Hp s t ng ny ngy nay c mt s dng b tr v tr cn chn s khc vi dng truyn thng nh trn hnh v. Hnh anh a) Dng truyn thng c v tr cc s chn theo dng thng v ghi: PRND2L b) Dng b tr theo hnh s 4 vi cc v tr: PRND + -, c) Dng b tr theo hnh rch rc vi cc v tr: PRNDB, d) Dng b tr theo hnh rch rc vi cc v tr: PRNDS+ Ring vi cc v tr B, S+, S-, tng t nh vic s dng vi ch L trn c cu c dng ghi thng truyn thng. Tc dng ca cc v tr nu trn l ch s dng phanh bng ng c v bn trong hp s hot ng cc s thp. S dng ch B, S+, hoc + trong trng hp xe chuyn ng trn ng trn, ng xung dc di lin tc, S dng ch B, S-, hoc - trong trng hp xe chuyn ng trn ng rt trn, ng xung rt dc.

Hp s t ng c ra i ln u tin nm 1940 ti M, ban u hp s t ng s dng khp ni thy lc n thun. n nm 1948 bin tc thy lc c a vo s dng cho h s t ng. n nay hu ht cc loi xe hin i u c s dng hp s t ng, mc d vn cn nhiu tranh ci v mc tiu hao nhin liu so vi s sn. tm hiu s s ng ta ly hp s sn so snh vi hp s t ng th thy s t ng c nhng u im sau: T ng i s, m men c chuyn lin tc, ng lc khng b ngt qung; Thch nghi vi mi loi ng, iu khin d dng, an ton thoi mi cho ngi s dng; ti trng ng nh, tui th chi tit cao. Nhc im: Kt cu phc tp, gi thnh cao, v sa cha phc tp. Hp s t ng c phn lm hai loi chnh: Hp s c cp AMT v AT hin nay loi AT c s dng rng ri; Hp s t ng v cp CVT (truyn ng bng y ai kim loi). Cu to hp s t ng AT gm: Bin tc thy lc; Trc I; Trc II; Bm du; Li hp ni thng; C cu bnh rng hnh tinh; Cm bin tc ; B phanh s li; Cm van iu khin; Bu lc du. Bin tc thy lc: Cu to, bao gm bnh bm, cnh tua-bin, cnh dn hng v v bin tc to thnh, dng chuyn m men t ng c n hp s. Nguyn l chuyn ng ging nh ta hai qut in i u (v th hai cai qut in m xem) mt ci cm in chy mt ci khng, ci c in chy s lm ci kia quay theo, trc ng c truyn chuyn ng n bnh bm quay vi vn tc nB v m men MB thng qua v bin tc, bnh bm quay dn ng cnh tua-bin quay vi vn tc nT vi m men MT thng qua dng chy thy lc, truyn chuyn ng n trc th cp.

Mt s k hiu thng thy trn tay iu khin s t ng m ta thng thy trn xe: P S dng xe (kha cu), khi s ny ng c vn hot ng nhng xe khng chy (ch khi dng hn xe mi vo s P); R S li; N S khng, khi s ny c th ko y xe, nn khi s N dng xe trn ng ch ko phanh tay; D- s t ng xe chy v pha trc ty theo iu kin tc n s l 1,2,3,4,5,6,7,8.. Trng hp c cng tc O/D, nu bt cng tc ny h thng in t thy lc s khng ch van in t khng cho ln ht s mc d tng ht ga, thng th ch n s ba, bt cng tc ny i ng dc hoc nhng khi cn lc ko ln; S- S i thng thp, i s ny khi ta cn lc ko ln, h thng AT ch cho php i s mt v hai; L S i thng thp, khi i s ny AT ch cho php chy s mt.Mt s xe c cng tc HOLD ON/OF, khi ON s t ng s mt cng dng ca n, m bin thnh s tay, lc ny D tng ng vi s 3, S l s 2, L l s 1. Ngoi ra hin nay cn mt s xe c ch khc nh: ECO Ch kinh t, tc ng lc xe thp, tc khng cao, nhng b li l tn t nhin liu, mt s xe k hiu l (E); NORM Ch bnh thng, kt hp gia ng lc v tc ; PWR Ch th thao, thin v ng lc, khi nhin liu s tn hn, mt s xe k hiu l (S). Thng thng cc xe thng ch kt hp hai ch vi nhau ECO/PWR, ECO/NORM, NORM/PWR. Gii thch thm v O/D Xin gi cc bn c gi yu xe, vi kinh nghim 25 nm li xe ti Nht, ti xin c i li gp v O/D (Over drive) trong ng c xe s t ng. O/D c ngha l cho php s dng n s ga (gear) ti a trong hp s (thng thng th s dng ON), v d O/D ca xe 4 s (ga ti a l s 4), khi xut pht n 10km/gi(s 1) - 10 -> 20(s 2) - 20 ->30(s 3) - 30 hoc 40 tr ln l s 4 (thng s ny ti cho l nhng con s i khi). Khi s dng O/D OFF th trn n bo s hin th O/D OFF lc ny c ngha l chng ta ch cho php xe s dng s ga ti a l s 3 (nh bi ca Nguyn Phong), trng hp ny s dng khi chy trn nhng con ng dc hoc nhng ng ph ng ngi m chng ta cn phi gim tc (nh bi vit ca bn Bnh Trn) l ng, nhng nu ni cho xe chy "khe" (Bnh Trn), hay vt mt (bi vit ca bn t) th s c mt s hiu lm nh s dng "Turbo hay Power" hon ton l sai, v cng chng tit kim c nhin liu ngc li cn tiu hao nhiu hn..., nu mun ba (departure) nhanh th nn ci s 1 hoc 2 nu c.

