kişilik farkları ve i̇ş hayatındaki önemi

KİŞİLİK FARKLARI VE İŞ HAYATINDAKİ ÖNEMİ

Dr. Sina Kuseyri

PSİKOLOJİDE KİŞİLİK KONUSUNDAKİ KURAMLAR

● Psikanalitik Yaklaşım● Ayırıcı Özellik Yaklaşımı● Biyolojik/Genetik Yaklaşım● İnsancıl Yaklaşım● Davranışsal/Sosyal Öğrenme Yaklaşımı● Bilişsel Yaklaşım

Sınıflandırma kusursuz olmasa da, bilinen temel kişilik kuramlarının herbiri, bu altı yaklaşımdan birine yerleştirilebilir.


İnsanların kişilikleriyle doğmakta oldukları fikri, ucu M.Ö 370’lere, Hipokrat’a kadar dayanan çok eski bir inanıştır. Öte yandan 20. yüzyılın başlarında ortaya çıkan bir görüşe göre ise, insanoğlu tümüyle şekillendirilmeye hazır boş bir beyaz kağıt gibi doğmaktadır. Örneğin; İvan Pavlov, davranış biçimlerinin çevreden bireye ulaşan uyarımlara verilen mekanik yanıtlardan ibaret olduğunu söyler. Davranışsal Psikoloji’nin ilk figürü sayılan Amerikalı John Watson da, bir çocuğu şartlayarak istediği gibi şekillendirebileceğini iddia etmiştir.

Daha sonra gelen birçok araştırmacı ise, temelde birbirimize benzediğimizi ve tek bir temel güdüyle hareket ettiğimizi öne sürdüler. Sigmund Freud da bunlardan biriydi. Alfred Adler insanoğlu olarak bizim üstünlük çabası içinde olduğumuzu iddia ederken, Harry Sullivan sosyal dayanışmanın temel içgüdümüz olduğunu söylüyordu. Son olarak, Carl Rogers ve Abraham Maslow gibi varoluşçu psikologlar “kendimizi gerçekleştirmenin” peşinde olduğumuzu dile getirdiler. Bütün bu araştırmacılar farklı farklı güdülerle yönetildiğimizi ifade ediyor olmakla birlikte davranışlarımızı dayandırdığımız içgüdünün tek bir tane olduğu görüşünde birleştiler.


Nihayet 1920’de İsviçreli Carl Jung buna itiraz ederek kitabı; “Psychological Types”da (Psikolojik Tiplemeler) insanların bazı ana konularda birbirlerinden ayrıldıklarını ve asıl önemli olanın bireysel bilinçaltı değil, ortaklaşa bilinçdışı olduğunu söyledi. Jung’a göre, ortaklaşa bilinçdışının içeriğini oluşturan arketipler, bilincin ortaya çıkışından önce var olan kavrayış biçimleri, ya da sezginin doğuştan gelen koşullarıdır. Jung asıl önemli olanın içedönüklüğe (içselliğe) mi, yoksa dışadönüklüğe (dışsallığa) mi eğilimli olduğumuz ve “thinking” (mantıksal), “feeling” (duygusal), “sensation” (duyusal) ve “intuition” (sezgisel) olarak sıralanan dört temel fonksiyona dair tercihimiz olduğunu vurgulamıştır. Ayrıca söz konusu tercihimizin karakteristik özelliklerimiz konusunda belirleyici olduğunu ve bu tercihlerimize göre kategorize edilebileceğimizi iddia etmiştir.

Ardından birçok araştırmacı tarafından yapılan çeşitli çalışmalar olmasına rağmen, bu çalışmalar Freud’un psikodinamikleriyle Pavlov’un şartlı refleks modeli arasında sıkışıp kalırken, insanların tutum ve davranışlarının doğuştan getirdikleri bazı özelliklere bağlı olarak değişim gösterebileceği fikri pek rağbet görmemiştir.


Bu noktada davranış bilimlerine gereken taze kan alan dışından geldi. Psikoloji veya benzer bir alanda akademik bir eğitimi olmayan Isabel Myers, geçtiğimiz yüzyılın ortalarına doğru, Jung’un teorisini tozlu raflardan kurtararak yeniden gün ışığına çıkardı ve annesi Kathryn Briggs’le birlikte farklı kişilik tiplerini belirleyen başarılı bir test oluşturdu. Söz konusu teste “The Myers-Briggs Type Indicator” (Myers-Briggs Kişilik Endikatörü) adını verdiler. Anne-kızın onaltı kişilik tipini belirlemek üzere oluşturmuş oldukları ve 1962 yılında kullanılmaya başlayan test 2000’li yıllara kadar milyonlarca kişiye uygulandı ve çok başarılı sonuçlar alındı.

Buradan yola çıkarak insanların tutum ve davranış kalıpları açısından birbirlerine pek benzemediklerini ve sahip oldukları kişilik modelinin de en az bedensel özellikleri kadar doğuştan geldiğini söyleyebiliriz. Ayrıca bu noktada akla şu sorular geliyor: - Acaba insanlar farklı zeka türlerine sahip olabilirler mi ? - Severek yapıp başarılı olabileceğimiz meslekler kişiye göre farklı mı ? - Birbirimizle iletişim kurarken farklı diller kullanıyor olabilir miyiz ? - Flört ederken, anne-babalık yaparken, ya da iş hayatındaki tarzımızda farklı öncelik ve yöntemlerimiz mi var ?

