knjiga apstrakta tipnud 2012

7/22/2019 KNJIGA APSTRAKTA TIPNUD 2012

1/70

PRVI NAUNI SIMPOZIJUM SA MEUNARODNIM UEEM

TEORIJA I PRAKSA NAUKE U DRUTVU:OD KRIZE KA DRUTVU ZNANJA

SA OBELEAVANJEM 40 GODINA KATEDRE ZA NASTAVU HEMIJE

KNJIGA APSTRAKATA

Univerzitet u Beogradu Hemijski fakultet

14-16. novembar 2012. godine

Hemijski fakultet Univerziteta u BeograduBeograd, Srbija


2/70

Knjiga apstrakata

Prvi nauni simpozijum sa meunarodnim ueem

TEORIJA I PRAKSA NAUKE U DRUTVU:OD KRIZE KA DRUTVU ZNANJA

SA OBELEAVANJEM 40 GODINA KATEDRE ZA NASTAVU HEMIJE

14 - 16. novembar 2012. godine, Beograd, Srbija

Book of Abstracts

The first scientific symposium with international participation

THEORY AND PRACTICE OF SCIENCE IN SOCIETY:FROM CRISES TO KNOWLEDGE SOCIETY

WITH 40 YEARS OF THE DEPARTMENT FOR CHEMICAL EDUCATION

14th 16thNovember 2012, Belgrade, Serbia


3/70

IzdajePublished byHemijski fakultet Univerziteta u Beogradu

Studentski trg 12-16, 11000 Beograd, Srbijatel. 011 / 3282-111; www.chem.bg.ac.rs

Za izdavaaFor PublisherBranimir Jovanievi, dekan Hemijskog fakulteta

Urednici EditorsDragica Trivi

Dragan BulatoviVojin Krsmanovi

Dizajn DesignDanica Stojiljkovi

Zorana orevi

Tehniki urednici /Tehnical EditorsDanica Stojiljkovi

Zorana oreviBiljana Tomaevi

Darinka RadenkoviKatarina PuticaIgor Matijaevi

ISBN 978-86-7220-050-8


4/70

UVOD___________________________________________________________________

Prvi nauni simpozijum sa meunarodnim ueem Teorija i praksa nauke u drutvu od krize ka drutvu znanja organizuje se u cilju integracije savremenih znanja o teoriji i

praksi nauke u drutvu, kroz disciplinarne i multidisciplinarne pristupe u oblasti nauke.Obuhvaen je irok spektar tema radi sveobuhvatnijeg prikaza inovativnih pristupa u razvojuteorije i prakse naunog istraivanja i razumevanja statusa nauke u drutvu u okvirimadrutvenih i kulturnih procesa.

Na Simpozijumu uestvuju istraivai iz oblasti prirodnih, drutvenih, tehniko-tehnolokih nauka i multidisciplinarnih nauka. Namera je da se preispitaju odnosiobrazovanje nauka tehnologija ekonomija - kultura drutvo, razmotre mogunosti zaizlazak iz raznih kriza (svetske i domae ekonomske krize, problema tranzicije, moralnekrize, ali i potcenjivanja obrazovanja, nauke i kulture u naem drutvu) i prue smernice kakodostii drutvo znanja koje je sinonim za 21. vek.

Prema cilju Simpozijuma izazovi i predlozi reenja razmatraju se u okviru pet tema:

uloga nauke i tehnologije u drutvu uticaj nauke i tehnologije na ivotnu sredinu obrazovanje i nauka kultura i nauka multidisciplinarnost u nauci

Prilozi na ovom Simpozijumu pruaju mogunost da se o buduim koracima razmiljai iz ugla dobrih reenja iz prolosti u oblasti obrazovanja i nauke, kao vanom resursu koji sestalno zanemaruje nametanjem ideje da sva dobra reenja poinju od odreenog sadanjeg

trenutka.Razmatranjem odnosa obrazovanje nauka tehnologija ekonomija kultura

drutvo, u susretu i razmeni rezultata razliitih disciplina, pokreemo dijalog koji bi trebaloda dodatnim korienjem postojeih resursa prui nove matrice i osnovu za donoenje odlukau navedenim domenima, bitnim za izlazak iz krize i razvoj drutva.

U okviru Simpozijuma obeleava se 40 godina rada Katedre za nastavu hemijeHemijskog fakulteta Univerziteta u Beogradu. U protekle etiri decenije na Katedri suizvoena istraivanja u dva glavna pravca: istraivanje razvoja nauke i nastave hemije uSrbiji i istraivanja u oblasti savremenog obrazovanja u hemiji (nastavni programi, standardi

postignua uenika i nastavnog procesa, opremljenost kola, nastavna sredstva, udbenici,

metode nastave i uenja i praenja i vrednovanja postignua, obrazovanje i profesionalnirazvoj nastavnika hemije). Kroz istraivanja na Katedri nastojalo se da se obezbede valjani ipouzdani podaci za donoenje odluka u vezi s aktuelnim pitanjima nastave i uenja hemije nasvim nivoima.

Predsednik Naunog odbora

Dragica Trivi


5/70

PREFACE________________________________________________________________

The goal of the Symposium Theory and practice of science in society: from crises toknowledge society is to connect theory and practice of different scientific disciplines as well

as the reflections regarding the development of scientific culture of research, quality ofeducation and development of the society.

The main characteristic of Symposium is the multidisciplinary approach to theconnections among education science technology economy culture society.Anticipation of the possibilities of science and technology as well as their creative applicationcould help us to prevail various crises (world and domestic economic crises, moral crises,

problems of transition, underestimation of education, science and culture, etc.) and reach theknowledge society the synonym for the 21stCentury.

The main topics of the Symposium are:

The role of science and technology in the society The influence of science and technology on environment Science and education Culture and science Multidisciplinary science approach

The Symposium offers historical point of view on the process of education andscience development in Serbia, despite the fact that these valuable resources of data arecontinuously neglected.

With this Symposium we aim to start a dialogue about the relations among education science technology economy culture society and to establish the new and moreeffective matrix for decision making that will lead to the development of the society.

In this year we are celebrating 40 years of the Department of Chemistry Education at

the Faculty of Chemistry of the University of Belgrade. During the past four decades theresearch at the Department were performed in two main areas: (i) research of thedevelopment of science and chemistry education in Serbia and (ii) research in the field ofmodern chemistry education (curricula, standards of students achievements andteaching/learning process, school equipment, teaching aids, textbooks, methods ofteaching/learning and monitoring/evaluation of achievements, initial education and

professional development of chemistry teachers). The valid and reliable data for decision-making related to actual issues from chemistry teaching/learning domain at all levels ofeducation are provided by researches on Department.

Chairperson of the Scientific Committee

Dragica Trivi


6/70

NAUNI ODBORSCIENTIFIC COMMITTEE _________________________________________________

Sneana Bojovi, Hemijski fakultet, Univerzitet u Beogradu

Dragan Bulatovi, Filozofski fakultet, Univerzitet u Beogradu

Milan irkovi, Astronomska opservatorija u BeograduVladimir Jankovi, Institut za filozofiju i drutvenu teoriju u Beogradu

Branimir Jovanievi, Hemijski fakultet, Univerzitet u Beogradu

Vojin Krsmanovi, Hemijski fakultet, Univerzitet u Beogradu

Vigor Maji, Istraivaka stanica Petnica, Valjevo

Aleksandar Sedmak, Mainski fakultet, Univerzitet u Beogradu

Svetozar Sineli, Filozofski fakultet, Univerzitet u Beogradu

Dragica Trivi, Hemijski fakultet, Univerzitet u Beogradu, Predsednik Naunog odbora

ORGANIZACIONI ODBORORGANIZING COMMITTEE________________________________________________

Vojin Krsmanovi, Predsednik Organizacionog odbora

Zorana orevi

Igor Matijaevi

Predrag Milosavljevi

Milan Popadi

Katarina PuticaBiljana Tomaevi

Danica Stojiljkovi

Darinka Radenkovi

Bojan Tomi

IZVRNI ODBOREXECUTIVE COMMITTEE_________________________________________________

Zorana oreviVojin Krsmanovi

Igor Matijaevi

Katarina Putica

Danica Stojiljkovi

Bojan Tomi


7/70

SADRAJCONTENTS_____________________________________________________

PLENARNA PREDAVANJAPLENARY LECTURES___________________________________________________..P..SUSRET OBRAZOVANJA I NAUKE - UTISCI O STUDENTIMA NA TMF UBEOGRADU

Ivanka G. Popovi 11

NAUKA I DRUTVO U 19. VEKUSneana D. Bojovi 12

NASTAVA HEMIJE U SRBIJI - SAN I JAVAIvan Gutman, Jelena urevi 13

MOGUNOSTI I PREPREKE U KREIRANJU OBRAZOVNE POLITIKE ZASNOVANENA REZULTATIMA PISA TESTIRANJA ISKUSTVA U SRBIJI, REGIONU I SVETUDragica Pavlovi, Aleksandar Baucal 14

NAUNO OPISMENJAVANJE SVAKOG DETETA - PREDUSLOV RAZVOJASVAKOG DRUTVAStevan Joki 15

INSTRUCTIVISM AND CONSTRUCTIVISM: A DIALECTIC OPPOSITIONDenis M. Zhilin 16

ISTRAIVAKA STANICA PETNICA 30 GODINA RADA SA MLADIMTALENTIMANina Jevti, Vigor Maji 18

SEKCIJSKA PREDAVANJA

KEY NOTE LECTURES _________________________________________________..S..OBRAZOVANJE U OBLASTI HEMIJE ODGOVORI ZA BUDUNOSTDragica D. Trivi 20

VELIKI HADRONSKI SUDARAU CERNUJovan Puzovi 21

USPESI I NEUSPESI NAUKE I TEHNOLOGIJE U XXI VEKUVojin Krsmanovi 22

KRITIKI OSVRT NA PISA TESTOVE: ZABLUDE, GREKE I ZADNJE NAMEREAleksandar T. Lipkovski 23

EKOLOGIJA U SRBIJI: MOJ POGLED NA STVARNOSTIlija Breski 24

THE HIGH-PERFORMANCE COMPUTING INFRASTRUCTURE FOR SOUTH EASTEUROPES RESEARCH COMMUNITIESAleksandar Beli 25

KRIZA ZNANJA KAO KRIZA PAMENJA. PRILOG LEGITIMNOSTITRANSDISCIPLINARNOG NAUNOG RAZUMEVANJA.Dragan Bulatovi 26


8/70

SAOPTENJAPRESENTATIONS ___________________________________________

ULOGA NAUKE I TEHNOLOGIJE U DRUTVUTHE ROLE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY IN THE SOCIETY___________.T1.MOE LI NAUKA DA POMOGNE SRPSKOM DRUTVU?

Branislav R. Simonovi 28RESEARCH AND DEVELOPMENT SPENDING: INTERPLAY OF POLITICS,ECONOMY AND SCIENCE A MATHEMATICAL COMPARATIVE STUDYGIJE US. Prekovic, B.D. Petrovic, M. Prekovic, K. Matijasevic, M. Novakovic, D. Lovren 29

INTEGRATED MANAGEMENT OF SCIENTIFIC RESOURCESB.D. Petrovic, M. Djukic, M. Novakovic, Z. Lovren, S. Prekovic 30

KONCEPT NAUKA I DRUTVO U SISTEMU JAVNOG ANGAOVANjA NAUKEPredrag D. Milosavljevi, Danica M. Stojiljkovi 31

TRITA OBVEZNICA I DUNIKA KRIZADuan Krsmanovi 32

REINFORCEMENT OF THE FCUB TOWARDS BECOMING A CENTRE OFEXCELLENCE IN THE REGION OF WB FOR MOLECULAR BIOTECHNOLOGY ANDFOOD RESEARCHTanja irkoviVelikovi 33

AUTICAJ NAUKE I TEHNOLOGIJE NA IVOTNU SREDINUTHE INFLUENCE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY ON ENVIRONMENT___.T2.IVOTNA SREDINA I ASPEKTI DRUTVENO-EKOLOKE RAZMENEUKE IDanica M. Stojiljkovi, Jelena RistiTrajkovi 35

UNAPREENJE UPRAVLJANJA ODLAGANJA VRSTOG OTPADA U CILJU

ZATITE IVOTNE SREDINE STUDIJA SLUAJA: EKOLOKO UPRAVLJANJE UOPTINI MAJDANPEKTEHNOSvetlana D. Mitovi, Bojana S. Novovi, Milo M. Okiljevi 36

10 GODINA REGIONALNIH MEULABORATORIJSKIH ISPITIVANJA UJUGOISTONOJ EVROPI: ODREIVANJE ARSENA, BAKRA I KADMIJUMA UVODIV.D. Krsmanovi, M. Todorovi, D. Manojlovi, D. Trbovi, B. Dojinovi,J. Muti, A. Voulgaropoulos 37

OBRAZOVANJE I NAUKASCIENCE AND EDUCATION_____________________________________________.T3.

