komm asie - agriseta.co.zax as jy al die aktiwiteite voltooi het, handig dit in by die assessor wat...

LLeeeerrddeerrggiiddss PPrriimmêêrree LLaannddbboouu

KKoommmmuunniikkaassiiee

NKR Standaard: 3 ES No:8968

Naam: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Maatskappy:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kommoditeit: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Datum: . . . . . . . . . . . . .

Die beskikbaarheid van hierdie produk is toe te skryf aan die finansiële ondersteuning van die Nasionale Departement van Landbou en AgriSETA.

Bepalinge en Voorwaardes van toepassing

Akkommodering van Gehoor en Konteksbehoeftes in Mondelinge Kommunikasie

22

Primêre Landbou NKR Standaard 3 Eenheid No: 8968

Version: 01 Version Date: July 2006

VVoooorrddaatt oonnss bbeeggiinn…… Geagte leerder – Hierdie leerdergids bevat al die informasie om die kennis en vaardigheid te verkry wat sal lei tot die volgende eenheidstandaard:

Titel: Akkommodering van Gehoor en Konteksbehoeftes in Mondelinge Kommunikasie

ES No: 8968 NKR Standaard: 3 Krediete: 5

`n Volledige eenheidstandaard sal deur die fasiliteerder aan jou oorhandig word. Lees asseblief die eenheidstandaard in jou eie tyd deur. Terwyl jy deur die eenheidstandaard lees, maak `n lys van al jou vrae en aspekte wat jy nie verstaan nie en bespreek dit met jou fasiliteerder.

Hierdie eenheidstandaard is een van die boublokke in die kwalifikasies wat hieronder aangedui word. Merk asseblief die kwalifikasie waarmee jy tans besig is.

Titel ID Nommer NKF Standaard

Krediete Punte

Nationale Sertifikaat in Diereproduksie 49048 3 120

Nationale Sertifikaat in Plantproduksie 49052 3 120

Is jy ingeskryf vir: J N

Leerlingskap?

Vaardigheidsprogram?

Kort kursus?

Merk asseblief die leerderprogram waarvoor jy ingeskryf is:

Jou fasiliteerder moet bg konsepte aan jou verduidelik

Hierdie Leerdergids bevat al die informasie, en meer, sowel as die aktiwiteite wat van jou verwag sal word deur die loop van jou studies. Hou asseblief al die aktiwiteite wat jy voltooi het en plaas dit in jou Assesseringsportefeulje. Jou portefeulje is nodig vir jou laaste assessering.

WWaaaarroooorr ggaaaann ddiiee aasssseesssseerriinngg?? Jy sal ge-assesseer word gedurende die verloop van jou studies. Dit word formatiewe assessering genoem. Jy sal ook ge-assesseer word met die voltooiing van hierdie eenheidstandaard. Dit word summatiewe assessering genoem. Voor jou assesering sal jou assessor die eenheidstandaard met jou bespreek.

Assessering vind plaas met gereelde intervalle tydens die leerproses en dit sluit verskeie aktiwiteite in. Sommige aktiwiteite vind plaas voordat die program begin, ander vind plaas tydens die program en sekere aktiwiteite vind plaas nadat die program voltooi is.

Akkommodering van Gehoor en Konteksbehoeftes in Mondelinge Kommunikasie 33



Die assesseringservaring moet gebruikersvriendelik, deursigtig en regverdig wees. Sou jy voel dat jy onregverdig behandel is, het jy die reg om te appelleer. Vra asseblief jou fasiliteerder uit oor die appelleringsproses en maak jou eie lys.

Jou aktiwiteite moet gereeld ingehandig word op versoek van die fasiliteerder vir die volgende redes:

Die aktiwiteite wat volg is ontwikkel sodat dit jou kan help om vaardighede te verwerf asook kennis en die regte ingesteldheid te verkry sodat jy meer bevoeg kan word in hierdie module.

Dit is belangrik dat jy al die aktiwiteite voltooi soos aangedui in die leeen op die tye wat deur die fasiliteerder aangewys word.

rdergids

ordat gegee

ur

-

Dit is belangrik dat jy vrae vra en so veel as moontlik deelneem sodat jy `n aktiewe rol kan speel om groter bevoegdheid te bereik.

As jy al die aktiwiteite voltooi het, handig dit in by die assessor wat dit sal merk en vir jou rigting sal gee in die leerareas waaraan jy meer aandag moet gee.

Jy moet nie aanbeweeg na die volgende stap in die assesseringsproses vodie vorige stap nie afgehandel, gemerk en terugvoer deur die assessor is nie.

Bronne van informasie om hierdie aktiwiteite suksesvol af te handel moet dedie fasiliteerder geïdentifiseer word.

Neem kennis, alle voltooide aktiwiteite, take en ander bydraes waarop jy geassesseer is moet behou word en in jou finale assesseringsportefeulje kom.

GGeenniieett ddiiee lleeeerroonnddeerrvviinnddiinngg!!


44



HHooee oomm hhiieerrddiiee ggiiddss ttee ggeebbrruuiikk …… Jy sal deurgaans in die gids by herhalende raampies of blokkies kom wat sekere aspekte van die leerproses verteenwoordig, informasie bevat of jou help om die aspekte of informasie te verstaan en te identifiseer. Die volgende is `n lys van die rame of blokkies en wat dit verteenwoordig:

Wat beteken dit? Elke studieveld word gekenmerk deur unieke terme en definisies – dit is belangrik om hierdie definisies en terme korrek te gebruik. Die definisies en terme word gewoonlik in swartgedrukte letters aangedui.

Jy sal gevra word om aktiwiteite te voltooi wat of in groepsverband of idiwidueel kan wees. Onthou dat hierdie aktiwiteite klaargemaak moet word sodat jou fasiliteerder dit in jou portefeulje kan plaas as bewys dat jy dit wel gedoen het. Aktiwiteite (groep of indiwidueel) sal in so `n raam of blokkie beskryf word.

Voorbeelde van sekere konsepte en beginsels wat jou sal help om dit in konteks te plaas, sal in hierdie blokkies verskyn.

Die volgende raampie dui `n opsomming van die konsepte wat alreeds gedek is, aan, en bied aan jou die geleentheid om die fasiliteerder vrae te vra as jy onseker is oor die konsepte.

MMyy NNoottaass …… Jy kan hierdie blokkie gebruik om vrae neer te skryf wat jy mag hê, woorde wat jy nie verstaan nie,

instruksies wat jy by die fasiliteerder gekry het of enige ander opmerkings wat nodig is om die werk

beter te verstaan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .




WWaatt ggaaaann oonnss lleeeerr?? Wat sal ek kan doen?.....................................................…………….……………… 6

Leeruitkomste…………………………………………………………………………….…… 6

Wat behoort ek te weet?.................................................…..……………………… 6

Sessie 1 Interaksie met ‘n gehoor.................……………………….……….. 7

Sessie 2 Gebruik strategieë............................…………………………….…. 24

Sessie 3 Manipulerende gebruik van taal......………………………………... 38

Is ek gereed vir my toets?....................................................…. 48

Kontrolelys vir praktiese assessering....................................... 50

Papierwerk wat gedoen moet word.....................................….. 51

Bepalings en voorwaardes ……………………………………………. 52

Erkenning................................................................…………….. 53

SAQA Eenheidstandaard 55


66



WWaatt ssaall eekk kkaann ddooeenn?? Wanneer jy hierdie eenheidstandaard suksesvol voltooi het, sal jy:

Om vaardigheid in hierdie bepaalde uitkoms te bewys, moet daar aan die die assesseringskriteria wat aan die regterkant gelys is, voldoen word

Suksesvolle interaksie met die gehoor tydens mondelinge kommunikasie. Gebruik strategiëe wat die belangstelling van die gehoor aangryp en behou. Identifiseer en reageer op die manipulatiewe gebruik van taal.

WWaatt bbeehhoooorrtt eekk ttee wweeeett?? Dit word verwag van die leerder om sy bevoegdheid teen die eenheidstandaard te meet:

US: FET-C/01 - Maintain and adapt oral communication

MMyy NNoottaass …… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .


77



SSeessssiiee 11

IInntteerraakkssiiee mmeett ‘‘nn ggeehhoooorr

Na die voltooiing van hierdie sessie, behoort jy te kan: SU 1: Die suksesvolle interaksie met `n gehoor in mondelinge kommunkikasie.

Hierdie afdeling sal spesifiek kyk na die suksesvolle interaksie met `n gehoor in mondelinge kommunikasie. Dit sluit die volgende in:

Mondelinge kommunikasie Groepe en Groepsdinamieka Onderhoude en onderhoudstegnieke Vergaderings en vergaderingsprosedures Debatte: - formeel en informeel Onderhandelings: - definisie en strategiëe Verskillende sosio-kulturele kontekste

11..11 IInnlleeiiddiinngg In afdeling 1 sal ons daarna kyk hoe om `n suksesvolle interaksie met `n gehoor te hê. Die fokus hier is op die mondelinge (gesproke) kommunikasie en ons sal spesifiek daarna kyk hoe om dit so effektief as moontlik te maak in verskillende situasies.

11..22 DDeeffiinniissiiee vvaann kkoommmmuunniikkaassiiee

Kommunikasie Kommunikasie kan gedefiniëer word as “die uitruil van gedagtes, boodskappe of informasie” (Encarta encyclopaedia, 2000). Wanneer ons kommunikeer gee ons, of ruil ons informasie uit deur bv. om te praat (mondelings) of om te skryf. Kommunikasie kan ook beteken om `n gedagte of emosie oor te dra deur te skryf, te praat of deur gebare (nieverbale kommunikasie) sodat die gedagte of emosie duidelik verstaan word. Kommunikasie kan ook beteken om mekaar te verstaan.

Doen nou die voorbeelde hieronder. Dink eers aan jou eie voorbeelde voordat jy na ons moontlike oplossings kyk. Onthou, jy kan self baie goeie voorbeelde uitdink wat glad nie hier gelys is nie.


88



Leer Taak • Gee twee voorbeelde van geskrewe kommunikasie. • Gee twee voorbeelde van mondelinge kommunikasie. • Gee twee voorbeelde van nie-verbale kommunikasie. Moontlike Oplossings Geskrewe e-pos; brief; memo; faks; notule van `n

vergadering; agenda; verslag; ens. Mondelings gesprek; debat; formele toespraak; verbale

verslag; argument; instruksies; ens. Nieverbaal frons; skouers optrek; glimlag; lag; vinger

wys; bladskud; verbasing; ens.

Voorbeelde van mondelinge kommunikasie • Uit bogenoemde definisies kan ons aflei dat interaksie die sleutelbegrip is in

kommunikasie. Wanneer daar verbale(mondelinge) kommunikasie is, beteken dit altyd dat daar `n gehoor - `n persoon (of `n groep mense) is wat hoor wat jy probeer oordra. Neem kennis dat die woord “probeer” gebruik word – nie alle kommunikasie is suksesvol of effektief nie. Wanneer mense nie daarin slaag om suksesvol of effektief te kommunikeer nie, lei dit tot misverstande en misinterpretasies. Ons doel moet altyd wees om so duidelik as moontlik te kommunikeer. Om dit te kan doen moet ons `n aantal verskillende beginsels van kommunikasie verstaan.

• In die eerste plek moet ons verstaan dat die persoon/persone met wie ons probeer kommunikeer (die gehoor) baie belangrik is. In die algemeen (selfs al is ons redelik skaam), is daar `n aantal familielede of vriende met wie ons kommunikeer op `n ontspanne gemaklike manier. Dit is klein informele groepies.

11..33 GGrrooeeppee eenn ggrrooeeppssddiinnaammiikkaa Kom ons kyk na die verskillende groepe wat ons in die leer- en werksplek kry.

Basies het groepe een of meer van die volgende kenmerke:

groepe bestaan uit `n aantal mense wat hulleself omskryf om aan `n bepaalde groep te behoort

groepe kom gereeld bymekaar vir `n bepaalde tydsduur die groep bestaan uit indiwidue wat interaksie het met mekaar het (beide

verbaal en nieverbaal) die verskillende lede van die groep neem verskillende rolle in die groep aan

ook in relasie tot mekaar `n groep het oor die algemeen `n spesifieke doel en `n spesifieke taak om

uit te voer daar is oor die algemeen `n groepsleier

`n Groep het `n spesifieke doel – die doel mag wees om te besluit op die metode om `n bepaalde werksopdrag klaar te maak, of om `n nuwe waterskema vir `n bepaalde area te bespreek, of enige ander goed gedefiniëerde doelwit.


99



`n Groep het `n agenda - `n rede vir die vergadering en `n lys van items wat bespreek moet word om die doel te bewerkstellig.

`n Groep sal `n prosedure hê om te volg en `n bepaalde skedule – byvoorbeeld, die groep kan besluit om `n voorlopige vergadering te hê om datums te bepaal vir die samestelling van `n keurlys en daarna opvolg vergaderings om die prosedure te finaliseer.

Agenda _____________________

As `n groep vergader, is dit belangrik dat die ontwikkeling in die groep gemonitor word – iemand moet die prosesse aanteken.

`n Groep moet fokus behou – mense dwaal maklik van die onderwerp af. In die algemeen moet die groepleier die groep bestuur om fokus te behou.

`n Groep moet tot `n konklusie kan kom. `n Algemene gesprek wat tot geen konklusie of besluit kom nie is sinneloos. Die groep kan byvoorbeeld besluit dat `n bepaalde periode in terme van tyd is ontoereikend vir die samestelling van `n gekose lys. In so `n geval moet daar navorsing gedoen word oor die onderwerp en `n vergadering gehou word om `n finale datum te bepaal.

Effektiewe kommunikasie vereis konstante terugvoer aan die lede van `n groep sodat hulle kan weet hoe goed die vordering van die groep is.

`n Gevoel van eienaarskap t.o.v die finale besluite van die groep is belangrik vir al die lede van die groep. Dit is veral van belang sodat die lede van die groep nie uitgesluit voel nie. As die lede van so `n groep verveeld raak of uitgesluit voel sal dit ook die kommunikasie negatief beïnvloed.

Hoe kan jy verseker dat die bydrae wat jy in die groep maak toepaslik is vir die spesifieke taak? Jy moet altyd in gedagte hou wat die spesifieke taak is. Wanneer jy seker is dat die bydrae wat jy wil lewer verband hou met die groep se taak, stel jou standpunt kort en duidelik.

Hoe kan jy verseker dat jou bydrae verband hou met die aard van die groep? As jy `n bydrae wil lewer dink oor wie die gehoor is. Is dit wat jy wil sê toepaslik vir die aard van die groep? As jy voel dit is, stel jou standpunt kort en duidelik.

