kİlİt sektÖr kontrolÜ

KİLİT SEKTÖR KİLİT SEKTÖR KONTROLÜKONTROLÜ

Ülkeler doğrudan dış yatırım Ülkeler doğrudan dış yatırım yolunu tercih ederlerken bu tür yolunu tercih ederlerken bu tür yatırımlardan bazı faydalar elde yatırımlardan bazı faydalar elde etmeyi beklerleretmeyi beklerler..

Ancak dAncak doğrudan dış yatırımların oğrudan dış yatırımların ev sahibi ülke ekonomisinin kilit ev sahibi ülke ekonomisinin kilit sektörlerini yabancı ülkelerin sektörlerini yabancı ülkelerin denetimi altına sokması denetimi altına sokması gibi bir gibi bir dezavantajı söz konusudurdezavantajı söz konusudur..

YABANCI SERMAYELİ YABANCI SERMAYELİ ŞİRKETLERİN ŞİRKETLERİN

SEKTÖRLERE GÖRE SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMIDAĞILIMI

2001 2002 2003 2004 2005 2001 2002 2003 2004 2005 Toplam Toplam

• Tarım, BalıkçılıkTarım, Balıkçılık 8 5 29 32 38 8 5 29 32 38

112112Ormancılık, Avcılık Ormancılık, Avcılık • Madencilik 8 17 13 32 46 Madencilik 8 17 13 32 46

116116• İmalat Sanayi 89 83 266 369 450 İmalat Sanayi 89 83 266 369 450

12571257• Hizmetler 379 390 797 1696 Hizmetler 379 390 797 1696

2291 2291 55535553----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Toplam Toplam 484 484 495 495 1.105 2.129 1.105 2.129

2.8252.825 7038 7038

YABANCI SERMAYENİN YABANCI SERMAYENİN SEKTÖREL SEKTÖREL

YOĞUNLAŞMASINA YOĞUNLAŞMASINA ÖRNEKLERÖRNEKLER

Lübnan ve İtalyan bağlantılı Oger Lübnan ve İtalyan bağlantılı Oger Telekom, Türk Telekom’u satın aldı. Telekom, Türk Telekom’u satın aldı.

Kriz döneminde, Sitebank, Nova Kriz döneminde, Sitebank, Nova Bank’a, Koçbank UniCredito’ya Bank’a, Koçbank UniCredito’ya satıldı. satıldı.

TEB’in yüzde 50 hissesi, BNP TEB’in yüzde 50 hissesi, BNP Paribas’a satıldı. Paribas’a satıldı.

Yapı Kredi Bankası’nın yüzde 57.4 Yapı Kredi Bankası’nın yüzde 57.4 hissesi Koç ve İtalyan Unicredito’ya hissesi Koç ve İtalyan Unicredito’ya satıldısatıldı

SEKTÖRLERE GÖRE SEKTÖRLERE GÖRE ÖZELLEŞTİRMELERÖZELLEŞTİRMELER

BANKACILIK SEKTÖRÜBANKACILIK SEKTÖRÜFFinans sektöründe hakimiyeti ele inans sektöründe hakimiyeti ele geçirmiş olan yabancı sermaye, geçirmiş olan yabancı sermaye, ekonomide hangi sektörün öne ekonomide hangi sektörün öne çıkartılacağı, hangi sektörün ihmal çıkartılacağı, hangi sektörün ihmal ve tasfiye edileceği konusunda sözve tasfiye edileceği konusunda söz sahibi olursahibi olur. Bu hâkimiyet para . Bu hâkimiyet para piyasaları ile iç borç sisteminin de piyasaları ile iç borç sisteminin de yabancıyabancıların ların denetimine geçmesi denetimine geçmesi anlamına gelianlamına gelir.r.


