v2.3014112228 1

KINH TẾ VI MÔ

Giảng viên: TS. Phan Thế Công

v2.3014112228

BÀI 2CUNG, CẦU VÀ CƠ CHẾ

HOẠT ĐỘNG CỦA THỊ TRƯỜNG

2

Giảng viên: TS. Phan Thế Công

v2.3014112228

MỤC TIÊU BÀI HỌC

• Giúp người học giải thích các khái niệm, vấn đềcơ bản về cung cầu, các yếu tố tác động đến cung cầu và cân bằng thị trường.

• Sau khi học bài này, người học trình bày được cáckhái niệm, ý nghĩa và cách tính độ co dãn củacầu. Chỉ ra được mối quan hệ giữa độ co dãn củacầu theo giá với doanh thu.

• Ngoài ra, người học có thể xem xét được tác độngcủa chính sách giá (giá trần/giá sàn) và của chínhsách thuế/trợ cấp đến thị trường của từng loại hàng hóa.

3

v2.3014112228

CÁC KIẾN THỨC CẦN CÓ

Để học tốt môn học này, người học phải có kiến thức ở đại số và hình học trung học phổ thông.

4

v2.3014112228

HƯỚNG DẪN HỌC

• Đọc giáo trình trước lúc nghe giảng.• Sử dụng tốt các phương pháp và công cụ trong

kinh tế học (bao gồm kiến thức đại số và hình học lớp 12) để phân tích và nghiên cứu bài học.

• Thực hành thường xuyên và liên tục các bài tập vận dụng để hiểu được lý thuyết và bài tậpthực hành.

5

v2.3014112228

Thị trường2.1

Sự can thiệp của Chính phủ trong nền kinh tế thị trường2.7

Cầu về hàng hóa và dich vụ2.2

CẤU TRÚC NỘI DUNG

Cơ chế hoạt động của thị trường2.4

Thặng dư tiêu dùng và thặng dư sản xuất2.5

Co dãn của cầu và cung2.6

Cung về hàng hóa và dịch vụ2.3

6

v2.3014112228

2.1. THỊ TRƯỜNG

2.1.1. Khái niệm

2.1.2. Phân loạithị trường

7

v2.3014112228

2.1.1. KHÁI NIỆM

Thị trường là một cơ chế trong đó người mua và người bán tương tác với nhau để xácđịnh giá cả và sản lượng của hàng hóa hay dịch vụ.

8

v2.3014112228

2.1.2. PHÂN LOẠI THỊ TRƯỜNG

Thị trường

được chia

Theo đối tượng hàng hóa được trao đổi mua bán

Theo phạm vi địa lý

Theo mức độ cạnh tranh trên thị trường

Theo mức độ cạnh tranh trên thị trường

Cạnh tranh hoàn hảo

Cạnh tranh độc quyền

Độc quyền nhóm

Độc quyền thuần túy

9

v2.3014112228

2.2. CẦU VỀ HÀNG HÓA VÀ DỊCH VỤ

2.2.1. Khái niệm cầu vàluật cầu

2.2.2. Phương trình vàđồ thị đường cầu

2.2.3. Các yếu tốtác động đến cầu

2.2.4. Sự di chuyển vàdịch chuyển đường cầu

2.2.5. Hàm cầutổng quát

10

v2.3014112228

Cầu• Khái niệm: là số lượng hàng hóa hoặc dịch vụ mà người mua muốn mua và có khả

năng mua tại các mức giá khác nhau trong một khoảng thời gian nhất định, các yếutố khác không đổi.

• Lưu ý: Cầu chỉ hình thành khi hội tụ đủ hai điều kiện: Mong muốn; Có khả năng (thanh toán).

Phân biệt cầu và lượng cầu: Lượng cầu (QD) là lượng cụ thể của hàng hóa hay dịch vụ mà người mua

mong muốn và có khả năng mua tại một mức giá xác định trong một giai đoạnnhất định và giả định rằng tất cả các yếu tố khác không đổi.

Cầu được thể hiện thông qua tập hợp các lượng cầu ở các mức giákhác nhau.

