ANALIZA FOR NR 13/2014

30 padziernika 2014

Komentarz do wynikw rankingu Doing Business 2015 dla Polski

Micha Masior

2

Komentarz do wynikw Doing Business 2015 dla Polski

Synteza

Raport Doing Business ocenia faktyczny wpyw obowizujcego

prawa na firmy mierzony np. liczb i kosztem procedur i dni

spdzonych na ich wypenianiu.

Analizy pozycji kraju w rankingu powinno dokonywa si w

odniesieniu do pozycji czstkowych i zmian w metodologii.

Wanym wskanikiem jest take miara bliskoci do najlepszego

wyniku (Distance to Frontier).

W raporcie Doing Business 2015 Polska znalaza si na 32.

miejscu, spadajc z 30. w 2014 r. Jednoczenie miara bliskoci

do najlepszego wyniku wskazuje na minimaln popraw z

73,36% do 73,56%.

W ostatnich latach Polska poprawia swoj pozycj w rankingu,

ale w porwnaniu z rankingiem zeszorocznym tempo tej

poprawy znaczco spado.

Regulacje w Polsce wg Banku wiatowego nie ulegy w ostatnim

roku pogorszeniu (poza opodatkowaniem), ale wzgldna lokata

Polski we wszystkich obszarach dziaalnoci (poza eksportem i

importem) si pogorszya w zwizku z popraw w innych

krajach.

Rankingi Heritage Foundation i Fraser Institute punktuj

wolnorynkowy charakter gospodarki w wikszym stopniu ni

Bank wiatowy. W porwnywalnych obszarach z rankingiem

Doing Business Polska jest oceniana sabiej ni w badaniu Banku

wiatowego.

3

1. Jak zmienia si metodologia Doing Business?

Ease of Doing Business jest rankingiem krajw ocenianych wedug jakoci ich regulacji gospodarczych. Bank wiatowy w corocznie publikowanym badaniu Doing Business stara si porwna ich przyjazno w niemal wszystkich gospodarkach wiata. Co wane, bada nie tyle obowizywanie prawa, co jego faktyczny wpyw na firmy mierzony np. liczb i kosztem procedur i dni spdzonych na ich wypenieniu. Ranking dostarcza informacji o pozycji danego kraju w jednej z jedenastu ocenianych obszarw regulacji na tle innych krajw wiata. Indeks atwoci prowadzenia biznesu Doing Business nie jest wic zagregowanym wskanikiem, lecz rankingiem, a wic miar opart na skali porzdkowej. Niemoliwa jest ocena rnic midzy lokatami krajw. Pomiar poszczeglnych regulacji suy do stworzenia rankingw czstkowych. Konsekwencj tej metodologii s okrelone reguy zmiany miejsca w rankingu. Kraje ocenione w poszczeglnych obszarach mog mie identyczn warto wskanikw czstkowych i w zwizku z tym znale si na tej samej lokacie w rankingu. Wwczas nawet najmniejsza zmiana w otoczeniu regulacyjnym moe prowadzi do wysokiego awansu. Z drugiej strony istotne reformy instytucjonalne mog przej niezauwaone w rankingu, gdy inne kraje dokonay w tym samym czasie wikszego postpu.

By uwzgldni ten efekt w tegorocznym rankingu wprowadzono miar bliskoci do najlepszego wyniku (Distance to Frontier). Ocenia ona w procentach dystans danego kraju w poszczeglnych obszarach regulacji do kraju, ktry osign w danym obszarze najlepszy wynik w jakimkolwiek roku objtym badaniem. Im wysza miara, tym regulacje s blisze najlepszym osigalnym. Jej zastosowanie umoliwia midzyokresowe porwnania, a rnice w jej wartociach mona interpretowa.1 Niemniej jednak w pewnym, niewielkim stopniu pozostaje ona wzgldna, gdy zmiana punktu odniesienia przez popraw regulacji uznanych dotychczas za najlepsze spowoduje zwikszenie dystansu pozostaych krajw. Jest to jednak mao prawdopodobne i nawet jeli bdzie miao miejsce, zmiana dystansu nie bdzie znaczca. Pozwala to oceni t miar jako do rzeteln.

