klimatologia i meteorologia – poziom rozszerzony pyt.pdf · 1 klimatologia i meteorologia –...

1

Klimatologia i meteorologia – poziom rozszerzony

ś ż ś ę

łść ę ż ł

łść ę ż ł ł ść Ł

Źł ł ś ą ś

ę ś ł ą ł ą

ę

ł

ł

ż ę ż żą ę Śę ż ł ż ę śę ą ź łę ą ą ż ś ę ł ł ł ą ę ć

ę ź

ę ś ą łą

ł ś

ą ę ś ł ż śż ż łś

ż

Zadanie 1. (2 pkt)

Zadanie 2. (4 pkt)

Źródło: CKE 2005 (PR), zad. 40.


2

ł ł ż ł ś

ł ę ąą ę

ł ą ś

ę ą ę ś

ą ę ą

............................................ ............................................................ łś

ś ż

Zadanie 3. (4 pkt) Źródło: CKE 2005 (PR), zad. 44.

Załącznik 1 Roczna suma opadów

Źródło: T. Michalski, E. Sołohubiak – Borchert Geografia. Kształcenie ogólne w zakresie podstawowym, Nowa Era, Warszawa 2002. Załącznik 2 i 2a

Produkcja energii elektrycznej w wybranych państwach świata

Kraje W terawatogodzinach (TWh) 2000 r.

Udział w świecie w % w 1960 r.

Udział w świecie w % w 1998 r.

Produkcja na 1 mieszkańca

w 2000 r. w kWhUSA 3834 37,6 26,5 14184 Chiny 1166 2,5 8,1 930 Japonia 1046 4,9 7,2 8277 Rosja 877 – 5,7 6031 Kanada 562 4,9 3,9 18572 Niemcy 552 6,3 3,9 6720 Norwegia 117 1,7 0,8 26421

Źródło: Mały Rocznik Statystyczny 2002, GUS, Warszawa 2002.

D B

A C

ś ł ą ę ę ę

ł

ł ą

ą ę ł ł ż ą

ś ą ęą ą ę ę

ł ż ż ż ę ś łąź ł ą ę − ł

−

− ł

−


3

2 Próbny egzamin maturalny z geografii Poziom rozszerzony

Zadania 1 – 10 wykonaj na podstawie załączonej mapy turystycznej „Góry Stołowe”. Zadanie 1. (1 pkt) Korzystając wyłącznie z mapy turystycznej, uzasadnij, podając dwa argumenty, że Karłów ma dogodne położenie dla zaspokajania potrzeb ruchu turystycznego.

1. ...................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

2. ...................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................... Zadanie 2. (1 pkt) Korzystając z mapy turystycznej, uzasadnij, podając dwa argumenty, że na stokach Szczelińca Wielkiego występują przyrodnicze bariery dla budowy wyciągów narciarskich.

1. ...................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

2. ...................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Zadanie 3. (2 pkt) Oblicz temperaturę powietrza na szczycie Szczelińca Wielkiego (919 m n.p.m.) w czasie, gdy w Kudowie Zdroju (350 m n.p.m.) wynosiła ona +10°C. Przyjmij, że gradient wilgotnoadiabatyczny wynosi 0,6°C/100 m. Zapisz wykonywane obliczenia.

Miejsce na obliczenia: Temperatura na szczycie Szczelińca Wielkiego : ................ °C Zadanie 4. (2 pkt) Wybierz dwa z podanych poniżej rodzajów turystyki, dla rozwoju których obszar przedstawiony na mapie posiada najdogodniejsze warunki. Uzasadnij swój wybór, podając po jednym argumencie. Rodzaje turystyki: piesza, biznesowa, rowerowa, wodna, zdrowotna, kwalifikowana, pielgrzymkowa.


Zadanie 17. (2 pkt) Wymień dwie konsekwencje (przyrodnicze lub gospodarcze) zlodowaceń plejstoceńskich dla życia i działalności człowieka w Polsce.

1. ...................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

2. ...................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................... Zadanie 18. (2 pkt) Na podstawie analizy klimatogramów uzupełnij tabelę określeniami wybranymi z poniższych. Typ klimatu: zwrotnikowy monsunowy, równikowy wilgotny, śródziemnomorski, umiarkowany morski. Przykładowy obszar występowania: Irlandia, Nizina Amazonki, Półwysep Indyjski, Sycylia.