2.2.1. KHÁI NIỆM CẦU VÀ LUẬT CẦU

11

v2.3014112228

2.2.1. KHÁI NIỆM CẦU VÀ LUẬT CẦU (tiếp theo)

12

Luật cầu• Nội dung quy luật: Giả định tất cả các yếu tố khác không đổi, nếu giá của hàng hóa hay dịch vụ

tăng lên sẽ làm cho lượng cầu về hàng hóa hay dịch vụ đó giảm đi và ngược lại. Giữa giá và lượng cầu: Mối quan hệ nghịch.

• Giải thích:

• Ví dụ: Có biểu số liệu phản ánh cầu về nước đóng chai trên thị trường X trong1 tháng như bảng dưới đây:

P QD

P QD

Giá P(nghìn đồng/chai)

8 10 12 14 16

Lượng cầu QD

(chai)600 500 400 300 200

v2.3014112228

2.2.2. PHƯƠNG TRÌNH VÀ ĐỒ THỊ ĐƯỜNG CẦU

13

• Hàm cầu: Dạng hàm cầu tuyến tính

Hoặc

(a ≥ 0; b ≥ 0)

(a ≥ 0; b ≥ 0)

• Đồ thị đường cầu:

Độ dốc đường cầu =

Hình 2.1. Đồ thị đường cầu

QD = a – bP

P = a/b – (1/b)QD

PQ

v2.3014112228

2.2.2. PHƯƠNG TRÌNH VÀ ĐỒ THỊ ĐƯỜNG CẦU (tiếp theo)

14

• Cầu cá nhân và cầu thị trường: Cầu thị trường là tổng cầu của các

cá nhân. Ví dụ (như bảng bên). Thể hiện trên đồ thị: Đường cầu thị

trường là sự cộng theo chiều ngangđường cầu của các cá nhân.

P QA QB QTT

2 7 3 10

4 6 2 8

6 5 1 6

8 4 0 4

10 3 0 3

12 2 0 2

14 1 0 1

16 0 0 0

v2.3014112228

• Cầu thay đổi: Cầu tăng: Lượng cầu tăng lên tại mọi

mức giá. Cầu giảm: Lượng cầu giảm đi tại mọi

mức giá.

2.2.3. CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN CẦU

• Số lượng người mua:

Số lượng người mua () cầu ();

Do cầu thị trường là tổng cầu của các cá nhân.

• Thu nhập:

Đối với hàng hóa thông thường và cao cấp:

Thu nhập () cầu về hàng hóa ()

Đối với hàng hóa thứ cấp:

Thu nhập () cầu về hàng hóa ()

15

P0

Hình 2.2. Đồ thị đường cầu

Cầu

tăngCầu

giảm

P

0

D1

D

Q

v2.3014112228

2.2.3. CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN CẦU (tiếp theo)

16

• Hàng hóa thay thế:Ví dụ: Xe đạp và xe máy; Pepsi vàCocaCola.A và B là hai hàng hóa thay thếtrong tiêu dùng.

• Hàng hóa bổ sung:Ví dụ: Xăng và xe máy; máy vitính và phần mềm.M và N là hai hàng hóa bổ sungtrong tiêu dùng.

Giá của hàng hóa có liên quan trong tiêu dùng

PA Cầu về B PM Cầu về N

và

PA Cầu về B

và

PM Cầu về N

v2.3014112228

• Các chính sách của Chính phủ: đánh thuế, trợ cấp.• Kỳ vọng về thu nhập: Kỳ vọng thu nhập trong tương lai tăng Cầu hiện tại giảm; Kỳ vọng thu nhập trong tương lai giảm Cầu hiện tại tăng.

• Thị hiếu, sở thích, phong tục, tập quán…• Kỳ vọng về giá cả: Kỳ vọng giá tăng Cầu hiện tại tăng; Kỳ vọng giá giảm Cầu hiện tại giảm.

• Các yếu tố khác: thời tiết, quảng cáo...

2.2.3. CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN CẦU (tiếp theo)

17

v2.3014112228

2.2.4. SỰ DI CHUYỂN TRÊN ĐƯỜNG CẦU VÀ SỰ DỊCH CHUYỂN ĐƯỜNG CẦU

• Sự di chuyển (trượt dọc) trên đường cầu: Sự thay đổi vị trí các điểm khác nhau trên cùng một đường cầu; Do giá của bản thân hàng hóa đang xét thay đổi.

