kinh tẾ vi mÔ -...

v2.3014112228 1

KINH TẾ VI MÔ

Giảng viên: TS. Phan Thế Công

v2.3014112228

BÀI 4LÝ THUYẾT VỀ HÀNH VI

CỦA DOANH NGHIỆP

Giảng viên: TS. Phan Thế Công

2

v2.3014112228

MỤC TIÊU BÀI HỌC

• Mô tả và giải thích được các nội dung lý thuyết sản xuất.

• Mô tả và giải thích được các nội dung của lý thuyết về chi phí sản xuất.

• Giải thích được lý thuyết lựa chọn đầu vào tốiưu của doanh nghiệp.

• Trình bày được cách tính lợi nhuận và chứngminh được điều kiện tối đa hóa lợi nhuận củamột doanh nghiệp.

3

v2.3014112228

CÁC KIẾN THỨC CẦN CÓ

Để học tốt môn này, sinh viên phải có kiến thứccơ bản ở đại số và hình học trung học phổ thông.

4

v2.3014112228

HƯỚNG DẪN HỌC

• Đọc giáo trình trước lúc nghe giảng.• Sử dụng tốt các phương pháp và công cụ trong

kinh tế học (bao gồm kiến thức đại số và hình học lớp 12) để phân tích và nghiên cứu bài học.

• Thực hành thường xuyên và liên tục các bài tập vận dụng để hiểu được lý thuyết và bài tậpthực hành.

5

v2.3014112228

CẤU TRÚC NỘI DUNG

6

Lý thuyết về chi phí sản xuất4.2

• Lý thuyết sản xuất4.1

Lựa chọn đầu vào tối ưu4.3

Lý thuyết về lợi nhuận4.4

v2.3014112228

4.1. LÝ THUYẾT SẢN XUẤT

7

4.1.1. Hàm sản xuất4.1.2. Sản xuất trong

ngắn hạn

4.1.3. Sản xuất trong dài hạn

v2.3014112228

4.1.1. HÀM SẢN XUẤT

• Sản xuất là quá trình tạo ra hàng hóa hay dịch vụ từ các đầu vào hoặc nguồn lực:lao động, vốn, máy móc, thiết bị, đất đai, nguyên nhiên vật liệu…

8

Yếu tố đầu vào Hàng hóa, dịch vụ đầu ra

Sản xuất

• Hàm sản xuất là một mô hình toán học cho biết lượng đầu ra tối đa có thể thu đượctừ các tập hợp khác nhau của các yếu tố đầu vào tương ứng với một trình độ côngnghệ nhất định.

• Chú ý: Lượng đầu ra tối đa: Hàm sản xuất đều thể hiện các phương án hiệu quả về mặt

kỹ thuật. Ứng với một trình độ công nghệ nhất định.

• Công thức: Q = f(x1,x2,…,xn)Trong đó: Q: Lượng đầu ra tối đa có thể thu được. x1, x2, …, xn: Số lượng yếu tố đầu vào được sử dụng trong quá trình sản xuất.

• Nếu chỉ sử dụng hai yếu tố đầu vào là vốn và lao động thì hàm sản xuất có dạng:Q = f(K,L)

v2.3014112228

4.1.2. SẢN XUẤT TRONG NGẮN HẠN

• Phân biệt ngắn hạn và dài hạn: Ngắn hạn là khoảng thời gian mà trong đó ít nhất có một yếu tố đầu vào của sản

xuất không thể thay đổi được.Yếu tố không thay đổi được gọi là yếu tố cố định.

Dài hạn là khoảng thời gian đủ để tất cả các yếu tố đầu vào đều có thể thay đổi. Chú ý: Ngắn hạn và dài hạn không gắn với một khoảng thời gian cụ thể mà căn

cứ vào sự thay đổi của các yếu tố đầu vào.