Die mees belangrike ding is hoe om te verseker dat jy effektiewe kommunikasie bevorder. Wat natuurlik ook effektiewe spanwerk sal bevorder! Onthou dat jou gehoor krities is. Neem dit ook in ag dat effektiewe kommunikasie verstaanbaar moet wees en dat die gehoor presies moet weet wat jy probeer sê. Kommunikasie is effektief as die boodskap wat jy wil oordra ook die boodskap is wat die gehoor ontvang.

As jy nie seker is of jou boodskap goed verstaan word nie, probeer dan om `n vraag te vra. Die antwoord op jou vraag sal gewoonlik `n aanduiding wees of jou kommunikasie effektief was. Effektiewe spanwerk vind plaas as die lede van `n groep hulle idees en gevoelens duidelik kommunikeer en as die lede van die groep na mekaar luister met aandag en respek vir mekaar.


1100



Voltooi asseblief aktiwiteit 1:Kommunikasie in klein groepies Vir hierdie aktiwiteit benodig jy `n pen, papier en `n stophorlosie Kom bymekaar in groepies van ongeveer ses mense – jou fassiliteerder mag jou in `n bepaalde groep plaas. Verbeel jou jy moet `n besluit maak wat die hele groep gaan beïnvloed. Stel jou voor julle moet besluit oor die Aanleg se volgende produksie taak. 1. Stel `n Agenda of `n lys van sake saam wat by die vergadering bespreek moet word. 2. Gee verskillende rolle aan die verskillende lede van die groep: - byvoorbeeld `n sekretaris moet die notules neem van die sake wat bespreek word, nog `n persoon moet tussenbeide tree as die bespreking te heftig raak – hy of sy moet die rol speel van `n tussenganger of arbiter (soos `n skeidsregter). Jy moet `n leier aanstel en die verskillende sake na hom of haar verwys. Jy kan ook `n tydhouer aanstel wat elke persoon net `n bepaalde tyd toelaat om te praat. Die tydhouer se rol is om toe te sien dat daar by die tyd gehou word. Jy kan self die verskillende rolle wat jy aan persone wil toewys uitdink. 3. Begin nou met die vergadering en soos die vergadering vorder dink aan die volgende sake: - • Wat is die doel van die groep? • Wat is die agenda (lys van sake wat gedek moet word) van die groep? • Hoe het die groep gevorder? • Watter ontwikkelings het plaasgevind tydens die byeenkoms van die groep? • Het die groep sy fokus behou of het die lede afgedwaal van die sake wat bespreek

moet word? • Was daar goeie terugvoer aan die lede van die groep? • Het die groep suksesvol tot `n konklusie (besluit) gekom? • Het al die lede aan die einde van die vergadering gevoel dat hulle `n bydrae

gelewer het aan die besluite wat geneem is? (Was daar `n gevoel van eienaarskap by die lede van die groep?)

• Hoe effektief het almal gekommunikeer? • Hoe kan die kommunikasie meer effektief gemaak word? 4. Bestudeer jou antwoorde en konsentreer spesifiek op hoe kommunikasie meer effektief gemaak kan word. Die volgende keer wat jy deel is van `n groep in `n werk of studie geleentheid, bestudeer die groepsdinamika deur van bogenoemde kriteria gebruik te maak. Teken jou bevindinge aan. As jy uitvind dat die groep nie fokus kon behou nie; dat daar nie tot `n geslaagde konklusie gekom is nie; dat die lede van die groep nie eienaarskap vir die besluite aanvaar het nie of dat die kommunikasie nie suksesvol was nie; moet jy `n lys van voorstelle maak hoe om die foute reg te stel. Identifiseer die maniere waarop jy die situasie kon verbeter met duideliker en meer effektiewe kommunikasie.

11..44 OOnnddeerrhhoouuddee eenn oonnddeerrhhoouudd tteeggnniieekkee Onderhoudsituasie Onderhoudsituasie

Ons het na groep situasies gekyk in detail. Nou gaan ons kyk na effektiewe kommunikasie in `n onderhoud situasie.

`n Onderhoud kan beskryf word as `n spesifieke tipe van interpersoonlike kommunikasie. Die woord “inter” beteken onderling. Daar is oor die algemeen twee




persone teenwoordig by `n onderhoud – die ondervraer wat die onderhoud voer en die ondervraagde met wie die onderhoud gevoer word. Daar kan ook na hierdie persoon verwys word as die "respondent". `n Onderhoud is `n proses waarin idees, informasie en gevoelens deur die ondervraer uitgelok word van die ondervraagde vir `n spesifieke doel.

Onderhoude vind plaas in `n groot verskeidenheid van kontekste. In die werksplek sal jy byvoorbeeld `n onderhoud voer met `n voornemende plaaswerker om sy/haar geskiktheid vir die pos te assesseer.

Leer Taak • Dink aan twee voorbeelde van onderhoude wat in die media voorgekom het. • Dink aan drie voorbeelde van onderhoude wat plaasvind in die

besigheidswêreld of in die werksplek.

• Voorbeelde van onderhoude in die media :- onderhoude met politici op televisie; onderhoude met beroemdes in populêre tydskrifte; onderhoude met kulturele persoonlikhede in die koerant; onderhoude met bekende sportmanne oor die radio ens.

• Voorbeelde van onderhoude in die besigheidswêreld of in die werksplek:-

onderhoud vir `n aanstelling; onderhoude vir prestasie evaluering; disiplinêre onderhoude; onderhoude wat verband hou met griewe; kliënt onderhoude, afleggings onderhoude ens.

Onthou hierdie is nie `n volledige lys nie – jy mag aan voorbeelde dink wat nie hier genoem is nie maar ook korrek is.

Vir `n onderhoud om `n effektiewe vorm van mondelinge kommunikasie te wees moet daar sekere sleutelelemente in plek wees.

`n Onderhoud is `n mondelinge kommunikasie waarin dit belangrik is dat:-

`n verhouding wat toepaslik is vir die omstandighede geskep sal word en `n nie bedreigende geleentheid vir die deelnemers voorsien sal word

sodat inligting gedeel kan word.

Kom ons kyk na wat ons hiermee bedoel.




Dit is belangrik om vertroue te skep by die persone met wie die onderhoude gevoer word. Hulle moet weet dat dit wat bespreek word met `n onderhoud as vertroulik beskou sal word, dat dit nie teen hulle gehou sal word nie en dat die inligting nie versprei sal word nie. Jy kan die ondervraagdes inlig dat die informasie wat hulle met jou deel as konfidensiëel beskou sal word.

As dit belangrik is dat die persoon met wie die onderhoud gevoer word duidelik en bondig sal wees in hulle antwoorde, dan moet jy die konteks skep waarin jy fokus kan behou op die kwessies wat toepaslik is. Jy kan dit doen deur die ondervraagde te versoek om so presies as moontlik te wees en net inligting te verskaf wat relevant is.

As jy effektief met `n ondervraagde wil kommunikeer in `n onderhoud situasie is dit belangrik om `n omgewing te skep wat nie bedreigend is nie. Die intonasie van jou stem moet vriendelik en aanmoedigend wees en jy moet moeite doen om die ondervraagde op sy/haar gemak te stel. As `n ondervraagde nie bedreig voel nie is hulle gewoonlik meer geneig om informasie met die ondervraer te deel. Dit sal ook die kommunikasie meer effektief maak.

Kom ons kyk na sekere sleutel kenmerke van `n effektiewe onderhoud. Vir `n effektiewe onderhoud moet jy:-

`n Plan optrek vir die spesifieke inligting wat jy wil hê en hoe jy te werk sal gaan om hierdie inligting te bekom

`n Sekere mate van agtergrondnavorsing doen t.o.v die persoon met wie jy die onderhoud gaan voer; die absolute minimum feite wat jy moet weet is bv haar/sy naam; ouderdom;posbekleding ens.

Jou vrae orden in `n logiese opeenvolging. Om dit te kan doen moet jy baie duidelikheid hê oor die aard van die inligting wat jy uit die ondervraagde wil kry.

Wees voorbereid om plooibaar te wees – as `n ondervraagde onverwagse antwoorde gee of die vrae so beatwoord dat dit jou opeenvolging van vrae omverwerp moet jy plooibaar genoeg wees om die antwoorde te aanvaar en nog steeds jou fokus te behou. Dit beteken jy moet met aktiewe aandag luister na al die reaksies. Organiseer die antwoorde wat jy gekry het in `n duidelike en logiese manier. Maak afleidings op `n noukeurige manier. Aan die einde van die onderhoud moet jy presies weet wat die informasie of data is wat jy verkry het en wat jy kan aflei op grond van hierdie data.


1133



Voltooi asseblief aktiwiteit 2:‘n Onderhoud as rolspel (Pare) Vir hierdie aktiwiteit benodig jy twee stoele en `n tafel per paar. Hierdie aktiwiteit is `n formatiewe assessering en is `n aanduiding vir die volgende assesseringskriteria: SU1 – AK 1,2; 1,5 Kies `n maat om mee saam te werk, of jou fasiliteerder kan die groep in pare verdeel. Verbeel jou jy gaan `n onderhoud voer met iemand. Kies een van die moontlike scenarios hieronder. Een sal die ondervraer wees en een die ondervraagde. Neem tyd om julle rolle uit te werk. Kyk na die kenmerke van `n goeie onderhoud. Berei jou voor vir die onderhoud en begin met die rolspel. Wanneer jy die onderhoud afgehandel het, ruil rolle om sodat elke persoon `n kans kan kry om die ondervraer te wees. Jy mag die alternatiewe moontlikheid kies as jy dit so verkies. Scenario Een: `n Radio omproeper moet `n onderhoud voer met die kaptein van `n sportspan wat sopas `n belangrike oorwinning in `n internasionale kompetisie behaal het. Die doel van die onderhoud is om vas te stel wat was die redes, volgens die kaptein, waarom die span daarin geslaag het om die oorwinning te behaal. Scenario Twee: Daar het `n situasie in die werksplek ontstaan waar een van die werkers die bestuur beskuldig van onbillikheid. Die plaasbestuurder moet `n onderhoud voer met die betrokke werker om vas te stel wat sy/haar griewe is. Die doel van die onderhoud is om onderlinge vertroue te skep sodat `n moeilike situasie ondersoek kan word. Kontrolelys vir self assessering: Om vas te stel of jy die Aktiwiteit suksesvol kon afhandel moet jy vir jouself die volgende vrae vra: • Het jy die onderhoud effektief beplan? • Het jy die nodige agtergrondnavorsing gedoen? • Het jy jou vrae logies georden? • Het jy buigsaamheid openbaar waar jou antwoorde afgewyk het van dit wat jy

verwag het? • Het jy jou fokus behou gedurende die onderhoud? • Kan jy nou die data wat jy ingesamel het deur die onderhoud op `n betekenisvolle

manier organiseer? • Kan jy afleidings maak wat toepaslik en relevant is? • Het jy nie bedreigende omstandighede vir die ondervraagde geskep?

11..55 VVeerrggaaddeerriinnggss eenn vveerrggaaddeerriinngg pprroosseedduurree Tot dusver het ons na twee vorme van mondelinge kommunikasie gekyk, naamlik dit wat in `n groep en dit wat in `n onderhoud gebeur. Ons gaan nou na `n derde situasie kyk waar mondelinge kommunikasie `n baie belangrike rol speel in vergaderings.

In byna alle werksomgewings word daar van `n mens verwag om deel te neem aan vergaderings. Die doel van hierdie vergaderings mag verander of verskil of jy kan gevra word om vasgestelde vergaderings op `n weeklikse- of maandelikse basis by te woon. Soos by alle vorme van mondelinge kommunikasie is dit ook hier belangrik dat jou kommunikasie effektief moet wees. Effektiewe kommunikasie kan alleenlik plaasvind as die doel en konteks van die vergadering duidelik deur almal verstaan word.


1144



Leer Taak • Dink aan drie voorbeelde van verskillende doelstellings vir `n

vergadering. • Voorbeelde van doelstellings: om `n nuwe verteenwoordiger uit

die werkers vir die Vakbond te kies; om `n datum vir `n werksfunksie te finaliseer; om een of ander wettige vereiste na te kom bv `n Aandeelhouersvergadering of `n vergadering in belang van die Trustees; `n komitee vergadering; of om te besluit op `n bemarkingstrategie vir die vrystelling van `n nuwe produk ens.

Onthou, jy kan ander doelstellings hê as bogenoemde lys wat nog steeds korrek is.

Om toepaslik deel te neem aan `n formele vergadering moet jy bekend wees met sekere van die sleutelkenmerke van vergaderingsprosedures en organisasie. Kom ons kyk na seker van hierdie kenmerke.

Kennisgewing van die vergadering: Kennisgewing van die vergadering:

Hierdie kan `n mondelinge of geskrewe kommunikasie wees wat die voorneme om `n vergadering te hou aankondig. Daarmee word ook die datum en plek waar die vergadering gehou gaan word, aangedui.

Agenda: Agenda:

Dit is die beplande lys van items wat op die vergadering bespreek gaan word. `n Agenda sal die verskonings bevat van die lede wat nie die vergadering kan bywoon nie; die bevestiging van die vorige notule (die geskrewe rekord );sake wat uit die notule voortspruit;`n lys van sake wat met die huidige vergadering bespreek moet word; enige ander sake en `n konklusie.

Komitee: Komitee:

Dit is `n groep mense wat gewoonlik verslag moet doen aan `n hoër gesag. Komiteelede kan ingestem word of aangestel word.

Die Voorsitter het Me Mohammed, Mnr Parker, Me September en Mnr Plaatjies aangestel om`n komitee te vorm om te kyk na die verskillende plantmetodes van druiwe.


1155



Notules: Notules:

Dit is die geskrewe rekord van wie by die vergadering was, wat op die vergadering gesê is en wat die besluite is wat op die vergadering geneem is.

“Na `n langdurige bespreking waarin Me van der Merwe haar misnoë te kenne gegee het met die huidige toedrag van sake rondom die vervoer van die personeel, het die vergadering besluit om `n mini-bus te koop wat toegewys sal word aan die vervoer van die personeel na-ure van en na hulle huise”.

Punt van orde: Punt van orde:

Dit is die manier om die Voorsitter se aandag daarop te vestig dat daar `n ongerymdheid in die prosedure plaasgevind het. Die Voorsitter moet dan besluit of dit so is of nie.

