KM การพฒนาตอยอดผลตภณฑไมไผแปรรปบานหวยออ

1.ภมปญญาทองถน ของบานหวยออหม 2 ตำาบลนำ�าดบ อำาเภอปาซาง จงหวดลำาพน มกลมกจกรรมทมรายไดจากงานหตถกรรม การจกสานไมไผ สมาชกกลมแทบทกครวเรอนมอาชพเสรมจากการจกสานไมไผโดยทำาเปนผลตภณฑ เขงไมไผ สำาหรบบรรจภณฑพชผก เชน กะหลำาปล ผกกาดกวางตง ซงจะมการวาจางจากลกคาภายนอกหมบาน ใหทำาเขงไมไผสงขายในราคาเขงละ 5 บาท และมคำาสงซ�อตลอดป ทำาใหไมมปญหาดานการตลาด สมาชกกลมจกสานสวนใหญจะเปนผสงอาย ทไมสามารถออกไปใชแรงงานดานการเกษตรไดแลว จงรวมกลมกนเปนกลมผสงอายทำากจกรรมจกสานเขงไมไผ

กจกรรมจกสานเขงไมไผเปนอาชพเสรมทอยคกบบานหวยออมาเปนระยะเวลายาวนาน วตถดบทใชในการจกสานจะเปนลำาไมไผทมขอปลองยาวและใชลำาไมไผมาตดขวางลำาขอ ใชประโยชนเฉพาะตรงกลางปลองไมไผ สำาหรบขอตอของลำาไมไผจะถกตดออกและท�งเปนวสดเหลอใช กลายเปนขยะทมจำานวนมากถกท�งไวทวหมบานกอใหเกดปญหาดานสงแวดลอม เนองจากขอปลองลำาไมไผทถกตดออกมาเมอถกท�งกองทบถมกนในปรมาณมาก ๆ กจะกลายเปนขยะทเปนแหลงเพาะพนธยง ในฤดฝนเมอมฝนตกลงมานำ�าฝนจะตกคางอยในกองขยะขอปลองไมไผเกดเปนแหลงเพาะพนธยง ทนำาโรคไขเลอดออกมาสคนในชมชน เมอเกดปญหาสงแวดลอมกองขยะปลองไมไผกลายเปนแหลงเพาะพนธยง คนในชมชนจงคดกำาจดขยะดวยวธเผาขอปลองไมไผเนองจากมขยะชนดน�เปนจำานวนมากและเพมปรมาณข�นทกวน ควนไฟทเกดจากการเผาขยะขอปลองไมไผไดรบกวนคนในชมชนทำาใหเกดหมอกควน และคนในชมชนตองหายใจเอาอากาศทเปนพษจากหมอกควนไฟ ทำาใหเกดโรคในระบบทางเดนหายใจข�นกบคนภายในหมบาน

2.การพฒนาความร เมอชมชนไดรบผลกระทบจากการประกอบอาชพเสรมดานการจกสานไมไผ จากปญหาตาง ๆ ทชมชนไดรบเชนน� สมาชกกลมแมบานเกษตรกรบานหวยออไดเหนถงปญหาทเกดข�น จงไดรวมตวกนคนหาวธทจะบรหารจดการกบกองขยะขอปลองไมไผ ดวยการระดมสมองของสมาชกกลมแมบานเกษตรกรผานการทำาเวทเรยนรรวมกน นกวชาการสงเสรมการเกษตรชำานาญการทรบผดชอบงานเคหกจเกษตรของอำาเภอปาซาง จงแนะนำาใหสมาชกกลมแมบานเกษตรกรทมความสนใจรวมกนในการแกไขปญหาขยะขอปลองไมไผ มาดำาเนนการจดทะเบยนเปนกลมวสาหกจชมชน เพอเปนกลมกจกรรมทมกฎหมายรองรบ เมอจดทะเบยนเปนกลมวสาหกจชมชนแลวสามารถดำาเนนการขอรบการสนบสนนดานวชาการ ดานงบประมาณหรอเงนทนในการดำาเนนงานไดจากหนวยงานราชการ หนวยงานเอกชนหรอองคกรอสระตาง ๆ ไดเปนอยางด สมาชกกลมประชมรวมกนและมมตขอรบการจดทะเบยนจดต�งเปนกลมวสาหกจชมชนโดยใชชอ วสาหกจชมชนกลมผลตภณฑไมไผแปรรปบานหวยออ

สมาชกกลมวสาหกจชมชนผลตภณฑไมไผแปรรปบานหวยออจงไดรวมตวกนคนหาวธทจะบรหารจดการกบกองขยะขอปลองไมไผ ดวยการระดมสมองคนหาแหลงความรและจดทำาเวทเรยนรรวมกนแบบมสวนรวมของสมาชกวสาหกจชมชนได ขอสรปในการแกไขปญหาจากการจดทำาเวทแลกเปลยนเรยนร ไดแนวทางในการแกไขปญหาทสามารถปฏบตไดดงน�

1. คดแยกขอปลองไมไผทมขนาดพอเหมาะสำาหรบนำามาประดษฐเปนแกวนำ�ากระบอกไมไผ โดยผานการทำาความสะอาด ตดแตงใหสวยงามมขนาดเหมาะสม แลวนำาไปอบฆาเช�อจากภมปญญาชาวบาน สำาหรบแกวนำ�ากระบอกไมไผขณะน�ไดกลายเปนผลตภณฑของกลมไปเรยบรอยแลว

2. คดแยกขอปลองไมไผทมลำาขอขนาดใหญ นำามาประดษฐเปนกระถางปลกตนไม ปลกสมนไพร สำาหรบตกแตงประดบบาน และจำาหนายพรอมตนไม ไดรบการตอบรบจากตลาดพอสมควร

