1

ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA I PLAN WYNIKOWY

KLASA V SZKOŁY PODSTAWOWEJ

P – treści podstawowe

PP – treści ponadpodstawowe

DZ

IAŁ

TEMAT

LIC

ZB

A

GO

DZ

IN

Rea

liza

cja

po

dst

awy

p

rogr

amo

wej

CELE KSZTAŁCENIA W UJĘCIU OPERACYJNYM

ZAPAMIĘTYWANIE ROZUMIENIE UMIEJĘTNOŚCI

I Czego będziemy się uczyć w klasie V szkoły podstawowej?

1 Zapoznanie uczniów z tematyką zajęć i przedmiotowym systemem oceniania.

Omówienie zasad kontroli i oceny osiągnięć ucznia.

I

1. Krzyżacy

Część I. Decyzja

Konrada

Mazowieckiego

Część II. Krzyżacy na

ziemiach polskich

2 12.1) 17.4)

Uczeń zna: daty: 1230 (P), 1283,

1308, 1309 (PP), postać: Konrada

Mazowieckiego (P), czas i miejsce

powstania zakonów rycerskich (PP).

Uczeń rozumie: pojęcia: zakon rycerski,

zakon krzyżacki (Krzyżacy) (P), wielki komtur, wielki mistrz, islam, fosa, warownia (PP), zagrożenia dla państwa

polskiego, wynikające z pojawienia się Krzyżaków (PP).

Uczeń potrafi: wyjaśnić, czym zajmowały się zakony rycerskie

(PP), przedstawić okoliczności pojawienia się Krzyżaków

na ziemiach polskich (P), zlokalizować na mapie ziemię chełmińską, Prusy

i Pomorze Gdańskie (P), wskazać na mapie stolicę państwa zakonnego

i terytoria zajęte przez Krzyżaków (P), omówić osiągnięcia państwa zakonnego (PP), scharakteryzować zamek średniowieczny na

przykładzie zamku w Malborku (P).

2

I

2. Unia Polski z Litwą 1 17.1) 17.2) 17.3)

Uczeń zna: daty: 1385, 1386, 1399

(P), 1370, 1384 (PP), postacie: Jadwigi,

Władysława Jagiełły (P), Ludwika Węgierskiego (PP),

postanowienia umowy w Krewie (P).

Uczeń rozumie: pojęcia: unia, unia

personalna, dynastia Jagiellonów (P),

dlaczego Jadwigę nazywa się królem Polski (P),

konsekwencje unii dla relacji między Polską, Litwą a zakonem krzyżackim (PP).

Uczeń potrafi: scharakteryzować osobę Jadwigi i wymienić jej

zasługi dla kultury polskiej (P), wskazać na mapie Krewo i Wielkie Księstwo

Litewskie oraz obszar państwa polsko-litewskiego po zawarciu unii (P),

przedstawić najważniejsze informacje o państwie litewskim w II połowie XIV w. (PP),

wyjaśnić przyczyny unii polsko-litewskiej (P), podjąć próbę oceny znaczenia unii z punktu

widzenia interesów Polski i Litwy (PP).

I

3. Wielka wojna z Krzyżakami Część I. Wybuch wielkiej wojny Część II. Bitwa pod Grunwaldem

2 17.4) Uczeń zna: daty: 1409–1411, 15

lipca 1410, 1411, 1466 (P), 1454 (PP),

postać: Ulricha von Jungingena (PP),

postanowienia pierwszego i drugiego pokoju toruńskiego (P).

Uczeń rozumie: konsekwencje przegranej

pod Grunwaldem dla zakonu krzyżackiego (PP).

Uczeń potrafi: omówić relacje między Polską, Litwą a zakonem

krzyżackim po 1386 r. (PP), opowiedzieć o przyczynach i skutkach bitwy pod

Grunwaldem (P), opisać przebieg bitwy pod Grunwaldem (P), zlokalizować na mapie Grunwald, ziemię

dobrzyńską, Żmudź i Toruń (P), podjąć próbę oceny skutków bitwy pod

Grunwaldem (PP).