BANKACILIK SEKTÖRÜBANKACILIK SEKTÖRÜ• Demirbank HSBCDemirbank HSBC• Dışbank FORTİSDışbank FORTİS• Finansbank NBGFinansbank NBG• Yapı Kredi Koç-Yapı Kredi Koç-

Unicredito Unicredito • Denizbank DexiaDenizbank Dexia


BANKACILIK SEKTÖRÜBANKACILIK SEKTÖRÜ

Avrupa'nın gelişmiş ülkelerinden Avrupa'nın gelişmiş ülkelerinden Hollanda'da yabancı payı yüzde Hollanda'da yabancı payı yüzde 2.3, İtalya'da 9.5, Almanya'da 2.3, İtalya'da 9.5, Almanya'da yüzde 10.6, İspanya'da yüzde yüzde 10.6, İspanya'da yüzde 11.5, Fransa'da 11.6, 11.5, Fransa'da 11.6, Avusturya'da yüzde 20, Avusturya'da yüzde 20, Belçika'da ise yüzde 23.3 Belçika'da ise yüzde 23.3 civarındadır.civarındadır.


BANKACILIK SEKTÖRÜBANKACILIK SEKTÖRÜ

Şubat 2006 itibariyle Türkiye’de Şubat 2006 itibariyle Türkiye’de bankacılık sektöründeki yabancı bankacılık sektöründeki yabancı payı yüzde 28.3’tür. Satılması payı yüzde 28.3’tür. Satılması düşünülen bankaların da düşünülen bankaların da satılması halinde sektördeki satılması halinde sektördeki yabancı payının yüzde 50’yi yabancı payının yüzde 50’yi bulacağı hesaplanmıştır. bulacağı hesaplanmıştır.


DEMİR-ÇELİK SEKTÖRÜDEMİR-ÇELİK SEKTÖRÜ• Demir-çelik sektörü ülke Demir-çelik sektörü ülke

ekonomisi ve sanayileşmede ekonomisi ve sanayileşmede lokomotif sektör özelliğine lokomotif sektör özelliğine sahiptirsahiptir..

• Sektörün önemi tüm endüstriyel Sektörün önemi tüm endüstriyel dallara girdi vermesinden dallara girdi vermesinden kaynaklanmaktadır.kaynaklanmaktadır.


DEMİR-ÇELİK SEKTÖRÜDEMİR-ÇELİK SEKTÖRÜERDEMİR Grubu bünyesinde, ERDEMİR Grubu bünyesinde, toplam 9 şirket bulunmaktadır. toplam 9 şirket bulunmaktadır. Grubun, geçen yıl ham çelikte Grubun, geçen yıl ham çelikte yakaladığı üretim artış hızı ile yakaladığı üretim artış hızı ile dünya sıralamasında Çin’den sonra dünya sıralamasında Çin’den sonra ikinci olduğu ve 2004 yılında 6,8 ikinci olduğu ve 2004 yılında 6,8 milyon ton üretim ve 3,2 milyar milyon ton üretim ve 3,2 milyar dolar satış geliri elde ettiği beyan dolar satış geliri elde ettiği beyan edilmiştiredilmiştir..


Erdemir'in yanında satılan Erdemir'in yanında satılan kuruluşlar:kuruluşlar:

• İsdemirİsdemir• Erdemir-MadenErdemir-Maden • Erdemir-RomanyaErdemir-Romanya • ÇelborÇelbor • Çelik Servis MerkeziÇelik Servis Merkezi • ErencoErenco


DEMİR-ÇELİK SEKTÖRÜDEMİR-ÇELİK SEKTÖRÜ• Erdemir’in satılmasında Erdemir’in satılmasında

yabancı tedirginliğiyabancı tedirginliği• Bulgaristan'ın en büyük demir Bulgaristan'ın en büyük demir

çelik tesisi "Kremikovtsi"nin çelik tesisi "Kremikovtsi"nin özelleştirilmesiözelleştirilmesi


TELEKOMÜNİKASYON SEKTÖRÜTELEKOMÜNİKASYON SEKTÖRÜ

TÜRK TELEKOMTÜRK TELEKOM 21.500.000 Hatlık Santral 21.500.000 Hatlık Santral

Kapasitesine,80.000 Ankesörlü,Kapasitesine,80.000 Ankesörlü, 19.500.000 Sabit Telefon, 250.000 TT 19.500.000 Sabit Telefon, 250.000 TT

Net,750.000 ADSL,Net,750.000 ADSL, 850 İşyerine,35 milyon km’yi bulan 850 İşyerine,35 milyon km’yi bulan

bakır kablo şebekesine, AVEA’nın %40 bakır kablo şebekesine, AVEA’nın %40 Hissesine, sahiptir.Hissesine, sahiptir.


