KÍNH CHAØO QUYÙ THAÀY COÂ VAØ CAÙC EM HOÏC

SINH

Caùc em haõy quan saùt moät xu höôùng bieán ñoåi cuûa caùc loaøi

sinh vaät treân nöông raãy boû hoang sau moät thôøi gian daøi nhö sau:

•-Giai ñoaïn ñaàu:Caùc caây coû öa saùng tôùi soáng trong khoaûng ñaát troáng• -Giai ñoaïn giöõa:Xuaát hieän theâm caây goã öa saùng,caây buïi chieám phaàn lôùn khoaûng troáng• -Giai ñoaïn cuoái:Nhieàu taàng caây laáp kín khoaûng troáng taïo thaønh quaàn xaõ thöù sinh

Caâu hoûi: Quaù trình treân goïi laø gì?

Traû lôøi: Dieãn theá sinh thaùi

BAI 41. DIEÃN THEÁ SINH THAÙI

I.KHAÙI NIEÄM VEÀ DIEÃN THEÁ SINH THAÙI:

Tuần : 28

VD1. Dieãn theá xaûy ra treân vuøng ñaát troáng hình thaønh röøng caây goã lôùn:

Vuøng ñaát troáng,xuaát hieän nhöõng caây coû ñaàu tieân

Coû moät laù maàm vaø hai laù maàm

Caâybuïi,döông xæ,coû

Caây goã nhoû,caây buïi,coû

Röøng caây goã lôùn,nhieàu taàng

Giai ñoaïn khôûi ñaàu

Giai ñoaïn giöõa

Giai ñoaïn cuoáiCaâu hoûi: Song song vôùi quaù trình

bieán ñoåi cuûa quaàn xaõ trong dieãn theá,caùc ñieàu kieän töï nhieân cuûa moâi tröôøng ñaõ thay ñoåi nhö theá naøo?

Vuøng ñaát troáng,xuaát hieän nhöõng caây coû ñaàu tieân

Coû moät laù maàm vaø hai laù maàm

Caâybuïi,döông xæ,coû

Caây goã nhoû,caây buïi,coû

Röøng caây goã lôùn,nhieàu taàng

Giai ñoaïn khôûi ñaàu

Giai ñoaïn giöõa

Giai ñoaïn cuoái-Giai ñoaïn ñaàu:

Khí haäu khoâ noùng,ñaát khoâng ñöôïc che phuû neân deã maát nöôùc vaø xoùi moøn,khoâ vaø ngheøo chaát dinh döôõng-Giai ñoaïn giöõa: Maët ñaát daàn daàn coù TV che phuû neân taêng ñoä aåm,xoùi moøn giaûm daàn,löôïng chaát dinh döôõng trong ñaát taêng cao daàn-Giai ñoaïn cuoái: Ñoä aåm cuûa ñaát vaø khoâng khí taêng cao,ñaát maøu môõ

*VD1:

VD2:Quaù trình bieán ñoåi ôû moät ñaàm nöôùc noâng:

A:Moät ñaàm nöôùc môùi xaây döïng

B:Trong ñaàm coù nhieàu loaøi thuyû sinh ôû caùc taàng nöôùc khaùc nhau:taûo,TV soáng noåi treân maët nöôùc ,cua ,oác ,toâm ,caù,…

C:SV noåi,caùc loaøi ÑV coù kích thöôùc lôùn ít daàn,TV chuyeån vaøo soáng trong loøng ñaàm ngaøy moät nhieàu

D:Coû,caây buïi daàn daàn ñeán soáng trong ñaàm

E:Hình thaønh röøng caây buïi vaø caây goã

A:Hoà coù nhieàu nöôùc,ñaùy coù ít muøn baõ

B:Löôïng muøn baõ döôùi ñaùy hoà taêng daàn

C:Löôïng muøn baõ döôùi ñaùy hoà tieáp tuïc taêng daàn,hoà bò laáp caïn daàn,ñaát hoaø tan vaøo trong nöôùc

D:Gioáng C,ñaùy hoà naâng cao hôn,nöôùc caïn daàn,hoà bieán thaønh vuøng ñaát truõng

E:Ñieàu kieän töï nhieân trong hoà thay ñoåi haún,chuyeån töø hoà nöôùc thaønh vuøng ñaát treân caïn

Caâu hoûi:Phaân tích söï thay ñoåi cuûa ñieàu kieän töï nhieân qua caùc giai ñoaïn trong loøng hoà?