Voorsitter: Voorsitter:

Dit is die persoon wat die vergadering lei (of beheer). As jy die Voorsitter aanspreek moet jy hom/haar aanspreek as Mnr/Mevrou die Voorsitter. Die Voorsitter het die rol van `n leier tydens die vergadering. Hy/sy beheer die verrigtinge gedurende die vergadering; hy/sy moet aandring op `n aplogie as dit nodig is; die notules bevestig van die vorige vergadering; seker maak dat daar by die agenda gehou word; die punte van orde beheer; die beslissende stem gee in die geval van `n staking van stemme; die datum bevestig van die volgende vergadering en besluit as die vergadering verby is.

Voorstelle aan leerders: an leerdersVoorstelle a :

Dink aan `n vergadering by die werk wat jy in die afgelope tyd bygewoon het. Hoe kon die Voorsitter sy/haar leiding van die vergadering verbeter het. Skryf `n paar riglyne vir “goei veraderingspraktyk”

Mosie: Mosie:

Dit is `n voorstel wat aan die vergadering gedoen word t.o.v `n sekere aksie wat gevolg moet word of om `n sekere houding aan die vergadering duidelik te maak. `n Mosie kan `n positiewe voorstel wees.

Mnr Habib stel die volgende mosie voor: alle bestellings vir plante moet deur die tesourier goedgekeur word. Die mosie is deur Mnr Bezuidenout gesekondeer. Daar is gestem vir die mosie deurdat die lede wat saamstem hulle hande moes opsteek. As die meerderheid saamstem word die mosie aanvaar.

Hierdie is sommige van die balangrikste kenmerke of riglyne vir `n formele vergadering. Dit is belangrik dat jy hierdie riglyne verstaan om effektief en toepaslik te kan deelneem aan `n formele vergadering. Onthou, hierdie is nog `n voorbeeld van mondelinge kommunikasie en die konteks moet goed verstaan word as jy effektief wil deelneem. Op so `n manier kan jy verseker dat jy `n waardevolle bydrae maak om die doelwitte van die vergadering te laat realiseer.


1166



Voltooi asseblief aktiwiteit 3:Vergaderingprosedures (Individueel) Hiervoor sal jy `n pen en papier benodig. 1. Jy is die Voorsitter van die plaaslike boere se nuwe kultivar groep. Julle laaste vergadering is in die Gemeenskapsaal in Prins Albert gehou op die 12e September 2006. Op die vergadering is besluit dat die volgende vergadering op die 15e Junie 2007 by dieselfde plek gehou sal word om 8.00 n.m. Stel `n kennisgewing van die vergadering saam en stuur dit vir al die lede. 2. Stel `n agenda op vir die vergadering wat op die 15e Junie 2007 in die Prins Albert gemeenskapsaal sal plaasvind. 3. Jy is die Sekretaris van die plaaslike boere se nuwe kultivar groep. Skryf die notule vir die vorige vergadering wat op die 12e September 2006 gehou is. 4. Jy is `n lid van die plaaslike boere se nuwe kultivar groep. Jy is nou al vir `n lang tyd bekommerd oor die gebrek aan kontrole oor die invoering van die nuwe gewasse in die omgewing. Jy wil `n mosie instel by die vergadering dat hierdie situasie moet verbeter. Skryf die mosie wat jy aan die vergadering wil voorstel so duidelik as moontlik uit. Dui aan wat jy van die vergadering verwag om te doen.

11..66 DDeebbaattttee:: FFoorrmmeeeell eenn iinnffoorrmmeeeell In die afdelings bo het ons na beide mondelinge en geskrewe kommunikasie gekyk. Ons fokus, egter, was op effektiewe mondelinge kommunikasie. Ons gaan nou aan beweeg en na nog twee ander vorme van mondelinge kommunikasie kyk, naamlik debatte en onderhandelinge. Weereens sal jy moet bewus wees van konteks en jou gehoor in beide hierdie gevalle om effektiewe kommunikasie te verseker.

Kom ons kyk in die eerste plek na wat ons bedoel as ons sê dat ons `n saak gaan debatteer.

Debatteer Debatteer

Om te debatteer beteken om te praat of te argumenteer oor `n saak; om lank en in detail te praat oor iets, veral as `n formele uitruiling van menings.

Debatte kan `n georganiseerde of openbare vergadering wees vir `n diskussie of `n argument. Die woord is afgelei van die Franse “debat”, oorpronklik van Latyn “battere” wat beteken “om te veg”. Debatte kan formeel of informeel wees.




Leer Taak • Dink aan twee voorbeelde van formele debatte. • Dink aan twee voorbeelde van informele debatte. • Voorbeelde van formele debatte kan die volgende insluit:-

debatte of onkruiddoder of kunsmis gebruik moet word; debatte of sekere bome in `n beboste area afgekap of behou moet word om die ekosisteem in stand te hou; `n debat by die Plaaswerkersunie of vrouens al gelyke status in die werksplek verkry het.

• Voorbeelde van informele debatte kan wees:- twee studente wat debatteer oor die deelname aan `n kollege sport item al dan nie; twee familielede wat debatteer of hulle hulle sestienjarige niggie moet toelaat om te leer bestuur; twee kollegas wat debatteer of hulle `n nuwe metode van rotasie met gewasse moet begin of nie.

Onthou jy kan enige voorbeelde gee wat nie hier genoem is nie wat nog steeds korrek kan wees.

Formele debatte het bepaalde prosedures. Die onderwerp vir `n debat word altyd as positief begin, bv. “Genetiese manipulasie van plante is ongesond”. Daar is dan twee opponerende sprekers (of spanne van sprekers), een wat die voorstel ondersteun en een wat daarteen gekant is of dit opponeer. Beide die sprekers word die geleentheid gegee om hulle idees te stel en dan word daar vrae van die vloer (uit die gehoor) toegelaat. Na dit word elke spreker (of een uit die span) toegelaat om hulle argument op te som. Dan word die debat beoordeel vanuit `n onpartydige bron. Die beoordeelaar moet besluit watter kant het die sterkste argumente aangebied. Uiteindelik word die voorgestelde mosie aanvaar of verwerp.

Hieruit moet dit vir jou duidelik afleibaar wees as jy iemand wil oortuig van jou standpunt dat dit krities belangrike is om effektief te kommunikeer. Argumente moet duidelik on ondubbelsinnig oorgedra word; navorsing moet gedoen word oor die onderwerp en effektiewe luistervaardigheid moet aangewend word om te luister na die vrae wat van die vloer af kom.




11..77 OOnnddeerrhhaannddeelliinnggee:: DDeeffiinniissiiee eenn ssttrraatteeggiieeëë Nog `n vorm van mondelinge kommunikasie wat in die werkplek voorkom is onderhandelinge.

Om te onderhandel is om die terme van die ooreenkoms te bespreek; om tot `n vergelyk te kom deur diskussie en kompromieë. Onderhandelinge vind plaas tussen twee partye waar die twee betrokke partye mekaar iets aanbied in ruil vir iets anders.

Weereens is konteks en gehoor kritieke faktore vir hierdie tipe van mondelinge kommunikasie.

Leer Taak Voltooi hierdie aktiwiteit op jou eie of in pare. • Dink aan twee voorbeelde waar onderhandelinge tussen vriende

moet plaasvind.

• Dink aan twee voorbeelde waar onderhandelinge in die werksplek moet plaasvind.

Voorbeelde van onderhandeling op vriendskaplike basis is: ● Een vriend gaan byvoorbeeld altyd vroëer op ete as die ander een. Die een wat later gaan eet wil die roetine vir een week omruil vir `n bepaalde rede. In ruil daarvoor sal hy/sy aanbied dat hy/sy enige tyd sy/haar ete skof sal ruil indien die vriend dit so verlang. ● `n Groep vriende wil saam `n spaarskema begin. Sommige lede van die groep voel dat hulle elke maand R50 moet bydra. Ander voel weer dat hulle `n beter kans het om te spaar as die groep se bydra twee maandeliks gebeur. As die eerste groep se voorstel aanvaar word sal die uitbetalings maandeliks gebeur. Sommige voorbeelde van onderhandelinge in die konteks van die werksplek is: ●Die Bestuur het besluit dat die jaarlikse vakansie met drie dae verminder moet word. Die personeel dreig om in so `n geval nie meer op Saterdae te werk nie. ●Die werkers se middagete word met 15 minute verkort; hulle besluit dat hulle dan geregtig is op `n langer teetyd. Die bestuurder het besluit dat Me Dlamini nie langer by die ontvangstoonbank nodig is nie, sy sê dit was deel van haar kontrakooreenkoms.




Onthou dat daar baie ander voorbeelde is wat ook korrek kan wees. Om vas te stel of jou voorbeelde toepaslik is, maak seker dat elke party in die onderhandelingsproses `n bedingingsvermoë het en dat daar `n saak is wat opgelos moet word.

Suksesvolle Onderhandelinge Suksesvolle Onderhandelinge

Daar is sekere sleutel kenmerke wat bepaal of die onderhandelingsproses suksesvol was. Hier is belangrike punte om te onthou:- Vir onderhandelinge om suksesvol te wees moet die onderhandelaar :-

So veel as moontlik agtergrond informasie oor die saak en die partye wat betrokke is, insamel;

`n Deeglike analisering van die behoeftes van die ander party moet gedoen word sodat hulle standpunt verstaan kan word;

Vra soveel as moontlik relevante vrae sodat jy seker maak dat jy die feite wat verband hou met die saak goed verstaan asook die houdings van die betrokke partye;

Maak positiewe uitsprake oor wat jy bereid is om te doen sodat die ander party hulle eise kan verminder;

Luister met aandag en aktief om seker te maak jy weet waarvoor die ander party vra;

Konsentreer op nieverbale kommunikasie – onthou lyftaal verklap baie oor hoe `n persoon voel; let op of die opponerende party aggressief, ferm of eksperimenteel in hulle benadering is;

Beklemtoon gedeelde belange voordat die verskille uitgewys word; Wees so buigsaam as moontlik; Maak seker dat klein verskilletjies uit die weg geruim word voordat daar

aanbeweeg word na die groter sake. Wees so kalm, rasioneel en logies as moontlik en moet nie dat emosies die

saak beïnvloed nie; Moet nie die ander party dreig nie – probeer altyd om `n kompromie aan

te gaan. Maak seker dat geen van die partye in die onderhandelingsproses verneder of

te na gekom voel nie. Geen van die partye moet voel dat hulle gesig verloor het in die onderhandelingsproses nie.

Weereens is dit duidelik dat effektiewe kommunikasie tot `n meer positiewe uitkoms vir alle partye sal lei in die onderhandelingsproses.


2200



Voltooi asseblief aktiwiteit 4Debattering van `n saak (Pare) Vir hierdie aktiwiteit het jy `n pen en papier nodig; navorsingsmateriaal soos bv. Internet, boeke koerante. Deel die groep in pare, die fasiliteerder mag die groep in pare deel. Vind `n saak waaroor daar sterk opponerende menings bestaan. Sommige mense mag voel dat regstellende aksie baie positief in die werksplek is, ander mag weer totaal hiervan verkil. As julle nie iets kan vind waaroor daar verskillende menings bestaan nie, moet julle vir die doel van hierdie oefening opponerende standpunte inneem. Verbeel julle dat hierdie debat op `n publieke forum gaan plaasvind, m.a.w. voor `n gehoor. Berei jou argumente om jou standpunt te staaf so noukeurig as moontlik voor. Doen navorsing en sorg dat jy goed voorbereid is. Onthou dat jou gehoor en die konteks (debattering) baie belangrik is. Stel jou standpunt aan die opponerende party in so oortuigende manier as moontlik. Moedig die persoon aan om jou standpunt teen te staan en om so veel as moontlik vrae te vra. Vra die persoon wat jou standpunt opponeer om jou argument asvolg te beoordeel:- • Oortuigend 1 - 5 waar 1 glad nie oortuigend is nie en 5 heeltemal oortuigend. • Duidelikheid van die argument 1 - 5 waar 1 onduidelik en onlogies is en 5 baie

duidelik rasioneel en logies. • Manier van aanbieding 1 - 5 waar 1 onduidelike uitspraak en vervelige

argumente beteken en 5 duidelike uitspraak en die argumente met selfvertroue en boeiend aangebied word.

Ruil rolle om en assesser die persoon wat jou opponeer. Assesseer jou Assessering: As die persoon wat jou ge-opponeer het jou `n lae puntetelling toegeken het, bespreek die redes met hom/haar. Probeer uitvind waar die swak en sterk punte van `n debatteerder lê. Wees baie eerlik met jou beoordeling en moedig jou opponent aan om ook baie eerlik met die assessering te wees. As beide voel dat daar nog nie effektiewe kommunikasie plaasgevind het nie, moet julle aanhou oefen totdat julle oordrag van die standpunte waaroor julle so sterk voel effektief gedoen word. Aan die einde van hierdie aktiwiteit moet jy genoeg selfvetroue hê om `n saak te kan debatteer in beide formele en informele omstandighede.

11..88 VVeerrsskkiilllleennddee ssoossiioo--kkuullttuurreellee kkoonntteekkssttee Sosio-kulturele kontekste Sosio-kulturele kontekste

Ons gaan nou kyk oor hoe ons reageer op die manier waarop mense hulleself uitdruk. Ons gaan ook kyk na hoe die manier waarop mense hulle uitdruk beïnvloed word deur verskillende sosio-kulturele kontekste.

In Suid Afrika het ons `n wye verskeidenheid van kulture. Sedert 1994 is ons in die gelukkige posisie om blootgestel te word aan mense van verskillende sosio-kulturele agtergronde by die werkplek sowel as in ons sosiale interaksie met mense. Alhoewel dit `n baie positiewe ding is omdat dit ons blootstel aan `n interessante diversiteit van mense in ons lewens, kan dit ook lei tot misverstande as ons nie sensitief is vir die verskille wat daar in kulturele kontekste bestaan nie.

Kom ons kyk van naderby wat ons met die woord “kultuur” bedoel. Kultuur verwys na `n sisteem van waardes, gelowe, tradisies en gedragspatrone wat `n bepaalde groep mense openbaar. Dit verwys ook na bepaalde sosiale praktyke in `n groep


2211



wat daardie spesifieke groep mense uniek maak. In Suid Afrika definieer mense hulleself dikwels op grond van taal en etnisiteit, ook op grond van geloof en geografiese affiliasie.

