308

1. ประเภทของไฟฟา แบงไดเปน 2 แบบ ดงน 1.1 ไฟฟาสถต เปนไฟฟาทเกบอยภายในวตถ ซงเกดจากการเสยดสของวตถ 2 ชนด มาถกน เชน

แทงอ าพนจะถายอเลกตรอนใหแกผาขนสตว แทงอ าพนจงมประจลบ และผาขนสตวมประจบวก

1.2 ไฟฟากระแส เปนไฟฟาทเกดจากการไหลของอเลกตรอนจากแหลงก าเนดไฟฟา โดยไหลผานตวน าไฟฟาไปยงทตองการใชกระแสไฟฟา ซงเกดขนไดจากแรงกดดน ความรอน แสงสวาง ปฏกรยาเคม และอ านาจแมเหลกไฟฟา ไฟฟากระแสแบงเปน 2 แบบ ดงน

1) ไฟฟากระแสตรง (Direct Current : DC) เปนไฟฟาทมทศทางการไหลของกระแส และขนาดคงทตลอดเวลา แหลงก าเนดไฟฟากระแสตรงทรจกกนด เชน แบตเตอร ถานไฟฉาย การเปลยนกระแสไฟฟาเปนไฟฟากระแสตรง (DC) ตองใชตวแปลงไฟ (Adapter)

309

2) ไฟฟากระแสสลบ (Alternating Current : AC) เปนไฟฟาทมทศทางการไหลของกระแสสลบไปสลบมา และขนาดเปลยนแปลงตลอดเวลา ไฟฟากระแสสลบไดน ามาใชภายในบานกบงานตาง ๆ เชน ระบบแสงสวาง เครองรบวทย โทรทศน พดลม เปนตน

2. วสดอปกรณเครองมอชางไฟฟา วสดอปกรณทใชในการปฏบตงานชางไฟฟา ทควรรมดงน 2.1 ไขควง แบงเปน 2 แบบ คอ 1) ไขควงแบบปากแบน

2) ไขควงแบบฟลลป หรอสแฉก

ขนาดและความหนาของปากไขควงทงสองแบบจะมขนาดตาง ๆ กน ขนอยกบขนาดของหวสกรท

ใชในการคลาย หรอขนสกร โดยปกตการขนสกรจะหมนไปทางขวาตามเขมนาฬกา สวนการคลายสกรจะหมนไปทางซายทวนเขมนาฬกา ไขควงอกประเภทหนง เปนไขควงเฉพาะงานไฟฟา คอ ไขควงวดไฟฟา ซงเปนไขควงทมหลอดไฟอยทดาม ใชในการทดสอบวงจรไฟฟา

310

2.2 มด มดทใชกบการปฏบตงานไฟฟาสวนใหญเปนมดพบ หรอคตเตอร ใชในการ ปอกฉนวน ตด หรอควน ฉนวนของสายไฟฟา

วธการใชมดอยางถกตองในการปอกสายไฟฟา 1. ใชมดควนรอบ ๆ เปลอกหมภายนอก 2. ผาเปลอกทหมระหวางกลางสาย 3. แยกสายออกจากกน

2. 3 คม เปนอปกรณทใชในการบบ ตด มวนสายไฟฟา สามารถแบงออกไดดงน 1) คมตด เปนคมตดแบบดานขาง ใชตดสายไฟฟาสายเกลยว สายเกลยวออน และสายสงก าลงไฟฟาทมขนาดเลก

2) คมปากจงจก เปนคมทใชส าหรบงานจบ ดง หรอขมวดสายไฟเสนเลก

3) คมปากแบน เปนคมใชตด บบ หรอขมวดสายไฟ

4) คมปากกลม เปนคมทใชส าหรบท าหสาย (มวนหวสาย ส าหรบงานยดสายไฟ

เขากบหลกสาย)

311

5) คมปอกสาย ใชส าหรบปอกฉนวนของสายไฟฟา สายเกลยวออน และสายสงก าลงไฟฟา คมปอกฉนวนจะใชกบสายไฟทมขนาดของลวดตวน าเฉพาะเทานน คมปอกสายควรหมดวยฉนวน เชน พลาสตก เพอปองกนไฟฟารว หรอไฟฟาดด

2.4 สวาน ใชในการเจาะยดอปกรณไฟฟา เชน สวตซ โคมไฟฟา แปนไม ซงยดดวยนอต หรอสกร จ าเปนตองเจาะร การเจาะสามารถท าไดโดยใชสวาน หรอบดหลา สวานทใชม 3 แบบ คอ

1) สวานขอเสอ

2) สวานเฟอง

3) สวานไฟฟา

การเลอกใชสวาน และดอกสวาน ควรเลอกใชใหเหมาะสมกบขนาดของอปกรณ

ไฟฟา และขนาดของงาน การเจาะประเภทเบา ๆ เชน การเจาะแปนไม สามารถใชสวานเฟอง หรอสวานขอเสอได ถาเปนการเจาะโลหะ หรอคอนกรต หรอพนปน ตองใชสวานไฟฟา

312

2.5 คอน ใชในงานตอกตะป เพอยดเขมขดรดสาย (clip) ใหตดกบผนง หรองานน าศนยส าหรบการเจาะโลหะ คอนกรต พนปน คอนทใชจะมขนาด และน าหนกแตกตางกน แตทนยมใชจะมน าหนก 200 กรม

ขอควรระวง ในการใชงานหวคอนจะตองอดเขากบดามคอนทเปนไมใหแนน และหวคอนจะตองผานการชบผวแขงมาเรยบรอยแลว

3. วสดอปกรณทใชในวงจรไฟฟา 3.1 สายไฟ เปนอปกรณส าหรบสงพลงงานไฟฟาจากทหนงไปยงอกทหนง โดยกระแสไฟฟาจะน าพลงงานไฟฟาผานไปตามสายไฟจนถงเครองใชไฟฟา สายไฟท าดวยสารทมคณสมบตเปนตวน าไฟฟา (ยอมใหกระแสไฟฟาไหลผานไดด) ไดแก 1) สายไฟแรงสง ท าดวยอะลมเนยม เพราะอะลมเนยมมราคาถก และน าหนกเบากวาทองแดง 2) สายไฟทวไป (สายไฟในบาน) ท าดวยโลหะทองแดง เพราะทองแดงมราคาถกวาโลหะเงน

ก. สายทนความรอน มเปลอกนอกเปนฉนวนททนความรอน เชน สายเตารด ข. สายค ใชเดนในอาคารบานเรอน ค. สายค มลกษณะออน ใชกบเครองใชไฟฟาภายในบาน เชน วทย โทรทศน ง. สายเดยว ใชเดนในทอรอยสาย

313

3.2 ฟวส เปนอปกรณทท าหนาทปองกนไมใหกระแสไฟฟาไหลผานเขามามากเกนไป ถามกระแสผานมามากฟวสจะตดวงจรไฟฟาโดยอตโนมต ฟวสท าดวยโลหะผสมระหวางตะกว กบดบก และบสมทผสมอย ซงเปนโลหะทมจดหลอดเหลวต า มความตานทานสง และมรปรางแตกตางกนไปตามความตองการใชงาน

3.3 สวตซ เปนอปกรณทตดหรอตอวงจรไฟฟาในสวนทตองการ ท าหนาทคลายสะพานไฟ โดยตออนกรมเขากบเครองใชไฟฟา สวตซม 2 ประเภท คอ สวตซทางเดยว และสวตซสองทาง

