Divan- Sreyya

1

AHMET SREYYA EMN

(Kadesallahus Srre)

HAZRETLERNN DVAN-I ERF

Hazrlayan

Mehmet Ali ZKARDE stanbul 1998

Divan- Sreyya

2

Divan- Sreyya

3

Divan- Sreyya

4

Divan- Sreyya

5

NDEKLER

1. Divann Hazrlan hakknda

2. nsz

3. Divan

4. Varidat yazlar

5. Szlk

Kelimeler

Terkipler

6. Genel Fihrist

7. Resimler

Divan- Sreyya

6

DVANIN HAZIRLANII HAKKINDA

Bismil lahir Rahmanir Rahim Hz. Sreyya Beyefendi'nin D ivannn birinci bas mnn haz r l klar na Hz. Sreyyann manev ev latlar ndan, ha lifes i ve bizim de mridimiz olan Hz. Mehmet Al i ZKARDE Beyefendi zamannda 1959 y lnda balanmt r. Hz. Sreyya Beyefendi, kendis inde zuhur eden ve kendis ine ltfedi len i lahi ke lam, beyan ve makamlar yazarak , yetimeleri i in evlatlar na datm olduu halde, hal i hayatta iken divann muhtevas n tekil eden bu varidat ilahiye-yi kitap olarak neretmemitir. Mehmet Al i Bey Hazretler i, Hz.Sreyya Divannn el yazmas esk i yaz nshalarndan bir tanes ini bana ve eski Trkesi kuvvetli olan babam brahim Fuad Bey'e tevdi etti. Ancak bir sre a l t ktan sonra grld ki , eski yazdan latin harf lerine geerken bile o gnn Trkes indeki kelime ve ifade yetersiz li i sebebiy le ok dikkat gerekt irmektedir ve yap labi lecek olan bir hatann mesuliyet i ok byktr. Bu hususu Mehmet Ali Bey Hazret lerine sylediimizde, makul bulmu ve yeni yazya kendi leri intika l ett irmi lerdir. Basm al malar b ir mddet srdkten sonra bu i lhi varidat lar Hz.Mehmet Al i ZKARDE' in n sz i le 1960 y lnda "Sreyya Divan" ad alt nda bas lm ve neredi lmit ir. Hz.Sreyya'nn yksek l isann ve makamm anlayabi lmek, e lbette kolay dei ldir, hatta tam anlam ile idrak muhal grnmektedir. Bu sebeple dat m srasnda, eline kitap geecek olan k imselerin, hassaten bu manev yola muhabbetli, arzulu ve bu bi lgilere a ina olmalarna dikkat edi lmit ir. Ancak grld k i muhabbet li , arzulu ve a ina ki i lerin bi le bu makam anlamalar zordur. Hz. Mehmet Ali ZKARDE' in evlatlar ve manev yolda olan karde lerimiz de Hz. Sreyya Divannn yksek l isann anlamakta glk ektik ler ini bel irtmi lerdir. Bunun zerine Hz. Sreyya Beyefendi'nin el yazmas varidatlar nn bir ksm ve Hz . Mehmet Al i ZKARDE ve evlad manev si olan bir Beyefendi'nin divan bas ld ktan sonra divan zerinde yapm olduklar tashihatlar Hz.Mehmet Ali zkarde taraf ndan bize veri lmit i. Bu bi lgi ler ile dier matbaa hata larn tashih etmek i in bir al ma yaptk. ncelemeler net icesinde divann i lk basks ndaki dize leniin o gnn matbaa teknoloj is i sebebiyle bir tak m dzensizl ik ler ihtiva ett ii grlmtr. Bu kar kl k hal i Hz. Sreyya'nn manev terakk ileri ve tar ihler de gz nne al narak yeniden dzenleme suret iyle iza le edilmitir.

Divan- Sreyya

7

Divan zerinde Hz. Sreyya varidat nn Kur'an- Kerim, Hadis, Kelam K ibar ve tasavvuf metinlerinde kar l k lar bulunmak suret iyle ihata l b ir lgat a lmas yap ld ve bu al ma Sreyya Divan 'nn ikinc i basks nn sonuna ve her iirin alt na ilave edildi. Bu a lmalar s rasnda yap lan aratrmalar esnasnda iki nemli husus daha gn na kmt r. lk olarak Hz.Sreyya Beyefendi'nin Refika-i Muhteremeleri Hz.Hatice At iyetullah Hanmefendi 'nin stanbul'daki i lk mmi S inan dergh olan ve halk arasnda Oru Baba olarak bil inen eyh Mustafa Zek Efendinin ismine izafeten ehremini Zeki Dergh olarak an lan dergahn, mmi S inan Hazret ler in-den sonrak i eyhi ve mmi Sinan Hazretler inin damad Hlebl i eyh Arab erif Mehmed Halvet Efendi 'nin soyundan ve Kurey slalesinden olduu ve makamnn orada olduu anla lmtr. Haz irenin bu gnk durumuna a it fotoraf lar, divann ikinc i basmnn son sahife lerinde yer a lmaktadr. Ayrca Hz.Sreyya ve Hz.Mehmet Al i zkarde Beyefendi ler in Beikta Yahya Efendi Kabristanndaki makamlarna a it fotoraf lar da k itabn son sayfa lar nda bas lmtr. kinc i olarak aratrmada bulunan udur: Hz.Sreyya'nn 6 Nisan 1321 tarihl i varidatnda bahsedi len byk pederleri Es-Sey id Mehmet Kudretullah l Kadir i Hazret ler i Hz.Sreyya'nn anne taraf ndan dedes i olsa gerekir. stanbul Fndkl Kef Cafer Tekkesi'n in 13. eyhidir ve 12. eyh Haf z Seyyid Ahmet evki Efendi 'nin oludur. 2 aban 1313 (Milad 1897) y l nda Hakk'a gmtr. Gerek mmi Sinan ve gerekse Kefi Cafer Tekkesi i le ilg il i malumat lar, Seluk Eraydn bakanl nda s lam Medeniyeti Vakf nn karm olduu s lam Medeniyeti Dergis i Austos 1980 tarihl i ci lt 4 say 4te verilmitir Sreyya Divan'nn bu ikinci bask s sadece Hz.Sreyya, Hz.Mehmet Al i ZKARDE ve onlarn yolundaki muhabbetl i gnl lerin gzel ve manevi hat r ve hatra lar na ist inaden yaplm ve bilbedel dat lmak zere hazrlanmtr. Hz.Sreyya'ya duyduumuz byk sevgi ve kalbi muhabbetimiz in neticesi olan bu tashihat ve lgat a lmalar , Hz.Sreyya'nn i lahi varidatlarn bugnn insanlarna, onlarn anlayabilecekleri ekilde, aktarabi lmek maksady la yap lmtr . Bu husustaki btn tit iz li imize ramen y ine de gzden kaarak yapm olduumuz hatalar i in imdiden ba lanmay niyaz ederiz.

Hvet tevfikr refik ELL HACC HSEYN VEDAD

Divan- Sreyya

8

N S Z Bismil lahir -Rahmanir-Rahim Hazret i Ahmet Sreyya Emin, Kadiri tarikati cel i lesinin drdnc Pr- i Snisi d ir. Bu zat mal -rum tar ihle 1264 ve mildi tarihle 1848 senesinde stanbul 'da domu ve mal -rum 1339 ve mildi tarihle 1923 senesi n isan ay nda Ramazan erif in dokuzunda yine stanbul'da intika l i vaki olmutur. Yani hayati mecaz is i 75 senedir. btida ve rti tahsi l ler ini stanbul'da yapmtr. Pederleri , Enderunu hmayunda yet imi olan S r ktibi Emin beydir. Emin Bey hakknda stanbul vi lyeti ariv inde bi lgi vardr ve ehit Adamlar Ansik lopedisinden malumat a lnabi lir. Byk pederleri Mihriah Val ide Sultann yalkbas E l Hacc brahim Aa olup, aile kabri eriflerinde yaz ldr. Servetinin msait durumundan faydalanan marni leyh tornac lk ve marangoz luk sanatlar n zat ist idad ve e lences i olarak bihakkn elde etmi ve sanattak i f t r yksek liyakat in ve icad kudret ini isbat eden ve stanbul Askeri Mzesinde mahfuz bulunan ve daha 19 yanda iken icadkerdes i olarak Zeytinburnu fabrika larnda ik i sene mddet le 500 a lt n l i ra mukabil inde tarifat dahil inde imal ettirdi i i lk seri ateli b ir topunun tetkik edilmesinin yerinde olaca sylenmekle ikt ifa edi lir. Hz.Sreyya'nn izni d nda Padiah ik inci Hamid'ten irade e lde etmeleri suret i le bu topun imalt resimlerini Alman Krupp fabrikas mhendisler i a larak ik i sene sonra onlar da ilk seri ate li A lman topunu vcuda get irmiler ve Padiah Hamid'e bir numunesini de hediye edip ayn mzeye koydurmu lar ve mukabi linde bu padiahn Krupp Fabrikasna nakdi mkafat olmu ise de asl topun mucidi Hz.Sreyya'ya bir aferin olsun diye o zamann hkmeti b ir takdir szn bile sarfetmemitir. Hz.Sreyya bir zaman i in Posta ve Telgraf Nezaret inin mecl is i idaresi zl nda da al mtr ve bu vazifeden ihtiyarlar ile ist i fa edip ezelden namzet bulundukla manev yksek dereceleri ihraz yolunda avni samedani ile sarf h immet eylemi lerdir. Hz.Sreyya'nn i irdek i ist idadnn yksekli ini de vas l Hakk olduktan sonra ilh varidat olarak kaleme a ld ve bu defa avni [yardma dair) Hakk i le bastr lan ibu mbarek divan ispata kf i bulunmaktadr . Peygamberimiz Cenab- Muhammed, "eriat szler in, tarikat efal im ve hakikat ahvalimdir," buyurmaktadr. Yani eriat, szdr e lde ziya salan bir fener g ibidir. Tarikat, o sz i le amel etmektir , yani ilh i l im fenerinin z iyasnda Cenab- Hakk' n i lh a lemine doru yol almaktr.

Divan- Sreyya

9

Cenab- Hakk' n i lh alemine doru yol almak ise, insann kalbi iinde vaki b ir keyfiyettir. Manas bir trl anla lmayan tarikatn (yolun) hakiki manas , ka lb-i insanda tedricen i lh nurun ink iaf i in gnl taraf ndan sarfedi len himmet ler ve elde edi len manev terakk iler mukabi linde kalb iin says z manev merhlelerin almas ndan ve nihayet Nur-u Zatn rak i le gnll muradna ermes inden ibarettir. Z ira insann ka lbinde cennet, cehennem, melek ler. . . aval imine a it n ice menazrn grnmesine ve bu aval im hakayk nn f i il iyat ile bi linmesine peygamberler ve ve li lerle grlmesine uhud-u manevi denir. Kalbte hs l olan bu menaz ir i , mrebbi olan Nur-u Muhammed yaratr ve kalb gz ile temaa ettirip fi il iyat i le retir.

Bu manev uhud, (manev terakki derecelerine gre)

evvel ryada ve sonra gz kapal ve fakat uyank ve en son gz a k ve uyank vk i olur.

Kalb aleminin giz li bu i lh tekilt Cenab- Hakk'n hkm iradesi yed inde mahfuzdur. Grnmeyen bu kalb alemine kimse dardan mdahale ve taarruz edemez. Herkesin vicdaniyat a lemi kendi kalbinde giz lidir. Herkes ha l ince derun bir ist irahat ve huzurdadr (muradm, manev olan larn hal ini beyandr). Zira Cenab- Hakk kullar i le ve btn eya i le k inatta ne yaratm ise heps i i le beraberdir . Nitek im Kur'an Keriminde buyurur, "nnallahe yehl beynel mer i ve ka lbihi, yani gerek Al lah, insan i le (yani insan vcudu teekkl i le) kalbi aras nda tecel li eder," Her zerre- i vcud Cenab- Hakk'tan hasl ve O'nunla beraberdir ve fakat i lhi beyann sudur yeri , h itab izzetin duyulan yeri kalbi insandr.

Kalb, tecel l igh- Rahmandr. - Kim buna mani olab il ir? - Ku llardan h ibir k imse.