1 2

0

5

10

15

20

25

30

35

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

oC

0

50

100

150

200

250

300

350mm

0

5

10

15

20

25

30

35


oC

0

50

100

150

200

250

300

350mm

Nr klimatogramu Typ klimatu Przykładowy obszar występowania

1

2

Zadanie 19. (3 pkt) Jednym z globalnych współczesnych problemów jest wzrost naturalnego efektu cieplarnianego i związane z tym ocieplanie się klimatu. Podaj trzy sposoby zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych do atmosfery.

1. ...................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Zadanie 5. (2 pkt)

Zadanie 6. (2 pkt)




Zadanie 17. (2 pkt) Wymień dwie konsekwencje (przyrodnicze lub gospodarcze) zlodowaceń plejstoceńskich dla życia i działalności człowieka w Polsce.

1. ...................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

2. ...................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................... Zadanie 18. (2 pkt) Na podstawie analizy klimatogramów uzupełnij tabelę określeniami wybranymi z poniższych. Typ klimatu: zwrotnikowy monsunowy, równikowy wilgotny, śródziemnomorski, umiarkowany morski. Przykładowy obszar występowania: Irlandia, Nizina Amazonki, Półwysep Indyjski, Sycylia.

1 2

0

5

10

15

20

25

30

35


oC

0

50

100

150

200

250

300

350mm

0

5

10

15

20

25

30

35


oC

0

50

100

150

200

250

300

350mm

Nr klimatogramu Typ klimatu Przykładowy obszar występowania

1

2

Zadanie 19. (3 pkt) Jednym z globalnych współczesnych problemów jest wzrost naturalnego efektu cieplarnianego i związane z tym ocieplanie się klimatu. Podaj trzy sposoby zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych do atmosfery.

1. ...................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................


4

Egzamin maturalny z geografii Arkusz II

6

Zadanie 42. (4 pkt) Wykresy przedstawiają temperatury powietrza w styczniu i lipcu oraz roczne opady atmosferyczne na stacjach klimatycznych położonych w Europie i Azji w szerokościach geograficznych, które zawierają się pomiędzy 50o15’N a 52o53’N.

Na podstawie wykresów sformułuj cztery prawidłowości klimatyczne. 1. .................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

2. .................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

3. .................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

4. ..................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................


6



.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

2. .................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

3. .................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

4. ..................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................


6



.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

2. .................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

3. .................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

4. ..................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................


5


7

Zadanie 43. (4 pkt) Do podanych szeregów krain geograficznych Polski dobierz po jednej z wymienionych cech, według których krainy te pogrupowano. Wpisz w wolne miejsca odpowiednie litery, którymi te cechy oznaczono. Cechy:

A. położenie na obszarze fałdowania alpejskiego, B. położenie na obszarze monokliny przedsudeckiej, C. długi kres wegetacji, D. położenie na platformie wschodnioeuropejskiej, E. położenie na obszarze wału środkowopolskiego, F. położenie w dorzeczu Odry, G. obszar zlodowacenia bałtyckiego.

1. Nizina Śląska, Nizina Szczecińska, Kotliny Podkarpackie

............................

2. Pojezierze Mazurskie, Nizina Podlaska, wschodnia część Wyżyny Lubelskiej

............................

3. Kotlina Jeleniogórska, Nizina Śląska, Pojezierze Lubuskie

............................

4. Tatry, Podhale, Pieniny

............................

Zadanie 44. (3 pkt) Na Ziemi obserwowane są zjawiska wskazujące na nasilenie się efektu cieplarnianego. Wybierz spośród wymienionych poniżej zdarzeń cztery odnoszące się do nasilenia efektu cieplarnianego i jego następstw. Ułóż te zdarzenia w ciągu przyczynowo-skutkowym, wpisując do schematu litery, którymi je oznaczono. A. Wzrost temperatury przy powierzchni Ziemi.

B. Podnoszenie się poziomu oceanów i mórz.

C. Wzrost zawartości związków siarki i tlenków azotu w atmosferze.

D. Obniżanie się poziomu oceanów i mórz.

E. Wzrost zawartości dwutlenku węgla i metanu w atmosferze.

F. Topnienie lądolodów.


7

Zadanie 43. (4 pkt) Do podanych szeregów krain geograficznych Polski dobierz po jednej z wymienionych cech, według których krainy te pogrupowano. Wpisz w wolne miejsca odpowiednie litery, którymi te cechy oznaczono. Cechy:

A. położenie na obszarze fałdowania alpejskiego, B. położenie na obszarze monokliny przedsudeckiej, C. długi kres wegetacji, D. położenie na platformie wschodnioeuropejskiej, E. położenie na obszarze wału środkowopolskiego, F. położenie w dorzeczu Odry, G. obszar zlodowacenia bałtyckiego.