TELEKOMÜNİKASYON SEKTÖRÜTELEKOMÜNİKASYON SEKTÖRÜ TÜRK TELEKOMTÜRK TELEKOM ÖzelleştirilmesiÖzelleştirilmesi SSermayeye ucuzlatılan haberleşme ermayeye ucuzlatılan haberleşme

hizmeti yurttaşlara daha da pahalıya hizmeti yurttaşlara daha da pahalıya gidecek, kırsal kesime hizmet gitmemeye gidecek, kırsal kesime hizmet gitmemeye başlayacak,arızalara paralı bakılacaktır. başlayacak,arızalara paralı bakılacaktır. Devlet tekeli yerine özel tekel oluşacaktır.Devlet tekeli yerine özel tekel oluşacaktır.

Haberleşme güvenilirliği ortadan Haberleşme güvenilirliği ortadan kalkacaktır.kalkacaktır.


TELEKOMÜNİKASYON SEKTÖRÜTELEKOMÜNİKASYON SEKTÖRÜ

TÜRK TELEKOMTÜRK TELEKOM Türk Telekom AŞ'nin yüzde 55 hissesiTürk Telekom AŞ'nin yüzde 55 hissesi 2005 2005

yılındayılında toplam toplam 6.5 milyar dolar karşılığında 6.5 milyar dolar karşılığında bir konsorsiyuma satıldıbir konsorsiyuma satıldı.. (Oger Telekom) (Oger Telekom)

1978 yılında kurulan 200 milyon dolar 1978 yılında kurulan 200 milyon dolar sermayeli Oger Telecom'un ihaledeki sermayeli Oger Telecom'un ihaledeki ortağı Telecom Italia ortağı Telecom Italia


TELEKOMÜNİKASYON TELEKOMÜNİKASYON SEKTÖRÜSEKTÖRÜ

Dünyada Telekom alanında Dünyada Telekom alanında yapılan özelleştirmelerde yapılan özelleştirmelerde devletler, şirketler üzerindeki devletler, şirketler üzerindeki kontrolü elinde tutabilmek için kontrolü elinde tutabilmek için blok halinde satış yöntemini blok halinde satış yöntemini tercih etmemekte ve halka arzı tercih etmemekte ve halka arzı tercih etmektedirler.tercih etmektedirler.

TELEKOMÜNİKASYON TELEKOMÜNİKASYON ŞEBEKE OPERATÖRLERİNİN ŞEBEKE OPERATÖRLERİNİN

STATÜLERİSTATÜLERİALMANYA ALMANYA Deutsche Deutsche

Telekom Telekom

%43 devlet hissesi, %43 devlet hissesi, kalanı halka arz kalanı halka arz

AVUSTRALYA AVUSTRALYA Telstra Telstra %50,1 devlet hissesi %50,1 devlet hissesi

AVUSTURYA AVUSTURYA Post und Post und Telecom Telecom

%74 devlet %74 devlet hisseli,stratejik hisseli,stratejik ortak; %26 hisseli ortak; %26 hisseli

BELÇİKA BELÇİKA Belgacom Belgacom %51 devlet %51 devlet hisseli,stratejik hisseli,stratejik ortak: %49 hisseli ortak: %49 hisseli

FRANSA FRANSA France Telecom France Telecom %51 devlet %51 devlet hisseli,stratejik hisseli,stratejik ortak: %27ortak: %27

HOLLANDA HOLLANDA KPN telef KPN telef %53,1 devlet hisseli %53,1 devlet hisseli

İNGİLTERE İNGİLTERE British British Telekom Telekom

%61 devlet hisseli %61 devlet hisseli

İSVEÇ İSVEÇ Telia Telia % 43,25 devlet (+1 % 43,25 devlet (+1 altın hisse), kalan altın hisse), kalan halka arz halka arz

İSVİÇRE İSVİÇRE Swiscom Swiscom Tamamı Halka Arz, Tamamı Halka Arz, En Büyük Hisse %5En Büyük Hisse %5