O halde - Kur'anda ne var? Esk i bir kitaptr veya l efsanesi veya kanunudur, ondan

ne ist ifade edi l ir? diyerek i lh hakayk inkr edenlerin hareket leri ve yanl bi lgi tavr lar cehi llerinden dei l de ya nedir?. . . . Kadir i Tarikat ce l iles inin sahibi Abdlkadir Ceylani Hazret ler idir. O bir insan ve kuldur. "Tarikat beer midir?" szne u bi lgi veri l ir ve kat i o larak ikaz edi lir: Abdlkadir Ceylani (Geylan) Hazretler i dokuzyz ksur sene nce Badat 'ta grnen eazm- (Azam, i ler i gelen bykler) evl iyaullahtan bhemta (esiz, dengi olmayan) bir insan- ekmeldir . Hakk'ta fan ve Hakk'la bak olan hakik ve mhles

Divan- Sreyya

10

bir kuldur. Nefsini b i lmeyen, hakikat ini anlamayan, bakar krden olan, hakikat ine cahi l bulunan k i ilere benzemez. Ruh-u i lh i le zinde olan bu ekmel insan ilh aleme rucu devlet inden dolay sz ve icras Cenab- Hakk'a muzaftr, yani Hz.Abdlkadir Geylan'nin kurduu Kadir i tarikat beer b ir teebbs dei l i lh emre mstenit bir harket ve i lh a leme rcu namzetl iinde olan yani hakik i ve muhles kul olacak insanlar Hakk'a gtrmek i in ilh bir mekteptir. Bu mektep insan kalblerinde alr. Nasibedar olanlar bu mektebin ilh azamet ini grerek mest hayran ka lrlar ve Al lah grmek dev letiy le ebed mes'ut,hayyi ebed ve ad u hrrem olurlar. u halde Abdlkadir Geylan Hazret ler i kendi ka lbin de "Ruhu lh"nin (k i buna "Nuru Zat" ve "Ruh-u zafi" denir) mnkeif olmas devlet ine (btn kemlt i le grnmesi saadetine) mazhar olmu ve bu ilh kemlt i le fey izlenmek nas ibini alm l ian manev bir sultandr. Hz.Abdlkadir Geylan, "Yehdillahu linrihi men yea, yani Cenab- Hakk zat- Nuru iin diledii gibi hidayet eder" srr i le mtehakkkt r. Bu ayettek i "linrih i", "Nur-u zat'a yani "Ruhu i lahi"ye iarettir. Bu i lh nur i le zinde olan gnl, "ve nefahtu fhi mir rh" srr i le f ii l iyatta mtehakkkt r , i lh ruh ile z inde olmutur. Yani bu gnln sz ve icras ruh-u i lh gibi Cenab- Hakk'a muzaft r. Bu "Nuru Zat"a veya "Ruhu lhi'ye, "Muhit- i Ruh-u Muhammed" veya "Muhit- i Nur-u Muhammed" denir, ki "Ruh-u Kl"dr. Nitek im Cenab- Muhammed bu "Muhit- i Nur-u Muhammed" l isann ka il o larak: "Evvel m halakallahu nur ve min nur halaka klle ey, yani Cenab- Hakk evvel benim nurumu yarat ve nurumdan da her eyi var etti." Ve "Ene min nuri llahi , halakallah l ari vel krsi vel levhi , ves semavat vel ardi min nur, yani ben Cenab- Hakk'n nurundanm, Cenab- Hakk benim nurumdan ar, krsiyi, levhi, semavat ve yerleri yaratt" buyurur. te bu "Muhit-i Nur-u Muhammed" ki, "Ruh-u lh", "Zat- lh", "Ruh-u zaf i" ve "Nur-u Zat" is imleri ile bi l in ir. Btn kinat her zerresinin en kk czlerine kadar sri ve muhittir ve Cenab- Hakk bu ruh-u kl i le ltfen, ve tenezzlen dimen ebed mehudiyeti di lek buyurmutur. ("Zat-uz Zat ve Nurun l Nur," srr ). Bu Muhit -i Nur-u Muhammed, kinatn hi lkat ine bais ve sebept ir. Mekke'de grnen peygamberimiz Cenab- Muhammed, mahlkata nazarla bu Muhiti Nur-u Muhammed Deryasndan beliren "Ekmell Mkemmel" bir nokta-i mmessileden ibarettir.

Divan- Sreyya

11

Bu Ruh-u izaf letafet ve yaknl k it ibari i le Cenab- Hakk'a en yakn b ir nurdur, ki muhatt r ( ihata olunmu, etraf evr i lmi) . Vacibl Vcud Hazretleri onu muhitt ir. Bu Ruh-u zafiy i veya ruh-u ilhy i (yani mahlkata nazar la Muhit- i Nur-u Muhammedi) Cenab- Hakk Kur'an Keriminde. "Yehdil lahi l inurihi men yea," (Nur Suresi 35.ayet) ayeti kerimesinde "l inurihi" i le ve Nefahtu fih i min ruhi" (Hicr Sures i 29. ayet) ayeti kerimes inde "min ruhi" i le , ayrca "El Kalem," ve "vel Kur'ani zizzikri" yani "z ikr eden (nat k olan) Kur'an" is imleri i le beyan edip tantmtr. "Ruh-u zafi" nin alemi, i lhdir, Hakk'dir; mahlkatta grlen noksanlardan ve ayplardan mnezzehtir . Lisan, i lhdir. Allah dil i konuur ve icraat i lhdir , yani ilh vcudu ve s fat dolays yle sz ve icras Cenab- Hakk'a muzaft r. Bu anndan dolay ona "Ruh-u zaf" denir. Hakk'ta bikl l i mahv ve Hakk i le bakidir. Hakk i le hayyi ebed sahibidir , asla fena bulmaz. ("Halife-i Hakk" s rr ) budur. Muhiti Nur-u Muhammed, btn kinata resul , mrebbi, mir ve Hak m'dir. "El Mlk l l gayre" nutkuna ve srrna sahipt ir. Bir sz ile mabud-u kerimdir, Hakk ile Hakk't r ("Mabudun bi l Hakk" srr ). Hangi gnl bu ruh ile zinde olursa Hakk'ta fani ve Hakk'la bak i olmak esrarna bi lf ii l ermitir. Hal ife-i Hakk srr ndan hissemenddir. Al lah dil i tekel lm eder ve ettii zaman kalbinde "bu sz eden benim" diye Vacibl Vcud Hazretler inin tasdikini a lr. Cenab- Ahmet Sreyya divan da Al lah di linden ntk olmutur. Ruh-u zafinin bir ismi "Kalem" denmiti . Nitek im Cenab- Hakk Kuran Keriminde (Alak Suresi 4-5. Ayetler inde) "Cenab- Hakk insana kalemle rett i, insana bilmedi ini retti" buyurmaktadr. Bu sr , ruh-u ilhnin kalb- i insanda ilh hitabn duyurtmas ve i lh beyann ta lim eylemesi suret i i le ancak bi l inebi l ir. ("Hakk'a vusul" s rr budur.). O halde Abdlkadir Gey lan Hazret ler i "kalem"le ("ruh-i izafi" i le) z indedir. ("Ve eyyedehm biruhin min hu" srr . ) (Mcadele Suresi 22. Ayet) Ve onun gnl hesabna "ruh-u izaf", velayete namzet olup, Vas l Hakk olan veli ler kalbinde "Ene Abdlkadir Geylan" hitabn duyurtmaktadr.

Divan- Sreyya

12

O halde bu hal muazzam i lh teki lt deil de ya nedir?. . . . Yani bu i lh icra , beerin ac iz erevesi dahil inde kalmayan bir ilh tekilttan ibaret olduu hususunu sarhaten retmektedir. Bunun manas , nsann s rr ve hakikati Cenab- Hakk' tr. nsan, yoktan var olmad, Hakk'tan hasld r ve onun ile beraberdir. Kinatta herey (Kbra ve Sura) Cenab- Hakk i le beraber olduu gibi , Kur'an- Kerimin (Kaf Suresi 16. ayet) , "Ve nahnu akrebu min habli l ver id - biz Ademe boyun damarndan daha yaknz, (Tevbe Sures i 40. ayet), "nnallahe mean - Allah b izim i le beraberdir ," (Hadid Suresi 4. ayet ), "Huve maakm eynema kntm - nerede olsanz Hakk siz in ile beraberd ir ," (Mcadele Suresi 7. ayet) , "Huve meahum eynem Kn - nerede o lsa lar A l lah onlar ile beraberd ir," (Buruc Suresi 13. ayet), "nnehu huve ybdiu ve yid - gerek Al lah halk teki l i le vcuda getirir ve kyamette ide eder," ki o ceza gnnde Kbra mahkemesinde fi ilen hitab izzetini duyurtarak emrini tantr. Ehlullah "mutu kable en temt, yani lmeden nce lnz" srrna mazhariyetler inden kyamet gnnde onlar i in sual , cevap yoktur. efaat i olarak grnecek lerdir ayet leri bu Hakay k tal im eder. Zat kmmelini evl iyaul lah btn eya ve kulb (kalb ler) da hk im ve mirdirler. Hkm ve himmetleri yerde ve gkte cari olduunu kahiriyyet ve kadir iyyet sema-lar nn en kahir ankas olan Hz.Sultan Abdlkadir Geylan y le buyurur, "Zir-i destimde benim mrg kebter gib idir Kmbedi ark felek arz u sema u ahkaf" Yani, "El imin alt nda seyri devrans ini yapmakta de vamda olan felek kubbesi, yer ve sema ve kum tepeleri bir gvercin kuu gibi titrer." Gavs- Azamul Muazzam Sultan Abdlkadir Geylan yine buyurur, "Taht- hkmmde durur kutb-u c ihan gavs-i zaman Hi ikes eyleyemez emrime alemde hi laf ve yine buyurur: "Nazarm ar- muallya erer b ir demde Hdimim cmle melek, kavl imi sanma ola laf" ve yine buyurur: "Tut zimamim yedi gez meygedemi eyle tavaf Her sene eyle z iyaret beni, kalb in k l saf Srrmn s rrd r esrar - Hakayk cmle Kbe-i rahatm uak mey ame mutaf

Divan- Sreyya

13

lmimin ugl imin asardr dersi ulm Benim ol eyhi ceza hkmme ramdr etraf." Yani, "nefsini zapt u rapta ve terbiyeye almak iin sana uzattm yular ( i lm- kudret ban) yedi defa tut. lh meyhane olan derghm tavaf et, her sene beni ziyaret ederek kalbini saf etmee al. (Murad: "lh srrma ermi vsl Hakk bir mridin terbiyesine gir ve nefs ini yedi mertebeden bi lf ii l renmeye al . Bunda muvaffak olursan kalbin saf ve ilh olur .") Btn esrar hak ikatleri , i lh s rr mn s rr ndan ibaret olduunu anla. lm-i Hakk sunan ve hak ik i b i lgi ile mest olan benim derghm klar ilh irfan sarho luu i le tavaf ederler lh derghm btn ka lbleri sarm ve ilhi s rrmn sada ve kemlt da btn ka lblerden sudrda olduunu duyup mest ve hayran olmakta devamdadr lar. Sunduum ve snmeyen bu i lh i l imler dersi , mahz- lut f-u Rabbani ilh yolda can feda ederek vefa ile sarfeylediim meguliyyet ve himmet lerin asardr ki , bu asar da mahz- cud-u bahayii i lhdir, yani ilh ikram ve ihsanlardan ibarett ir. Benim o i lh ceza eyhi ki btn etraf hkmme ram olmu manev , bir sultanlk ile mtemayiz im." Bu nutku lis indeki eyhi ceza rtbesi , bu manevi sultana has mrid makamn fark ve temyiz ett ir ip tanttr r.

Ve yine buyurur, "Sy eder Kabe tavafna hemie aktab Haremi izzetimi da im eder Kabe tavaf." Yani, "Arzn her taraf ndan Kbeyi ziyaret iin zengin insanlar gayretl i grnyor, Kabe ise benim haremi izzetimi her daim tavaf eder."

Ve yine buyurur, "Cmle esrar- Huda emime mekuf oldu Kld Sultan- ezel bana hezeran eltf Kld m astar- serairde hucubi n mahv Oldu ankay- di le ar Huda kule-i kaf."

Yani, "Huda'nn cmle sr lar gzme ald, o ezel Sultannn bana binlerce lutuflar oldu. Serair (esrar) astarnn hicablarn (rtc perdeler ini) mahv ve ref'eylediimden gnlme Al lahn ar , ikt idar ve evketimi ve muhit i tantmak iin bana kudret kulesi oldu." Bu nutk-u l iler i, (Sure-i Cin) "liml gaybi fel yzhiru la gaybihi ahad il l menirteda min Resulin feinnehu yeslk min beyni yedeyhi ve min halfih i rasaden , yani gayb bilic i Allahu Tel'dr ( t lak zre). Gaybi ilminden kimseyi

Divan- Sreyya

14

muttali k lmaz, meer ki, Resulden ihtiyar ettii kimseye ol gaybn baz lar n bildire. Al lahu Tel ol Resuln nnce ve ardnca onu muhafaza eder, melekler yrtr." lh s rr ndan hissemend olduunu tantr. Yine buyurur:

"Berr u bahr ire figan etse mridim bir kez Eder im dmannn nakdi vcudun it laf Erer im t r- i kaza gibi vcud hasme ntikamn k l cn menedemez bend g laf,"

Yani, "Karada ve denizde bulunan bir mridimin (yani Hakk'a tal ib ve sad k b ir rencinin) bir f igan ve imdad istemesi olsa, ona dmanla cesaret edenin vcudu zerine kaza oku gibi o an- gayrimnkasimede atl r , ldrrm. Balan-mak veya k lfa sokulmak suretile intikamm k lcn kullanmaklm menedilmez." Yine buyurur: "Gneim dodu, benden evvel doan ve benden sonra doacak gnelerin hepsi ksfe urad. Gneim en stte kald. Gneime zeval ve gurup yoktur. "Benim horoz larm kyamete kadar tecektir ." Yani "Srrmdan grnecek sohbet- i Hakk'a mazhar vasl - Hakk vel iler kyamete kadar yer yznde grnecektir." Sultan Abdlkadir in ve vris i Hz.Sreyya'nn i lh kemlat l isanlar mam Al i Hazret ler inin, "kemlike tahte kelmike , yani kemlin, kelamn (sznn) alt ndadr," ke lm l iler inden ispat lardr . Abdlkadir Geylan bir insan ve Al lah kulu iken Cenab- Hakk ona neden o kadar fazla bir ikramda bulundu. Cenab- Hakk neden onu kendis inin zamannda grnm ve kendis inden sonra grnmekte ve grnecek olan birok evliyaul lahn re is i yapmt r , diye her k im bu ilh teki lt reddetmitir, inkr etmitir, reddi ve inkr ona fa ide vermemitir, z iyanda kalmtr. Abdlkadir Geylan tasrihen buyurur, "Yalanclar fesatlar ve zal imler bizden deild ir." Cenab- Hakk Kur'an- Keriminde, "Zal im iin hi b ir yardmc yoktur," buyurduunu unutmamak lazmdr. Allah gandir, A l lahn icraat na ak l l b ir kimse karmaz ve di l uzatmaz. Ak l odur, k i bi lmediini inkr etmez ve byle syler, "Bunlar benim bildi im eyler dei ldir . Bu hakikatin b ilmi ler i ve renmileri de vardr ki, bundan bahsediyorlar. Cenab- Hakk isterse bana da bu bi lgilerden nasip verir istemezse bir ey bilemem ve fakat bilmediimden dolay da b ilenler i red ve inkra hakkm yoktur ." Elbette ki , o k imse bahtiyardr ve Cenab- Hakk' n katnda makbuldr. Edeb ikid ir: Biri , Cenab- Hakk'a kar edebdir, ki hududullaha tecavz etmemek ve Hakk'a vusul bulmu olan enbiya ve evliyaya kar hrmet ve tazimde bulunmak ve onlarn