3.4 สะพานไฟ เปนอปกรณส าหรบตด หรอตอวงจรไฟฟา ประกอบดวย ฐาน และคนโยกทมลกษณะเปนขาโลหะ 2 ขา ซงมทจบเปนฉนวน เมอสบคนโยกลงไปในชองทท าดวยตวน าไฟฟา กระแสไฟฟาจากมาตรไฟฟาจะไหลเขาสวงจรไฟฟา และเมอยกคนโยกขนกระแสไฟฟาจะหยดไหล

314

3.5 สตารตเตอร (Starter) หมายถง อปกรณนอกเหนอสวตชหลก ท าหนาทตอหรอตดวงจรอนไสกอนของหลอด สตารตเตอรแบงเปน 2 ประเภท คอ

ประเภท 1 สตารตเตอรไมมขดจ ากดระยะเวลาการท างาน ประเภท 2 สตารตเตอรมขดจ ากดระยะเวลาการท างาน ซงแบงเปน 3 ชนด ดงตอไปน 1) ชนดไมสามารถตงใหมได 2) ชนดตงใหมได 3) ชนดตงใหมไดอตโนมตโดยการกระตนดวยสวตชหลก หรอวธการอนๆ ทออกแบบไวโดยม

วตถประสงคเพอการจดหลอด

3.6 บลลาสต (Ballast) ท าหนาทเพมความตางศกยไฟฟา มความตานทานตอไฟฟากระแสสลบสง บลลาสตทใชแบงออกเปน 2 ประเภท คอ 1.บลลาสตแมเหลกไฟฟา 2.บลลาสตอเลกทรอนกส

1) บลลาสตแมเหลกไฟฟา (Electromagnetic Ballast) เปนบลลาสตทใชขดลวดพนรอบแกนเหลกเพอท างานเปน Reactor ตออนกรมกบหลอด

ภาพแสดงบลลาสตแมเหลกไฟฟา

2) บลลาสตอเลกทรอนกส (Electronic Ballast) เปนบลลาสตทใชวงจรอเลกทรอนกสท างานจะม

ราคาคอนขางแพง แตมขอดกวาบลลาสตแมเหลกไฟฟาหลายขอคอ ชวยเพมประสทธภาพของหลอด ไมเกดการกระพรบหรอเกดแสงวาบ สามารถเปดตดทนทไมตองใชสตารตเตอร เพมอายการใชงานของหลอด และไมตองปรบปรงเรองตวประกอบก าลง (Power Factor P.F.) นอกจากนยงไมมเสยงรบกวน และน าหนกเบาอกดวย

315

ภาพแสดงบลลาสตอเลกทรอนกส

3.7 มเตอรไฟฟา เราสามารถตรวจสอบกระแสไฟฟาในเสนลวดได โดยแขวนแทงแมเหลกใกลๆ เสนลวด แลวสงเกต

การเบนของแทงแมเหลก แนวความคดนน าไปสการสรางเครองวด(มเตอร) การเบนของเขมบนสเกลจะบอกปรมาณของกระแสไฟฟาเปนเครองวดความตางศกยไฟฟาได

แกลแวนอมเตอร (Galvanometer) เปนเครองมอทใชตรวจหากระแสตรงใชหลกการของผลทางแมเหลก เครองมอทงายทสด คอเขมทศวางไวใกลเสนลวดเพอตรวจดวามกระแสไฟฟาไหลผานเสนลวดหรอไม แกลแวนอมเตอรแบบขดลวดเคลอนทใชหลกการผลทางมอเตอรในการแสดงการเบนของเขม แอมมเตอร (Ammeter) เปนเครองมอใชวดกระแสไฟฟา ท าดวยแกลแวนอมเตอรชนดขดลวด มการออกแบบท าใหเขมเบนไปตามสเกลในการวดกระแสไฟฟาคาสงๆ ตองเพมชนตเขาไปเพอใหกระแสไฟฟาสงท าใหเขมเบนเตมสเกลใหม โวลตมเตอร (Voltmeter) เปนเครองมอทใชวดความตางศกยไฟฟาระหวางจด 2 จด ท าจากแกลแวนอมเตอรทตออนกรม กบความตานทานสงความตางศกยขนาดหนงใหกระแสไฟฟาทท าใหเขมเบนไปเตมสเกล ในการวดความตางศกยสงมากๆ ตองใชมลตไพลเออร มลตมเตอร (Multimeter) เปนแกลแวนอมเตอรทตอกบชนต(ดแอมมเตอร)และมลตไพลเออร (ดโวลตมเตอร)ใชวดกระแสไฟฟาและความตางศกยไฟฟา

มเตอรชนดแทงเหลกเคลอนท (Moving iron meter) เปนมเตอรทใชวดกระแสไฟฟาซงท าใหเกดการเหนยวน าแมเหลกในแทงเหลก 2 อน ดดหรอผลกกน ท าใหเกดการเบนของแทงเหลกนน

316

4. การตอวงจรไฟฟา วงจรไฟฟาเปนเสนทางเคลอนทของประจไฟฟา การเคลอนทจะเกดขนไดจะตองมแหลงก าเนด

พลงงานไฟฟาตอเชอมเขากบเสนลวดตวน า และอปกรณไฟฟาหนง หรอสองชนด เชน สวตซความตานทาน แอมมเตอรโวลดมเตอร หรอหลอดไฟฟา เปนตน กระแสไฟฟาจะไหลออกจากแหลงก าเนดไปโดยรอบวงจรทตอเชอมกน

วงจรไฟฟาทมอปกรณตอเชอมกน และแผนผงวงจรไฟฟา

นกวทยาศาสตรนยมใชสญลกษณเปนตวแทนอปกรณไฟฟาตาง ๆ ในวงจรไฟฟาเพอใหวาดงาย

และท าความเขาใจไดในเวลาอนรวดเรว โดยใชสญลกษณทใชแทนอปกรณไฟฟาตาง ๆ แสดงไวดงตาราง

317

การตอวงจรไฟฟาแบบตาง ๆ ม 2 ลกษณะ ดงน 1. การตอวงจรไฟฟาแบบอนกรม

การตอแบบอนกรมเปนวงจรทมอปกรณไฟฟาเชอมตอกนกบแหลงก าเนดไฟฟา จากอปกรณหนงไปยงอปกรณอน ๆ โดยตรง มรปแบบเปนวงจรเดยว ขอเสยของการตออปกรณไฟฟาแบบอนกรมกคอ ถาอปกรณใดอปกรณหนงเสยกจะท าใหกระแสไฟฟาในวงจรหยดไหลไมสามารถใชอปกรณอนได

สรปลกษณะส าคญของการตอความตานทานแบบอนกรม

1. สามารถหาคาความตานทานไดโดยการรวมกน ดงนนความตานทานรวมจะมคามากขน 2. ปรมาณกระแสไฟฟาทไหลผานตวตานทานแตละตวเทากบกระแสไฟฟาในวงจร 3. ความตางศกยระหวางปลายทงสองของตวตานทานจะเทากบผลบวกของความตางศกยไฟฟา ระหวางปลายทงสองของตวตานทานจะเทากบผลบวกของความตางศกยไฟฟาระหวางปลายทงสองของตวตานทานแตละตว