9

v2.3014112228

4.1.2. SẢN XUẤT TRONG NGẮN HẠN (tiếp theo)

• Một số tiêu chí cơ bản: Sản phẩm trung bình của một yếu tố đầu vào (AP): Là số sản phẩm bình quân do một đơn vị đầu vào tạo ra trong một thời gian

nhất định. Sản phẩm trung bình của lao động:

Sản phẩm trung bình của vốn:

Sản phẩm cận biên của một yếu tố đầu vào (MP): Là sự thay đổi trong tổng số sản phẩm sản xuất ra khi yếu tố đầu vào thay đổi

một đơn vị. Công thức tính:

Ý nghĩa: Phản ánh lượng sản phẩm do riêng từng đơn vị đầu vào tạo ra (khácvới chỉ tiêu bình quân).

10

LQAP =L

KQAP =K

L LΔQMP = =QΔL

K KΔQMP = =QΔK

v2.3014112228


11

• Ví dụ: Một doanh nghiệp sử dụng hai yếu tố đầu

vào là vốn và lao động. Vốn là yếu tố cốđịnh. Sản lượng đầu ra tương ứng với sốlao động được cho ở bảng bên.

Yêu cầu: Tính APL và MPL.

L Q APL MPL

0 0 -- --1 20 20 202 50 25 303 87 29 374 116 29 295 140 28 246 156 26 167 168 24 128 168 21 09 162 18 -610 150 15 -12

• Quy luật sản phẩm cận biên giảm dần: Còn được gọi là quy luật hiệu suất sử

dụng các yếu tố đầu vào có xu hướnggiảm dần hay quy luật năng suất cận biêngiảm dần.

Nội dung quy luật: Sản phẩm cận biên củamột đầu vào biến đổi sẽ bắt đầu giảm tạimột điểm nào đó khi có càng nhiều đầuvào này được sử dụng với một lượng cốđịnh các đầu vào khác.

v2.3014112228


• Mối quan hệ giữa APL và MPL

Giữa APL và MPL có mối quan hệ như sau: Nếu MPL > APL thì khi tăng lượng lao động lên sẽ làm cho APL tăng lên; Nếu MPL < APL thì khi tăng lượng lao động lên sẽ làm cho APL giảm dần; Khi MPL = APL thì APL đạt giá trị lớn nhất.

12Hình 4.1. Mối quan hệ giữa đường Q, APL và MPL

Q BC

Q

L

L

A0

MPLAPL

0L3L2L1

APLMPL

v2.3014112228


13

Thật vậy, ta có:

Ta thấy: APL đạt cực đại khi AP’L(L) = 0. Tại đó ta có: MPL = APL

Vậy khi MPL = APL thì APLMAX. Đường MPL sẽ luôn đi qua điểm cực đại của đường APL.Khi MPL < APL MPL – APL < 0 AP’L < 0 Hàm APL nghịch biến nên L APL.Khi MPL > APL MPL – APL > 0 AP’L > 0 Hàm APL đồng biến nên L APL.

L

L LL L L2

L LL

L LL L

QAP =L

Q L .QQ 1 QAP = = = QL L L L

QmàQ =MP và = APL

1AP = MP APL

v2.3014112228

4.1.3. SẢN XUẤT TRONG DÀI HẠN

• Hàm sản xuất dài hạn: Q = f(K,L)• Sản xuất trong dài hạn mang tính linh hoạt cao hơn so với sản xuất trong ngắn hạn

(do tất cả các yếu tố đầu vào đều thay đổi được).• Đường đồng lượng: là tập hợp các điểm trên đồ thị thể hiện tất cả những sự kết hợp

có thể có của các yếu tố đầu vào có khả năng sản xuất một lượng đầu ra nhất định.