Divan- Sreyya

15

i lahi hakayk n reten i lh ak ve nur i le dolu beyanlarna dikkat li olmak hususundaki ilh emrine mut olmakt r. Dieri de halka kar edebtir, ki hsn muaeretir . Cana, rza , mala taarruz etmemek; b ir szle insanlarn meden ve itima hak larna ve err i, z iyan , f itne ve fesad mani, ve mutlak bir ek ilde hayr hmi, vicdan hrriyetlerine hrmetkar ve insan iy i lik ve gzell iklerine dikkatl i o lmak ve yardm elini uzatmaktan ibarett ir. Cenab- Ahmet Sreyya Emin buyurur, "Can yakma hanuman sndrme, maneviyat oyuncak dei ldir ha," Hlsa, Gzel ahlk: Allahn b irli ine, meleklerine peygamberlerine kitaplarna, kyamete, ldkten sonra diri lineceine, o Ahiret gnnde (ki ceza gndr) Hakk'n divannda toplanlacana, meller in tart lacana, iyilerin cennete ve fenalarn cehenneme ayrlp mkfat ve mczat greceklerine inanmak, cehaleti brakp irfan sahibi olmaa gayretl i olmak ve erri deil hayr yapmak iin ciddi ve tedbir li olmaktan ibarett ir. Enbiya ve evliya daha bu dnyada iken lmeden nce lmek srr na erdik ler inden Cenab- Hakk Kbra mahkemesini onlarn kalblerinde ap ilh beyann duyurmu, ilh esmasn, saltanatn tantm ve rahmetiyle af etmi ve muhles kullar addna kabul etmi olmasndan, kyamette bunlar iin sual ve cevap yoktur. O yevmi azimde efaat i olarak grneceklerdir. Bu bir ka szn i lvesi de li ve i lh tarikat larn hangi ler i olduunu bilmek i in faidel i grlmtr: Hz.Abdlkadir Geylan,

Kadiri

tarik inde,

Hz.Ahmeder Rifa , Rifa tarik inde, Hz.Ahmedel Bedev , Bedev tarik inde, Hz.brahimi Dussuk , Dussuk tarik inde, Hz.Muhyiddini Arab , Ekber tarik inde, Hz.Mevlana Cela leddin Rumi, Mevlevi tarik inde, Hz.Sadeddini Cibav , Sad tarik inde, Hz.Hasan zel i, azeli tarik inde, Hz.Hac Bekta Vel , Bekta tarik inde, Hz.ahi Nak ibend Bahaett in, Nak tarik inde, Hz.Hac Bayram Veli , Bayram tarik inde, Hz.aban Vel i, aban tarik inde, Hz.mer Halveti , Halvet Tarikinde Hz.Abdsselm, Selm talik inde, Hz.Aziz Mahmud Hdai, Celvet Tarikinde re is ve rehberdir ler. Bu tarikatlar n s rr , Cenab- Hakk' n yedi hkmndedir. ("Yedullah fevka eydihim" srr ) (Fetih Suresi 10. Ayet) "Bu tarikat lardan sohbet- i Hakk'a mazhar olmak zre

Divan- Sreyya

16

Hakk'a vusul suret iyle her zaman iin Kadir tar ikinden bir ve l yeryzndedir (Kyamete kadar). Byle bir zatn vcudu yer yzndeki btn tarikat lar sal ikler i ve klar iin hak ik b ir feyzdir , nk teslik Hakk hal i hayatta olan, gmemi olan ve lnindir (*) (*) Hz.Abdlkadir' in, "benim horozlar m kyamete kadar tecektir," diye iaret buyurduu s r budur. Bu tarikat lar merib- i muhammediyedeki farklardan ve Hakk katnda makbul olan mereb fark lar ndan i ler i ge lmektedir. Hepsi kemlat muhammediye asarndan ibarettir ler. Gaflet ve cehi l i le red suretiy le daim ziyanda kalmamak icab eder. Bu tarikat reis ler ine manev olarak ezelde Hakk' n i lminde, bal olanlar ba lanr ve bunlarn mereberinde i lh a leme duhul dev letine mazhar olurlar. te Ahmed Sreyya Emin Hazret ler i Kadir i merebinde zuhur etmi kmmelini zat ev liyaul lahtan bir zat olup Kadir i tarikat cel i lesinin drdnc ve son pr i sanisidir. Kadir tar ikat ce li les inin b ir inci Pr i ve sahibi Abdlkadiri Gey lan Hazret ler idir.

Bu tarikatte (4) pr i sani grnmtr: 1 nci Pr i sni Hz .Eref i Rum olup

trbes i znik'tedir. 2 nci Pr i sni Hz.smaili Rum olup

trbes i stanbul (Sal Pazar)dadr. 3 nc P r i sni Hz.Abdurrahmant Taleban

olup trbesi Gergk'tedir (Musul diyarnda-Kerkk) 4 nc P r i sni Hz.Ahmed Sreyya Emin olup

trbes i stanbul'da, Yahya Efendi mezarl nda, ai le kabristanndadr. Bu Muhammed l mektepte Peygamberimiz Cenab- Muhammed Rektr ise i lh tarikat pir ler inden ve pr i sani lerinden her biri bu i lh yksek mektepte ordinarys profesrler diye dnlmelidir. Her ve liyul lh merebi mazhariyetine gre bu ordinarys profesrlerinden bir inin ilh rehberli inde Cenab- Hakk'a vusul nusratn bulmak mecburiyetindedir. Ruh-u zafi, insan kalplerinde bu P r ve Pr-i sani ler in hesabna velayete namzet veller, ka lbler inde tal imi (retmeyi) i lerletmektedir. Hal i hayatta olan ve sohbet-i Hakk'a mazhar bulunan vel kalbinde bu ruh-u i lh fey izlerini sunmas ve ilh beyanlarn indirmesi ve yeryzne yaymas suret i le, kainatta mevcut btn ervah ve ecsam ve bu meyanda yeryzndeki btn insanlar kalblerine Cenab- Hakk'tan ruh-u izaf zeri (melekut nur larndan geerek) i lh fyuzat iner. {Sras gelmi iken burada u bi lginin i lavesi yerinde grlmtr: Cenab- Hakk Kur'an- Keriminde semalar ve yeri yani mkevvenat alt gnde yarattn ve alt gnden murad, alt envar ire tertip leyip tekil eylemi bulunduunu tasr ih buyurmaktadr. O halde mkevvenat aleminin, ruhan ve cisman ks mlar

Divan- Sreyya

17

dnlnce bu teekkl ler in btn kinat ire aa dak i tertipte i lh ve melek muhit- i envar ile sar lm ve bunlarn hepsi de Cenab- Hakk taraf ndan ihata edi lmi bulunduklarn bi lmek laz mdr.

Vacibl Vcud Hazretler i ve Ruh-u lh, beraber ilh teekkldr. Kur'anda "Nurun l Nur" bu teekkle iarett ir. Zira Cenab- Hakk evvel Hakk teekkl tertipledi. ondan sonra halk teekkl tertipley ip vcuda getirdi ve zatndan zatna Hakk ve halk tertiplerini ayana koyup halk yyet ve mahlk yyet s rlar n tantt ve mahlkyyeti , s rr- Halik yyet s rr na tbi ve ona muhta bulunduunu ve hepsinin "Entml fukara..." i lh h itabnn mazhar olduunu isbat buyurdu. Ar, kinatn genel kalbidir. Krs, kinat n genel dimadr. Levh, btn mevcudat n mukadderatn gsteren cetveldir . Ar, i radat- i lhyyenin bel irdii ve bu is imdeki i lahi fey izler inin btn kinattak i mevcudat i in sr olmaya balad mahaldir. Krsi, icraat- i lhyyenin belirdii ve bu is imdeki i lah feyiz ler inin btn k inattak i mevcudat i in sri olmaya balad yerdir . Ar ve Krsi melekt a lemini teki l eden 6 muhit i nurdan 1 inc i ve 2 ncis i ile zinde ve onlar ile hayat ne'esi tatmaktadrlar.

Divan- Sreyya

18

Kur'an- Kerimin Nur suresinde, "ark ve garb olmayan ve kendisine ate dokunmayan" diye, iaret edi len zeytin aac, "ara" iaret olduu gibi,bu aaca dokunmayan ey, yani ate de, "krs iye iarettir. nsan vcudunda kalb, "ara" ve dima, "krsiye" iarett ir. Kalbin hadid olduu ve demir yannca yeil renk sat ve bu aacn yei l rengini temsil ett ii ve dima fosforu muhtevi olmasndan ate gibi lem'a fean istidatta olduu ve vcudu yakmad aikrdr. te muhit l mevcudat olan Vacibl Vcud Hazretler inden Nur-u lh zere inen vcud fey izler (tekevvn feyiz ler i) evvela 1 inc i ve 2 nci melekt nurlar na inerek bu nurlar i le kevn a lemin (unsur , ksmnn) peydah olmas nda ve idames inde vasta olmaktadrlar. Yine Vacib l Vcud Hazretler inden ruh-u ilh zere inen feyiz ler melekt muhit i nurlardan Cebrai l, srafi l, Mikail ve Azrail adl ve ar tayc nurlardan geerek kinattaki btn zruh ( ruhlu, canl ) mevcudat idrak ve icra , hayat , rz k ve lm tatmaktadrlar. Nur sresindek i "Nurun l Nur" yani, "nur stndeki nur," i lh beyanna gel ince, stte kalan nur. "Nuru Muhit"e yani "Knh Zat"a ve altta ka lan nur, "Nur-u lh"ye yani "Ruh-u lh"ye iarett ir , k i muhat ( ihata olunmu) t r. Nur Sres indek i , "Allahu nurus semavat vel ard," yeti , semavat ve arzn as l ve knh Al lah olduunu retmekte yani bu yetteki nurun, "Nur-u Muhit"e iaret olduu bil inmelidir. Mekke'de Hz.Muhammed'e grnen Cebrail , muhit- i Cebrai l nurundan bel iren bir nokta- i mmessi leden ibarettir. Netek im Cenab- Muhammed de Muhit i lh ruhtan bel iren en mkemmel bir nokta-i mmessi le diye bil inmelidir. Vcud erhi i in, akl- klden inen bu birka kel ime ancak sylenebil ir. Cenab- Hakk alem-i manada ilh icraatn gstermesi ve kuluna temaa ettirmesi suretiy le uhut ile ancak o an iin ak l kurban ve hayran ka larak o sonsuz ilhi icra ve icattan bir emme alabil ir ve il l fe l.} Bundan dolay "Ruh-u zafi"ye, "Zatus Sudur" denir, ki Cenab- Hakk i le kinatta ne varsa cmle mahlkata mir, mrebbi, hkim ve mutasarr ft r. Azizandan Cenab- Mevlana Celleddini Rum'nin Mesnev's i veya Muhyiddini Arab Hazret ler inin Fusus'u g ibi i lh eserleri okunursa hulsatlhulsa renilecek u-dur: Cenab- Hakk btn mevcudat kendi nurundan (va r l ndan) var etmit ir . Kendi Nurundan tekil edip vucuda getirdi i, evvel Muhit-i Muhammed ruhu

Divan- Sreyya

19

veya "Muhit- i Muhammed Nur-u a lemi "dir ve bu Nurdan k inatta ne var sa ruhan olsun, c isman olsun btn mahlkat tek il edip vcuda getirdi. Yani grnen mevcudatn asl Cenab- Haktr, Yokluk de ildir , yok yoktur var olamaz, var da yok olamaz. Var olan Cenab- Hakk't r, herey ondan hs ld r. Muhit -i Muhammed ruhunu Cenab- Hakk, Ruhum dedi i i in ("ve nefahtu f ihi min ruhi" srr ) Cenab- Hakka muzaf bu ruha "Ruh-i zaf" deni ldii ve a leminin i lahi olduu yukarda sylenmit ir , k i btn rububiyyet ve uluhiyyet s r larn cmi'dir . Btn mahlkata Hakk ile mir,hakim ve feyyazdr diye yukarda sylendii gibi b ir daha tekrarlanr. Cenab- Hakk yaratt her bir eyden bir i lhi ismiy le grnr, mesela Gneten "En Nur" ismi i le grnr yani Gne "En Nur" i lh isminin suret idir. Cenab- Hakk, nebatlardan ve bu cmleden aalardan "Er Rezzak" ismiyle grnr, yani nebatat ve ear (aalar) Cenab- Hakk' n "Er Rezzak" isminin suretler inden birer surettir ler. Cenab- Hakk, madenlerden "El Gani" ismi i le grnr, yani madenler Cenab- Hakk'n Gani isminin suret ler idir. Cenab- Hakk zuhur yapm btn esmas i le ("celaI " ve "Cemali") insandan grnr, btn ilh esmas da Cenab- Hakk'n ismi camii olan Allahu Ekber ismine tabidir. Bundan dolay dem (nsan) , "Allahu Ekber isminin suret idir. Yani Hakk'ta fani ve Hakk'la bak i olan ademin ( insann) ismi i lhdir. A llaha muzaftr. Bundan dolay Cenab- Hakk Kur'an Keriminde (Bakara Suresi 34. Ayette), "Fekulna lilmeliketiscudu li deme feseced ll ib lise eb vestekbera ve kne minel kfirin, yani; biz meleklere deme secde ediniz dedik, secde etti ler, yanlz eytan etmedi, yz evirdi kibirlendi ve kfir lerden oldu." Bu ayette Cenab- Hakk , "deme secde ediniz , dedi, "Allah'a" demedi. Sebebi, dem, Allah isminin suretidir. deme olan secde , Cenab- Hakk'a muzaftr. O halde Hakk'ta fani ve Hakk ile baki kmil insanlarn is imleri Cenab- Hakk'a muzaft r , i lhdir; onlarn is imlerini z ik ir Cenab- Hakk' n ismini zik ir olmu olur. Hakk kat nda byle kabuldr. Bu hakikat i, Cenab- Muhammed, "Zikru l i bade, yani, Ali'yi zik ir ibadettir (Buhari erif Babuz-zal)" buyurmakla talim buyurur ve "Beni gren Hakk' grd" Hakikat ini kalb gz mliki canlara beyan buyurmaktadr.