2. การตอวงจรไฟฟาแบบขนาน การตอแบบขนานเปนวงจรไฟฟาทแยกอปกรณแตละชนดในการเชอมตอกนกบแผลงก าเนดไฟฟา มลกษณะของรปแบบวงจรหลาย ๆ วงจร ในวงจรรวมดงแผน ขอดของการตออปกรณไฟฟาแบบขนานกคอ ถาอปกรณใดอปกรณหนงเสย หรอช ารด อปกรณอนกยงมกระแสไฟฟาไหลผานได

การตอหลอดไฟฟา 2 หลอด ทตอโดยใหขวทงสองของหลอดไฟฟาหลอดหนงครอมขวทงสองของอกหลอดหนง เราเรยกวา การตอแบบขนาน กระแสไฟฟาจากแหลงก าเนดทไหลเขาไปในวงจรจะถกแบงใหไหลเขาไปในอปกรณไฟฟาตาง ๆ ดวยปรมาณทไมเทากน ขนอยกบความตานทานของอปกรณไฟฟา ถาอปกรณไฟฟามความตานทานสง กจะมปรมาณกระแสไฟฟาไหลอยางนอย แตถาอปกรณไฟฟามความตานทานต า จะมปรมาณกระแสไฟฟาไหลผานมาก และกระแสไฟฟาทไหลผานอปกรณไฟฟาแตละอน

318

รวมกนแลวจะเทากบกระแสไฟฟาทไหลออกจากแหลงก าเนด เราใชหลกการและความสมพนธจากกฎของโอหมมาค านวณหาความตานทาน และปรมาณกระแสไฟฟาทไหลในวงจรเมอตอหลอดไฟฟาแบบขนานได

สรปสาระส าคญของการตอความตานทานแบบขนาน 1. ความตานทานรวมของวงจรมคานอยลง และนอยกวาความตานทาน ตวทนอยทสดทน ามาตอขนานกน 2. ปรมาณกระแสไฟฟารวมของวงจรมคาเทากบผลบวกของกระแสไฟฟาของวงจรยอย 3. ความตางศกยระหวางปลายทงสองของตวตานทานแตละตวมคาเทากน และเทากบความตางศกยไฟฟาระหวางปลายทงสองของตวตานทานทตอขนานกน

5. กฎของโอหม

กระแสไฟฟาทไหลในวงจรไฟฟาไดนน เกดจากแรงดนไฟฟาทจายใหกบวงจร และปรมาณกระแสไฟฟาภายในวงจรจะถกจ ากดโดยความตานทานไฟฟาภายในวงจรไฟฟานน ๆ ดงนนปรมาณกระแสไฟฟาภายในวงจรจะขนอยกบแรงดนไฟฟา และคาความตานทานของวงจร ซงวงจรนเรยกวา กฎของโอหม กลาววากระแสไฟฟาทไหลในวงจรจะแปรผนตรงกบแรงดนไฟฟา และแปรผกผนกบความตานทานไฟฟา โดยเขยนความสมพนธไดดงน

Current = Resistance

Voltage

I = R

V

ตวอยาง

จงค านวณหาคาปรมารกระแสไฟฟาของวงจรไฟฟาทมแรงดนไฟฟาขนาด 50 โวลต และมคาความตานทานของวงจรเทากบ 5 โอหม

วธท า จากสตร I = R

V

แทนคา I = 50

50V

I = 10 แอมแปร อปกรณทดลอง 1. เครองจายไฟฟากระแสตรงปรบคาได 0.30 V 2. มลตมเตอร 3. ตวตานทานขนาดตาง ๆ จ านวน 3 ตว 4. สายไฟ การทดลอง

319

1. น าตวตานทานแหลงจายไฟฟากระแสตรงทปรบคาไดตอวงจร ดงรป 2. ปรบคาโวลตทแหลงจายไฟประมาณ 5 คา และแตละครงทปรบคาโวลตใหวดคากระแสไฟทไหลผานวงจร บนทกผลการทดลอง 3. หาคาระหวาง 4. น าคาทไดไปเขยนกราฟระหวาง V กบ 1 ดงรป 5. หาคาความชนเปรยบเทยบกบคาทไดในขอ 3 เปรยบเทยบตวตานทาน และท าการทดลองเชนเดยวกนกบขอ 1 – 4

ค าถาม คา I

V ททดลองไดเปนไปตามกฎของโอหมหรอไม เพราะเหตใด

6. การเดนสายไฟฟา

วธการเดนสายไฟฟา แบงออกได 2 แบบ คอแบบเดนบนผนงและแบบฝงในผนง 6.1 การเดนสายไฟบนผนง การเดนสายไฟแบบนจะมองเหนสายไฟ อาจท าใหดไมเรยบรอย ไมสวยงาม หากชางเดนสายไฟไมเรยบตรง ยงจะเสรมใหดไมเรยบรอยตกแตงหองใหดสวยงามยาก มขอดทคาใชจายถกกวาแบบฝงในผนง สามารถตรวจสอบและซอมแซมไดงาย

ขนตอนท 1 ก าหนดรปแบบจดต าแหนงของปลกทตองการเพมแ ละแนวการเดนสายไฟ ควรใหอยในแนวเดมของสายท เดนอยแลว ในกรณทมสายแบบเดนลอยอยแล วใหใชแนวสายไฟเดมกได แลวคอยแยกเขาต าแหน งทตองการ ขนตอนท 2 การเดนแนวใหม ควรเดนลากจากจดตอขนบนเพดาน กอนแลวจงเดนลงต าแหนงทตองการวดระยะจากข อบผนง แลวตแนวสายไฟดวยดายตเสน

320

ขนตอนท 3 ตอกตะปเขมขดสายไฟตามแนวทตเสนเขาทผนง และแนวทจะลงต าแหนงทตดตงใหมดวยโดยพบ เขมขดทบหวตะปเพอจบขณะตอก ขนตอนท 4 เวนระยะหางของเขมขดรดสายไฟประมาณ 10-15ซม. ใ นสวนโคงหรอหกมมของเพดานใหตอกเขมขดถปร ะมาณชองละ1-2 ซม. เพอทจะรดสายไฟใหแนบสนท กบผนงไมโกงงอ ขนตอนท 5 ตดตง เตาเสยบทต าแหนงใหม เจาะยดตวบล อคดวยสวานไฟฟาและขนดวยสกร ยดใหแนนหากเ ปนผนงไมควรหาโดรงไมทาบในผนงกอนเพอความแ ขงแรง ขนตอนท 6 เดนสายไฟในแนวตอกเขมขดไวและรดสายไฟเขากบ เขมขดใหแนน ตอสายใสเขากบเตาเสยบใหมใ หเรยบรอยประกอบเขาบลอค

ขนตอนท 7 ปดเมนสวทชกอนเชคดวาไมมไฟเขาปลกทจ ะตอพวง โดยใชไขควงเชคไฟเชคดวาไมมแสงไฟใ นดามไขควง แลวจงท าการพวงสายไฟเขากบปลกเ ดม และทดลองเปดสวทชแลวใชไขควงเชคไฟทปลกจดใหม

6.2 การเดนแบบฝงในผนง

การเดนแบบฝงในผนงเปนการเดนสายไฟโดยรอยสายผานทอสายไฟซงฝงในผนงอาคาร ท าใหดเรยบรอยและตกแตงหองไดงายเพราะมองไมเหนสายไฟจากภายนอก การเดนทอรอยสายตองท าควบคไปพรอมการกอ-ฉาบ ไมควรประหยดหรอปลอยใหมการลกไกโดยการเดนสายไฟแบบฝงในผนงโดยไมรอยใสทอรอยสายไฟ เพราะหากเกดไฟรวอาจเกดอบตเหตกบผอาศยเมอไปสมผสก าแพง การตดตงมคาใชจายสงกวาแบบเดนสายบนผนง การตดตงมความยงยากและซบซอน การเปลยนแปลงและซอมแซมภายหลงจากทไดตดตงไปแลวท าไดยากและเสยคาใชจายมากกวาแบบแรกมาก