14Hình 4.2. Sản suất với 2 đầu vào biến đổi

v2.3014112228

4.1.3. SẢN XUẤT TRONG DÀI HẠN (tiếp theo)

15

• Các tính chất của đường đồng lượng: Không có đường đồng lượng có độ dốc dương; Đường đồng lượng có dạng cong lồi về phía gốc toạ độ; Đường đồng lượng càng dịch ra xa gốc toạ độ biểu thị sản lượng càng tăng lên; Khi phân tích sản xuất của một hãng, các đường đồng lượng không bao giờ

cắt nhau.• Tỷ lệ thay thế kỹ thuật cận biên: Khái niệm: Tỷ lệ thay thế kỹ thuật cận biên của lao động cho vốn (MRTL/K) phản

ánh 1 đơn vị lao động có thể thay thế cho bao nhiêu đơn vị vốn mà sản lượngđầu ra không thay đổi.

Ví dụ: MRTSL/K = 5 ∆L đơn vị lao động thay thế được cho ∆K đơn vị vốn để số lượng sản phẩm tạo

ra không đổi. Một đơn vị lao động thay thế được cho ∆K/∆L đơn vị vốn (Q = const).

MRTSL/K = │Độ dốc đường đồng lượng│

L/KKMRTSL

v2.3014112228


• Tỷ lệ thay thế kỹ thuật cận biên (tiếp theo) Khi tăng ΔL đơn vị lao động Sản

lượng thay đổi một lượng ΔQL. Khi giảm ΔK đơn vị vốn Sản lượng

thay đổi một lượng ΔQK.

16

Mà và

L KQ Q 0

LQMPL

K

QMPK

L K K LMP L MP K 0 MP K MP L

L

K

MPKL MP

L

K

MPMP

│Độ dốc đường đồng lượng│

Hình 4.3. Sự di chuyển các điểm trên đường đồng lượng

K

K1

K2

0

A

B

Q

L2L1 L

v2.3014112228


17

Nếu:

Nếu:

Nếu:

Q a.K .L

1

1 0

Q a.(nK) .(nL)Q n .a.(K) .(L) n .Q

1

1

1

• Hiệu số kinh tế theo quy mô: Khi tăng tất cả các yếu tố đầu vào lên cùng một tỷ lệ,xem xét tốc độ tăng của sản phẩm đầu ra. Nếu f(aK,aL) > a.f(K,L) Hiệu suất kinh tế tăng theo quy mô (increasing

returns to scale). Nếu f(aK,aL) < a.f(K,L) Hiệu suất kinh tế giảm theo quy mô (descreasing

returns to scale). Nếu f(aK,aL) = a.f(K,L) Hiệu suất kinh tế không đổi theo quy mô (constant

returns to scale).• Các dạng hàm sản xuất phổ biến: Hàm sản xuất Cobb – Douglas:

Đầu vào thay thế hoàn hảo: Q = a.K + b.L Đầu vào bổ sung hoàn hảo: Q = n.min{aK; bL}

v2.3014112228

4.2. LÝ THUYẾT VỀ CHI PHÍ SẢN XUẤT

18

4.2.1. Chi phí và các cách tiếp cận chi phí

4.2.2. Chi phí sản xuất trong ngắn hạn

4.2.3. Chi phí sản xuất trong dài hạn

v2.3014112228

4.2.1. CHI PHÍ VÀ CÁC CÁCH TIẾP CẬN CHI PHÍ• Khái niệm: Chi phí sản xuất là toàn bộ phí tổn để phục vụ cho quá trình sản xuất kinh

doanh mà doanh nghiệp phải bỏ ra, phải gánh chịu trong một thời kỳ nhất định.• Ví dụ: Chi phí mua nguyên liệu, vật liệu. Chi phí thuê lao động, vay vốn, thuê đất đai. Chi phí quản lý doanh nghiệp. Chi phí khấu hao tài sản cố định.

• Chi phí kế toán và chi phí kinh tế: Chi phí kế toán là những khoản chi phí đã được thực hiện và được ghi chép

trong sổ sách kế toán. Chi phí kinh tế là toàn bộ phí tổn của việc sử dụng các nguồn lực kinh tế trong

quá trình sản xuất kinh doanh trong một thời kỳ nhất định của doanh nghiệp chi phí cơ hội của việc sử dụng nguồn lực.