VREDNOVANJE NAUNOG RADA NAUNIKA NA UNIVERZITETIMA U SRBIJILela Vujoevi, Ivan Gutman 39

KONCEPT STUDENT U CENTRU UENJA U SRBIJI: LEGISLATIVA I PRIMENAVera T. Dondur, Aleksandar S. Jovi 40

DISCUSSION: THE DEVELOPMENT OF THIS SKILL IN INQUIRYBASED SCIENCETEACHING METHODOLOGIESE. Szostak, E. Odrow, I. Maciejowska 41


9/70

OD NAUNIH SAZNANJA DO OBRAZOVNIH POSTIGNUA U SISTEMUUNIVERZITETSKOG OBRAZOVANJAEmina M. Kopas-Vukainovi 42

OSETLJIVOST STUDENATA PEDAGOKIH FAKULTETA NA SOCIOKULTURNURAZLIITOST ROMSKIH UENIKASunica V. Macura 43

ZASTUPLJENOST STRUNIH I METODIKIH SADRAJA U OBRAZOVANJUNASTAVNIKA PREDMETA PRIRODNIH NAUKAMilica V. Marui, Vladeta D. Milin 44

NEKI ASPEKTI NASTAVE MATEMATIKE I PRIRODNIH NAUKA IZ UGLANASTAVNIKA I UENIKASneana I. Mirkov, Nataa Z. Lali-Vueti 45

FUNKCIONALIZACIJA NASTAVNIH SADRAJA O KARBOKSILNIM KISELINAMAK. B. Putica, D. M. Radenkovi, D. D. Trivi 46

SAVREMENI KURIKULUM NASTAVE HEMIJEBiljana I. Tomaevi, Dragica D. Trivi 47

OBRAZOVNA I VASPITNA VREDNOST SADRAJA ISTORIJE PRIRODNIH NAUKADarinka M. Radenkovi, Katarina B. Putica, Dragica D. Trivi 48

NAUNA SARADNjA IZMEU REPUBLIKE SRBIJE I REPUBLIKEFRANCUSKEDragan D. Manojlovi, Milica N. Senti, Milena M. Milutinovi, Neo oji 49

KULTURA I NAUKACULTURE AND SCIENCE ___________________________________________ _.T4.UNIVERZITETSKO NASLEE KAO/U PROCES/U OBRAZOVANJA: PREDLOZIZA EFIKASNIJU PROFESIONALNU EDUKACIJUMilica BoiMarojevi 51

RAZLIITI VIDOVI INTERPRETACIJE NAUKE PRIMER SPIRITUALIZMAMilena B. Gnjatovi, Isidora M. Stankovi 52

HEMIJSKI PREGLED, EZDESET GODINABranko J. Drakuli, Ratko M. Jankov 53

THE HUGE AMMOUNT OF DATA AND STRUCTURES, IS THERE SOME SENSEBEHIND? ON SCIENCE TEACHING IN THE SCHOOLS, THE CHEMIST VIEWBranko J. Drakuli 54

UENICI U MUZEJU HEMIJEJasminka N. Korolija, Aleksandar orevi, Igor Matijaevi 55

PRAVNA SVOJINA ZAJEDNIKIH PROSTORAMarija B. Martinovi, Zorana Z. orevi 56

PRINCIPI ODRIVOSTI: KULTURNO NASLEE PIVNICA NEGOTINSKEKRAJINEZorana Z. orevi, Marija B. Martinovi 57


10/70

MULTIDISCIPLINARNOST U NAUCIMULTIDISCIPLINARITY IN SCIENCE___________________________________ .T5.MULTIDISCIPLINARNI PRISTUP KAO OSNOV ZA UNAPREIVANJE ZNANJA OKULTURNOM NASLEUD. D. Korolija-Crkvenjakov, M. Stojanovi-Mari, V. Andri, M. Gaji-Kvaev 59

PROBLEM RAZUMEVANJA I IMPLEMENTACIJE MULTIDISCIPLINARNIH IINTEGRATIVNIH STUDIJAPredrag D. Milosavljevi 60

HUMANISTIKO OBRAZOVANJE KAO PONUDA OBJEDINJENOG DISKURSA OSVETUAngelina R. Milosavljevi 61

KONCEPT PORODINIH SLINOSTI U SAVREMENOJ NAUCI. SLUAJSTUDIJA BATINEMilan Popadi 62

MULTIDISCIPLINARNOST KAO PUT RAZUMEVANJA MUZEOLOKEVREDNOSTI IDENTITETAMilena V. tatki 63

MULTIDISCIPLINARNOST SVETLOSTI KAO TEME OD ZNAAJA ZADRUTVOBojan M. Tomi 64

ZNAAJ MULTIDISCIPLINARNOG PRISTUPA U KONCIPIRANJU SAVREMENIHPROSTORA ZA UENJEDanica Stojiljkovi, Igor Matijaevi 65

LISTA UESNIKALIST OF PARTICIPANTS_________________________________66


11/70

PLENARNA PREDAVANJA PLENARY LECTURES ___________ ..P...

SUSRET OBRAZOVANJA I NAUKE - UTISCI O STUDENTIMA NA TMF UBEOGRADU

Ivanka G. Popovi

NAUKA I DRUTVO U 19. VEKU

Sneana D. BojoviNASTAVA HEMIJE U SRBIJI - SAN I JAVA

Ivan Gutman, Jelena urevi

MOGUNOSTI I PREPREKE U KREIRANJU OBRAZOVNE POLITIKEZASNOVANE NA REZULTATIMA PISA TESTIRANJA ISKUSTVA U SRBIJI,

REGIONU I SVETUDragica Pavlovi, Aleksandar Baucal

NAUNO OPISMENJAVANJE SVAKOG DETETA - PREDUSLOV RAZVOJASVAKOG DRUTVA

Stevan Joki

INSTRUCTIVISM AND CONSTRUCTIVISM: A DIALECTIC OPPOSITIONDenis M. Zhilin

ISTRAIVAKA STANICA PETNICA 30 GODINA RADA SA MLADIMTALENTIMA

Nina Jevti, Vigor Maji


12/70

11

SUSRET OBRAZOVANJA I NAUKE - UTISCI O STUDENTIMA NA TMF UBEOGRADU

Ivanka G. Popovi

Tehnoloko-metalurki fakultet Univerziteta u Beogradu, Srbija

Tehnoloko-metalurki fakultet Univerziteta u Beogradu (TMF) je najuspenija nauno-

istraivaka organizacija meu fakultetima tehniko-tehnoloke grupacije Univerziteta u

Beogradu. Studenti master, a naroito doktorskih studija su intenzivno ukljueni u nauna

istraivanja kroz rad na meunarodnim ili nacionalnim projektima. Oko 120 poslediplomaca

je zaposleno kao istraivai na TMF ili Inovacionom centru TMF. Studenti svih nivoa studija

se podstiu da uestvuju u istraivakim aktivnostima. Iako je globalni trend opadanja

interesovanja za studije tehnikih i prirodnih nauka zahvatio i nau zemlju, TMF poslednjih

pet godina belei konstantan rast prijavljenih kandidata na ukupno est akreditovanih

studijskih programa (Hemijsko inenjerstvo, Inenjerstvo zatite ivotne sredine,

Biohemijsko inenjerstvo i biotehnologija, Inenjerstvo materijala, Metalurko inenjerstvo,

Tekstilna tehnologija). Prosena srednja ocena tokom srednjekolskog obrazovanja buduih

brucoa TMF svake kolske godine raste. Naalost, studenti tokom prve godine studiranja naTMF ne pokazuju zadovoljavajui nivo znanja. Prolaznost sa prve na drugu godinu studija je

manja od proseka Univerziteta u Beogradu. Ulazno znanje brucoa iz fundamentalnih

predmeta, hemije, fizike i matematike, iz godine u godinu je sve slabije, te je TMF bio

primoran pre nekoliko godina da prilagodi predmete iz prvog semestra i uvede obnavljanja

srednjekolskih znanja radi dovoenja brucoa na isti poetni nivo znanja. Opti je utisak da

veliki broj studenata dolazi na prvu godinu bez formiranih radnih navika, savladanih

osnovnih tehnika uenja, bez sposobnosti da racionalno rasporedi svoje vreme i odredi

prioritete u uenju. U odnosu na svoje kolege od pre 10 ili 20 godina, brucoi deluju manje

zrelo i esto su bez jasnog odreenja zato studiraju. Na viim godinama studija, zahvaljujui

angaovanju nastavnika i saradnika u dinaminoj akademskoj i stimulativnoj nauno-

istraivakoj atmosferi, radu u malim grupama i prirodnom sazrevanju studenata, odnos

studenata prema radu i studiranju se menja i akademski uspeh studenata TMF je bolji od

proseka BU. Sa napredovanjem savremenih tehnologija i novim zahtevima poslodavaca,

ishodi uenja na TMF se menjaju. Uz savladavanje osnovnih principa, kljuni je zahtev da se

diplomirani studenti osposobe da tokom celog radnog veka samostalno unapreuju svoja

znanja. Budue interesovanje za studije na TMF i srodnim fakultetima u mnogome zavisi i od

mogunosti srpske proizvodne privrede da u dogledno vreme otvori nova radna mesta (na ta

akademska zajednica ne moe da utie). Dalje opadanje ulaznih znanja buduih brucoa

ozbiljno preti da ugrozi kvalitet studija na svim fakultetima u zemlji. Za akademsku zajednicu

je od ivotnog interesa da se kvalitet osnovnog i srednjeg obrazovanja u Srbiji pobolja.

Najefikasnije reenje bi bilo ulaganje u usavravanje i podmlaivanje prosvetnih kadrova i

usvajanje viih pragova znanja u osnovnoj i srednjoj koli. Bez ovakvih dugoronih

aktivnosti Srbijae se udaljavati od vizije drutva znanja.

Kljune rei:kvalitet studija, ulazna znanja brucoa, ishodi uenja


13/70

12

NAUKA I DRUTVO U 19. VEKU

Sneana D. Bojovi

Hemijski fakultet, Univerzitet u Beogradu, Srbija

[email protected]

Nauka i kultura su vaan stub svake drave i bez dobro obrazovane elite nema napredovanja i

modernizacije drave i drutva. Srbija je takvu elitu imala krajem 19. i poetkom 20. veka.

Nastajanjem srpske drave u 19. veku razvijali su se kolstvo, nauka i kultura. Stvaranje nacionalne

elite poelo je slanjem prvih dravnih pitomaca na inostrane univerzitete 1839. godine. Krajem 19.veka oko 70% ove elite kolovano je u inostranstvu. Poslednjih godina 19. veka u Beogradu se okupio

jedan broj obrazovanih ljudi sa diplomama najboljih evropskih univerziteta koji je inio kreativnunaunu elitu sposobnu da u svoju zemlju prenese evropsku nauku i kulturu i da dravu modernizuje.

Novine nisu prenoene mehaniki. Postojala je jasna vizija ekonomskog, kulturnog i naunog razvoja.