3. คดแยกขอปลองไมไผขอตน ทเปนขอดานลางของปลองไมไผทไมสามารถทำาประโยชนไดแลว นำามาเผาเปนถานไมไผ โดยไดรบการสนบสนนเตาเผาถานปรมาณ 200 ลตรจากวทยาลยการอาชพปาซางใหกลมวสาหกจชมชนไวใชในการดำาเนนงานเผาถานไมไผ

3.การบรหารจดการความร การดำาเนนกจกรมเผาถานไมไผเปนการกำาจดขยะไมไผทไดผลเปนอยางด สมาชกกลมไดใชถานจากไมไผเปนเช�อเพลงในการหงตมในครวเรอน เปนการลดคาใชจายดานเช�อเพลงภายในครอบครวถานไมไผสามารถตอยอดมาทำาเปนผลตภณฑทใชดบกลนภายในบานเรอน ในตเส�อผา ในตเยน หรอในทอบช�นไดเปนอยางด ขณะน�กลมไดดำาเนนการตอยอดและพฒนาถานไมไผใหเปนถานไมไผอดแทง โดยการทำาโครงการขอรบการสนบสนนเครองบดถานจากวทยาลยการอาชพปาซาง วธการทำาถานไมไผอดแทง คอ นำาถานไมไผบดในเครองบดถานไมไผใหเปนผงละเอยด แลวนำามาผสมกบสวนผสมของแปงมน เสรจแลวนำาสวนผสมผงถานมาอดดวยเครองอดถานแทง ทกลมไดคดประดษฐเครองมออดถานแบบงาย ๆ โดยใชทอนำ�าพลาสตก อดดวยแรงคน เครองมอทกลมประดษฐข�นน�สามารถอดถานแทงไดเปนอยางด สามารถใชงานไดในระดบครวเรอน เนองจากผลตไดปรมาณนอย แตถาทำาเพอการคาจะไมทนตอความตองการของลกคา

ปญหาและอปสรรคของการทำาถานไมไผอดแทง คอ

1) ขาดเครองมอทใชอดถานใหเปนแทง ทมประสทธภาพสงประหยดเวลาและแรงงานคน สามารถผลตหรออดถานไดคร �งละมาก ๆ ใหเพยงพอกบความตองการของลกคา

2) สภาพอากาศทไมเหมาะสม จะไมสามารถผลตถานอดแทงได เชน ฝนตก หรอทองฟามดคร�ม ไมมแสงแดดสำาหรบตากถานอดแทงใหแหงสนท เพอบรรจถงพลาสตกสำาหรบจำาหนาย

4. การนำาไปปรบใช ถานไมไผอดแทงเปนการจดการองคความรทมอย ไดจากการตอยอดมาจากถานไมไผใหมความเหมาะสมสำาหรบการใชงานในเชงการคาและพฒนาเปนสนคาของกลมวสาหกจชมชนผลตภณฑไมไผแปรรปบานหวยออ ทชวยลดรายจาย เพมรายไดพรอมกบอนรกษสภาพสงแวดลอม และใชทรพยากรทมอยอยางคมคา

การระดมสมองของสมาชกกลมวสาหกจชมชนกลมผลตภณฑไมไผแปรรปบานหวยออ ในคร �งน�สามารถแกไขปญหาขยะทเกดจากกองไมไผใหกลบกลายเปนผลตภณฑทสรางงาน สรางรายไดใหกบกลม ถงแมสงททำาจะไมใชรายไดหลกของสมาชก แตสมาชกกมโอกาสในการตอยอดการพฒนาผลตภณฑเปนสนคาทมอนาคตทสดใส พรอมท�งไดมสวนรวมในการรบผดชอบตอสภาพแวดลอม ทำาใหคณภาพชวตของคนในชมชนบานหวยออ หม 2 ตำาบลนำ�าดบดข�น ถาชมชนรวมมอรวมใจกนแกไขปญหาภายในชมชนดวยองคความรภมปญญาของตนเอง และภมปญญาทองถนทมมาแตดงเดม กจะทำาใหสามารถแกไขปญหาพงพาตนเองได พรอมกบสรางคณภาพชวตใหกบครอบครว ชมชนและสงคมโดยรวมไดอยางนาภาคภมใจ

เรยบเรยงโดยนางสาวสายสวาทด สงวนใจ

นกวชาการสงเสรมการเกษตรชำานาญการสำานกงานเกษตรอำาเภอปาซาง

สมาชกกลม

วสาหกจชมชนไมไผ

แปรรปบาน

หวยออ

สมาชกกลมฯ

ดำาเนนการจกสานไมไผ

เขงทสานสำาเรจแลวผลตภณฑเขงไมไผ

กอง

ขยะ

จาก

ไมไผ

กระถาง

ปลก

ตนไมจาก

ไมไผ

นวส.ชำานาญการผรบ

ผดชอบงานเคหกจเกษตร กบผลตภณฑ แปรรป

ไมไผ

เศษวสดทเหลอใช

นำาเศษวสดมาเผา ในเตาเผา

ถานทไดจากการเผา

นำาวสดทเผาได มาเขาเครองบดอดถาน

จะไดเปนผงถานออกมา

นำาผงถานทได มาผสมกบแปงและนำ7า

นำาผงถานทผสมแลวมาอดดวยทอ

ดนถานทอดออกมาจากทอ

นำาถานทไดไปตากแดดใหแหง

สามารถนำาถานทไดไปใชในครวเรอน

เช�อเพลงทไดจากถานไมไผอดแทงมความคงทนและใชไดนาน