Tc dng chnh ca O/D OFF l gim t s 4 xung 3 khi ln dc (cng dng s nh th trn cng nh cng nh nh khi ta chy xe p hoc xe my), cn khi xung dc hoc khu ng ngi th tc dng ca n l lm gim trn lao ti v c hiu qu i vi phanh thng (v khi trn cng nh th phanh thng cng nhy v tc xe cng b hm li). Ch : O/D OFF ch kch hot khi du hp s (Automatic Transmission Oil) c m ln (v d nh khi xe chy c 5-10 pht). V vy khi chy thng thng nu nh khng cn thit th nn ch ON,my s khng gy ting n v cng s gim bt c s tiu hao nng lng. Chc cc bn vui v v s dng xe hiu qu hn.

Nguyn l lm vic ca hp s t ng: khi ci s m men n ng t ng c c truyn ti trc hp s thng qua bin tc thy lc, cm bin tc gn trn trc ra ca hp s thng bo cho CPU v tc hin ti ca xe, CPU s iu khin cc van thy lc ng m cc a ma st, lin kt cc trc bnh rng trong hp s cho ra mt s thch hp nht vi tc v ti trng ca xe. Mt s ch khi s dng xe hp s t ng, mt s ngi thng mc li chuyn sang s P hay s R khi xe cha dng hn, thao tc ny c th lm h hi cc bnh rng s, v khi chng vn ang c chuyn ng quay v vic hm hoc i chiu quay t ngt s c tc ng khng tt. Mt ch na l khng nn chuyn v s P khi tc vng tua my cao hn tc khng ti, v lun gi chn phanh khi chuyn t s P sang cc s khc. Khi xe v khng ngi trong xe, m bo an ton, ngi li nn s P v ko phanh tay. Trong trng hp dng n an ton, nn v s N v ko phanh tay hoc nhp phanh chn.

i cha li xe s t ng nhng c cc bi gp ca mi ngi ti xin c vi kin sau: 1- S N ( s 0 ) nu ta v s ny th khng cn truyn ng t my sang hp s v khi dng xe th my ang chy khng ti, hp s t ng khng lm vic lc ny ko phanh tay th xe s an ton m khng cn phi p chn phanh na. 2- Nu s D lc ny xe vn ang trng thi chuyn ng, ng c, hp s v h thng chuyn ng pha sau (Bnh xe chng hn) ang c ni lin nhau mun xe dng phi p phanh hoc ko phanh tay lc ny hai phn ca cn t ng s trt trn nhau (Phn ni vi ng c s trt trn phn ni vi trc hp s) khi trt trn nhau s gy ra mi mn nh hng n tui bn ca cn v hp s, theo ti bit v l thuyt l vy nhng thc t th bn ca cc b phn c nh ch to tnh ton ri. T nhng phn tch trn theo ti khi dng n lu bn nn v s N ko phanh tay cho thoi mi, nu thi gian ngn th c s D p phanh chn khi n xanh nh phanh chn i tip, cn bn ca hp s ph thuc chnh vo s tun th cc ch bo dng ca nh ch to.