Caâu hoûi: Theá naøo laø dieãn theá sinh thaùi?

Traû lôøi: Dieãn theá sinh thaùi laø quaù trình

bieán ñoåi tuaàn töï cuûa quaàn xaõ qua caùc giai ñoaïn töông öùng vôùi söï bieán ñoåi cuûa moâi tröôøng

Keát luaän:Trong dieãn theá,song song vôùi söï thay ñoåi cuûa caùc quaàn xaõ SV laø söï bieán ñoåi töông öùng cuûa caùc ñieàu kieän töï nhieân cuûa moâi tröôøng

II.CAÙC LOAÏI DIEÃN THEÁ SINH THAÙI:Caâu hoûi: Coù maáy loaïi dieãn theá

chuû yeáu?Traû lôøi: 2 loaïi: +Dieãn theá nguyeân sinh +Dieãn theá thöù sinh

THAÛO LUAÄN NHOÙM:(10’)Moãi nhoùm nghieân cöùu SGK,sô ñoà vaø caùc VD thöïc

teá, thaûo luaän caùc noäi dung veà 2 loaïi dieãn theá theo baûng sau:

Caùc giai

ñoaïn

Kieåu dieãn theá

Giai ñoaïn ñaàu

Giai ñoaïn giöõa

Giai ñoaïn cuoái

Neâu 1 ví duï

Dieãn theá nguyeân sinh

(Nhoùm 1,3,5)

Kieåu quaàn xaõ SV nhö theá naøo?

Dieãn theá thöù sinh

(Nhoùm 2,4,6)

Caùc giai ñoaïn

Kieåu dieãn theá

Giai ñoaïn ñaàu

Giai ñoaïn giöõa Giai ñoaïn cuoái

Ví duï

Dieãn theá nguyeân sinh

Khôûi ñaàu töø MT chöa coù hoaëc coù raát ít SV (ñaûo môùi hình thaønh,ñaát môùi boài ôû ao,hoà,soâng,…)

Caùc quaàn xaõ SV bieán ñoåi tuaàn töï, thay theá laãn nhau,ngaøy caøng ña daïng

Hình thaønh quaàn xaõ töông ñoái oån ñònh

Dieãn theá ôû ao,hoà,soâng bò boài caïn, ôû vuøng ñaát sau khi nuùi löûa, ñoäng ñaát xaûy ra

Dieãn theá thöù sinh

Khôûi ñaàu töø MT ñaõ coù QX oån ñònh,nhöng QX ñaõ bò huyû dieät do TN hay do con ngöôøi

-1 QX môùi phuïc hoài thay theá QX ñaõ bò huyû dieät.-Caùc QX bieán ñoåi tuaàn töï,thay theá laãn nhau

-QXõ bò suy thoaùi.-Hoaëc hình thaønh quaàn xaõ töông ñoái oån ñònh

-QX röøng bò khai thaùc quaù möùc.-Hoaëc QX röøng taùi sinh

Caâu hoûi: Dieãn theá nguyeân sinh laø gì?Traû lôøi: Dieãn theá nguyeân sinh laø

dieãn theá khôûi ñaàu töø moâi tröôøng troáng trôn hình thaønh quaàn xaõ tieân phongCaùc quaàn xaõ bieán ñoåi tuaàn töï,thay theá laãn nhauCuoái cuøng hình thaønh quaàn xaõ töông ñoái oån ñònh.

Sau khi nuùi löûa naøy taét seõ xuaát hieän dieãn theá nguyeân sinh treân ñoáng tro taøn naøy.

Dieãn theá nguyeân sinh ñang xaûy ra taïi vuøng ñaát môùi boài caïn

vuøng cöûa soâng ven bieån: Hình thaønh röøng ngaäp maën

Caâu hoûi: Dieãn theá thöù sinh laø gì?