Inne zmiany metodologii s mniej znaczce. Polegaj one zasadniczo na wprowadzaniu do konstrukcji wskanikw i rankingw czstkowych dodatkowych kryteriw oceny. Kryteria te, w przeciwiestwie do dotychczas dominujcych miar obiektywnych, jak koszt, liczba dni czy liczba procedur, s subiektywne. Eksperci Banku wiatowego oceniaj jako regulacji zwykle na skali 1-10 pkt. Adekwatnoci oceny ma suy kierowanie si wieloma kryteriami. Na zasadach uznaniowych oceniane s w szczeglnoci regulacje wpywajce na: dostp do kredytu, ochron inwestorw mniejszociowych i likwidacj przedsibiorstwa.

1 http://www.doingbusiness.org/reports/global-reports/doing-business-2015 (dostp 29.10.2014)

4

2. Jak zmienia si pozycja Polski w poszczeglnych rankingach czstkowych?

W raporcie Doing Business 2015 Polska znalaza si na 32. miejscu, spadajc z 30. w 2014 r. Jednoczenie miara bliskoci wskazuje na minimaln popraw z 73,36% do 73,56%. Peny obraz sytuacji uzyska mona dopiero na poziomie rankingw i wskanikw poszczeglnych obszarw regulacji. Zgodnie z ocen Banku wiatowego najlepiej w Polsce (ocena z 2015 r. dokonana jest dla okresu 2013/2014 r.) wypadaj regulacje wpywajce na rozpoczynanie dziaalnoci gospodarczej (przyjazno rzdu 86% wzgldem kraju najlepszego w tym obszarze, ale jednoczenie 85. lokata w rankingu!), rejestrowania wasnoci nieruchomoci (80%, 39. miejsce) i dostpu do energii elektrycznej (79%, 64. miejsce). Widoczna jest stopniowa i niemal ciga poprawa Polski we wszystkich obszarach w przecigu ostatnich lat. Niestety jej dynamika w zasadzie wygasa, co jest szczeglnie wyrane w porwnaniu z II po. 2011 r. i I po. 2012 r. (Doing Business 2013), gdy Polska zanotowaa najwiksz popraw w jakoci regulacji spord wszystkich krajw wiata. Dodatkowe kryteria oceny dostpu do kredytu wprowadzone w 2014 r. obniyy wynik Polski (w szczeglnoci nastpio to na skutek wprowadzenia indeksw: regulacji na rzecz rozwizywania konfliktu interesw, adu korporacyjnego, przejrzystoci korporacyjnej i wpywu udziaowcw mniejszociowych, ktrych wartoci nie przekraczaj 65%). W 2015 r. gwne zmiany dotyczyy prawa upadociowego. Wskanik dla tego obszaru nie zosta jednak uwzgldniony w urednionej mierze Distance to Frontier ani w gwnym indeksie atwoci prowadzenia biznesu w Doing Business 2015.

5

Tabela 1: Jako regulacji w poszczeglnych obszarach mierzona wzgldem najlepszego wyniku (blisko, Distance to Frontier) w raportach Doing Business Banku wiatowego dla Polski opublikowanych dla lat 2004-2015

rdo: http://www.doingbusiness.org/data/distance-to-frontier (dostp 29.10.2014)

Brak poprawy w wartociach bezwzgldnych moe oznacza spadek w rankingach. Chocia wic regulacje w Polsce wg Banku wiatowego nie ulegy w ostatnim roku pogorszeniu (poza opodatkowaniem), to wzgldna lokata Polski we wszystkich obszarach dziaalnoci (poza eksportem i importem) si pogorszya. Najnisz ocen wystawiono regulacji procesu inwestycyjno-budowlanego (137. miejsce w 2015 r., 63% wyniku kraju najlepszego) i prawu podatkowemu (87. miejsce, 73%). Z uwagi na zgrupowanie wielu krajw w obszarze 60-80%, nawet niewielka zmiana moe oznacza istotne przesunicia wzgldne.

