koopkracht en indexcijfers p org en indexcijfers_ho1.pdf · indexcijfers van verschillende periodes...
TRANSCRIPT
KOOPKRACHT&
INDEXCIJFERS
Onder koopkracht verstaan we de hoeveelheid goederen en diensten die we met ons
inkomen of ons spaargeld kunnen kopen.
Onze koopkracht is afhankelijk van:
• De hoogte van ons inkomen of spaargeld
• De prijs van de goederen en/of diensten die we willen kopen
VOORBEELD:
Je krijgt per week € 5 zakgeld. Als een blikje cola € 1,00 kost kun je daarmee € 5: € 1 =
5 blikjes cola kopen. Stel dat de prijs per blikje stijgt naar € 1,25. Dan zou je met je € 5
nog maar € 5: € 1,25 = 4 blikjes cola kunnen kopen. Je koopkracht is dan gedaald.
KOOPKRACHT
Elk jaar stijgen de prijzen van de meeste producten een klein beetje. Deze algemene
stijging van de prijzen noemen we inflatie.
Een gevolg van inflatie is dat je met dezelfde hoeveelheid geld MINDER producten
kunt kopen. We spreken dan van koopkrachtdaling.
INFLATIE en KOOPKRACHT
Veranderingen in koopkracht maken we inzichtelijk met indexcijfers. Hierbij vergelijken
we de situatie in opeenvolgende periodes altijd met een basisperiode. De
basisperiode is de uitgangssituatie en heeft altijd de index 100:
Voorbeeld:
In onderstaande tabel moet je alle indexcijfers zien als een vergelijking met het
basisjaar 2013. Hiervan is de index 100.
VERANDERINGEN IN KOOPKRACHT INZICHTELIJK MAKEN MET INDEXCIJFERS
PERIODE INDEX (2013 = 100)2014 1022015 1052016 1042017 107
INDEXCIJFERS VERGELIJKEN
PERIODE INDEX (2013 = 100)
2014 1022015 1052016 1042017 107
Het getal 104 bij 2016 betekent dus dat de situatie in 2016 104% is (dus een stijging
van 4%) ten opzichte van het basisjaar 2013 (en dus NIET t.o.v. het vorige jaar!)
PROCENTUELE VERANDERINGEN TUSSEN INDEXCIJFERS ONDERLING
PERIODE INDEX (2013 = 100)
2014 1022015 1052016 1042017 107
Wanneer je procentuele veranderingen van indexcijfers ten opzichte van elkaar wil
vergelijken gebruik je de formule:
(NIEUW-OUD) : OUD x 100
Bijvoorbeeld:
CPI in 2017 is 107. CPI in 2016 = 104. Het basisjaar (CPI 100) is 2013. Gevraagd:
hoeveel procent (1 decimaal) zijn de prijzen in 2017 gestegen t.o.v. 2016?
Uitwerking:
% verandering is (N-O):O x100 = (107-104) : 104 x 100 = 2,9% (positief dus stijging).
INDEXCIJFERS VAN VERSCHILLENDE PERIODES MET ELKAAR VERGELIJKEN
PERIODE INDEX (2013 = 100)
2014 102
2015 105
2016 104
2017 107
Het berekenen van prijsstijgingen- of dalingen van een of enkele producten is niet zo
moeilijk. Voor de berekening van verandering in koopkracht moeten we echter
rekening houden met alle producten die we kopen. Bovendien moeten we de
prijsontwikkeling van productgroepen waaraan we een groter deel van ons inkomen
besteden hierbij zwaarder laten meetellen (wegingsfactor per productgroep).
KOOPKRACHT BEREKENEN MET INDEXCIJFERS
De consumentenprijsindex [CPI] geeft aan hoeveel de kosten van het
levensonderhoud in een jaar stijgen ten opzicht van het gekozen basisjaar.
Voor de bepaling van het CPI doet het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)
doorlopend budgetonderzoek. Hierbij wordt gekeken hoeveel geld gezinnen
procentueel uitgeven aan verschillende productgroepen.
De consumentenprijsindex [CPI] is het gewogen gemiddelde van de aparte (partiële)
indexcijfers van de verschillende productgroepen.
Het CPI is daarom een maatstaf voor de inflatie [stijging van het algemene prijspeil].
CONSUMENTENPRIJSINDEX [CPI]
prijsindexcijfers 2014 per artikelgroep t.o.v. basisjaar 2008 (= index 100)
CONSUMENTENPRIJSINDEX [CPI] - VOORBEELD
De totale CPI 2014 van 111,9 is het gewogen gemiddelde van de prijsstijgingen over
alle artikelgroepen. Deze index geeft aan dat de prijzen in 2014 in totaal 111,9% zijn
t.o.v. basisjaar 2008 (=100%). In de periode tussen 2008 en 2014 zijn de prijzen dus
met 11,9% gestegen.
Berekening:
CONSUMENTENPRIJSINDEX [CPI]
De CPI zegt iets over de ontwikkeling van de prijzen (inflatie), maar nog niets over de
stijging of daling van de koopkracht!
Om een uitspraak over koopkracht (hoeveel producten en diensten kan ik kopen met
mijn geld) te doen moet je de CPI vergelijken met de stijging of daling van je inkomen
of de rente op je spaargeld in dezelfde periode!
De stijging of daling van de KOOPKRACHT geven we ook aan met indexcijfers, nl:
• Indexcijfer reëel inkomen [=koopkracht van je inkomen]
• Indexcijfer reëel spaarbedrag [=koopkracht van je spaargeld]
STIJGT OF DAALT DE KOOPKRACHT?