KİŞİLİK

ÖZBENLİKAile Okul

Diğer Eğitim ve Deneyimler

Mesleki Formasyon

Sosyokültürel Ortam

Fiziksel Görünüm

KİŞİLİĞE İLİŞKİN BAZI TANIMLAR

Özbenlik: Kişinin doğuştan var olan potansiyel yetenek ve ilgi alanlarını gösteren özellikleri.

Mizaç: Bazı özbenlik tiplerinin, diğer özbenlik tipleri ile farklı, kendi aralarında ise benzer olan özellikleri.

Karakter: Eğitim, aile, sosyal çevre, tecrübe vs. etkisiyle yaşamda olgunlaşma esnasında edinilen özellikler.

Kişilik: Özbenlik ve karakterin etkileşimli bütünü.

DÖRT TEMEL MİZAÇ

● Korumacılar (Pistic, Proprietri, Traditional, Economic,...)

● Deneyimciler (Iconic, Hedone, Innovative, Artistic,...)

● Akılcılar (Dianoetic, Dialogike, Sceptic, Theoretic,...)

● İdealistler (Noetic, Ethikos, Doctrinaire, Religious,...)

DÖRT TEMEL MİZAÇ

Dört farklı mizacın oluşumunda insanların hayvanlardan temel farkı olan konuşma ve alet/araç kullanma özelliği baz alınabilir.

● Konuşurken tercih ettiğimiz kelime ve ifadeler somut (açık, net, detaylı, spesifik) veya soyut (kavramsal, kategorik, genel, metaforik, analojik) olabilir.

● Belirli bir amaç için alet/araç seçip kullanırken bazı insanlar pragmatik biçimde işlevsel ve faydacı tercihler yaparken, bazıları da kooperatif (başkalarıyla uyumlu, işbirlikçi) tercihlerde bulunur.

DÖRT TEMEL MİZAÇ

İdealistler Korumacılar

Akılcılar Deneyimciler

Kelimeleri Kullanım

Soyut Somut

Araçları Kullanım

Kooperatif

Faydacı

DÖRT TEMEL MİZAÇ

Korumacıların Temel Özellikleri:

Gerçekçi, Tutarlı, Güvenilir, Detaycı, Konservatif, Çalışkan, Kararlı, Düzenli, Hedeften Sapmayan, İşini Tam Yapan, Dikkatli, Aidiyet Duygusu Gelişmiş, Pesimist, Sorumluluklarını İhmal Etmeyen.

Korumacıların Oranı: %45

Zeka (Potansiyel Yetenek) Türü: Lojistik.

İlgi alanları: İdari Bilimler, Ticaret, Bankacılık, Kamu Yönetimi.

DÖRT TEMEL MİZAÇ

Deneyimcilerin Temel Özellikleri:

Uyumlu, Açık Görüşlü, Anı Yakalayan, Uzlaşmacı, Önyargısız, İkna Edici, Fiziksel Becerisi Gelişkin, Yeniliklere Açık, Gerçeklerle Barışık, Bağımsız, Hedonizme Yatkın, Esnek, Pratik.

Deneyimcilerin Oranı: %30

Zeka (Potansiyel Yetenek) Türü: Taktiksel.

İlgi Alanları: Satış, Spor, Tasarım, Müzisyenlik, Güzel Sanatlar, Görsel Medya ve Eğlence Sektörü.

DÖRT TEMEL MİZAÇ

Akılcıların Temel Özellikleri:

Analitik, Nesnel, Zeki (IQ), Uzak Görüşlü, Mantıksal, Özgün, Teorik, Bilimsel, Sistematik, Esnek, Açık Görüşlü, Yenilikçi, Pragmatik, Şüpheci, Kavramsal, Matematiksel, Sakin.

Akılcıların Oranı: %10

Zeka (Potansiyel Yetenek) Türü: Stratejik.

İlgi Alanları: Bilim, Felsefe, Mühendislik, Mimarlık, Üstdüzey Yönetim.

DÖRT TEMEL MİZAÇ

İdealistlerin Temel Özellikleri:

Tutkulu, Öznel, Ahlaki Değerlerine Önem Veren, Nazik, Empatik, Zeki (EQ), Renkli, Güvenilir, Karizmatik, Uyumlu, Hoşgörülü, Hayal Gücü Geniş, Duyarlı, Kibar, Hümanist, Sanatsever.

İdealistlerin Oranı: %15

Zeka (Potansiyel Yetenek) Türü: Diplomatik.

İlgi Alanları: Psikoloji, Sosyoloji, Tıp, Öğretmenlik, Sanat, Edebiyat, Hukuk.

YETENEK GELİŞİM SÜRECİ

İlgi ve İstek

Egzersiz/Pratik

Beceri/Yetenek

Uzmanlık/Kendini Gerçekleştirme

LOJİSTİK ZEKA (Korumacılar)

Lojistik çeşitli malzemenin temini, dağıtımı, yenilenmesi ve kullanımına ilişkin hizmetleri içeren faaliyetlerdir. Bu faaliyetler herhangi bir kurum, okul veya evde işlerin sorunsuz biçimde yürütülebilmesi için en önemli unsurlardan biridir. Korumacılar işlerin sorun çıkmadan yürüyebilmesi için, ilgili kişiye doğru malzeme veya hizmeti tam zamanda temin etmek konusunda çok yetenekli olabilirler. Uğraşmaktan zevk aldıkları bu konu veya düzeni sorunsuz olarak sürdürmeyi sağlayacak olan benzeri konularda kendilerini zevkle geliştirerek uzmanlaşabilirler.