U Beogradu su osnivana nauna i struna drutva, pokretani asopisi, kolovan nauni podmladak i

pripremani uslovi za prerastanje Velike kole u Univerzitet. Period od 90-ih godina 19. veka do Prvogsvetskog rata jeste i vreme u kome je zemlja najbre napredovala i iz zaostalog, patrijarhalnog drutva

pretvarala se u modernu graansku dravu. Ko je inio nau elitu i ko su ljudi koji su postavili temelje

srpske nauke i kulture? Dat je pregled razvoja naunih disciplina koje su se razvile u 19. veku ipoetkom 20. veka (klimatologija, botanika, zoologija, mineralogija, geologija, hemija, matematika,

astronomija) i navedeni su osnovni podaci iz biografije i bibliografije naunika koji su postavili

temelje ovih disciplina. Stvaranje elite nije mogue bez odgovarajuih uslova, pre svega podrke irazumevanja vlasti. Polupismeni srpski dravnici znali su da je za razvoj drave potrebno odkolovati

darovite i sposobne mlade ljude a po povratku sa prestinih evropskih kola postavljali su ih na

najvie naune, politike i drutvene funkcije. Naunici su imali slobodu da organiziju i proiruju

svoju disciplinu, da modernizuju kolu i unose novine iz razvijenog sveta. Mladim ljudima

poveravane su visoke dravnike dunosti u koje su oni unosili steeno znanje, na taj nain vraajuidug dravi koja ih je kolovala. Za razliiku od perioda izmeu dva rata kada se najvei broj naunih

disciplina nije razvijao, i perioda posle Drugoga svetskog rata kada su velikim reformamaobrazovanje i nauka reorganizovani i esto zaustavljani, u periodu koji pomenjemo kolstvo se

razvijalo pravolinijski. Nije bilo prekida i zaostajanja, srednjokolska i univerzitetska nastava stalno

su se irile i unapreivale, nauna i struna elita se svake godine uveavala povratkom dravnihstipendista kolovanih na najboljim evropskim kolama, obrazovani i sposobni ljudi, pre svegaprofesori Velike kole, povremeno su bivali na elu najvanijih institucija i zauzimali dravnike

dunosti. Sve to je inilo da zemlja brzo napreduje i da se iz nerazvijenog brzo pree u razvijenodrutvo i modernu dravu.

Kljune rei: srpska nauka i kultura, obrazovanje, kolstvo


14/70

13

NASTAVA HEMIJE U SRBIJI - SAN I JAVA

Ivan Gutman, Jelena urevi

Prirodno-matematiki fakultet, Univerzitet u Kragujevcu, Srbija

[email protected], [email protected]

U uvodnom delu lanka analizirani su standardi za uenika postignua u nastavi hemije,

odnosno hemijska znanja koje bi uenik trebalo da poseduje na kraju svog kolovanja. Sa tim

znanjima (ili bez njih) neki od takvih mladih ljudi odluuju se da studiraju hemiju. Na osnovu

viedecenijskog iskustva jednog od autora, mogu se formulisati odreeni zakljuci o

stvarnom (pred)znanju studenata hemije, kao i o nainu na koji su oni u prethodnom

kolovanju naviknuti da savlauju novo gradivo. Primeeno je sledee:

Studenti su dobro uvebani da reprodukuju (ponekad vrlo komplikovano i teko)gradivo, esto bez ikakvog razumevanja, dakle isto verbalno.

Studenti nemaju vetinu da povezuju pojedine delove gradiva, nego svaku nastavnujedinicu ue samu za sebe.

Studenti pokazuju zaprepaujuu nesposobnost da (napamet) naueno gradivopoveu sa onim sa ime se sreu u svakodnevnom ivotu.

Studenti nisu obaveteni (niti ih naroito zanima) da se ono o emu sluaju napredavanjima primenjuje u (hemijskoj) industriji.

Postoje indicije da (neki) studenti imaju potekoa da razumeju proitani tekst.Navedena opaanja bie ilustrovana primerima iz prakse, a neka su proverena testiranjem u

osnovnim i srednjim kolama, i na fakultetima. Smatramo da navedeni nedostaci potiu od

naina rada sa uenicima u osnovnoj i srednjoj koli, a naroito zbog naina provere znanja,

ocenjivanja i nagraivanja. Znajui za ove nedostatke, koji se ispoljavaju i na

univerzitetskom nivou, mogli bi se preduzeti koraci da se oni svedu na najmanju moguu

meru. Predloiemo neke konkretne korake u tom pravcu.

Kljune rei: nastava hemije, standardi nastave hemije, iskustvo iz prakse


15/70

14

MOGUNOSTI I PREPREKE U KREIRANJU OBRAZOVNE POLITIKEZASNOVANE NA REZULTATIMA PISA TESTIRANJA ISKUSTVA U SRBIJI,

REGIONU I SVETU

Dragica Pavlovi, Aleksandar Baucal

Filozofski fakultet, Univerzitet u Beogradu, Beograd, [email protected], [email protected]

U ovom radu razmatraemo kako nalazi meunarodne studije obrazovnih postignua

OECD/PISA (Programme for International Student Assessment) mogu da pomognu da se

unapredi preduniverzitetsko obrazovanje u domenu prirodnih nauka, preciznije, da se povea

njegova relevantnost za drutvo, kvalitet, pravednost i efikasnost. U trogodinjim intervalima

PISA studija ispituje u kojoj meri su uenici na uzrastu od 15 godina razvili znanja i vetine

neophodne za nastavak kolovanja, profesionalni razvoj i odgovorno uee u drutvu

(italaka, matematika i prirodno-nauna pismenost). PISA zadacima se ne ispituje u kojoj

meri su uenici u stanju da reprodukuju programom predviene sadraja, veda li su razvili

funkcionalna znanja koja im omoguavaju da naueno primenjuju u razliitim situacijama i

da kritiki promiljaju razliite sadraje i dogaaje. Podaci o postignuu se saoptavaju nastandardizovanoj skali iji je prosek 500, a standardna devijacija 100 poena. Skala je

podeljena i na est kvalitativno razliith nivoa postignua koji opisuju kojim tipom znanja i

kognitivnih vetina su uenici ovladali. Smatra se da su funkcionalno pismeni oni uenici ija

su postignua na drugom i viim nivoima. U PISA 2009 studiji uenici iz Srbije su, u

proseku, imali ujednaena postignua u sva tri ispitivana domena (oko 442 poena) to je za

oko 60 poena nie u odnosu na OECD zemlje ova razlika odgovara efektu jedne i po godine

kolovanja i to u zemljama OECD-a. U oblasti prirodnih nauka, svaki trei uenik iz Srbije

ostvaruje postignua ispod granice funkcionalne pismenosti (nalazi se ispod nivoa 2). S druge

strane, svega 8% uenika dostie nivo 4 ili vie od toga, na kojima se nalaze zahtevi koji

trae angaovanje viih oblika miljenja. Pravednost obrazovanja u domenu prirodnih nauka

u Srbiji je relativno via nego u drugim zemljama razlike u postignuima uenika razliitog

socio-ekonomskog statusa su manje nego u drugim zemljama i ne postoji razlika u

postignuima deaka i devojica. Na internacionalnom planu PISA nalazi se koriste da se

identifikuju obrazovne politike koje su povezane sa kvalitetnim i pravednim obrazovanjem. U

drugim zemljama PISA rezultati se koriste za praenje razvoja obrazovanja i za planiranje

reformskih procesa to e biti ilustrovano primerima Poljske, Nemake i Finske. U radu e,

takoe biti analizirani i razliiti naini na koje je koriena PISA u Srbiji u periodu od 2003.

do 2012. godine (pokretanje javne i strune debate, evaluacija obrazovnog sistema,

sekundarna istraivanja, predlozi novih politika, razvoj novih standarda obrazovnih

postignua itd.), kao i dileme koje prate upotrebu PISA rezultata u Srbiji.

Kljune rei: PISA, funkcionalna pismenost, obrazovna politika, praenje i evaluacijaobrazovanja


16/70

15

NAUNO OPISMENJAVANJE SVAKOG DETETA- PREDUSLOV RAZVOJASVAKOG DRUTVA

Stevan Joki, Institut VINA, Beograd, Srbija

[email protected]

Nauno opismenjavanje svakog deteta je preduslov njegovog uspenog ukljuivanja u

izazove sa kojima e se suoiti u 21. veku a u tome znaajnu ulogu ima nauna zajednica. U

Srbiji je veliki doprinos na ovom planu ostvaren projektom Ruka u testu (La main la pte)

koji, promoviui pedagogiju zasnovanu na ponaanju naunika u laboratoriji i radoznalosti

deteta uzrasta od 4-11 godina, nastoji da realizuje nauno opismenjavanje sve dece, a ne

samo talenata. Pozivajui nastavnike da implementiraju istraivaki (Inquiry Based ScienceEducation IBSME) metod u realizaciji naunih sadraja u osnovnoj i srednjoj koli nastojida ostvari: istinsku reformu na polju naunog opismenjavanja itave populacije aka u

osnovnoj i srednjoj koli, koristei i razmenjujui pozitivna iskustva dobre prakse, treningom

nastavnika, on-line projektima i diseminacijom; stimulie i podri eksperimentalni pristupnaunom obrazovanju u kome se odgovor na postavljene hipoteze dobija zajednikim radom

uenika i nastavnika. Na ovaj nain se podstie prirodna radoznalost uenika, koja semanifestuje kroz postavljanje pitanja o realnom svetu, fenomenima ili objektima.

Nastavnicima su za realizaciju ovog poduhvata dati resursi u vidu knjiga: Zrnca nauka1-9,Predavanje nauka u koli, Otkrivanje sveta u predkolskoj ustanovi; kolaborativni i interdi-sciplinarni projekti: Tragovima Eratostena; Evropaotkria; iveti sa Suncem; Klima, moja

planeta i ja!;besplatnih eksperimentalnih kompleta; priloga uProsvetnom pregledu; vebsajthttp://rukautestu.vinca.rs koji je, kao poluogledalo Francuskog sajta (www.inrp.fr/lama,), uupotrebi (za srpsko govorno podruje) od kraja 2008, a nastavnici na njemu mogu nai i

besplatno preuzeti veliki broj resursa neophodnih za rad u odeljenju; seminari za vie od 3000

nastanika i studenata nastavnikih fakulteta. Sve ove aktivnosti se odvijaju i u okviru: EU-

FP7FIBO-NAI projekta u kome sada uestvuje vie od 50 evropskih zemalja; skupova zaJugoistonu Evropu o obrazovanju http://rukautestu.vin.bg.ac.rs/handson4/. Ostvareno je i

partnerstvo: Institut VINA-Univerzitet u Beogradu; Srpska akademija nauka i umetnosti;

Drutvo fiziara Srbije; Ministarstvo za prosvetu i naui razvoj; Zavod za udbenike;

Prosvetni pregled; IAP- Globalna mrea akademija nauka; ALLEA- Asocijacija Evropskih

akademija nauka; Francuska ambasada u Srbiji; potpisan ugovor SANU-Univerzitet u

Beogradu-Francuska akademija nauka. Institu Vina je posredstvom projekta Ruka u testu

priznat u EU kao Referentni centar u oblasti obrazovanja, a dobijena je i internacionalna

nagrada purKwa za nauno opismenjavanje dece planete.

Kljune rei:Nauno opismenjavanje, inkvajeri, Ruka u testu


17/70

16

INSTRUCTIVISM AND CONSTRUCTIVISM: A DIALECTIC OPPOSITION

Denis M. Zhilin

Moscow Institute for Open Education; School #192 (Moscow), [email protected]

Two educational strategies can be distinguished. The older one presumes that knowledge istransferred from a teacher to a student [1,2]. We shall call this strategy instructivism. The

newer one presumes, that knowledge is constructed in human mind [3,4]. This strategy is

called constructivism. They are compared in the table below.

