kİmya sektÖrÜ araŞtirmasi - Üsküdar · 2012-06-26 · petrol-İş araştırma 3. sektörün...

Petrol-iş Araştırma

KİMYA SEKTÖRÜ ARAŞTIRMASI(Ön Araştırma)

Dünyada ve Türkiye’de Sektörün

Genel Dinamikleri

Aralık 2004

Petrol-İş Araştırma 2

Araştırma Yöntemi

Kimya Sektörü Araştırması 2004 çalışmasında, sektörün dünya ve Türkiye’deki genel dinamiklerinin ortaya konulması hedeflenmiştir. Bu amaçla, Özel İhtisas Komisyonu Raporları, DPT sektör verileri ve İstanbul Sanayi Odası İlk ve 2. 500 Büyük Firma Raporları ve sektörün çeşitli kurumlarından elde edilen diğer raporlar taranmıştır.Dünyadaki durum için; CEFIC, OECD STAN verileri ve bu konudaki çeşitli çalışmalardan yararlanılmıştır.


Sektörün sınıflandırılması

KİMYA SANAYİ35

ANA KİMYA351

DİĞER KİMYASALLAR

352

PETROLRAFİNERİLERİ

353

ÇEŞ. PETROL VE KÖMÜR TÜREV.

354

LASTİK ÜRÜNLERİ

355

PLASTİK ÜRÜNLERİ

356

Ana Kimyasal Mad.(İnorganik ve Organik)

Kimyasal Gübre

Kauçuk-Plastik Hammadde

Sentetik Lifler

Boya, VernikMürekkep

İlaç

Parfüm, KozmetikTemizlik Ürünleri

Akaryakıt dağıtım

LPG Dolum

Madeni Yağ Hazırlama ve Harm.

Petrol Rafinerileri Tekerlek Lastiği Yapımı

Kauçuk Ürünleri

Plastik Ürünleri


Kimya sektörü ve gelişimi

Kimya sektörü, sayısız kimyasal üretim süreçleri ve ürünleriyle temel gereksinim alanlarına olduğu kadar, ileri teknoloji gerektiren alanlara da sağladığı girdilerle yüksek katmadeğer yaratan bir sanayi dalıdır.Sektörde üretilen ürünlerin, %30’u nihai ürün olarak, %70’i diğer sanayiler tarafından kullanılmaktadır.



Kimyasal üretim, ilk defa 12. yüzyılda Arap dünyasında simyacılar tarafından bir tür sanat olarak geliştirilmiştir.18. yüzyıldan itibaren kimyasal yapım teknikleri, İngiltere’de uygulama alanı bulmuştur.İnorganik kimyasal madde üretiminde yoğunlaşmanın yaşandığı 19. yüzyılda İngiltere lider konumdadır.



Sentetik boya üretiminin başlaması, bilimsel bilgi ve teknoloji kullanımının hız kazanmasıyla kimyasal üretimde liderlik, yüzyılın ikinci yarısında İngiltere’den Almanya’ya geçmiştir. Daha sonra, II. Dünya Savaşı döneminin ileri teknoloji ürünü olan sentetik polimerelyafları üretimi ile ABD üstünlüğü ele geçirmiştir.



Bugün, sektörde araştırma geliştirmeye dayalı ve ileri teknolojinin yoğun kullanıldığı kimyasal proses dönemine girilmiştir.

Günümüzde kimyasal üretimde liderlik AB ülkelerine geçmiştir.

Dünyada Kimya Sektörü

Kaynak: European Chemical Industry Council (CEFIC)OECD STAN Database


Kimyasal ürün, üretim ve satışında AB bölgesi en yüksek paya sahiptir.

Dünyada kimyasal ürün üretiminin 2003 yılı itibariyle 1,6 trilyon Euro’ya ulaştığı tahmin edilmektedir.

Toplam satışların % 34’ü AB’de, % 25’i ise ABD’de gerçekleşmektedir.

Japonya’daki satışların payı ise %11’dir.


AB, dünya kimyasal ürün ticaretinde de lider durumdadır.

Dünya kimyasal ürün ihracatının %65’i, ithalatının ise %53’ü AB tarafından yapılmaktadır.

AB’yi Asya ve Kuzey Amerika izlemektedir.

AB bölgesi, kimyasal ürün ticaretinde net ihracatçı olan tek bölgedir. Asya ve Kuzey Amerika net ithalatçı durumdadır.