Het nominaal inkomen is het bedrag in € dat je verdient. Hoe hoger de prijzen, hoe
minder je hiermee kunt kopen.
De koopkracht van je inkomen wordt reëel inkomen genoemd. Het indexcijfer reëel
inkomen wordt als volgt berekend:
INDEXCIJFER REËEL INKOMEN
Voorbeeld
In 2018 stijgt het loon van een economieleraar met 5% t.o.v. het jaar ervoor. In
dezelfde periode stijgen de prijzen met 3%. Het indexcijfer reëel inkomen bereken je
dan als volgt:
INDEXCIJFER REËEL INKOMEN
Indexcijfer reëel inkomen = 105/103 x 100 = 101,9
d.w.z.
de koopkracht van het inkomen van de leraar is met 1,9% gestegen.
Als de prijzen stijgen kun je met geld in je spaarpot minder kopen. Wanneer je het
geld op de bank zet krijg je rente als vergoeding. De koopkrachtverandering van
spaargeld is afhankelijk van zowel de ontwikkeling van de rente als van de
ontwikkeling van de prijzen.
Ook de koopkracht van spaargeld wordt uitgedrukt als (reëel) indexcijfer en wordt op
dezelfde manier berekend:
INDEXCIJFER REËEL SPAARBEDRAG
Het indexcijfer nominaal spaarbedrag = 100 + het rentepercentage.
Voorbeeld
In 2018 krijgt de economieleraar met 3% rente op zijn spaarrekening. In dezelfde
periode stijgen de prijzen met 2,4%. Het indexcijfer reëel spaarbedrag bereken je dan
als volgt:
INDEXCIJFER REËEL SPAARBEDRAG
Indexcijfer reëel spaarbedrag = 103/102,4 x 100 = 100,6
d.w.z.
de reëele waarde van het spaargeld van de leraar is met 0,6% gestegen.
Je kunt ook zeggen: de reëele spaarrente in 2018 was 0,6%.
Zolang het indexcijfer reëel spaarbedrag groter is dan 100 is spaarrente hoog genoeg
m de prijsstijgingen te compenseren!
REKENEN MET KOOPKRACHT | RIC-NIC-PIC
Voor het maken van koopkrachtberekeningen (maakt niet uit of het gaat over
inkomen, spaargeld of vermogen) kun je de algemene formule gebruiken:
RIC = Reëel Index Cijfer [index van de % stijging of daling van de koopkracht]
NIC = Nominaal Index Cijfer [index van de % stijging of daling in geld]
PIC = Prijs Index Cijfer [index van de % stijging of daling van de prijzen]
RIC = x 100NICPIC
RIC groter dan 100 = koopkracht stijging!
RIC kleiner dan 100 = koopkrachtdaling!
Voorbeeld:
Loon stijgt met 5% - prijzen met 3%. Gevraagd: bereken de verandering in koopkracht
t.o.v. het jaar ervoor en geef aan of dit een stijging of een daling is.
RIC = x 100NICPIC
Antwoord:
Index van de koopkracht = RIC = NIC/PIC x 100 = 105/103 x 100 = 101,9.
d.w.z. de koopkracht is gestegen (RIC > 100) met 101,9% – 100% = 1,9 %
REKENEN MET KOOPKRACHT | RIC-NIC-PIC
RIC BEKEND - NIC OF PIC BEREKENEN
Met de afgeleide verhoudingsdriehoek kun je ook NIC of PIC berekenen als de
koopkracht index (RIC) bekend is:
ofwel:
NIC = RIC x PIC : 100 en PIC = NIC : RIC x 100
Voorbeeld:
Vakbonden willen voor hun leden een koopkrachtverbetering van 1,5%. Zij verwachten
voor komend jaar 3% stijging van de de prijzen (inflatie). Gevraagd: met hoeveel %
moeten in dit geval de lonen stijgen?
Antwoord:
In dit geval zijn RIC en PIC bekend en wordt NIC gevraagd:
NIC (index nominale loonstijging) = RIC x PIC : 100 = 101,5 x 103 : 100 = 104,5 (afgerond)
D.w.z. de de lonen moeten stijgen met 104,5% – 100% = 4,5 %
RIC BEKEND - NIC OF PIC BEREKENEN
NIC = RIC x PIC : 100
PIC = NIC : RIC x 100
WAT IS KOOPKRACHT?
WAT INFLATIE?
WAT IS CONSUMENTENPRIJSINDEX – HOE BEREKEN JE DIT?
WAT IS NOMINAAL INKOMEN?
WAT IS REËEL INKOMEN – HOE BEREKEN JE INDEX REËEL INKOMEN?
WANNEER KOOPKRACHTSTIJGING/DALING VAN JE INKOMEN?
WAT IS REËELE RENTE – HOE BEREKEN JE INDEX REËEL SPAARBEDRAG?
HOE BEREKEN JE INDEXCIJFER NOMINAAL SPAARBEDRAG?
WANNEER KOOPKRACHTSTIJGING/DALING VAN JE SPAARGELD?
LET’S CHECK:
EXTRA UITLEG
https://www.youtube.com/watch?v=1f9ndFA2d6o
Uitleg indexcijfers deel 1[OSacademy] 06:11
https://www.youtube.com/watch?v=1H_-GQRscmU
Uitleg indexcijfers deel 2[OSacademy] 08:55
https://www.youtube.com/watch?v=_hsa8f1LR8g
consumentenprijsindex[ecomakkie] 03:00