KINH TẾ SỐ- NỀN TẢNG PHÁT TRIỂN KINH

TẾ THÔNG MINH Ở VIỆT NAM TRONG HỘI

NHẬP

PGS.TS. Nguyễn Thường Lạng

Trường Đại học Kinh tế quốc dân

SĐT: 0983478486

Email: langnguyen3300@gmail.com

Hội thảo khoa học “Nhận diện kinh tế số và định hướng

cho Việt Nam” do Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí

Minh tổ chức ngày 10/4/2019 tại phòng 303 nhà A17, số

419 Hoàng Quốc Việt, Hà Nội

QUAN NIỆM KINH TẾ SỐ

• Theo nghĩa hẹp, kinh tế số là một phần của nền kinh tế tạo điều kiện và triển

khai thương mại điện tử hàng hóa và dịch vụ thông qua mạng Internet (OECD,

2012). Kinh tế số là hình thức tổ chức giao dịch kinh tế thông qua doanh nghiệp

số (KPMG, 2017). Các nghiên cứu về cơ cấu kinh tế số coi kinh tế số như là mô

hình tổ chức kinh tế phổ biến (Akatkin, 2017). Ưu thế của kinh tế số gắn với tiến

bộ vượt bậc công nghệ (Ahmad, & Ribarsky, 2018). Kinh tế số là mô hình kinh tế

có tính chất kỹ thuật và gắn với công nghệ số. Nó cần được đo lường bằng một hệ

thống chỉ số ((Barefoot, Curtis, Jolliff, Nicholson, Omohundro, 2018), (IMF,

2018)).

• Theo nghĩa rộng, kinh tế số là tổng thể các loại giao dịch kinh tế hệ thống kết

nối thông qua mạng internet (Oxford Economics, 2011).

• Như vậy, kinh tế số có bản chất kinh tế là sáng tạo giá trị và phương thức

thực hiện thông qua nền tảng kỹ thuật số hóa tất cả các chủ thể và quá trình.

Ở VIỆT NAM

• Các cuộc hội thảo khoa học trong nước và quốc tế được tổ chức

bởi Bộ Thông tin và Truyền thông, Viện Nghiên cứu quản lý

kinh tế Trung ương và các tập đoàn công nghệ số nước ngoài

như Oracle, Cisco…tác động nhận thức kinh tế số.

• Các nghiên cứu bắt đầu tư thương mại điện tử và các lĩnh vực

sử dụng hạ tầng mạng như dịch vụ viễn thông, ngân hàng tài

chính, giáo dục, y tế…nhưng thiếu nghiên cứu tổng thể về kinh

tế số.

• Nhận thức và nhận dạng kinh tế số đang được định hình song

vẫn có dấu hiệu cho thấy chuyển đổi số diễn ra nhanh chóng.

Chiến lược khai thác cách mạng công nghiệp 4.0, tăng cường

đổi mới sáng tạo hình thành điều kiện phát triển kinh tế số.

KINH TẾ SỐ TỔ CHỨC GIAO DỊCH KINH TẾ

DỰA TRÊN NỀN TẢNG KỸ THUẬT SỐ

• Duy trì các vấn đề kinh tế học: sản xuất cái gì?

như thế nào và cho ai?

• Sử dụng các khái niệm, phạm trù và quy luật

của kinh tế học

• Khai thác nguồn dữ liệu để tổ chức giao dịch

• Khai thác các thành tựu cách mạng công

nghiệp 4.0 với nền tảng dữ liệu lớn, điện toán

đám mây và trí tuệ nhân tạo

KINH TẾ SỐ TẠO LỢI NHUẬN ĐỘC

QUYỀN VÀ KHAI THÁC LỢI THẾ THEO

QUY MÔ

• Kinh tế số dựa trên sự phát triển công nghệ

và có khả năng tạo lợi nhuận độc quyền do

sở hữu kho dữ liệu lớn là mô hình tổ chức giao dịch kinh tế dựa

trên nền tảng kỹ thuật số.

KINH TẾ SỐ LÀ KINH TẾ THÔNG MINH

• Sản xuất thông minh dựa trên tích hợp ý tưởng và thiết kế, nghiên cứu và phát triển thông minh.

Các quy trinh sản xuất thông minh và tinh gọn được áp dụng triệt để. Các thông tin dự báo sự phát triển

mang tính đón đầu những thành tựu phát triển mới về công nghệ số hóa. Hầu như các xu hướng phát

triển của sản xuất thông minh được dự báo đầy đủ. Trong mô hình sản xuất thông minh có các doanh

nghiệp số vận hành thông minh lấy trí tuệ nhân tạo và quy trình sản xuất tối ưu, tinh gọn làm tiêu

chuẩn. Các nhà quản lý sản xuất dựa trên các ứng dụng đa dạng vả hiệu quả nhất để đạt đến hầu như

điểm tới hạn của sự phát triển. Các nguồn lực phát triển được tích hợp do đó xuất hiện mô hình kinh tế

chia sẻ như Grab, Uber, ABnB…trong sử dụng phương tiện vận tải, thuê nhà ở, thuê các phương tiện

sản xuất. -Tiêu dùng thông minh thể hiện ở người tiêu dùng sử dụng thông minh công nghệ số hóa để lựa chọn

mô hình tiêu dùng tối ưu. Tính chất tối ưu của tiêu dùng thông minh thể hiện ở việc lựa chọn hàng hóa

tiêu dùng, dịch vụ tiêu dùng dựa trên nên tảng sản xuất thông minh. Nhu cầu con người đa dạng và yêu

cầu đặt ra càng cao cho nên tiêu dùng hướng đến sự tối ưu. -Quá trình phân phối và trao đổi thông minh với mô hình logistics thông minh, quãng đường di