En büyük 30 kimya şirketi dünya kimyasal satışlarının %29’unu gerçekleştirmektedir.

Bu şirketlerin 15’i AB, 6’sı ABD ve 6’sı ise Japonya menşelidir.

En büyük 30 şirket içerisinde AB, ABD ve Japonya menşeli şirketlerin pazar payları ise sırasıyla %51, %26 ve %16’dır.

Söz konusu AB menşeli şirketler tüm dünya satışlarının %15’ini, ABD şirketleri % 8’ini ve Japon şirketleri de % 5’ini gerçekleştirmektedir.


Kimya sanayinin toplam sanayiye oranla daha hızlı büyüdüğü görülmektedir.

İtalya dışında başlıca AB ülkelerinde 1998-2003 yılları arasında kimya sektörünün büyüme oranları toplam sanayi büyümesinin oldukça üzerindedir.AB kimya sektörü bu dönemde %2,7, toplam sanayi ise ortalama %1 oranında büyümüştür.Japonya’da da kimya sektörü toplam sanayiye oranla daha hızlı büyümüştür. ABD’de ise durum kimya sektörünün aleyhinde gözükmektedir.


AB, kimyasal ürün üretiminde de lider konumdadır.

Kimya sektöründe üretim, 1993-2003 yılları arasında AB’de %3,5, ABD’de ve Japonya’da %1,7 oranında artmıştır.

Sektörde üretim, 1997 yılına kadar AB, ABD ve Japonya’da paralel bir artış göstermiştir.

1997 yılından sonra ise AB’de sektörün üretim artışı ortalama %2,6 iken ABD’de bu oran %0,9’da kalmıştır.


Kimya sanayi işgücü maliyetleri ABD’de AB ve Japonya’dan daha yüksektir.

Kimya sektöründe 2003 yılında çalışan işçi başına işgücü maliyeti, ABD’de 97 bin, AB’de 63 bin ve Japonya’da 43 bin dolar düzeyindedir.

1993-2003 döneminde işgücü maliyetleri ABD’de yıllık ortalama %5 artarken, AB’de artış %3,5 ve Japonya’da %0,5 olmuştur.


İstihdamdaki daralma trendi, kimya sektöründe de gözlenmektedir.

Kimya sektöründe en büyük pazar payına sahip olan AB’de üretim artışına karşın istihdamın azaldığı görülmektedir.

Benzer şekilde ABD’de de 1993-2001 yılları arasında sektörün istihdamı yaklaşık %5 oranında azalmıştır.

Türkiye’de Kimya Sektörü

Kaynak: DPT İstanbul Sanayi Odası


Türkiye’de kimya sektörünün gelişimi

Türkiye’de Cumhuriyet öncesinde kimya sanayinden söz etmek mümkün değildir. Varolan tek şey yabancı şirketlerin elinde bulunan cevher tekelleridir.Cumhuriyet sonrasında, 3’ü yabancı ortaklı 5 şirkette sabun, tıbbi ve kimyasal madde üretimi ile kimya sanayi başlamıştır.1930-1946 döneminde Sümerbank kurulmuş, II. Dünya Savaşı sonrasında dış finansman kaynaklı şirketlerde artış gözlenmiştir.


Türkiye’de kimya sektörünün gelişimi

1950-1960 döneminde daha çok montaja dayalı küçük ölçekli özel sektör işletmelerine rastlanmaktadır.1960-1975 planlı kalkınma döneminde kimya sanayi üretiminde hızlı ve önemli gelişmeler yaşanmıştır.


Kaynak:Ekonomik ve Sosyal Sektörlerdeki Gelişmeler 2004, DPT.