• Lợi nhuận kinh tế và lợi nhuận kế toán Lợi nhuận = Doanh thu – Chi phí; Lợi nhuận kế toán = Doanh thu – Chi phí kế toán; Lợi nhuận kinh tế = Doanh thu – Chi phí kinh tế; Lợi nhuận kinh tế < Lợi nhuận kế toán; Khi lợi nhuận kinh tế: Dương: Mức lợi nhuận này cao hơn mức lợi nhuận trung bình; Âm: Mức lợi nhuận này thấp hơn mức lợi nhuận trung bình; Bằng không (0): Mức lợi nhuận bằng với mức lợi nhuận trung bình. 19

v2.3014112228

4.2.2. CHI PHÍ SẢN XUẤT TRONG NGẮN HẠN

• Tổng chi phí sản xuất ngắn hạn (STC, TC) là toàn bộ những phí tổn mà doanhnghiệp phải bỏ ra để sản xuất kinh doanh hàng hóa dịch vụ trong thời gian ngắn hạn.

• Tổng chi phí gồm hai bộ phận: Chi phí cố định (FC, TFC): là những chi phí không thay đổi theo mức sản lượng. Chi phí biến đổi (VC, TVC): là những khoản chi phí thay đổi theo mức sản lượng.

TC = TFC + TVC

20Hình 4.4. Các đường chi phí trong ngắn hạn

CTC

TVC

TFC

Q

TFCTFC

v2.3014112228

4.2.2. CHI PHÍ SẢN XUẤT TRONG NGẮN HẠN (tiếp theo)

21

• Chi phí bình quân (AC, ATC, SATC): Mức chi phí tính bình quân cho mỗi đơn vị sản phẩm. Công thức tính:

v2.3014112228


• Chi phí cận biên (MC, SMC): Chi phí cận biên là sự thay đổi trong tổng chi phí khi sản xuất thêm một đơn vị

sản phẩm. Công thức tính:

22

QTCMC TC'Q

Do TC = TFC + TVC MC = (TFC + TVC)’QVậy MC = TVC’Q

Hình 4.6. Đường chi phí cận biên

C

MC

Q

v2.3014112228


23

• Mối quan hệ giữa MC và ATC, AVC: Khi ATC = MC thì ATCmin; Khi MC < ATC thì khi tăng sản lượng, ATC sẽ giảm dần; Khi MC > ATC thì khi tăng sản lượng, ATC sẽ tăng dần; Tương tự về mối quan hệ giữa AVC và MC. Ví dụ:

v2.3014112228

4.2.3. CHI PHÍ SẢN XUẤT TRONG DÀI HẠN

• Tổng chi phí dài hạn (LTC) bao gồm toàn bộ những phí tổn mà doanh nghiệp phải bỏra để tiến hành sản xuất kinh doanh các hàng hóa hay dịch vụ trong điều kiện cácyếu tố đầu vào của quá trình sản xuất đều có thể điều chỉnh.

• Chi phí trong dài hạn là chi phí ứng với khả năng sản xuất trong ngắn hạn tốt nhất(có chi phí trong ngắn hạn là thấp nhất) ứng với từng mức sản lượng đầu ra.

24

Hình 4.8. Đường tổng chi phí trong dài hạn

C

0

LTC

Q

v2.3014112228

4.2.3. CHI PHÍ SẢN XUẤT TRONG DÀI HẠN (tiếp theo)• Chi phí bình quân dài hạn (LAC) Là mức chi phí bình quân tính trên mỗi đơn vị sản phẩm sản xuất trong dài hạn.

Công thức tính:

• Chi phí cận biên dài hạn (LMC) Là sự thay đổi trong tổng mức chi phí do sản xuất thêm một đơn vị sản phẩm

trong dài hạn Công thức tính: LMC = LTC’Q

25

v2.3014112228

4.2.3. CHI PHÍ SẢN XUẤT TRONG DÀI HẠN (tiếp theo)

26

v2.3014112228


• Mối quan hệ giữa ATC và LAC: Giả sử một doanh nghiệp đang đứng trước sự lựachọn quy mô nhà máy: quy mô nhỏ (ATC1), quy mô vừa (ATC2) và quy mô lớn (ATC3).