I

Na nowej drodze – lekcja powtórzeniowa

1 12.1) 17.1) 17.2) 17.3) 17.4)

Uczeń zna: daty, postacie i

wydarzenia związane z tematyką działu Polska i Litwa,

postanowienia umowy w Krewie oraz pierwszego i drugiego pokoju toruńskiego.

Uczeń rozumie: pojęcia związane

z tematyką działu Polska i Litwa,

związki przyczynowo- -skutkowe zachodzące między omawianymi wydarzeniami.

Uczeń potrafi: przedstawić relacje między Polską a zakonem

krzyżackim w XIII–XV w., wskazać na mapie miejsca związane z konfliktem

między Polską, Litwą a zakonem krzyżackim, omówić przyczyny i skutki unii zawartej przez Polskę

i Litwę, opisać przebieg bitwy pod Grunwaldem.

I

Polska i Litwa – sprawdzian wiadomości

1 12.1) 17.1) 17.2) 17.3) 17.4)

3

II

4. Jakie życie jest najdoskonalsze?

1 11.1) 11.2)

Uczeń zna: postacie:

św. Franciszka (P), św. Benedykta (PP),

nazwy stanów średniowiecznej Europy (P).

Uczeń rozumie: pojęcia: stan,

duchowieństwo, zakon, reguła, zakon żebraczy (P), opat, opactwo (PP),

na czym polegały różnice między poszczególnymi stanami (PP),

w jaki sposób działalność benedyktynów przyczyniła się do rozwoju Europy (PP).

Uczeń potrafi: opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role

w społeczeństwie (PP), opisać klasztor średniowieczny i tryb życia mnichów,

używając pojęć: zakon, reguła, ubóstwo (P), opowiedzieć, jak wyglądała edukacja

w średniowiecznej szkole klasztornej (PP), scharakteryzować postać św. Franciszka z Asyżu (P), przedstawić działalność św. Benedykta i św.

Franciszka (PP).

II

5. O rycerzach i zamkach

1 12.1) 12.2)

Uczeń zna: postać: Zawiszy

Czarnego z Garbowa (P),

najważniejsze elementy zabudowy średniowiecznego zamku (P).

Uczeń rozumie: pojęcia: rycerz, rycerz bez

skazy, paź, giermek (P), pasowanie na rycerza (PP),

rolę Kościoła w zmianie wizerunku średniowiecznego rycerza (PP).

Uczeń potrafi: opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role

w społeczeństwie (PP), opisać charakterystyczne cechy wzoru osobowego

średniowiecznego rycerza (P), wyjaśnić, jakie warunki należało spełnić, aby zostać

rycerzem (P), opowiedzieć, jak wyglądała uroczystość pasowania

na rycerza (PP), omówić dokonania Zawiszy Czarnego (PP), scharakteryzować zamek średniowieczny i jego

mieszkańców (P), przedstawić wychowanie dziewczynek

w średniowieczu i pozycję kobiety w średniowiecznym społeczeństwie (PP).

4

II

6. W średniowiecznym mieście

1 13.1) 13.2)

Uczeń zna: najważniejsze budowle

średniowiecznego miasta (P).

Uczeń rozumie: pojęcia: rynek, ratusz,

samorząd, rada miejska, burmistrz, cech (P), pręgierz, czeladnik, majstersztyk (PP).

Uczeń potrafi: opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role

w społeczeństwie (PP), opisać miasto średniowieczne, używając pojęć:

kupiec, rzemieślnik, cech, burmistrz, samorząd miejski, rynek, mury miejskie (P),

opowiedzieć, czym zajmowali się mieszkańcy średniowiecznych miast (P),

omówić warunki życia panujące w średniowiecznym mieście (PP),

porównać warunki życia w mieście średniowiecznym i współczesnym (PP).

II

7. Najliczniejszy stan 1 14.1) 14.2)

Uczeń zna: rodzaje prac

wykonywanych przez średniowiecznego chłopa (P).

Uczeń rozumie: pojęcia: pan, dzierżawa,

czynsz, pańszczyzna, dziesięcina, sołtys, targ, jarmark (P),

z czego wynikała duża liczebność stanu chłopskiego w średniowieczu (PP).