การเดนสายไฟมกจะใชวธเดนสาย ลอยตามผนงอาคาร ขณะทการเดนทอน าจะเดนทอลอยตามขอบพนและขอบผนงเมอใชงานไป หากเกดการช ารดเสยหายขนการตรวจสอบและการซอมแซมกสามารถท าไดไมยาก แตในปจจบนบานเรอนสมยใหม มความพถพถน ในดานความสวยงามมากขน การเดนสายไฟมกจะใชวธเดนสายรอยทอ ซงฝงอยภายในผนง หรอเหนอเพดานขณะทการเดนทอน า จะใชวธเดนทอฝง อยภายในผนง หรอใตพน เพอซอนความรกรงรง ของสายไฟ และทอน าเอาไว การเดนสายไฟและทอน าแบบฝงนแมจะเพมความสวยงาม และความเปนระเบยบเรยบรอย ใหแกตวบาน แตกมขอเสยแฝงอย เพราะถาเกดปญหาไฟชอต ไฟรว หรอทอน ารว ซงอาจจะมสาเหตมาจาก การใชวสดทดอยคณภาพ การตดตงอยางผดวธ หรอการช ารดเสยหายอนเนองมาจากการใชงานกตาม การตรวจสอบ หรอการซอมแซมยอมท าได

321

ล าบาก อาจถงขนตองท า การรอฝาเพดานรอก าแพงหรอพนทบางสวนเพอท าการตรวจสอบและ แกไขปญหาทเกดขน ซงท าใหเกด ความเสยหายตอตวบาน เสยเวลา และเสยคาใชจายสงในการวางระบบไฟฟา วธหลกเลยงปญหาขางตนอยางงายๆวธหนงกคอการเลอกเดนสายไฟแบบลอย ซงอาจจะดไมเรยบรอยนก และเหมาะส าหรบ อาคารบานเรอนขนาดเลกเทานน แตส าหรบผทตองการความประณตสวยงามหรอบานขนาดใหญทมการเดนสายไฟ เปนจ านวนมาก การเดนสายไฟแบบฝง ดจะมความเหมาะสมกวา อยางไรกตาม ปญหาตางๆ ดงกลาวอาจจะปองกนหรอท าให ลดนอยลงไดโดยการเลอกใชวสดทมคณภาพ ใชวสดทถกตอง และมขนาดทเหมาะสม รวมทงมการตดตงอยางถกวธและมระบบ แบบแผน

ขอแนะน าในการออกแบบระบบวงจรไฟฟาภายใน ระบบวงจรไฟฟาภายในบานควรแยกวงจรควบคมพนทตางๆ เปนสวนๆ เชน แยกตามชนหรอแยกตามประเภทของการใชไฟฟา ท าใหงายตอการซอมแซมในกรณไฟฟาขดของ หองควรแยกไวตะหากเพราะหากตองดบไฟในบาน เพอซอมแซมจะไดไมตองดบไฟหองครวทมตเยนทแชอาหารไว อาหารจะไดไมเสย

7. การใชเครองใชไฟฟาอยางงาย

ไฟฟาแสงสวาง - ตดตงจ านวนหลอดไฟฟาเทาทจ าเปนและเหมาะสมกบการใชงาน

- ใชหลอดไฟฟาชนดทใชแสงสวางมากแตกนไฟนอย และมอายกใชงานยาวนานกวา เชน

หลอดฟออเรสเซนต หลอดคอมแพคท เปนตน

- ท าความสะอาดหลอดไฟฟาหรอโคมไฟเปนประจ า

- ตกแตงภายในอาคารสถานทโดยใชสออนเพอเพมการสะทอนของแสง

- ปดสวตซหลอดไฟฟาทกดวงเมอเลกใชงาน

พดลม - เลอกขนาดและแบบใหเหมาะสมกบการใชงาน

- ปรบระดบความเรวลมพอสมควร

- เปดเฉพาะเวลาทจ าเปนเทานน

- หมนบ ารงดแลรกษาใหอยในสภาพทด

เครองรบโทรทศน - ควรเลอกขนาดทเหมาะสมกบครอบครวและพนทในหอง

- ควรเลอกชมรายการเดยว หรอเปดเมอถงเวลาทมรายการทตองการชม

- ถอดปลกเครองรบโทรทศนทกครงเมอไมมคนชม

322

เครองเปาผม - ควรเชดผมใหหมาดกอนใชเครองเปาผม

- ควรขยและสางผมไปดวยขณะใชเครองเปาผม

- เปาผมดวยลมรอนเทาทจ าเปน

เตารดไฟฟา - พรมน าเสอผาแตพอสมควร

- ปรบระดบความรอนใหเหมาะสมกบชนดของเสอผา

- เรมตนรดผาบาง ๆ ขณะทเตารดยงรอนไมมาก

- เสอผาควรมปรมาณมากพอสมควรในการรดแตละครง

- ถอดปลกกอนเสรจสนการรด 2-3 นาท เพราะยงคงมรความรอนเหลอพอ

หมอชงกาแฟ - ใสน าใหมปรมาณพอสมควร

- ปดฝาใหสนทกอนตม

- ปดสวตซทนทเมอน าเดอด

หมอหงขาวไฟฟา - เลอกใชขนาดทเหมาะสมกบครอบครว

- ถอดปลกออกเมอขาวสกหรอไมมความจ าเปนตองอนใหรอนอกตอไป

ตเยน - เลอกใชขนาดทเหมาะสมกบครอบครว

- ตงวางตเยนใหหางจากแหลงความรอน

- ไมควรน าอาหารทรอนเขาตเยนทนท

- ไมควรใสอาหารไวในตเยนมากเกนไป

- หมนละลายน าแขงออกสปดาหละครง

- หมนท าความสะอาดแผงระบายความรอน

- ไมควรเปดประตตเยนบอย ๆ หรอปลอยใหเปดทงไว

- ดแลยางขอบประตตเยนใหปดสนทเสมอ

323

เครองท าความรอน - เลอกใชขนาดทเหมาะสมกบครอบครว

- ไมควรปรบระดบความรอนสงจนเกดไป

- ควรปดวาลวบางเพอรกษาน ารอนไวขณะอาบน า

- ไมควรใชเครองท าความรอนในฤดรอน

- ปดวาลวน าและสวตซทนทเมอเลกใชงาน

เครองปรบอากาศ - หองทตดตงเครองปรบอากาศ ควรใชฝาเพดานทมคณสมบตเปนฉนวนปองกนความรอน

- เลอกขนาดของเครองใหเหมาะสมกบขนาดพนทหอง

- เลอกใชเครองปรบอากาศทไดรบการรบรองคณภาพและชวยประหยดพลงงาน

- ปรบระดบอณหภมและปรมาณลมใหเกดความรสกสบายในแตละฤดกาล

- หมนดแลบ ารงรกษาและท าความสะอาดชนสวนอปกรณและเครองใหอยในสภาพทดอยเสมอ

- ดแลประตหนาตางใหปดสนทเสมอ

- ใชพดลมระบายอากาศเทาทจ าเปน

- ปดเครองกอนเลกใชพนทปรบอากาศประมาณ 2-3 นาท

เครองซกผา - ในการซกแตละครงควรใหปรมาณเสอผาพอเหมาะกบขนาดเครอง

- ควรใชวธผงแดดแทนการใชเครองอบผาแหง

- ศกษาและปฏบตตามวธการในคมอการใช

8. ความปลอดภยและอบตเหตจากอาชพชางไฟฟา

1) กอนลงมอปฏบตงานกบอปกรณไฟฟา ใหตรวจหรอวดดวยเครองมอวดไฟฟาวาในสายไฟหรออปกรณนนมไฟฟาหรอไม