Criterion for comparison Instructivism ConstructivismBasic presumption Knowledge is transferred

from a teacher to a students

Knowledge is constructed in the

mind of a student

Central object Content Student

The role of a teacher A source of knowledge An organizer of knowledge

constructing

Teaching tools Instructional materials Learning environment [6]

How to improve teaching Organization of transferred

knowledge

Organization of learning

activities

Basic psychological

theories

Cognitive Personal development

Requirements to

knowledge

Knowledge reproduces

reality

Fits reality (as a key fits a lock)

[5]

Assessment Reproduction of facts and

procedures

Problem solving

We are spectators of very long fight (even educational wars) between instructivism and

constructivism. Both sides show many claims and some evidence that their strategy is better

than the opposite. Currently constructivism (in forms of inquiry based learning, project-based

learning, discovery learning etc.) is implemented in many Western countries, but it did not

improve the quality of education (chemical at least) there. So, we can see that instructivismand constructivism are in conflict. On the other hand they are not thinkable without each

other each key feature of instructivism has its constructivistic opposition. Thus they

together form a kind of unity. Simultaneous conflict and unity between two essences allows

to regard them as dialectic opposites (if we turn the first Engels' laws of dialectics the

unity and conflict of opposites to the definition of a dialectic opposites). The conflict

between dialectic opposites leads to gradual accumulation of of quantitative changes that

once turn into qualitative changes (2nd

law) by means of negation of the negation (3rd

law).

It means that educational wars will lead to negation of constructivism with renaissance of

instructivism. However it will be at a new level of system development. What will be the

features of the new level? Each qualitative change in dialectic development is a formation

of a new border, more complicated than the previous one. For intsructivism and

constructivism it would be a new, more reasonable border of their application. In reality thereis no opposition between them: they compliment each other (see table below).

Criterion foropposition

Why instructivism can not existwithout constructivism

Why constructivism can not existwithout instructivism

Basic

presumption

Transmission of knowledge can

be effective only if they are

constructed in the mind of

recipient

One needs some raw material to

construct the knowledge from. This

raw material is transmitted.


18/70

17

Central object Where to store content if not in

students mind?

What to store in students mind if not

content?

The role of a

teacher

What is the reason for knowledge

if it is not accessible by a

student?

How a teacher can organize a

construction of knowledge if he does

not know what to construct?

Teaching tools Instructional materials can be

applied in a certain learningenvironment

Learning environment should contain

instructional materials

How to improve

teaching

The acquisition of knowledge is

an activity

The activity should be directed to

acquisition of knowledge

Basic psycholo-

gical theories

Cognition leads to formation of

new cognitive structures meaning

to cognitive development

Personal development is also a

cognitive development

Requirements to

knowledge

The absolute reproduction of

reality is impossible, because it

requires unlimited resources

To fit mead to reproduce with some

changes

Assessment Facts and procedures can be

reproduced in activity problem

solving for example

To solve problems a student should

know facts and procedures

It means that for effective teaching we dont need neither pure instructivistic, nor pure

constructivistic approaches we need their dialectical combination, we need to use them in

inseparable connections. Sometimes the approaches can be more constructivistic, sometimes

more instructivistic depending on particular purposes. For example, a student could easily

construct simple concepts such as a concept of acid or base they should be taught in rather

constructivistic ways. But students generally are not able to construct a structure of atom

themselves it should be transmitted in instructivistic way. These dialectic approaches is not

a fantasy they are elaborating. Instructions leading to cognitive conflict [6] and scaffolding

learning [7] are the examples. Dialectics allows us to answer Kirschners question Why

Minimal Guidance During Instruction Does Not Work [1]: because it is used without a

proper border.[1] Kirscner P.A., Sweller J, Klark R.E. Why Minimal Guidance During Instruction Does Not

Work: An Analysis of the Failure of Constructivist, Discovery, Problem-Based, Experiential,

and Inquiry-Based Teaching // Educational Psychologist. 2006. 41. 2. p. 7586.

[2] Sawier R.K. Optimising learning implications of learning sciences research. OECD. 2008.

URL:http://www.oecd.org/dataoecd/39/52/40554221.pdf.

[3] von Glasersfeld E. Constructivism in Education // The International Encyclopedia of

Education, Supplement Vol.1. /T. Husen & T. N. Postlethwaite (eds.) Oxford/New York:

Pergamon Press, 1989. p.162163. URL:http://www.vonglasersfeld.com/114

[4] von Glasersfeld, E. Questions and Answers about Radical Constructivism // Scope,

sequence, and coordination of secondary school science, Vol. II: Relevant research / M. K.

Pearsall (ed.) Washington, D.C.: The National Science Teachers Association, 1992. p. 169-

182.[5] von Glasersfeld, E. An Introduction to Radical Constructivism. In: The lnvented Reality:

How Do We Know What We Relize We Know?" / P. Watzlawiek (ed.) N.Y.: Nortan, 1984,

pp. 16-38.

[6] Limon, M. On the cognitive conflict as an instructional strategy for conceptual change: a

critical appraisal. Learning and Instruction. 2001. 11. p. 357380.

[7] McNeill K.L., Lizotte D.J., Krajcik J., Marx R.W. Supporting Students Construction of

Scientific Explanations by Fading Scaffolds in Instructional Materials. The Journal of the

Learning Sciences. 2006. 15. 2. p. 153191.


19/70

18

ISTRAIVAKA STANICA PETNICA 30 GODINA RADA SA MLADIMTALENTIMA

Nina Jevti, Vigor Maji

Istraivaka stanica Petnica, Valjevo, Srbija,[email protected], [email protected]

U radu su predstavljeni kljuni momenti formiranja i kasnijeg razvoja Istraivake stanice

Petnica kao profesionalne organizacije usmerene na vankolski rad sa uenicima srednjih

kola koji pokazuju visok stepen interesovanja i sposobnosti za nauku i istraivaki rad. Dat

je pregled osnovnih iskustava i modela rada koji u ovoj oblasti postoje u svetu i funkcionalna

organizacija programa koji se izvode u Istraivakoj stanici Petnica. Detaljnije je prikazana

organizacija rada sa uenicima u oblasti hemije. Takoe, predstavljena su iskustva u radu sa

nastavnicima osnovnih i srednjih kola, kao i model organizacije rada sa studentima. U toku

trideset godina neprekidne aktivnosti, Istraivaka stanica Petnica organizovala je blizu 3000

seminara, kurseva i naunih kampova kroz koje je prolo oko 45,000 uenika i preko 3,000nastavnika. Osnovna zamisao ukupnog rada sa mladima jeste da im se omogui uenje kroz

istraivanje, tj. da kroz samostalni i grupni rad na konkretnim malim projektima koji

zahtevaju planiranje i obavljanje odreenih istraivakih procedura, uesnici ovladaju

osnovnim tehnikama planiranja, pripreme i organizacije eksperimentalnog postupka,

neposrednog prikupljanja podataka kroz procese posmatranja, merenja i voenja

odgovarajue dokumentacije, ali i formulacije rezultata, pisanja rada, konsultacije sa strunim

saradnicima i prezentacije rezultata u standardnim formama kao to su poster, usmeno

izlaganje sa ili bez korienja ilustracija. U izboru tema za uenike istraivake projekte

velika sloboda je ostavljena samim uenicima kako bi se podstakli da razmiljaju o najirem

spektru moguih problema. Istaknuta su i iskustva u podsticanju viedisciplinarnih tema iprojekata gde se uenici navode da komuniciraju, sarauju i zajedniki planiraju sa kolegama

koji se bave drugim naunim oblastima. Takoe, autori su predstavili projekat proirenja

kapaciteta Istraivake stanice Petnica i ciljeve razvoja programa u narednom periodu sa

posebnim osvrtom na programe u oblasti hemije i srodnih disciplina.

Kljune rei:petnica, talenti, nauno obrazovanje


20/70

SEKCIJSKA PREDAVANJAKEY NOTE LECTURES____________..S..OBRAZOVANJE U OBLASTI HEMIJE ODGOVORI ZA BUDUNOST

Dragica D. Trivi

VELIKI HADRONSKI SUDARAU CERNU Jovan Puzovi

USPESI I NEUSPESI NAUKE I TEHNOLOGIJE U XXI VEKUVojin Krsmanovi

KRITIKI OSVRT NA PISA TESTOVE: ZABLUDE, GREKE I ZADNJENAMERE

Aleksandar T. Lipkovski

EKOLOGIJA U SRBIJI: MOJ POGLED NA STVARNOST

Ilija BreskiTHE HIGH-PERFORMANCE COMPUTING INFRASTRUCTURE FOR SOUTH

EAST EUROPES RESEARCH COMMUNITIESAleksandar Beli

KRIZA ZNANJA KAO KRIZA PAMENJA. PRILOG LEGITIMNOSTITRANSDISCIPLINARNOG NAUNOG RAZUMEVANJA.

Dragan Bulatovi


21/70

20

OBRAZOVANJE U OBLASTI HEMIJE ODGOVORI ZA BUDUNOST

Dragica D. Trivi


[email protected]

Jedan od cileva obrazovnih sistema u svetu jeste pripremane mladih da se uspeno suoe saizazovima informacionog drutva i da izvuku maksimalne dobiti iz informacionih

tehnologija. Okruene mladih izvan kole danas je medijski i tehnoloki bogato, sa brilivooblikovanim informacijama tako da se nametnu mladom oveku. Nasuprot tome, najeareakcija nastavnika danas u naim kolama jeste da su mladi nezainteresovani za uene kojekola nudi, iako je uloga kole da pripremi mlade da postanu aktivni lanovi drutva i nosiocidaleg razvoja. I vie od toga. U kompetitivnom i dinamikom okruenu u 21. veku oekujese da obrazovane otklua kreativni i inovativni potencijal svakog pojedinca kao podloguza dali individualni razvoj i razvoj drutva u celini. Kreativnost kao proizvod i/ili proces koji

predstavla ravnoteu originalnosti i vrednosti, uspostavlane neoekivanih veza, stvaranenovih, odgovarajuih ideja, prepoznaje se kao vid konstruisana znana, ije podsticane ima

pozitivan uticaj na znane i sposobnosti pojedinca, negovo upravlane sopstvenim uenem irazvojom.

Podaci meunarodnog ispitivana PISA 2009 (Programme for International StudentAssessment) pokazali su da je oko 34% petnaestogodinaka u Srbiji funkcionalno nepismenou domenu prirodnih nauka. Zato je nauna pismenost svakog pojedinca vana? Ne samozbog stvaranja budueg naunog kadra i veze izmeu nauke i opteg ekonomskog

blagostana, ve i zato to vii nivo naune pismenosti stanovnitva (razumevane cilevanauke, procesa i mogunosti) obezbeuje veu podrku nauci i realna oekivana od nauke.

Nauna pismenost je vana prednost za svakog pojedinca koji ivi i profesionalno se realizujeu okruenu kojim dominira nauka i tehnologija.Vano je pomenuti jo jedan segment realnosti: promenlivo trite rada, koje zahteva bru

reakciju obrazovnog sistema za formirane potrebnih kompetencija mladih.U ocrtanoj realnosti neophodno je preispitivanje kakve kompetencije stiu mladiobrazovanem u domenu hemije na osnovnokolskom nivou, kakve na srednokolskomnivou, a kakve su kompetencije mladih nakon univerzitetskog obrazovana. Koliko oneomoguavaju mladom oveku da zadovoli svoje potrebe u savremenom drutvu, kolikoodgovaraju potrebama trita rada, da li one obezbeuju razvoj drutva. Uz to, nerazdvojno je

preispitivanje kvaliteta obrazovana i profesionalnog razvoja nastavnika hemije i nihovihkompetencija, kao i selekcije onih koji e imati privilegiju da oblikuju budue drutvo kroz

proces obrazovana mladih.U ovom radu tragamo za odgovorima kojima obrazovane nudi kvalitetniju budunost

pojedincu i drutvu.