Uczeń potrafi: opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role

w społeczeństwie (PP), scharakteryzować stan chłopski w średniowieczu (P), opisać warunki życia na wsi średniowiecznej (P), wymienić produkty wchodzące w skład jadłospisu

mieszkańców średniowiecznej wsi (PP), dostrzec zależności między średniowieczną wsią

a średniowiecznym miastem (PP), porównać życie chłopa z życiem rycerza i

mieszczanina (PP).

II

8. „Mądrość całego świata”

1 10.6) Uczeń zna: datę: 1400 (P), przedmioty

wykładane na średniowiecznych uniwersytetach (P).

Uczeń rozumie: pojęcia: Akademia

Krakowska, Uniwersytet Jagielloński, teologia, żak, otrzęsiny (P), bean, absolwent, stypendium, szkoła parafialna, szkoła katedralna (PP).

Uczeń potrafi: przedstawić okoliczności, w których doszło do

odnowienia Akademii Krakowskiej (P), opowiedzieć o działalności krakowskiej uczelni

w XV w. (PP), scharakteryzować szkolnictwo w średniowiecznej

Polsce (PP), opisać życie krakowskiego żaka (P).

5

II

*9. Średniowieczne rozrywki

1 Uczeń zna: zasady obowiązujące

podczas turnieju rycerskiego (P).

Uczeń rozumie: pojęcia: turniej rycerski,

szranki, trubadur, misteria (P).

Uczeń potrafi: wymienić najważniejsze rozrywki ludzi żyjących

w średniowieczu (P), przedstawić przebieg średniowiecznego turnieju

rycerskiego (P), wyjaśnić, jak organizowano polowania (PP), omówić tematykę średniowiecznej literatury

i misteriów (PP), scharakteryzować twórczość trubadurów (PP).

II

Średniowieczny porządek świata – lekcja powtórzeniowa

1 10.6) 11.1) 11.2) 12.1) 12.2) 13.1) 13.2) 14.1) 14.2)

Uczeń zna: daty, postacie i

wydarzenia związane z tematyką działu Blaski i cienie średniowiecza,

nazwy stanów średniowiecznej Europy.

Uczeń rozumie: pojęcia związane

z tematyką działu Blaski i cienie średniowiecza,

czym poszczególne stany różniły się od siebie.

Uczeń potrafi: opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role

w społeczeństwie, opowiedzieć, jak wyglądało życie codzienne w epoce

średniowiecza, porównać warunki życia przedstawicieli

poszczególnych stanów średniowiecznej Europy, scharakteryzować klasztor, zamek, miasto i wieś

średniowiecza, dostrzec pozytywne i negatywne cechy związane ze

strukturą i funkcjonowaniem społeczeństwa w średniowiecznej Europie,

scharakteryzować szkolnictwo średniowiecznej Polski,

przedstawić działalność Akademii Krakowskiej w XV w.,

opowiedzieć, jak ludzie średniowiecznej Europy spędzali czas wolny.

II

Blaski i cienie średniowiecza – sprawdzian wiadomości

1 10.6) 11.1) 11.2) 12.1) 12.2) 13.1) 13.2) 14.1) 14.2)

6

III

*10. „Jestem człowiekiem”...

1 Uczeń zna: ramy chronologiczne

epoki nowożytnej i odrodzenia (P),

datę: ok. 1450 (P), postacie wybitnych

przedstawicieli odrodzenia (Filippa Brunelleschiego, Michała Anioła, Leonarda da Vinci) (P).

Uczeń rozumie: pojęcia: humaniści,

odrodzenie (renesans) (P),

znaczenie sformułowania: „Jestem człowiekiem i sądzę, że nic, co ludzkie, nie jest mi obce” (PP).

Uczeń potrafi: omówić porządek panujący w średniowiecznej

Europie (P), opisać zmiany, jakie nastąpiły na kontynencie

europejskim w XV w. (PP), wymienić cechy charakterystyczne okresu

odrodzenia (P), przedstawić dokonania najwybitniejszych

przedstawicieli odrodzenia (PP), dostrzec rolę druku jako wynalazku, który odmienił

życie Europejczyków (PP).

