 3: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

Smoke-free legislation – Smokefree Environments Act

All workplaces smokefree: bars, restaurants, clubs, schools etc.

Tuariki Delamere

Tukuroirangi Morgan

Page 4: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

Hon Tariana Turia MPAssociate Minister of Health (Tobacco)Māori Party Co-Leader

Page 5: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

Hone Harawira MPMāori Party

Page 6: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

Process...

Page 7: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

2.5 years in development Vision meeting with Hone Harawira 2007

(Mere Wilson, Gevana Dean, Skye Kimura, Mary McCulloch, Rebecca Ruwhiu-Collins, Marguerite McGuckin)

Royal Commission of Inquiry?? Identified Māori Affairs Select Committee Mark Peck (former MP & Director of SFC) Bypassed Health Select Committee Cabinet approval (Turia to Key)

Page 8: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

Whakaruruhau: Mere Wilson, Skye Kimura, Jeanine Tamati-Elliffe, Tipene Kenny, Boyd Broughton, Gevana Dean

Terms of Reference development Industry focus Submissions process:

◦ Written (Including international)◦ oral

Partnerships: ◦ Iwi ◦ Sector: Māori/Non-Māori ◦ Wider community

Page 9: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

The Press

Page 10: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

Outcomes...

Page 11: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!
Page 12: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

Eru GeorgeChairTe Pumautanga o Te Arawa

Mark Solomon CEO Ngāi Tahu

Ron Nepe CEO Te Rūnanga o Turanganui-a-Kiwa

•Taitokerau•Taranaki•Kahungunu•Waikato/Tainui•Manawhenua•Mataatua

Page 13: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!
Page 14: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

Dr Jeffrey Wigand ‘The Insider’

Page 15: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

Graeme Amey BATNZ

Page 16: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

Outcomes...

Page 17: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

2025 Half prevalence rates by 2015 Legislate & regulate the tobacco industry out of

the market Mechanisms:

◦ Kaupapa Tupeka Kore ◦ Polluter pays◦ Industry denormalisation campaign◦ Product regulation (nicotine levels & additives)◦ Enforcement (particularly of underage sales)◦ Remove vending machines, retail displays◦ Tax increases annually◦ FCTC Article 5.3 – Curb industry interference◦ Support for addiction (cessation services) & campaigns

(health promotion)

Page 18: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

2006: Smokefree Symposium Key components:

◦KAUPAPA◦TIKANGA

Control Iwi Māori settings via TIKANGA Cultural behavioural response How? Iwi Tobacco Use Strategy Iwi: Ngāti Kahungunu, Ngai Tahu Iwi: tobacco is a barrier to meeting Iwi aspirations Influence on non-Iwi within the rohe

Page 19: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

WAI844: Lodged in 2000. Funding for the elimination and reduction of smoking amongst Māori

Claimant: Whaea Bubbles Mihinui (Te Arawa) Inquiry: Highlighted in submissions MASC Report: Advancement of the claim Plan:

◦ Urgent hearing required◦ Funding used & managed autonomously from the

Crown by Iwi, Māori Authorities etc Compensation for the:

◦ loss of lives (5 decades – 30,000 Māori) and ◦ current disparities in funding of Māori specific

campaigns, services and programmes

Page 20: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

Where to from here..?

Page 21: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!
Page 22: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

Advocacy:◦ Assc Minister of Health – respond within 90 days◦ALL RECOMMENDATIONS – FULL PACKAGE◦ Cascading legislative & regulatory development◦ Policy change Govt and NGOs◦ Gain cross-party support◦ Full community involvement required

Page 23: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

Just a question...“Where is the outrage?”

CE Koop (Former US Surgeon General)

Page 24: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!
Page 25: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!
Page 26: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!
Page 27: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

Direct Action is required – surely?

5000 attributable deaths – not enough?

600 Māori deaths – not enough?

No direct action against the Tobacco Industry – manufacturers to retailers.

Where is the Outrage?◦ What dictates this current

situation?◦ Bystander-itis? ◦ Conservatism?

Page 28: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!
Page 29: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

Rangatahi-Taiohi

Page 30: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!
Page 31: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

Where is the: ◦ by rangatahi/youth for rangatahi/youth response◦ Youth led – adult guided

Require Māori specific:◦ National programme:

Rangatahi ownership Direct action Training – advocacy, media, direct action

◦ Multi-media campaign: Social media TV Radio Iwi

Page 32: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

A B C or A E I O U?

Page 33: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

Māori framework for brief intervention Symbiotic, mutual, balanced, reflects reality

of Māori cessation service (AKP) Wero: Challenge – halve prevalence/

consumption rates by 2015 Karanga: Mihi Kōrero: Awhi Mai-Awhi Atu Koha

Page 34: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

He whakaaro...

Page 35: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

Journal observation:◦ Observation from 1700s◦ Communication from afar◦ Finger(s) to nose

Smokers:◦ Hongi◦ Te Ha

Public health applications:◦ Large hui◦ Illness e.g. Colds, flu (H1N1, SARS)

Page 36: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

Regime ChangeFuturist perspective

Page 37: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

Direct Iwi to Crown discourse (Te Tiriti o Waitangi)

Iwi Leaders Forum (?), individual Iwi/Hapū to engage

Ability to negotiate directly with the Crown – resourcing of Māori needs

All policy development, funding, legislative/ regulatory functions to have direct Iwi engagement at Ministerial, Director-General and CEO level

Policy change, funding transferred from Govt to Iwi for distribution to Māori community

Page 38: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

Ngahiwi Tomoana Chair of NKII

Page 39: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

Development of a separate Hauora Kaupapa Māori framework that removes Government control over “Māori health”

Based on: Kura Kaupapa, Kohanga Reo Movements

Framework already in development by highly esteemed Māori leaders from Justice, Environment, Education, Philosophy, Tikanga backgrounds

2011

Page 40: Kia mau te Kaupapa Tupeka Kore mō ngā uri Māori!!!

Resistance truly is a tradition...

M: 0274 728 448E: [email protected]