1. Nizina Śląska, Nizina Szczecińska, Kotliny Podkarpackie

............................

2. Pojezierze Mazurskie, Nizina Podlaska, wschodnia część Wyżyny Lubelskiej

............................

3. Kotlina Jeleniogórska, Nizina Śląska, Pojezierze Lubuskie

............................

4. Tatry, Podhale, Pieniny

............................

Zadanie 44. (3 pkt) Na Ziemi obserwowane są zjawiska wskazujące na nasilenie się efektu cieplarnianego. Wybierz spośród wymienionych poniżej zdarzeń cztery odnoszące się do nasilenia efektu cieplarnianego i jego następstw. Ułóż te zdarzenia w ciągu przyczynowo-skutkowym, wpisując do schematu litery, którymi je oznaczono. A. Wzrost temperatury przy powierzchni Ziemi.

B. Podnoszenie się poziomu oceanów i mórz.

C. Wzrost zawartości związków siarki i tlenków azotu w atmosferze.

D. Obniżanie się poziomu oceanów i mórz.

E. Wzrost zawartości dwutlenku węgla i metanu w atmosferze.

F. Topnienie lądolodów.


4

Zadanie 33. (3 pkt) Na mapie przedstawiono rozmieszczenie stacji klimatycznych w Afryce.

a) Wyjaśnij, podając dwa argumenty, dlaczego opady w stacji A są mniejsze niż opady

w stacji B, mimo że obie stacje leżą nad morzem. .......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

b) Wyjaśnij, podając dwa argumenty, dlaczego stacje C i D różnią się dobowymi amplitudami temperatury powietrza.

.......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

c) Podaj, dla której stacji klimatycznej – E czy F – właściwe są dane zamieszczone w tabeli.

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Rok t

o 23,8 0,4

26,6 0,1

30,3 3

34,0 8

34,0 37

31,6 80

28,8142

27,0208

29,0 84

30,6 19

28,2 0,2

24,7 0

29,0 582

t – średnia temperatura miesięczna w oC o – opady miesięczne w mm stacja…………………

Zadanie 9. (3 pkt)

Zadanie 10. (3 pkt)



6

Egzamin maturalny z geografii Poziom rozszerzony

7

Zadanie 16. (1 pkt) Na mapie przedstawiono średnie roczne sumy opadów atmosferycznych w Polsce w 2004 roku

Zaznacz literę, którą oznaczono zestawienie miejscowości uporządkowanych według malejącej rocznej sumy opadów atmosferycznych.

A. Lublin, Warszawa, Koszalin

B. Zakopane, Szczecin, Olsztyn

C. Kraków, Olsztyn, Poznań

D. Kraków, Szczecin, Olsztyn Zadanie 17. (1 pkt) Wielkość opadów na Kujawach wynika z braku wzniesień na obszarze tego regionu i położenia w „cieniu opadowym”.

Wykorzystaj mapę z zadania 16. oraz własną wiedzę i wyjaśnij, dlaczego Kujawy położone są w „cieniu opadowym”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .

Nr zadania 14. 15. 16. 17. Maks. liczba pkt 2 2 1 1 Wypełnia

egzaminator! Uzyskana liczba pkt


7

Zadanie 16. (1 pkt) Na mapie przedstawiono średnie roczne sumy opadów atmosferycznych w Polsce w 2004 roku

Zaznacz literę, którą oznaczono zestawienie miejscowości uporządkowanych według malejącej rocznej sumy opadów atmosferycznych.

A. Lublin, Warszawa, Koszalin

B. Zakopane, Szczecin, Olsztyn

C. Kraków, Olsztyn, Poznań

D. Kraków, Szczecin, Olsztyn Zadanie 17. (1 pkt) Wielkość opadów na Kujawach wynika z braku wzniesień na obszarze tego regionu i położenia w „cieniu opadowym”.

Wykorzystaj mapę z zadania 16. oraz własną wiedzę i wyjaśnij, dlaczego Kujawy położone są w „cieniu opadowym”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .



Zadanie 11. (1 pkt)

Zadanie 12. (1 pkt)



1.


4

Zadanie 33. (3 pkt) Na mapie przedstawiono rozmieszczenie stacji klimatycznych w Afryce.

a) Wyjaśnij, podając dwa argumenty, dlaczego opady w stacji A są mniejsze niż opady

w stacji B, mimo że obie stacje leżą nad morzem. .......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

b) Wyjaśnij, podając dwa argumenty, dlaczego stacje C i D różnią się dobowymi amplitudami temperatury powietrza.

