kompozİt yama İle tamİr edİlmİŞ İnce levhalarda … · 2019. 12. 24. · betonarme duvar...
TRANSCRIPT
Temeller
Onur ONAT
Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi
İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli
1
Temel Nedir?
Yapısal sistemlerin üzerindeki tüm yükleri, zemine güvenli
bir şekilde aktaran yapısal elemanlara “Temel” denir.
Bir temel tasarlanırken hangi koşulları sağlamalıdır?
1.Taşıma gücü
2.Oturma
3.Yeterli dayanım
4.Yeterli süneklik gibi şartları sağlamalıdır.
2
Taşıma Gücü Şartı3
⚫ Temelden zemine yük aktarımı söz konusu olunca, temelde
basınç ve kesme gerilmeleri oluşur. Temele üst katlardan
gelen yük fazla, temel alanı küçükse aşağıdaki kayma
durumları oluşur.
⚫ Yandaki şekilde
a) Genel kesme kırılması,
b) Yerel kesme kırılması,
c) Zımbalama kesme kırılması olarak
tanımlanır.
Genelde kesme kırılması; sıkı ve sert
zeminde oluşur. Yerel kesme kırılması
Gevşek zeminde oluşur.
Yapılarda Oturma4
⚫ Hemen hemen her yapısal
sistem inşaa edildikten sonra
oturur.
⚫ Bu oturma izin verilen limitler
arasında olmalıdır.
⚫ Bu limitler genelde 5-10 cm
arasındadır.
Kaç Çeşit Temel Vardır?5
Bazı kaynaklarda da temeller aşağıdaki gibi
sınıflandırılır?6
Duvar Altı Temeller7
⚫ Kolon veya kolon vazifesi gören elemanlardan gelen
yükün zemine güvenli bir şekilde aktarılmasını sağlar bu
temel çeşidi,
⚫ Yığma yapıların temellerinde, taşıyıcı duvarların altında
betonarme duvar altı temel yapımı Deprem Yönetmeliği
gereği zorunludur.
Duvar Altı Temeller8
⚫ TS500 gereği, duvar altı temelleri, donatı gerektirmeyecek
şekilde boyutlandırılır. Bu nedenle kesme açısından
tasarım kesme kuvveti, kesitin kesmede çatlama
dayanımından, tasarım momentinin de çatlama
momentinden büyük olmaması gerekir.
Duvar Altı Temeller9
Tekil Temeller10
⚫ Ayrık, tekil, münferit temel ve münferit sömel olarak
adlandırılır.
⚫ Az malzeme kullanıldığı için ve imalatı kolay olduğu için
tercih edilir.
⚫ Zemin zayıfsa ve kolonlar birbirine yakınsa kullanılmaz.
⚫ TS500’e göre en küçük boyutu 0.7 m’den az olamaz,
⚫ TS500’e göre alanı 1 metrekareden küçük olamaz,
⚫ TS500’e göre kalınlığı 250 mm’den küçük olamaz,
⚫ TS500’e göre konsol açıklığının ¼’ünden daha küçük
alınamaz.
⚫ TS500’e göre çekme donatısı yoğunluğu 0.002’den küçük
olamaz.
Tekil Temeller
11
Tekil Temeller12
Tekil Temeller
13
Tekil Temellerde Hesap Adımları
1) Zemin İçin Taşıma Gücü Kontrolü14
⚫ Yükler nedeniyle oluşan en büyük gerilme, temel ağırlığı
dikkate alınmışsa zemin dayanımından; temel ağırlığı
dikkate alınmamışsa net zemin emniyet gerilmesinden
büyük olmamalıdır.
Tekil Temellerde Hesap Adımları
2) Kesme Dayanımı Kontrolü15
•Bu kontrol için kolon yüzeyinden temel ucuna kadar olan kısım
konsol olarak düşünülür,
•Kolon yüzeyindeki kesme kuvveti hesaplanır,
•Bu hesaplanan kesme kuvveti kesmede çatlama dayanımından
büyük olmamalıdır.
Tekil Temellerde Hesap Adımları
3) Temelde Eğilme Kontrolü16
•Bu kontrolü gerçekleştirebilmek için kolon yüzeyinden temel
ucuna kadar olan kısım konsol olarak düşünülür,
•Kolon yüzeyindeki eğilme momenti hesaplanır,
•Bu eğilme momentini karşılayabilecek çekme donatısı hesaplanır.
Tekil Temellerde Hesap Adımları
3) Temelde Eğilme Kontrolü17
Tekil Temellerde Hesap Adımları
4) Temelde Zımbalama Kontrolü18
•Bu kontrol iki doğrultuda kesme kontrolüdür. Kolonun dört
yüzeyinden etkili derinliğin yarısı kadar mesafe dikkate alınarak
zımbalama çevresi belirlenir. Zımbalama çevresinde kalan zemin
gerilmesinin bileşkesi
Tasarım zımbalama kuvveti
Zımbalama kontrolü
Birleşik Yükleme Etkisindeki Temeller19
•Zeminin tabanındaki eksenel tekil kuvvet ve moment etkisiyle
oluşan gerilme ile sadece eksenel kuvvet etkisiyle oluşan gerilme
arasında % 15’ten fazla bir fark varsa moment ihmal edilemez.
