1

“မငးတနးမငးတရားႀကး၏ မဟာေဗာဓေရႊေညာငေတာေကာကစာ သပငးေမာကြနး”

(ပါဠ၊ ျမနမာ - ႏစဘာသာ)

သရဂၢဘေပါ ဇဂေတာသေဘာ၊ ဒေယာဒက သတမေဘတ ေသတေသ။

၀နကဇႏ သသခ တပတပ၊ ယသ ဓေရာ ေယာ သဟ ေ၀ သဒါ သဒါ။

ယသ၊ တနခးေကာေစာျခငးက။ ဓေရာ၊ ေဆာငေတာမႏငေသာ။ ဇဂတ အာသဘဥသေဘာ၊

လအေပါငးတ႔ထကျမတေသာ၊ ဥသဘေျမာကၿပး အာသဘႀကးျဖစေတာမေသာ။ ေယာ သရဂၢဘေပါ၊

အၾကငနတအေပါငးတ႔ထက ျမတသည၏အျဖစေၾကာင သရေဇ႒က မလာသနမညေသာ ျဗဟၼာမငး တညးဟေသာ

တရားမငးျမတသည။ ေသ၀နကဇႏသ၊ မမကမကနေသာ တငးႏငငသ ရငလ အေပါငးတ႔၌။ သတ-သေတန၊

ခမးေအးလစြာေသာ။ ဒယာဥဒက - ဒယာဥဒေကန၊ ေမတာတညး ဟေသာေရေအးျဖင။ ဥေဘတ - သဥၥတ၊

သြနးေလာငးဖနးဆြတပါေစသတညး။ သေသာ သရဂၢဘေပါ - ထနတအေပါငးတ႔ထက ျမတသည၏အျဖစေၾကာင

သရေဇ႒က မလာသနမညေသာ ျဗဟၼာမငး တညးဟေသာ တရားမငးျမတသည။ တပ၊ အဇၥတကဗာဟရသႏာန၌

ကေရာကလာေသာ ပပနျခငး ဒကၡက။ တပ - တပေႏာ၊ မမကပပနေစလက။ ဟေ၀ - ဧကေႏန၊ စငစစသျဖင။ သဒါ

သဒါ - အခါခပသမး။ သခ - ကယစတႏစျဖာခမးသာစြာ။ ေသတ၊ အတေဘာ၌ ေဘးေႏာမရဘ ပကတ ျဖစပါေစ

သတညး။

ဗဒၶျမတစြာပြငေတာမရာ မဟာေဗာဓပငသ႔ ၁၉၈၁ ခႏစမစ၍ ႏစစဥေလာကနး ေရာကရခသည။ (၂၅)