2) การท างานกบอปกรณไฟฟาในขณะปดสวตชไฟหรอตดไฟฟาแลว ตองตอสายอปกรณนนลงดนกอนท างานและตลอดเวลาทท างาน

3) การตอสายดนใหตอปลายทางดาน" ดน "กอนเสมอจากนนจงตอปลายอกขางเขากบอปกรณไฟฟา 4) การสมผสกบอปกรณไฟฟาแรงดนต าใดๆ หากไมแนใจใหใชอปกรณทดสอบไฟวดกอน 5) การจบตองอปกรณทมไฟฟา จะตองท าโดยอาศยเครองมอ-อปกรณ และวธการทถกตองเทานน 6) เครองมอเครองใชทท างานกบอปกรณไฟฟา เชน คม ไขควง ตองเปนชนดทมฉนวนหม 2 ชนอยางด

324

7) ขณะท างานตองมนใจวา ไมมสวนใดสวนหนงของรางกายหรอเครองมอทใชอยสมผสกบสวนอนของอปกรณทมกระแสไฟดวยความพลงเผลอ

8) การใชกญแจปองกนการสบสวตช การแขวนปายเตอนหามสบสวตชตลอดจนการปลดกญแจและปายตองกระท าโดยบคคลคนเดยวกนเสมอ

9) การขนทสงเพอท างานกบอปกรณไฟฟาตองใชเขมขดนรภย หากไมมการใชเชอกขนาดใหญคลองเอาไวกบโครงสรางหรอสวนหนงสวนใดของอาคาร

10) การท างานเกยวกบไฟฟาหากเปนไปไดควรมผชวยเหลออยดวย

8.1 ขอควรระวงในการท างานเกยวกบไฟฟาทว ๆ ไป - เมอพบวาฝาครอบ หรอกลองสวตชช ารด หรอตกเสยหาย และควรรบเปลยนและซอมแซมทนท - รกษาความสะอาดของพนบรเวณทซงสวตชอยใกล ๆ - หมนส ารวจตรวจตราภายในแผงสวตช ตควบคมทางไฟฟา ไมใหมเศษผงทองแดงหรอโลหะท

น าไฟฟาอยและอยาน าชนสวนอปกรณภายในตควบคม เชน ฟวส ออกจากตควบคม - การเปลยนฟวส ควรใชฟวสเฉพาะงานนน ๆ และกอนเปลยนตองสบสวตช (ใหวงจรไฟฟาเปด

ใหเรยบรอยกอน) - อยาใชฝาครอบทท าดวยสารทสามารถลกตดไฟได เปดฝาครอบสวตช - สวตชแตละอน ควรมปายแสดงรายละเอยดดงน

* ใชกบกระแสไฟตรง หรอกระแสสลบ * ความตางศกยทางไฟฟา (หรอแรงดน/แรงเคลอนไฟฟา) * กระแสไฟฟา * เครองมอเครองใชทางไฟฟาทตอกบสวตชนน

* ชอผรบ - ตองสบสวตชใหวงจรไฟฟาเปด เมอตองการตรวจสอบหรอซอมแซมเครองจกรแลวใหท า

สญลกษณหรอปายทสวตชวา "ก าลงซอม"- กอนสบสวตชใหวงจรไฟฟาปด ตองแนใจวาทกอยางเรยบรอยและไดรบสญญาณถกตอง และกอนเปดทดลองเดนเครองควรตรวจดวาเครองจกรนนไมมวตถอนใดตดหรอขดอย

- การสงสญญาณเกยวกบเปด-ปดสวตช ควรท าดวยความระมดระวง - อยาปด-เปดสวตชขณะมอเปยกน า - การสบสวตชใหวงจรไฟฟาปดตองแนใจวาสญญาณนนถกตอง - การขนสลกเกลยวเพอยดสายไฟฟา ตองขนใหแนน - อปกรณไฟฟาทช ารดอยาฝนใชงานจะเกดอนตรายได

325

8.2 ขอทไมควรกระท าในการปฏบตงานเกยวกบไฟฟา - ไมควรถอดปลกไฟดวยการดงสายไฟ - ไมควรใชเครองมอและอปกรณไฟฟาทช ารด - ไมควรใชปลกไฟทช ารด - ไมควรตอพวงไฟเกนก าลง - ไมควรตอปลกผดประเภท - ไมควรซอมแซมอปกรณไฟฟาดวยตนเองถาหากไมมความรอยางแทจรง 8.3 ความปลอดภยเกยวกบตวผปฏบตงาน

การแตงกาย - เครองแบบทเหมาะสมในการปฏบตงานเกยวกบเครองจกร คอ เสอและกางเกงทเปนชนเดยวกน ซงอยในสภาพทเรยบรอย เสอผาทฉกขาดไมควรน ามาใช เพราะจะท าใหเขาไปตดกบเครองจกรทก าลงหมนได

- ตดกระดมทกเมดใหเรยบรอย - ไมควรใสเครองประดบ เชน สรอยคอ นาฬกา แหวน - ตองใสรองเทาหมสน หรอรองเทาบด เพอปองกนเศษโลหะทมต า - ควรสวมแวนตา เพอปองกนเศษโลหะกระเดนเขาตา เชน การเจยระไนงาน หรอแสงจากการ

เชอมโลหะ - ควรสวมหมวกในกรณทปฏบตงานเกยวก

- ไมควรไวผมยาวหรอมฉะนนควรสวมหมวก - สภาพการท างานทมเสยงดง ควรสวมทครอบห

326

9. การบรหารจดการและการบรการทด บรการทด หมายถง ความตงใจและความพยายามในการใหบรการตอผรบบรการ มระดบการปฏบต

ดงน ระดบท 1 สามารถใหบรการแกผรบบรการ ดวยความเตมใจ o ใหบรการทเปนมตรภาพ o ใหขอมลขาวสารทถกตองชดเจนแกผรบบรการ o แจงใหผรบบรการทราบความคบหนาในการด าเนนเรอง หรอขนตอนงานตาง ๆ ทใหบรการอย o ประสานงานใหแกผรบบรการไดอยางตอเนองและรวดเรว

ระดบท 2 ชวยแกปญหาใหแกผรบบรการ o ชวยแกปญหาหรอหาแนวทางแกไขปญหาทเกดขนแกผรบบรการอยางรวดเรวไมบายเบยง ไมแก

ตวหรอปดภาระ o ผรบบรการไดรบความพงพอใจและน าขอขดของทเกดจากการใหบรการไปพฒนาใหการบรการด

ยงขน ระดบท 3 ใหบรการทเกนความคาดหวง แมตองใหเวลาหรอความพยายามอยางมาก o ใหเวลาแกผรบบรการเปนพเศษ เพอชวยแกปญหาใหแกผรบบรการ o น าเสนอวธการในการใหบรการทผรบบรการจะไดรบประโยชนสงสด