Traû lôøi: Dieãn theá khôûi ñaàu ôû moâi tröôøng ñaõ coù moät quaàn xaõ oån ñònh,nhöng bò huyû dieätQuaàn xaõ môùi phuïc hoàiCaùc quaàn xaõ bieán ñoåi tuaàn töï,thay theá laãn nhauQuaàn xaõ töông ñoái oån ñònh hoaëc daãn tôùi quaàn xaõ bò suy thoaùi.

Quaàn xaõ röøng bò suy thoaùi do hoaït ñoäng khai thaùc böøa baõi

cuûa con ngöôøi

Quan saùt hình 59.4 so saùnh ñoà thò veà söï thay ñoåi soá löôïng loaøi trong 2 loaïi dieãn

theá sinh thaùi?

III.NGUYEÂN NHAÂN CUÛA DIEÃN THEÁ SINH THAÙI:Caâu hoûi:Dieãn theá sinh thaùi xaûy ra do nhöõng

nguyeân nhaân naøo?Traû lôøi:-Nguyeân nhaân beân ngoaøi:Söï thay ñoåi cuûa

ñieàu kieän töï nhieân,khí haäu(möa baõo,luõ luït,haïn haùn,nuùi löûa,…),gaây neân nhöõng bieán ñoåi saâu saéc veà caáu truùc cuûa quaàn xaõ.

-Nguyeân nhaân beân trong:Söï caïnh tranh gay gaét giöõa caùc loaøi trong quaàn xaõ.Trong ñoù loaøi öu theá ñoùng vai troø quan troïng nhaát trong dieãn theá.

-Hoaït ñoäng khai thaùc taøi nguyeân cuûa con ngöôøi.

Caâu hoûi: Hoaït ñoäng khai thaùc taøi nguyeân cuûa con ngöôøi laø nguyeân nhaân gaây neân dieãn theá sinh thaùi nhö theá naøo?Giaûi thích?Traû lôøi:-Hoaït ñoäng khai thaùc taøi nguyeân cuûa con

ngöôøi nhö chaët caây,phaù röøng,xaây laáp hoà,xaây ñaäp nöôùc thuyû lôïi,…laø nguyeân nhaân beân trong raát quan troïng laøm bieán ñoåi vaø nhieàu khi daãn tôùi suy thoaùi caùc quaàn xaõ

-Con ngöôøi cuõng goùp phaàn caûi taïo töï nhieân laøm cho quaàn xaõ SV phong phuù hôn.

Gaây neân dieãn theá thöù sinh

Chaët phaù röøng böøa baõi

Xaây döïng ñaäp nöôùc thuyû ñieän

Troàng röøng :Röøng baïch ñaøn

IV.TAÀM QUAN TROÏNG CUÛA VIEÄC NGHIEÂN CÖÙU DIEÃN THEÁ SINH THAÙI:

Caâu hoûi: Nghieân cöùu dieãn theá sinh thaùi coù taàm quan troïng nhö theá naøo?Traû lôøi:-Giuùp ta bieát ñöôïc caùc quy luaät phaùt trieån cuûa quaàn xaõ sinh vaätDöï ñoaùn ñöôïc caùc quaàn xaõ toàn taïi tröôùc ñoù vaø quaàn xaõ seõ thay theá trong töông lai.-Xaây döïng keá hoaïch baûo veä vaø khai thaùc hôïp lyù nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân.-Ñeà xuaát caùc bieän phaùp khaéc phuïc nhöõng bieán ñoåi baát lôïi cuûa moâi tröôøng ,SV vaø con ngöôøi.

• VD1:Dieãn theá röøng lim taïi vuøng Höõu Luõng(Haø Baéc):

• Röøng lim nguyeân sinhRöøng sau sauRöøng caây goã nhoû vaø caây buïiTraûng caây buïiTraûng coû.

• *Neáu baûo veä röøng sau sau khoâng bò chaët phaù thì caây sau sau sinh tröôûng toát taïo ñieàu kieän cho röøng lim phuïc hoài.

• *Neáu tieáp tuïc khai thaùc sau sau vaø ñoát röøng laøm nöông raãy thì röøng lim bò suy thoaùi hoaøn toaøn.

• *Vieäc troàng caây môõ ôû Caåm Phaû(Quaûng Ninh) xen keõ vôùi caây cheøo cheïo laøm ngaên trôû quy luaät dieãn theá khoâi phuïc röøng lim.