•Bu durumda temelin altında oluşan gerilme ya üçgen olur ya da
yamuk olur.
Tekil Temel Uygulaması20
Birleşik Temeller
21•İki kolonun birbirine yakın
olması durumunda her iki
kolon için tek papuç yapılarak
oluşturulur.
•Eksenel kuvveti yüksek olan
kolon tarafında papuç daha
geniş yapılarak zeminde
oluşan emniyet dağılımının
papuç altında her yerde eşit
olması sağlanır.
Bir Doğrultuda Sürekli Temeller
22
•Yapısal sistemin herhangi bir aksı boyunca kolonların altına ters
tabanlı ‘T’ kirişi yapılır.
•Kolon yükleri, kolondan kirişe, kirişten tablaya ve tabladan da
zemine aktarılır.
•Deprem kuvvetini aktarması için kirişler bağ kirişi veya kalınlığı
15 cm olan döşeme ile birbirine bağlanır.
•Kolon kesiti tümüyle kirişe oturmalı dışarı taşmamalı.
•Bu sebeple kiriş kesitini kolon kesiti belirler.
•Papuç kalınlığı en az 20 cm’dir.
•Uygulama ise en az 25-30 cm civarında olur.
•Papuç genişliği en az 100 cm’dir.
•Papuç genişliği seçilirken, zeminde oluşacak emniyet gerilmesi
en az olacak şekilde seçilir.
•Bu temel tipi, kolonları bir doğrultuda düzenli dizili hangar tipi
yapılarda seçilir.
Bir Doğrultuda Sürekli Temeller
23
•Apartmanlar için uygun
değildir, çünkü farklı oturma
riski çok yüksektir.
İki Doğrultuda Sürekli Temeller
24
•Yapısal sistemin her iki
doğrultudaki her aksı boyunca
dizili kolonlarının altına ters
tabanlı betonarme ‘T’ kiriş yapılır.
•Yük aktarım mantığı bir
doğrultuda sürekli temeller ile
aynıdır.
•İki doğrultudaki sürekli temel,
apartman tipi yapılar için genelde
uygundur.
•Kısmi oturma riski, bir
doğrultuda sürekli temellere
nazaran, çok düşüktür.
İki Doğrultuda Sürekli Temeller
25
Kirişsiz Radye Temel
26
•Yapının tüm kolonları altına, inşaat alanının tümünü örten bir
plak inşaa edilir ve bu plak üzerine kolonlarda doğrudan
oturtulur.
•Staj yaparken hiç ölçtünüz mü bilinmez ama plak kalınlığı
minimum 30 cm’dir.
•Apartman için eğer radye temel yapılıyorsa bu miktar
minimum (8 ya da10)*kat sayısı kadardır.
•Örneğin 8 katlı bir apartmanda plak kalınlığı 64 ile 80 cm
arasında olur.
•40-50 katlı gökdelenlerde radye temelin kalınlığı 300 cm’ye
kadar çıkabilir. Yani 3 m olur.
•Köşe kolonlarda fazla yük birikiminden kaynaklı zımbalama
riski olduğu için zımbalamayı da göz önüne alarak radye
temelin plak kalınlığı belirlenir.
Kirişsiz Radye Temel
27
Kirişli Radye Temel
28
•Yapının tüm kolonları altına, inşaat alanının tümünü örten bir
plak inşa edilir,
•Plağın üzerine kirişler inşa edilir.
•Kiriş olduğu için, bu temel tipinde minimum plak kalınlığı 20
cm olmalıdır.
•Normal yapılarda plak kalınlığı 30-40 cm arasında olur.
•Kiriş genişliği 40-60 cm olur.
•Kiriş yüksekliği ise 70-110 cm arasında olur (Plak hariç).
Kirişli Radye Temel
29
Kirişli Radye Temel
30
Kazıklı Temel
31•Çok zayıf zeminlerde, sağlam zemine ulaşıncaya kadar
çakılan veya delinip yerinde dökülen kazıkların üstüne zemin
seviyesinde bir platform oluşturulur.
•Kolonlar oluşturulan bu platforma oturtulur.
•Maliyeti çok yüksektir.
•Çok değerli arsalarda, köprü ve liman inşaatlarında
uygulanır.
Kazıklı Temel
Uygulaması32
Keson Temel
33•Çok zayıf zeminlerde veya su içinde temel yapımında
kullanılır.
•Et kalınlığı az, çapı büyük halka veya içi boş prizma şeklinde
betonarme elemanlar kendi ağırlığı ile zemine veya suya
batırılır.
•Sağlam zemine ulaşıncaya kadar üzerine yeni elemanlar
konur.
•İçi malzeme ile doldurulur ve temel platform betonu dökülür.
Keson Temel
34
Keson Temel
35
Kaynaklar36
• Adem Doğangün, Betonarme Yapıların Hesap ve
Tasarımı, Birsen Yayınevi, 2016
• Zekai, Celep, Betonarme Yapılar, Beta Dağıtım, 2011
• Prof. Dr. Osman TOPÇU, Betonarme-2, Ders Notları,
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
• www.lafsozluk.com