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Blisko do najlepszego wyniku 62,35 64,38 65,18 71,15 73,36 73,56

Rozpoczynanie dziaalnoci gospodarczej

54,7 55,35 59,09 63,93 64,44 66,36 81,7 81,77 81,85 82,27 85,75 85,79

Uzyskiwanie pozwole budowlanych

40,58 40,75 44,86 45,16 45,33 45,39 56,51 60,64 62,95 62,97

Dostp do energii elektrycznej 60,4 60,43 60,44 60,45 79,12 79,19

Rejestracja wasnoci 50,18 51,67 51,72 53,99 54,08 54,13 61,5 61,52 77,18 80,22 80,3

Dostp do kredytu 75 75 81,25 81,25 81,25 93,75 93,75 93,75 93,75 75 75

Ochrona inwestorw mniejszociowych

56,67 60 60 60 60 60 60 60 62,5 62,5

Pacenie podatkw 52,31 52,31 52,21 51,34 53,98 64,73 66,49 73 73,63 73,51

Handel zagraniczny 80,26 80,44 80,54 80,41 80,61 80,85 80,45 80,6 81,05 81,8

Dochodzenie nalenoci z umw 52,2 52,2 52,75 52,75 56,85 56,85 56,85 56,85 56,85 64,98 64,83 64,83

Prawo upadociowe i naprawcze 33,83 34,85 34,6 36,43 36,25 36,71 36,71 38,57 33,92 58,67 68,56 69,73

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

100

Blis

ko

do

naj

lep

sze

go (

%)

6

Tabela 2: Lokaty Polski w 2014 i 2015 r. w gwnym rankingu Ease of Doing Business Banku wiatowego i w rankingach czstkowych w poszczeglnych obszarach regulacji

rdo: http://www.doingbusiness.org/data/distance-to-frontier (dostp 29.10.2014)

3. Jak wypada Polska w innych wskanikach oceniajcych atwo prowadzenia dziaalnoci gospodarczej?

Wskaniki dla Polski z raportw Banku wiatowego Doing Business warto porwna z miarami publikowanymi przez inne orodki badawcze: Heritage Foundation czy Fraser Institute. Punktuj one wolnorynkowy charakter gospodarki w wikszym stopniu ni Bank wiatowy. Ich zakres przedmiotowy rni si od Doing Business. Dlatego porwnanie naley przeprowadzi na poziomie indeksw czstkowych. W ramach indeksu wolnoci gospodarczej (Index of Economic Freedom) z 2014 r. Heritage Foundation porwnywalne wzgldem miar Doing Business 2015 s: swoboda prowadzenia dziaalnoci gospodarczej (Polska wg Heritage Foundation notuje wzrost o 6 pp. do 70%, gdzie 100% to stan idealny dla autorw badania, zajmujc 75. miejsce na wiecie), swoboda handlu (Polska utrzymuje stabilne w czasie 88%, 11. miejsce na wiecie) i ochrona praw wasnoci (stabilne 60%, 41. miejsce). Wynika z tego, e oceny Heritage Foundation s dla Polski mniej korzystne ni Doing Business. Doing Business ocenia bowiem lepiej warunki zakadania biznesu (86% i 85. miejsce w raporcie Doing Business 2015) i ochron praw wasnoci, na ktr skadaj si w Doing Business zarwno rejestracja wasnoci (80%, 39. miejsce), jak i sprawno sdw (mierzona w zakresie dochodzenia nalenoci z umw, 65%, 52. miejsce). Z drugiej strony Doing Business wydaje si mniej

