Rozwoi felietonistvki na swiecie K/O

H ri\tmal Historia felietonistyki liczy Iprawte) trzy wieki. Pierwsze teksty, nosza.ce

I11 slady ,,stylu felietonowegof, jednak jeszcze nienazwane felietonami, znalazty

LH Vky^atiCww8'6. w periodyku ,,Spectatorttyv latach 1711-1714HJch autorami byli J. Addison i M- }

LJ— i R. Steele1. Termin felieton zaczaj bye uzywany w 118031 rokui kiedy JiSfHeni L-£]tHS[ V,

lu Geoffrey we francuskim czasopismie ,,Journal des debatsjl przeprowadzil ' " -' j~ - r~^~— •*•———

JH pDkyijqcK eksperyment), ktory polegatl na przedtuzeniu o dodatkowa. kartk? (kolumny &~fo

gaiety} na ktorej zamiescit dodatek literacko-rozrywkowy2. Termin felieton^

pcchodzi od francuskiego fsuiHo, co cznacza l̂lsclf fsulilston natorniast to Yjj f *'

^ ,,kartka zfozona na czworo]'. Nazwa ma zwia_zek z faktem, iz 6w dodatek byt

oddzietony od gornej cz^sci tekstu typograficznq kreska. i funkcjonowat jako

odr^bna graficznie i redakcyjnie catosc3. Nazwa felieton dotyczyta zatem

pewnego fragmentu czasopisma, w ktory m znalezc sif mogty okreslone tresci.

Wkrotce pojawity si? autonomiczne teksty, ktore dalej funkcjonowaty w tej

odciftej kreska. przestrzeni gazety, ate juz same nazywane byfy felietonami.

Byly to przede wszystkimVrelacje z podrozy, opowiadania, recenzje, repertuar

teatrow, przeglqd mody, ogtoszenia . Stasinski5 wspomina, ze na pocza^tku XIX

16- J.CY5' wieku felietony byty statym dziatem wV ^azecie j?odzienne$ w ktorym

zamieszczano [dla rozrywki czytolnikowl wiadomosci kulturalne, podawane w

lekki sposob. Zapotrzebowanie na ten rodzaj tekstu roslo, poniewaz(w prasie

stawat si? powoli odczuwalny nadmiar informacjii Ponadto felieton, z racjiVwv^

swojego lekkiego, przyjemnego charakteru, przycia^at nowych czytelnikow.

Zacz^ta si? tez wkrotce zmieniac tematyka poruszana w felietonach - zaczajt

dominowac model mozaikowosci, co czynito [felietonf nieprzewidywalnym i H"

TO [pozwalalo czgstd[dawa)^wrazenie nowosci, zapobiegaja^c znudzeniu.lDawoto to

takzo wrazonie wolnosci, poniowa£j ^obor tematu byt dowolny i zalezny od T D

dabou autor* Felieton byt tez - jak pisze Stasinski - intryguja^cy przez to, ze tama*^/P

1 Mozdzonek A., Mistrzowie felietonu, Warszawa 1999, s. 5.2 Ibidem.3 For. Chudzihski E., Felieton. Geneza i ewolucja gaiunku, [w:] Dziermiharstwo i swiat met&aw, red. Bauer Z.,Chudzinski E., Krakow 2000, s. 197.4 For. Wojtak M., Gatunkiprasowe, Lublin 2004, s. 203. Wojtak pisze tu, ze forma i tematyka owczesnychfelietonow odbiegafy znacznie od dzisiaj znanych. Dzis zapewne tego typu teksty opatrzono by nagtowkiem,,Rozmaitosci".s Stasinski P., op.cit, s. 6.

linearnosc Iekturyt4- \Vymagat rozkladania ciacjow tekstowych zgodnie z

graficznymi sugestiami i ponownego ich skiadania na nowych,

kontekstualnych zasadach, w celu zrozumienia catosci. Felieton pozwalat takze /U-\MAAMA

zfamac instytucjonalnosc i sformalizowanie tekstow zamieszczanych w prasie.

Odci$cie felietonu kreskq sugerowaJoj, i tak byto w rzeczywistosci.J jego H

nieoficjalny charakter.