ႀကမထက မနညးေရာကရခသည။ မဟာေဗာဓပငက ဖးေမာၿပးလင ေရးေဟာငး ဗဒၶယဥေကးမႈ အေမြအႏစရပတ၊

ဆငးတ၊ ပနးပ၊ အႏပညာတ႔က ေလလာခသည။ မျဖစမေန ေရာကရခေသာ ေနရာတစခမာ မငးတနးမငးႀကး၏

ေကာငးမႈေတာဌာပနာေစတႏင ေကာငးမႈေတာ ေကာကစာေစတတ႔ ျဖစသည။

ထေစတေဟာငးႏစဆမာ ေနရဥၨရာက ေမးတငေဆာကထားသည။ ဟႏၵဘနးေတာႀကး မဟႏာ၏

ေကာငးအတြငးမာရသည။ သစပငၿခႏြယမားပတဖးလက ႀကးပပကစးကာ ေရညမား တကကာ ပငပနးညးငယစြာ

စပယလကရပါသည။ ၿခႏြယပတေပါငးတ႔ကတးေ၀႔၍ ေကာကစာ ေစတတြငးသ႔၀ငကာ ေကာကစာတ႔ကႀကးစား၍

ဖတၾကညပါသည။ ပါဠ၊ ျမနမာ၊ ေဒ၀နာဂရျဖင ေရးေသာ သကတဘာသာဟ သးဘာသာျဖင ေရးထးထားေသာ

စကငေကာကျဖသား (၅)ေပခန႔ အျမငရေသာ ေကာကစာကလြမးေမာဖြယ ေတြ႔ရေလသည။ ေကာကစာ၌

ေတြ႔ရေသာ မတတမးအကဥးခပမာ သာသနာႏစ ၂၄၁၇ခ၊ ေကာဇာသကရာဇ ၁၂၃၆ ခ၊ တနေဆာငမနးလတြင

ေျမာငလၿမ႕စား၀နေထာက မငးႀကး သရမဟာေဇယသ၊ စာေရးႀကး ေနမးမငးထငစညသ၊ အမာေရး

2

ေနမးမငးထငေကာေခါငတ႔က အၿခအရႏငတကြ ေစခန႔ေတာမ၍ လဖြယ၀တတ႔ကလညး စၾကာယဥမြန

မးသေဘၤာေတာတြငတင၍ မဟာေဗာဓ ေရႊေညာငေတာ အေရာက ေစလႊတပ႔သ တငလေတာမသည။

စနအလးေရ (၅၁၁)၊ ျမအလးေရ (၃၁၁)၊ ေကာကနလးေရ (၃၉၆၆)၊ ပလလးေရ (၆၂၃)၊ ေဆြေတာမးေတာ

သားေတာသၼးေတာတ႔လေသာ ေရႊထး၊ တခြန၊ ကကား၊ မေလးပြါး၊ ေရႊပနးခင၊ ေငြပနးခငတ႔ကား

မားျပားစြာဘေတာငး။ ျမနမာဘာသာ ေကာကစာ၌ “အပရာဇ၊ ေညာငေဗာဓသ႔၊ အသဒသ၊ ျမတဒါနဟ၊ စန, ျမ,

ပတျမား၊ ကးပါးန၀ရတ၊ ေလာကပတျခယလယ၊ လြနဆနးၾကယက၊ ကယမကနႏင၊ ဆးမပငတည၊ ႏငငသးလ၊

သာဓယလက၊ လေရစကျဖင၊ ပႏၷကဆႀကး၊ မဂဖလထးဟ၊ ညးညးပြငလက၊ ျမငထကျမငသား၊ ၾကညမငးဗမာန၊

ၿမကနဗၺာနက၊ ဧကန မကေမာက၊ ျပရေျမာကစမ၊ လငေတာကတပ၊ မန႔ျမြတဆၿပး၊ ထသညဒါန၊ ဒါတဗၺက’’ …

စသညျဖင ေရးထးထားခေလသည။

ထစဥက မဟာေဗာဓပငႏင မဟာေဗာဓေစတေတာႀကးမာ စနစတက ဖြ႔စညးအပခပေသာ ေရးေဟာငး

အဖြ႔မားမရေသးမ၍ အဂၤလပအစးရကလညး ကငတြယႏငျခငးမရေသးသျဖင ဟႏၵ ဘနးေတာႀကး မဟႏာ

ေယာဂက အပခပထားေလသည။ မငးတနးမငးႀကးသည ထေကာကမက ရတနာတ႔က မဟာေဗာဓ