Phn tch di gc k thut Hc hi kinh nghim Chng ta cn hiu rng s t ng v s tay khc nhau ch no ri hy phn tch. S tay tc l ta phi dng cn gt chuyn cc bnh rng n khp ni truyn ng t ng c n trc cc ng. S t ng l n t ng chuyn cc bnh rng n khp ty theo ti trng v tc xe thng qua cc cm bin tc , c s l bng h thng iu khin in t thy lc tng gim s nh s sn. Trong xe s t ng hin nay thng c 2 loi: Th nht l s t ng v cp, tc l hp s chuyn ng dy ai (ging xe my tay ga); Th hai hp s chuyn ng c cp (3,4,5,6,8 cp). Cng dng ca s t ng v s sn l nh nhau, tc l truyn mmen t ng c n trc dn ng. Trong s t ng m men c truyn t ng c n hp s thng qua bin tc thy lc c tc dng nh cn trong s sn (hiu n gin n l ci khp ni thy lc, ging kiu bn hai ci qut bn i u vo nhau y, mt ci cm in mt ci khng, ci cm in quay lm cho ci kia cng quay). Trong hp s t ng c cc cp bnh rng hnh tinh n khp ni vi nhau rt phc tp, nhng hiu n gin l cho ta m men xon ln nh ging s 1,2,3,4,5 trong s sn, ni cc cp n khp vi nhau to thnh s nh vy n phi thng qua cc trc truyn ng v cc a ma st c iu khin bng vic ng m cc van thy lc. Cc k hiu thng thy trn s t ng: P: S dng xe (kha cu), tc khi dng xe vo s ny th bn c ga chy my xe cng khng chy. R: S li. D: S t ng khi chy bnh thng 1,2,3,4,5; nu c cng tc O/D bt ln l dng cho i trong thnh ph tc khng chy nhanh c, nh vy my b qu ti, tc n ch ln n s 3 cho d bn p tt ga. S: s chy thng n ch chy s 1 hoc 2, dng khi bn cn mmen ln. L: ch chy s 1 (chc ko my i). N: tc l s mo (0). Vy ta thy rng vic ci s N hay khng cng ging nh bn i xe s sn s hoc ra s 0 m thi, khi dng n m bn vn s D tc l bin tc thy lc lm vic, mmen c tiu hao bin tc, xe lu m s D v p phanh tc l bin tc s nng ln v ton b m men quay ca ng c tiu hao y, kiu xoa cn). Nn tt hn ht nu dng lu bn nn v N va an ton, va hi bin tc, n khng phi lm hi my tm l g g y m my anh ni u. Chc mi ngi s dng c chic xe lu hng. TB: ai mun tm hiu cu to s t ng lin h vi tui nh, tui cp cho bn v s thy lc ca nhiu loi, stivehao@yahoo.com.

ng bao gi v N khi o Ti mi chy xe AT t nm 1995, v ti lun c thi quen v N khi xe dng, ch khng dng khi no xe dng trong thi gian qu ngn, nh khi i qua ca sot v, hoc ch n khong di 5 giy. Thm ch nu n va bt v c v phi ch lu, ti ci P lun. n gin v ti ngh ngi ta lm ci s N cho nhng trng hp nh vy, ch khng th ch cn P v D thi, v thm na an ton, trnh xe tin bt thng lc mnh l nh lng chn m hc vo xe trc, ch khng phi tit kim nhin liu. Tuy nhin nhiu bn ti khng thch dng ch N, h cho rng lm th s hi hp s.

C v ging phn ng cc v "Anti-N" y nh? Ti cho rng cc v y cha hiu v hp s AT. Bn cht hp s AT khi chuyn ng phi thay i s lin tc (trong thi gian cc ngn vi phn ngn giy, v cc k nhiu, c khi ba bn ln trong 1 giy). Th nn ni rng "hay v N c hi hp s" l v cn c. Tuy nhin iu kinh khng nht l ti thy mt s v "Anti-N" khuyn mt cch ht sc v trch nhim: Khng dng N trong trng hp xe dng bnh thng, nhng li dng N trong trng hp o xung ni ??? Tht ng s. Theo bn cng an giao thng ni, a phn cc v ti nn khi xe xung ni l do ti x cho xe v N tit kim nhin liu (c ng ti cn tt my lun mi kinh), v n khi gp tnh hung bt thng nh trnh xe ngc chiu hay trnh xe my lng lch, h p phanh khng kp (hoc p t ngt t phanh lun), xe lt nho vng xung vc. Vy nn cc v c th dng hay khng dng N khi xe dng cng c, nhng ng h khuyn ngi ta v N khi o. Cc v thc s l cc tay li nghip d. Cc v coi thng tnh mng mnh th ty, nhng ng coi thong tnh mng ca ngi khc.