Divan- Sreyya

20

Bu hak ikate iareten Hz.Mevlana Cel leddini Rum Mesnevide, "Azizan Hakk'tan gayr diye bakp b ilenler bu bak ve bi li kendiler inde b listen kalma bir mirastr," buyurmaktadr. Ayrca, Mevlana Cel leddin Hazret ler i , mnkir olanlara kar u ikaz da yapmaktadr , "Nasl Ay gkte mahreki zerinde seyrinde devamda ve nur lar ile etraf aydnlatmakta lmi ve sat bulunuyorken yeryznden ona bakp havlamaa balayan kpekler, onun yksekl iine erimeleri ve onun satvetli haline mani olmalar muhal bulunuyorsa gnl de ilh ruh ile z inde ve ilh kemalata sahip olmu ekmell kmil bir mridin yeryz insanlarna irfan envarn yaymas ve nasibedar olanlar na feyiz ler sunup onlar ihya etmesi hususundaki manev, yksek, himmetli ve li cenap hal ine, Allah ks r akl larna gre tahdit eden mnkirler in inkr ve itiraz lar bir gna tesir yapamaz ve onun o li ha lin i gideremezler." Hz.Mevlana ayrca , cmil esma mazhar olan demin her eyi kendis inde mevcut bi lmesi ve "ruhu insan"sinin Musa "aklu muad"snn Harun mesabesinde bulunduunu ve Firavun mesabesinde olan "ruhu hayvani"si ile Haman g ibi olan "akl maa" i le mcahade edip onlar kendisine mut i etmesi ve vcudunu emniyete almas ve nefsini tanmas gerektii ve Hakk'n cel l i esmasndan cemli esmas na snarak Hakk i le sulh-u ebedi yapmas gerektiini retmekte ve Firavun ve Haman mesabesinde olan ruh-u hayvanis ine ve akl maana galebe i in asaya yani ilm-i ilhye muhta olduunu anlatmaktadr. Cenab- Hakk n Kur'an hak ikat ler ini aan i lhi b i lgis ini , vris i i lmi neb olan evliyaul lahn kalblerinden i lham- Rabbani i le indirdiini b i lmek lazmdr. {"Akl muad", kalbde beliren bir nur olup asl o lan Al lah dndrp tant r. "Akl Maa", vcudun barnma, giyinme, yiyip ime ve geinme husus lar n , rahat-u huzurunu dnr.}. Yine Hz.Mevlana, Mesnevi'de, "Hakk'ta fani ve Hakk i le baki o lup ruhu i lh ile zinde olan yani i lh a leme ("zat i Baht a lemine") kadem basan bir gnln sz ve icras Cenab- Hakk'n sz ve icras bu gnlndr ,buyurur. u kadar ki , gnl, knh zat yani Vacibl Vcud a lemine kadem basamaz. Yani Vacib l Vcud feyzini Cenab- Hakk Ruh-u zaf iye ve onun ile zinde olan gnl lere sunmamtr. Vacibl Vcud aleminde g iz li kal p zuhur yapmam esma- mmtenia feyzlerinden nasib a lmamlardr. Bundan dolay knh- zat aleminden bilgimiz yoktur. Bu sebeple Cenab- Muhammed bizleri Knh- Zattan ve Azamet- i Hakktan bahsetmekten men buyurmutur. O halde Hakk'ta fani ve Hakk ile baki bir insan- kmil ile grlmedike, "Hakikati nsan" nedir,b ilmek mmkn olmaz.

Divan- Sreyya

21

(Maide Suresi 35. Ayette) "Vebtegu ileyhl vesi lete," srr yani "Kurb-u Hakk ve likas i in vesile isteyiniz" . "Vesile"den murat , ha li hayatta olan mirac yapm , Hakk' grm ve irat i in halka dnm, zamann mrid- i kamilidir. Zira "Hakikat-i nsan", Cenab- Hakk'tr. Bu nokta iin Cenab- Ahmed Sreyya Emin divan- eriflerinde

"Brn yahut k i yut Kur'an amma i biter sanma Ol i bitmez mlakat- reisl mr idin ister" buyurmaktadr. " biter sanma"dan murat , Cenab- Hakk'a vusul srr , elde edilmez , demektir . O halde teslik hakk yani Hakk'a gtrmek ve murada erdirmek hakk , hal i hayatta olan bir ve lnin olduunu kat' iyyen anlamak lz mdr. Hakk'a vusul i in insana art lazmdr: 1. Mslman o lmak, Allahn bir li ine ve Cenab- Muhammedin peygamberli ine inanmak,

2. Cenab- Hakk n eze l i lminde velayete namzet bulunmak, 3. Hakk'a vs l o lmu bulunan ve hali hayatta olan bir vel iyullah i le mlakat etmek ve onun rehberl iinde manev yolda yrmek (Hakk'a vusul suret iy le). Kur'an- Keriminde Cenab- Hakk' n buyurduu "Vebtegu i leyhil vesi lete" yani "Kurbu Hakk ve likas i in vesile talep ediniz" srr. Burada "vesi le"den murat, Vasl - Hakk olmu, mira yapm ve i rat i in Hakk'tan halka dnm "Mrid-i ma" iarettir. Tekrar olunur, Hakk'a vas l olan bir zat Cenab- Muhammedin u iki emri , 1. "Mutu kable en temt, yani lmeden nce lnz ." (Hadisi erif) 2. "tehalleku biahlkil lahi, vettassfu bisfati llahi yani Allahn sfat i le muttas f ve Allahn ahlk ile mtehall k olunuz." (Hadisi erif) i le mtehakkkt r. Mtehakkk olmayan mridi kmil olamaz. "lmeden nce lnz" s rr i le mtehakkk olmak i in; Cenab- Hakk' n kalbi insanda sohbetini ama i lh esmas Sa ltanat n tantmas , ka lbte "Kbra Mahkemesi"ni amas , har u ner ve mizan sr larn f i il iyatta retmes i ve s rr k yam olan "Elhamd llahi . . ." suresinin esrar n i craat i le retmesi i cap eder ve sras i le fena f i l lah ve bekabi llah sr l arn ona asan k l p miratan nasip vermesi , insann taht temkine oturmas ve tac telv ini g iymesi ve by lece,

Divan- Sreyya

22

(Kamer Suresi 55. Ayet) "Fi maka'd sdkn inde melikin muktedir" s rr i le mtehakkk olmas icap eder bylece nefis kmil olur ve (Fecr Suresi 27-28-29 . Ayet) "ya eyyethen nefsl mutmainne irci i ila rabbike rdiyeten mardiyyeten fedhul f i ibadi vedhul cennet." sr lar i le mtehakkk olmu bulunur. "Mutu kable en temt" srr na ermeyen "fedhuli f i ibadi" srr i le mtehakk k olmaz yani Cenab- Hakk tarafndan muhles kullar dadna kabul edi lmez ve fakr s rrndan hissemend olmaz. "Vettas fu bis fati llahi fetehal leku biahlaki llah" s rr i le de mtehakk k olmayan "vedhuli cenneti srr i le mtehakkk olmaz ve cennetuz zta giremez ve mahbubiyet makamna eremez. Bu sr lar hangi gnlde almaz ve gnl Cenab- Hakk n sohbetine mazhar olmak devletine ermez ve " tercemani lisanul kdem srr n" dan nasip a lmazsa asla midi kmil ve "Mridi m" (umuma mrit ) olamaz ve bylece gnl (Tin Suresi 1-2-3. Ayet ler " vett ini vez zeytuni ve tri snne ve hzel beledi l emin" ayetinin s rr i le mtehakk k olamaz. "Vet tni", gnln eriat ile mil ve mmur olmas , "Vez zeytuni", gnln hak ikat ile merref ve mkerrem olmas "ve tr i s nne", gnln sohbet i Hakk'a mazhar olmas "ve hazel beledil emin", gnln keml-t i lhyye-ye sahip ve emin olmas ve bylece "Allahu Ekber" isminin cevheri esrarna sahip bulunmas manasnadr. {Sras ge lmi iken Penei li b iin u birka szn i lavesi yerinde grlmtr: Muhit- i Nur-u Muhammed yani Ruh-u lh, "Akl-i Kl" ve "Nefs-i Kl" kemlt na sahipt ir. "Akl- Kl", mkevvenattaki btn mahlkat n uklunu camidir. Muhiti icra ve idrak kemltna bu sahibiyetinden Hakkn icra yed idir ve kadir iyyet s rr na sahipt ir. Yeryznde akl- kln en mkemmel nokta-i mmess iles i son Peygamber Cenab- Muhammededir. "Muhit- i Nur-u Muhammed" btn mevcudat yed i sahibiyet ve rahmetinde bulundurduundan, "Sahibur Rahman" srr na sahipt ir. "Nefs- i Kl", mevcudatn nef is lerinin cami ve nef is kemltna sahipt ir. Muhiti arzu ve irade kemltma sahibiyetinden Hakkn iradesi yedidir bundan dolay "kahiriyyet" srrna sahip ve mal iktir. "Muhit- i Nur-u Muhammed" btn mevcudat kabza-i tasarrufu temellknde ve muvenet (yard m)i , adalet nusrat (Cenab- Hakk n ruhani yard m) ik ramlarnda

Divan- Sreyya

23

bulundurup onlara mun (yard mc, iane eden) bulunduundan "Gavs- Azam" srrna sahiptir. Nefs- i Kln yeryznde en mkemmel nokta-i mmessiles i Hz.Fatmatuz Zehradr. "Nur-u Muhammede", "Nur-u Cellet", "Nur-u Melhat", "Nur-u Fahamet" , "Nuru Besamet" ve "Nuru Beaet" is imleri veril ir. Bu nurlar n yeryznde en mkemmel mmessiller i Penei li ba olup Nur-u Cel leti Cenab- Muhammed, Nur-u Melahat Cenab- Fatmatuz Zehra, Nur-u Fahameti mam- Ali, Nur-u Besameti mam- Hasan, Nur-u Beaeti mam- Hseyin temsi l ederler. Zamanlarn sahipleri , kmmelini zat evl iyaul lah, "Nur-u Muhammedin"

"Akl- Kl" "Nefs- i Kl" "Sahibur Rahman" "Gavs- zam"

s r lar kemlt ndan hissementtir ler. Mkevvenatta ak l, emr u tedbir le ve nef is , irade ve tasarruf ile memurdur. Mkevvenatta her ruhun ak l ve nefisten karnca-kaderince tbirince nasibi vardr . Vcud-u insanda, irade ve tasarruf kalbte, idrak ve icra dimadadr Onun i in ka lb ar ve dima, krs i mesabes indedir. nsan glden de naz ik ve fakat pek kavi ve ho kokuludur. Gle gl kokusu yakt gibi insana da edep ve i l im yak r. te ah- velayet Hz.mam- A li'nin "nsann erefi il im ve edep i ledir, mal ve nesep { soy) i le dei ldir ." buyurduu budur. Her eyi yakt yere koymak adalettir ve koymamak zulmdr. Din inc iltmemek ve incinmemektir. err in de il hayrn mazhar olan insan cehennem dei l cennet dir. er, A l laha ve peygamberlerine inanmamak, kendisi ve bakalar iin muz r i ler yapmaktr. Hayr, Allah'a ve peygamberlerine inanmak, emirler ine dikkat etmek, kendisi ve bakalar iin hayrl i ler yapmakt r. Hayrl insan, iki , afyon ve eroin i le ak l cevherini g idermez ve dolays ile fuhu, s irkat , darp, cerh ve katl ,. . g ibi fitne, hyanet , kin, garaz ve haset. . . . g ibi fena

Divan- Sreyya

24

huylara kap larak er i ler le insanl inc iltmez; hayrl ve iyi yardmlarla herkese saadet sunucu olur. Doruluu grmede, sy lemede, mdafaada uyank ve korkak dei l cesurdur. Poker, kumar ile elenmez, ilh il im i le asl alemine yani ilh aleme rc etmek ve o i lh a leme kalbolmak i in ruh ve s rr ne'e veric i ir fan dolu sohbetlere ta lip olur, bir szle haram i ler i lemez, hell i lere ve lokmaya ragp olur, eri ve hain olmaz, doru ve sadk olur. Cimri ve k ibir li, kurumlu ve haris ve tamahkr olmaz. Cmert, mtevazi , zal im de il di l ve kanaatkar olur. Riya ve yalana meyli olmaz, c iddiyet ve doruluk ir olur. Vehim, vesvese ve cehl in zdrap, korku ve karanlk lar nda kalmaz, selmet ve emniyet iinde se lim ve emin bir kalbe sahibiyetle ebedi mes'ut , mnevver ve bakalarn da bahtiyar edecek bir durumda bulunur. Cehennem nebat n yapra olan ttn iip kerih kokular yaymaz, vcudunu il i , d l temiz tutar. S imas be ve mtebessim nur sac b ir melahat i inde; asl n n cel let ve fahameti s ima ve tavrnda bel irmek suret i le, vekar ve izzeti ayan olmak hal i i le, sz irfan erbet i i ir ir ruh ve ak llar ir fan ne'eleri i le dir i l tmek keml i i le Her mmin hergn "Allahmme sall i l seyyidina Muhammedin ve a l li seyyidina Muhammed," yani , Yrabbi sen seyyidimiz Muhammede ve Seyyidimiz Muhammedin line yani srr ilhs ine Hakkal yakin bi lmi enbiya ve evliya gibi vs l ve kmil ve aynelyakn bilmi mutmain, mtteki ve nki; i lmelyakn bilmi salih kul larnn kalblerine ltfen ve tenezzlen lutfu selmlarn, cd ihsanlarn mertebelerine gre derece derece olmak zere yani celalet ve fahamet sekinet ve adalet ve afv rahmet feyiz leri eklinde inzal buyur ." temennis ini yapmaldr . Kendisine manev bir bor ve saadetine vesiledir. Allah er i leyen habis ruhu Kur'an Keriminde kelime-i habise" ifadesi ile tant r ve yerden cell ve kahr rzgarlar yla kk kopmu habis bir aaca benzetir. Yani habis adamn kk mesabesinde olan gnl Cenab- Hakk' n cemali esmasndan feyz almas ha li kes ilmi ce ll i esmasnn tesirat alt nda kahr ve ce ll i havasnda karars z ve perian kalmtr. Cenab- Hakk n ce ll i esmasndan ceml esmasna snmak her mminin iar dr. Cenab- Hakk, tayyip ruh-u insany i Kur'an- Keriminde kk yere sabit, ve dallar asumana ykselmi bir aaca benzetmekte ve tayyip kel imesi i le ifade buyurmaktadr. Yani tayyip ecere gibi olan kamil insann as l ve kk olan ruhu insanisinin yani gnl noktas nn sabit olmas ancak as l deryas iyle temasa gemes i ve kalbi i inde Hakk n sohbetini duymas ve bu ilh denizin ahlk ve s fat yle mtehall ik ve muttasf olmas i le veya bu derecede Allaha bir yak nl k bulmasa bi le