• Sự dịch chuyển đường cầu: Đường cầu thay đổi sang một ví trí mới (sang phải hoặc sang trái); Do các yếu tố ngoài giá của bản thân hàng hóa đang xét thay đổi.

Hình 2.3. Sự di chuyển và dịch chuyển đường cầu18

v2.3014112228

2.2.5. HÀM CẦU TỔNG QUÁT

• Ngoài giá của bản thân hàng hóa, khi các nhân tố khác ngoài giá thay đổi cũng sẽlàm thay đổi lượng cầu cho nên ta có thể viết phương trình đường cầu tổng quátcó dạng:

Qd = f (Pd, M, PR, T, Pe, N)Trong đó: Qd: Lượng cầu hàng hóa hoặc dịch vụ; Pd: Giá của hàng hóa hoặc dịch vụ; M: Thu nhập của người tiêu dùng (thường tính trên đầu người); PR: Giá của hàng hóa liên quan; T: Thị hiếu của người tiêu dùng; Pe: Giá kỳ vọng của sản phẩm trong tương lai; N: Số lượng người tiêu dùng trên thị trường.

• Khi hàm cầu tổng quát được thể hiện dưới dạng công thức tuyến tính:Qd = a + bP + cM + dPR + eT + fPe + gN

19

v2.3014112228

2.3. CUNG VỀ HÀNG HÓA VÀ DỊCH VỤ

2.3.1. Khái niệm cung và luật cung

2.3.2. Phương trình và đồ thị đường cung

2.3.3. Các yếu tố tác động đến cung

2.3.4. Sự di chuyển và dịch chuyển đường cung

2.3.5. Hàm cung tổng quát

20

v2.3014112228

2.3.1. KHÁI NIỆM CUNG VÀ LUẬT CUNG

• Cung: Khái niệm: Cung (S) là số lượng hàng hóa hay dịch vụ mà người bán mong

muốn và có khả năng bán tại các mức giá khác nhau trong một giai đoạn nhấtđịnh (giả định rằng tất cả các yếu tố khác không đổi).

Phân biệt cung và lượng cung: Lượng cung (QS) là lượng cụ thể của hàng hóa hay dịch vụ mà người bán

mong muốn và có khả năng bán tại một mức giá xác định trong một giai đoạnnhất định (giả định rằng tất cả các yếu tố khác không đổi).

Cung được thể hiện thông qua tập hợp các lượng cung ở các mức giákhác nhau.

• Luật cung: Giả định tất cả các yếu tố khác không đổi, nếu giá của hàng hóa hay dịch vụ

tăng lên sẽ làm cho lượng cung về hàng hóa hay dịch vụ đó cũng tăng lên vàngược lại.

Giữa giá và lượng cung: Mối quan hệ thuận (đồng biến).

P QS

P QS

21

v2.3014112228

2.3.2. PHƯƠNG TRÌNH VÀ ĐỒ THỊ ĐƯỜNG CUNG

• Dạng hàm cung tuyến tính:

QS = c + dP (d ≥ 0)

Hoặc

P = (–c/d) + (1/d)QS (d ≥ 0)

Hình 2.4. Đường cung

Độ dốc đường cung = PQ

22

v2.3014112228

2.3.3. CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN CUNG

• Cung thay đổi: Cung giảm: Lượng cung giảm đi tại mọi mức giá; Cung tăng: Lượng cung tăng lên tại mọi mức giá.

23

Hình 2.5. Sự thay đổi của cung

Cung

tăng

Cung

giảm

P

0

S1

Q

S

S2

v2.3014112228

2.3.3. CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN CUNG (tiếp theo)

• Số lượng người bán: Số lượng người bán () cung ().• Tiến bộ về công nghệ: Có cải tiến về công nghệ chi phí sản xuất giảm lợi nhuận tăng cung tăng.

• Giá của các yếu tố đầu vào: Giá của yếu tố đầu vào chi phí sản xuất lợi nhuận cung.

• Chính sách của Chính phủ: đánh thuế, trợ cấp.• Giá của hàng hóa có liên quan trong sản xuất.• Kỳ vọng về giá cả.• Lãi suất.• Yếu tố khác: thiên tai, dịch bệnh, chính trị...• Môi trường kinh doanh.