.......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

c) Podaj, dla której stacji klimatycznej – E czy F – właściwe są dane zamieszczone w tabeli.

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Rok t

o 23,8 0,4

26,6 0,1

30,3 3

34,0 8

34,0 37

31,6 80

28,8142

27,0208

29,0 84

30,6 19

28,2 0,2

24,7 0

29,0 582

t – średnia temperatura miesięczna w oC o – opady miesięczne w mm stacja…………………

7


11

Zadanie 24. (2 pkt) Na podstawie opisów rozpoznaj mniejszości narodowe żyjące w Polsce i wpisz do tabeli ich nazwy.

Opis Mniejszość narodowa w Polsce

Liczą w Polsce około 200-300 tysięcy osób. Zamieszkują głównie południowo-wschodnie i północne obszary Polski. Język ich narodu należy do grupy języków słowiańskich.

Jedyna mniejszość narodowa, która ma swoich przedstawicieli w parlamencie od 1990 roku. Największe skupisko tej ludności występuje obecnie na obszarze województwa opolskiego.

Stanowią najliczniejszą mniejszość narodową na Podlasiu. Większość przedstawicieli jest wyznania prawosławnego. Są jedyną mniejszością narodową w Polsce, która na obszarze kilku gmin stanowi większość mieszkańców.

Około 80% przedstawicieli tej mniejszości skupia się na północnym wschodzie kraju. Pozostali zamieszkują głównie na północy Polski. Większość tej mniejszości narodowej jest wyznania rzymskokatolickiego.

Zadanie 25. (2 pkt) Rysunki przedstawiają układy baryczne i kierunki wiatru. a) Wpisz pod każdym z rysunków określenie półkuli Ziemi: północna lub południowa

oraz nazwę ośrodka barycznego: wyż lub niż.

Półkula ………………………… Półkula ………………………… Ośrodek baryczny …………..…. Ośrodek baryczny ………..……. b) Podaj główną przyczynę odchylenia kierunków wiatru w układach barycznych

na półkuli północnej i południowej przedstawionych na rysunkach. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .

Nr zadania 23. 24. 25. Maks. liczba pkt 2 2 2 Wypełnia



7

Zadanie 14. (1 pkt) Zaznacz metodę, która służy do określania wieku względnego skał i zdarzeń geologicznych na Ziemi.

Metody: A. Izotopowa 238U B. Paleontologiczna C. Dendrochronologiczna D. Izotopowa 14C

Zadanie 15. (1 pkt) Wymień metodę określania wieku bezwzględnego zdarzeń geologicznych, którą należy zastosować, aby zbadać wiek powstania oraz wiek zaniku obecnie zarośniętej misy jeziornej na Pojezierzu Mazurskim. Nazwę metody wybierz spośród podanych w zadaniu 14. ..............................................................................

Zadanie 16. (2 pkt) Przyporządkuj danym klimatycznym w tabeli nazwy następujących stacji meteorologicznych: Białystok, Nowy Targ, Poznań, Świnoujście.

Miesiące Nazwa stacji


Rok

T –1,4 –0,5 3,0 8,0 13,8 17,1 19,2 17,7 13,5 8,6 3,3 0,0 8,5

O 35 26 32 39 53 49 76 56 46 32 35 38 517

T –0,6 –0,1 2,5 6,6 11,4 15,2 17,7 16,7 13,8 8,7 3,9 0,9 8,0

O 49 35 39 43 47 55 78 76 51 54 46 55 628

T –5,2 –4,7 0,1 5,9 11,7 14,3 15,9 14,7 11,3 6,2 0,6 –3,0 5,6

O 52 45 45 60 83 111 136 112 72 54 47 47 864

T –4,1 –3,2 0,7 6,7 13,3 16,5 18,4 16,7 12,6 7,0 1,4 –2,4 7,0

O 30 24 27 37 46 64 80 67 37 37 37 36 522

T – średnia temperatura powietrza w ºC O – opady atmosferyczne w mm



Zadanie 13. (2 pkt)

Zadanie 14. (2 pkt)



8


8

Zadanie 17. (2 pkt) Wykres przedstawia zawartość w atmosferze ziemskiej wybranego składnika gazowego.

Wys

okość

nad

pozi

omem

mor

za

Liczba cząsteczek w 1 cm3 powietrza

a) Podaj nazwę składnika gazowego, którego zawartość w atmosferze przedstawiono

na wykresie. Nazwę składnika dobierz z podanych poniżej.

dwutlenek siarki, para wodna, ozon, dwutlenek węgla ................................................................... b) Podaj nazwę warstwy atmosfery, w której występuje największa koncentracja tego

składnika. ................................................................... Zadanie 18. (2 pkt) Przyporządkuj każdemu ze skutków działalności rzeki odpowiedni proces, który bezpośrednio doprowadza do jego powstania.