İTALYA İTALYA Telecom Italia Telecom Italia %70,6 devlet hisseli %70,6 devlet hisseli


TELEKOMÜNİKASYON SEKTÖRÜTELEKOMÜNİKASYON SEKTÖRÜ Avusturya, Belçika, Finlandiya, Fransa, Avusturya, Belçika, Finlandiya, Fransa,

Yunanistan, Lüksemburg, Norveç, İsviçre, Yunanistan, Lüksemburg, Norveç, İsviçre, İngiltere ve İtalya’da telekomünikasyon İngiltere ve İtalya’da telekomünikasyon sektöründe hiç yabancı yatırımcı yoktur ve sektöründe hiç yabancı yatırımcı yoktur ve telekom şirketlerinde kamu payı Fransa’da telekom şirketlerinde kamu payı Fransa’da %58.9, Lüksemburg’da %100, İsveç’te %64.4 %58.9, Lüksemburg’da %100, İsveç’te %64.4 ve İsviçre’de %62.7’dir. Buna rağmen Türkiye, ve İsviçre’de %62.7’dir. Buna rağmen Türkiye, böyle önemli ve stratejik bir sektörünün büyük böyle önemli ve stratejik bir sektörünün büyük bir kısmını yabancı yatırımcılara açmıştır.bir kısmını yabancı yatırımcılara açmıştır.


PETRO-KİMYA SEKTÖRÜPETRO-KİMYA SEKTÖRÜ

Dünyadaki petrol şirketleri; arama, ham Dünyadaki petrol şirketleri; arama, ham petrolpetrol

üretimi, boru hattı ile taşıma, petrokimya veüretimi, boru hattı ile taşıma, petrokimya ve

enerjiyi içeren dikey entegre yapıdadırlar. enerjiyi içeren dikey entegre yapıdadırlar. AyrıcaAyrıca

kamu mülkiyetinde olan konumlarını kamu mülkiyetinde olan konumlarını koruyarakkoruyarak

sürdürmektedirler.sürdürmektedirler.



Norveç petrol şirketi Statoil’in %71’i, MeksikaNorveç petrol şirketi Statoil’in %71’i, Meksika

petrol şirketi PEMEX’in tamamına yakını, petrol şirketi PEMEX’in tamamına yakını, İtalya,G. Kore ve Yunanistan petrol şirketlerinin İtalya,G. Kore ve Yunanistan petrol şirketlerinin önemli bir kısmı kamu mülkiyetindedir. %51’i önemli bir kısmı kamu mülkiyetindedir. %51’i kamu mülkiyetinde olan ve Türkiye’nin tek kamu mülkiyetinde olan ve Türkiye’nin tek rafineri şirketi Tüpraş, toplam 27,6 milyon rafineri şirketi Tüpraş, toplam 27,6 milyon ton/yıl ham petrol işleme kapasiteli İzmit, ton/yıl ham petrol işleme kapasiteli İzmit, İzmir/Aliağa, Kırıkkale ve Batman’da kurulu 4 İzmir/Aliağa, Kırıkkale ve Batman’da kurulu 4 rafinerisiyle faaliyetlerini sürdürmektedir.rafinerisiyle faaliyetlerini sürdürmektedir.


PETRO-KİMYA SEKTÖRÜPETRO-KİMYA SEKTÖRÜ Çeşitli Ülkelerdeki Bazı Petrol Çeşitli Ülkelerdeki Bazı Petrol

Şirketlerinin Mülkiyet YapılarıŞirketlerinin Mülkiyet Yapıları:: PEMEX (Meksika)PEMEX (Meksika)::PEMEX, dünyadaki en PEMEX, dünyadaki en

büyük 3. ham petrol ve ürün üreticisi olup, büyük 3. ham petrol ve ürün üreticisi olup, aynı zamanda Güney Amerika’nın en büyük aynı zamanda Güney Amerika’nın en büyük petro kimyasal madde üreticisidir. Meksika petro kimyasal madde üreticisidir. Meksika Hükümeti, 1995 tarihinden sonra PEMEX Hükümeti, 1995 tarihinden sonra PEMEX şirketinin sadece Petrokimya Kompleksi’nin şirketinin sadece Petrokimya Kompleksi’nin %49’unu özel kesime devretmiştir.%49’unu özel kesime devretmiştir.PEMEX PEMEX 2004 yılında 2004 yılında 1,3 milyar dolar zarar etmesine 1,3 milyar dolar zarar etmesine rağmen bu şirket, hala özelleştirilmiş değildir.rağmen bu şirket, hala özelleştirilmiş değildir.