Divan- Sreyya

25

daima Cenab- Hakkn cemli esmasnn i lhamlarna mazhar olmas suret iyle mmkn olacan ta l im buyurmaktadr. u halde, Pene-i l i Abaya ve s r lar ndan olanlara muhabbet ecere-i tayyibe ve mbarekeden maksut ne idini anlamaya ve Kurb-u Hakk ve l ikasndan hissement olmaya vesi ledir. ecere- i mel'une ve habise ise , Yezid'e ve onun gibi fena tynette olan ve Pene-i li Abaya ve s rlar ndan olanlara muhabbeti olmayp hyanet edenlere iaret olu meyli olanlar ebed bedhaht r lar.} Hz.Sreyya'nn muzmer-i ztrefika- muhteremeleri Hz.Hatice- i erfe Atiyyetullah hanmefendidir (ki aere-i mbeereden Hz .Sait ve Hal i t ibni Vel id torunlarndandr) Muzmer Zt diye Cenab- Hakkn akndan belirip Cenab- Hakk'a cezbeden hsn ve simaya denir. Hz.Muhammedin muzmer- i zts i Ebubekir-i S ddk Hazret ler i ve Mecnunun Muzmer- i zt s i de Leya olduu gibi. te bundan dolay Hz.Sreyya'nn muhterem ref ika lar Hz.Hat ice At iyyeul lah int ika l edince Hz.Sreyya'da Cezbe- i Rahman zuhura gel ip derhal Posta ve Telgraf Nezareti mecl is i idare za lndan ist ifa ederek drt sene bir mddet le emsal i grlmemi bir r iyazatta bulundular. Bu r iyazet eklini anlamak i in Hz.Sreyya'nn drt sene her gn sim {orulu) bulunduunu ve her iftar vaktinde it ii ve yedii 250 gr.m gememek zere suda pimi pirin, fasulye.. . g ibi eyler olduunu ve zevkl i gnlerinde yzbin ve zevksiz gnlerinde ise yzyetmibin "Allahl Kahhr" ismini zikretti ini ve geceleri iki saat kadar ancak uyuduunu, fer izden baka nevf i le de devam ederek ibadet eylediini dnmek kfi gel ir. Hergn, insan birka yzbin "Allahul Kahhr" ismini nas l z ikredebi l ir? Ne zaman ve ne de insan gc it ibaryla mmkn yani muhal ender muhaldir, tabi dnce-sine kar cevap udur: Yksek riyazet yapan evliyada vcud zikri zuhur eder, dil deil, vcud zkir ve d inleyic idir. Bu tecel liyata mazhar olmayan bunu ak l mertebes inde gayr- i mmkn diyecei tabi i ise de bu hal, manev olan sa l iklerin fi ilen malumu ve tasdikidir. Terk- i dnya, terk-i ukba, terk- i hesti ve terk-i terk hal ler i i le mtehakkk olan Hz.Sreyya 1 Terini evvel (Ek im) 1319 dan, tarih- i intika ller i olan 1339 senesi Nisannn i lk gnlerine kadar geen kemlt devres indeki hayat mecaz iler i i inde gdalarnn ne olduunu anlamak iin son gnlerinde 24 saatte suda halanm bir rafadan yumurtas olduunu sy lemekle iktifa edil ir ve buyururlard , "Fart- r iyazetten midem fazla kabul etmez." Bu hle ramen merdivenden inerlerken gcrdad n ve kametlerinde bir ir il ik bulunmadn sylemek zindel ikleri dereces ini i fadeye kf i gel ir. D ik ve keskin bir nazara, fasih bir l isana, ce l let ve celdetle mtemayiz bir beyan ve tavr-u edaya sahip idi ler. Zahir ve batn i faya

Divan- Sreyya

26

muhta olanlara hayat ve ilh il im sunarak ve bahederek manev ev ltlar n ihya edip onlar medyn u kran ederdi. Hz. Sreyya'nn yksek manev sohbet ve iratlar ndan bhakk n hissement olanlar arasnda Haf i, Sar Er Hsn Ceyhun, Lt f Gerek ve ben Mehmet Al i zkarde'in zikredi lmesi bir vazife bil inmitir. Hafi , Hsn Ceyhun ve Lt f Gerek vefat etmilerdir. Gzel hat ra ve sohbetleri kendilerini sevenlerin kalblerinde mahfuzdur. Kadn manev ev ltlar ndan Naciye Karatekin,Zeynep Birkan, byk ve kk iki Fahriye ve Begm zkaredet ir. Naciye Karatek in, Zeynep Birkan ve Fahriyeler vefat etmi lerdir. Hz. mam- A l i buyurur, "Evltlarn z yaadnz zamana gre dei l, onlarn yaayacaklar zamana gre yetitir iniz ." Hz. mam- Hasan ve Hz.Hsey in'de grlen i lahi seciyye ve mezy Hz.mam- Ali 'n in e linde nas l yetitik ler ini ispata kfidir. Hz.Hseyin' in 30 kadar e li s ilh kul lanan mam- A li kanndan olan ref ikleri i le Yez idin 4000 ki il ik mzrak l , oklu ve kl l kuvvetine kar 4 gn nas l arptn ve l i anna layk bir ce ldet ve azamet ile Kerbela'da izhar- satvet eyledii malumdur. K ll , mzrak l ve oklu kuvvetlere kar arpmay mam- A li Hazretlerinden renmemi olsayd mam- Hseyin Hazret ler i Kerbela'da o byk yararl nas l gsterebi l irdi. Demek ki zamann il im ve kuvvetlerine gre genl iin haz rlanmas icabeder. Yine Hz.mam- A li buyurur, "nsann erefi il im ve edep i ledir, mal ve nesep (soy) i le dei ldir ." Tekraren sylenir. Yani peygamberin veya velinin ou veya torunuyum, zengin adamn ev ldym diye bakmamal , kendi zati mez iyyetine dikkat edi lmelidir. Bu cmleden Hz.Sreyya buyurur, "ki olum oldu biri Dr.Fuat Sreyya Paadr, tp tahsil ini stanbul'da yapt . Dieri Mnir beydir. Galatasaray mektebini b it irdikten sonra Lozan'da yksek Hukuk tahsilini yapmtr. Zamana gre genl iin yetitir ilmesi b ir memleket borcudur." Dr.Fuat Sreyya Paa Kadky de Moda taraflar nda oturmu ve senelerce memleketimiz insanlarndan hissesine denlerin hasta lk zdraplarna derman olmutur. 1939 senes inde vefat etmit ir. Mnir Beye gelince Bern ve Madrid maslahatgzar olmu Atina ve New York bakonsolosu olmu, en son vaz ifesini de Haric iye Protokol Umum Mdr sfaty la grm ve 1932 de vefat etmitir. Hlen hayatta Dr.Fuat Sreyya Paann Kudret sfendiyar Bey ismindeki o lu vardr. Makine mhendis idir , tahsi l in i Almanya'da yapmtr. Hz.Sreyya'nn torunu olan bu zatn Ahmet Bey isminde bir olu olmu kimya mhendisi yetimi ve evlenip Fuat Emin adnda bir olu olmutur k i Hz.Sreyya'nn torununun torunudur. Ahmet Bey hlen 35 yandadr.

Divan- Sreyya

27

Merhum Dr.Sreyya Paann Fatin Bey isminde bir olu daha olmu, e lektr ik mhendisi yet imi ve 1957 de bekr olarak vefat etmitir. Haric iye yksek memurlarndan merhum Mnir Bey in At iye Hanm isminde bir kz olmu, onun da Seluk Hanm isminde bir kz olmutur. Hepsi yksek tahs il i le m-zeyyen ve mamurdurlar. O halde bugn yeryz insanlar dnyay brak p baka seyyarelere sefer i in hazrlanrken memleketimiz genl iinin de o seviyede bir irfan ve kudret le yetitir i lmesi elbette bu memleket in borcudur. Neden bu kadar ak bir lisan i le manev iyat dahi byle a k yaz l yor ve ret il iyor diye sorulursa cevap udur: Doru bilgi, hayattr . Doru reti len bir ey i in insan dikkat li olur, yoksa bouna bir k ibir ve uup iinde ka lr; tak l it nedir, tahkik nedir bil inmezse nice ziyanlar kars nda kalnr. Bu hususta Hz.Mevlana Cellett ini Rumi buyurur, "Senin eline Hz.Alinin zlfikar derse ne yapabilirs in, onu kullanacak Hz.Al i'nin bile i nerede? Hz.Nuhun gemis i el ine geerse ne yaparsn? Hz.Nuh gib i bir gemic i nerede? Evl iyann i lmi el ine geerse ne yaparsn? Onlar n i lh ahlak ve s fat nerede? Bir szle ucb ve kibrinden ge ey kh ki i." O halde Mesneviyi veya Fususu okuyup kendisini veli dnen kibir ve ucupta kalmasn, tak lidi b rakp tahkike gayret i olsun. Bu da manev makamattaki ha ller iy i bi linirse ve insan o hal ler bende yoktur diye anlarsa kibrinden ve ucubundan kurtulur, tehl ikeye dmez. te bundan dolay bu nszmzde, bu bi lgi veri lmekle bu gibi takl it yol larna sapmamak, ucub ve kibirden kurtulmak faydas salanmtr. E lbettek i ehl- i bas iret i in pek byk krdr. Bir de u ilvenin yaplmas pek yerinde grlmtr. Evl iyann ilh b ilg iler i "Maz- Kur'an"dr . Bu bilg iye, faydaszdr, efsanedir, doru de ildir , diye dnen syleyen ve inkr eden e lbettek i z iyanda ve karanl k ka lmt r. Hakikat- i insaniyesini anlamadan, nerden gelip g itt iini anlamadan ve renmeden bu dnyadan (ki i lhi i rfan iin buraya gelmitir) cahi l ve biare g ider. lmden sonra kar laaca korkun hayat safhalarnda ar r amma i iten gemi olur. Fani seyyarelere sefer iin k olan, fen bilg iler i ve kuvvetleri kanat lar i le uan insan bugn bu gayrette can feda edercesine a l mak akna derse hayret etmemelidir. Z ira Cenab- Hakkn Kur'anda buyurduu u; "Biz insan emrine yerde, denizde ve gkte olan kuvvetleri msahhar kld k" i lh buyurtusu eserlerindendir. nsanda e lbettek i bu ak zuhur edecektir . phes iz ayan- takdir ve krandr. u kadar ki insan seyyarelere sefer etmekle kendisindeki fani l ik s fatn ref edemez.Halbuk i evl iya i lh a leme sefer ve anda Cemal-i Hakk grmek suretiy le

Divan- Sreyya

28

yine bu halk alemine dnmekle Hakk i le Hayy- ebed sahibi oldular, fani l ikten kurtulmu lardr. Ne dnyada ve ne de ukbada kendi ler i iin endie ve korkular kalmamtr. Hakkn ebed sulhuna mazhar olmu lardr. ("Selmm kavlen mir Rabbir Rahm" srr ) (Yasin Suresi 58. Ayet) Evl iya daha bu dnyada hayat- cavidaniye ( lyemud) ve sermediyyeye (sonu olmayan, sonsuz) mazhar olmu lardr . "yi amma herkes vel i olmaz" szne de cevabmz udur: "Herkes vel i o lamaz amma evl iyann ilmi ve hal i inkar edilmez ise ve onlara di l uzat lmaz ise onlarn gnl ho edi lmi olur. efaati (olan) bu ilh taifenin ("Ulike hzbul lah" srr ) (Mcadele Suresi 22. ayet) memnunluunu kazanmak da az i ve gzell ik say lmaz. Byk bir it ir. lh a leme kadar g idilmese bi le asl yani i lh alem iin hasret lik duymak ve "acaba gidebi l ir miy im?" diye hayatta bir an olsun kaale a lmak en byk bir sevdaya ynelmek olmu olur. Bu hal lm olmaz, hayat olur. Ebed hayatta, saadete bir hak ik namzet lik olur, az kr mdr? Doru bir dnce srat- mstakimdir, hidayettir, demekle ikt ifa edi lir. Z ira dorular seven dorular i le har olur ve ebed hayat saadet ine mazhar olur. Ehil ve nasibedar olanlara bu bilg iler sonsuz kymetl i ve ihya edici , olmayanlara da bir gna tesiri ve deeri yoktur. "Emaneti ehline veriniz" diye Cenab- Hakkn Kur'an- Keriminde buyurduu s r budur. Yani maddi ve manev bilgi ve vazifeler ehl ine veri lmek adalet ve sadakat, veri lmemek de hakikate ve dorulua zulm ve hyanett ir. Hz. Sreyya'nn muzmer- i zt s i refika- muhteremeleri Hat ice Atiyyetul lah olduu i in divan- mbareklerine Hat ice Atiyyetul laha olan (O simadan beliren) i lh ak izhar ve i fade suret iyle riyazet ler inin 4 nc senes i sonlarnda 15 Haziran 1319 da balam oldular ve ayn sene i inde 1 Terini evvel 1319 da sohbet i Hakk'a mazhar olup menz il - i fakre erdiler ve erdikler i i lh makamat d ivan- erif ler inde tarih leri s ras i le ilh b ir l isan ile natk olmulardr. O halde Hakk'tan gelip Hakk'a rucu eden zat i evl iyaullahtan Cenab- Ahmet Sreyya'nn bu divan- erifini okuyacak lar i in ilh a leme rcu dev letine mazhar olan zat bu vel iyullah ile bir kerre daha kahiriyyet ve kadir iyyet s rlar na sahibiyyetin ne manada olduu fi il iyat ile tekrar bi linmi olacakt r. Hz.Sreyya buyurur, "Btn evl iyaullah kendilerinde kudret tecelli ettike, kendilerinden kudret zahir olup bil inir yani kudrete tabidir ler . Sultan bdlkadir i Geylan i le bendeki hle gel ince; Kudret bize tabidir, arzu-y i lh bizde byle iler idir, bu mertebede zuhur etmi vel ler in adedi yediyi gemez Bu zamanda "Gavsul Azamu l Muazzam" ve "Sahibur Rahman" benim. Ekser zamanlarda zamann sahibi vels inde kutb-u vcud s rr zuhur eder. Hz.Abdlkadir i le bende "Gavs'l Azamul Muazzam" ve "Sahibur Rahman" sr lar zuhur etmitir. Bu srlarn zuhuru enderdir. , drt asrda bir byle b ir zuhur olmaktadr . Mehudat- manevyemize gre benden sonra benim gibi bir zuhur muhal ender muhaldir.) . nk sona bir ey kalmad." Hz.Sreyya divannda, "Vcud-u mukaddesin mabudu yoktur." buyurur.