27

• Chi phí bình quân dài hạn là đường bao của các đường chi phí bình quân trongngắn hạn.

• Đường chi phí bình quân dài hạn không nhất thiết phải đi qua tất cả các điểm cựctiểu của các đường chi phí bình quân ngắn hạn.

Hình 4.11. Chi phí trung bình trong ngắn hạn

C

0Q

ATC3

ATC2ATC1

Q

C1

C2

C

ATC1 ATC2

ATC3

Q1 Q*1 Q2 Q3 Q*2 Q4

v2.3014112228


28

Đường đồng phí cho biết các tập hợp tối đa về đầu vào mà doanh nghiệp có thểmua (thuê) với một lượng chi phí nhất định và giá của đầu vào là cho trước.Phương trình đường đồng phí: C = wL + rKTrong đó: C là mức chi phí sản xuất; L, K là số lượng lao động và vốn dùng trong sản xuất; w, r là giá thuê 1 đơn vị lao động và 1 đơn vị vốn.

v2.3014112228

4.3. LỰA CHỌN ĐẦU VÀO TỐI ƯU

29

4.3.1. Lựa chọn đầu vào tối ưu để tối thiểu hóa chi phí khi sản xuất một mức sản lượng

nhất định

4.3.2. Lựa chọn đầu vào tối ưu để tối đa hóa sản lượng khi có

một mức chi phí nhất định

v2.3014112228

4.3.1. LỰA CHỌN ĐẦU VÀO TỐI ƯU ĐỂ TỐI THIỂU HÓA CHI PHÍ KHI SẢN XUẤT MỘT MỨC SẢN LƯỢNG NHẤT ĐỊNH• Một hãng chỉ sử dụng hai yếu tố đầu vào là vốn và lao động.• Giá vốn và lao động lần lượt là r và w.• Hãng muốn sản xuất ra một lượng sản phảm Q0.

• Hãng lựa chọn đầu vào như thế nào để sản xuất với mức chi phí thấp nhất?

30

Hình 4.13. Lựa chọn đầu vào tối ưu để sản xuất mức sản lượng cho trước

K

A

0

E

BQ

LC3C2C1

D

• Điểm lựa chọn đầu vào tối ưu để tối thiểu hóa chi phí khi sản xuất 1 mức sản lượng nhất định là điểm mà tại đó đường đồng phí tiếp xúc với đường đồng lượng.

• Tại E, độ dốc của hai đường bằng nhau.

v2.3014112228

4.3.1. LỰA CHỌN ĐẦU VÀO TỐI ƯU ĐỂ TỐI THIỂU HÓA CHI PHÍ KHI SẢN XUẤT MỘT MỨC SẢN LƯỢNG NHẤT ĐỊNH• Một hãng chỉ sử dụng hai yếu tố đầu vào là vốn và lao động.• Giá vốn và lao động lần lượt là r và w.• Hãng muốn sản xuất ra một lượng sản phảm Q0.

• Hãng lựa chọn đầu vào như thế nào để sản xuất với mức chi phí thấp nhất?

31

Hình 4.13. Lựa chọn đầu vào tối ưu để sản xuất mức sản lượng cho trước

K

A

0

E

BQ

LC3C2C1

D

v2.3014112228

4.3.2. LỰA CHỌN ĐẦU VÀO TỐI ƯU ĐỂ TỐI ĐA HÓA SẢN LƯỢNG KHI CÓ MỘT MỨC CHI PHÍ NHẤT ĐỊNH (tiếp theo)• Một hãng chỉ sử dụng hai yếu tố đầu vào là vốn và lao động.• Giá vốn và lao động lần lượt là r và w.• Hãng muốn sản xuất với một mức chi phí là C0.

• Hãng lựa chọn đầu vào như thế nào để sản xuất ra được mức sản lượng lớn nhất.