ระดบท 4 เขาใจและใหบรการทตรงตามความตองการทแทจรงของผรบบรการได o พยายามท าความเขาใจดวยวธตาง ๆ เพอใหบรการไดตรงตามความตองการทแทจรงของ

ผรบบรการ o ใหค าแนะน าทเปนประโยชนแกผรบบรการ เพอตอบสนองความตองการ

ระดบท 5 ใหบรการทเปนประโยชนอยางแทจรงใหแกผรบบรการ o คดถงประโยชนของผรบบรการในระยะยาว o เปนทปรกษาทมสวนชวยในการตดสนใจทผรบบรการไววางใจ o สามารถใหความเหนทแตกตางจากวการหรอขนตอนทผรบบรการตองการใหสอดคลองกบความ

จ าเปน ปญหา โอกาส เพอประโยชนอยางแทจรงของผรบบรการ

327

10. โครงงานวทยาศาสตรสอาชพ อาชพชางไฟฟา เปนอาชพส าคญจ าเปนกบสงคมเทคโนโลยในทกยคทกสมย ผมอาชพชางไฟฟา ตองมความช านาญเฉพาะทาง มความคดรเรมสรางสรรค สรางผลงาน นอกเหนอจากการตดตง ซอมแซมอปกรณไฟฟา และยงสามารถสรางสรรคผลงานเปนอปกรณเครองใชไฟฟา ส าหรบครวเรอน เพอความสะดวกสบายในชวตประจ าวนของมนษย ดงนน ชางไฟฟา นอกจากเปนอาชพเพอบรการ ยงน าไปสเพอการพาณชยไดด โดยผเรยนน าความร ผลงาน จากโครงงานเรองไฟฟา ไปตอยอดสอาชพไดอยางหลากหลาย อาทเชน การประดษฐโคมไฟเพอประดบตกแตง โคมไฟเพออานหนงสอ เครองเตอนภยน าทวมอยางงาย ฯลฯ

ตวอยางท 1 การประดษฐโคมไฟเพอประดบตกแตง

วสดทใช

1. สวทซไฟ ส าหรบเปดปด ราคาประมาณ 30 บาท

2. หลอดไฟฟลออเรสเซนตแบบยาว ราคาประมาณ 79 บาท

3. แผนซด 61 แผน น ากลบมาใชใหม (reuse)

4. สายไฟ 1.8 เมตร ราคาประมาณ 30 บาท

วธท าโคมไฟจากแผนซด

วธท าโคมไฟจากแผนซด แผนซดทเสยแลวใครจะเชอวาสามารถน ามาท าโคมไฟอนสวยหรมระดบ อยางทใครนกไมถงมากกอน สนใจละซ ลองมาท าดวาเขาท ากนอยางไรท าใหไดโคมไฟสวยสดดใจ โดยใชตนทนประมาณ 139 บาท ดงน

328

หลอดไฟทใช

ถอดสวนประกอบหลอดไฟออก เพอจะไดแยกเอาสวทซกบหลอดไฟ

ไวส าหรบตดนอกกลองโคมไฟ

น ามากะระยะวาสวทซ กบหลอดไฟจะอยต าแหนงไหน

329

ตดแผนไมอดหนาขนาด 3/8 นว เปนรปวงกลมขนาด แผนซด จ านวน 18 แผน

แผนไมอดทตดออกมา

ทาดวยกาวรอน แลวใชสกรอดใหแนน ทงไวใหกาวแหง ประมาณ 20 นาท

330

ใชสวานเจาะชองตรงกลางไมใหใสหลอดไฟได เจาะชองใหสายไฟ กบสวทซไฟใสได

วางหลอดไฟใสลงไปในชองน

331

ใสสวทซไฟ กบสายไฟตามชองทเจาะไว

เจาะรตรงกลางแผนซด ใหกวางพอทจะใสหลอดไฟได

เจาะใหใสหลอดไฟไดแบบน

332

จบแผนซดสองแผน มาจบคประกบกน โดยหนดานทมนวาวออกทงสองดาน แลวใชกาวรอนทาทงไวใหแหง แลวเจาะร 3 ร ไวส าหรบใสนอตยาวเปนเสาขา 3 ขา ดงภาพ ชนแรกใสแผนเดยว จากนนคอยใสวงแหวน รองเพอใหเปนชนๆ มชองวางใหแสงกระจายออก ใสไปเรอยๆจนถงชนสดทาย ใชแผนซด 4 แผนทากาวประกบกน ปดเปนฝาขางบน

เวลาจะเปลยนหลอดไฟขางใน กไขนอตออก แลวหยบหลอดไฟมาเปลยน

ประกอบเสรจแลว เมอเปดไฟ จะไดภาพดงน

ทมา http://www.yousaytoo.com/tensionnot/how-to-make-a-cool-cd-lamp/4877

333

ตวอยางท 2 สงประดษฐเครองเตอนภยน าทวมอยางงาย

วสดทใช

1. สวทซและกรงไฟฟาแบบไรสาย ราคาประมาณ 100-150 บาท

2. เศษโฟม น ากลบมาใชใหม (reuse)

3. ถงพลาสตก น ากลบมาใชใหม (reuse)

วธท า 1. หาซอกรงประตบานแบบไรสายมขายเกอบทกหาง (ราคาประมาณรอยกวาบาทถงหารอย

บาท) เอาแบบกดคางแลวรองตอเนอง นอนหลบแลวจะไดตน (บางยหอกดคางแลวรองครงเดยว) 2. หาอปกรณดงน ตระกราทรงเตย แผนโฟม ซองซปกนน า เทปกาว กาวสองหนา กอนอฐหรอ

หน

3. น ากรงตวลก(สวตซทกดกรง)มาตดกาวสองหนาบรเวณทกดใหทกดนนขน(ไมตองลอกกระดาษอกดานออก) แลวใสซองซปไมใหน าเขา

4. ตดโฟมใหมขนาดเลกกวาตะกราเลกนอย น ากรงตวลกทอยในซองซปไปวางกลางโฟมแลวตดเทปกาวบนโฟม

334

5. หาทเหมาะๆวางโฟมทพน ทตองการทราบวาน าทวมแลวเชนประตรว ครอบโฟมดวยตะกรา ทบตะกราดวยอฐหรอหน (ระยะสญญาณประมาณ100เมตรจากตวแม)

6. เสยบปลกตวแม(สญญาณกระดง)ไวในบาน

7. เ มอน าทวมโฟมจะลอยตวดนสวตซทกดกรงกบกนตะกราทถกทบไวดวยอฐหรอหน ท าใหสญญาณรองเตอน

ทมา http://www.oknation.net/blog/print.php?id=653105

335

11. ค าศพททางไฟฟา ชางไฟฟาทกคนจะตองเขาใจค าจ ากดความทวไปของค าศพททใชในทางชางไฟฟา เพอใหการสง

วสดอปกรณ และการอานรายละเอยดของวสดอปกรณของบรษทผผลตอยางมประสทธภาพ ผสงและผอานจะตองมความคนเคยกบภาษาทใชในทางชางไฟฟาดวย ดงนนจงควรอานค าจ ากดความแตละค าอยางระเอยดใหเขาใจ และควรพลกดค าเหลานทกครงเมอมความจ าเปน นอกจากนยงมรายละเอยดเกยวกบค านยามของค าศพทเหลานเพมเตมในทายเลมของหนงสอเลมนดวย