24

v2.3014112228

2.3.4. SỰ DI CHUYỂN TRÊN ĐƯỜNG CUNG VÀ SỰ DỊCH CHUYỂN ĐƯỜNG CUNG

• Sự di chuyển (trượt dọc) trên đường cung: Sự thay đổi vị trí các điểm khác nhau trên cùng một đường cung; Do giá của bản thân hàng hóa đang xét thay đổi.

• Sự dịch chuyển đường cung: Đường cung thay đổi sang một ví trí mới (sang phải hoặc sang trái); Do các yếu tố ngoài giá của bản thân hàng hóa đang xét thay đổi.

Hình 2.6. Sự di chuyển và dịch chuyển của đường cung 25

PA

QA

v2.3014112228

2.3.5. HÀM CUNG TỔNG QUÁT

• Về mặt toán học, hàm cung tổng quát có dạng:

Qs = g(P, PI, PR, T, Pe, F).

Trong đó:

Qs: Lượng cung của một loại hàng hóa hoặc dịch vụ;

P: Giá của hàng hóa hoặc dịch vụ;

PR: Giá của các yếu tố đầu vào được sử dụng để sản xuất;

PI: Giá của hàng hóa liên quan trong sản xuất;

T: Trình độ công nghệ;

Pe: Kỳ vọng về giá cả;

F: Số lượng doanh nghiệp hay năng lực sản xuất của ngành.

26

v2.3014112228

2.4. CƠ CHẾ HOẠT ĐỘNG CỦA THỊ TRƯỜNG

2.4.1. Trạng thái cân bằng cung cầu

2.4.2. Trạng thái dư thừa và thiếu hụt hàng hóa

trên thị trường

2.4.3. Thay đổi trạng thái cân bằng cung cầu

27

v2.3014112228

2.4.1. TRẠNG THÁI CÂN BẰNG CUNG CẦU

• Tại E: QS = Q0

QD = Q0

• Cân bằng cung cầu là trạng thái củathị trường mà tại đó lượng cung bằngvới lượng cầu.

• Là trạng thái lý tưởng của thị trường.

Hình 2.7. Trạng thái cân bằng cung cầu trên thị trường

28

v2.3014112228

2.4.2. TRẠNG THÁI DƯ THỪA VÀ THIẾU HỤT HÀNG HÓA TRÊN THỊ TRƯỜNG

• Trạng thái dư thừa:

Giả sử P1 > P0;

Xét tại mức giá P1:

QS = Q2 > Q0

QD = Q1 < Q0

Lượng dư thừa tại P1:

Qdư thừa = QS – QD = Q2 – Q1 =

Có sức ép làm giảm giá xuống để quay trở về trạng thái cân bằng.

Hình 2.8. Trạng thái dư thừa trên thị trường

29

QS > QD

Thị trường dư thừa

AB

v2.3014112228

2.4.2. TRẠNG THÁI DƯ THỪA VÀ THIẾU HỤT HÀNG HÓA TRÊN THỊ TRƯỜNG (tiếp theo)

30

• Trạng thái thiếu hụt:

Giả sử P2 < P0;

Xét tại mức giá P2:

QS = Q3 < Q0

QD = Q4 > Q0

Lượng thiếu hụt tại P2:

Qthiếu hụt =

Có sức ép làm tăng giá để quay trở về trạng thái cân bằng.

Hình 2.9. Trạng thái thiếu hụt trên thị trường

S D 2 1Q Q Q Q MN

QS < QD

Thị trường thiếu hụt

v2.3014112228

2.4.3. THAY ĐỔI TRẠNG THÁI CÂN BẰNG CUNG CẦU

• Nguyên nhân từ phía cầu (cung không đổi)

31

Hình 2.10. Sự thay đổi về giá và lượng cân bằng khi cầu thay đổi còn cung không đổi

Cầu tăng: Giá cân bằng tăngLượng cân bằng tăng

P0

P

0

D1

D

Q

E1

EP1

Q0 Q1

Cầu giảm: Giá cân bằng giảmLượng cân bằng giảm

P2

P

0

D

D2

Q

E

E2

P0

Q2 Q0

S

v2.3014112228

2.4.3. THAY ĐỔI TRẠNG THÁI CÂN BẰNG CUNG CẦU (tiếp theo)

32

• Nguyên nhân từ phía cung (cầu không đổi)