32

Hình 4.14. Lựa chọn đầu vào tối ưu để tối thiểu hóa chi phí khi sản xuất một mức sản lượng nhất định

K

0L

DE

C0

v2.3014112228

4.3.2. LỰA CHỌN ĐẦU VÀO TỐI ƯU ĐỂ TỐI ĐA HÓA SẢN LƯỢNG KHI CÓ MỘT MỨC CHI PHÍ NHẤT ĐỊNH (tiếp theo)

33

• Điểm tiêu dùng tối ưu để tối đa hóa sản lượng là điểm mà tại đó đường đồng phí tiếp xúc với đường đồng lượng.

• Tại E, độ dốc của hai đường bằng nhau.

v2.3014112228

4.4. LÝ THUYẾT VỀ LỢI NHUẬN

34

4.4.1. Khái niệm và công thức tính lợi nhuận

4.4.2. Ý nghĩa của việc phân tích lợi

nhuận trong doanh nghiệp

4.4.3. Tối đa hóa lợi nhuận

v2.3014112228

4.4.1. KHÁI NIỆM VÀ CÔNG THỨC TÍNH LỢI NHUẬN

• Lợi nhuận là phần chênh lệch giữa tổng doanh thu do bán được hàng hóa và dịch vụtrên thị trường và tổng chi phí sản xuất để sản xuất ra hàng hóa và dịch vụ đó.

• Công thức tính: = TR – TC = (P – ATC).Q

Lợi nhuận = Doanh thu – Chi phí; Lợi nhuận kế toán = Doanh thu – Chi phí kế toán; Lợi nhuận kinh tế = Doanh thu – Chi phí kinh tế; Do chi phí kinh tế > chi phí kế toán nên Lợi nhuận kinh tế < Lợi nhuận kế toán.

35

v2.3014112228

4.4.2. Ý NGHĨA CỦA VIỆC PHÂN TÍCH LỢI NHUẬN TRONG DOANH NGHIỆP

• Là chỉ tiêu kinh tế tổng hợp, phản ánh toàn bộ kết quả và hiệu quả của quá trình sảnxuất – kinh doanh.

• Là động lực thúc đẩy các doanh nghiệp sản xuất – kinh doanh.

• Đáp ứng được nhu cầu tái sản xuất mở rộng của doanh nghiệp.

• Lợi nhuận là tiền thưởng cho việc chịu mạo hiểm là phần thu nhập về bảo hiểm khivỡ nợ, phá sản, sản xuất không ổn định.

36

v2.3014112228

4.4.3. TỐI ĐA HÓA LỢI NHUẬN (tiếp theo)

37

Điều kiện tối đa hóa lợi nhuận của hãng bất kỳ: MR = MC• Nếu MR > MC thì tăng Q sẽ tăng ;• Nếu MR < MC thì giảm Q sẽ tăng ;• Nếu MR = MC thì sản lượng là tối ưu Q*, và lợi nhuận là tối đa max.

Hình 4.15. Mức sản lượng tối ưu tại MR = MC

v2.3014112228

TÓM LƯỢC CUỐI BÀI

38

Doanh nghiệp với vai trò là người sử dụng các yếu tố đầu vàovà tạo thành đầu ra cung cấp sản phẩm cho thị trường. Có rấtnhiều loại hình doanh nghiệp như doanh nghiệp nhà nước,doanh nghiệp tư nhân, công ty cổ phần, công ty trách nhiệmhữu hạn…

Chi phí sản xuất được xem xét dưới các khía cạnh: Chi phí cơhội, chi phí kế toán, chi phí chìm. Chi phí sản xuất ngắn hạnbao gồm chi phí cố định, chi phí biến đổi và chi phí cận biên.

Lợi nhuận là phần lãi bằng tiền mà doanh nghiệp thu được saukhi đã bù đắp chi phí sản xuất, điều kiện để tối đa hóa lợinhuận, khi nào thì doanh nghiệp hòa vốn.

kinh tẾ vi mÔ -...

Documents