พลงงาน (energy) : ความสามารถในการท างาน ก าลงมา (horsepower) : หนวยวดการท างานของเครองจกรกลพวกมอเตอรและเครองยนต เราจะ

ใชอกษรยอ HP หรอ hp แทน โดยทวไปก าลงมานจะใชบงบอกเอาทพทของมอเตอรไฟฟา ไฟฟา (electricity) : การเคลอนทของอเลกตรอนผานตวน าไฟฟา ตวน าไฟฟา (conductor) : สสารทยอมใหกระแสไฟฟาไหลผานตวมนเองไดงาย ความน าไฟฟาหรอความเปนสอไฟฟา (conductance) : ความสะดวกสบายตอการไหลผานของ

กระแสไฟฟาในวงจร ฉนวนไฟฟา (insulator) : วตถทมคณสมบตดานตานทานการไหลของกระแสไฟฟา อาจจะกลาว

ไดวาสสารนน ขดขวางการเคลอนทของอเลกตรอน อ านาจแมเหลก (magnetism) : คณสมบตอยางหนงของสสารทแสดงอ านาจดงดดเหลกได ขวไฟฟา (polarity) : คณสมบตของประจไฟฟาทแสดงออกมา ซงจะมคาเปนบวกหรอเปนลบ แมเหลกไฟฟา (electromagnet) : ขดลวดตวน าไฟฟาทแสดงอ านาจหรอคณสมบตทางแมเหลกเมอ

มกระแสไฟฟา ไหลผานขดลวดนน ขดปฐมภม (primary) : ขดลวดของหมอแปลงไฟฟา ซงตออยกบแหลงจายไฟฟาและรบพลงงาน

นนกคอดานรบไฟฟาขาวของหมอแปลงไฟฟา ขดทตยภม (secondary) : ขดลวดของหมอแปลงไฟฟาทตดอยกบโหลด (ภาระทางไฟฟา) โดยจะ

รบพลงงานดวยหลกการเหนยวน าทางอ านาจแมเหลกไฟฟาจากขดลวดปฐมภมไปสโหลดนนกคอดานจายไฟออกของหมอแปลงไฟฟา

ก าลงไฟฟา (electric power) : อตราการผลตหรอใชพลงงานทางทาวงไฟฟาในหนงหนวยเวลา วตต (watt) : หนวยวดก าลงไฟฟา เราเรยนอกรยอตวพมพใหญ W แทน ก าลงไฟฟามจะเปนอกษร

บอกพลงงานไฟฟาทมอปกรณไฟฟาแตละตวในการท างาน อยางเชน หลอดไฟ 1,000 วตต เครองปงขนมปง 1,000 วตต

กโลวตต (kilowatt) : หนวยก าลงไฟฟาทมคาเทากบ 1,000 วตต เราใชตวยอวา KW เพราะเหตวาในทางปฏบตนนโหลด หรอภาระทางไฟฟามจ านวนมากๆ จงมคาวตตสงๆ หนวยวตตซงท าใหการเรยก

336

หรอบนทกคายงยากและเสยเวลา เราจงนยมใชกโลวตตซงเปนหนวยทใหญขนนแทน และยงมหนวยใหญกวากโลวตตอกกคอ เมกกะวตต (megawatt) ซงเทากบ 1,000 กโลวตต หรอเขยนยอๆ วา 1 MW

กโลวตต – ชวโมง (kilowatt – hour) : หนวยวดการใชก าลงไฟฟาในเวลา 1 ชวโมง เราจ าใชอกษรยอพมพตวใหญ KWH แทน ปกตแลวการใชพลงงานไฟฟาตามบานจะวดคาออกจากเครองวดพลงงาน (หรอทเราเรยกกนวา หมอมเตอร) มหนวยเปนกโลวตต – ชวโมง หรอทเรยกกนวา ยนต (unit) แลวคดราคาไฟฟาทเราตองจายเทากบ จ านวนยนตทเราตองใชคณดวยราคาไฟฟาตอหนงยนต

ไฟฟากระแสสลบ (alternating current) : ระบบไฟฟาททศทางการวงของอเลกตรอนมการสลบไปมาตลอดเวลา เราใชสญลกษณแทนดวยอกษรตวพมพใหญ AC และมกนยมใชเปนระบบไฟฟาตามบาน อาคาร โรงงานทวๆ ไป

ไฟฟากระแสตรง (direct current) : ระบบไฟฟาทอเลกตรอนมการวงไปทางเดยวกนตลอดเวลา และตอเนองกน มกจะพบวาใชกนอยท วๆ ไป กคอ เครองชารจแบตเตอร ถานไฟฉาย แบตเตอรรถยนตเปนตน ใชอกษรตวพมพใหญ DC เปนสญลกษณแทน

วงจรไฟฟา ( circuit) : ทาง เ ดนไฟฟา ท ตอ ถ งกน และไฟฟาไหลผานได ด วงจรอนกรมหรอวงจรอนดบ (series circuit) : วงจรไฟฟาทมทางเดนไฟฟาไดเพยงทางเดยว จากแหลงจายไฟฟาผานวงจรไฟฟาไปครบวงจรอกขวของแหลงจายไฟ และในวงจรนอาจจะมอปกรณพวกฟวส สวตซ เซอรกต – เบรกเกอร โดยตอเปนวงจรอนดบเขาไปเพอปองกน และควบคมวงจร

วงจรขนาน (parallelcircuit):วงจรไฟฟาทมทางเดนไฟฟาของกระแสไฟฟาผานไดมากกวา 1 ทางเดนขนไป และจะมอปกรณเชนพวกเตาเสยบหลอดไฟตอขนานกน และขอดของวงจรกคอ ถาอปกรณตวหนงตวใดไมท างาน ขดของหรอเสยขนมา วงจรทางเดนไฟฟาจะไมขนาน ซงตรงกนขามกบวงจรอนกรม อปกรณในวงจรขนานตวอนๆ ยงคงท างานไดตอไปดงรปท2

รปวงจรขนาน

วงจรเปด (open circuit) : สภาวการณททางเดนไฟฟาเกดขาดวงจร เกดวงจร หรอไมตลบวงจรท าใหกระแสไฟฟาไหลไมได

วงจรลด (short circuit) : สภาวการณทเกดมการลดวงจรทางเดนของกระแสไฟฟา อนเนองมาจากรอยตอของสายตางๆ พลาดถงกน มกระแสไฟฟารวตอถงกน เปนตน

337

แอมแปร (ampere) : หนวยการวดคาอตราการไหลของไฟฟาทผานตวน า เราจะใชอกษรยอตวพมพใหญ A หรอ amp แทน ปกตแลวหนวยแอมแปรนนยมใชระบขอบของการใชกระแสไฟฟาดานสงสดในการท างานของอปกรณเครองใชไฟฟานนอยางปลอดภย อยางเชน เตาเสยบ 15 แอมแปร ฟวส 30 แอมแปร

เฮรตซ (hertz) : หนวยความถมคาเปนรอบตอวนาท การทอเลกตรอนวงไปในทศทางหนงแลววกกลบมาสแหลงจายไฟฟาจากนนกมอเลกตรอนวงออกมาจากแหลงจายไฟไปในทศทางหนงวกกลบมา โดยทศทางการวงของอเลกตรอนทง 2 ครงวงสวนทางกน (หรอพดอกนบหนงกคอ วงสลบไปสลบมานนเอง) เราเรยกวา 1 รอบ ความถของระบบไฟฟาบานเราใชความถ 50 เฮรตซ ใชสญลกษณ HZ แสดงแทน