Divan- Sreyya

29

Bunun izah udur : Ruh-u zaf iye yani Muhit- i Nur-u Muhammede, "Vcudu Mukaddes" veya "Vcudu Akdes'l Mukaddes" denir, ki b ikll i Cenab- Hakk'ta mahvdr. Vcudu, s fat ve efa l i feyiz leri (kemlt mertebeler inde) bikl l i Cenab- Hak'a muzaft r. Bu alemde tearuf, kemlt bak mndan Hakk'tan Hakka'dr. Hakk ve i lh a lemdir. Halk alemi yoktur.("Er rahman allemel Kur'an" srr ) (Rahman Suresi 1. ayet) budur. Yani; Rahman Kur'an rett i. Burada Kur'andan murat : "Vel Kur'an ziz zikri yani zikreden Kur'andr" ki , "Ruh-u zafi"dir ve bir ad da "Kalem"dir. Daha ak dey ile , "Vcudu Mukaddes" ismiyle grnme ve tearuf, Hakk'tan Hakk'adr. Hakk n ise Allah' yoktur . Allah olan kendisidir. Ruh-u zaf i i le z inde gnl nokta lar da bu srdan hissementtir. Netekim mam- Ali , "Ene Kur'anun Ntk yani nutk eden Kur'an benim." buyurmaktadr. te vcudu mukadddesin mabudu yoktur s rr budur. Yani "Cenab- Hakk ltfen ve tenezzlen her an ruh-u izfi ile yani s fat zatyyeti Cenab- Muhammediyye ile mehudiyyeti di lek buyurmutur." Bu grnme Hakk'tan Hakk'adr. Bu teekklde mahlkat ve gayriyet mefhumlar b ir szle iki lik mefhumlar yoktur, vahdet a lemidir , tamamen ilhdir , yani bu a lemin mahlukattan ve misal lerden tenz ihi gerekir. Bu a lemde ancak i lh kemlt vardr. Cenab- Hakk zuhur yapm btn i lh esmasnn kemlt feyzlerini ruh-u izaf ye ve dolays i le ruh-u izaf i le zinde kmmeli ervaha (ruhlar, can lar) sunar (buna, "zat baht mertebesi" denir) ve fakat Vacibl Vcud olma feyzini sunmaz, sunmad ndan Cenab- Hakk'a vcud, s fat ve kuva (kuvvetler , takat) bakmndan kemlt feyizler ine muhta olmak durumu kmmeli ervah ( ruhlar , canlar) i in kemekn (esk iden olduu g ibi) dr. te Allah Allahl n kimseye vermez sr r budur; ve fakat bu alem vahdet a lemi olmas ndan bu alemin sakinleri Vacibl Vcud Hazretler inin emriyle s rr ulhiyetten mtekel l im olurlar. Z ikirler i, "l mevcude i ll ene," "l mabude il l ene," "l maksude il l ene, dir . Bu z ikir ler i Vacibl Vcud Hazret lerinin makbul ve emriyledir. Zira bu alemde tearuf A llahn kendisinden kendis inedir. Bu a leme ermeyene bu a lemin dini yasaktr. Nitek im Hz.Ahmet Sreyya Emin buyurur: "Hangi din u mezhep ehlinden ola din im yasak."

Divan- Sreyya

30

Bir sz le ik il ik lisan bu a lemde irktir. te bu srra iareten Hz.Sreyya buyurur:

"Kim ki terk etmedi Allah di linden komad Ona mrik deni lir arif- i b il lah olamaz."

te vcudu mukaddesin mabudu yoktur s rr i in daha bir ik i sz i lve edi lmi oldu. Netekim Cenab- Ahmet Sreyya Emin Nur-u zat a lemi lisanndan natk olarak y le buyurur: "Men neyim hiem fakat manen neysem oyem Fehm idrak etmedinse szler im terih edem Vir kulan a gzn can yrekten dinle ki Mucidi eya ve a lem nuru zat- mutlakam em u g u dest u pay a ikan u ar ifan ey- i ahar zan edp kanma Sreyya o menem Halikin mahluku mahlukun acep Hallaki kim Men oyum ki o ki menem aynem vcudem l cerem Korkmazem hibir mekirden men ki hayrulmakirin Her kelm sylerim as la tereddt etmezem." Bir de Alemi lhnin bir ad: "Alemi Ahf"dr. Hz . Sreyya'nn {Ezahfa, Fakirl Hakir Elhac Ahmet Sreyya'l Kadiri} bal k l derviane nutuklar s rr- ahfa aleminin i lahi l isandr. Bir de Hz.Sreyyann divan erifinde geen: "Nar nirann Sreyya deheti h it ir bana Sormazam tahls i cana are ve imkan nedir Ehl-i narm ya ki cennet hep msavidir bana Heri bad abada dalmlar i in niran nedir," Veya "Bana istersen kfir de zahid ben demem Allah Esas ah u canm men annin men demem hi ah" Veya "Zahida mefruz o lan Allaha iman etmezem Maye-i as lm esasm ana dmez ba eem" Veya "Yahu dedi im sz lere zinhar kaplma Zira kal rsn ebed havf u hatarda" Veya "Allah dediin eye Sreyya boyun emem Terk eyledi im Allah iin eyvah demez oldum" Veya "Tasarrufu kudret idam u icad ite i anda Ann ashab ba emez bil in ahkm- Kur'ana Brnmez k isve-i d in u kitaba ol d il ashab Temellk ey lemez zahid g ibi eltaf sbhana

Divan- Sreyya

31

Bundan n nolur fetva verirse kfrme zahid Glistan eylerim bil lah ko t ksn ka'r nirana" g ibi kelam dehetaver ve muazzam nnde bi linecek udur: Bu gibi kelm, teslimiyet ve irfan makamat nn en ykseklerine eren vel iyul lahn lisan olup bu ilh makamata ermeyenlere memn ve erenler i in Hakk katnda makbul ve muteberdir. Bu hususu inkr ve red ilh ir fandan nas ipsiz l ik olur. Sohbet-i Hakk'a mazhar olmayan bu birka ak lama satr n zevk ile anlayamaz. ("Kim tatmad bilmedi ," s rr . ) Bundan baka u birka szn daha i lvesi byk bir uyank l mucib grlmtr: Hz.Sreyya'nn int ikal ler i tar ihinden bir ka ay evvel manev evlt larndan bir Ms r prenses i hanm, kendiler ine u r icada bulundu , "Efendim, benim biri stanbul medreselerinden yetimi stanbullu ve dieri de Camil Ezher'den mezun ik i hocam var. stanbullu hocam siz in yksek manev szlerinizi anlamadndan s ize kar di l uzatyor ve zndk mdr, kf ir midir? diyor, ne olurdu ona manev bir iaret gster ip onu delletten kurtarsaydnz." Hz.Sreyya prensese, "st ihare yaplsn, Allahtan kimim sorulsun." buyurdu. Bunun zerine Msr l prenses konana dnnce u i lham alm, "Ben neden stanbul lu hocama istihareyi yapt raym, kendi Msrl hocama bu i i yaptraym" ve 70 yandak i Yusuf Efendi adl hocasna ist ihareyi yapmasn sylemi. Yusuf Efendi Muhyiddini Arabi Hazretler in in eserlerindeki tar ifat dahil inde istiharey i o gece yapm ve uykuya dalar dalmaz dil i aadaki cmleyi ve yeti okuyarak uyanm. Cmle udur, "Es Sreyya srrm min esrarillahi ve kemln min kemli llahi femenihteda bihi ihteda yani Sreyya Allahn sr larndan bir srdr ve kemllerinden bir kemldir ona ittiba eden (uyan) doru yol bulur ." Ayet udur, "Femen arada an z ikr ve nahuruhu yevmel k yameti ma, yani kim zikrimden araz ederse onu kyamette m olarak har ederiz." O halde Sreyya ismindeki zik irden araz eden o is im "Allahu Ekber" isminin sureti olmasndan Hakk'n ismini zik irden araz etmi gibi kyamette ama olarak hasredileceini Cenab- Hakk bu ist iharesinde Yusuf Efendiye ta lim buyurmu oldu.Yusuf Efendi bunlar yazp prensese verdikten sonra yle demi: "K z m, imdi bana Hz.Sreyya'y z iyaret vacip oldu ve prensesle beraber Hz.Sreyya'ya gidip e lini ptkten sonra ist iharesinde okuyarak uyand cmle ve yetin bir suret ini vermi ve ayn gn fakirler i ben Mehmet Al i zkarde, Hz.Sreyyay z iyaret ettiimden bana da o cmle ve yet i yazdrp cereyan- halden bi lgi verdi inden manevi yaz larm arasnda saklad m bu bi lgiy i aynen burada yazm oldum. Bir de uras b i linmelidir, k i Peygamberimiz Cenab- Muhammed biz ler i , Hakk Telann knh zatn ve azametini dnmekten men buyurmutur. Vacib l Vcud olmak feyzi nedir? Kudret vcuda nasl taal lk ediyor da vcut her ekl hal i a labil iyor?

Divan- Sreyya

32

Bu nokta lar, Vacibl Vcud Alemi esrarndandr Cenab Hakk bu sr lar ndan kul lar na feyz sunmuyor. Nas l k i , knh zatnda giz li kalan esma-i mmtenias feyzlerinden de kullar na sunup bilg il i edinmiyor, Azameti i in feza sonsuzdur. Bu sonsuz meydann sahibini vcud bakmndan dnmemiz beer havsalamz d bir it ir. Sonsuz byk demekle ikti fa edi l ir. Zira Cenabn Hakk bu anm kul larna ispata muktedirdir.Biz kul lar ise bunun aks ini ispat edemeyiz. te, memat ve hayat, zulmet ve ziya, yanl b ilg i ve inkr, doru bilg i ve ikrar, dier deyi le iman ve kfr,fena ahlk ve cehennem, gzel ahlk ve cennet.. . . hepsi Cenab- Hakk' n ce ll i ve cemli esmasnn sarndandr k i h ikmet i ve bir li i nianlarndan olup her ey z dd ile i lminde mevcut ve kudret i ile vcudda ayana koyup gstermekte ve retmektedir. "Huvallahul kahhar velgaffar. Lehu mlks semavat velard yuhyi ve ymit ve hve ala klli ey'in kadir - O kahhar ve gaffar olan Al lah'tr . Gklerin ve yerin mlk O'nundur. hya eder ve ldrr ve O hereye Kadirdir ." {Sras ge lmiken Vahdeti Vcud hakknda ik i szn i lavesi fa idel i grlmtr: Vahdet-i Vcudu red ve inkr edenlerin red ve inkr, anlamadaki noksanlarndan iler i gel ir. Yani Vahdet-i Vcud dey ince yaratlm btn mevcudatn (vcud ve kuvasn n) Hakk'tan has l olduu ve hakikatte cmlenin vcud ve kuvasnn Hakk'a ait bulunduu hak ikatinin tasdiki anla lmaldr ve fakat Cenab- Hakk n mut lak vacib vcudunu yarat lm mevcudatn mmkn vcuduyla k yas edilmekten tenzih edi lmesi icab eder. Kul vcudunu, Cenab- Hakk dilerse, grnen vcud dalgas ekl inde teki l ve irae (gsterme) ye ve onu grme, i itme, sy leme, bir szle bi lme, anlama, renme ve retme ve yapma kuvvetleri i le feyizmend k lmaa ve hayat sahibi yapmaya muktedir olduu gibi onu grnmez vcud dalgas ekl ine koyarak hayat neesi tatmaktan ve sz edi len i lh kuvvetlerden fey izmend olmas ndan mahrum ede-bi lir. O halde Vahdeti Vcud ifadesinde Vacibl Vcud, teekkl (k i Hakk'ttr) ve Vacibl Vcud'dan hs l mmkn vcud teekkl (ki halktr) anla lmak icab eder. Hakk, zahir ve muhittir. Halk ise, btn ve muhatt r.

Yani Hakk, halk sarmtr. Hakk, d ve vacib vcuttur. Halk, i ve mmkn vcuddur.