Dit is belangrik om te kyk na hoe kommunikasie beïnvloed word deur kulturele konteks. Die sosio-kulturele groep waarin ons beweeg het `n invloed op hoe ons onsself uitdruk. In Suid Afrika moet ons dikwels interkultureel kommunikeer. Dit is kommunikasie tussen groepe van verskillende kulture. Wanneer ons op `n interkulturele vlak kommunikeer is dit belangrik om op die volgend punte te let:-

Mense uit verskillend kultuurgroepe het verskillende wêreldbeskouinge. Voorbeeld: `n Ouer Xhosa man sal dit moelik aanvaar dat `n jonger Engelsprekende man aan hom voorskryf hoe om druiwe te plant.

Mense van verskillende kultuurgroepe het verskillende kommunikasie style – beide verbaal en nieverbaal;

In sommige Afrika kulture is dit ongeskik om oogkontak te maak met jou meerdere. In die Westerse kultuur kan iemand wat nie oogkontak maak nie soos `n skelm oorkom.

Wanneer mense van verskillende kultuurgroepe kommunikeer is daar dikwel `n element van angstigheid wat verkeerd verstaan kan word;

`n Plaaswerker wat tuis Sotho praat mag angstig voel as sy haarself in Engels moet uitdruk as `n persoon haar persoonlike detail moet aanvra vir werkloosheidversekeringsdoeleindes.

Wanneer mense uit verskillende kulturele groepe kommunikeer is dit belangrik dat hulle versigtig kommunikeer

`n Jongmens uit die stedelike gebied kan die woord “cool” gebruik om te sê alles is in orde. As die gehoor uit die plattelandse omgewing kom mag die betekenis van die woord letterlik opgeneem word.

Wanneer mense uit verskillende kulturele groepe kommunikeer is die uitkoms nie altyd voorspelbaar nie.

Jy mag dink dat jy `n ouer plattelandse Tswana vrou hoflik behandel deur formeel en op `n afstand te bly; sy mag jou as kortaf en onvriendelik beleef.




Onthou dat ons reaksie op die manier waarop verskillende groepe hulleself uitdruk beïnvloed word deur die sosio-ekonomiese konteks waarin dit plaasvind.

Hou dit in gedagte wanneer on die volgende wenke gee om te verseker dat jy suksesvol kommunikeer met jou gehoor binne die interkulturele konteks.

Vermy `n apatiese houding (ek gee nie om nie): Wees sensitief vir die kulturele verskille tussen jouself en andere;

Moet nie aannames maak nie: Moet nooit aanvaar dat dit wat jy van ander kulture gehoor het die waarheid is nie – vind vir jouself uit.

Vermy stereotipering: Moenie in die slagyster trap om algemene negatiewe opmerkings oor `n bepaalde sosio-kulturele groep te maak nie;

Wees buigsaam en oop: Moenie weerstand bied teen verandering nie en wees oop vir nuwe moontlikhede – luister versigtig na nuwe idees en wees bereid om ou gewoontes en houdings te verander ter wille van `n andersoortige sosio-kulturele groep.

Neem kennis van en wees sensitief vir verskillende wêreldbeskouinge;

Neem kennis van en wees sensitief vir die feit dat ander se taal mag verskil;

Neem kennis van die verskille in die nieverbale kommunikasie van verskillende sosio-kulturele groepe;

Raak ontslae van vooroordele: Sommige van ons het sterk negatiewe gevoelens oor sekere kulture – dit is `n verskriklike hindernis in effektiewe kommunikasie.

Probeer altyd om vertroue te bou: effektiewe kommunikasie is meer waarskynlik in `n atmosfeer van vertroue.


2233



Konsep (SU 1) Ek verstaan

die konsep Vrae wat ek nog wil vra

Verskillende sosio-kulturele kontekste.

Onderhandelinge, definisie en strategiee.

Vergaderings en vergadering prosedure.

Onderhoude en onderhoud tegnieke.

Groepe en groepsdinamika.


2244



SSeessssiiee 22

GGeebbrruuiikk ssttrraatteeggiieeëë

Na die voltooiing van hierdie sessie, behoort jy te kan:

SU 2: Die gebruik van strategieë om die aandag van `n gehoor gevange te neem en die belangstelling te behou

Hierdie afdeling sal in die besonder kyk na strategieë om die aandag van `n gehoor gevange te neem en om die belangstelling te behou deur gebruik te maak van `n reeks tegnieke. Dit sluit die volgende in:

Gebruik van stem Nieverbale kommunikasie Beplanning van formele mondelinge aanbiedinge Die gebruik van visuele hulpmiddels Gehoor interaksie en kontinuïteit

22..11 IInnlleeiiddiinngg Die manier waarop jy jou stem gebruik in `n aanbieding kan die gehoor op die punt van die stoel laat sit of hulle aan die slaap laat raak!

22..22 GGeebbrruuiikk vvaann sstteemm In die eerste plek gaan ons kyk hoe ons ons stemme meer effektief kan gebruik om te verseker dat ons `n suksesvolle aanbieding kan doen. Ons stemme het `n ongelooflike omvang – ons kan die manier van praat grootliks variëer om te verseker dat die gehoor ons verstaan en belangstelling behou. Kom ons kyk na sommige sleutelelemente van ons mondelinge kommunikasie wat verband hou met die aanbieding.

Tempo Tempo

Tempo verwys na die spoed waarmee jy praat; die graad van dringendheid en skerpheid waarmee die mondelinge kommmunikasie aangebied word.

Ons kan die tempo van die aanbieding wissel. Ons kan `n vinnige skerp aanbieding hê (vinnige tempo), `n gemaklike matige en gereguleerde aanbieding (medium tempo) of `n beplande stadige en nadruklike aanbieding




(stadige tempo). Soms is dit nodig om die tempo in die aanbieding te wissel as ons `n toepaslike effek wil kry.

Pouse Pouse

’n Pouse verwys na `n kort verposing in die aanbieding. `n Verposing in `n toespraak is die verbale ekwivalent van `n komma of `n punt. `n Verposing kan gebruik word om `n belangrike punt in die toespraak te beklemtoon, in hierdie geval sal ons `n kort verposing hê vir dramatiese effek; `n verposing kan `n aanduiding wees dat daar aan die einde van `n bepaalde punt gekom is en dat daar aanbeweeg word na die volgende punt; `n kort verposing kan ook aangewend word om `n lys van items van mekaar te skei; `n verposing gee ook aan die gehoor die kans om die vorige punt wat gemaak is in te neem.

Beklemtoning Beklemtoning

Beklemtoning is nog `n kenmerk van mondelinge kommunikasie. Beklemtoning is wanneer `n woord of frase benadruk word. In `n woordprossesseringsprogram is dit ekwivalent daaraan om vetgedrukte letters te gebruik. Ons kan die mees belangrike woord in `n sin of die mees belangrike frase beklemtoon. Soms sal jy ook vir die gehoor sê dat jy `n bepaalde punt wil beklemtoon.

Volume Volume

Volume verwys na die hoeveelheid geluid wat ons maak. Ons kan sag praat (lae volume), `n gematigde volume gebruik(medium volume) of baie hard praat (hoë volume). Ons moet altyd die toepaslike volume vir die gehoor kies. Dit is belangrik om te alle tye hoorbaar te wees, maar dit is ook oor die algemeen ontoepaslik om op die gehoor te skree. In die konteks van `n intieme een tot een basis sal ons die volume laag hou. As ons egter met `n groot gehoor praat sal ons die volume moet verhoog tot ons naderhand baie hard praat.

Intonasie verwys na die toonhoogte van die stem: die op (hoë) of afgaan (lae) van die stem as ons praat. Oor die algemeen moet ons die toonhoogte van die stem variëer om nie vervelig en eentonig te raak nie.

As ons `n gehoor aanspreek het ons altyd `n boodskap om oor te dra. Of ons suksesvol is of nie hang af van die inhoud sowel as van die manier van aanbieding. Die bg. aspekte verwys na die aanbieding van die toespraak. Dit is sinneloos om `n uitstekende toespraak voor te berei en dit so vervelig en eentonig aan te bied of met `n ontoepaslike volume dat die boodskap heeltemal verlore gaan.


2266



Voltooi asseblief aktiwiteit 5Stem terugvoer (Indiwidueel) 1.Berei `n kort toespraak voor (2 minute) oor `n onderwerp wat jou interesseer bv. jou geliefkoosde tydverdryf, `n film wat jy sopas gesien het, `n boek of artikel wat jy gelees het en interessant gevind het. Verbeel jou jy gaan die toepraak lewer voor 30 mense in `n kleinerige saal. 2. Neem jouself af op band waar jy die toespraak lewer met so min as moontlik intonasie in jou stem, gebruik `n stadige spoed, `n lae volume, moet geen verposings hê nie en ook geen variasie in die toonhoogte van jou stem nie. Luister na die band: Hoe effektief het jy jou entoesiasme oor die onderwerp oorgedra? Hoe geïnteresseerd dink jy sou die gehoor gewees het? Die antwoord is dat dieselfde gebrek aan entoesiasme wat jy in jou toespraak oorgedra het sal ook deur die gehoor beleef word. 2. Neem jouself nou af waar jy dieselfde toespraak lewer met `n medium tempo; baie intonasie, verposings waar dit toepaslik is, beklemtoon die belangrike punte en gebruik `n duidelike hoorbare volume. Luister na die band: Dink jy entoesiasme oor die onderwerp was opvallender in die laaste toespraak? Dink jy jy sou moontlik die gehoor se aandag beter gehou het? Watter ander verskille het jy opgemerk? Kan jy aan maniere dink om die effektiwiteit van jou aanbieding te verbeter?

22..33 NNiiee--vveerrbbaallee kkoommmmuunniikkaassiiee Ons het gekyk na die manier hoe ons ons stemme toepaslik kan gebruik om `n boodskap oor te dra na die gehoor. Ons gaan nou in meer detail kyk na die onderwerp wat ons in Afdeling 1 genoem het. Die onderwerp is lyftaal – waarna ook verwys word as nieverbale kommunikasie. Ons gebare, gesigsuitdrukkings, mannerismes en ons liggaamshouding dra ook `n aantal boodskappe aan die gehoor oor.

Gesigsuitdrukkings verraai `n groot spektrum van emosies. Ons kan blydskap of plesier oordra deur bloot te glimlag, `n frons kan dui op ontevredenheid, deur jou wenkbroue te lig kan jy ongeloof of verwondering oordra, deur jou mondhoeke af te trek kan jy misnoë of afkeur oordra en as jy jou oë groot ooprek lyk jy verras.

(Jy kan die effektiwiteit van die gesigsuitdrukkings in `n spiëel toets. Oefen soveel as moontlik gesigsuitdrukkings.)

Ons kan natuurlik ook ons gesigsuitdrukkings so beheer dat ons geen emosie wys nie.




Leer Taak Maak hierdie aktiwiteit op jou eie klaar. • Dink aan twee voorbeelde waar jy jou emosies nie wil wys nie en

jou gesigsuitdrukking moet beheer. • Dink aan twee voorbeelde waar jy met jou gesigsuitdrukking `n

ander emosie wil wys as wat jy werklik voel.

Voorbeelde van Nieverbale Kommunikasie Kyk na die voorbeelde hieronder Sommige voorbeelde waar jy gevoelens wil wegsteek: ● Wanneer jy verveeld raak in `n vergadering maar jy moet lyk asof jy belangstel en aadag gee; ● Wanneer jy geïrriteerd is met iemand se houding maar die konteks vereis dat jy `n vriendelike positiewe reaksie wys; ● Wanneer jy vind dat iemand iets gesê het wat jy amusant (snaaks) vind maar jy moet in jou gesigsuitdrukking wys dat jy hulle ernstig opneem, ens. Onthou jy kan aan nog voorbeelde dink wat nie hier gelys is nie maar nog steeds korrek is.

Hoe verseker ons dat ons gesigsuitdrukkings toepaslik is vir die konteks waarin ons moet optree? Ons moet sensitief wees vir konteks as ons die regte gesigsuitdrukking vir die omstandighede wil oordra. Dit sal byvoorbeeld baie ontoepaslik wees om bly te lyk op `n begrafnis. Dit sal ook onaanvaarbaar wees as ons `n werker se antwoorde op ons vrae amusant vind; dit is ontoepaslik as ons vreudge toon wanneer `n kollega seerkry. Wees altyd bedag op die konteks waarbinne jy beweeg.

Die onderwerp wat aangebied word bepaal ook die toepaslikheid van ons gesigsuitdrukkings. As ons van die effek van VIGS praat in `n plattelandse area is dit ontoepaslik om `n ge-amuseerde gesigsuitdrukking te hê. As ons `n ooreenkoms tussen twee kollegas moet bewerkstellig is dit ook ontoepaslik om woede of aggressie te wys.

Leer Taak Plaas die regte gesigsuitdrukking by die regte emosie:- • verveling kopskud, frons • betrokkenheid gaap, geen oogkontak • meningsverkil kopknik, glimlag • begrip/instemming goeie oogkontak • verveling • betrokkenheid • meningsverskil • begrip/instemming


2288



Wanneer ons besig is met `n mondelinge kommunikasie kan ons deur ons gesigsuitdrukkings ons boodskap meer effektief oordra. Ons kan ook deur gebare en liggaamshouding (die manier waarop ons ons liggaam hou) verseker dat ons nieverbale kommunikasie toepaslik vir die onderwerp en konteks is. Die regte gesigsuitdrukkings, gebare en liggaamshouding help ook om ons hoof idees duidelik en korrek aan die gehoor oor te dra.

‘n Gebaar ‘n Gebaar

‘n Gebaar ’n Gebaar is `n liggaamsbeweging wat aangewend word om betekenis of emosie oor te dra, of om `n instruksie oor te dra. Gebare stuur visuele seine na toeskouers en dra ook informasie oor.

Voorbeelde van gebare:- gooi ons hande in die lug; vat aan ons hare of klere; wys met `n vinger in die lug; hande wring; die “V” teken vir oorwinning (“victory”); om obsene tekens te wys; skouers optrek; `n kelner wys om die rekening te bring ens.

Soms is ons gebare onbewustelik, ons is nie bewus daarvan dat ons die gebare maak nie. Jy moet bewus raak van gebare wat effektiewe kommunikasie kan belemmer. Soos bv. om te karring met `n pen, aanhoudend aan jou hare of klere te vat, aanhoudend jou hare of wenkbroue glad te stryk, om te speel met juwele. Al hierdie gebare kan die gehoor se aandag aftrek en verhoed dat die kommunikasie effektief is.

Effektiewe openbare sprekers sal egter juis hulle gebare gebruik om die belangrike punte te beklemtoon.

Liggaamspostuur Liggaamspostuur

Liggaamspostuur of houding is die manier waarop ons onsself dra. Liggaamshouding dui baiekeer ons gesindheid t.o.v die interaksie en betrokkenheid by die gehoor aan. Dit dui aan of ons verveeld, ontspanne, betrokke of gespanne is.