TAKTİKSEL ZEKA (Deneyimciler)

Taktik içinde bulunulan pozisyonu, kısa zamanda, daha iyiye götürebilme sanatıdır. Bu anlık beceri tuvale sürülecek boyanın en doğru seçimi, kötü hava şartlarında uçağa hakim olabilme, ani bir hücumda basket potasına topu beceriyle bırakabilme veya karşısındaki insandan istediğini kısa sürede alabilme olarak kendisini gösterebilir. Her durumda uyanık olmak ve fırsatları sürekli izleyip değerlendirmek gerekir. Deneyimciler anın imkanlarını değerlendirebilme becerisine yönelik güçlü bir potansiyele sahiplerdir.

STRATEJİK ZEKA (Akılcılar)

Strateji belirlenen bir amaca ulaşmak için gerekli ve yeterli olan yöntem ve araçları belirleyip etkili biçimde kullanmaya ilişkin bir kavramdır. Ancak, akılcılar için uygun olan amaçlar sistemleri geliştirmeye yöneliktir. Bazı akılcılar daha çok sosyal sistemlere (kurumlar, insanlar) ilgi duyarken, bazıları organik sistemlere (doğa, canlılar), bir diğer grup da teknolojik sistemlere (bilgisayarlar, arabalar, vs.) veya temel/mühendislik bilimlerine ilgi duyabilir. Ancak, neye ilgi duyarlarsa duysunlar, amaçları mevcudu geliştirmeye veya daha verimli kılmaya yöneliktir.

DİPLOMATİK ZEKA (İdealistler)

Diplomasi insan ilişkilerini, kısa ve uzun vadede, amaçlanana uygun ve sorunsuz biçimde yürütebilme becerisidir. İdealistler insan ilişkilerini yönetmeyi ve geliştirmeyi sağlayan diplomasi yeteneğine ve kişisel empati duygusuna neredeyse doğar doğmaz sahiptirler. İnsanların potansiyelini geliştirmelerini teşvik etmek için fırsat kollar ve akıcı konuşma ve empati becerilerileriyle insanlar arası olası çatışmalarda uzlaşmayı sağlarlar. İdealistler insanların tavır ve davranışlarındaki farklılıkları kabullenmeyi ve isterlerse olumlu yönde etkilemeyi başarabilirler.

Dört Temel Mizacın Zeka Türü Karşılaştırması

Deneyimciler İdealistler Akılcılar Korumacılar

: Taktiksel Zeka

: Lojistik Zeka

: Stratejik Zeka

: Diplomatik Zeka

Özbenlik Tipolojisi Grupları

● Korumacılar (ESTJ, ISTJ, ESFJ, ISFJ)

● Deneyimciler (ESTP, ISTP, ESFP, ISFP)

● Akılcılar (ENTJ, INTJ, ENTP, INTP)

● İdealistler (ENFJ, INFJ, ENFP, INFP)

Özbenliği Oluşturan Unsurlar

PSİŞİK ENERJİ AKIŞI

KİŞİ

Dışadönük : Extraversial (E) (Enerji akışı daha çok içe) Sosyal ortamlarda aktif

İçedönük : Introversial (I) (Enerji akışı daha çok dışa) Sosyal ortamlarda mesafeli

İNSANLAR


ÖZBENLİKTE İŞLEVSEL AKIŞ

ÖZBENLİK

Sezgiler

Mantıksal

Duygusal

Duyular


ÖZBENLİKTE İŞLEVSEL AKIŞDuyular: Duyu organları yoluyla edinilen (dokunma görme, işitme, vs.) somut veri ve gözlemler.

Sezgiler: Somut verilere dayalı olması gerekmeyen kavramsal/soyut bilgi, öngörü ve çağrışımlar.

Duygusal: Tutum ve davranışları ortaya koyarken, toplumsal veya kişinin kendisine has insani değer/önceliklerin ağırlık kazanması.

Mantıksal: Tutum ve davranışları ortaya koyarken kişiye göre pek değişmeyen objektif mantıksal kıstaslar veya tutarlılığın ağırlık kazanması.


ÖZBENLİKTE İŞLEVSEL AKIŞ

Her özbenlik tipi, yapısından kaynaklanan doğal bir tercihle, algılamaya yönelik işlevlerden birini ve tutum/davranışlara yönelik işlevlerden birini daha ağırlıklı olarak kullanır.

Özbenliğin yaşamda kullandığı temel işlev ve diğer işlevlerinin (bilişsel işlevler) hangileri olduğunu, işlevsel akışa ek olarak, içedönüklük veya dışadönüklük ile 'hayat tarzı' unsurlarındaki doğal tercihi belirler.


HAYAT TARZI ● Planlı ve Programlı Yaşamayı Seven, Kategorize

Eden, Kararsızlığı Sevmeyen, Prensipleri Olan, Düzenli, Gerçekçi:

Kararlı (Judging) J

● Kararsızlıktan Rahatsız Olmayan, Spontane, Kategorize Etmeyen, Planlı Yaşamayı Sevmeyen, Düzensiz, Esnek, Hayal Gücü Geniş:

Araştıran (Probing) P

ÖZBENLİK TİPOLOJİSİ KODLARI

- - - - E N T P

I S F J

● E: Dışadönük (Extraverted) %55, I: İçedönük (Introverted) %45

● N: Sezgisel (INtuitive) %25, S: Duyusal (Sensational) %75

● T: Mantıksal (Thinking) %40, F: Duygusal (Feeling) %60

● P: Araştıran (Probing) %45, J: Kararlı (Judging) %55

KULLANILAN BİLİŞSEL İŞLEVLER

ENFJ ISTP

Dışadönük Duygu İçedönük Mantık

İçedönük Sezgi Dışadönük Duyu- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Dışadönük Duyu İçedönük Sezgi

.......... ..........