Divan- Sreyya

33

Vahdet- i vcud manas nda halk vcdunun da dahi l olmas halk n vcudu da hakikatte Cenab- Hakkn mal ve mlkdr. Yani Hakk n vcudundan gayr ,- halk n kendisine mahsus ve mstak il b ir vcudu yoktur- hakikat inin anla lmas iindir. O halde Vahdet- i Vcud ifadesinin Hakk ve halk s r larnn hakikatte Cenab- Hakk'tan grndn ve halk s rr n n Hakk srrna tbi bulunduunu ta l im eylediini b i len elbette k i, vahdet- i vcudu mnkir olmaz ve bu hak ikati hakkel yakin bi len Muhyiddin-i Arab Hazret ler i gibi kmmeli evl iyaya tan etmez ve onlara muhalefet etmez ve hak ikat nuruy la mnevver olmak devlet inden mahrum olmaz,} htar: unu da ilve etmek lzmdr, k i bu n szmz "Akln derecelerine gre konuunuz." mealindeki Cenab- Muhammedin ikaz ve nasihati dahi linde idare- i kelm edi lmi ve hakikat, marifet, tar ikat ve eriat mertebesindeki akl larn i lh alemden nasuta kadar vki tenezzlt ve idrak kabi liyetler indeki sonsuz ihatal , z iyal ve geni halleri ile sonsuz, ihatas z, karanl k ve dar haller i kle alnarak her e it anlatlar yaplmaa dikkat edilmit ir. Mahz- lutf-u Rabbanidir . Bir de ruh hakknda birka szn sylenmesi yerin de grlmtr.Cenab- Hakk Kur'an Keriminde peygamberimize Ruh iin soranlara, "Rabbinin emrindendir syle," buyurmaktadr.Yani Ruh, alemi emirden olup, gayre hayat vermekle Cenab- Hakk tarafndan fey izlenmi bulunmaktadr. Ve yine Cenab- Hakk Kur'an- Keriminde," i lmi az olanlar ruhu bilmez," ihtarn yapmaktadr. Manas , kul larndan hangilerine faz la i l im Hakk verirse onlar bilebil ir ler. Ruh, kudret i ilhiyyenin mahal- i tecell isidir. Mesel Ruhu ekmel olan Ruh-u izaf, "esrar- rububiyyet" ve "esrar- uluhiyyetin" mahal-i tecel lis id ir. Esrar- Rububiyyet diye i lh esmann mkevvenattak i yani k inatta mevcut ve mahlk btn ruhani ve c ismani teekllerdek i tasaruflar s r lar na denir. Esrar- uluhiyet de ,her bir ism-i i lahiden grnen msemmann yani Cenab- Hakk'n olduunu zat ndan zatna ayan buyurmas s rr d r. Halk aleminde bu "esrar- rububiyetin" ve "esrar- uluhiyyetin" ayan olduu mahal de "Ruh-u i lh" i le z inde olan kmmeli ervah yani byk peygamberlerin ve byk vel lerin insan ruhlard r.Bundan dolay emr- i Hakk i le byk ve l ler rububiyyet ve uluhiyyet s rlar di l inden tekellm ederler. Mesel, b ir vel iyullah rububiyyet srrndan nt k olduu zaman bil farz, "Gne benim ve gneten sdr o lup eya zerine sri olan hayat asar fey izler i bendendir" der ve uluhiyyet srr l isanndan nat k olduu zaman, Evvel u ahir u kerim benim, Hallakul mtel benim - Evvel, ahir ve Kerem sahibi benim ulv yarat c benim der.

Divan- Sreyya

34

Bu vel iyullahn bu e it kelm ilhada veya irke at fedilmeyip i lh tearuf icab emr-i Hakk i le sudur da olduu bi linip ikrar suret iyle as lmz olan ilh a leme rcu i in himmet l i olmak ve inkr suretiy le hakikattan mahrum olmamak hususuna dikkat li bulunmak icap eder. htar: Vas-l Hakk olmadan, "s rr- rububiyyet" ve srr - uluhiyyet" lisanlar i le tekellm yasaktr . Manev edebe dikkat etmeyen cezalanr. Hz.Sreyya uhud-u hak ik sahiplerinden olup "Akl- Kl" makamat na (k i cellet ve fahamet mertebeler id ir) sahiptir. "Hakikatl Hakayk" ve "Kitabl Vcud" sahip ve mal ikidir. Hakikatl Hakayk n mercii , Vacibl Vcud Hazretler idir . "Yemhullahu ma yea ve ysbit - Allah di lediini mahveder, dilediini tespit eder" (Ra'd Suresi 39. ayet) yeti s rr i le mtehakkktr. Yine Hz.Sreyya buyurur, "Zat evliyaullahn cesetleri toprakta kalmaz. Hz.Muhammed, Hz.mam Ali, Hz.Abdlkadir Geylan ve ben byleyiz; int ikal imde cesedim krk gn toprakta kalr, krk nc gn gecesi sabah vakti ruhum, cesedime "gel bana" der ve c ism-i maarruh olarak sair olurum." Hakikaten Hz.Sreyya'nn intika l inden 19 sene sonra vefat eden olu Dr.Fuat Sreyya Paann tabutu ai le merkadine konulurken Hz.Sreyya'nn tabutu a ld ve bak ld tabut bombo ve tertemiz grld. s lm dini ce l il in i , namaz ve oru.. . . . g ibi birka fera izi (Al lah'n farz k ld ibadetler) eda borcu i le tahdit etmek isteyenler ve onu manii terakkidir d iye dnenler veya onu kendi ler ine lehte veya aleyhte siyas maksat lar i in a let etmek isteyenler ve bu dini btn hakayk i le Hakk i le hakkkal yakin bilmi olan evliya- izam hazerat na dil uzatp onlara kar ist ihza c inayet ini kendiler ine det etmi olanlar bi lmel idir, k i Kur'an ve evliya, s iyaset f r ldak larndan tenzih edi lmelidir. Kur'an , A l laha kar olacak it ikat bi lgi lerini vermi ve Hrist iyan dinindeki baba , oul ve Ruhl Kuds g ibi ahs olarak dnlmesinin btl olduunu retmidir . Zira bu ahs birbir ine tbi ve muhta deilse, Al lah olmas lz m, ki Allah birdir hakikat ine muhalif tir ; yok bu ahs birbirine muhta ve tbi ise , muhta ve tbi o lan Allah olamaz. O halde bu dnce de bt ldr. O halde bu tesl is in butlan (bat l olma, bo ve abes olmas) byle aikr olduktan sonra Hr istiyan dininin mensuplar anlamaldr , k i hi lkat a lemi teki lt nda, "baba", Kaleme yani Ruhi lhye, "oul" da i lh zaman tert ibine gre grnen peygamber ve ev liya ve daha grnecek evl iya gnl noktalarna iarettir.

Divan- Sreyya

35

"Ruhl Kuds" de Cebrai l'e yani Peygamber lere i lahi tebl igat yapan melikeye iaretti r. Ruhu i lh teki lt , mel ike teki lt , enbiya ve evl iya, i lh kemlta sahibiyette Vacibl Vcud Hazret ler ine muhtatr lar. Cenab- Hakk, baba, ana, oul, evlt ve kar ittihaz etmemitir. Vacibl Vcud alemi teki ltnda by le tert ibler yoktur. Binaenaleyh Cenab- Hakk mahlkat iin dnlen baba, ana, kar evlt gibi ha lk tekilat ve tertibatnn ist i lzam ettii domak ve dourmak haller inden m-nezzehtir , birdir, eriki ve naz r ve kfv yoktur . rade birdir, Cenab- Hakk'a aitt ir. "Kyamete yakn sa Aleyhisselm yer yzne yine gelecektir" den maksat, bu hakayk iki kere ik i drt doru anla lp tasdik edilmesinden ibarettir, "Kyamete yakn Mehdi gelecektir"den maksat da, Cenab- Hakkn btn yeryz insanlar kalblerinde "El Hadi" ismiyle grnp hidayet-i umumiyenin zuhura gel-mesinden ve tecell i etmesinden ibarettir. Bu zaman da pek yanamtr. s lm dininde de doru bilgiden sapanlar vardr: i ilerin, A lev lerin ve baz Bektaler in: "Ali Allahtr." Hulefay- Ridin'den Ebubekir , mer ve Osman hazerat na tan etmeleri , sevmemeleri ve Alev kylerimizdeki sakinlerin "Muhammed, Al i'nin el indeki nbvvet yzn ald, as l peygamber Al i'dir ." Netekim, mirata, "Muhammed Allah , Ali eklinde grd ve Ali de parmandaki nbvvet yzn gsterip bendedir," dedi , sz ve it ikad hep dellettir. lh ilme asla uymaz. Bu it ikat lar i le Hz.Ali 'ye yaranacak larn mit ediyor larsa ve Bekta lerin, "biz Aye'yi sevmeyiz, Ebubekir, mer ve Osman'a ta'n ve sebt ederiz, muhabbetimiz yoktur," eklindeki beyanlarda bulunuyorlarsa hepsi edep d ve del let olup , Hz.Ali 'yi gcendirdik ler ini b ilmeleri lz mdr. Hz.Ebubekir , Hz.mer, Hz.Osman ve Hz.Aye Hz. Muhammed'in sevgil iler idir. Bunlar sevmeyenler, kendiler ini Hz .Muhammed katnda daha sevgi l iyiz , dnyorlarsa, bu bedebane hareket lerinden mes'ul olduk larn ve sevgi d kaldklar n b i lmeleri lzmdr. Tarihi vak'alarda Hz. A li da ima hakl ve l id ir . Vak'alar yaradanlar y ine Hz.Ali a f i le kar lar, ( itihatta yanlmalar , sebebi le ve fakat hepsi zah ir ve btn ceza grdler ve keder ekt i ler hakikat i de bi l inmek suretiy le.) Hz.Muhammed mirata Cenab- Hakk Hz.Ali ekl inde grd, dorudur. Hz.Sreyya da Cenab- Hakk' kendi zati s imas nda grmtr. Yani Cenab- Hakk arzulad ekil ve surette zat nurunu gstermektedir ve zat nuru i le beraber vacib (muhiti ) nurununda o an i in zat baht mertebesinde berk ve tecell ide bulunduunu da bi lmek laz mdr.

Divan- Sreyya

36

Bu i lh tecell i ba gz ile grlmez, s r gz i le yani gnln nur-u zat i le zinde olmas suret i ile (Nuru zat mertebesindek i gnln gz i le) Hz.Muhammed'in mirata Al lah A l i s imasnda grmesi , Hz.Ali 'n in Al lah katnda Hz.Muhammed'den i ler i bir makam sahibi olmasn ist i lzam etmez hususu da bi linmelidir. Cenab- Muhammed buyurur : Sadakat ehri benim, Ebubekir kapusudur. Adalet ehri benim, mer kapusudur. Haya ehri benim , Osman kapusudur. lim ehri benim, Ali kapusudur. Hulef-i Rid in denen bu drt zat Kemlt- Muhammediyenin aynalardr. Hz.Ebubekirus S dddk marifet kemlat na Hz.merl Faruk, eriat kemlatna Hz.Osman Znnureyn, tarikat kemlatn Hz.Al i Kerremallahu veche hakikat kemlat na sahipt ir ler. Hepsi "Vasl - Hakk"tr. Hakikat kemlt na sahip olan varis- i tamm- Muhammeddir, Cenab- Muhammed gibi ayniyyeti i lhiyyeye sahiptir. mam Al i, ah ve layettir. Cenab- Muhammed zlcenaheyn'dir . Hem nebidir, hem zat veld ir. Abdulkadir i Geylani Hazretler i,Cenab- Muhammed i in ,"Habib ve imam" yani "habibim ve imamm ." buyurur. Cmle enbiya ve evl iyann imam, Hz.Muhammed Mustafa Sultandr , ayniyyeti i lhiyeye sahihtir. {Hz.Muhammed'den sonra nbvvet s rran devamdadr. Velayet zuhurdadr . Varisi Muhammed veliler in nbvveti batnd ir. Bu nbvvet srr ezelden eriat, tarikat, marifet ve hakikat kemltndan nasibedar olanlar davet iindir.} Hlasa, Kur'ann retti i slm dininden maksat: Herkesin dnd Allahn kendisi ile beraber o lduunu kat' iyetle b ilmek ve insanda tecell i etmek tenezzlnde olduunu anlamak ve tasdik etmek ve ev liyann baz larndan ve bu cmleden Ahmet Sreyya Emin Hazretlerinden duyulan "Allah benim" sadasnn hakikatte Cenab- Hakk'a muzaf olduunu ve evl iya, i lh tearuf icab "ilh lisanndan natk olduklar n ve o l isan, Hakk indinde muteber ve emriyle olduunu" katiyetle idrak etmek ve kail leri o lan evl iyay tekf ire kalkmamak icap eder. Zira evl iya i lh icra i le hal ler ini her an u zaman ispat edecek haldedirler. Onlar taklit i le "Allah benim" diyecek takl it iler ve fr ldaklar daima hsranda ka lmak, zeli l ve hakir ve perian olmak mahkmiyetindedirler, hibir vak it i lh ha l ler ini