Klune rei: hemija, nauna pismenost, kreativnost, inovativnost

Izvod je rezultat rada na projektu Teorija i praksa nauke u drutvu: multidisciplinarne,

obrazovne i meugeneracijske perspektive, broj 179048, iju realizaciju finansira

Ministarstvo prosvete, nauke i tehnolokog razvoja Republike Srbije.


22/70

21

VELIKI HADRONSKI SUDARAU CERNU

Jovan Puzovi

Fiziki fakultet, Univerzitet u Beogradu, Beograd, [email protected]


23/70

22

USPESI I NEUSPESI NAUKE I TEHNOLOGIJE U XXI VEKU

V.D. Krsmanovi


[email protected]

Ve vie vekova od nauke i tehnologije se oekuje da uspeno reavaju kljuna pitanjaoveanstva kao to su zdravlje, proizvodnja hrane, snabdevanje vodom i energijom, kao i danam omogue bolji kvalitet ivota. Poslednjih trideset-etrdeset godina ta oekivanjaukljuuju i ouvanje ivotne sredine. Naroito u sluaju veih prirodnih katastrofa (uragan,cunami, poplave, poari) od nauke i tehnologije se oekuju da nas zatite, omogue to breotklanjanje posledica i vraanje ivota u normalu. To su oekivanja, ali ona nisu uvek uskladu sa realnim deavanjima. U toku poslednjih deset godina bilo je vie primera da nauka i

tehnologija kao i ira drutvena zajednica nisu bili na visini zadatka i da su rezultati bili ispod

realno moguih. Globalna ekonomska kriza je svakako najvei neuspeh ne samo ekonomskenauke (koja nije predvidela krizu i koja daje protivurene savete kako da se efekti krizesmanje ili eliminiu) ve i institucija drave. Ima i drugih neuspeha nauke i tehnologije.

Uragan Katarina je opustoio Nju Orleans, a kasnije analize su pokazale da su mnogeinstitucije i slube reagovale ispod svojih mogunosti tako da se posledice i danas oseaju.Slino se deava i sa uraganom Sendi koji je ugroava dravu Njujork i istonu obalu SAD.Veliki neuspeh je i naftna mrlja u Meksikom zalivu sa posledicama koje jo uvek nisuotklonjene. Postoje kontroverze oko gajenja i upotrebe genetski modifikovane hrane.

Evidentni su problemi sa globalnim zagrevanjem, ali i pored brojnih skupova i Kjoto

protokola neke znaajne zemlje ne pokazuju spremnost za reavanje ovog problema. Smatrase da su sue veeg obima nego ranije jedna od posledica, kao i vei intenzitet uragana koji se

povremeno javljaju. Tranzicija od upotrebe fosilnih goriva ka obnovljivim izvorima energije

ide sporo. Ima odredjenog napretka u proizvodnji elektromobila i hibridnih automobila, ali

oni su jo uvek suvie skupi. U medicini nije bilo znaajnijeg napretka u leenju raka i side,ali se za razliite terapije sve vie koriste matine elije. Obim transplantacija organa je

takoe povean. Meutim, vrhunski medicinski strunjaci dali su pogrene prognoze zaptiiji i svinjski grip (okolnosti i razlozi se jo istrauju). Uspesi nauke i tehnologiju suotkrie boje estice u CERN-u, slanje robotskog vozila Kjuriositi (Curiosity) dadetaljnije istrauje planetu Mars, kao i znaajna usavravanja kompjutera i mobilnih telefona.

Napredak u oblasti informacionih i komunikacionih tehnologija uticao je na drutvene

promene i nain ivota. Obrazovano je vie globalnih i lokalnih drutvrnih mrea sarazliitim namenama. Sadanja situacija uporedie se sa nekim predvianjima poznatihautora [1,2].

Kljune rei:Globalna ekonomska kriza, Globalno zagrevanje, CERN, Matine elije,Genetski modifikovana hrana, Elektomobil, Svinjski grip, Kompjuteri, Mobilni telefoni

Literatura

[1] A. Huxley, Brave New World, Chatto and Windus, London, England,1932.

[2] G. Orwell, Nineteen Eighy-Four, Secker and Warburg, London, England, 1949.


24/70

23

KRITIKI OSVRT NA PISA TESTOVE: ZABLUDE, GREKE I ZADNJENAMERE

Aleksandar T. Lipkovski

Univerzitet u Beogradu Matematiki fakultet, Srbija

[email protected]

Poslednjih godina se u vezi sa uspehom (ili neuspehom) raznih zemalja na PISA testiranju

podie mnogo praine. Pri tome se samim PISA testovima pristupa apologetski, bez iole

ozbiljnije kritike note, kao da se radi o bogomdanom instrumentu za utvrivanjepismenosti aka. Polazei od stanovita da nauni pristup bilo kom problemu mora sadratii kritiku analizu autor e, na osnovu oskudnog javno dostupnog materijala o PISA testiranjui testovima, a u skladu sa srpskom kolskom tradicijom u nastavi matematike, u ovom

saoptenju prikazati neke zablude i greke u vezi sa PISA testiranjem u Srbiji. Bie takoeprezentovana autorova razmiljanja o tome ta se iza PISA testova u stvari krije.

Kljune rei: PISA testiranje, nastava matematike


25/70

24

EKOLOGIJA U SRBIJI: MOJ POGLED NA STVARNOST

Ilija Breski

Hemijski fakultet, Univerzitet u Beogradu, Beograd, Srbija

[email protected]


26/70

25

THE HIGH-PERFORMANCE COMPUTING INFRASTRUCTURE FOR SOUTHEAST EUROPES RESEARCH COMMUNITIES

Aleksandar Beli

Institute of Physics Belgrade, University of Belgrade, Serbia

[email protected]

The HP-SEE project, High-Performance Computing Infrastructure for South East Europes

Research Communities, link existing and upcoming high performance computing facilities in

South East Europe in a common infrastructure, and provide operational solutions for it.

Project receives European Commition support through FP7 under the "Research

Infrastructures" action. The HP-SEE aspires to contribute to the stabilisation and

development of South-East Europe, by overcoming fragmentation in Europe and stimulating

e-Infrastructure development and adoption by new virtual research communities, thus

enabling collaborative high-quality research across a spectrum of scientific fields.

Breif overwiev of the project, as well as thier social impact, will be descused in my talk.


27/70

26

KRIZA ZNANJA KAO KRIZA PAMENJA.Prilog legitimnosti transdisciplinarnog naunog razumevanja

Dragan J. Bulatovi

Filozofski fakultet Univerziteta u Beogradu, Srbija,

[email protected]

U radu e se raspravljati o krizi znanja kao humanistikom problemu razumevanja sveta.Ovaj odnos e se postaviti kao kljuni za objanjenje takozvanih revolucija u nauci.Uestalost novih istraivakih paradigmi kao karakteristika razvoja nauke i filozofije odsredinom XX veka pokree rasprave o modelima racionalnog objanjenja sveta i modelimanjihovih razumevanja i prihvatanja. U tom novootvorenom prostoru susreu se razliitadisciplinarna iskustva ije naslee je objanjivo iz pozicije umea pamenja. Heritologija,kao teorija ovog poslednjeg, nastupa sa jednim, istorijski utiavanim modus saznanja

celovitosti sveta, koji se imenom predstavnosti, nudi diskurzivnom objanjenju kao

komplementaran. Upravo u toj subordinaciji vidim izrazit sluaj transdisciplinarnosti kao

nade napredak racionalnog znanja.

Kljune rei: kriza, nauka, heritologija, patrimonium


28/70

ULOGA NAUKE I TEHNOLOGIJE U DRUTVU

THE ROLE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY IN THE SOCIETY.T1.MOE LI NAUKA DA POMOGNE SRPSKOM DRUTVU?Branislav R. Simonovi

RESEARCH AND DEVELOPMENT SPENDING: INTERPLAY OF POLITICS,ECONOMY AND SCIENCE A MATHEMATICAL COMPARATIVE STUDY

S. Prekovic, B.D. Petrovic, M. Prekovic, K. Matijasevic, M. Novakovic, D. Lovren

INTEGRATED MANAGEMENT OF SCIENTIFIC RESOURCESB.D. Petrovic, M. Djukic, M. Novakovic, Z. Lovren, S. Prekovic

KONCEPT NAUKA I DRUTVO U SISTEMU JAVNOG ANGAOVANjA NAUKE

Predrag D. Milosavljevi, Danica M. StojiljkoviTRITA OBVEZNICA I DUNIKA KRIZA

Duan Krsmanovi

REINFORCEMENT OF THE FCUB TOWARDS BECOMING A CENTRE OFEXCELLENCE IN THE REGION OF WB FOR MOLECULAR BIOTECHNOLOGY

AND FOOD RESEARCHTanja irkoviVelikovi


29/70

28

MOE LI NAUKA DA POMOGNE SRPSKOM DRUTVU?

Branislav R. Simonovi

Univerzitet u Beogradu, Institut za optu i fiziku hemiju, Beograd, [email protected]

U radu je navedeno nekoliko primera iz stratekih dokumenata Republike Srbije iz kojih sevidi koje probleme treba da reava nauka u narednih nekoliko godina. U Nacionalnom

programu za poljoprivredu planira se integralna proizvodnja. U Strategiji razvojasaobraaja planira se ulaganje od 6,2 milijarde evra u narednih nekoliko godina za odravanjei izgradnju puteva. U Strategiji razvoja energetike govori se o nauno-tehnolokomzaostajanju, pa o energetskoj efikasnosti. Strategijom o uvoenju istije proizvodnje u RS

predvia se uvoenje novih, istijih tehnologija. U Nacionalnoj strategiji odrivog korienjaprirodnih resursa nabrajaju se pravci tehnolokog razvoja. Nacionalni program zatite ivotnesredine, izmeu ostalog, navodi problem preiavanja otpadnih voda koji treba hitnoreavati. Poraavajui kvalitet vode za pie (u preko 55% vodovoda u Srbiji voda za pie jefiziko-hemijski ili mikrobioloki neispravna), pa je i taj problem vie nego hitan za

reavanje. Za reavanje navedenih problema neophodno je ukljuivanje domae nauke. Ilogino bi bilo da svi ovi, a i mnogi drugi ovde nenavedeni problemi s kojima se Srbijasuoava i koje mora da reava u narednih nekoliko godina, budu makar teme zarazmiljanje, ako ne i dobar deo programa rada Ministarstva za nauku i tehnoloki razvoja ilisadanjeg Ministarstva prosvete i nauke. Ali, Ministarstvo za nauku ima svoju Strategijunaunog i tehnolokog razvoja RS do 2015. godine. U njoj se navodi kljuna uloga nauno-istraivakog (NI) i istraivako-razvojnog (IR) rada i inovacionih aktivnosti u celini kaomotora rasta zaposlenosti i konkurentnosti, rezultata NI i IR rada i inovacija kao temeljarazvoja ekonomije i drutva drave. Iako se u pomenutoj Strategiji usklaenost sastrategijom razvoja zemlje pominje kao prvi kriterijum za odreivanje naunih prioriteta RS,nijedan od napred pomenutih problema, koji su navedeni u stratekim dokumentima drugihministarstava nije naao mesto u Strategiji naunog i tehnolokog razvoja RS. U strategijinaunog razvoja Japana, na primer, koji ima BDP od blizu 6.000 milijardi $, jedna od

primarnih oblasti razvoja jeste nanotehnologija i materijali. U Srbiji, koja ima BDP od oko40 milijardi $ (dakle 150 puta manji od japanskog) prioritetna oblast jesu nanonauke, a onanotehnologijama nema ni pomena. U srpskoj Strategiji ne pominju se graevinskimaterijali, asfalti i sl., a Srbija planira ulaganje od preko 6 milijardi evra samo u puteve. Iakose kao slabost srpske privrede navodi to to dominiraju proizvodi nie faze prerade,uglavnom sirovine i poluproizvodi, u Strategiji se ne navode kao primarne teme tehnologijeza vie faze prerade prehrambenih sirovina. Iako je kao jedan od veih problema u Srbijineispravnost vode za pie, Strategija naunog i tehnolokog razvoja do 2015. godine ni to ne

priznaje. Na pitanje postavljeno u naslovu ovog rada autori Strategije odloili su odgovorbarem do 2015. godine. Autor ovog rada daje neke predloge kako da nauka pomogne

srpskom drutvu i pre 2015. godine.