BİLİŞSEL (Cognitive) İŞLEVLER

Dışadönük Mantık (Sol Beyin)

- - TJ (Korumacılar, Akılcılar)

Dışadönük mantık hayatımızın çoğu alanını kategorize edip amaçlarımıza ulaşmak için yapmamız gerekenleri belirlememizi sağlar. Sebep-sonuç ilişkileri kurmak, gözlem ve deneyimlere dayalı prensipler oluşturmak ve sistemleştirmek bu işlevin temel faaliyetidir. Olması gereken şeyleri belirlemek ve yokluklarını farketmek bu işlevle gerçekleşir. İletişimde (sözlü ve yazılı) karşı tarafın mantığını kısa zamanda doğru anlamak da bu işlev sayesindedir.


İçedönük Mantık (Sağ Beyin)

- - TP (Deneyimciler, Akılcılar)

İçedönük mantık spesifik bir konu üzerine yoğunlaşarak öğrenmek, problem varsa çözmek veya esasını anlamaya yöneliktir. Bu işlevi gerçekleştirirken, ilgilenilen konu, hayatın diğer alanlarından izole edilerek farklı yönleriyle analiz edilir. Kişi, içedönük mantık kullanarak, ilgilenilen şeyle kendisine has yöntemle fiziksel veya zihinsel bir yakınlık kurar. Bu süreç sırasında ilgilenilen konu, nesne veya kavram hakkında uzmanlık oluşur.


Dışadönük Duygu (Sol Beyin)

- - FJ (Korumacılar, İdealistler)

Dışadönük duygu insanlarla bağlantı kurmak (veya bağlantıyı kesmek) için kullanılır ve genellikle sıcak/soğuk ancak, açıkça görülen tavırlarla kendisini gösterir. Kibarlık, cana yakınlık, sempatiklik, ortama uyum, nezaket gibi sosyal kavramlar dışadönük duygu kapsamındadır. Bu işlevi kullanarak insanların ifade ettiği veya etmediği ihtiyaç ve isteklerine cevap veririz. Sosyal olarak paylaşılan değer ve normlara uyarak bu işlevi kolaylaştırırız.


İçedönük Duygu (Sağ Beyin)

- - FP (Deneyimciler, İdealistler)

İçedönük duygu kişi için kıymetli olan, istenilen veya inanmaya değer bulunan bilgiler ve insanlar konusunda seçim yapma faaliyetidir. Bu işlev tamamen kişinin iç dünyasında gerçekleşir ve söz/tavırdan ziyade eylemlerle dışa vurulur. İnsanların samimi veya iyi niyetli olup olmadıkları bu işlevle belirlenir. Çeşitli nesne, kavram veya insanlara kendimize has anlamlar yüklemeyi de bu işlevle gerçekleştiririz.


Dışadönük Duyu (Sağ Beyin)

-S-P (Deneyimciler)

Dışadönük duyu fiziksel ortamda var olanları zengin bir detayda hissetmekle başlar. Bir somut algıyı yaşamak için bazen hemen harekete geçer, bu kapsamda var olanları bütünüyle hissederek yaşamak isteriz. İlgilenilen konu bizim için tamamen tükenene veya başka birşey ilgimizi çekene kadar bu fiziksel olguyu yaşama süreci devam eder. Bu konuyla ilgilendiğimiz sırada kendimizi fiziksel dünyayla bütünleşmiş ve mutlu hissederiz.


İçedönük Duyu (Sol Beyin)

-S-J (Korumacılar)

İçedönük duyu mevcut duruma ilişkin veri ve bilgileri toplamak ve daha önce toplanan benzer bilgilerle mukayese ederek eksiklikleri/farklılıkları ayrıntılı olarak belirlemektir. Hafızamızın etkili kullanımını gerektirir. Belirlenen amaca yönelik ayrıntılı veriler zihinde biriktirilir ve mevcut durumla mukayese edilerek kısa süre sonrasında olacaklar konusunda bize ışık tutar. Bu bilgilerin toplanmasındaki temel güdü, içinde bulunulan ortamla bütünleşmek ve düzeni sürdürmektir.


Dışadönük Sezgi (Sağ Beyin)

-N-P (Akılcılar, İdealistler)

Dışadönük sezgi somut biçimde veya bütünüyle var olmayan bir olgu, fikir veya davranışın anlam veya anlamlarını bulmaya yöneliktir. Çoğu zaman sanki bir yap-bozun (puzzle) eksik parçalarını birleştirir gibi bütünlemek ve anlamlandırmak şeklinde yaşanır. Daha önce hiç görülmemiş veya duyulmamış fikir, düşünce ve inanç bu işlev kullanılarak birlikte yorumlanıp bütünleştirilebilir. 'Beyin fırtınası yapmak', esas olarak, bu işlevi kullanmayı ifade etmektedir.


İçedönük Sezgi (Sol Beyin)

-N-J (Akılcılar, İdealistler)

İçedönük sezgi bir kavrama ilişkin birbiriyle ilintili, karşıt veya çelişkili görülen bilgileri toplayarak sentezlemek ve farklı bir anlayış seviyesine gelmektir. Bu işlevi kullanarak yeni veya bugüne kadar hayal edilmeyen gerçeklikleri keşfedebiliriz. Toplanılan bilgi sadece duyuların kullanılmasıyla elde edilen ayrıntısal ve ham veri değil, bütünsel anlama ilişkin enformasyondur. Mevcut anlayışları/yapıyı geliştirmek ve geleceğe yönelik öngörülerde bulunmak bu işlevle sağlanır.