HELLENIC PETROLEUM (Yunanistan)HELLENIC PETROLEUM (Yunanistan)

Yunanistan, petrol ürünleri sektöründeki Yunanistan, petrol ürünleri sektöründeki tüm üretimin %56’sını gerçekleştiren şirket, tüm üretimin %56’sını gerçekleştiren şirket, üçü Yunanistan’da, bir tanesi Makedonya’da üçü Yunanistan’da, bir tanesi Makedonya’da olmak üzere 4 rafineriye sahiptir. olmak üzere 4 rafineriye sahiptir. Özelleştirme sonucunda şirketteki kamu payı Özelleştirme sonucunda şirketteki kamu payı %35,5 oranına düşmüştür. Hükümet, yaptığı %35,5 oranına düşmüştür. Hükümet, yaptığı açıklamayla geriye kalan kamu payının hiçbir açıklamayla geriye kalan kamu payının hiçbir biçimde özel kesime devredilmeyeceğini biçimde özel kesime devredilmeyeceğini belirtmiştir.belirtmiştir.


PETRO-KİMYA SEKTÖRÜPETRO-KİMYA SEKTÖRÜ PETROBRAS (Brezilya)PETROBRAS (Brezilya) Dünya toplam rafineri kapasitesinin Dünya toplam rafineri kapasitesinin

%2,3 oranına sahip olan Brezilya’nın, %2,3 oranına sahip olan Brezilya’nın, rafineri kapasitesinin tamamına rafineri kapasitesinin tamamına yakınını, bir devlet şirketi olan yakınını, bir devlet şirketi olan Petrobras kontrol etmektedir.Petrobras kontrol etmektedir.

Ülke genelinde 11 rafinerisi ile Ülke genelinde 11 rafinerisi ile faaliyetlerini sürdüren Petrobras’ın faaliyetlerini sürdüren Petrobras’ın %55,7 hissesi devlete aittir.%55,7 hissesi devlete aittir.


PETRO-KİMYA SEKTÖRÜPETRO-KİMYA SEKTÖRÜ Amerika Birleşik Devletleri, kendi şirketlerinin Amerika Birleşik Devletleri, kendi şirketlerinin

yabancıya satılmasına şiddetle karşı çıkmaktadır. yabancıya satılmasına şiddetle karşı çıkmaktadır. 2005’in ilk yarısında, Çin’in önde gelen petrol 2005’in ilk yarısında, Çin’in önde gelen petrol şirketlerinden CNOOC, ABD’nin enerji şirketi şirketlerinden CNOOC, ABD’nin enerji şirketi Unocal’u satın almak istemiştir.Unocal’u satın almak istemiştir. Ancak Ancak UnocalUnocal hisselerinin yüzde 70’inin Çinlilerin eline geçmesine hisselerinin yüzde 70’inin Çinlilerin eline geçmesine ‘ulusal güvenliği tehdit eder’ gerekçesiyle karşı ‘ulusal güvenliği tehdit eder’ gerekçesiyle karşı çıkan ABD yönetimini dinlemiştir. Şirket yönetimi, çıkan ABD yönetimini dinlemiştir. Şirket yönetimi, 1.5 milyar dolar daha düşük teklif veren Amerikan 1.5 milyar dolar daha düşük teklif veren Amerikan Chevron’un teklifini onaylamıştır. Chevron’un teklifini onaylamıştır.

HAZIRLAYANLARHAZIRLAYANLAR

IŞIL ŞEKERCİIŞIL ŞEKERCİ

NURAY KOÇAKNURAY KOÇAK

kİlİt sektÖr kontrolÜ

Documents