Divan- Sreyya

37

ispat kudretinde dei ldirler. Hakk n onlarda tecell is i o lmam ve ilh keml feyizler i inmemi, ki ispat ha l edebi ls inler. Bir sene evvel Almanya'da bas lm bir Almanca kitapta u cmleyi okumutum, "Artk insan Al lahna inanacak yer yznde kimse kalmamtr ." Bu cmley i yazann Muhammedi irfandan mahrum bir bilg is iz in olduu a ikrdr. Z ira insan Allah var diyenlere deriz ki : nsan Al lah deildir, amma insan ekl u ismiy le grnen Al lahn gayr deil ancak kendisidir . Mtecell i (grnen) birdir mecal i (aynalar) sayszdr . Yani vcud aynalar sayszdr ve fakat sonsuz bu vcud aynalarnda grnen daima birdir, o da Cenab- Hakk' tr. (Al lahn kendisidir) Kimdir o desin k i btn mahlukat ve bunlar meyannda mahlk bi linen insan Cenab- Hakk'tan botur. Mahlk bir tarafta, Cenab- Hakk baka tarafta m? Mahlk Cenab- Hakk'sz kyamda ise, kyam iin Cenab- Hakk'a muhta deilse hlika ihtiyac yok demek olur. Bu ise hakikate uymayan bir bi litir, b ilgi dei l cehild ir. Cenab- Hakk Kur'an Keriminde, (Fussilet suresi 54.ayet) "nnehu bikll i eyin muhit, yani Allah her eyi (zat ve sfat ile) muhittir ," buyurduu gibi ve (Talak Suresi 12.ayet) "Ennal lahe kad ehate bikl li eyin i lma, yani, her eyi ilmi ile de ihata etmi, olduunu tasr ih buyurmaktadr. Burada i lim, i lim ehri olan "nuru zatn" ("ruhu i lah"nin) addr , k i Cenab- Hakk Nur-u Zatn muhit olduu halde onun ile her eyi sarm ve muhit bulunduunu ve sfat baka tarafta ve zat baka tarafta olmayp, s fat nn zat i le beraber olduunun ve s fat zat i le kaim manalar bulunduunu ve her bir s fatndan mevsuf olan zati pakinin grndn ve cmle ilh esmasndan msemma olan yine zati pakinin grndn ve kinatta dnlecek her bir noktann ikt idar (Hakk'a nazar ile ) Hakk ile ka im olmasndan sonsuz olduunu ve u kadar ki Cenab- Hakk her eyden bir ismiyle grndn (tert ibi ilh s i ve arzuy- i lahsi icab) ve fakat cmle is imleri i le grnmesi yerinin insan olduunu bi lmek icap eder. "Hlsa, Mahlkat deni lince ve bunlar meyannda insan ka'le aln nca hepsi Cenab- Hakk ile beraberdir. Mahluk hlksz deild ir, beraberdir." "Hve maakm eynema kntm," yani , "nerede olsanz Hakk s izinle beraberdir," Kur'an hak ik bi lgis ine gre. Bu hakikat ler byle bir kerre daha tekrar edildikten sonra: vct dalgalarndan en mhimi ekil ve is im bak mndan insan olduunu anlamak lzmdr. nsan, " sm-i Cami" olan "Allah-u Ekber" isminin mazhar olmas it ibari le ilh tearfte en mhim olan insann olduunu ve Hakkn insanda kemlt i le grnmesi bakmndan ve insan as lnn Al lah olduunu Al lah i le hakkal yak n renmes inden ikan (yak in hasl etmek ve edi lmek suret i ile b il inmek) i le i lh tearuf mertebeleri icab emri Hakk ile "menem lagayre, el mlk li," d iyecek bir lisan celdete erdi ini ve andan duyulan bu lisann Hakk'a muzaf olduunu ve onu

Divan- Sreyya

38

yalanlamayan Al lah'n kendis ini teyit i in ona doruluunu isbat sadedinde ilh icras feyiz ler ini de kemlt mertebelerinden suna geldiini dnmek ve inkr ve kfr yoluna gitmemek her bir ak l n krdr, ki mahz lutfu Rabbanidir." Burada u ilvenin yap lmas pek yerinde grld, sy le k i: Bir gn sohbette Hz.Sreyya'ya Sar Er Hsn Efendi y le dedi, "Ben Al lah'n ilh varlk feyz lerin i bi le istemem, z ira Al lah isterse yine benden a lr . Asaleten feyizler kendisin indir, srf fakri daha zevkli buluyorum." Hz. Sreyya cevaben buyurdu, "Allah verdiini ger i almaz; o bykle yakmaz. lh tearfte kuldan grnen keml hakikatta Hakk' ndr. Kul bu durumda keml mertebeden Hakk'a kar acezl avciz durumda olduunu hakkal yakin b i lir, kulluunun da Hakk'tan Hakk'a olduunu Hakk ile bi lmi, iki likten gemitir. Hakkm dese sz Hakk'n, kulum dese sz Hakk'ndr, k ilik yok." Grlen btn eyadan her bir in in Cenab- Hakk tarafndan ancak bir i lh ismine mazhar k l nm olduu daha yukarda geen sahife lerde sylenmi id i. Bu bakmdan mazhar ve muzhir beraber olmas it ibarile dense Allah aa olarak grnd , bu ifade dorudur. Cenab- Hakk aatan, "Alemler in Rabbis i benim," hitabn duyurduunu Kur'anda okuyup bi lmemizle de bu hakikat mspet ve aikrdr ve fakat aa, Al lah grnd demekte yanl ve kfr vardr. Z ira aa asl dei ldir , asl n gsterdii , as ldan hs l bir vcud bel irmes idir , feri'd ir. Feri ise, asl vcuda get iremez. Bunun g ibi insan, Allah grnd tabir i de yani ve kfrdr. nsan as l dei ldir , asl olan Allah'tan hs ld r. nsan vcud teekkln varl ve kudret iyle vcuda getiren Cenab- Hakk't r. O halde Allah insan olarak grnd , demek ilh ilme tamamen uygundur. O halde insan, "Allah'a tapacak kimse kalmad" cmles inin dorultulmas ve Al lah' n insan ism u ekli i le grndn mazhar ve muzhir hakikatte Cenab- Hakkn kendisinden kendis ine "Abidiyyet" ve "Mabudiyyet" sr lar ile grnmesi tert iblerinden ibaret ol duunu ve bu ik i s r insanda keml mertebelerinden okunup, bi lindiine inanmak lz mdr. Bu hakikat i Hakk i le hakkal yakin bilmi ve ilh icra ile isbat h le muktedir olmu olan Ulu l-azm evliyaul lahn tekf irine gidi lmemesi ve onlarn ntk olduk lar i lh lisann Hakkn emri ile olduunu ve hakikatta kendiler inden beliren i lh l isan ve ilh icra Hakk'a a it bulunduunu bi lip Allah'tan gayri A llah' n yannda baka bir Allah veya mevcut bulunmad n by le yakinen anlayarak Cenab- Hakk' n kurbiyeti ve l ikas i in lutfunu di lemek kulun hak ik bir vaz ifesi ve uyank l olmu olur. Bu izahattan sonra kat'iyet le anla l r k i: nsan i lahi kemlta mazhariyet i ha l inde de vcud ve kuvvet bakmndan ve daima ve her an Cenab- Hakk n kemlt feyizler ine muhtat r ve onun "entml fukara," yani, "sizler fakir siniz," i lh hitab cmles i i inde ka lmaktadr.

Divan- Sreyya

39

Sorulsa, - "Hakk'a kar acezl avciz o lduunu bilen kimdir?" Cevab udur: - "Peygamberimiz Cenab- Muhammed ile kmmelini zati evtiyaullahtan her biri ." ve sorulsa, - "Cenab- Hakk i le akvel akviy yani kavilerin en kavis i olan kimlerdir?" Cevab udur: - "Peygamberimiz Cenab- Muhammed i le kmmelini zat evl iyaullahtan her bir i." Bunun manas , "Bunlar Hakk ile Hakk olmulardr, ayn l ayndrlar . Hakkn gayrisi dei ldirler. Onlara Al lah'n gayr i diye bakan ve bilen bu bak ve bi li kendis ine iblis ten bir miras olmu olur." Her ne dendi ve yaz ld , f ii l iyat ile grld ve bil indi mehul birey kalmad. Bu divan erif b ir hak ik s lik i, tasavvuf binlerce sahife okumaktan kurtaracak ve okusa bi le bu hakay k bu derece i leri ve ieri reneceine imkan bulunmadn anlayacak kadar zengin ve ihatal d r.Her ey i indedir. Birka husus iin hulasaten u bilg i veri li r , Hz.Abdlkadir Geylan'den Hz.Sreyya'ya kadar olan S rr- Kadir i s ils iles i udur: (Srr Kadiri s ils iles inden murad, s i ls i lede grnen her bir vel iyullah zamanna gre evvel gelmi olan vel iyullahtan irat grm ve Hakk' bulmu ve sonra gelmi olan irat etmi ve vasl Hakk etmi zevatn birbir ine olan zuhur s ras ile rabtas n gsteren cetvel in bil inmesinden ibarettir.) 1. Eeyh Gavsul zam Pr seyyid Abdlkadir Geylan, 2. Eeyh seyyid Abdurrazzaku l rak, 3. Eeyh seyyid Osman Geylan, 4. Eeyh seyyid Yahyaul Basri, 5. Eeyh seyyid Nurettin m, 6. Eeyh seyyid Abdurrahmanul Hasen 7. Eeyh seyyid Burhanettinil Mezencezen 8. Eeyh seyyid Muhammet Masumul Medeni 9. Eeyh seyyid Abdurrazzaku l Hamev, 10. Eeyh seyyid Muhammet Huseynu l zmiran, 11. Eeyh seyyid Ahmetl H indiyyul Lhur, 12. Eeyh seyyid Mahmutul Zengen Taleban, 13. Eeyh seyyid Ahmet Talebaniyyul Gergki, 14. Eeyh seyyid Ziyaettin Abdurrahmanut Talebani

(ki Kadir i tar ikati ce li lesinin 3 nc P ri sanisidir. Hal is iye koludur.) 15. Eeyh seyyid Bekr l Cezbi , 16. Eeyh seyyid Ahmet Sreyya Eminl stanbul

(ki Kadir i tar ikati ce li lesinin 4 nc ve son Pri sanisidir) 17. Eeyh seyyid Pak Muhammed Ali zkarde

(ki srr Mehdi sahibidir)

Divan- Sreyya

40

O halde srr- Kadiri s ils iles i cetvel ine gre Hz.Sreyya'nn mr idi , Kadir i tarikat cel iles inin 3 nc Pri Sanis i olan seyyid Ziyaett in Abdurrahmanut Ta lebani'nin (k i Bahaul lah i le hemzamandr) hal ifelerinden Seyyid Bekr'l Cezbi'dir. Hz.Sreyya bu mbarek hazrete 31 ya nda iken intisap etmi yed i feyzini tutmu ve 45 yana kadar manev terbiyesinde bulunmutur. Bekrl Cezbi kef i sahih ashabndan idi. Hz. Sreyya, mr it leri Bekrl Cezbi iin bir defas nda u ifadede bulunmu lard: "Bekrl Cezbi'yi Sultan Aziz Rodosa nefyetmiti, bu zat Rodosta b ir Cuma namaznda camide ayaa kalkarak cemaate hitaben, "Bugn Cuma namaz klnamaz, Padiah Aziz vefat etti, yerine yeni bir padiah veya devlet reisi gesin, ondan sonra Cuma namaz kl nr ."" Rodos valis i telgrafla keyf iyeti stanbul'dan tahkik etti ve i fades inin doruluunu grerek stanbulu haberdar etmi ve Bekr l Cezbi' n in stanbula ge lmesine muvafakat edilmi. Bir kere de Hz.Sreyya mrit ler i i in u bi lgiy i vermisti : "Bekrl Cezbi'ye intisabmn i lk senesi idi, kendis ine dedim, eyhim, Al lahn tuhaf i lerine hayret ederim, mesela hasta bir adam senelerce yatakta biare brakr; kendisi ve bakanlar nice elem ve zahmet ekerler ve sonra o hastay ldrr; hemen ldrse de bu eziyetler olmasa ne olurdu?" Hz.Mridi , "Neden byle yapyorsun? Al lah'a sor. Bakal m ne cevap verecek" der. Hz.Sreyya mridine, "nasl soraym?" diye sual edince, Hz.Bekr, "Gzn yum, dediini Allah'a i inden sor" der. Hz.Sreyya gzn yumup sorunca sadrnda u beyan duyar, "craatm beenmiyorsan mlkmden dar k ." Glerek gzn aar ve duyduunu eyhine syler. eyhi de, "Elbette Allahn mlknden dar kamayz, O bizi sarmtr" der. Bekr l Cezbi'nin int ika linden sonra Fat ih trbedar Ahmet Ami Efendi Hazretler i iki sene kadar Hz.Sreyya'ya sohbet eyhi olmutur ve Hz.Sreyya'nn r iyazetteki emsalsiz durumu iin kendisine yle demitir, "Evl iya ervah senin Hakk i in yaptn riyazet, say ve faaliyetine kar mahup oluyorlar, gbta edip zamanlarnda neden daha fazla a lamadk d iye esef ediyorlar ." Hz.Sreyya by le buyururdu, "Byk velilerin ekser isi sfat makamnn en yksekler ine erdi ler, zat olamadlar. Onlar zat vel ilerden fark iin kef- i sahih ister, onlardan daha yksek makamata sahibiyyet ister . Zamanmda ya lnz ben zati veli oldum. Benden sonra benim gib i bir zuhur muhal ender muhaldir." Daha u birka bi lginin ilavesi faydal grlmtr. "Kadiri lik kaderi bozar." Hz.Sreyya'nn lisanndan duyulan, "Kaderde olmasn varsn dile maksudunu yahu" beyan i lhidir. Baz takdirlerini Cenab- Hakk zat i evl iyaul lah e l iyle bozar. (Hakk' n zatndan zatna olan arzu ve icra tertip ler i icab.)

Divan- Sreyya

41

Bir de: "Yemhullahu ma yea ve ysbit" yani Allah arzu ettii gibi idam ve icat eder (It lak zre). Cenab- Hakk arzulad baz eyleri de onlara i lham, icra ve arzu feyiz ler i sunarak muhtar ismiy le zati evl iyaullah el iyle idam ve icat eder. (Yine Hakk'n zatndan zatna olan arzu ve icra tert ipler i icab ). n szmzde bu mebhas i in geen birka sz byle iy i anla lmas i in tekrar edi lmit ir. Bir de nazar ik idir : Biri ehli hicabn nazardr . Mazhar grdklerinden halk grrler. Hakk' grmekten mahcupturlar. Bir de ehli vahdet ve ehli kef in nazardr, ki nazarlar mazhara de il , zahir olana yani Hakk'adir . Ehl- i Hicap, peygamber ve veli ler in beeri ekil lerine bakarlar, bakar krdendirler. Ehl- i keif ve vahdet ise Peygamberlerin ve zat veli ler in hakikat ine yani emanet olarak veri len onlardaki s rr- mut lak a nazar ederler. Hakk grrler. Hz. mam- A li buyurur,Onu (Allah) grdm, bildim ve taptm. Grmediim Allaha tapmadm. Bu kadarla ikt ifa edildi. Elhamdlillahi rabbi lalemin Allahmme salli a l seyyidina muhammedin ve al li seyyidina Muhammed. Hz.Sreyyann manevi evlatlarndan Mehmet Al i ZKARDE