BİR TİPOLOJİDE İŞLEVSEL AKIŞ

ESFJ

ÖZBENLİK

Sezgiler

Sezgiler Duygusal

Duyular


INTJ

ÖZBENLİK

Sezgiler

Mantıksal

Sezgiler Duygusal


ESTP

ÖZBENLİK

MantıksalDuyular

Duygusal

Mantıksal


INFP

ÖZBENLİK

Duyular

Sezgiler Duygusal

İŞLEVLERİN KULLANIM DÖNEMİ

● Çocukluktan itibaren diğerlerine göre daha çok kullanılması nedeniyle en fazla gelişen temel işlevdir.

● Yardımcı işlevin de sık kullanılması sonucunda temel işleve yakın biçimde gelişmesi, genellikle, gençlik döneminin başlarında tamamlanır.

● Bazı insanlar olgunluktan sonra ve yaşlılık dönemlerinde üçüncü işlevlerini daha fazla kullanıp geliştirebilirler.

● Diğer beş işlev bilinçli ve istekli olarak değil, ihtiyaç hissedildiği zaman kullanılır. Bilinçli ve daha sık kullanılıp geliştirilmeleri için özel gayret ve çalışma gereklidir.

TİPOLOJİ

Korumacı

ESTJ (Organizatör) %10 E

Dışadönük Mantıksal, İçedönük Duyusal

Stabil, tutarlı ve mantıksaldır. Genellikle hareketli bir yapısı ve aktif bir tarzı vardır. Pratik ve organizedir. Pratik bir uygulama alanı görmediği sürece teori ve soyut kavramlardan uzak durur. Olması gereken şeyler konusunda net ve somut fikirleri vardır. Hemen her işe müsait bir yapısı olmakla beraber, özellikle aktivite organizasyonu ve yönetimi konusunda çok yeteneklidir. Paylaşımcıdır ve ortamının değer ve standartlarıyla barışıktır.

Gösterdiği Tavır: Mantıksal

TİPOLOJİ

Korumacı

ISTJ (Müfettiş) %10 E

İçedönük Duyusal, Dışadönük Mantıksal

Ciddi ve kararlıdır. Emniyetli ve huzurlu bir yaşamı arzu eder. Risk almaktan hoşlanmaz. Oldukça detaycı, sorumluluk duygusu gelişmiş ve güvenilirdir. Planlı, düzenli ve çalışkandır. Uzun süreli konsantrasyon yeteneği gelişkin ve hafızası güçlüdür. Hedeflerine ulaşma konusunda kararlı ve azimlidir. Ortamındaki norm ve gelenekleri koruma ve destekleme eğilimindedir. Sıradışı bulduğu tarz ve insanlardan uzak durur ve empatik davranmaz.


TİPOLOJİ

Korumacı

ESFJ (Tedarikçi) %12 K

Dışadönük Duygusal, İçedönük Duyusal

Sıcakkanlı, popüler ve iyilikseverdir. Tipolojiler arasında en sosyalidir. Başkalarının ihtiyaçlarını kendisininkinin önüne koyma eğilimindedir. Çevresindeki insanların somut ihtiyaçlarını temin etmekten zevk alır. Toplumsal değerlerle uyumlu ve kararlarında temkinlidir. Sorumluluklarını ve görevlerini kesinlikle ihmal etmez. Görünümüne ve cazibesine önem verir. Kendisini iyi hissetmek için başkalarının fikrine ihtiyaç duyar. Eleştirilmekten hoşlanmaz.

Gösterdiği Tavır: Duygusal

TİPOLOJİ

Korumacı

ISFJ (Koruyucu) %13 K

İçedönük Duyusal, Dışadönük Duygusal

Nazik, güvenilir ve yumuşak kalplidir. Genellikle yakın çevresinin ihtiyaçlarını kendi ihtiyaçlarının önüne koyar. Emniyetli ve risksiz bir yaşam ister. Toplumsal norm ve değerlere önem verir. Statüko ile uyumludur. Mekansal ve estetik duyuları gelişkindir. İnsanlara ait gözlemlere dayanan bir iç dünyası vardır. Kariyer konusunda hırsı yoktur. Çatışmaktan hoşlanmaz. Kendisini ait hissettiği ortamlarda yaşayarak yakınlarını mutlu etmekten zevk alır.


TİPOLOJİ

Deneyimci

ESTP (Satış Uzmanı) %6 KE

Dışadönük Duyusal, İçedönük Mantıksal

Uyumlu ve yakınlık gösteren tavırdadır. Eylem insanıdır. Teori ve soyutlamalardan hoşlanmaz. Kısa vadeli sonuçlarla ilgilidir. Uzun vadeli beklentiler için sabır göstermez. Temposu yüksek bir yaşamı tercih eder ve rahatça risk alır. Geliştirdiği pratik çözümlere engel oluşturduklarını düşündüğü takdirde sosyal norm ve kurallara riayet etmeyebilir. İnsanlardan kısa vadede istediğini alma konusunda (nabza şerbet) oldukça yeteneklidir.

Gösterdiği Tavır: Duygusal !

TİPOLOJİ

Deneyimci

ISTP (Teknisyen) %6 E

İçedönük Mantıksal, Dışadönük Duyusal Sessiz ve mesafelidir. Mekanizma ve aletlerin çalışma mantığını merak eder ve beceri geliştirir. Anı yaşar ve risk almaktan çekinmez. Pratiktir. Müzik, el becerisi gerektiren sanatlar, spor ve hatta ekstrem sporlara ilgi duyabilir. Arkadaşları ve yakın çevresine değer verir ancak aidiyet duygusunu önemsemeyebilir. Anlam veremediği ve yapmak istediği işe engel olacağını düşündüğü takdirde, toplumsal norm ve kurallara uymayabilir.