III

*11. Dzieci odrodzenia 1 Uczeń zna: postać: Vittorino da

Feltre (PP).

Uczeń rozumie: z czego wynikała

surowość, z jaką średniowieczni rodzice wychowywali swoje dzieci (P).

Uczeń potrafi: opisać sposób wychowania dzieci żyjących

w średniowieczu (P), opowiedzieć, jak wyglądały szkoły okresu

odrodzenia na przykładzie Domu Radości (P), wskazać różnice między Domem Radości

a średniowieczną szkołą (PP), wyjaśnić, jak w odrodzeniu wychowywano

dziewczynki (PP), określić wpływ zmian zapoczątkowanych w

szkołach odrodzenia na funkcjonowanie współczesnego szkolnictwa (PP),

wymienić mocne i słabe strony systemu edukacji w odrodzeniu (PP).

7

III

12. „Ziemia! Ziemia!” 1 15.1) 15.2) 15.3)

Uczeń zna: datę: 1492 (P), postacie: Krzysztofa

Kolumba (P), Ameriga Vespucciego, Vasco da Gamy (PP).

Uczeń rozumie: pojęcia: karawela,

karaka, Indianie, wielkie odkrycia geograficzne, Nowy Świat (P), kolonia, plantacja (PP),

znaczenie daty odkrycia Ameryki jako końca epoki średniowiecza i początku epoki nowożytnej (P).

Uczeń potrafi: dostrzec znaczenie handlu z Indiami dla

mieszkańców Europy (PP), podać przyczyny wypraw odkrywczych (P), opisać wygląd karaweli i karaki z uwzględnieniem

wprowadzonych w nich ulepszeń (PP), umieścić Krzysztofa Kolumba i jego pierwszą

odkrywczą wyprawę w czasie i w przestrzeni (P), opisać odkrycie Krzysztofa Kolumba, używając pojęć:

karawela, Nowy Świat, Indianie, broń palna (P), wymienić następstwa wypraw odkrywczych dla

Europy i dla Ameryki (PP), wskazać na mapie tereny odkryte przez

Europejczyków na przełomie XV i XVI w. (PP).

III

13. „Wstrzymał Słońce”...

1 16.1) 16.2)

Uczeń zna: datę: 1517 (PP), postacie: Mikołaja

Kopernika (P), Marcina Lutra (PP).

Uczeń rozumie: pojęcia: uczony,

astronom, człowiek renesansu, odkrycie naukowe (P), Kościół luterański (protestancki), reformacja, teoria (PP),

dlaczego odkrycie Kopernika zostało poddane krytyce (PP).

Uczeń potrafi: omówić wydarzenia w Europie będące

następstwami wystąpienia Marcina Lutra (PP), przedstawić poglądy uczonych średniowiecznych

na temat budowy wszechświata (PP), opowiedzieć o życiu Mikołaja Kopernika, używając

pojęć: uczony, astronom, odkrycie naukowe (P), opisać i umieścić w czasie odkrycie Mikołaja

Kopernika, wyjaśniając, co znaczy powiedzenie: „Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię” (P).

8

III

Nowe widzenie człowieka i świata – lekcja powtórzeniowa

1 15.1) 15.2) 15.3) 16.1) 16.2)

Uczeń zna: daty, postacie i

wydarzenia związane z tematyką działu Czasy odrodzenia,

ramy chronologiczne epoki nowożytnej i odrodzenia.

Uczeń rozumie: pojęcia związane

z tematyką działu Czasy odrodzenia,

znaczenie odkryć dokonanych przez Krzysztofa Kolumba i Mikołaja Kopernika.