Leer Taak Pas die volgende liggaamshoudings by die gesindheid wat oorgedra word:- verveeld skouers styf opgetrek; rusteloos gespanne skouers hang; voete sleep; oë neergeslaan ontspanne vorentoe sit, waarneming intens betrokke stil, geen deel van die liggaam gespanne selversekerd wegkyk van iemand, na die plafon

staar mislukking skouers terug getrek, kop word hoog

gehou ANWOORDE verveeld gespanne


2299



ontspanne betrokke selfversekerd mislukking

Voltooi asseblief aktiwiteit 6Liggaamsterugvoer Vir hierdie aktiwiteit het jy `n video opnemer nodig. Andersins moet jy `n vollengte spiëel gebruik. 1. Dink aan `n onderwerp van `n redelike feitelike onderwerp wat jou sal interesseer. Voorbeelde kan wees: ● Die redes waarom so baie opgeleide jong mense die land verlaat. ● Hoe om VIGS in die werkplek te hanteer. ● Die rede hoekom daar `n migrasie van die platteland na die stad is; redes hoekom jy nooit Suid Afrika sal verlaat nie ens. 2. Berei `n drie minute toespraak oor die onderwerp voor. Verbeel jou jy gaan die toespraak lewer vir sowat 40 mense by `n formele ete. Maak `n video van jouself as jy die toespraak lewer of doen dit voor `n spiëel. ● Gebruik jou stem net soos jy wil. ● Staan doodstil as jy die aanbieding doen. 3. Kyk na jou toespraak en dink waar dit toepaslik sal wees om lyftaal in die toespraak te gebruik. Dit moet natuurlik verband hou met die konteks en die onderwerp. Lewer jou toespraak weer voor die video kamera of spiëel: ● Sluit soveel toepaslike gesigsuitdrukkings en gebare in as moontlik. ●Maak seker dat jou liggaamshouding toepaslik is vir die onderwerp en konteks. ●Gebruik jou lyftaal om die belangrike punte van die toespraak te beklemtoon en om die toepaslike houding oor te dra. 4. Maak notas om die verskille tussen die eerste en tweede aanbieding aan te dui. Watter dink jy was die mees effektiewe vorm van kommunikasie? Hoekom? Jy sal hierdie Aktiwiteit suksesvol afgehandel hê as jy seker is dat jy `n verskeidenheid van gesigsuitdrukkings, gebare en liggaamsposture wat toepaslik is vir jou onderwerp en aanbieding kan gebruik. Jy moet ook seker maak dat jy lyftaal suksesvol kan gebruik om die toepaslike houding oor te dra en om die belangrikste punte van jou toespraak te beklemtoon. Oefen totdat jy seker is dat jy jou lyftaal korrek kan gebruik. Jy kan ook familie en vriende vra om jou te help en op te tree as `n gehoor waarna hulle kommentaar kan lewer oor jou aanbieding.

22..44 BBeeppllaannnniinngg vviirr ffoorrmmeellee mmoonnddeelliinnggee aaaannbbiieeddiinnggee In beide die voorafgaande aktiwiteite is julle gevra om julle toesprake neer te skryf. Formele mondelinge kommunikasie word altyd beplan en geskryf om seker te maak dit is effektief.

Jy hoef nie die hele formele mondelinge aanbieding woord vir woord uit te skryf nie maar jy het `n volledige geskrewe beplanning nodig oor wat jy waar en wanneer gaan sê. Dit beteken dat jy moet beplan wat jy in die inleiding gaan sê, hoe jy die liggaam van jou toespraak gaan aanbied en hoe jy tot `n slot of gevolgtrekking gaan kom.


3300



Die inleiding is atyd baie belangrik want dit is hoe jy die gehoor se aandag van die begin af vasvang. `n Vervelige inleiding sal dadelik die gehoor belangstelling laat verloor en hulle aandag aflei. Jy moet kortliks die doel van jou toespraak aan hulle verduidelik en waarom jy dit as belangrik beskou. Jy mag gebruik maak van `n amusante aanhaling om die gehoor op hulle gemak te stel. Jy kan `n buitengewoon interessante voorbeeld gebruik om dadelik almal se aandag te trek.

Watter van hierdie voorbeelde dink jy sal die mees effektiewe inleiding wees? • Voorbeeld 1: Verkragting is `n slegte ding. Dit is besig om toe te neem in Suid

Afrika. Mense wat verkrag kry `n lewenslange vonnis. • Voorbeeld 2: Dames en here, in die tyd wat dit my gaan neem om hierdie

onderwerp onder u aandag te bring sal daar al reeds nog 5 vroue en kinders verkrag wees. Dink daaraan. Dit is die skokkende omvang van die probleem wat ons almal in die gesig staar in Suid Afrika.

Liggaam of hoofdeel Liggaam of hoofdeel

Die liggaam of hoofdeel van die aanbieding moet in detail gedoen word. Jy moet beplan in terme van paragrawe, waarvan elke paragraaf `n hoofgedagte bevat of `n stel feite. Jy moet seker maak dat daar `n logiese verband is tussen die idees wat jy wil oordra.

Watter van hierdie twee voorbeelde dink jy bevat die mees logiese opeenvolging van idees in die aanbieding oor moderne musiek? • Voorbeeld 1: Kletsrym(rap); Huismusiek; Oorsigtelike siening van moderne musiek; Toekomstige rigting in moderne musiek; Bekende kletsrym kunstenaars; Voorbeelde van moderne musiek; Bekende huismusiek platejoggies; Waarom die jeug reageer op moderne musiek

• Voorbeeld 2: Oorsigtelike siening van moderne musiek; Waarom die jeug reageer op moderne musiek; Voorbeelde van moderne musiek; Kletsrym(rap); Bekende kletsrym kunstenaars; Huismusiek; Bekende huismusiek platejoggies; Toekomstige rigting in moderne musiek

Slot Slot

Die slot van die mondelinge aanbieding is jou laaste kommentaar in die toespraak. Dit is die laaste indruk wat jy by die gehoor sal laat. Jy kan kortliks opsom wat jou kerngedagte in die toespraak was of jy kan aan die gehoor vrae stel waaroor hulle


3311



moet dink. Probeer altyd om op `n hoë noot te eindig en om `n laaste goeie indruk te laat. Beplan jou laaste opmerkings versigtig.

Wanneer jy `n mondelinge aanbieding beplan moet jy dit hardop oefen en kyk hoe lank die aanbieding neem. Jy moet seker wees oor die tyd wat jou toespraak neem om te lewer aangesien daar altyd `n tydsbeperking op `n mondelinge aanbieding is. As `n gehoor `n 15 minute toespraak verwag en jou aanbieding is 4 minute of 30 minute sal die die gehoor ontevrede voel en jou kommunikasie sal nie effektief wees nie.

Jy moet ook seker maak dat die inhoud van jou aanbieding relevant is vir die konteks en behoeftes van die gehoor. Kom ons veronderstel dat jy moet

Voltooi asseblief aktiwiteit 7Voorbereiding en Aanbieding van `n Praatjie(Indiwidueel of Groep) Jy sal deur jou mede leerders beoordeel word vir hierdie aktiwiteit. Skryf `n volledige beplanning vir `n mondelinge aanbieding. ●Besluit oor die onderwerp waaroor jy wil praat;(jy moet `n onderwerp kies wat verband hou met jou studies in plantproduksie) ●Besluit oor die konteks van die aanbieding; ●Besluit presies wie jou gehoor gaan wees; ●Besluit hoe lank die praatjie gaan wees. (Ten minste 8 minute). Wanneer jy jou beplanning klaar gedoen het, lees dit versigtig deur. ●Doen jou praatjie nou voor jou mede leerders deur van jou beplanning gebruik te maak. ●Sê vir hulle dat hulle hulle moet verbeel hulle is die gehoor wat jy in gedage gehad het. ●Neem die tyd van jou praatjie. Wanneer jy klaar is moet jou “gehoor” die volgend vrae so eerlik as moontlik beantwoord. Hierdie aktiwiteit sal `n vormende assessering wees en sal die bewys lewer vir die volgende assesseringskriteria: SO2 – AC 3 Het jy jou aanbieding só beplan dat jy die aandag van die gehoor kon trek deur jou inleiding? Het jy die liggaam of hoofgedeelte van jou aanbieding beplan op `n logiese en vloeiende wyse?

Het jy`n goeie slot beplan? Het jy die behoeftes van die gehoor in ag geneem? Het jou beplanning die tydsbeperking in ag geneem? Was jou inhoud relevant vir die onderwerp? As die gehoor “ja” kan antwoord op bg vrae dan het jy die Aktiwiteit suksesvol afgehandel. As die antwoord “nee” op enige van die vrae was dan moet jy versigtig na jou beplanning kyk sodat jy jou aanbieding kan verander en verbeter.

Tot sover het ons in Afdeling Twee gekyk hoe ons ons stem, lyftaal en fyn beplanning kan gebruik om te verseker dat ons effektief kommunikeer en sesitief is vir die behoeftes en konteks van die gehoor. Nou gaan ons na nog `n manier kyk hoe om effektiewe kommunikasie te bewerkstellig, naamlik die gebruik van visuele hulpmiddels.


3322



Jy kan net groot velle gebruik vir visuele hulpmiddels

22..55 GGeebbrruuiikk vvaann vviissuueellee hhuullppmmiiddddeellss `n Visuele hulpmiddel kan gedefinieer word as `n instruktiewe of opvoedkundige hulpmiddel; soos bv. `n model, plakaat, film of video wat kan bydra tot `n les of aanbieding.

Wanneer jy `n mondelinge kommunikasie voor `n gehoor het kan dit soms baie doeltreffend wees om van visuele hulpmiddels gebruik te maak om jou aanbieding meer effektief te maak. Jy moet altyd sorg dat jou hulpmiddels toepaslik is vir die onderwerp en konteks van die gehoor. Jy moet jouself afvra of die hulpmiddels werklik die gehoor help om die onderwerp beter te verstaan. Hier is sommige voorbeelde van visuele hulpmiddels:

Blaaiborde Skyfie projektors Videos & Films Oorhoofse projektor en

transparante Inligtingstukke Skryfborde Grafieke Plakkate Fotos Powerpoint aanbiedinge

Wanneer jy van visuele hulpmiddels gebruik maak is daar sekere sleutelaspekte wat in gedagte gehou moet word. Onthou altyd om:-

Seker te maak dat die visuele hulpmiddel duidelik en verstaanbaar is;

Jou hulpmiddels goed voorberei is en dat jy presies weet waar in die aanbieding jy dit moet gebruik;

Seker te maak dat die toerusting werk en dat jy weet hoe om dit te gebruik.

Seker te maak dat die plek waar jy die toespraak aanbied geskik is vir die bepaalde hulpmiddel. Dit moet bv. duidelik sigbaar wees vir enige lid van die gehoor;

Jouself af te vra of die hulpmiddel regtig noodsaaklik is en of dit jou aanbieding meer effektief maak.


3333



Leer Taak Pas die visuele hulpmiddel by die toepaslike gehoor: • Video van `n niggie se troue

Aandeelhouersvergadering • Grafiek wat die winsgrens van die jaar aantoon Voorskoolse

klas • Plakkate oor “die gevaar van Vreemdes” Familie en

vriende • Transparante oor oorsake van VIGS

Pensionarisvergadering • Tabel oor die stygende lewenskostes

Verpleegkundiges in opleiding Antwoorde • Video van `n niggie se troue • Grafiek wat die winsgrens van die jaar aantoon • Plakkate oor “die gevaar van Vreemdes” • Transparante oor oorsake van VIGS • Tabel oor die stygende lewenskostes

Ons gaan nou kyk na 3 spesifieke hulpmiddels wat jy kan gebruik om jou kommunikasie te verbeter.

Grond Tipes ________________________________________

Wenkkaarte Wenkkaarte

Die eerste is wenkkaarte. Hierdie is `n hulpmiddel vir jou eie aanbieding en word nie aan die gehoor gewys nie. Wenkkaarte bevat `n kort opsomming van die hoofpunte van jou aanbieding. Jy kan kort frases gebruik of net sleutel woorde op kaarte waarna jy kan verwys as jy jou mondelinge aanbieding doen. Die doel hiervan is om te verhoed dat jy jou toespraak aflees en beter oogkontak met jou gehoor kan behou. Jy kan eenvoudig vir jou eie doeleindes nou en dan na die wenkkaarte verwys. Dit is baie belangrik dat jou wenkkaarte relevant is en die doel dien om jou te herhinner aan wat jy wil sê. Kyk na jou beplanning wat jy geskryf het vir Aktiwiteit 7. Skryf wenkkaarte wat jou sal help as jy `n aanbieding moet doen.

Inligtingstukke Inligtingstukke

Inligitngstukke is nog `n bruikbare hulpmiddel vir effektiewe kommunikasie. `n Inligtingstuk bevat die mees belangrikke punte van jou aanbieding en word aan die gehoor uitgedeel; die gehoor kan volg soos jy die aanbieding doen en jy kan belangrike aspekte in die inligtingstuk aan die gehoor uitwys of die gehoor kan dit gebruik as `n nuttige opsomming van die aanbieding.

Kyk weer na jou beplanning van Aktiwiteit 7. Berei `n inligtingstuk voor wat die gehoor se begrip van jou aanbieding kan verbeter. Hier is `n paar dinge wat jy ingedagte moet hou as jy die inligtingstukke voorberei:-

Dit moet netjies aangebied word

Dit moet net die hoofpunte van jou aanbieding bevat


3344



Dit moet volledig genoeg wees om sin te maak as `n dokument op sy eie sonder die aanbieding.

Multi-media hulpmiddels Multi-media hulpmiddels

Multi-media hulpmiddels verwys na die gebruik van meer as een visuele medium in jou aanbieding, bv. dit kan beide `n oudio of visuele hulpmiddel wees. Jy kan musiek saam met `n skyfievertoning gebruik, of bande saam met grafieke op `n blaaibord.

Maak seker dat jy nie teveel gebruik maak van die hulpmiddels en jou gehoor heeltemal oorweldig deur tegnologie nie!

Jy moet ook baie seker maak dat jy weet hoe werk die hulpmiddels wat jy gekies het anders sal jy net die gehoor se aandag laat dwaal terwyl jy sukkel om die tegnologie aan die gang te kry.