Gösterdiği Tavır: Belirsiz

TİPOLOJİ

Deneyimci

ESFP (Aktrist) %9 K

Dışadönük Duyusal, İçedönük Duygusal

İnsan canlısı ve eğlencelidir. Bulunduğu ortama neşe ve enerji katar. Anı yaşar ve yeni deneyimlere açıktır. Teoriden ve insan içermeyen konulardan hoşlanmaz. İnsanları mutlu etmekten ve eğlendirmekten zevk alır. Sosyal ortamlarda ilgi merkezi olmaktan hoşlanır. Sorunlara, genel olarak tutarlı olması gerekmeyen, anlık pratik çözümler bulmaktan yanadır. Güçlü duygu ve düşüncelerden kolay etkilenir ve etrafına yansıtır.

Gösterdiği Tavır: Mantıksal !

TİPOLOJİ

Deneyimci

ISFP (Sanatçı) %9 KE

İçedönük Duygusal, Dışadönük Duyusal

Sessiz, ciddi ve duyarlıdır. Gerilimli ortamlardan ve çatışmadan çok rahatsız olur ve uzak kalmaya çalışır. Uyumlu, sadık ve güvenilirdir. Estetik duyarlılığı oldukça gelişmiştir. Sanata ve özellikle görsel sanatlar ve el sanatlarına yatkındır. Özgün ve yaratıcıdır. Başkalarını kontrol etmek veya yönetmek hiç ilgisini çekmez. Açık görüşlü ve esnektir. Önyargıları azdır. Anı yaşar ve uzun vadeli plan ve beklentilerden uzaktır.


TİPOLOJİ

Akılcı

ENTJ (Yönetici) %2 E

Dışadönük Mantıksal, İçedönük Sezgisel

Aktif, bilgili ve mantıklıdır. Lider olmak için güçlü bir motivasyonu vardır. Karmaşık organizasyonel problemleri kavramak ve somut çözümler geliştirmek konusunda çok yeteneklidir. İddialıdır ve sözünü sakınmaz. Hitabeti güçlü ve etkileyicidir. Akılcılık, bilgi ve uzmanlığa değer verir. Akılcı olmayan insan ve organizasyonlara hoşgörüsü yoktur. Mükemmelliyetçidir ve ehil olmadığını düşündüğü birinin onu yönetmesine tahammül edemez.


TİPOLOJİ

Akılcı

INTJ (Direktör) %1 E

İçedönük Sezgisel, Dışadönük Mantıksal

Bağımsız, analitik ve kararlıdır. Teorileri, uzun vadeli planlarla, pragmatik biçimde realize etme konusunda çok yeteneklidir. Kendisine çok güvenir. Öngörüleri gelişkin ve iradesi güçlüdür. Bilgi, uzmanlık ve bütünselliğe değer verir. Başkaları için olduğu gibi kendi performansı konusunda da beklenti ve standartları çok yüksektir. Mükemmelliyetçidir ve kendisini sürekli geliştirir. Doğal liderdir, ancak ortamındaki lidere güvenirse onu takip eder.


TİPOLOJİ

Akılcı

ENTP (Mucit) %4 KE

Dışadönük Sezgisel, İçedönük Mantıksal

Çok yönlü, yaratıcı ve zekidir. Birçok alanda kendisini geliştirmesi mümkündür. Karmaşık sistem ve kavramları algılama ve özgün mantıksal çözümler geliştirme konusunda çok yeteneklidir. Yeni fikirler ve projeler onu cezbeder. Ancak projelerin, ve genelde hayatın, rutin yönlerini sevmez ve ihmal eder. Özgüveni yüksek, iddialı ve açık sözlüdür. Statükoya meydan okumaktan zevk alır. İnsanlarla etkileşim halinde olmayı sever ve onları da motive eder.

Gösterdiği Tavır: Duygusal !

TİPOLOJİ

Akılcı

INTP (Düşünür) %3 E

İçedönük Mantıksal, Dışadönük Sezgisel

Özgün, yaratıcı ve mantıksal bir düşünürdür. Sessiz ve mesafeli olduğundan tanınması kolay değildir. Bireyseldir ve kendi dünyasında yaşar. Bilgi, uzmanlık ve akılcılığa değer verir. Herkese zor gelen problemleri çözmekten zevk alır. Çoğu insan için anlaşılması zor bir teori veya çözülememiş bir sorun onu heyecanlandırabilir. İlgisini çeken teknik veya sosyal sorunlara, gerekirse uzun zaman ve emek harcayarak, çözüm bulur.


TİPOLOJİ

İdealist

ENFJ (Öğretmen) %4 K

Dışadönük Duygusal, İçedönük Sezgisel

Popüler ve hareketlidir. Empatisi gelişkindir ve insan ilişkilerinin genelinde çok yeteneklidir. Etrafındaki insanların duygu ve düşüncelerine çok duyarlıdır. Otoritesini yumuşak biçimde sağlar. Duygusal anlamda çok güçlüdür ve etrafına yansıtır. Hemen her konuya insani perspektiften yaklaşır. Çevresinin istek ve ihtiyaçlarına kendisininkilerden daha fazla değer vermesi nedeniyle kendi ihtiyaçlarını ihmal edebilir.