• VD2:Quy luaät dieãn theá röøng nöôùc maën seõ chuyeån thaønh röøng pheøn(röøng traøm).

• Muoán baûo veä röøng nöôùc maën toàn taïi laâu daøi hôn thì aùp duïng caùc bieän phaùp ngaên chaën dieãn theá ñoù nhö :ñaøo keânh daãn nöôùc maën ñeå giöõ cho ñaát thích hôïp vôùi caây nöôùc maën.

Caâu hoûi: Ñeå khaéc phuïc nhöõng bieán ñoåi baát lôïi cuûa moâi tröôøng,ngöôøi ta thöôøng söû duïng caùc bieän phaùp gì?Traû lôøi: Caûi taïo ñaát,taêng cöôøng chaêm

soùc,baûo veä ÑV,TV,phoøng tröø saâu beänh,thuyû lôïi,troàng röøng,xaây döïng caùc khu baûo toàn thieân nhieân,…

Caâu hoûi: Em haõy neâu leân 2 VD maø em bieát veà vieäc thöïc hieän caùc bieän phaùp treân ôû nöôùc ta?

Traû lôøi: Troàng caây gaây röøng caûi taïo moâi tröôøng,xaây döïng ñaäp nöôùc thuyû lôïi,thuyû ñieän,xaây döïng caùc khu röøng quoác gia,…

Nhaø maùy thuyû ñieän Sôn La

Tröôùc khi XD nhaø maùy thuyû ñieän(Traùi) vaø sau khi XD nhaø maùy thuyû ñieän Sôn La(Phaûi)

Moät soá röøng troàng caûi taïo moâi tröôøng

CAÂU HOÛI KIEÅM TRA:Caâu 1: Nghieân cöùu sô ñoà sau vaø cho bieát

ñaây laø loaïi dieãn theá naøo? Röøng limRöøng sau sauTraûng caây

goãTraûng coûTraû lôøi: Dieãn theá thöù sinhCaâu 2: Trong dieãn theá sinh thaùi,xu höôùng

bieán ñoåi chung cuûa quaàn xaõ laø gì?a.Töø quaàn xaõ naøy ñeán quaàn xaõ khaùcb.Töø quaàn xaõ coù ñoä ña daïng thaáp ñeán

quaàn xaõ coù ñoä ña daïng caoc.Taêng soá löôïng caù theå cuûa quaàn xaõd.Töø quaàn xaõ khoâng oån ñònh ñeán quaàn

xaõ oån ñònhTraû lôøi: d

Caâu 3: Hoaït ñoäng khai thaùc taøi nguyeân khoâng hôïp lyù cuûa con ngöôøi coù theå coi laø haønh ñoäng “töï ñaøo huyeät choân mình”cuûa dieãn theá sinh thaùi ñöôïc khoâng?Taïi sao?

Traû lôøi:-Hoaït ñoäng khai thaùc taøi nguyeân khoâng hôïp lyù

cuûa con ngöôøi coù theå xem laø haønh ñoäng “töï ñaøo huyeät choân mình” cuûa dieãn theá sinh thaùi vì:

+Hoaït ñoäng khai thaùc taøi nguyeân khoâng hôïp lyù cuûa con ngöôøi nhö chaët caây,ñoát röøng,san laáp hoà,xaây ñaäp nöôùc ngaên soâng,suoái,ñaép ñaàm nuoâi toâm caù ven bieån moät caùch tuyø tieän daãn tôùi caùc haäu quaû:

*Giaûm ña daïng sinh hoïc*Xoùi moøn ñaát,bieán ñoåi khí haäuLuõ luït,haïn

haùn,ñaát nhieãm maën*Maát caân baèng sinh thaùiGaây ra nhieàu beänh taät

cho con ngöôøi,SVLaøm cho cuoäc soáng con ngöôøi bò aûnh höôûng

naëng neà,khoâng oån ñònh

Xin caûm ôn quyù thaày coâ vaø caùc em hoïc sinh,kính chuùc quyù thaày coâ söùc khoeû,haïnh phuùc,chuùc caùc em hoïc sinh hoïc gioûi.