Skutek: Proces: A. stożek napływowy B. meander C. dolina V-kształtna D. kaptaż

1. erozja boczna i akumulacja 2. erozja wgłębna 3. erozja wsteczna 4. transport 5. akumulacja

A. ............................. B. ............................. C. ............................. D. .............................



9

Zadanie 19. (1 pkt) Układ sieci rzecznej w Polsce cechuje asymetria dorzeczy dwóch największych rzek, a sieć rzeczna na obszarze nizin Polski wykazuje układ zarówno południkowy, jak i równoleżnikowy. Zaznacz dwa czynniki, które wpłynęły na opisany układ sieci rzecznej na nizinach Polski.

A. Pochylenie obszaru Polski z SE ku NW. B. Obecność kanałów i rowów melioracyjnych. C. Eksploatacja złóż surowców mineralnych. D. Występowanie wału i niecek tektonicznych. E. Zbliżony do równoleżnikowego przebieg pradolin.

Zadanie 20. (2 pkt) Polska jest krajem o małych zasobach wód, zarówno powierzchniowych, jak i podziemnych. Działalność człowieka może prowadzić do zmniejszenia zasobów wody, ale może także przynosić skutki pozytywne. Zaproponuj trzy możliwe do realizacji działania, które powinny być stosowane w Polsce w celu powiększenia lub odtwarzania zasobów wód powierzchniowych i podziemnych. 1. ...................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

2. ...................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

3. ...................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................... Zadanie 21. (2 pkt) Za przyczynę globalnego ocieplenia uznaje się wzrost zawartości w powietrzu gazów cieplarnianych. Wymień trzy rozwiązania, służące ograniczaniu emisji gazów cieplarnianych do atmosfery. 1. ...................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

2. ...................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

3. ...................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Nr zadania 5. 6. 7. 8. 9. Maks. liczba pkt 2 2 1 2 2 Wypełnia



9


10

Zadanie 22. (2 pkt) Duże miasta odznaczają się wyższą temperaturą w porównaniu z obszarami podmiejskimi. Zjawisko to nazywane „miejską wyspą ciepła” ilustruje na przykładzie Warszawy poniższy rysunek.

Izotermy średniej rocznej temperatury powietrza w Warszawie dla lat 1961-1980.

a) Podaj dwie przyczyny powstawania „miejskiej wyspy ciepła”. 1. ...................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

2. ...................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

b) Konsekwencją „miejskiej wyspy ciepła” oraz emisji zanieczyszczeń powietrza jest ukształtowanie się lokalnego klimatu miasta. Skreśl w nawiasach określenia błędne, aby cechy klimatu miasta były prawdziwe. Klimat miasta w porównaniu terenami podmiejskimi odznacza się cechami:

– (wyższymi / niższymi) sumami opadów atmosferycznych

– bryzą miejską, która wieje (od centrum / ku centrum) miasta.


10


6

Zadanie 10. (1 pkt) Podkreśl poprawne zakończenie zdania. Położenie Ziemi w pozycjach peryhelium i aphelium wynika z

A. niejednostajnego ruchu obiegowego Ziemi. B. eliptycznego kształtu orbity ziemskiej. C. spłaszczenia biegunowego Ziemi. D. ruchów precesyjnych osi ziemskiej.

Zadanie 11. (1 pkt) Miejsca oznaczone na mapie numerami 1 i 2 różnią się średnią temperaturą powietrza w styczniu, mimo że leżą na podobnej szerokości geograficznej (wzdłuż równoleżnika 60°N). Znaczna różnica średniej temperatury powietrza w styczniu dotyczy również miejsc oznaczonych na mapie numerami 3 i 4, położonych wzdłuż równoleżnika 53°N.

Wpisz do tabeli po jednym geograficznym czynniku klimatotwórczym, który ma największy wpływ na różnicę między średnią temperaturą powietrza w styczniu w miejscach oznaczonych numerami 1 i 2 oraz w miejscach oznaczonych numerami 3 i 4.