โอหม (ohm) : หนวยความตานทานทางไฟฟาใชสญลกษณแทนดวยตวโอเมกา ( ? ) ความตานทานจะพยายามตอตานการไหลของกระแสไฟฟา ความตานทานเปนไดทงผท างานใหหรอขดขวางการท างานใหผใชไฟ มนท างานใหในขณะทใชมนเปนฉนวนหรอใชควบคมวงจร ตวอยางเชน เทปพนสายไฟ เตาเสยบทท าจากพลาสตก จะปองกนอนตรายใหกบผใชไฟได และใชความตานทานแบบปรบคาได (rheostat) ปรบความสวางของหลอดไฟฟา แตมนจะขดขวางการท างานเมอผใชไฟ ใชสายไฟเสนเลก และยาวมากๆ หรอมสนมตามจดสมผสตางๆ ของตวน า จะเปนสาเหตของการเพมคาความตานทาน ท าใหเกดความรอนมากเกนไป พรอมทงเกดการสญเสยก าลงไฟฟาไปในสายตวน าดวย

กฎของโอหม (Ohm’s law) : กฎทวาดวยความสมพนธระหวางแรงดน กระแส และความตานทานในวงจรไฟฟา กฎนกลาววา คากระแสไฟฟา (I) จะเปนสดสวนโดยตรงกบคาแรงดนไฟฟา (E) และเปนสดสวนผกผนกบคาความตานทาน (R) สตร I = E / R

โวลต (volt) : หนวยวดแรงดนไฟฟา แรงดนไฟฟาหรอแรงดนทท าใหเกดมการเคลอนทของอเลกตรอนภายในตวน าไฟฟา เราใชตวยอแทนแรงดนไฟฟาดวย V, E หรอ EMF ปกตจะใช E และ EMF แทนแรงดนทเกดจากการเคลอนทของประจไฟฟาหรอ electromotive force (ซงเปนอกนยามหนงของค าวา โวลต) เชนเดยวกบค าวา แอมแปรแรงดนซงระบไวทตวอปกรณเครองใชไฟฟาจะเปนตวก าหนดขอบเขตการใชแรงดนไฟฟาขณะท างานไดโดยปลอดภย เชน มอเตอร 220 โวลต เครองเปาผม 110 โวลต เราจะตองใชอปกรณไฟฟากบแรงดนไฟฟาตามทระบไวเทานน

แอมมเตอร (ammeter) : เปนเครองวดทางไฟฟาชนดหนง ใชวดคากระแสไฟฟาทไหลในวงจรทเราตองการวด โดยปกตเราจะใชเครองมอนตออนกรมกบวงจรทเราตองการวดคากระแส แตกมเครองมอวดชนดพเศษทไมตองตอวงจรอนดบเขากบวงจรไฟฟานน จะไดกลาวถงในบทตอๆ ไป

โอหมมเตอร (ohm meter) : เปนเครองวดทางไฟฟาชนดหนง ใชวดคาความตานทานไฟฟาเวลาใชจะตองไมมการจายไฟจากแหลงจายไฟใดในวงจรไฟฟานน

โวลตมเตอร (volt meter) : เปนเครองมอวดทางไฟฟาชนดหนง ใชวดคาแรงดนไฟฟา มลตมเตอร (multimeter) : เปนเครองมอวดทางไฟฟาชนดหนงทสามารถวดคาแรงดน กระแสและ

ความตานทานไดในเครองวดตวเดยวกน

338

National Electric Code : เปนหนงสอคมอรวบรวมขอแนะน าและกฎขอบงคบในการตดตงอปกรณไฟฟาใหมความปลอดภย แมวาจะมเนอหามากมายแตหนงสอคมอนกไมมจดมงหมายส าหรบการสอน หรอใชแกบคคลทไมเคยผานการอบรมมากอน สวนของไทยเรากมคมอพวกนหลายแหงดวยกน เชน คมอของการไฟฟานครหลวง การพลงงานแหงชาต การไฟฟาสวนภมภาค ซงหลกการและกฎขอบงคบสวนใหญกคลายๆ กบของ NEC (National Electric Code) ของตางประเทศนนเอง

สวตซอตโนมตหรอเซอรกตเบรกเกอร (circuit breaker) : เปนอปกรณปองกนทใชจ ากดกระแสไฟฟาสงสดในวงจร เมอกระแสเกนคาจ ากดเซอรกตเบรกเกอรจะเปดวงจรไมใหกระแสไฟฟาไหลสวงจรอก จนกวาจะกดปมท างานใหม ปจจบนใชแทนสวตซฟวสกนมาก เนองจากสามารถตอวงจรเขาไปใหมไดทนท ในขณะทฟวสตองสลบเปลยนตวใหมเขาไปแทน และยงในระบบไฟฟา 3 เฟสดวยแลวถาเกดขาดทฟวสเพยงเสนเดยวเหลอไฟฟามาแค 2 เฟสเทานน อาจเกดการเสยหายไหมขนทมอเตอร 3 เฟสได หลกการท างานของเซอรกตเบรกเกอรจะท างานโดยอาศยอ านาจแมเหลก เมอมกระแสไฟฟาในวงจรไหลเขามามากๆ สนามแมเหลกจะดงสวตซใหตดวงจรออก และบางแบบจะมตวปองกนกระแสเกนขนาดดวยความรอนตอรวมมาดวยโดยอาศยการทมกระแสไหลผานความตานทานของตว ไบเมตอลลก (bimetallic) (ไบเมตอลลก เปนโลหะทขยายตวเมออณหภมสงขนและหดตวเมออณภมต าลง) เมอกระแสไหลผานมากจะเกความรอนมาก ตวไบเมตอลลกจะขยายตวดงใหสวตซตดวงจรออก เราใชตวอกษรยอแทนเซอรกตเบรกเกอรดวย CB

ฟวส (fuse) เปนอปกรณปองกนทใชจ ากดกระแสไฟฟาสงสดในวงจร เมอกระแสเกนคาจ ากดฟวสจะเกดความรอนมากขนจนกระทงหลอมละลายขาดจากกน วงจรกจะเปด ฟวสจะตองอยางอนกรมกบวงจร

หมอแปลง (transformer) : เปนอปกรณทใชเปลยนแรงดนไฟฟาใหสงขนหรอต าลง เพอใหตรงกบแรงดนทใชกบอปกรณไฟฟาตางๆ เชน มเครองซกผาแรงดน 110 โวลต แตมไฟฟาแรงดน 220 โวลต เรากตองใชหมอแปลงแรงดน 220 โวลต ใหเปนแรงดน 110 โวลต จงจะใชเครองซกผาได นอกจากนเรายงนยมใชหมอแปลงกบเครองตดตอภายใน และระบบเสยงกรงเรยก เปนตน

เฟส (phase) : หมายถงชนดของระบบไฟฟาทใชมทงระบบ 1 เฟส 2 สาย แล 3 เฟส 4 สาย อปกรณไฟฟา 1 เฟส 2 สาย จะใชตามบานทอยอาศย สวนระบบไฟฟา 3 เฟส 4 สาย นยมใชกบธรกจใหญกบโรงงานอตสาหกรรม