Cung tăng: Giá cân bằng giảmLượng cân bằng tăng

Cung giảm: Giá cân bằng tăngLượng cân bằng giảm

Hình 2.11. Sự thay đổi về giá và lượng cân bằng khi cung thay đổi còn cầu không đổi

P1

P

0

D

Q

E

E1

P0

Q0 Q1

S

S1

P1

P

0

D

Q

E

E2

P2

Q0Q2

S

S2

v2.3014112228

2.4.3. THAY ĐỔI TRẠNG THÁI CÂN BẰNG CUNG CẦU (tiếp theo)

• Do cả cung và cầu: 4 trường hợp

Cung tăng - Cầu tăng

Cung giảm - Cầu giảm

Cung giảm - Cầu tăng

Cung tăng - Cầu giảm

Hình 2.12. Sự thay đổi về giá và lượng cân bằng khi cung tăng, cầu tăng

33

Hình 2.12a Hình 2.12b Hình 2.12c

Q2

S3

v2.3014112228

2.5. THẶNG DƯ TIÊU DÙNG VÀ THẶNG DƯ SẢN XUẤT

• Thặng dư tiêu dùng: Giá trị mà người tiêu dùng thu lợi

từ việc tham gia trao đổi hàng hóadịch vụ trên thị trường.

Được đo bằng sự chênh lệch giữamức giá cao nhất mà người muachấp nhận mua với giá bán trênthị trường.

Tổng thặng dư tiêu dùng: Diện tíchdưới đường cầu và trên đường giá.

Hình 2.13. Thặng dư tiêu dùng

34

P

0

D

Q

EP0

Q0Q1

P1

A S

Thặng dư tiêu dùng tại đơn vị thứ Q1

CS

v2.3014112228

2.5. THẶNG DƯ TIÊU DÙNG VÀ THẶNG DƯ SẢN XUẤT (tiếp theo)

35

0 Q0

• Thặng dư sản xuất:

Giá trị mà người sản xuất thu lợi từviệc tham gia trao đổi hàng hóa dịchvụ trên thị trường.

Được đo bằng sự chênh lệch giữamức giá thấp nhất mà người bán chấpnhận bán với giá bán trên thị trường.

Tổng thặng dư sản xuất: Diện tíchdưới đường giá và trên đường cung.

Hình 2.14. Thặng dư sản xuất

P2

Q2

P

D

Q

E

Q00

P0

A S

Thặng dư sản xuấttại đơn vị thứ Q2

PS

v2.3014112228

2.6. ĐỘ CO DÃN CỦA CUNG VÀ CẦU

Khái niệm độ co dãn:

• Là chỉ số đo lường sự biến động tính bằng % của một biến số kinh tế khi biến số kinhtế khác có liên quan thay đổi (giả định tất cả các yếu tố khác không đổi).

• Đo lường phản ứng của biến số này trước sự biến động của biến số khác.

2.6.1. Độ co dãn của cầu theo giá

2.6.2. Độ co dãn của cầu theo thu nhập

2.6.3. Độ co dãn của cầu theo giá

2.6.4. Độ co dãn của cung

36

v2.3014112228

2.6.1. ĐỘ CO DÃN CỦA CẦU THEO GIÁ • Khái niệm: Là hệ số giữa phần trăm thay đổi trong lượng cầu của một mặt hàng với phần

trăm thay đổi trong giá của mặt hàng đó (giả định tất cả các yếu tố kháckhông đổi).

Nó đo lường phản ứng của lượng cầu trước sự biến động về giá cả. Nó cho biết khi giá của hàng hóa tăng 1% thì lượng cầu của hàng hóa đó giảm

bao nhiêu % và ngược lại. Ví dụ:

• Công thức tính: Công thức tổng quát:

Độ co dãn điểm:

Ví dụ: Cho hàm cầu QD = 1000 – 50P. Tính độ co dãn của cầu theo giá khiP = 12?

Độ co dãn không có đơn vị tính và luôn là một số không dương.