Kljune rei: nauka, tehnologija, razvoj, strategija


30/70

29

RESEARCH AND DEVELOPMENT SPENDING: INTERPLAY OF POLITICS,ECONOMY AND SCIENCE A MATHEMATICAL COMPARATIVE STUDY

S. Prekovic1,2, B.D. Petrovic3, M. Prekovic4, K. Matijasevic5, M. Novakovic1, D. Lovren6

1Faculty of Biology, University of Belgrade, Belgrade, Serbia2

Faculty for Physical Chemistry, University of Belgrade, Belgrade, Serbia3The Ohio State University, Columbus, United States of America

4Faculty of Philosophy, University of Belgrade, Belgrade, Serbia5Faculty of Economics, University of Belgrade, Belgrade, Serbia

6Faculty of Mathematics, University of Belgrade, Belgrade, Serbia

[email protected]

Research and development (R&D) can be defined in two ways one way suggests that theprimary function of a R&D group is development of new products, and the other states thatexpanding the pool of scientific and technological knowledge which is then used forfabricating new products, services and such is its primary function. The matter of financingR&D has been viewed as a tough to finance activity in a freely competitive market place ever

since articles of Nelson (1959) and Arrow (1962), even though the idea came long before thatby Schumpeter (1942). The problem arises from a fact that the knowledge obtained as aprimary output of R&D investment is a knowledge that can be used by anyone. On the otherhand investment in R&D leads to development of new drugs, new solutions in biomedicineand pharmacy, as well as technical and social science which leads to improvement in health-care, industry, life quality etc. Governments and other corporations run processes throughwhich the research projects are evaluated and only the best of those are selected to receivefindings. We examined how the allocation of money to R&D for 11 countries changed overthe years (from 1996 to 2011) and its correlation to changes in inflation, and GDP per capita(PPP), as well as some other parameters. Also, we had examined the relationship of politicalleaders and their opinions on R&D. Furthermore, we discussed how social views influencefunding of R&D. In this study data gathered from several sources (UNESCO Institute forstatistics, World intellectual property organization, etc.) was analyzed by means of statisticaland mathematical analysis (using OriginPro ver. 8.5 software) - histogram analysis, line

plotting, 3-dimensional plotting, etc. Besides that, some economical tools were employed.The given data suggested that there is a rising tendency to allocate higher GDP% to R&Dover the course of last 16 years, on the other hand for some countries analyzed the change inmoney input was not that high due to inflation index (CPI) change. Also, we pointed out that

political view, current economic and social situation had influence on money allocation toR&D. After this research, we shall strongly suggest on doing more thorough mathematicalanalyses of all the data that can be obtained on R&D financing for a specific country,region or the whole world.

Keywords: research and development, GDP allocation, economy, mathematical study


31/70

30

INTEGRATED MANAGEMENT OF SCIENTIFIC RESOURCES

B.D. Petrovic1, M. Djukic2, M. Novakovic3, Z. Lovren4, S. Prekovic3,5

1The Ohio State University, Columbus, United States of America

2Faculty of Economics, University of Belgrade, Belgrade, Serbia3

Faculty of Biology, University of Belgrade, Belgrade, Serbia4Faculty of Pharmacy, University of Belgrade, Belgrade, Serbia

5Faculty for Physical Chemistry, University of Belgrade, Belgrade [email protected]

Integrated Management of Scientific Resources (IMSR) is one of the key features of thestrategies of scientific/technological development applied in most developed countries. Welive in a society where many no more distinguish basic and applied research, but rather speakabout basic appliedresearch and applied basicresearch. For the society to take advantage ofthe output of research activities it is essential to establish and support network(s) effectivelyconnecting science and education with virtually all the other fields of activities in a societyimportant for its further progress (including but not limited to a coordinated, science-based

response to all major issues). Bearing in mind that many societies nowadays are in the stageof development (developing countries), IMSR could help overcome challenges. For instance,connecting a scientific institute with industry-oriented companies would require a greatamount of reorganization within the institute in order to establish a system of management(internally) and representing its interests (externally) compatible to most market-based

principles that should be incorporated in the policies and decision-making processes withinany successful company. Of course, it would be ideal to have a straight division of labor:hired scientific personnel should deal with scientific topics, while hired organizational

personnel should deal with non-scientific issues. In order to preserve competitiveness of allspecifically organized institutions of high interest, governments might try to support theirscientific community during the transition period. Support should be based on the principlesof IMSR (both in management of material and human resources), meaning that all institutionsmust be organized in a similar manner that enables to track the investment, but not tointerfere with internal affairs. Additionally, this would help reduce costs, make thoseinstitutions more productive, increase the access to resources (where possible by sharingresource allocation to multiple users), boost cooperation between subjects. As a long-termmeasurement it would be of great benefit to interconnect the educational system and produce

personnel trained for management, but familiar with the principles of scientific research andorganizational system aspects of scientific institutions (it is notable that very few universitiesworldwide offer degrees such as Management in Science or coupled degrees). Other thanmore efficient networking, many more benefits would be gained, increasing the value ofscientific work. As an obvious example, many of our colleagues throughout the world arecontinuously complaining that they almost cannot do what their job actually is (conduct

research/experiments and interpret results) because they are loaded with paperwork,administrative jobs, finances. This is one of the most common current problems in scientificorganizations managing is done by scientists, while science is done on the fly.Implementing the approach perhaps requires some one-time, no-return investments inscience. However, much is possible to do even without large digits, if there is will. And, ofcourse, when available, money should be invested likewise, for it would mean investing inour future.

Keywords: strategic management, science, research, integration.


32/70

31

KONCEPT NAUKA I DRUTVO U SISTEMU JAVNOG ANGAOVANjANAUKE

Predrag D. Milosavljevi1, Danica M. Stojiljkovi

2

1 Univerzitet u Beogradu, Studije pri Univerzitetu, Istorija i filozofija prirodnih nauka i

tehnologija, Srbija, [email protected] za multidisciplinarna istraivanja, Univerzitet u Beogradu, Srbija,

[email protected]

Nauka se ne deava na marginama drutva ve zauzima bitno mesto u njenom razvoju,svakodnevnim aktivnostima i potrebama savremenog oveka. Vanu ulogu u uspostavljanjuvieg nivoa javnog razumevanja nauke, posebno kada je re o razvoju naune kulture iekonomije znanja, ine koncepti i prilagoeni sistemi predstavljanja naunih dostignua uokviru svih obrazovnih nivoa i praksi. Jedan od koncepata koji objedinjava naporeusaglaavanja naunog razvoja i drutvene inkluzije programa baziranih na podizanju nivoa

javne percepcije, prihvatanja i participacije nauke, predstavlja sistem nauka i drutvo.Koncept nauka i drutvo u najirem smislu obuhvata sistematizovani angaman strunih

kadrova u pruanju i razmeni informacija o razvoju i implenmentaciji nauke i tehnologije uprocesima drutvenog i privrednog razvoja. U tom smislu meu osnovnim ciljevima konceptaje da nauka postane organizovano angaovana u procesima kreiranja drutvnih koncepcija, ajavnost informisana i ukljuena u procese naunog razvoja. Ovaj rad ima za cilj da ukae napotrebu za prevazilaenjem drutveno izolovane nauke, koja rezultira zatvorenim(institucionalnim) procesima bavljenja naunim radom i preteno disciplinarnomcirkulacijom naunih rezultata. Drutva sa takvom vrstom sekularizacije znanja iuspostavljenih sistema sa ogranienim javnim pristupom naunom fundusu onemoguavajuopti razvoj javne svesti i osposobljenosti (intelektualne, privredne, komunikacione, itd.)graana u ostvarivanju vieg nivoa kvaliteta ivota i upravljanja privrednim resursima. Stoga,cilj ovog rada je da ukae na znaaj uspostavljanja sistema otvorenog javnog pristupanaunom fundusu, sa kojim bi bio omoguen vii stepen umreavanja strunih kadrova, kao i

podizanja graanske svesti u svrhu podizanja nivoa konkurentnosti i graanskog angaovanjau procesima reavanja drutvenih problema. Svakodnevne potrebe savremenog drutva,

bazirane na uspostavljanju sistema regionalno i globalno umreenih komunikacija ukazale suda napredak u nauci i tehnologiji nije i ne moe da bude cilj sami po sebi, ve da je potrebnoda sa njim bude obuhvaen razvoj sveukupne populacije, ime bi se podstakla uloga aktivnogi drutveno odgovorog pojedinca.

Kljune rei: nauka i drutvo, javni angaman nauke, ekonomija znanja, naunakonkurentnost, nauno umreavanje

Izvod je rezultat rada na projektu Teorija i praksa nauke u drutvu: multidisciplinarne,

obrazovne i meugeneracijske perspektive, broj 179048, iju realizaciju finansira

Ministarstvo prosvete, nauke i tehnolokog razvoja Republike Srbije.


33/70

32

TRITA OBVEZNICA I DUNIKA KRIZA

Duan Krsmanovi

Beogradska bankarska akademija, Fakultet za bankarstvo, osiguranje i finansije,Beograd, Srbija,

[email protected]

Rad je podeljen u dva dela. U prvom delu opisane su osnovne vrste dunikih instrumenata saakcentom na dravne hartije. Sadrane su jo mnoge stvari sa teorijskog aspekta koje surelevantne za dunike hartije od vrednosti. Drava se zaduuje u najveem broju sluajevaemitovanjem dravnih hartija od vrednosti. Tematika drugog dela rada odnosi se na tritadravnih obveznica u Evropi i sve vie aktuelnom problemu prezaduenosti velikog brojadrava. Zbog ovih problema finansijska trita u Evropi i svetu su nestabilna, a svetskojekonomiji preti jo vea recesija.

Kljune rei: Trite obveznica, Dunika kriza, Nestabilnost trita, Finansijsko trite


34/70

33

REINFORCEMENT OF THE FCUB TOWARDS BECOMING A CENTRE OFEXCELLENCE IN THE REGION OF WB FOR MOLECULAR BIOTECHNOLOGY

AND FOOD RESEARCH

Tanja irkoviVelikovi

University of Belgrade, Faculty of Chemistry, Department of Biochemistry, Belgrade, [email protected]

The FCUB ERA project (www.fcub_era.rs), financed through the FP7 platform of the EU,was proposed in order to enable the Faculty of Chemistry, University Belgrade (FCUB) to

become more integrated into the European Research Area and to fully unlock its researchpotential and started its implementation in July 2010. The proposed project duration is threeyears.Following a set of coherent measures, massive mobilization of the facilities research

potential was achieved through exchange and collaboration with and an active role of theoutstanding EU partner institutions (VTT, Finland, KI, Sweden, INRA, France, RCB,Germany, RWTH, Germany, PPMB, Bulgaria and IRAS, the Netherlands). Strategic

partnerships have been developed with EU research institutions active in Food, Agriculture,Fisheries & Biotechnology thematic priority domain of FP7.The project has fully achieved its objectives and goals for the period of first 18 months.Summarizing objectives and achievements so far, research capacity of the institutions has

been improved by hiring experienced researchers, all the planned major equipment waspurchased and already implemented by FCUB research groups, joint articles have beenpublished with EU supporting institutions and new joint project proposals have beensubmitted for financing within various funding schemes (FP7, bilateral and spin-off national

projects). The FCUB organized two international workshops, attended by more than 140researchers from the country, WB region and EU. More than 30 seminars have beenorganized at the FCUB as a follow up of short term training and scientific research missions,know-how exchanges with EU supporting institutions and invited lecturers from otherresearch institutions and industry in Serbia. Most importantly, the quality of research

publications for the period 2010-2011 has already been improved for the planned 30%comparing to the period before the start-up of the project (2007-2009), as well as the averagenumber of published articles for 93% (42.5 for the period 2010-2011 comparing to 22articles/year for the period 2007-2009), with total IF being 177,7. The total number of articlesin high quality journals (IF above 2.0) for the period 2010-2011 was 45 and increased fourtimes when comparing it to the previous period. The average IF of journals in which theFCUB research groups published during the period 2010-2011 was 2,09.Significantly improved research and capacity of the facilities through FCUB ERA projectshould contribute to regional economic and social development in the area of food researchand molecular biotechnology, with a vision to improve public awareness on food safety and

health effects of food. The institution improved quality of its research and capacity toparticipate in FP7 projects in order to become an integral part of ERA.