Numer miejsca

na mapie Miejsce Średnia temperatura

powietrza stycznia w ºC Geograficzny czynnik

klimatotwórczy

1 Przyl.Chidley (Kanada) –20,0

2 Bergen (Norwegia) 2,5

3 Liverpool (Wielka Brytania) 4,1

4 Irkuck (Rosja) –20,9

Na podstawie: www.meteo.interklasa.pl/meu/d_klimat.xls


11


7

Zadanie 12. (1 pkt) Uzupełnij poniższy rysunek tak, aby przedstawiał powstawanie bryzy dziennej. – Wpisz w kwadratach litery: W w celu oznaczenia obszaru podwyższonego ciśnienia

i N w celu oznaczenia obszaru obniżonego ciśnienia. – Na poziomych i pionowych liniach przerywanych zaznacz strzałkami kierunki wiatru.

Zadanie 13. (2 pkt) Na wykresie przedstawiono zasolenie przypowierzchniowych wód oceanicznych.

Źródło: W. Stankowski, Cztery postaci wody na Ziemi, Instytut Wydawniczy

Nasza Księgarnia, Warszawa 1988

a) Na podstawie wykresu podaj przedziały szerokości geograficznych, w których zasolenie przypowierzchniowych wód oceanicznych jest wyższe od średniego zasolenia Wszechoceanu.

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

b) Podaj dwie przyczyny większego od średniego zasolenia wód oceanicznych we wskazanych przedziałach szerokości geograficznych.

1. ...................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

2. ...................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................... Nr zadania 10. 11. 12. 13. Maks. liczba pkt 1 1 1 2 Wypełnia



7







.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................


1. ...................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

2. ...................................................................................................................................................




7







.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................


1. ...................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

2. ...................................................................................................................................................



Zadanie 19. (1 pkt)

Zadanie 20. (2 pkt)



12


8

Zadanie 14. (2 pkt) Na wykresie przedstawiono średni rozkład południkowy parowania potencjalnego i opadów atmosferycznych na obszarach lądowych Ziemi.

Na podstawie: R. Domachowski, D. Makowska, Geografia,

Wydawnictwo Oświata, Warszawa 1993 a) Podkreśl poprawną odpowiedź.

Ujemny bilans wodny cechuje obszary położone w klimacie A. podrównikowym wilgotnym. B. zwrotnikowym kontynentalnym suchym. C. umiarkowanym ciepłym morskim. D. okołobiegunowym.

b) Wykorzystaj wykres i pogrupuj oznaczone na mapie regiony na obszary o dodatnim i ujemnym bilansie wodnym, wpisując litery w odpowiednich miejscach tabeli.

Obszary o dodatnim bilansie wodnym Obszary o ujemnym bilansie wodnym

CB

D

E

A


13


19

Zadanie 31. (2 pkt) Klimatogramy przedstawiają roczny przebieg średnich miesięcznych wartości temperatury powietrza i miesięcznych sum opadów atmosferycznych w trzech miastach w Australii: Alice Springs, Darwin i Sydney oraz w Chartumie położonym w Sudanie. ˚C mm ˚C mm

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

A B ˚C mm ˚C mm

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

C D Na podstawie: www.meteo.interklasa.pl/meud_klimat.xls

a) Podanym miastom przyporządkuj klimatogramy, wybierając spośród oznaczonych

literami A, B, C, D.

Alice Springs ........... Darwin ........... b) Podkreśl poprawne zakończenie zdania.

Cechą klimatu Adelaide jest A. występowanie monsunów. B. występowanie cyklonów tropikalnych. C. ujemna średnia temperatura najchłodniejszego miesiąca. D. przewaga opadów w półroczu chłodnym.

Nr zadania 30. 31.Maks. liczba pkt 2 2 Wypełnia



14


21

Zadanie 34. (2 pkt) Poniższy tekst przedstawia warunki, w jakich doszło do powstania smogu w Londynie.

Listopad i początek grudnia 1952 r. były wyjątkowo chłodne i mieszkańcy Londynu zużywali do ogrzewania znacznie więcej węgla niż zwykle. Kominy palenisk domowych i fabryk emitowały olbrzymie ilości sadzy. Nad południową Anglią panował wyż baryczny. Osiadające powietrze uniemożliwiało odpływ zanieczyszczeń znad miasta. Piątego grudnia niebo nad Londynem było błękitne, wiał delikatny wiatr i powietrze przy gruncie było wilgotne. Panowały idealne warunki do powstania mgły radiacyjnej. Wkrótce grubość mgły osiągnęła 200 m. W nocy mgła jeszcze bardziej zgęstniała i widzialność spadła do kilku metrów. W środkowym Londynie przez 144 godziny widoczność nie przekraczała 500 m, a przez 48 godzin była mniejsza od 50 m. Z 370 ton wyemitowanego dwutlenku siarki powstało w atmosferze około 800 ton kwasu siarkowego – najgroźniejszego składnika smogu.