37

DPE 2

D DP

% QE

% P

D

D

Q P:Q P

D

D

Q PP Q

DP D (P)

D

PE Q 'Q

D

PQ

=1

độ dốc đường cầu

v2.3014112228

2.6.1. ĐỘ CO DÃN CỦA CẦU THEO GIÁ (tiếp theo)

38

• Công thức tính:Độ co dãn khoảng

1 2

D D D 1 2P

1 2D 1 2

P P% Q Q Q QP 2E : Q Q% P Q P P P

2

• Các trường hợp độ co dãn:DP DE 1 khi % Q % P Cầu co dãn

DP DE 1 khi % Q % P Cầu kém co dãn

DP DE 1 khi % Q % P Cầu co dãn đơn vịDPE 0 Cầu không co dãn

DPE Cầu hoàn toàn co dãn

Hình 2.15. Xác định độ co dãn

tại một khoảng trên đường cầu

P

0 QQ2

P1

A

P2

Q1

B

v2.3014112228

2.6.1. ĐỘ CO DÃN CỦA CẦU THEO GIÁ (tiếp theo)

• Phân biệt độ co dãn của cầu theo giávà độ dốc đường cầu (trường hợpđường cầu tuyến tính): Độ dốc không đổi tại mọi điểm trên

đường cầu; Độ co dãn khác nhau tại mọi điểm

trên đường cầu. Xét hàm cầu có dạng:

QD = a – bP

39

Hình 2.16. Độ co dãn của cầu theo giá biểu thị trên đường cầu

P

0 Qa/2

a/2b

N

a/b

H

M

DPE 1

DPE 1

DPE 1

DPE 0

DPE

v2.3014112228

2.6.1. ĐỘ CO DÃN CỦA CẦU THEO GIÁ (tiếp theo)

QD = a – bP

40

• Hai trường hợp đặc biệt của độ co dãn

Hình 2.17. Hai trường hợp đặc biệt của độ co dãn

P

0 Q

D

Cầu hoàn toàn co dãn

P

0 Q

D

Cầu không co dãn

v2.3014112228

2.6.2. ĐỘ CO DÃN CỦA CẦU THEO THU NHẬP

• Khái niệm: Tỷ lệ giữa phần trăm thay đổi trong lượng cầu với phần trăm thay đổi trong thu

nhập (giả định các yếu tố khác không đổi). Nó cho biết khi thu nhập của người tiêu dùng thay đổi 1% thì lượng cầu về hàng

hóa hay dịch vụ thay đổi bao nhiêu %.• Công thức tính:

• Các trường hợp độ co dãn của cầu theo thu nhập: Nếu > 1, thì hàng hóa đang xét có thể là hàng hóa xa xỉ, hàng hóa cao cấp; Nếu 0 < < 1, thì hàng hóa đang xét có thể là hàng hóa thông thường; Nếu < 0 thì hàng hóa đang xét có thể là hàng hóa thứ cấp; Nếu = 0 thì thu nhập thay đổi không ảnh hưởng gì đến cầu.

DI (I)

% Q Q I IE Q .% I I Q Q

41

DIE

DIE

DIEDIE

v2.3014112228

2.6.3. ĐỘ CO DÃN CỦA CẦU THEO GIÁ CHÉO

• Khái niệm: Là hệ số giữa phần trăm thay đổi trong lượng cầu của hàng hóa này với phần

trăm thay đổi trong giá cả của hàng hóa kia (giả định các yếu tố khác không đổi). Nó cho biết khi giá cả của hàng hóa kia thay đổi 1% thì lượng cầu của hàng hóa

này thay đổi bao nhiêu %.• Công thức tính:

• Các trường hợp độ co dãn của cầu theo giá chéo:

Khi

Khi

Khi

X

Y Y

D X X Y YP (P )

Y Y X X

% Q Q P PE Q% P P Q Q

X

Y

DPE 0 X và Y là hai hàng hóa thay thế.

X

Y

DPE 0 X và Y là hai hàng hóa bổ sung.

X

Y

DPE 0 X và Y là hai hàng hóa độc lập.

42

v2.3014112228

2.6.4. ĐỘ CO DÃN CỦA CUNG THEO GIÁ

• Khái niệm: Là tỷ lệ giữa phần trăm thay đổi trong lượng cung của một mặt hàng với phần

trăm thay đổi trong giá của mặt hàng đó (giả định các yếu tố khác không đổi). Nó cho biết khi giá cả của hàng hóa thay đổi 1% thì lượng cung của hàng hóa đó

thay đổi bao nhiêu %.• Công thức tính Công thức tổng quát:

Độ co dãn điểm:

Độ co dãn không có đơn vị tính và luôn là một số không âm.