Uczeń potrafi: scharakteryzować porządek panujący w Europie pod

koniec średniowiecza, wymienić cechy charakterystyczne odrodzenia, opisać najważniejsze zmiany, jakie nastąpiły w

Europie pod wpływem odrodzenia, omówić dokonania największych przedstawicieli

odrodzenia, scharakteryzować szkolnictwo odrodzenia, przedstawić przyczyny, przebieg i skutki wyprawy

Krzysztofa Kolumba, wyjaśnić, na czym polegało odkrycie dokonane przez

Mikołaja Kopernika, dostrzec pozytywne i negatywne skutki zmian, jakie

zaszły w Europie w okresie odrodzenia.

III

Czasy odrodzenia – sprawdzian wiadomości

1 15.1) 15.2) 15.3) 16.1) 16.2)

IV

14. Polska złotego wieku

1 18. Uczeń zna: datę: 1525 (PP), postacie: Zygmunta

Starego, Zygmunta Augusta, królowej Bony, Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego (P), Piotra Skargi (PP),

ramy chronologiczne czasów zygmuntowskich (złotego wieku) (P).

Uczeń rozumie: pojęcia: czasy

zygmuntowskie (złoty wiek), szlachta, tolerancja religijna (P), hołd pruski, jezuici (Towarzystwo Jezusowe), kolegium (PP),

dlaczego lata panowania Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta nazywamy złotym wiekiem (P).

Uczeń potrafi: scharakteryzować międzynarodową pozycję Polski

w XVI w. (PP), określić, czym różniła się szlachta od rycerstwa (P), wyjaśnić, dlaczego w Polsce XVI w. panowała

tolerancja religijna (P), omówić cele działalności jezuitów (PP), opisać przebieg edukacji w szkołach jezuickich

(PP), przedstawić wkład królowej Bony w rozwój

odrodzenia na terenie Polski (P), wymienić osiągnięcia twórców literatury polskiej

okresu odrodzenia (P), ocenić wpływ tolerancji religijnej na

funkcjonowanie państwa polskiego w XVI w. (PP).

9

IV

15. Na dworze Jagiellonów

1 18. Uczeń zna: postać: Stańczyka

(PP).

Uczeń rozumie: pojęcia: paź,

włoszczyzna, arras (P), błazen (PP),

znaczenie zachowania ciągłości władzy dla sprawnego funkcjonowania państwa (PP).

Uczeń potrafi: opisać wygląd zamku królewskiego na Wawelu (P), opisać życie dworskie na Wawelu w okresie

panowania Zygmuntów, używając pojęć: dwór, paziowie, komnata, arras (P),

opisać okoliczności narodzin Zygmunta Augusta (PP),

przedstawić wkład Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta w rozwój odrodzenia na terenie Polski (P),

wyjaśnić, jaką rolę odgrywał błazen na dworze królewskim (P),

scharakteryzować kuchnię polską XVI w. (PP).

IV

16. „Szlachcic na zagrodzie”...

1 19.1) Uczeń zna: treść przywilejów

nadanych szlachcie w 1374 i 1454 r. (PP),

skład i zadania sejmu walnego (P).

Uczeń rozumie: pojęcia: przywilej,

pospolite ruszenie, sejmik, poseł, sejm walny, senator (P),

konsekwencje nadawania przez władców przywilejów szlacheckich (PP).

Uczeń potrafi: scharakteryzować system rządów w Polsce

w XIV–XVI w. (PP), opisać sposób działania sejmików (P), przedstawić organizację sejmu walnego (PP), wymienić prawa szlachcica (P), scharakteryzować obowiązki szlachcica wobec

państwa, używając pojęć: sejm, sejmik, pospolite ruszenie (P),

dostrzec zagrożenia dla państwa polskiego wynikające z dominującej pozycji szlachty (PP),

ocenić system rządów w Polsce w XV–XVI w. (PP).

IV

17. Spichlerz Europy 1 19.2) Uczeń zna: produkty sprowadzane

do Polski z Europy Zachodniej i wysyłane z Polski na zachód Europy (PP).

Uczeń rozumie: pojęcia: folwark, kmiecie

(poddani), pańszczyzna, spichlerz, szkuta, flisak (P), szyper (PP),

zależności między zmianami gospodarczymi w Europie Zachodniej a sytuacją gospodarczą w Polsce (PP).