100.014,810,581100.011,618,827100.036,937,915TOPLAM İMALAT SANAYİİ

15.92,352,3747.1830,7174.51,674,714Diğer

10.01,479,46210.91,262,3326.42,347,669Motorlu Kara Taşıtları

6.81,000,2796.0698,3153.01,109,200Elektronik

15.22,246,2028.6996,3965.01,836,587Makine ve Teçhizat

1.7255,0183.6417,0142.91,077,623Metal Eşya

49.57,333,33536.24,204,77421.88,045,793YATIRIM MALI SANAYİLERİ

3.2475,6951.4165,2254.51,670,195Diğer

8.71,287,1837.8908,7225.92,161,612Ana Metal

1.3190,9684.6529,7374.81,755,900Metalik Olm. Mineral Ürünler

21.93,241,2518.3968,69210.53,877,395Kimyasal Ürünler

2.9426,1490.9109,1396.32,308,633Kok ve Petrol Ürünleri

38.05,621,24623.12,681,51531.911,773,735ARA MALI SANAYİLERİ

1.1162,4440.9101,5205.11,877,454Diğer

1.5216,58018.42,138,5228.12,991,492Giyim ve Kürk Ürünleri

6.8999,96516.11,869,24212.34,526,725Tekstil Ürünleri

3.2477,0115.4623,25420.97,722,716Gıda ve İçecek Ürünleri

12.51,856,00040.74,732,53846.317,118,387TÜKETİM MALI SANAYİLERİ

% Payİthalat% Payİhracat% PayÜretim Değerleri(1998 fiyatlarıyla, milyar TL)

İMALAT SANAYİNDE BAŞLICA SEKTÖRLER (2003 yılı gerçekleşmeleri)


Türkiye’de kimya sektörü imalat sanayi içinde oldukça önemli bir paya sahiptir.

Kimya sektörü üretiminin, 2003 yılında imalat sanayi içerisindeki payı %16,8’dir.

Sektörün ihracat içindeki payı aynı yıl, %9,2, ithalatta ise %24,8 olarak gerçekleşmiştir.

Türkiye, kimya sektöründe net ithalatçı konumundadır. 2003 yılında yapılan ithalat, ihracatın 3 katından fazladır.



78.471.640.131.5TOPLAM İMALAT SANAYİİ

35.3190.1140.549.6Diğer

85.3116.863.053.8Motorlu Kara Taşıtları

69.8153.190.263.0Elektronik

44.4176.6122.354.3Makine ve Teçhizat

163.562.423.738.7Metal Eşya

57.3143.491.152.3YATIRIM MALI SANAYİLERİ

34.738.428.59.9Diğer

70.6101.659.542.0Ana Metal

277.441.010.930.2Metalik Olm. Mineral Ürünler

29.9108.683.625.0Kimyasal Ürünler

25.623.218.54.7Kok ve Petrol Ürünleri

47.770.547.722.8ARA MALI SANAYİLERİ

62.514.18.75.4Diğer

987.478.77.271.5Giyim ve Kürk Ürünleri

186.963.422.141.3Tekstil Ürünleri

130.714.26.28.1Gıda ve İçecek Ürünleri

255.038.510.827.6TÜKETİM MALI SANAYİLERİ

İhracat/İthalat

Dış Ticaret/ Üretim

İthalat/Üretim

İhracat/Üretim(%)

İMALAT SANAYİNDE ÜRETİM VE DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ(2003 yılı gerçekleşmeleri)


İmalat sanayi içerisinde kimya sanayi, ithalata bağımlılığı en yüksek olan sektördür.

2003 yılında imalat sanayinde ihracatın ithalatı karşılama oranı %78,4’tür.

Yatırım malı sanayilerinde ihracatın ithalatı karşılama oranı %57,3 iken aynı yıl, kimya sektöründe bu oran %29,4 olarak gerçekleşmiştir.



100.03,652,692100.01,092,882100.06,082,674TOPLAM

4.8173,94317.9195,7717.6462,213Kauçuk Ürünleri

7.1257,97421.1230,6209.5577,415Plastik Ürünleri

11.8431,91739.0426,39117.11,039,627LASTİK VE PLASTİK ÜRÜNLERİ

11.3412,48210.0108,92336.32,205,279PETROL ÜRÜNLERİ

15.4560,76113.5147,75113.8840,259Diğer

2.796,90712.2132,7896.3382,207Kozmetik ve Temizlik Ürünleri

2.280,4822.628,2413.7225,040Boya

16.9617,1276.773,27010.7649,164İlaç

37.11,355,27735.0382,05134.52,096,669DİĞER KİMYASALLAR

3.8140,5041.415,6181.062,450Diğer

12.0438,3904.043,2972.5152,324Organik Kimyasallar

2.8103,8446.065,0362.9178,071İnorganik Kimyasallar

3.8140,5110.55,5242.4143,672Gübre

17.2629,7674.246,0423.4204,582Petrokimya

39.81,453,01616.1175,51712.2741,099ANA KİMYA SANAYİİ

% Payİthalat% Payİhracat% PayÜretimDeğerleri(1998 fiyatlarıyla, milyar TL)

KİMYA SEKTÖRÜ(2003 yılı gerçekleşmeleri)


Ülkemizde kimya sektörü üretimi, gelişmiş ülkelerin tersine tüketici ürünlerinde yoğunlaşmaktadır.