S S S SP

S S

% Q Q QP PE :% P Q P P Q

SP S(P)

S

PE QQ

S

1 PQ

43

độ dốc đường cung

v2.3014112228

2.7. SỰ CAN THIỆP CỦA CHÍNH PHỦ VÀO NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG

2.7.1. Giá trần 2.7.2. Giá sàn

2.7.3. Công cụ thuế của Chính phủ

2.7.4. Công cụ trợ cấp của Chính phủ

44

v2.3014112228

2.7.1. GIÁ TRẦN

• Giá trần là mức giá cao nhất không được phépvượt qua do Chính phủ quy định.

• Nhằm bảo vệ lợi ích người tiêu dùng.• Ptrần < Pcân bằng

• Gây ra tình trạng thiếu hụt trên thị trường.

Hình 2.18. Giá trần

45

v2.3014112228

2.7.2. GIÁ SÀN

• Mức giá thấp nhất không được phépthấp hơn do Chính phủ quy định.

• Nhằm bảo vệ lợi ích người sản xuất.• Psàn > Pcân bằng

• Gây ra tình trạng dư thừa trên thị trường.

Hình 2.19. Giá sàn

46

v2.3014112228

• Thuế đánh vào nhà sản xuất t/sản phẩm:

P = m + nQS

Pt = m + nQS+ t

2.7.3. CÔNG CỤ THUẾ CỦA CHÍNH PHỦ

Đối với người mua:

Mức giá P1 > P0;

Lượng mua Q1 < Q0.

Đối với người bán

Giá bán P1 > P0;

Giá nhận được P1 – t

Lượng bán Q1 < Q0

Hình 2.20a. Chính phủ đánh một khoản thuế

t/sản phẩm bán ra của nhà sản xuất

47

v2.3014112228

2.7.3. CÔNG CỤ THUẾ CỦA CHÍNH PHỦ (tiếp theo)

48

Chính phủ:

Thu thuế

Người bán:

Thuế/sản phẩm = P0 – P2

Gánh nặng thuế =

1 1 21 P E APT = t Q = S

Người mua:

Thuế/sản phẩm =

Gánh nặng thuế =

0 2P BAPS

P1 – P0

1 1 0P E BPSHình 2.20b. Chính phủ đánh một khoản thuế

t/sản phẩm đối với người tiêu dùng

v2.3014112228

2.7.4. CÔNG CỤ TRỢ CẤP CỦA CHÍNH PHỦ (tiếp theo)

P

Q

s đ/sp

Giá mà người tiêu dùng phải trả sau khi có

trợ cấp

Khoản trợ cấp người tiêu dùng nhận/sản phẩm

P1

Q1

Tổng số tiền trợ cấp Chính phủ phải chi

(S0)

(D0)

(S1)P2

Giá mà nhà sản xuất nhận sau khi có trợ cấp

P0

Q0

Khoản trợ cấp nhà sản xuất

nhận/sản phẩms đ/sp

Hình 2.21. Chính phủ trợ cấp s/sản phẩm đến nhà sản xuất

49

v2.3014112228

TÓM LƯỢC CUỐI BÀI

Trong bài này, chúng ta đã được tiếp cận các nội dung về:• Thị trường và phân loại thị trường.• Giới thiệu các cấu trúc thị trường, bao gồm: thị trường cạnh tranh

hoàn hảo (thuần túy); thị trường độc quyền thuần túy, và thị trườngcạnh tranh không hoàn hảo (cạnh tranh độc quyền và độc quyềntập đoàn).

• Cầu, luật cầu và các yếu tố tác động đến cầu.• Cung, luật cung và các yếu tố tác động đến cung• Cân bằng thị trường và sự thay đổi trạng thái cân bằng cung – cầu

trên thị trường.• Độ co dãn của cung và cầu theo giá.• Thặng dư tiêu dùng và thặng dư sản xuất.• Độ co dãn của cầu theo thu nhập.• Độ co dãn của cầu theo giá chéo.• Giá trần và giá sàn.• Tác động của công cụ thuế và công cụ trợ cấp.

50