Uczeń potrafi: scharakteryzować sytuację gospodarczą w Europie

Zachodniej w XVI w. (PP), opisać działalność gospodarczą polskiej szlachty,

używając pojęć: folwark, pańszczyzna, kmiecie, spichlerz, spław rzeczny – Wisłą do Gdańska (P),

wyjaśnić, z czego wynikała potęga gospodarcza Gdańska w XVI i XVII w. (P),

dostrzec negatywne konsekwencje posiadania przez Polskę tylko jednego liczącego się portu nad Bałtykiem (PP).

10

IV

18. Wspólna Rzeczpospolita Część I. Na drodze do nowej unii Część II. Jaka unia?

2 20.1) Uczeń zna: datę: 1569 (P), nazwy, którymi

określano państwo polsko-litewskie po zawarciu unii lubelskiej (P).

Uczeń rozumie: pojęcia: magnaci, Korona,

unia realna (P), różnice między unią

personalną a unią realną (P).

Uczeń potrafi: scharakteryzować relacje między Polską a Litwą od

czasu zawarcia unii w 1386 r. (PP), wyjaśnić przyczyny dążenia Polaków do zawarcia

nowej unii (P), omówić postawę Litwinów wobec propozycji

zawarcia nowej unii (PP), opisać przebieg sejmu w Lublinie (PP), wyjaśnić, na czym polegała unia lubelska (P), wskazać na mapie Lublin, Rzeczpospolitą Obojga

Narodów oraz ziemie litewskie przyłączone do Polski przez Zygmunta Augusta (P).

IV

19. Król z wyboru 1 20.2) Uczeń zna: daty: 1572, 1573 (P), postać: Henryka

Walezego (P), postanowienia

artykułów henrykowskich (P).

Uczeń rozumie: pojęcia: bezkrólewie,

prymas, konfederacja, konfederacja warszawska, wolna elekcja, artykuły henrykowskie (P), interrex (PP),

zasady, na jakich odbywała się wolna elekcja (P).

Uczeń potrafi: przedstawić zasady następstwa tronu obowiązujące

w czasach rządów dynastii Piastów i Jagiellonów (PP),

scharakteryzować sytuację Rzeczypospolitej po bezpotomnej śmierci Zygmunta Augusta (PP),

opisać, w jaki sposób dokonywano wyboru króla, używając pojęć: elekcja, pole elekcyjne, koronacja (P),

wyjaśnić, czym zakończyły się rządy Henryka Walezego (PP),

dostrzec negatywny wpływ wolnej elekcji na funkcjonowanie państwa polskiego (PP).

11

IV

Na chwałę Rzeczypospolitej – lekcja powtórzeniowa

1 18. 19.1) 19.2) 20.1) 20.2)

Uczeń zna: daty, postacie i

wydarzenia związane z tematyką działu Lata świetności Polski,

ramy chronologiczne czasów zygmuntowskich (złotego wieku),

postanowienia unii lubelskiej i artykułów henrykowskich.

Uczeń rozumie: pojęcia związane

z tematyką działu Lata świetności Polski,

dlaczego czasy panowania Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta nazywa się złotym wiekiem.

Uczeń potrafi: wskazać na mapie obszar Rzeczypospolitej po unii

lubelskiej oraz tereny Litwy przyłączone do Polski przez Zygmunta Augusta,

wymienić i scharakteryzować najważniejsze przemiany polityczne, gospodarcze, kulturalne i społeczne w czasach zygmuntowskich,

dostrzec pozytywne i negatywne skutki tych przemian.

IV

Lata świetności Polski – sprawdzian wiadomości

1 18. 19.1) 19.2) 20.1) 20.2)

V

20. Potop 1 21.1) Uczeń zna: daty: 1655, 1660 (P),

1648, 1654, 1667 (PP),

postacie: Stefana Czarnieckiego (P), Bohdana Chmielnickiego, Karola X Gustawa, Jana Kazimierza (PP).

Uczeń rozumie: pojęcia: potop, wojna

szarpana (P), dlaczego wydarzenia lat

1655–1660 nazywa się potopem (P).