Voltooi asseblief aktiwiteit 8Visuele Hulpmiddels in `n Aanbieding (Indiwidueel and Groepe) Jy sal deur jou klasmaats ge-assesseer word vir hierdie aktiwiteit. Vir hierdie aktiwiteit moet jy terugverwys na Aktiwiteit 3. Jy moes alreeds wenkkaarte gemaak het en `n inligtingstuk opgestel het. Kyk na jou mondelinge aanbieding en besluit hoe jy dit kan verbeter deur gebruik te maak van visuele hulpmiddels. Berei nou die hulpmiddels versigtig voor. Oefen jou aanbieding en gee dit aan dieselfde groep mense wat jy in Aktiwiteit 3 gebruik het. Evalueer jou aanbieding aan die einde en vra die gehoor om dit ook te evalueer aan die hand van die volgende vrae: • Het die visuele hulpmiddels iets gedoen vir die aanbieding? • Kon jy dit verbeter en indien wel, hoe? • Is die hulpmiddels met vaardigheid en selfversekerdheid hanteer? • Was die inligtingstuk handig en relevant? • Het jy die wenkkaarte effektief gebruik?

22..66 GGeehhoooorr iinn iinntteerraakkssiiee eenn kkoonnttiinnuuïïtteeiitt Behou interaksie en kontinuïteit Behou interaksie en kontinuïteit

Ons het na `n aantal tenieke gekyk oor hoe ons mondelinge aanbiedinge so effektief as moontlik kan maak. Nou moet ons aanbeweeg en kyk wat gebeur tydens die aanbieding. Hoe behou jy interaksie en kontinuïteit (deurlopendheid) terwyl jy die aanbieding doen? Kontinuïteit verwys na die vloei van die aanbieding en interaksie verwys na dit wat tussen die aanbieder en die gehoor gebeur. Kontinuïteit moet behou word en daar moet te alle tye interaksie tussen jou en die gehoor aangemoedig word.

Hier is `n paar punte waarvan jy moet kennis neem. Hoe reageer jy op vrae? Dit is krities dat die reaksie op vrae positief bly. Lede van die gehoor mag jou vra om `n standpunt breedvoerig te verduidelik; waar hulle meer informasie kan kry; en selfs jou menings bevraagteken. Probeer altyd positief reageer op vrae uit die gehoor. Bedank die persoon vir die vraag wat gevra is. Beantwoord die vraag so duidelik en


3355



bondig as moontlik. As jy nie seker is hoe om die vraag te beantwoord nie – moet nie maak asof jy kan nie. Verwys eerder die vraesteller na `n spesifiek bron of beloof om terug te kom met die regte antwoord.

As jy nie seker is of jy reg gehoor het nie, herhaal die vraag aan die vraesteller en maak seker dat jy reg verstaan wat die persoon gevra het. Dit is om seker te maak dat effektiewe mondelinge kommunikasie sal plaasvind.

Jy kan ook ingewikkelde vrae anders bewoord sodat die res van die gehoor dit beter kan verstaan. `n Voorbeeld is “VIGS val die immuunsisteem aan. Met ander woorde dit verhoed die liggaam om effektief teen siektes te baklei.”

Hou tyd Hou tyd

Die manier waarop jy tydhou in jou toespraak is ook belangrik. Maak seker dat jy twee hoofgedagtes het wat jy wil oordra en spandeer dan eweveel tyd aan albei die gedagtes. Dink terug aan die beplanning wat jy vir `n toespraak gemaak het. Het jy die tydsaspek in ag geneem? Die tegniek waarop jy tydhou in jou toespraak is ook van kritiese belang. Moet nooit die indruk skep dat jy jaag om klaar te kry nie en daarom nie eintlik tyd aan vrae uit die gehoor wil spandeer nie. Dit lei tot oneffektiewe interaksie met die gehoor.

Leer Taak Voorbeeld 1: Verbeel jou jy is gevra om met wynboere te praat oor hoe hulle hulle voorraad kan verbeter en oor die werkers se regte. Jy word gevra om vir 40 minute te praat. Jy kan jou tyd asvolg toewys:- 15 minute oor voorraad verbetering; 15 minute oor die regte van die werkers; 10 minute vir vrae uit die gehoor. Voorbeeld 2: Beplan `n praatjie oor die verhoging van graanproduksie en hoe `n beter opleidingsprogram onder die werkers tot die voordeel van die proses kan wees. 15 minute oor graanproduksie en saad, kunsmis en die besproeiingsisteem wat gebruik moet word. 15 minute oor die kennis en vaardigheid wat die werkers sal inwin in die opleidingsprogram. 10 minute vir vrae uit die gehoor.

Laat ons nou kyk hoe ons moet reageer as daar kontak met die gehoor verloor is. Dink terug aan die gedeelte oor lyftaal. Onthou dat lyftaal gee aan ons nieverbale wenke oor hoe mense voel. Jy moet, wanneer jy `n mondelinge aanbieding doen, sensitief wees vir die reaksie van die gehoor.

Bestudeer die gehoor se lyftaal.

Hier is `n paar wenke dat jy kontak verloor het:-

Die gehoor is rusteloos; Mense kyk na hulle horlosies;


3366



Mense behou nie oogkontak met jou nie; Mens gaap; Mense fluister onder mekaar; Mense skryf op papiertjies, en so aan.

Nou is dit die tyd dat jy sommige van die tegnieke waaroor ons al gepraat het gebruik. Jy kan:

Jou informasie herbewoord;

`n Vraag vra;

Vra of die gehoor vrae het;

Jou spoed van aanbieding varïeer;

Verseker dat jy verskillende intonasies in jou stem gebruik;

`n Houding van selfvertroue deur jou lyftaal aan die gehoor projekteer;

Goeie oogkontak maak, en so aan.

Voltooi asseblief die Opsionele aktiwiteitTegnieke om kontinuïteit en interaksie te behou (indiwidueel en groepe) Volg jou fasiliteerder se instruksies vir hierdie aktiwiteit. Verwys terug na die toespraak wat ons in bg. voorbeeld gebruik het. Dink aan die verskillende maniere wat jy jou toespraak kon verbeter sodat jy die belangstelling van die gehoor behou het. Verbeter jou toespraak deur sommige van hierdie tegnieke by te voeg. Lewer weer jou toespraak en moedig terugvoer uit die gehoor aan. Kyk na jou toespraak en verskaf voorbeelde van die volgende: • Hoe het jy op vrae reageer? • Het jy informasie herhaal? • Het jy frases herbewoord? • Het jy vrae gevra om seker te maak almal verstaan? • Was jy bewus van die tydsfaktor? • Hoe het jy reageer op tekens dat die aandag van die gehoor besig was om af te

dwaal?


3377



Konsep (SU 2) Ek verstaan die konsep Vrae wat ek nog wil vra

Gebruik van stem.

Nie-verbale kommunikasie.

Beplanning vir formele mondelinge aanbiedinge.

Gebruik van visuele hulpmiddels.

Gehoor in interaksie en kontinuiteit.


3388



SSeessssiiee 33

MMaanniippuulleerreennddee ggeebbrruuiikk vvaann ttaaaall??

Na die voltooiing van hierdie sessie, behoort jy te kan: SU 3: Identifisering en reaksie op die manipulerende gebruik van taal.

Hierdie afdeling sal in die besonder kyk daarna hoe om manipulerende taal te identifiseer en daarop te reageer in `n verskeidenheid van situasies. Dit sluit in:

Manipulerende taal Feite en menings Weglating van feite Oortuigende taalkenmerke

33..11 IInnlleeiiddiinngg In Afdeling 3 sal ons in die besonder kyk daarna hoe om manipulerende taal te identifiseer en daarop te reageer in `n verskeidenheid van situasies. Elke dag van ons lewens word ons deur `n aantal verbale boodskappe gekonfronteer wat ons aanmoedig om sekere besluite te neem of aan sekere dinge te glo. Ons moet van naderby kyk na hoe adverteerders, politici en verslaggewers (om maar net `n paar te noem) taal op `n manipulerende manier gebruik om ons te beïnvloed.

33..22 MMaanniippuulleerreennddee ttaaaall Wat bedoel ons met “manipuleer” en “manipulerende”?

In die konteks van taalgebruik beteken om te manipuleer om iemand te beheer of te beïnvloed op `n slim en slinkse manier. Dit kan ook beteken om iets te verander of aan te bied op so `n manier dat dit vals is maar tot persoonlike voordeel strek van die manipuleerder. Sommige voorbeelde wat ons sal kry van manipulerende taalgebruik is koerant berigte, politieke toesprake, bemarkingsmateriaal en advertensies. Natuurlik beleef ons ook manipulasie in ons daaglikse omgang met vriende en familie en ons kan ook self probeer om ander mense te manipuleer.


3399



Die boer kan die inwoners oortuig dat hy nie die omgewing skade berokken met die gebruik van onkruiddoders nie en slegs die positiewe eienskappe van die doders beklemtoon. • Vervaardigers van sonenergie panele kan beweer dat jy honderde rande sal spaar

op elektrisiteit deur gebruik te maak van sonergie sonder om te noem dat die toestelle uiters duur is om te bekom en ver buite die meeste mense se begroting val.

• In `n koerant kan verbruikers mislei word om ge-adverteerde vrugte te koop wat geneties gemanipuleer is deur die baie min te sê oor die verlies aan voedingswaarde.

• Die Bestuurder van die Kanaal Besproeiingskema het nie die nadele van die leivoor metode aan die boere duidelik gemaak nie waar die plante nader aan die waterbron meer water sal kry as die plante verder weg. Op grond hiervan sal die boere moontlik meer geneig wees om die kanaalsisteem te kies as besproeiingsmetode.

• Cape plc het aanvanklik aanspreeklikheid ontken vir die 7500 asbestose slagoffers in die Noord Kaap sodat hulle kon voortgaan met produksie.

33..33 FFeeiittee eenn mmeenniinnggss Om manipulerende taal te verstaan sal ons moet leer om te onderskei tussen dit wat feite is en dit wat `n mening is.

`n Feit is `n stelling oor `n objek of gebeurtenis wat ons kan nagaan om seker te maak dat dit korrek is. Dis `n

feit!!!! `n Mening aan die anderkant is `n stelling oor `n objek of gebeurtenis wat reflekteer wat ons daaroor dink – wat ons

mening daaroor is.

Dit is belangrik om tussen die twee te onderskei. Adverteerders en politici sal dikwels menings op so `n manier stel dat dit lyk na feite. Soms het mense sulke sterk geloofsoortuigings dat hulle dink dat dit feite is. Slim politici en ander mense wat ons probeer oortuig van sekere sake sal dikwels feite en menings met mekaar vermeng. As ons die manipulasie wil vermy moet ons die verskil tussen die twee aanleer.

MMyy NNoottaass …… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


4400



Voltooi asseblief aktiwiteit 9:Feite of Menings Werk in pare en lees deur die volgende stellings en besluit dan of dit feite is of menings. Maak notas oor hoekom jy dit kies as `n feit of `n mening. Hierdie aktiwiteit is die formatiewe assessering en sal die bewyse verskaf vir die volgende assesseringskriteria: SU3-AK 1 1 a) Heroïne verslaafdes behoort na rehabilitasie sentrums gestuur te word op regeringskostes. b) Van alle mense wat met heroïne ekpserimenteer raak ongeveer 10% verslaaf daaraan. 2 a) VIGS is die enkele grootste oorsaak van dood by die ouderdomsgroep van 20 – 27 jaar. b) VIGS is `n moderne plaag wat gestuur is om mense te straf vir sonde. 3 a) Ouers wat rook moet beboet word omdat hulle hulle kinders skade aandoen. b) Die kinders van rokers het `n 20% hoër risiko om asma te ontwikkel as kinders van nie-rokers. 4. a) Organofosfatiese insekdoders wat vinnig afbreek veroorsaak die skielike verskyning van weerstandige insekte en vernietig hulle natuurlike vyande. b) Insekdoders kan skadelike insekte heeltemal uitwis. 5. a) Plaagdoders wat in die lug gesproei word is baie effektief. b) Betroubare data oor hoe plaagdoders in die lug reageer is onvoldoende omdat daar nie beskikbare moniteringsinligtings is nie

33..44 WWeeggllaattiinngg vvaann ffeeiittee Soms word daar boodskappe of gedeeltes van informasie aan ons voorgehou wat onvolledig is. Hoe maak ons seker dat ons agterkom dat sekere informasie weggelaat is en hoe spreek ons dit aan?

Om die manipulasie te vermy en ten einde ons eie onafhanklike menings te vorm het ons so `n volledige prentjie as moontlik nodig. Ons moet net so attent wees daarop om te agter te kom wat nie gesê word nie as wat ons konsentreer op wat wel gesê word.

Soms word informasie opsetlik uitgelaat om `n bepaalde standpunt voor te hou.

Leer Taak In die ou geskiedenis boeke gedurende die Apartheidsera is die rol wat swart mense in die oorloë gespeel het weggelaat. Dit is gedoen sodat die belangrikheid van swart mense in ons geskiedenis geminimaliseer is. Kyk na hierdie voorbeeld uit `n opsomming van `n toespraak waar feite weggelaat is. Stel vas wat die vrae is wat jy kan vra om die hele prentjie te kan kry of ten minste `n meer volledige een. "Gedurende die Anglo-Boereoorlog (1899 - 1902) is duisende wit Afrikaner of Boervrouens en kinders in konsentrasie kampe aangehou

Wat vertel jy my NIE?


4411



in Suid Afrika. Omstandighede was haglik,die dieet was beperk, higiëne is nagelaat, daar was `n tekort aan gesondheidshulpbronne, en baie mense is dood. Dit het gelei tot bitterheid aan die kant van die Boere teenoor die Britte. Daar was ook konsentrasie kampe vir swartmense.” Onthou dat enige vrae wat vir jou meer inligting oor die rol van swartmense in die Anglo-Boereoorlog sal laat kry is toepaslik. Maak seker dat jou vrae toepaslike is deur te toets of die antwoorde tot groter begrip sal lei en minder manipulasie.

Soms word ons onvolledige feite gee en word informasie weggelaat sodat ons gelei word tot die verkeerde mening oor iets. Dit is baie keer so in `n sogenaamde objektiewe feitelike verslag. As ons bv. hoor van navorsing wat gedoen is om iets te bewys moet ons vra op wie is die navorsing gedoen, waar is dit gedoen, hoe vergelyk dit met ander soortgelyke navorsing ens. Alleenlik dan kan ons `n mening daaroor vorm.