i hin ang s dng s AT, hc li v iu khin thun thc t MT nn thnh thi quen quan st n c thi gian di, tc xe gn dng hn th ko v N phanh s m hn khi dng hn khi y v N xe s b git nh. Cn nu n c thi gian ngn gi nguyn D nhm trnh l nhp so vi cc xe khc... Tuyt i khng c php y v P khi xe cha dng hn rt nguy him, v rt hi xe khi y v R khi xe cha dng. Nu xe vn chuyn ng y v P coi nh bn kha cng 2 bnh trc ngay lp tc (hoc c 4 bnh vi xe 4wd) xe s lt trn ng ken kn mi lp... rt nguy him. Cha k, nu tc cao s ph tan h thng chuyn ng, hp s... Nh mt s bn ni, tuyt i khng s dng N dc, nu dc di bn c th m nh phanh y cn s v D3, D2 trong kh nng m mnh lm ch c tc v iu khin, hoc D1 vi dc qu ln v nguy him, hn ch ti a vic dng phanh, tuyt i khng c nhn vi thi gian di. Nhng s ny gn tng ng vi s 3, 2, 1 xe MT v khng ch khng cho my khng nhy qu t pa cho n s bn chn. Mt hp s na l "+" v "-" (ch ging MT) th bn y v ch ny v ko v "-" vi s tng ng. Mt vi loi xe nh Modeo th ch cn m phanh gim tc my s t ng chn bc s thch hp v khng nhn ga xe s gi tc , ch tng tc khi bn p ga tr li.

N v n Khng hiu M dy li xe th no, cn Vit Nam th cc li xe lu nm u bit rng dc di v tc m dng s N( s MO-xe s sn) th rt nguy him.

Nhng v tit kim nhin liu m nhiu ngi chng ta vn c "qung mo" nh thng! Cn N l s dng dng xe (hoc ko, y khi xe trc trc). V nguyn tc, k c ch dng xe i n cng phi ko v N. Nhng cng v thi quen m i khi ta vn s tin (nh l s thp thi), p cn ngt ng lc (i vi xe s sn), hoc nguyn cn s v tr D, b ga, r phanh (i vi xe s t ng) mi khi ch n . Thi quen c l c t rt xa, mi khi chen chc, nhch tng t t mt mi khi xung ph hay qua cu, qua trm...thi bao cp! Cc bn cho rng vn hnh kiu hi cn nhng theo kinh nghim 30 nm chy xe ca chng ti th khng n ni nh vy u Nu bn bit cch x l cho tng loi cn loi s, l cn v bnh rng s b ph phn nhiu do nhng ngi mi chy xe cha c kinh nghim m thi! Ti li xe kh nhiu nm v hin vn li c xe AT v MT hng ngy. Ti xin trao i mt s kinh nghim nh sau: - Khi dng n nu thi gian ch t hn 10s, th khng cn phi v N m ch cn p nh phanh ri th ra i tip. - Khi dng n lu, bn nn v N cho an ton v th chn phi xung sn chn phi c ngh ngi i cht. Nu bn li xe t ch khong 40 - 45 pht mt ln th bn s khng thy vic cho chn phi ngh l quan trng, nhng nu bn li xe trn 1 qung ng di trong 2-3h lin tc, nu bn khng tranh th nhng lc ny th lng chn phi, bn c th b chut rt, nghe c v bun ci nhng l s tht. V c p ga ri li phanh ri ga ri sang phanh hoi m khng v N c 1 lc trong 2-3h lm sao m khng b chut rt. Lc bn ht li xe lun. Tm li, dng n lu khi xe dng hn nn v N cho an ton, th lng chn phi. Nu l ng bng phng th v N l , khng cn thit phi v P. - V P khi bn dng lu cc on ng dc, c bit l khi kt xe bn ang lng chng 1 on dc. Lc ny nn kt hp ko phanh tay xe khng b tri v ng trc hay ng sau lm va chm vi cc xe khc. - Nu kt xe lu qu, hng ting ng h, th tt nht l v P + ko phanh tay, h mt cht knh bn li v bn ph xung v tt my ri ngi ch. - Khng bao gi dng N khi o v nh th l t st. Khi o chng ta cn s dng ti a phanh ng c, tc l dng D1,D2 hoc D3 kt hp vi phanhchn.