Uczeń potrafi: wymienić przyczyny wybuchu powstania

Chmielnickiego (PP), wyjaśnić okoliczności wybuchu i opisać przebieg

wojny między Moskwą a Rzecząpospolitą (PP), sytuować w czasie i omówić wydarzenia potopu

szwedzkiego, z uwzględnieniem obrony Częstochowy i postaci Stefana Czarnieckiego (P),

wskazać na mapie najważniejsze miejsca związane z potopem szwedzkim (P) oraz ziemie utracone przez Rzeczpospolitą w wyniku wojny z Rosją (PP),

przedstawić skutki wojen prowadzonych przez Rzeczpospolitą w połowie XVII w. (PP).

12

V

21. Złota wolność 1 19.1) Uczeń zna: okoliczności, w

których po raz pierwszy doszło do zerwania obrad sejmu (PP).

Uczeń rozumie: pojęcia: liberum veto,

sarmatyzm (P), złota wolność, „przedmurze chrześcijaństwa” (PP),

z czego wynikała postawa magnaterii polskiej w XVII w. (PP).

Uczeń potrafi: scharakteryzować polską magnaterię w XVII w. (P), omówić funkcjonowanie sejmu polskiego w XVII w.

(PP), przedstawić konsekwencje stosowania zasady

liberum veto (P), wyjaśnić, jak zmieniał się stosunek szlachty do

liberum veto (PP), wymienić główne elementy ideologii sarmackiej

(P).

V

22. Zwycięzca spod Wiednia

1 21.2) Uczeń zna: daty: 1674, 1683 (P),

1672, 1673 (PP), postacie: Jana III

Sobieskiego (P), Kara Mustafy (PP).

Uczeń rozumie: pojęcia: sułtan, „lew

Lechistanu”, husaria (P), wielki wezyr (PP),

znaczenie zwycięstwa pod Wiedniem (PP).

Uczeń potrafi: opisać organizację państwa tureckiego (PP), przedstawić relacje między Polską a Turcją w XVII

w. (PP), sytuować w czasie i opisać wyprawę wiedeńską Jana

III Sobieskiego, używając pojęć: oblężenie, odsiecz, sułtan, husaria (P),

wskazać na mapie Wiedeń (P) i Chocim (PP), scharakteryzować postać Jana III Sobieskiego (P).

V

*23. Czasy saskie 1 Uczeń zna: daty: 1700–1721 (PP), postacie: Augusta II

Mocnego, Augusta III Sasa (P),

ramy chronologiczne czasów saskich (P).

Uczeń rozumie: w czym przejawiała się

słabość Rzeczypospolitej w czasach saskich (PP).

Uczeń potrafi: scharakteryzować sytuację polityczną

Rzeczypospolitej w czasach saskich (PP), omówić zmiany położenia chłopów i szlachty w

XVII i XVIII w. (P), opowiedzieć o warunkach życia na polskiej wsi

w XVIII w. (P), wyjaśnić, skąd pochodzą i kiedy pojawiły się na

ziemiach polskich ziemniaki, kawa i herbata (PP), opisać kuchnię szlachecką i magnacką

w XVII i XVIII w. (P).

13

V

*24. Rodzina i szkoła 1 Uczeń zna: postać: Stanisława

Konarskiego (PP), ramy chronologiczne

okresu oświecenia (P), główne założenia

ideologii oświecenia (P).

Uczeń rozumie: pojęcia: oświecenie,

Collegium Nobilium (P), makaronizm (PP),

zmianę w sposobie myślenia, jaka nastąpiła w okresie oświecenia (PP).

Uczeń potrafi: opisać sposób wychowania dzieci w XVIII w. (P), porównać XVIII-wieczny model wychowania dzieci

ze współczesnym (PP), scharakteryzować szkoły jezuickie w XVIII-wiecznej

Polsce (PP), przedstawić zmiany w sposobie nauczania, jakie

zostały wprowadzone w Collegium Nobilium (PP).