Leer Taak Kyk na hierdie voorbeeld van `n bemarkingsveldtog waar sekere feite uitgelaat is. Dink oor die vrae wat jy kan vra om die hele prentjie te kry of ten minste `n meer volledig een. "Navorsing het getoon dat jong boere meer eiendomsversekering wil hê en die meeste is bereid om baie daarvoor te betaal." Onthou dat enige vrae wat jou kan lei tot meer antwoorde oor eiendomsversekering vir jong boere is toepaslik. Maak seker dat jy die regte vrae vra deur te toets of die antwoorde jou meer inligting oor die onderwerp sal verskaf. Groter begrip sal beteken dat `n mens minder vatbaar is vir die manipulasie van “feite” waar `n klomp informasie uitgelaat word.

Daar is baie gevalle in politieke toesprake, nuus verslaggewing en advertensies waar belangrike informasie weggelaat word.

Voltooi asseblief aktiwiteit 10:Weglating van informasie (Indiwidueel) 1. Luister na drie advertiensie op die radio en TV.

Maak notas van die informasie wat in die advertensie geggee word. Maak nou `n lys van die ander informasie wat jy nodig het om te weet sodat jy kan verseker dat jy nie deur die adverteerders gemanipuleer word nie. Dink vrae uit wat sal verseker dat jou antwoorde die weggelate informasie bevat.

2. Neem `n radio nuusverslag op, of maak `n video van `n TV nuusverslag. Luister daarna met aandag. Kies `n voorbeeld wat vir jou lyk na `n verslag waar daar baie informasie weggelaat is. Stel `n lys van vrae op wat aan jou die antwoorde sal verskaf vir die weggelate informasie.

3. As jy die geleentheid kry, gaan na `n politieke praatjie en luister na die sprekers. Maak `n nota van die informasie wat jy dink is uitgelaat. Stel vrae op wat aan jou die antwoorde op die weggelate informasie sal gee.

Oorredende taal kenmerke Oorredende taal kenmerke

Teen hierdie tyd moet jy al `n goeie idee hê hoe oorredend taal kan wees en hoe sprekers (en skrywers) die gehoor kan manipuleer om sekere dinge te glo. Ons gaan drie elemente kyk wat in die besonder `n effek het op die gehoor se interpretasie van mondelinge tekste.

MMyy NNoottaass …… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .




Toon

Die eerste kenmerk is die toon van die taal. Toon kan gedefinieer word as `n manier van praat; die manier waarop iemand iets sê is `n aanduiding van hoe hy voel. Hoe klink die spreker? Voorbeeld: sy het `n treurige toon in haar stem as sy praat van die dood van haar ma; sy het `n opstandige toon in haar stem as sy met die rektor praat.

Dit kan ook verwys na die karaktereienskap van die persoon wat praat, bv. “die nuusverslaggewer het `n optimistiese toon is sy stem”; of `n houding beskryf, “die verkoopsman het `n baie opregte toon in sy stem gehad toe hy oor die stofsuier moes praat.”

Leer Taak Kyk of jy die toon met die regte sin kan kombineer:- • Ons kan uitsien na `n blink toekoms. verbaas • Ek mis regtig my vorige vennoot. bly • Ek sien uit na die konsert! pessimisties • Wat maak jy hier? hartseer • Ons gaan nooit die werk klaar kry nie. kwaad • Gaan uit my huis uit! opgewonde • Dis die beste partytjie wat ek nog gehad het! optimisties ANTWOORDE • Ons kan uitsien na `n blink toekoms. • Ek mis regtig my vorige vennoot. • Ek sien uit na die konsert! • Wat maak jy hier? • Ons gaan nooit die werk klaar kry nie. • Gaan uit my huis uit! • Dis die beste partytjie wat ek nog gehad het!




Styl

Natuurlik sal die gewone toon van die spreker geen effek op die gehoor hê nie. `n Entoesiastiese, optimistiese spreker sal oorredend wees en kan dalk selfs `n gehoor manipuleer om gelukkig of bly te voel oor `n meer ernstige saak waaroor hulle eintlik meer vrae moes gevra het.

Op dieselfde manier kan `n pessimistiese spreker so negatief en verdoemend klink dat hy sy gehoor manipuleer om iets baie erger te beleef as wat dit is.

`n Volgende kenmerk van taal waaraan ons moet aandag gee is styl. Styl kan omskryf word as die manier waarop iets gedoen word veral met betrekking tot `n sekere soort houding (dit kom neer op `n aksie), vb. “ Sy het `n baie konfronterende styl as sy met `n groot gehoor praat”. “Hy praat op `n neerhalende manier met sy kollegas.”

Leer Taak Kyk of jy die sinne met die “styl” kan kombineer:- • Die gebou is 70m hoog. neerhalend

• Jy sal waarskynlik nie verstaaan nie… feitelik • Dink daaroor as jy kan. oortuigend • Ons sal dit waardeer as jy kan... konfronterend • Die wonderlike geliefde Voorsitter sal sy... kortaf • Drie mense nodig. Nou. Beweeg na regs. Oordrewe ANTWOORDE Kyk of jy die sinne met die “styl” kan kombineer:- • Die gebou is 70m hoog. • Jy sal waarskynlik nie verstaaan nie… • Dink daaroor as jy kan. • Ons sal dit waardeer as jy kan... • Die wonderlike geliefde Voorsitter sal sy... • Drie mense nodig. Nou. Beweeg na regs.

Die styl waarmee `n spreker die gehoor aanspreek het uit die aard van die saak `n effek op hoe die gehoor gaan interpreteer wat hy sê. `n Oortuigende styl kan die gehoor manipuleer, `n oordrewe styl kan emosies laat opvlam en die gehoor verhoed om te dink oor `n saak. `n Feitelike styl kan die gehoor verveel of oortuig om `n produk te koop of om iets te doen. Let op na die styl wat suksesvolle openbare sprekers gebruik. As jy in die afgelope tyd omgepraat is om iets te koop of te glo, probeer dink watter styl die spreker gebruik het.

Oogpunt of standpunt

`n Laaste kenmerk van taal waarna ons gaan kyk wat `n gehoor se interpretasie beïnvloed is oogpunt of standpunt.

`n Standpunt is `n persoon se persoonlike mening van `n onderwerp wat deur sy eie karakter en ondervinding gevorm word. “Dit is Noleen se geloofsoortuiging dat aborsie sonde is.” “Dit is my standpunt dat vrouens


4444



meer betaal moet word as mans want vrouens werk oor die algemeen harder as mans”.

`n Standpunt kan positief of negatief wees. Jy kan pro iets wees (daarvoor) of anti iets (daarteen). Dit is baie moeilik om `n neutrale standpunt te hê. Politici sal dikwels hulle eie standpunte aanbied asof dit feitelik is, as dit in werklikheid net persoonlike standpunte is.

Adverteerders sal ook dikwels veronderstel dat `n standpunt algemeen aanvaarbaar is terwyl dit eintlik net `n mening van die adverteerder is. Adverteers het bv. die mening dat om jonger te lyk is `n goeie ding. Dit is slegs `n mening.

Nuusberigte kan ook `n bepaalde standpunt reflekteer. Die manier wat feite oorgedra word is dus bevooroordeeld. Let op daarna as jy weer na die nuus luister.

Voltooi asseblief aktiwiteit 11:Standpunte (Indiwidueel) Kyk of jy hierdie stellings kan pas by die toepaslike standpunt. Die stellings is eerste gevolg deur die standpunte. Jy moet die toepaslike nommers by mekaar plaas. Stelling:- 1. Alle verkragters moet gehang word. 2. Onderrig is die reg van alle mense. 3. Aborsie is alle vroue se reg. 4. Vroue moet meer magsposisies beklee. 5. Die Amerikaanse oorlog in Irak is onwettig. 6. Alle homoseksuele mans is lafhaards. 7. Plaaswerkers moet goed betaal word en nie uitgebuit word nie. Standpunte:- 1. Homofobiese standpunt 2. Pro-demokratiese standpunt 3. Pro-sosialistiese standpunt 4. Pro-feministiese standpunt 5. Pro-doodstraf standpunt 6. Anti-Amerikaanse standpunt 7. Pro-aborsie op versoek standpunt

Dit moet weereens duidelik verstaan word dat die spreker se standpunt die interpretasie van die gehoor beïnvloed. Wees altyd bewus van toon,styl en standpunt wanneer jy luister na advertensies, politieke toesprake, bemarkingsmateriaal,nuusberigte ens.


4455



Voltooi asseblief aktiwiteit 12:Ontwerp van `n advertensie Deel in groepies van ses, die fassiliteerder mag jou aan `n bepaalde groep toewys. Dink aan `n nuwe produk wat jy wil bemark. Dit kan beskermende klere wees vir die gebruik van plaagbeheer produkte, nuwe bemestingsprodukte vir optimale plantegroei ens. Ontwerp nou `n oudio advertensie vir die produk (m.a.w iets wat jy kan hoor soos `n radio advertensie) • Aan wie is jou advertensie gerig? Wie is die luisteraars? • Hoe gaan jy jou luisteraars oortuig om die produk te koop? • Wat is die toon van jou advertensie? • Watter verbale styl gaan jy gebruik? • Sal jou advertensie `n bepaalde standpunt reflekteer? Watse standpunt? • Watter feite gaan jy in jou advertensie insluit? • Watter menings sal jy oor die produk weergee? As die advertensie wat jy ontwerp het oortuigend is en jy seker is van die antwoorde van bg. vrae, het jy die Aktiwiteit suksesvol afgehandel. Skryf die bewoording van jou advertensie uit. Dra dit aan die hele groep voor. Bespreek dit met die groep en vind uit of hulle die produk sou gekoop het.

33..55 DDiissttoorrssiiee vvaann ttaaaall Kom ons kyk na die idee van distorsie (verdraaiing) van die gesproke taal.

Distorsie in hierdie konteks kan omskryf word as `n misleidende verandering. Die informasie word so verander dat die gehoor verkeerd ingelig word bv. “Toe sy `n toespraak oor die Tweede Wêreldoorlog moes lewer het sy die feite so verdraai dat die rol van swart deelname aan die oorlog heeltemal misken is.” “Toe hy vertel van Jan van Riebeeck se aankoms in die Kaap het hy die feite so verdraai dat hy nagelaat het om te vertel dat daar alreeds inwoners in die Kaap was.”

Hieruit kan ons aflei dat daar twee maniere is om inligting te verdraai deur: weglating (waar sekere feite geheel en al uitgelaat word) of selektiewe inligting (waar net sekere feite aan die gehoor aangebied word).


4466



Voltooi asseblief aktiwiteit 13:Weglating en Seleksie Groepeer in pare. Lees die voorbeelde van distorsie en besluit of die spreker sekere feite weggelaat het, feite selektief aangebied het of beide. Wat is die standpunt wat die spreker voorstaan? 1. In haar praatjie “Hoekom dwelmgebruikers in die tronk moet wees” het Faldeelah

gekyk na die verband tussen dwelm misbruik en misdaad. Sy het nie verwys na die sukses van rehabilitasie nie.

2. In die advertensieveldtog vir die luukse motor het die verkoopsman die wonderlike kenmerke van die motor besing maar nie verwys na die prys van die motor nie.

3. In sy verslag oor die die oorlog in Irak het die Amerikaanse verslaggewer net verwys na Amerikaanse lewensverlies en glad nie Irakse lewensverlies aangehaal nie.

4. In haar politieke toespraak het Dr Msimang slegs gefokus op die negatiewe aspekte van anti retrovirale middels.

5. Die motor verkoopsman het slegs op die lae kilometers en goeie bakwerk van die trekker gefokus en glad nie die inligting van die ongeluk waarin die trekker was oorgedra nie.

6. In die bemarkingsveldtog is daar net gepraat oor die toename in produksie wat die nuwe plaagdoder sal veroorsaak maar daar is nie verwys na die skade wat dit vir sekere plante sal veroorsaak nie.

Onthou die manier waarop `n gehoor inligting interpreteer kan drasties beïnvloed word deur die materiaal wat selektief gekies word of weggelaat word. Wees bedag hierop as jy weer luister na die nuus of `n politieke toespraak.

Uit die bg. informasie kan jy aflei dat taal sekere kenmerke het wat deur `n spreker gemanipuleer kan word. Jy moet bedag wees daarop in advertensies, politieke toesprake, nuusberigte, bemarkingsmateriaal ens.

Dink waarom jy sekere dinge glo. Het iemand jou gemanipuleer om so te dink? Dink aan jou kleredrag, die produkte wat jy koop – hoekom het jy daardie bepaalde keuses gemaak? Het jy die landbou implemente gekoop omdat dit goeie implemente is of omdat `n goeie bemarker jou omgepraat het? Is jy mislei deur `n slim advertensie wat jou besluite beïnvloed het?

Konklusie:

• Aan die einde van hierdie Eenheid moet jy seker wees dat jy altyd bewus is van jou gehoor en dat jy jou taal aanpas op so `n manier dat dit toepaslik is vir die konteks waar jy jou mondelinge kommunikasie lewer.

• Jy moet jou taalstyl so kan aanpas dat dit toepaslik is vir die situasie waarin jy jouself bevind. Jy behoort met `n sekere mate van selfvertroue te kan kommunikeer in beide formele en informele mondelinge omstandighede. Jy moet die verborge boodskappe kan identifiseer asook pogings van mense wat jou deur taal wil manipuleer.

• Die drie belangrike afdelings waarin jy selfvertroue moet hê is: kan jy suksesvol optree voor `n gehoor tydens mondelinge kommunikasie; kan jy sekere strategieë gebruik om jou gehoor se aandag te trek en te behou en kan jy manipulerende taalgebruik identifiseer en toepaslik daarop reageer?


4477



Konsep (SU 3) Ek verstaan

die konsep Vrae wat ek nog wil vra

Manipulerende taal.

Feite en menings.

Weglating van feite.

Distorsie van taal.




IIss eekk ggeerreeeedd vviirr mmyy ttooeettss?? Beplan sodat jy betyds voorberei. Jy moet deur `n gekwalifiseerde assessor as bevoeg verklaar word.

Lig jou assessor betyds in (voor die datum waarop daar ooreengekom is) as jy spesiale behoeftes of vereistes het. Jy mag byvoorbeeld `n tolk nodig hê om die vrae in jou moedertaal te interpreteer of jy mag verkies om die assessering mondelings i.p.v skriftelik te doen.

Gebruik hierdie werkkaart om jou te help voorberei vir die toets. Hierdie is voorbeelde van moontlike vrae wat jy mag kry in die toets. Al die informasie wat jy nodig het is in die klaskamer en in die leerdergids vir jou gegee.

1. Ek is seker hiervan en ek verstaan dit goed 2. Ek is onseker hiervan en moet die fasiliteerder of assessor vra om te verduidelik wat dit beteken.