Na podstawie: K. Kożuchowski (red.), Meteorologia i klimatologia, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2006

Korzystając z tekstu źródłowego i własnej wiedzy: a) wyjaśnij, dlaczego wysokie ciśnienie atmosferyczne sprzyja powstawaniu smogu. .......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

b) podaj antropogeniczne źródło pochodzenia dwutlenku siarki, z którego powstał w atmosferze kwas siarkowy – składnik smogu.

....................................................................................................................................................... Zadanie 35. (2 pkt) Podanym w tabeli organizacjom przyporządkuj części świata, w których są położone państwa, należące do tych organizacji.

Afryka, Australia, Ameryka Południowa, Ameryka Północna, Azja, Europa

Organizacja Części świata

NAFTA

.......................................................................................................

OPEC

1. .......................................................................................................

2. .......................................................................................................

3. .......................................................................................................





3

Zadanie 4. (2 pkt) W zamieszczonym poniżej tekście opisano zjawiska poprzedzające powstanie Pustyni Błędowskiej.

Na obszarze Pustyni Błędowskiej rzeki utworzyły w skałach triasowych głębokie doliny. W plejstocenie podczas kolejnych zlodowaceń te doliny były stopniowo wypełniane osadami piaszczysto-żwirowymi, aż zanikły całkowicie. Wraz ze zmianą klimatu na cieplejszy obszar dzisiejszej pustyni został w holocenie stopniowo opanowany przez roślinność leśną. Taki stan trwał do XIII w. W tym czasie w okolicach Olkusza powstał ośrodek górniczo-hutniczy. Na dużą skalę eksploatowano tu rudy ołowiu i srebra. Wybudowano piece hutnicze, które były opalane węglem drzewnym. Teren został pozbawiony lasów. Wylesienie było przyczyną zniszczenia gleby i odsłonięcia luźnych piasków. Wtedy zostało ukształtowane przez człowieka pustynne oblicze tego terenu. Wiatr zaczął intensywnie przenosić piasek, budować ruchome wydmy i tworzyć obniżenia deflacyjne.

Na podstawie: Szczypek T., Wika S., Czylok A., Rachmonow O., Wach J., Pustynia Błędowska fenomen polskiego krajobrazu, Wydawnictwo Kubajak, 2001 r.

a) Na podstawie tekstu wybierz cztery wydarzenia, które doprowadziły do powstania

Pustyni Błędowskiej. Wybrane wydarzenia uszereguj w kolejności od najstarszego do najmłodszego, wpisując w ramki odpowiadające tym wydarzeniom litery. A. Osuszenie i oziębienie klimatu w holocenie. B. Wypełnienie materiałem fluwioglacjalnym głębokich dolin rzecznych. C. Akumulacyjna i erozyjna działalność wiatru na antropogenicznie przekształconym

terenie. D. Odsłonięcie piasku na skutek wycinania lasów. E. Powstanie ośrodka górniczo-hutniczego.

Wydarzenie najstarsze

Wydarzenie najmłodsze

b) Wpisz we właściwe miejsca tabeli, obok wartości średniej rocznej temperatury

powietrza i rocznej sumy opadów, podane poniżej nazwy pustyń.

Pustynie: Błędowska, Gobi, Sahara.

Obszar Średnia roczna temperaturapowietrza (w °C)

Roczna suma opadów (w mm)

25,4 21

7,5 700

3,8 107 Źródło: Szczypek T., Wika S., Czylok A., Rachmonow O., Wach J., Pustynia Błędowska

fenomen polskiego krajobrazu, Wydawnictwo Kubajak, 2001 r.

Nr zadania 1. 2. 3. 4 a. 4 b. Maks. liczba pkt 1 1 1 1 1 Wypełnia

egzaminator Uzyskana liczba pkt


15


3

Zadanie 4. (2 pkt) W zamieszczonym poniżej tekście opisano zjawiska poprzedzające powstanie Pustyni Błędowskiej.