ေစတေတာႀကးအား ျပျပငရနရညရြယ၍ လဒါနးျခငးျဖစသည။ ျပျပငခြငကလညး ေတာငးဆခေလသည။

မဟာေဗာဓေစတေတာႀကး စမအပခပေရးအာဏာပငမားမာ - ဂယာေဒသ အပခပေရးအရာရ လကတြင

မရဘ မဟႏာဘနးေတာႀကးမား၏ လကမာသာရေသာေၾကာင မဟႏာဘနးေတာႀကးႏင ညႏငးမႈမၿပးဆးဘ

ရတနာမားက ထမဟႏာဘနးႀကးမားအား အပႏထားခရေလသည။

ထ႔ေၾကာင ေျမာငလၿမ႕စားမငးႀကး သရမဟာေဇယသ ေခါငးေဆာငေသာ ျမနမာသတမန အဖြ႔က

ေကာကမကရတနာမား သမးဆညးရန အတတကေစတတစဆႏင ေကာကစာေစတ တစဆတ႔က မဟႏာေယာဂ

(ေဇာဂ)ႀကး၏ ေကာငး၀ငးအတြငးမာတညထား၍ ျပနခၾကရေလသည။ မဟာေဗာဓ ေစတေတာႀကးက

ျပျပငခြငကား မရခေခ။

(အျခားမတတမးမား၌ မဟႏာေယာဂႀကးက ခရစႏစ၁၈၇၇-ခႏစတြငမ ျပငခြငေပး၍ ျမနမာမစရငမႏေလးမ ျပနလာလပငနးစသညဟ ဆပါသည။ သ႔ေသာ - မငးတနးမငးႀကးသည ၁၈၇၈-ခႏစ (စကတငဘာ)တြင နတရြာ စေတာမခေလၿပ။ မငးႀကးနတရြာစေသာ ဗဒၶဂယာေရာက ျမနမာမစရငအဖြ႔လညး မႏေလးသ႔ျပနခရၿပး ျဖစလမမည။ ေကာငးမႈေတာကား ခရးမေပါက မၿပး မေရာကျဖစခေလသည။)

3

ယေန႔ျမငကြငးမာမ ေကာကမကတ႔ သေလာငရာ ဂေဒါငသဖြယျဖစခေသာ (ဌာပနာေစတ) ဌာပနာတကမာ ဘရားသတငးသးရန ပလငငယကေလးႏင ဟငးလငး ေဟာငးေလာငး-ဟႏၵ ပနးရတ႔ အႀကမႀကမအဖနဖန ျပငဆငထားေသာေၾကာင ျမနမာဟန မႏေလးလကရာ ယဥေကးမႈမား ေပာကကြယလကရေနေလၿပ။ ေကာကစာတကေစတမာလညး ျမနမာေစတေလာ? ဟႏၵ ေစတ ေလာ? ထငမားစရာျဖစပါသည။ ေကာကစာ တကကျပင၍ ေကာငစာခပႀကး မေပာက မပကေအာင ထနးသမးထားခၾကေသာ မဟႏာဘနးေတာႀကး အဆကဆကက အထးပငေကးဇးတငရပါသည။ သ႔ေသာ မငးတနးမငးႀကး၏ ေကာငးမႈေတာ ေကာကမကရတနာ တ႔ကေတာ မနးေမာ၍ လြမးမ ပါသည။

ျမနမာယဥေကးမႈ၊ ဘာသာေရး၊ သမငးအေမြအႏစမားက ထနးသမး ေစာငေရာကရန ျမနမာ

တစမးသားလးမာ တာ၀နရပါသည။ ဗဒၶဂယာသ႔ေရာကတငး ဟႏၵေကာငးတြငးက ညးညးငယငယ စပယေတာ မေနေသာ ရတနာေစတႏင ေကာကစာေစတႏစဆတ႔ ဖးေမာရတငး ရယခငေသာ ကသလအခြငက မဟာေဗာဓပငမာ အႀကမႀကမ ဆေတာငးမသည။ သမငးေပးကသလရယဖ႔ သမၼတႀကး ဥးသနးစန အႏၵယသြားေတာ မာလကမသည။ သမၼတႀကးက ၀နႀကးခပ နရႏၵရာမဒက ေျပာသည။ တရား၀င ျပငဆငခြငရေလၿပ။