Vrae 1. Ek is seker 2. Ek is onseker

1. Definieer `n gehoor en gee `n voorbeeld.

2. Defineer mondelinge kommunikasie en gee `n voorbeeld.

3. Verduidelik wat bedoel word met groepsdinamika.

4. Verduidelik wat bedoel word met die frase “groepseienaarskap vir konklusies”

5. Hoekom is daar buigsaamheid nodig wanneer die opeenvolging van vrae in `n onderhoud omver gewerp word?

6. Hoekom is dit belangrik om `n nie-bedreigende atmosfeer vir `n onderhoud te skep?

7. Hoekom is dit belangrik om `n agenda vir `n vergadering te hê?

8. Waarom is dit belangrik om `n notule vir `n vergadering te hê?

9. Hoe sal jy onderhandeling defineer?

10. Verduidelik wat met `n kulturele groep bedoel word.

11. Wat bedoel ons met beklemtoning as ons verwys na mondelinge kommunikasie?




12. Wat bedoel ons as ons praat van tempo met verwysing na mondelinge kommunikasie?

13. Definïeer lyftaal in jou eie woorde.

14. Watter wenke, i.t.v. lyftaal, sal jou daarop bedag maak dat die gehoor belangstelling verloor het?

15. Hoekom is die toewysing van tyd so belangrik wanneer jy `n mondelinge kommunikasie beplan?

16. Watter drie dinge moet jy ingedagte hou as jy `n inligtingstuk beplan?

17. Hoekom is dit so belangrik om seker te maak dat jou toerusting in goeie werkende orde is as jy visuele hulpmiddels gebruik?

18. Verduidelik waarom herbewoording so `n belangrike strategie is om kontinuïteit en interaksie te verseker.

19. Definieer wat is `n feit.

20. Definieer mening.

21. Waarom is dit belangrik om te onderskei tussen feite en menings?

22. Hoekom is dit belangrik om na die weglating van feite op te let en aan te spreek?

23. Wat verstaan jy onder die term manipulasie van taal?

24. Gee twee voorbeelde van toon.

25. Gee twee voorbeelde van taalstyl.

26. Wat verstaan jy onder standpunt?

27. Hoe kan wat oorgedra word verdraai word deur weglating van feite?

28. Hoe kan wat oorgedra word verdraai word deur die deurgee van selektiewe feite?




KKoonnttrroolleellyyss vviirr pprraakkttiieessee aasssseesssseerriinngg …… Gebruik die kontrolelys hieronder om jou te help voorberei vir die deel van die praktiese assessering waar jy waargeneem word op grond van jou eienskappe en houding wat jy nodig het om bevoeg te wees in hierdie module.

Observasie Antwoord Ja of Nee

Motiveer jou antwoord (Gee voorbeelde, redes ens.)

Kan jy probleme en tekortkominge identifiseer?

Kan jy in `n span werk?

Werk jy ge-organiseerd en sistematies wanneer jy jou take en toetse doen?

Is jy in staat om die korrekte en toepaslike informasie en/of voorbeelde te gebruik op grond van die onderrig en prosedures wat wat aan jou oorgedra is?

Kan jy mondelings en skriftelik inligting so kommunikeer dat die kennis wat jy verwerf het duidelik sigbaar is?

Kan jy jou take en antwoorde op die wetenskaplike kennis wat jy geleer het baseer?

Is jy in staat om die vereiste take op die korrekte manier aan te bied en uit te voer?

Kan jy die kennis, vaardighede en houdings wat jy geleer het in hierdie leermodule toepas in jou omgewing waar jy bly?

Die assessor sal die kontrolelys voltooi en die detail gee van die spesifieke punte wat ge-assesseer is.

Die assessor sal kommentaar skryf en terugvoer gee van die kontrolelys en dit met jou bespreek.

Jy sal gevra word om jou eie terugvoer te gee en om die dokument te teken. Dit sal saam met hierdie voltooide gids in `n lêer geplaas word as

deel van jou portefeulje. Die assessor sal jou terugvoer gee oor die toets en jou leiding gee in die ar

waar jy nog moet ontwikkel. eas




PPaappiieerrwweerrkk wwaatt ggeeddooeenn mmooeett wwoorrdd …… Help asseblief die assessor deur hierdie vorm in te vul en te teken.

Leerder Informasievorm

Eenheidstandaard 8968

Programdatum(s)

Assesserinsdatum (s)

Van

Eerste Naam

Leerder ID / SETA Registrasie Nommer

Pos / Rol Titel

Huistaal

Geslag: Manlik: Vroulik:

Ras: Swart: Kleurling: Swart: Kleurling:

Betrekking: Permanent: Tydelik:

Invalide Ja: Nee:

Geboortedatum

ID Nommer

Kontak telefoonnommers

E-pos adres

Posadres

Handtekening


5522



BBeeppaalliinnggss eenn vvoooorrwwaaaarrddeess Hierdie materiaal is ontwikkel met publieke befondsing en is daarom kosteloos beskikbaar van die AgriSETA webwerf (www.agriseta.co.za).

Gebruikers is vry om hierdie materiaal te gebruik en aan te pas tot die optimale voordeel van die leerder.

Geen gebruiker mag hierdie materiaal verkoop nie.

EErrkkeennnniinngg

PPrroojjeekkbbeessttuuuurr::

M H Chalken Consulting

IMPETUS Consulting and Skills Development

SSkkeennkkeerrss::

Boland College

VVeerrttaalliinngg::

Me P Le Grange

AAkkkkrreeddiitteerriinngg::

Mr D N Cronje

TTeeggnniieessee rreeddiiggeerriinngg::

Ms P Le Grange

UUGGOO ffoorrmmaatteerriinngg::

Ms P Prinsloo

OOnnttwweerrpp::

Didacsa Design SA (Pty) Ltd

UUiittlleegg::

Ms A. du Plessis

http://www.agriseta.co.za/

All qualifications and unit standards registered on the National Qualifications Framework are public property. Thus the only payment that can be made for them is for service and reproduction. It is illegal to sell this material for profit. If the material is reproduced or quoted, the South African Qualifications Authority (SAQA) should be acknowledged as the source.

SOUTH AFRICAN QUALIFICATIONS AUTHORITY

REGISTERED UNIT STANDARD:

Accommodate audience and context needs in oral communication

SAQA US ID UNIT STANDARD TITLE

8968 Accommodate audience and context needs in oral communication

SGB NAME NSB PROVIDER NAME

SGB GET/FET Language and Communication

NSB 04-Communication Studies and Language

FIELD SUBFIELD

Communication Studies and Language Language

ABET BAND UNIT STANDARD TYPE NQF LEVEL CREDITS

Undefined Regular-Fundamental Level 3 5

REGISTRATION STATUS REGISTRATION START DATE

REGISTRATION END DATE

SAQA DECISION NUMBER

Reregistered 2004-10-13 2007-10-13 SAQA 0356/04

PURPOSE OF THE UNIT STANDARD

Learners at this level are aware of their audiences and purposes for communication. They adapt their style and language register to the requirements of different situations. They are able to speak confidently in both formal and familiar settings. They can articulate their purposes and reasons for the adoption of a particular register and style in any situation. They can usually identify the assumptions and inferences implicit in what people say and how they say it. Learners credited with this unit standard are able to: • interact successfully with audience in oral communication • use strategies that capture and retain the interest of an audience • identify and respond to manipulative use of language

LEARNING ASSUMED TO BE IN PLACE AND RECOGNITION OF PRIOR LEARNING

The credit calculation is based on the assumption that learners are already competent in terms of the following outcomes or areas of learning when starting to learn towards this unit standard: the NQF Level 2 unit standard. US: FET-C/01 - Maintain and adapt oral communication

UNIT STANDARD RANGE

The learner can engage in oral interactions in a variety of formal and informal contexts in socio-cultural, learning and workplace situations. Specific range statements are provided in the body of the unit standard where they apply to particular specific outcomes or assessment criteria.

UNIT STANDARD OUTCOME HEADER

N/A

Specific Outcomes and Assessment Criteria:

SPECIFIC OUTCOME 1

Interact successfully with audience in oral communication.

ASSESSMENT CRITERIA

ASSESSMENT CRITERION 1

1. Contributions to group work are appropriate to the task and nature of the group, and promote effective communication and teamwork.

ASSESSMENT CRITERION RANGE

Contributions include: Identifying purposes, agendas, procedures and schedules; monitoring developments and retaining focus; drawing conclusions; preparing and delivering feedback and ensuring group ownership of conclusions.


2. Interviews successfully establish a relationship appropriate to the context, and provide a non-threatening opportunity for participants to share information.


Formal and informal; plans, background research; ordering of questions; flexibility in the situation when sequence or focus is disrupted; organisation of data elicited; and conclusions drawn.


3. Participation in formal meetings is appropriate to the purpose and context of the meeting. Participation is consistent with meeting procedures and contributes to the achievement of meeting objectives.


Spectrum of formal meeting procedures.


4. Participation in debates or negotiations is appropriate to the purpose and topic. Participation is consistent with formal procedures and contributes to meaningful interaction between participants.


Spectrum of informal and formal debating procedures and procedures for negotiations and meetings.


5. Responses to the ways others express themselves are sensitive to differing socio-cultural contexts.

SPECIFIC OUTCOME 2

Use strategies that capture and retain the interest of an audience.

ASSESSMENT CRITERIA


1. Key words, pace and pause, stress, volume and intonation are used in appropriate ways to reinforce the message.


2. Body language is appropriate to context and topic, and reinforces main ideas and attitudes.


3. Formal communications are planned in writing, and plans are detailed, complete, and realistic with respect to time allocation and content.


4. Visual aids are appropriate to topic and context, and enhance the presentation and the transfer of information and understanding.


Cue cards; visual aids; handouts; multi-media.


5. Techniques are used to maintain continuity and interaction.


Responding to queries, repetition of information, rewording, asking questions to check understanding, referring to cue cards; timing techniques; responsiveness to audience cues that contact is being lost.

SPECIFIC OUTCOME 3

Identify and respond to manipulative use of language.

OUTCOME RANGE

News clips, summaries, political speeches, marketing material, advertisements.

ASSESSMENT CRITERIA


1. Facts and opinion are identified and distinguished.


2. Omission of necessary information is noted and addressed.


3. The implications of how the choice of language structures and features, specifically tone, style and point of view affect audience`s interpretations of spoken texts are explained.


4. Distortion of a contributor`s position on a given issue is explored with specific reference to what has been selected and omitted.

UNIT STANDARD ACCREDITATION AND MODERATION OPTIONS

Providers of learning towards this unit standard will need to meet the accreditation requirements of the GENFETQA. Moderation Option: The moderation requirements of the GENFETQA must be met in order to award credit to learners for this unit standard.

UNIT STANDARD ESSENTIAL EMBEDDED KNOWLEDGE

The following essential embedded knowledge will be assessed through assessment of the specific outcomes in terms of the stipulated assessment criteria: Learners can understand and explain that language have certain features and conventions which can be manipulated. Learners can apply this knowledge and adapt language to suit different contexts, audiences

and purposes. Candidates are unlikely to achieve all the specific outcomes, to the standards described in the assessment criteria, without knowledge of the stated embedded knowledge. This means that for the most part, the possession or lack of the knowledge can be directly inferred from the quality of the candidate`s performance. Where direct assessment of knowledge is required, assessment criteria have been included in the body of the unit standard.

UNIT STANDARD DEVELOPMENTAL OUTCOME

N/A

UNIT STANDARD LINKAGES

N/A

Critical Cross-field Outcomes (CCFO):

UNIT STANDARD CCFO IDENTIFYING

Identify and solve problems: using context to decode and make meaning individually and in groups in oral, reading and written activities.

UNIT STANDARD CCFO WORKING

Work effectively with others and in teams: using interactive speech in activities, discussion and research projects.

UNIT STANDARD CCFO ORGANIZING

Organise and manage oneself and one`s activities responsibly and effectively through using language.

UNIT STANDARD CCFO COLLECTING

Collect, analyse, organise and critically evaluate information: fundamental to the process of developing language capability across language applications and fields of study.

UNIT STANDARD CCFO COMMUNICATING

Communicate effectively using visual, mathematical and/or language skills: in formal and informal communications.

UNIT STANDARD CCFO SCIENCE

Use science and technology effectively and critically: using technology to access and present texts.

UNIT STANDARD CCFO DEMONSTRATING

Understand the world as a set of inter-related parts of a system: through using language to explore and express links, and exploring a global range of contexts and text.

UNIT STANDARD CCFO CONTRIBUTING

Contribute to the full development of self by engaging with texts that stimulate awareness and development of life skills and the learning process.

UNIT STANDARD ASSESSOR CRITERIA

Assessors should keep the following general principles in mind when designing and conducting assessments against this unit standard: • focus the assessment activities on gathering evidence in terms of the main outcome expressed in the title to ensure assessment is integrated rather than fragmented. The goal is to declare the learner competent in terms of the title. Where assessment at title level is unmanageable, focus assessment around each specific outcome, or groups of specific outcomes • make sure evidence is gathered across the range as expressed under the title. Specific range statements under individual outcomes or assessment criteria are illustrations, from which Learning Programme

developers can select. Assessment activities should be as close to the real performance as possible, and where simulations or role-plays are used, there should be supporting evidence to show the candidate is able to perform in the real situation • do not focus the assessment activities on each assessment criterion. Ensure that the assessment activities focus on outcomes and that sufficient evidence around all the assessment criteria is gathered • the specifications against which assessment judgements should be made. In most cases, knowledge can be inferred from the quality of the performances, but in other cases, knowledge and understanding will have to be tested through questioning techniques. Where this is required, there will be assessment criteria to specify the standard required • the task of the assessor is to gather sufficient evidence, of the prescribed type and quality, as specified in this unit standard, that the candidate can achieve the outcomes in a number of different contexts. This means assessors will have to judge how many repeat performances are required before they believe the performance is reproducible • all assessments should be conducted in line with the following well-documented principles of assessment: appropriateness, fairness, manageability, integration into work or learning. Assessment should be valid, direct, authentic, sufficient, systematic, open and consistent.

UNIT STANDARD NOTES

This unit standard will be replaced by unit standard 119472 which is "Accommodate audience and context needs in oral/signed communication", Level 3, 5 credits, as soon as 119472 is registered.

All qualifications and unit standards registered on the National Qualifications Framework are public property. Thus the only payment that can be made for them is for service and reproduction. It is illegal to sell this material for profit. If the material is reproduced or quoted, the South African Qualifications Authority (SAQA) should be acknowledged as the source.

komm asie - agriseta.co.zax as jy al die aktiwiteite voltooi het, handig dit in by die assessor wat...

Documents