35/70

UTICAJ NAUKE I TEHNOLOGIJE NA IVOTNU SREDINUTHE INFLUENCE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY ONENVIRONMENT_____________________________________________.T2.

IVOTNA SREDINA I ASPEKTI DRUTVENO-EKOLOKE RAZMENEDanica M. Stojiljkovi, Jelena RistiTrajkovi

UNAPREENJE UPRAVLJANJA ODLAGANJA VRSTOG OTPADA U CILJUZATITE IVOTNE SREDINE STUDIJA SLUAJA: EKOLOKO

UPRAVLJANJE U OPTINI MAJDANPEKSvetlana D. Mitrovi, Bojana S. Novovi, Milo M. Okiljevi

10 GODINA REGIONALNIH MEULABORATORIJSKIH ISPITIVANJA UJUGOISTONOJ EVROPI: ODREIVANJE ARSENA, BAKRA I KADMIJUMA

U VODIV.D. Krsmanovi, M. Todorovi, D. Manojlovi, D. Trbovi, B. Dojinovi,

J. Muti, A. Voulgaropoulos


36/70

35

IVOTNA SREDINA I ASPEKTI DRUTVENO-EKOLOKE RAZMENE

Danica M. Stojiljkovi1, Jelena RistiTrajkovi2

1 Institut za multidisciplinarna istraivanja, Univerzitet u Beogradu, Srbija,2 Arhitektonski fakultet, Univerzitet u Beogradu, Srbija


Odrivi razvoj i zatita ivotne sredine, kao i problemi resursnih i biotehnolokih ogranienjarasta grada, samo su neka od urbanistikih tema koja su postala aktualna, ako ne i kljuna zaivot i budunost svakog velikog grada i svakog odgovornog drutva. Diskusije o globalnim

problemima ivotne sredine i o mogunosti za odrivu budunost uobiajeno ignoriuurbano poreklo mnogih problema u okviru pitanja zatite ivotne sredine. Prirodni iliekoloki uslovi i procesi ne deluju odvojeno od drutvenih procesa, stoga su postojeidrutveni i prirodni uslovi uvek rezultat sloene transformacije postojee konfiguracije kojesu same po sebi i prirodne i drutvene. Jedna od glavnih karakteristika savremenog urbanogivota je sveprisutna potreba za drutveno i materijalno metabolisanom prirodom u ciljuodrivog urbanog ivota. Zato, ne bi trebalo da udi, da je u praksi svakodnevnog ivota

urbana priroda osnovno materijalno i simboliko dobro koje produbljuje urbane drutveneklasne i polne konflikte i borbe, kao i kulturne podele oko njegove upotrebe i kontrole.Prostorna raspodela ogranienih prirodnih resursa tesno je uzrono-posledino povezana sa

problemima neujednaenih urbanih drutveno-ekolokih promena. U tom smislu sastavni deoekolokih studija postala su i pitanja drutvene pravde. Ovaj rad postavlja pitanja destrukcije itransformacije prirode kroz procese urbanizacije sa istorijsko-materijalistikog gledita, prenego iz savremene perspektive pokreta za pravdu ivotne sredine. S obzirom da su glavni

problemi ivotne sredine u bliskoj vezi sa procesom urbanizacije glavni cilj ovog rada je daistrai umreene procese drutveno-ekoloke razmene koji omoguavaju da se sagledaju irazumeju povezani ekonomski, politiki, drutveni i ekoloki procesi koji formiraju urbane

pejzae.

Kljune rei: ivotna sredina, drutveno-ekoloka razmena, urbanizacija, neujednaen urbanirazvoj, odrivi razvoj

Izvod predstavlja doprinos projektima OI 179048 i TR 36034 koji su finansirani od strane

Ministarstva prosvete, nauke i tehnolokog razvoja Republike Srbije.


37/70

36

UNAPREENJE UPRAVLJANJA ODLAGANJA VRSTOG OTPADA U CILJUZATITE IVOTNE SREDINE STUDIJA SLUAJA: EKOLOKO

UPRAVLJANJE U OPTINI MAJDANPEK

Svetlana D. Mitrovi, Bojana S Novovi, Milo M Okiljevi

Ekonomski institut, Beograd, Republika [email protected],[email protected]@ecinst.org.rs

Cilj Strategije upravljanja otpadom je da predloi smernice za stvaranje uslova racionalnog iodrivog upravljanja otpadom, uz potovanje osnovnih principa i zahteva zatite ivotnesredine. Odrivo upravljanje otpadom podrazumeva primenu sistema koji su ekolokiefikasniji, ekonomski isplativiji i drutveno prihvatljiviji za odreeni region, shodnoindividualnim okolnostima. Optinu Majdanpek karakteriu s jedne strane prirodne resursi i

potencijali od nacionalnog znaaja, a s druge strane rudarstvo i nekontrolisano odlaganjeotpada. U ovom podruju pored niza prirodnih resursa, nalazi se i Nacionalni park erdapija podruja prema Zakonu o nacionalnim parkovima podleu I, II i III stepenu zatite. Jedanod izvora zagaenja je vrst otpad sa teritorije optine Majdanpek koji se odlae nakontrolisanim i divljim deponijama. Postoji oko 25 divljih deponija od ega 12 se nalazi blizuvodenih tokova reka. Odlae se komunalni, industrijski i medicinski otpad. Ekolokoupravljanje odlaganjem vrstog otpada se sastoji od sinhronizovanih aktivnosti na praenjukvaliteta i zagaenja prirodnih resursa, izgradnje potrebne infrastrukture i unapreenjazakonske regulative. Cilj rada je da identifikuje probleme deponovanja otpada i faktore rizikakoji imaju uticaj na ivotnu sredinu, kao i da prui predloge za ekoloko upravljanjeodlaganja otpada u optini Majdanpek.

Kljune rei:odlaganje otpada, zatita ivotne sredine, prirodni resursi, ekoloko upravljanje

LITERATURA[1] Jeffrey K. Seadon, Sustainable waste management systems, Journal of CleanerProduction,Volume 18, Issues 1617, November 2010, Pages 1639-1651

[2] JordaijeviSran, JovanoviLarisa, Radosavljeviivota, AnelkoviMaja, Konceptintegralnog odrivog upravljanja otpadom, Ecologica, 2010, vol. 17, br. 58, str. 237-244

[3] Svetlana Mitrovi, Milanka Vico Stevanovi, Bojana Novovi, Zatita ivotne sredine iodrivi razvoj turizma u slivu reke Dunav, Sedmi nauni skup Turizam: izazovi i mogunosti,Trebinje, 2012

[4]Vlada Republike Srbije, Strategija upravljanja otpadom za period 2010-2019. godine,

2009


38/70

37

10 GODINA REGIONALNIH MEULABORATORIJSKIH ISPITIVANJA UJUGOISTONOJ EVROPI: ODREIVANJE ARSENA, BAKRA I

KADMIJUMA U VODI

V.D. Krsmanovi1, M. Todorovi1, D. Manojlovi1, D. Trbovi1, B. Dojinovi1,J. Muti1, A. Voulgaropoulos2

1 Hemijski fakultet, Univerzitet u Beogradu, Srbija2 Hemijski odsek, Aristotelov Univerzitet u Solunu, Grka

[email protected], [email protected], [email protected],[email protected], [email protected], [email protected],

[email protected]

Meulaboratorijska uporedna ispitivanja su znaajna za poboljanje kvaliteta analiza,akreditaciju laboratorija i uvoenje sistema kvaliteta zasnovanog na meunarodnimstandardima ISO 9000 [1]. U skladu sa svetskim iskustvima, na Hemijskom fakultetuUniverziteta u Beogradu, iniciran je dugoroni projekat meulaboratorijskih uporednihispitivanja, sa ciljem da se pobolja kvalitet hemijskih analiza vode. U saradnji sa vodeim

laboratorijama iz Grke i Rumunije u periodu od 2002. do 2012. godine organizovano jeosam regionalnih meulaboratorijskih ispitivanja vode na kojima je uestvovalo preko 60laboratorija iz Jugoistone evrope. Jedanaest laboratorija je bilo iz Rumunije, po trilaboratorije iz Crne Gore, Grke i Republike Srpske a ostale su bile iz Srbije. Zadatakuesnika na svim regionalnim meulaboratorijskim ispitivanjima bio je da odrede elemente utragovima: Al, As, Cd, Cu, Mn, Fe, Pb i Zn. Uesnici su mogli samostalno da izaberuanalitike metode i elemente (nisu morali da odrede sadraj svih elemenata u uzorcima).Pored toga na pojedinim regionalnim meulaboratorijskim ispitivanjima odreivani su i drugi

parametri kvaliteta vode: hlorid, sulfat, fosfat, nitrit, nitrat, amonijum jon, fenol i hemijskapotronja kiseonika. U ovom radu prikazani su rezultati odreivanja arsena, bakra ikadmijuma. Rezultati svih uesnika su analizirani prema metodologiji koja je primenjena

prilikom meunarodnih meulaboratorijskih ispitivanja vode koja je organizovao Institut zareferentne materijale i merenja Evropske zajednice [2].

Kljune rei: Meulaboratorijsko ispitivanje, Voda, Elementi u tragovima, Arsen, Bakar,Kadmijum

LITERATURA

[1] B. E Broderick, W. P. Cofino, et al. in EUROANALYSIS VII - Reviews on AnalyticalChemistry, pp. 523-542. Springer - Verlag, Wien, 1991

[2] I. Papadakis, E. Poulsen, P. Taylor, L. Van Nevel, P. De Bivre, The InternationalMeasurement Evaluation Programme (IMEP) IMEP-9: Trace elements in water - Report to

Participants, Institute for Reference Materials and Measurements (IRMM), EuropeanCommission-JRC, Geel, Belgium, 1999.


39/70

OBRAZOVANJE I NAUKA SCIENCE AND EDUCATION________.T3.