Na obszarze Pustyni Błędowskiej rzeki utworzyły w skałach triasowych głębokie doliny. W plejstocenie podczas kolejnych zlodowaceń te doliny były stopniowo wypełniane osadami piaszczysto-żwirowymi, aż zanikły całkowicie. Wraz ze zmianą klimatu na cieplejszy obszar dzisiejszej pustyni został w holocenie stopniowo opanowany przez roślinność leśną. Taki stan trwał do XIII w. W tym czasie w okolicach Olkusza powstał ośrodek górniczo-hutniczy. Na dużą skalę eksploatowano tu rudy ołowiu i srebra. Wybudowano piece hutnicze, które były opalane węglem drzewnym. Teren został pozbawiony lasów. Wylesienie było przyczyną zniszczenia gleby i odsłonięcia luźnych piasków. Wtedy zostało ukształtowane przez człowieka pustynne oblicze tego terenu. Wiatr zaczął intensywnie przenosić piasek, budować ruchome wydmy i tworzyć obniżenia deflacyjne.

Na podstawie: Szczypek T., Wika S., Czylok A., Rachmonow O., Wach J., Pustynia Błędowska fenomen polskiego krajobrazu, Wydawnictwo Kubajak, 2001 r.

a) Na podstawie tekstu wybierz cztery wydarzenia, które doprowadziły do powstania

Pustyni Błędowskiej. Wybrane wydarzenia uszereguj w kolejności od najstarszego do najmłodszego, wpisując w ramki odpowiadające tym wydarzeniom litery. A. Osuszenie i oziębienie klimatu w holocenie. B. Wypełnienie materiałem fluwioglacjalnym głębokich dolin rzecznych. C. Akumulacyjna i erozyjna działalność wiatru na antropogenicznie przekształconym

terenie. D. Odsłonięcie piasku na skutek wycinania lasów. E. Powstanie ośrodka górniczo-hutniczego.

Wydarzenie najstarsze

Wydarzenie najmłodsze

b) Wpisz we właściwe miejsca tabeli, obok wartości średniej rocznej temperatury

powietrza i rocznej sumy opadów, podane poniżej nazwy pustyń.

Pustynie: Błędowska, Gobi, Sahara.

Obszar Średnia roczna temperaturapowietrza (w °C)

Roczna suma opadów (w mm)

25,4 21

7,5 700

3,8 107 Źródło: Szczypek T., Wika S., Czylok A., Rachmonow O., Wach J., Pustynia Błędowska

fenomen polskiego krajobrazu, Wydawnictwo Kubajak, 2001 r.

Nr zadania 1. 2. 3. 4 a. 4 b. Maks. liczba pkt 1 1 1 1 1 Wypełnia



9

Zadanie 15. (2 pkt) Na wykresach przedstawiono zróżnicowanie rocznych przepływów trzech europejskich rzek.

Wsp

ółcz

ynni

k pr

zepł

ywu

Na podstawie: Flis J., Wstęp do geografii fizycznej, WSiP Warszawa 1988 r.

a) Uzupełnij legendę, wpisując we właściwe miejsca podane poniżej nazwy rzek. Rzeki: Dniepr, Rodan (w Alpach), Sekwana (w Paryżu). Legenda A. ..........................................................................

B. ..........................................................................

C. ..........................................................................

b) Wyjaśnij zróżnicowanie przepływów w ciągu roku dla rzek oznaczonych na wykresie literami A, C.

Rzeka A .......................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Rzeka C .......................................................................................................................................

...................................................................................................................................................... Zadanie 16. (2 pkt) a) Uzupełnij podane prawidłowości, wpisując określenia mniejsze lub większe.

Dobowe amplitudy temperatury powietrza są w strefie równikowej .......................... niż

w strefie umiarkowanej.

Dobowe amplitudy temperatury powietrza na obszarach pozbawionych roślinności są

................................ niż na obszarach porośniętych lasem.

b) Sformułuj prawidłowość dotyczącą zróżnicowania dobowych amplitud temperatury powietrza w zależności od stopnia zachmurzenia.

.......................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................... Nr zadania 13. 14. 15 a. 15 b. 16 a. 16 b. Maks. liczba pkt 1 1 1 1 1 1 Wypełnia


A

BC


16


10

Zadanie 17. (2 pkt) Na mapie przedstawiającej przeważające kierunki pasatów i wybrane prądy morskie oznaczono literami A−D cztery obszary różniące się roczną sumą opadów atmosferycznych.

pasaty

prądy morskie

a) Na podstawie mapy i własnej wiedzy o międzyzwrotnikowej cyrkulacji powietrza (cyrkulacji pasatowej) wyjaśnij różnicę między wartościami rocznej sumy opadów atmosferycznych w obszarach A i B.

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

b) Na podstawie mapy podaj przyczynę różnicy między wartościami rocznej sumy opadów atmosferycznych w obszarach C i D.

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................


klimatologia i meteorologia – poziom rozszerzony pyt.pdf · 1 klimatologia i meteorologia –...

Documents