TİPOLOJİ

İdealist

INFJ (Hekim) %1 KE

İçedönük Sezgisel, Dışadönük Duygusal Özgün, sofistike ve naziktir. Gücünü yumuşak biçimde gösterir. Çeşitli alanlardaki karmaşık sorunlara farklı açılardan bakıp kökten çözümler geliştirebilir. Sezgileri, öncelikle insanlara ilişkin olarak, çok güçlüdür. Kuvvetli biçimde bağlı olduğu değer yargıları vardır. Özel hayatıyla ilgili konuları kimseyle paylaşmaz. Doğru işi yapmak ve en doğru biçimde yapmak konusunda ısrarlıdır. İnsanları kontrol etmeyi ve kontrol edilmeyi sevmez.


TİPOLOJİ

İdealist

ENFP (Gazeteci) %7 KE

Dışadönük Sezgisel, İçedönük Duygusal

Tutkulu, idealist ve yaratıcıdır. İlgisini çektiği taktirde hemen her alanda başarılı olabilir. İnsan ilişkileri konusunda çok yeteneklidir. Hayatını kendisine özgü değer yargılarına uygun yaşamak ihtiyacındadır. Yeni fikirler ilgisini çeker ancak detaylardan sıkılır. Açık fikirli ve esnektir. İlgi alanları geniştir. Güzel yazar ve konuşur. Çoğu insan onu karizmatik ve etkileyici bulur. Spesifik bir alanda uzmanlığa dayalı bir yaşam tarzı ona dar gelir.

Gösterdiği Tavır: Mantıksal !

TİPOLOJİ

İdealist

INFP (Şair) %3 KE

İçedönük Duygusal, Dışadönük Sezgisel

Sessiz, nazik ve duyarlı bir idealisttir. İnsanlığa hizmet etmek en temel motivasyonudur. Etik değerlerine çok bağlıdır. Değerleriyle çelişik bir durumla karşılaşmadığı sürece sadık ve uyumludur. Soyut sanatlar ve edebiyat konusunda çok yeteneklidir. İnsanların ihtiyaçlarını kendisinin ideallerine uygun biçimde anlamaya ve yardım etmeye çalışır. Romantiktir ve görünümüne kendisine has biçimde özen gösterir. Zengin iç dünyasında yaşamaya eğilimlidir.


ÖZBENLİK TİPOLOJİSİ TESBİTİ

● Tipoloji testi ile.

● Kısa süre içerisinde; bilgi, gözlem ve sezgi kullanarak.

● Uzun sürede; kişinin tipolojik özellikleriyle özbenlik tiplerinin karşılaştırılması yoluyla.

TİPOLOJİNİN İŞ HAYATINDAKİ ÖNEMİ

● Tipolojiye Uygun Meslek Seçimi

● Tipolojiye Uygun Görev/Kariyer Belirleme

● Grup Çalışması ve Takımları Doğru Oluşturma

● İnsan İlişkileri ve Etkili İletişim

TİPOLOJİLERE UYGUN MESLEKLER

Kişiye en uygun meslek, tipolojisinin ait olduğu mizaç tipinde belirtilen doğal ilgi alanlarındadır. Bununla beraber, aynı mizaç grubu içerisindeki tipolojilerin en iyi performans göstereceği iş/meslekler öncelikler açısından bazı farklılıklar gösterir. Ayrıca, bir mizaç grubundaki tüm tipler için geçerli olmayıp yalnızca gruptaki bir tipolojiye ait bazı potansiyel yetenekler de vardır. Örneğin, istediği takdirde, bir ENTP çok iyi bir avukat, bir ISFJ çok iyi bir dekoratör olabilir.

Diğer taraftan, insanlar doğal ilgi alanlarının dışındaki bazı mesleklerde de başarılı olabilirler. Örneğin; tüm - -TJ lerden iyi mühendisler çıkabilir. Ancak, en başarılı ve mutlu insanlar mizaç ve tipolojilerine en uygun olan doğal ilgi alanlarına yönelik işler yaparak yaşayanlardır.

TİPOLOJİYE UYGUNGÖREV/KARİYER

Tipolojilerine en uygun meslek/görevleri yapan insanlar şanslı insanlardır. Kişi kendisine en uygun işi yapmasa bile, yapısına uyumlu görevlerde daha başarılı olur. Bu konu ile ilgili olarak aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:

● İçedönük insanların fazla hareketli ve yüksek tempolu işlerde başarılı olması zordur. Dışadönük insanlar da başkalarıyla paylaşım gerektirmeyen ve bireysel olarak yoğun konsantrasyon isteyen görevlerde zorlanırlar.

● Sezgisel algılayıcıların detayları kaçırmamak gereken ve pratik yönü ağır basan işlerde, duyusal algılayıcıların bütünsel bakış ve öngörü gerektiren işlerde başarılı olmaları daha zordur.

● İnsanlarla yoğun iletişim ve uyum gerektiren işlerde mantıksalların, objektif tutum ve mantıksal tutarlılığın ön planda olması gereken işlerde ise duygusalların başarılı olması zordur.

● Planlı ve programlı olunması gereken işlerde kararlılar, anlık doğru seçimler ve yaratıcılık gerektiren işlerde araştıranlar daha başarılı olur.

GRUP ÇALIŞMASI VE TAKIM OLUŞTURMA

Grup çalışmalarında ve bazı işlere yönelik oluşturulan takımlarda, en etkili sonuçların yaratılabilmesi için, sinerji oluşturan ve grup içerisinde biribirini tamamlayan insanları bir araya getirmek gerekir.

Bu amaçla, her mizacın kendisine has üstün yönleri dikkate alınarak, takım içerisinde farklı mizaçtan insanlara yer vermek olumlu sonuçlar verebilir.