၁၃၊ ၁၀၊ ၂၀၁၅ေန႔က အႏၵယေလေၾကာငးျဖင ဂယာသ႔ေရာကသည။ တမၸ၀တ ဥး၀ငးေမာင၊ တမၸ၀တ

ခေဇာမငး၊ သတဂဘာဘတ႔ အဖြ႔၀ငအျဖစပါလာသည။ ဘဟာျပညနယ ယဥေကးမႈဌာန အရာရမား ဂယာေလဆပမာ ပနးစးဆက၍ ႀကဆၾကသည။ ေန႔ ၂း၀၀ရေရာကေလသည။ ညေန၄း၀၀ နာရမာ မဟာေဗာဓ ေဂါပကအဖြ႔ရးခနး၌ ဟႏၵမဟႏာဘနးေတာႀကး၊ ဆရာေတာဥးဉာဏႏၵ၊ ဥးနေႏၵာဘာသ၊ ျမနမာေကာငစစ၀န ဥးသနးေထြး၊ အႏၵယျပညေရးေဟာငးသေတသန ပညာရငမား၊ ႏငငျခားေရးဌာနမ အရာရမား၊ မဟာေဗာဓ ေစတေတာအတြငးေရးမးတ႔ တကေရာကၾကသည။ ၅း၀၀နာရမာ အစညးအေ၀းၿပးသည။ ျမနမာမႈ ျမနမာဟနႏင ျမနမာတ႔ျပငဖ႔ သေဘာတ ဆးျဖတၾက သည။ ၁၄၊ ၁၀၊ ၂၀၁၅ ေန႔မာ ကြငးဆငး၍ အေသးစတ ေလလာ တငးတာ တြကခက၊ ပထတ ေနရာ ရငးၾကသည။

၁၅-ရကေန႔တစေန႔လး ဆရာေတာကယတင၊ တမၸ၀တဥး၀ငးေမာင၊ တမၸ၀တခေဇာမငး၊ သတဂ ဘာဘ၊

ေကာငစစ၀နကသနးေထြးတ႔ငါးဥး Royal Residency Hotel ၌ ညႏငးတငပင၍ ကြနပတာႏင ပစမား ထတၾကသည။ ၁၅ရကေန႔ ညေနခငးတြင အပခပေရးအဖြ႔၊ ေရးေဟာငးသေတသနအဖြ႔၊ သတဂအဖြ႔ႏင ျမနမာသတမနအဖြ႔တ႔ ဒတယအႀကမထပမ ေတြ႔ဆၾကသည။ လကရအေဆာကအဥ အေဟာငး၏ ျမနမာပဟနမကေသာ အေပၚယမြမးမမႈမားက ခြာခဖကသမး၍ မႏေလးမ မႏေလးဟန မငးတနးေခတအသြငျဖင ပပသသေဆာကလပရန သေဘာတ အၿပးသတဆးျဖတၾကသည။ မႏေလးဘရငႀကး၏ ေကာငးမႈေစတႏစဆက မႏေလးသ၊ မႏေလးသားတ႔ အကနလၾကမညဟ ကတျပထားၾကၿပ။ ေစတႏစဆစလးက မႏေလးေကာကစာ ေစတမား၏ပအတငး ျပနလညတညေဆာက သြားမညျဖစသည။

4

အပရာဇ၊ ေညာငေဗာဓသ႔၊ အသဒသ၊ ျမတဒါနဟ၊

စန, ျမ, ပတျမား၊ ကးပါးန၀ရတ၊ ေလာကပတျခယလယ၊ လြနဆနးၾကယက၊ ကယမကနႏင၊ ဆးမပငတည။

ႏငငသးလ၊ သာဓယလက၊ လေရစကျဖင၊ ပႏၷကဆႀကး၊ မဂဖလထးဟ၊ ညးညးပြငလက၊

ျမငထကျမငသား၊ ၾကညမငးဗမာန၊ ၿမကနဗၺာနက၊ ဧကန မကေမာက၊ ျပရေျမာကစမ …..

(မဟာေဗာဓေရႊေညာငေတာေကာကစာ ျမနမာဘာသာက စာေရးႀကး ေနမးမငးထင စညသ ေရးသားၿပး၊

ပါဠဘာသာ ဤေမာကြနးစာက မဟာဓမၼရာဇဂရ ဘြ႔တဆပေတာရ ဒပါလကၤာရ သရက၀ဓဇ မဟာေထရက ေရးသားေတာမသည။)

သတဂစနးလပမာ ခမးျမသာယာရၾကပါေစ

သတဂဆရာေတာ

အရငဉာဏရ တြဖကေရႊကငသာသနာပင (၄)၊ အဂၢမဟာပ႑တ၊

Ph.D., D.Litt. ၁၅.၁၀.၂၀၁၅၊ ဗဒၶဂယာ

5

6

7

8