Rozwoj felietonistyki w Polsce MO

W Polsce, podobnie jak we Francji, stosowano termin felieton na

\ okreslenie zarowno roznych ,,drobiazgowf zamieszczonych pod kreska^ w

czasopismach, jak tez konkretnych tekstow, daja_cych sif wyodrf bnic sposrod

innych na podstawie specyficznych cech zewn^trznych i wewn^trznych6.

\ \-\ Z|l|)|igniew| Mitzner7 podaje, ze pierwsze teksty, maja.ce charakter

!>,,„,, V felietonow, ale niefwyst^pujace jeszcze pod ta nazwa ,̂ to utworyVkrasickiego i*V / vw v\(\ i PUVA/vfXAAA' vv^ .*• 1. • * ». * • «. ^ ^ •^

V>. T11 YlBohomoIca, drukowane na tamach ,,Monitoraf T(}1765-1784$ Te zartobliwe» u icaad

utvvory iqczyty w sobie tematykf rozryvvkcwa^ anegdoty i przeglqdy mod

paryskich. Podobne formy felietonowe znalazfy si? w ,,Kuznicyj', pismie z j "

Pl l-C^ '̂okresu Sejmu Wielkiego. W ,,Wiadomosciach Brukowych? l$Viln(ef 1816-1822|f-n^

zamieszczano teksty felietonowe, ktore dotyczyty juz nie tematow '

rozrywkowych, ale politycznych, obyczajowych, filozoficznych i oswiatowych8.

W potowie XIX wieku felieton byt juz znanym terminem. Zostat takze

stafym elementem prasy satyrycznej. Obecny byt w takich tytutach jak

,,Pszonka" na emigracji, ,,Wolne Zarty", ,,Mucha" i ,,Sowizdrzat" w

,,DSabet" w Krakowie9. Felietony o tsmatyce nlesatyrycznej zamieszczaty'wvA.AAA NAX.

R yX ,,Dziennik Literacki" (Wpdystawj Lozinski), ,,Dziennik Poznariski" (powiesci

- xkraszewskiego w odcinkach, felietony WJjadystawal Rabskiego i

Kozmiana), ,,Prawda", ,,Goniec Polski"10. Ten ostatni zastuguje na szczegolna^

uwag ,̂ jako ze w nim w 1851 roku cJypHanj Norwid opublikowai tekst pt. O J-j « kc

6 For. Chudzihski E., op.cit, s. 198.7 Mitzner Z., Felieton, [w:] Teoria ipraktyka dziennikarstwa, red. Golka B., Kafel M., Mitzner Z., Warszawa1964, s. 130.8 Ibidem, s. 131.9 TU;J~~ „ iii

XU1UV111, O. iJfi.

10 Chudzinski E., op.cit., s. 198.

felietonie felieton, w ktorym probowat charakteryzowac gatunek. Do waznych

pozycji naleza. takze: ,,Kurier Warszawski", ,,Niwa", ,,Kurier Codzienny" oraz

,,Tygodnik llustrowany", w ktorych przez 37 lat publikowat swoje kroniki

\-\> B^es4awjPrus114Kroniki PruaafferatyVpod uwag? aktualne tematy, ktore mogty HT^ L&Vone-

interesowac czytelnikow, a pisane byty lekkim, dowcipnym jezykiem,, Gatunek

uprawiany przez tego pisarza byt(formj|)bardzo zblizony^do tego, czym jest

dzisiejszy felieton. Nawet samVrus, wypracowawszy juz swqj warsztat, zawart

jego gtowne zatoienia w Uwsgsch nadpisaniem felietond*.

XX wiek to dalszy rozwoj polskiej felietonistyki. Na jego poczajtku

felietony zamieszczano przede wszystkim w ,,Liberum Veto" w Krakowie. WMAMM iwdwudziestoleciu mif dzywojennym felietony pisano w ,,Szczutku", ,,Cyruliku" i

w koricu w ,,Szpilkach", ktore rowniez przodowaty w satyrze w Polsce Ludowej. y

felietonylw Polsce Ludowej lodnalezc mozna takze w ,,Trybunie Ludu", ,,Zyciu ''-'

Warszawy", ,,Przekroju" i wielu innych.

u'M-V i 1<«W*«an«

mi^'^k.

11 Ibidem, s. 204.12 Ibidem.