Petrol ürünleri üretimi %36,3 ile toplam üretim içindeki en büyük paya sahiptir.

Tüketici kimyasal ürünleri üreten diğer kimyasalların payı ise %34,5’tir.

Yüksek katmadeğer üreten organik kimyasalların payı ise %2,5 gibi çok küçük bir orandadır.


Kimya sanayi ticareti yapısal bir bağımlılık sergilemektedir.

Lastik ve plastik sanayi %39 pay ile ihracatta ilk sırayı almaktadır. Bunu %35 ile tüketici kimyasalları üreten diğer kimyasallar izlemektedir.

Ana kimya sanayi %39,8 pay ile ithalatta ilk sırada yer almaktadır.



29.978.060.118.0TOPLAM

112.580.037.642.4Kauçuk Ürünleri

89.484.644.739.9Plastik Ürünleri

98.782.641.541.0LASTİK VE PLASTİK ÜRÜNLERİ

26.423.618.74.9PETROL ÜRÜNLERİ

26.384.366.717.6Diğer

137.060.125.434.7Kozmetik ve Temizlik Ürünleri

35.148.335.812.5Boya

11.9106.495.111.3İlaç

28.282.964.618.2DİĞER KİMYASALLAR

11.1250.0225.025.0Diğer

9.9316.2287.828.4Organik Kimyasallar

62.694.858.336.5İnorganik Kimyasallar

3.9101.697.83.8Gübre

7.3330.3307.822.5Petrokimya

12.1219.7196.123.7ANA KİMYA SANAYİİ

İhracat/İthalat

Dış Ticaret/ Üretim

İthalat/Üretim

İhracat/Üretim(%)

İMALAT SANAYİNDE ÜRETİM VE DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ(2003 yılı gerçekleşmeleri)


Sektör kendi içinde değerlendirildiğinde ana kimya sanayinin ithalata bağımlılığı daha yoğundur.

Ana kimya sanayinde ihracatın ithalatı karşılama oranı yalnızca %12,1’dir. Kimya sanayinin genelinde ise bu oran %29,9’tur.

Aynı oran diğer kimyasallarda %28,2, lastik ve plastik ürünlerinde %98,7’dir.


Kaynak: "Sector Profiles of Turkish Industry: A General Outlook", Şubat 2004, DPT.

-20.716.823.034.6(2)/(3) (%)

-74.872.848.936.3[(2)+(3)]/(1) (%)

-62.062.339.827.0(3)/(1) (%)

-12.910.59.29.3(2)/(1) (%)

9.814,71913,7076,9084,539İthalat (3)

5.53,0532,3081,5921,571İhracat (2)

2.923,75221,99517,37816,814Üretim (1)

KİMYA SEKTÖRÜ

-19.018.021.432.3(2)/(3) (%)

-108.992.973.253.2(3)/(1) (%)

-20.716.815.717.1(2)/(1) (%)

9.612,52811,1206,1453,971İthalat (3)

5.22,3832,0071,3151,281İhracat (2)

3.611,50611,9718,3907,470Üretim (1)

Kimya Sanayi

-30.611.636.351.1(2)/(3) (%)

-17.925.88.56.1(3)/(1) (%)

-5.53.03.13.1(2)/(1) (%)

11.22,1912,587763568İthalat (3)

7.0670301277290İhracat (2)

2.312,24610,0248,9889,344Üretim (1)

Petrol Ürünleri

Yıllık Artış (%) (1990-2002)2002200019951990(milyon ABD $,

1998 fiyatlarıyla)

YILLARA GÖRE KİMYA SEKTÖRÜNDE ÜRETİM VE DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ


1990-2002 döneminde sektörde üretim artışı ithalat artışının altında kalmıştır.

Bu dönemde kimya sektöründe ithalat yıllık ortalama %9,8 artarken, üretim artışı %2,9’da kalmıştır.

İhracat artışı ise %5,5 olarak gerçekleşmiştir.

Sektörde, %34,6 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı azalarak %20,7 olmuştur.