Takım çalışmalarında, takımda yer alacak insanların en gelişmiş bilişsel işlevlerinden faydalanmak doğru olur. Dolayısıyla, bilişsel işlevlerden hangileri ele alınacak konu için gerekliyse, takım, bu işlevleri temel işlev olarak kullanan kişilerden oluşturulmalıdır.

Takımdaki Roller

YÜRÜTÜCÜ (Dışadönük Mantık) ESTJ, ENTJ

İşlerin yapılması için gerekli mantıksal yapıyı kurar ve organizasyonu sağlarlar. Gerekli planları yapar, yöntemleri belirler ve sistemleştirirler. Takım içerisindeki sorumluluk ve rollerin doğru ve tam olarak tanımlanmasını ve işin yapılması için gerekli beceri ve kaynakların varlığını temin ederler.

AÇIKLAYICI (İçedönük Mantık) ISTP, INTP

Olguların nasıl ve neden oluştuklarına dair açıklamalar getirirler. Olayları analiz eder, belirli hipotezler geliştirir ve açıklamalarının doğruluk ve tutarlılığına ilişkin kanıtları toplarlar. Belirli bir olguya ilişkin neden-sonuç ilişkilerini kurar ve karşılaşabilecek tüm karmaşık konuları iyice anlayıp izah etmeye çalışırlar.

Takımdaki Roller

KOÇ (Dışadönük Duygu) ESFJ, ENFJ

Takımdaki insanlar arasında olması gereken uyumu temin eder, işlerin yürütülmesi sırasında ihtiyaç duyulabilecek çeşitli hizmetleri sağlarlar. Pozitif ilişkiler kurar, olası çatışmaları giderir ve takımdakilerin görevlerini en iyi biçimde yapmalarına yönelik motivasyonlarını sağlamak için gayret sarfederler.

KAMPANYACI (İçedönük Duygu) ISFP, INFP

Belirli fikir, düşünce veya inançlara gönülden destek vererek ilgili konunun takım içerisinde yeterince ve öncelikli olarak ele alınmasını sağlarlar. Yeni fikirlere açık olmaları ve güçlü biçimde bağlı oldukları değer ve kanaatleriyle, takımın işin önceliklerlerini ihmal etmemesini temin ederler.

Takımdaki Roller

ŞEKİLLENDİRİCİ (Dışadönük Duyu) ESTP, ESFP

Yapılan çalışmaların pratik olarak ve mümkün olan en erken zamanda gerçekleştirilmesini sağlarlar. Eyleme yönelik tavırlarıyla, takımdaki insanların enerji ve motivasyonlarını arttırırlar. Deneyimlerinden elde ettikleri bilgilerin ışığında, işlerin somut sonuçlara ulaşmasında itici güç oluştururlar.

İYİLEŞTİRİCİ (İçedönük Duyu) ISTJ, ISFJ

Konuya ilişkin bilgileri ve verileri hiçbir ayrıntıyı ihmal etmeden toplar, mevcut durumu açık ve net olarak ortaya koyarlar. Amaca yönelik işlerin yapılmasında, geçmiş deneyim ve çalışmalarından elde ettikleri bilgi birikiminden de faydalanarak, olması gerekenle olan arasındaki farkı somut olarak ve detaylı biçimde belirlerler.

Takımdaki Roller

KEŞFEDİCİ (Dışadönük Sezgi) ENTP, ENFP

İşlerin yapılmasında yeni ve daha iyi yolları keşfeder, çeşitli durum, nesne veya insanların gizli potansiyellerini ortaya çıkartırlar. Hayal güçlerini kullanarak mevcut durumun ötesindeki olası tüm gelişmeleri araştırır, statükoya meydan okuyarak yenilikleri hayata geçirmeye çalışırlar.

GELİŞTİRİCİ (İçedönük Sezgi) INTJ, INFJ

Bilgi ve sezgilerini kullanarak, olgulara ilişkin yeni veya farklı fikir ve bakış açıları geliştirirler. Hemen her konuda gözlem yapar, ilgilenilen konuyu farklı perspektiflerden ele alır, bu şekilde yeni veya farklı fikir ve sonuçlara ulaşırlar. Sorunlara kökten çözümler bulur, öngörülerde bulunur ve uzun vadeli vizyon oluştururlar.

İNSAN İLİŞKİLERİ

Kendi kişiliğinin (tipolojisinin) en doğrusu olduğuna inanan insan sayısı ne yazık ki çok fazladır. Oysa her tipolojinin hem olumlu hem de olumsuz sayılabilecek özellikleri vardır.

İnsanların kişiliklerinin temel özelliklerini (tipolojilerini) bilerek ve olduğu gibi kabul ederek yaşamak, hayata zorluk değil renk katar. Herkesin kişiliğinin biribirine benzediği bir hayat, en azından, çok sıkıcı olurdu.

Hayatın tüm alanlarında olduğu gibi, iş hayatında da, birlikte çalışmak durumunda olduğumuz insanların kişilik tipolojilerini bilerek tutum ve davranışlarını bu çerçeve içerisinde değerlendirmek ve iletişimde onların tarzına yakın bir üslup kullanmaya çalışmakla elde edilecek faydaların hepimizce farkedilmiş olduğunu ümit ediyorum.

İlginiz için Teşekkürler

[email protected]

Mekatek Eğitim ve Danışmanlıkhttp://mekateked.com

Tel:216-6400782

mailto:[email protected]

http://mekateked.com/

kişilik farkları ve i̇ş hayatındaki önemi

Career