chuyển hàng hóa và phương thức cung ứng dịch vụ tối ưu cho nên hiệu năng của quá trình phân phối và

trao đổi tối ưu. Hạ tầng thông tin phát triển mạnh kết nối sản xuất và nhu cầu trực tiếp cho nên sự sai

hỏng gần như tối thiểu. -Các mô hình tổ chức xã hội thông minh xuất hiện như thành phố thông minh, đô thị thông minh,

bảo tàng thông minh… -Ngoài ra, động lực cạnh tranh dựa trên nên tảng số hóa tạo cho quá trình sản xuất, phân phối, trao đổi

và tiêu dùng thường xuyên hoàn thiện và tối ưu hóa. Quá trình đó càng làm cho sự hoàn thiện sản xuất-

phân phối- trao đổi và tiêudùng không có giới hạn hay điểm dừng. Bên cạnh đó, những rủi ro trong kinh

tế sô như an ninh mạng hay rủi ro hệ thống có thể đang tạo ra cơ hội mới để phát triển cao về kinh tế.

ĐỘNG LỰC PHÁT TRIỂN KINH TẾ SỐ

(chu kỳ công nghệ)

ĐỘNG LỰC PHÁT TRIỂN KINH TẾ SỐ

(lợi nhuận độc quyền do sở hữu dữ liệu lớn)

ĐƯỜNG CONG GARTNER

Nguồn: Critical Link (2018)

SUY NGHĨ BƯỚC ĐẦU

• Mô hình kinh tế thị trường định hướng xã

hội chủ nghĩa

• Việt Nam cần có chiến lược chuyển đổi số

doanh nghiệp, các ngành, nền kinh tế, hộ gia

đình, công dân, chính phủ, chính quyền các

cấp.

• Rút ngắn khoảng cách phát triển dựa vào tận

dụng hiệu quả tốc độ cao của cách mạng

công nghiệp 4.0

SUY NGHĨ BƯỚC ĐẦU (tiếp)

• Trước hết, cần xác định phát triển kinh tế số là quá trình

khách quan, tận dụng triệt để thành tự cách mạng công

nghiệp 4.0 tác động của làn sóng công nghệ số hóa. Do đó,

từ cấp độ quốc gia cần có chiến lược quốc gia về chuyển

đổi số nền kinh tế. Một nền kinh tế được số hóa sẽ tạo điều

kiện để việc quản lý trở nên thuận lợi, tinh gọn, hiệu quả

cao. Để phát triển kinh tế số trong điều kiện Việt Nam, có

thể dựa vào nguồn lực doanh nghiệp tự đầu tư trên cơ sở lấy

việc đáp ứng nhu cầu thị trường làm động lực. Lựa chọn

này đòi hỏi phải phát triển mạnh thị trường sản phẩm số để

thu hút sự tham gia của các doanh nghiệp. Nếu thị trường

sản phẩm số chưa phát triển cần phát huy vai trò của nhà

nước với tư cách là động lực thúc đẩy sự phát triển ban đầu

đặc biệt quan trọng. •

SUY NGHĨ BƯỚC ĐẦU (tiếp)

• Thứ hai, các doanh nghiệp đặc biệt doanh nghiệp đầu

ngành, tập đoàn là chỗ dựa của nền kinh tế cần đi đầu

trong chuyển đổi số. Việt Nam đã có các doanh nghiệp

chuyển đổi số quyết liệt như Viettel, Vingroup, VNPT…

Tình trạng xung đột pháp lý liên quan đến tiến bộ nhanh

chóng của công nghệ số hóa với tình trạng tụt hậu của thể

chế pháp lý thể hiện tiềm năng phát triển rất lớn của kinh

tế số. Các hiệp định thương mại thế hệ mới là hiệp định

của nền kinh tế số.

SUY NGHĨ BƯỚC ĐẦU (tiếp)

• Thứ 3, cần đầu tư phát triển nguồn lực công nghệ số

nhất là đội ngũ chuyên gia có khả năng tiếp nhận và phát

triển các loại công nghệ của nền tảng kỹ thuật số như công

nghệ blockchain, machine learning, IOT, AI…và đội ngũ

này có khả năng tự phát triển dựa trên nền tảng phát triển

nhanh chóng của công nghệ. Các cơ sở đào tạo cần chú ý

chuyển đổi mô hình đào tạo theo hướng gắn với nền kinh

tế số, nhanh chóng chuyển hóa thành tựu của cách mạng

công nghiệp 4.0 vào thực tế. Coi trọng phát triển đội ngũ

tài năng kỹ thuật số để tạo hạt nhân phát triển. Hơn nữa, có

thể thu hút nhân tài ngoài nước về Việt Nam để phát triển

nguồn lực này. •

SUY NGHĨ BƯỚC ĐẦU (tiếp)

• Thứ tư, đầu tư vào phát triển nền tảng số hóa như công

nghệ 5G, 3D hoặc…phát triển công nghệ mô phỏng và

khuyến khích đổi mới sáng tạo để phát triển nền kinh tế

theo hướng số hóa. Đẩy mạnh quá trình số hóa công dân, hộ

gia đình, dữ liệu dân cư và đẩy mạnh phát triển thương mại

điện tử, trực tuyến. • Thứ năm, cần có giải pháp quản lý kinh tế số để bảo đảm

nguồn thu không thất thoát, tránh lãng phí, tránh tình trạng

trốn thuế, gian lận dụa vào công nghệ số hóa, tranh rủi ro và

giảm thiểu các tác động do thiếu an toàn trong vận hành các

giao dịch kinh tế bằng hệ thống luật pháp, chính sách, công

cụ và bộ máy hữu hiệu

CẢM ƠN SỰ THEO DÕI

CỦA QUÝ VỊ!