Aynı durum kimya sanayi alt sektörleri için de geçerlidir.


Sermayesinin %50'sinden fazlası yabancı sermayeli olan firmalarKaynak: İSO İlk 1000 Firma Verileri

SYNGENTA TARIMNOVARTIS28312627252219Yabancı firma sayısı*

AKZO NOBEL KEMİPOLROCHE100.0100.0100.0100.0100.0100.0100.0Toplam

SHELLBAYER TÜRK16.314.113.113.88.713.512.1Yabancı

BPTÜRK HENKEL54.146.343.546.339.337.131.0Özel

İLSAN İLAÇLEVERELİDA29.539.743.539.952.049.356.9Kamu

Başlıca Yabancı Firmalar2003200220012000199919981995

KİMYA SEKTÖRÜ(Toplam Öz Sermaye içinde % pay)

2003 yılında sektörde kamunun payı %29,5’e gerilerken, özel sektör payı %70,4’e ulaşmıştır.

Sektördeki yabancı sermaye payı, düşük bir hızla da olsa artma eğilimindedir. Ancak, yabancı sermayenin sektörün katma-değeri görece düşük alanlarını tercih ettiği görülmektedir.


27.228.929.727.623.922.433.735KİMYA SANAYİİ (Tüpraş hariç)

48.551.152.851.343.755.161.835KİMYA SANAYİİ

47.037.232.835.037.236.746.2356Plastik Ürünleri (Başka Yerde Sın.)

96.895.2100.0100.095.198.4100.0355Lastik Ürünleri Sanayii

78.678.276.572.875.275.581.9354Çeş. Petrol ve Kömür Tür. San.

100.0100.0100.0100.0100.0100.0100.0353Petrol Ürünleri İmali

27.127.928.626.428.826.827.2352Diğer Kimyasal Ürünler

65.870.273.976.067.866.474.2351Ana Kimya Sanayii

2003200220012000199919981995ISIC

Rev.2

Kimya Sanayinde İlk 5 Firmanın Payı(Sektörde Toplam Üretimden Satışlar içinde % pay)

KİMYA SANAYİİ

Plastik Ürünleri (Başka Yerde Sın.)

Lastik Ürünleri Sanayii

Çeş. Petrol ve Kömür Tür. San.

Petrol Ürünleri İmali

Diğer Kimyasal Ürünler

Ana Kimya Sanayii

Sektörler

36SASA, FIRAT PLASTİK, POLİNAS PLASTİK, KOROZO AMB., NAKSAN PLASTİK

142TÜPRAŞ, AYGAZ, PETKİM, İPRAGAZ, MİLANGAZ

6BRİSA, TÜRK PİRELLİ, GOODYEAR, TEKLAS KAUÇ., POLİMER KAUÇ.

17AYGAZ, İPRAGAZ, MİLANGAZ, MOGAZ, PETROL OFİSİ

3TÜPRAŞ, TPAO, İSTANBUL ASFALT

55ABDİ İBRAHİM, ECZACIBAŞI İLAÇ, HAYAT KİMYA, LEVERELİDA, BAYER TÜRK

25PETKİM, AKSA AKRİLİK, TOROS GÜBRE, TÜRK HENKEL, SODA SANAYİİ

Firma Sayısı2003 yılında ilk 5 firma

Kaynak: ISO İlk 1000 Firma Verileri


Kimya sektörü büyük ölçüde tekelci bir pazar yapısına sahiptir.

Petrol ürünleri imali ve lastik ürünleri sanayinde piyasa az sayıda şirketin elindedir.

Kimya sektöründe en büyük 142 firma içerisinde ilk 5 firmanın payı ise %48,5’e ulaşmaktadır.

Aynı rakam TÜPRAŞ hariç hesaplandığında pay %27,2’ye kadar düşmektedir.


17.911.717.720.822.221.944.935KİMYA SANAYİİ (Tüpraş hariç)

70.360.261.569.572.269.267.435KİMYA SANAYİİ

39.430.5-4.528.935.134.046.9356Plastik Ürünleri (Başka Yerde Sın.)






2003200220012000199919981995ISIC

Rev.2

Kimya Sanayinde İlk 5 Firmanın Payı(Sektörde Toplam Brüt Katmadeğer içinde % pay)

142TÜPRAŞ, AYGAZ, PETKİM, İPRAGAZ, MİLANGAZKİMYA SANAYİİ

36SASA, FIRAT PLASTİK, POLİNAS PLASTİK, KOROZO AMB., NAKSAN PLASTİKPlastik Ürünleri (Başka Yerde Sın.)