30

80

135

61

39

14

35

81

46 54

30 32

85

137

64

39

17

35

87

41 52

32

2014 2015

7

korzystny dla Polski w obszarze atwoci obrotu zagranicznego. Wynika to jednak z odmiennych metodologii. Podstaw oceny w indeksie wolnoci ekonomicznej Heritage Foundation nie s bowiem formalnoci, koszt kontenerw i procedura celna jak w Doing Business (gdzie miara bliskoci wynosi 82%, przy 41. miejscu na wiecie), ale rednia stawka celna i ograniczenia pozataryfowe.2 Oceny Doing Business mona porwna take do wskanikw czstkowych skadajcych si na indeks wolnoci ekonomicznej wiata Instytutu Frasera (Index of the Economic Freedom of the World). Ostatnia dostpna ocena dotyczy 2011 r. 3 Ponisze porwnania z Doing Business dotycz wic raportu z 2012 r., odpowiadajcego okresowi 2010/2011 r. Oglna ocena systemu prawnego i ochrony praw wasnoci (Legal System and Property Rights) wystawiona dla Polski przez Fraser Institute to zaledwie 6,44/10 pkt. (Doing Business: 62%). Na t ocen skadaj si m.in. indeksy: swobody dochodzenia nalenoci umownych 4,15 pkt. (Doing Business: 57%) i inne, niemajce bezporedniego odpowiednika w Doing Business: spjnoci systemu prawnego - 7,5 pkt., ochrony praw wasnoci - 5,61 pkt., niezalenoci sdownictwa 5,41 pkt. i jego bezstronnoci - 3,53 pkt. Oceny Polski Instytutu Frasera, tak jak i Heritage Foundation, s wiec bardziej rygorystyczne ni Banku wiatowego. adna z ocen Doing Business nie przyjmuje tak niskich wartoci przy zblionym przedmiocie pomiaru. W sposb bardzo zbliony z Doing Business Instytut Frasera oceni dla Polski koszty przestrzegania procedur celnych 7,74 pkt. (Doing Business: 80%), dostp do kredytu 8 pkt. (94% - przed zmian indeksu), koszty zakadania biznesu 8,78 pkt. (82%) i koszty przestrzegania prawa podatkowego 6,79 pkt. (66%).

2 http://www.heritage.org/index/country/poland (dostp 29.10.2014)

3 http://www.fraserinstitute.org/uploadedFiles/fraser-ca/Content/research-

news/research/publications/country-data-tables-efotw-2013-ch-2.pdf (dostp 29.10.2014)

8

Forum Obywatelskiego Rozwoju

FOR zostao zaoone w 2007 roku przez prof. Leszka Balcerowicza, aby skutecznie chroni wolno oraz promowa prawd i zdrowy rozsdek w dyskursie publicznym. Naszym celem jest zmiana wiadomoci Polakw oraz obowizujcego i planowanego prawa w kierunku wolnociowym.

FOR realizuje swoje cele poprzez organizacj debat oraz publikacj raportw i analiz podejmujcych wane tematy spoeczno-gospodarcze, a w szczeglnoci: stan finansw publicznych, sytuacj na rynku pracy, wolno gospodarcz, wymiar sprawiedliwoci i tworzenie prawa. Z inicjatywy FOR w centrum Warszawy i w internecie zosta uruchomiony licznik dugu publicznego, ktry zwraca uwag na problem rosncego zaduenia pastwa. Dziaania FOR to take projekty z zakresu edukacji ekonomicznej oraz udzia w kampaniach na rzecz zwikszania frekwencji wyborczej.

Wspieraj nas!

Pom nam chroni wolno oraz promowa prawd i zdrowy rozsdek w dyskursie publicznym.

Zdrowy rozsdek oraz wolnociowy punkt widzenia nie obroni si same. Potrzebuj zaplanowanego, wytonego i skutecznego wysiku oraz Twojego wsparcia.

Jeli jest Ci bliski porzdek spoeczny szanujcy wolno i obawiasz si nierozsdnych decyzji politykw udajcych na Twj koszt witych Mikoajw, poprzyj nasze dziaania swoim darem pieninym. Twj dar umoliwia nam dziaalno oraz potwierdza suszno i skuteczno naszego wysiku.

Kada darowizna jest dla nas wana. Potrzebujemy zwaszcza regularnego wsparcia. Zachcamy do dokonywania nawet niewielkich, lecz regularnych wpat.

Ju dzi pom nam chroni wolno - obdarz nas swoim wsparciem i zaufaniem.

Wylij przelew na konto FOR (w PLN): 68 1090 1883 0000 0001 0689 0629

Fundacja Forum Obywatelskiego Rozwoju - FOR Al. J. Ch. Szucha 2/4 lok. 20 00-582 Warszawa Kontakt tel. +48 22 628 85 11, +48 691 232 994 e-mail: info@for.org.pl www.for.org.pl Kontakt do autora: Micha Masior, michal.masior@doktorant.sgh.waw.pl, 506 811 199

Docz do nas: facebook.com/FundacjaFOR