V

25. Ostatni król Polski Część I. Stanisław August Poniatowski – ostatni król Polski Część II. Konstytucja 3 maja

2 22.1) Uczeń zna: daty: 1764–1795,

1772, 1788–1792, 3 maja 1791 (P), 1765, 1773 (PP),

postacie: Stanisława Augusta Poniatowskiego (P), carycy Katarzyny II (PP),

najważniejsze postanowienia Konstytucji 3 maja (P).

Uczeń rozumie: pojęcia: obiady

czwartkowe, czasy stanisławowskie, Sejm Czteroletni (Sejm Wielki) (P), Szkoła Rycerska, Komisja Edukacji Narodowej (PP),

dlaczego okres panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego nazywa się czasami stanisławowskimi (P),

znaczenie Konstytucji 3 maja jako próby ratowania państwa polskiego (PP).

Uczeń potrafi: przedstawić dokonania ostatniego króla Polski

w dziedzinie kultury, gospodarki i edukacji (PP), podać przykłady naprawy państwa polskiego za

panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, z uwzględnieniem Konstytucji 3 maja (P),

wymienić państwa, które uczestniczyły w I rozbiorze Polski (P),

wskazać na mapie ziemie odebrane Polsce w wyniku I rozbioru (P),

opisać okoliczności, w których doszło do uchwalenia Konstytucji 3 maja (PP),

scharakteryzować (P) i ocenić postać Stanisława Augusta Poniatowskiego (PP).

14

V

26. Upadek Rzeczypospolitej

1 22.2) 22.3)

Uczeń zna: daty: 1793, 1794, 1795

(P), 1792 (PP), postać: Tadeusza

Kościuszki (P).

Uczeń rozumie: pojęcia: powstanie

kościuszkowskie, Naczelnik powstania, kosynierzy, patriota (P), konfederacja targowicka, abdykacja (PP),

dlaczego doszło do upadku państwa polskiego (PP).

Uczeń potrafi: wyjaśnić, dlaczego zawiązano konfederację

targowicką (PP), przedstawić okoliczności, w których doszło do wojny

w obronie Konstytucji 3 maja i II rozbioru (PP), sytuować w czasie wydarzenia powstania

kościuszkowskiego (P), omówić wydarzenia powstania kościuszkowskiego,

używając pojęć: Naczelnik powstania, przysięga Kościuszki, kosynierzy (P),

wyjaśnić, w jakich okolicznościach doszło do upadku państwa polskiego, i podać datę III rozbioru (P),

wskazać na mapie ziemie odebrane Polsce w wyniku II i III rozbioru (P),

scharakteryzować (P) i ocenić postać Stanisława Augusta Poniatowskiego (PP),

podjąć próbę oceny postaw różnych grup społeczeństwa polskiego wobec zagrożenia upadkiem państwa (PP).

V

Na drodze do upadku – lekcja powtórzeniowa

1 19.1) 21.1) 21.2) 22.1) 22.2) 22.3)

Uczeń zna: daty, postacie i

wydarzenia związane z tematyką działu Nieszczęsne Królestwo,

ramy chronologiczne czasów saskich i czasów stanisławowskich,

najważniejsze postanowienia Konstytucji 3 maja.

Uczeń rozumie: pojęcia związane

z tematyką działu Nieszczęsne Królestwo,

na czym polegała zmiana sposobu myślenia ludzi żyjących w oświeceniu.

Uczeń potrafi: omówić najważniejsze konflikty militarne, w jakich

uczestniczyła Rzeczpospolita w XVII i XVIII w., przedstawić działania podejmowane w celu

ratowania państwa polskiego przed upadkiem, wymienić przejawy ingerencji państw ościennych

w wewnętrzne sprawy państwa polskiego, wskazać na mapie ziemie odebrane Polsce w wyniku

I, II i III rozbioru, wyjaśnić, dlaczego doszło do upadku państwa

polskiego, scharakteryzować postawę różnych grup

społecznych wobec państwa polskiego w XVII i XVIII w.,

dostrzec charakter zmian w międzynarodowym położeniu Rzeczypospolitej w XVII i XVIII w.

15

V

Nieszczęsne Królestwo – sprawdzian wiadomości

1 19.1) 21.1) 21.2) 22.1) 22.2) 22.3)