VREDNOVANJE NAUNOG RADA NAUNIKA NA UNIVERZITETIMA U SRBIJILela Vujoevi, Ivan Gutman

KONCEPT STUDENT U CENTRU UENJA U SRBIJI: LEGISLATIVA IPRIMENA

Vera T. Dondur, Aleksandar S. Jovi

DISCUSSION: THE DEVELOPMENT OF THIS SKILL IN INQUIRYBASEDSCIENCE TEACHING METHODOLOGIES

E. Szostak, E. Odrow, I. Maciejowska

OD NAUNIH SAZNANJA DO OBRAZOVNIH POSTIGNUA U SISTEMUUNIVERZITETSKOG OBRAZOVANJA

Emina M. Kopas-Vukainovi

OSETLJIVOST STUDENATA PEDAGOKIH FAKULTETA NA SOCIOKULTURNURAZLIITOST ROMSKIH UENIKA

Sunica V. Macura

ZASTUPLJENOST STRUNIH I METODIKIH SADRAJA U OBRAZOVANJUNASTAVNIKA PREDMETA PRIRODNIH NAUKA

Milica V. Marui, Vladeta D. Milin

NEKI ASPEKTI NASTAVE MATEMATIKE I PRIRODNIH NAUKA IZ UGLANASTAVNIKA I UENIKA

Sneana I. Mirkov, Nataa Z. Lali-Vueti

FUNKCIONALIZACIJA NASTAVNIH SADRAJA O KARBOKSILNIMKISELINAMA

K. B. Putica, D. M. Radenkovi, D. D. Trivi

SAVREMENI KURIKULUM NASTAVE HEMIJEBiljana I. Tomaevi, Dragica D. Trivi

OBRAZOVNA I VASPITNA VREDNOST SADRAJA ISTORIJE PRIRODNIHNAUKA

Darinka M. Radenkovi, Katarina B. Putica, Dragica D. Trivi

NAUNA SARADNjA IZMEU REPUBLIKE SRBIJE I REPUBLIKEFRANCUSKEDragan D. Manojlovi, Milica N. Senti, Milena M. Milutinovi, Neo oji


40/70

39

VREDNOVANJE NAUNOG RADA NAUNIKA NA UNIVERZITETIMA U SRBIJI

Lela Vujoevi1, Ivan Gutman2

1Centar za naunoistraivaki rad SANU i Univerziteta u Kragujevcu, Srbija2Prirodno-matematiki fakultet, Kragujevac, Srbija


U radu se predstavlja istorijat izgradnje i primene kriterijuma za vrednovanje rezultatanaunog rada, koji su tokom istorije ljudskog znanja uvek bili odreeni datim epistemolokimokvirom formiranim unutar postojeih institucija (institucionalizovanog znanja) i vladajuegdiskursa. Analizira se nain formiranja i primena kriterijuma za vrednovanje naunog radana univerzitetima u Srbiji, od pojave prvih visokokolskih institucija u 19. veku do danas,uzimajui u obzir i uticaj drugih drutava, kao i savremeni proces globalizacije. Konano,ukazuje na elemente za kritiku postojeih kriterijuma za vrednovanje naunog rada nauniverzitetima u Srbiji, naroito sa stanovitva neophodnosti razgraniavanja nainavrednovanja naunih rezultata pojedinih grupa nauka i navode se primeri drutvenoneeljenih posledica koje je primena tih kriterijuma proizvodila.

Kljune rei: vrednovanje naunog rada, kriterijumi


41/70

40

KONCEPT STUDENT U CENTRU UENJA U SRBIJI: LEGISLATIVA IPRIMENA

Vera T. Dondur, Aleksandar S. Jovi

Univerzitet u Beogradu Fakultet za fiziku hemiju, Beograd, Srbija


Jedan od osnovnih ciljeva Bolonjskog procesa je osiguranje kvaliteta, odnosno efikasnostivisokog obrazovanja, to je zasnovano na promeni paradigme visokog obrazovanja, tj.

prelaskom sa tradicionalne paradigme poduavanja na novu paradigmu uenja. Konceptstudent u centru uenja podrazumeva: individualno uenje, uenje u malim grupama,razvoj nastavnikih kompetencija nastavnog osoblja, ocenjivanje studenata bazirano naishodima uenja, uvoenje ECTS-a, priznavanje ranije steenih znanja i vetina, jasnodefinisanje ishoda uenja, studentsku evaluaciju nastavnog procesa, prilagoen odnos brojastudenata i nastavnika za kvalitetnu nastavu, aktivnu ulogu studenata u procesu uenja inaravno razvoj kulture kvaliteta. Iako odgovarajui zakon jeste potreban, nije i dovoljanuslov za sutinsku reformu visokog obrazovanja. Nema sumnje da i danas, u visokom

obrazovanju preovlauje tradicionalna paradigma. Uspeh zapoete reforme visokogobrazovanja moe se obezbediti samo uz komplementarnost obe reformske komponente:sistemsko-organizacione (spoljanje) i pedagoko-didaktike, tj. nastavne (unutranje).

Kljune rei:Student u centru uenja, visoko obrazovanje, Bolonjska deklaracija, ishodiuenja, paradigma


42/70

41

DISCUSSION: THE DEVELOPMENT OF THIS SKILL IN INQUIRY-BASEDSCIENCE TEACHING METHODOLOGIES

E. Szostak, E. Odrow, I. Maciejowska

Department of Chemical Education, Faculty of Chemistry, Jagiellonian University,

Krakow, [email protected]

ESTABLISH [1] European Science and Technology in Action: Building Links withIndustry, School and Home is a four year pan-European project funded by the EuropeanUnions Seventh Framework Programme (FP7). A specific aims of this project is to reinforcethe links between school education and external world, so as to raise the level of scientificknowledge of teachers and their students, and increase students intrinsic motivation toscience and technology. Inquiry-based science education (IBSE) has been selected as themethodology to facilitate this type of teaching and learning [2]. In order to achieve this setaim, it is necessary to prepare the teaching staff to be involved in IBSE [3-5]. Across Europeteachers and students have begun to adopt the IBSE methodology, facilitated by many

projects including ESTABLISH. In Poland, the ESTABLISH teachers training included interalia, two summer schools during which teachers can deepen the knowledge andunderstanding of how to apply the IBSE strategy into their own teaching practices. Selected

because of their importance in contemporary society life, are the abilities to discuss, to argueand to draw connections[6]. Those skills requires the use of specific rules. During theESTABLISH training, teachers were tasked with creating a list of rules to help them lead agood discussion in their classroom. They tried to follow those rules discussing many hotand current topics, for example nuclear energy or use of supplements to lose weight(Chitosan). The advantages and disadvantages of developing this skill (discussion) as part ofthis teaching method were examined by participants of summer school. At the end of classesteachers shared their experiences of working with proposed method and collectively created alist of discussion topics they thought would be interesting for students that can beimplemented in Polish schools. In the presentation, our experiences, remarks and conclusionsfrom working with summer schools' teachers of the ESTABLISH project will be shared.

REFERENCES:[1] http://www.establish-fp7.eu[2] M. Rocard et al. Science Education Now: A renewed pedagogy for the Future of Europe,2007.[3] E. Szostak,Jak uczniowie mogdowiadczyczym jest nauka? Projekt Establish,

Nauczanie Przedmiotw przyrodniczych.Biuletyn Polskiego stowarzyszenia nauczycieliprzedmiotw przyrodniczych, Nr 35 (3/2010) pp 49-50.[4] I. Maciejowska,Nauczanie przedmiotw przyrodniczych przez dociekanie naukowe oraz

wsppraca z przemysem bazprojektu Establish,Nauczanie Przedmiotwprzyrodniczych.Biuletyn Polskiego stowarzyszenia nauczycieli przedmiotwprzyrodniczych, Nr 35 (3/2010) pp 45-48[5] E. Odrow,Konsorcjum ESTABLISH, Projekt ESTABLISH ksztacenie przezodkrywanie, Chemia w szkole, 6, 2010, pp 17-18[6] E. Odrow,Dyskusja metoda skutecznego porozumiewania si, In: Nauczanie

przedmiotw przyrodniczych ksztatujce postawy i umiejtnoci badawcze uczniw, UJKrakw 2012, pp 37-40


43/70

42

OD NAUNIH SAZNANJA DO OBRAZOVNIH POSTIGNUA U SISTEMUUNIVERZITETSKOG OBRAZOVANJA

Emina M. Kopas-Vukainovi

Pedagoki fakultet, Jagodina, Srbija

[email protected]

U radu je razmotren problem obrazovnih postignua studenata u sistemu njihovoguniverzitetskog obrazovanja, a u kontekstu aktuelnih naunih saznanja u oblasti pedagokihdisciplina. Nauni, tehniki i tehnoloki razvoj odreuje permanentno unapreivanje naunihsaznanja, za koja je nuno pretpostaviti njihovu primenljivost u praksi, radi njenog daljegrazvoja. To podrazumeva da su u sistemu univerzitetskog obrazovanja studentima dostupneinformacije o aktuelnim naunim saznanjima, u savremenom didaktiko-metodikomkontekstu organizacije nastave, a u cilju njihovog osposobljavanja za primenu steenih znanjau praksi, po zavretku studija, kao i spremnost za dalje samoobrazovanje u struci kojom se

bave. Ove pretpostavke podrazumevaju tri pravca delovanja univerzitetskih nastavnika. Prvipravac podrazumeva aktualizaciju kurikuluma u odnosu na savremena nauna saznanja u

odreenoj oblasti. Drugi pravac delovanja nastavnika podrazumeva kvalitetnu didaktiko-metodiku organizaciju nastavnih aktivnosti, koja bi trebalo da prati savremene pedagoketrendove, nauno proverene i dokazane, u cilju podsticanja interesovanja studenata zanastavne aktivnosti, njihovog osposobljavanja za kvalitetno usvajanje nastavnih sadraja isticanje funkcionalnih znanja. Trei pravac delovanja podrazumeva osposobljenost studenataza transfer steenih znanja i njihovu primenu u praksi. U nameri da se istrae pomenuti pravcidelovanja univerzitetskih nastavnika, odreen je cilj istraivanja, da se utvrdi aktuelnostnaunih saznanja koja izuavaju studenti Pedagokog fakulteta u Jagodini, koliko jedidaktiko-metodika organizacija nastavnih aktivnosti usmerena na osposobljavanjestudenata za kvalitetno usvajanje nastavnih sadraja i sticanje funkcionalnih znanja,

primenljivih u praksi. Za potrebe ovog pedagokog istraivanja je koriena deskriptivnametoda, primenom postupka analize sadraja dokumenata i prosuivanja. Rezultatiistraivanja potvruju aktuelnost naunih saznanja koja studenti izuavaju kroz nastavne

programe, uz potrebu pronalaenja boljih mogunosti povezivanja nastavnih sadraja, u ciljustvaranja sistema funkcionalnih znanja, primenljivih u praksi, to odreuje kvalitet njihovihobrazovnih postignua u sistemu univerzitetskog obrazovanja.

Kljune rei: nauna saznanja, obrazovna postignua, univerzitetsko obrazovanje,didaktiko-metodika organizacija nastave, pedagoke discipline.


44/70

43

OSETLJIVOST STUDENATA PEDAGOKIH FAKULTETA NASOCIOKULTURNU RAZLIITOST ROMSKIH UENIKA

Sunica V. Macura

Pedagoki fakultet u Jagodini, Jagodina, Srbija

[email protected]

Etniki sastav populacije uenika u naim osnovnim kolama se menja u poslednjih nekoliko godina,jer su u veoj meri nego ranije u obrazovni sistem ukljuena i deca romske nacionalne manjine. Sapoveanom heterogenou odeljenja raste i svest o izazovima koje uiteljima donosi tema potovanjasociokulturne razliitosti uenika. Isto tako, poveava se i potreba za istraivanjem i razvijanjeminterkulturalne osetljivosti studenata pedagokih fakulteta - buduih uitelja tokom njihovihinicijalnih studija, to je i osnovna tema ovog rada. Interkulturalna osetljivost uitelja se odreuju kaosklop komponenti koje ine pozitivan odnos prema uenicima iz razliitih kulturnih grupa; svest ovlastitoj odgovornosti za unoenje promena u obrazovanje; poznavanje stila ivota uenika i njihovih

porodica. Meutim, rezultati mnogih istraivanja u oblasti obrazovanja uitelja, pokazuju da studentibudui uitelji ulaze u profesionalno obrazovanje sa predrasudama prema kulturama koje su razliite

od njihove, da su esto nesvesni ovih predrasuda i da ne razumeju uticaj kulture na uverenja, stavove ivrednosti, kao ni uticaj ovih faktora na vaspitanje i obrazovanje dece. Cilj naeg istraivanja je bio dase ispita osetljivost buduih uitelja na sociokulturnu razliitost romskih uenika. Konkretno, elelismo da utvrdimo stavove i uverenja studenata u vezi tri grupe pitanja: karakteristike romske

populacije kao marginalizovane grupe u Srbiji; strategije nastave/uenja koje su prilagoenepotrebama romskih uenika; i vidovi saradnje sa romskim roditeljima. U istraivanju je uestvovaloukupno 205 studenata prve godine, i to 62 studenata Pedagokog fakulteta u Jagodini i 143 studenataUiteljskog fakulteta u Beogradu. Za prikupljanje podataka korien j

knjiga apstrakta tipnud 2012

Documents