6BRİSA, TÜRK PİRELLİ, GOODYEAR, TEKLAS KAUÇ., POLİMER KAUÇ.Lastik Ürünleri Sanayii

17AYGAZ, İPRAGAZ, MİLANGAZ, MOGAZ, PETROL OFİSİÇeş. Petrol ve Kömür Tür. San.

3TÜPRAŞ, TPAO, İSTANBUL ASFALTPetrol Ürünleri İmali

55ABDİ İBRAHİM, ECZACIBAŞI İLAÇ, HAYAT KİMYA, LEVERELİDA, BAYER TÜRKDiğer Kimyasal Ürünler

25PETKİM, AKSA AKRİLİK, TOROS GÜBRE, TÜRK HENKEL, SODA SANAYİİAna Kimya Sanayii

Firma Sayısı2003 yılında ilk 5 firmaSektörler

Kaynak: ISO İlk 1000 Firma Verileri


Üretilen brüt katmadeğer verileri de sektörün tekelci yapısına işaret etmektedir.

Sektörde ilk 5 firmanın üretilen brüt katmadeğer içindeki payı %70,3 gibi yüksek bir rakama ulaşmaktadır.

TÜPRAŞ hariç tutulduğunda ise pay %17,9’a kadar inmektedir.


Kaynak: İSO İlk 1000 Firma Verileri

100.0100.0100.0100.0100.0100.0100.035KİMYA SANAYİİ

14.83.810.19.22.29.117.0356Plastik Ürünleri (Başka Yerde Sın.)






İhracatDönemKârı

NetAktifler

ÖzSermaye

Brüt Katmadeğer

ÜretimdenSatışlar

Kayıtlıİstihdam

ISIC Rev.2

KİMYA SANAYİİ(2003, % Pay)

Kayıtlı istihdamda en büyük pay %32,6 ile tüketici kimyasalları üreten diğer kimyasallardadır.

Üretimden satışlar ve brüt katmadeğerde ise petrol ürünleri imali ilk sırada yer almaktadır.

Brüt katmadeğerde petrol ürünleri imali ve çeşitli petrol ürünleri sanayi dışındaki alt sektörlerin payı 2003 yılında ihmal edilebilir düzeylerdedir.


Kaynak: İSO İlk 1000 Firma Verileri

4534,253336,404173,560283,852389,03435KİMYA SANAYİİ

397,566199,36394,09035,878208,265356Plastik Ürünleri (Başka Yerde Sın.)

9823,900213,989143,94783,207258,674355Lastik Ürünleri Sanayii

57113,203846,627361,831526,676623,102354Çeş. Petrol ve Kömür Tür. San.

8497,053567,659325,2491,388,310983,411353Petrol Ürünleri İmali

2115,950220,070101,37355,662237,003352Diğer Kimyasal Ürünler

353,539258,312168,26549,906310,547351Ana Kimya Sanayii

İhracatDönem

KârıNet

AktiflerÖz

SermayeBrüt

KatmadeğerÜretimden

Satışlar ISIC

Rev.2

KİMYA SANAYİİ(2003, Kişi başına, cari)

Kişi başına verilerde de TÜPRAŞ’ın içinde yer aldığı petrol ürünleri imali ilk sırada yer almaktadır.

Bunu, petrol ürünleri dağıtım sektörü izlemektedir.


İSO verilerinin kârlılık ölçütlerine göre değerlendirilmesi

Aktif, özsermaye, istihdam, katmadeğer, satış kârlılığı ölçütlerine göre çeşitli petrol ve kömür türevleri ilk sırada yer almaktadır.

Bunu, petrol ürünleri (rafinerileri), lastik ürünleri ve diğer kimyasallar izlemektedir.


İSO verilerinin verimlilik ölçütlerine göre değerlendirilmesi

İstihdam ve satış verimliğine göre ise benzer biçimde çeşitli petrol ve kömür türevleri ilk sırada yer almaktadır.

Bu sektörü, petrol ürünleri (rafinerileri), lastik ve plastik ürünleri izlemektedir.

kİmya sektÖrÜ araŞtirmasi - Üsküdar · 2012-06-26 · petrol-İş araştırma 3. sektörün...

Documents