1

Europese regelgeving en duurzaamheid.

Ir. Chris Hamansvoor

PROBUS – Nunhem (Leudal & Thornerkwartier)

06-11-2014

2

INTRODUCTIE DUURZAAMHEID , REGELGEVING EN NORMEN VOOR DE BEPALING VAN DUURZAAMHEIDSPRESTATIES IN DE BOUWKOLOM

Europese regelgeving en duurzaamheid.

3

Mijn presentatie: Regelgeving en Duurzaamheid

• Duurzaamheid

• Het begrip “duurzaamheid”

• 3 belangrijke jaartallen: 1972 – 1987 – 2009

• Duurzaamheid kent geen grenzen

• EU regelgeving m.b.t. duurzaamheid

• Niet “groen”, maar “facts and figures”; noodzakelijke normen

• Ik ga u niet vertellen hoe je nu die duurzaamheid berekent

(daarvoor heb ik een hele dag nodig !)

Iets over

4

Duurzaam – Duurzaamheid ……. in Nederland komen we woorden tekort …..!

SUSTAIN-OBESE

5

Duurzaam: in Nederland komen we woorden tekort …..!

• Engelstalig:– Sustainable– Durable

• Duits:– Nachhaltig– Dauerhaft

• Spaans:– Sostenido– Permanente

• Frans:– Durable– Durable

• Nederlands:– Duurzaam– Duurzaam

veel begripsverwarring en

moeilijke interpretaties

Opmerking: en als je dan betreffende normen of regelgeving moet gaan vertalen, zul je moeten uitwijken naar omschrijvingen.

Welke weerstand - hoe lang?

Minimale impact

6

Duurzaamheid: complex begrip – vaak veel te moeilijk gemaakt

• Verworden tot “CONTAINER”- woord• Wat van belang is in Finland,

is niet zondermeer van belang in Spanje geografische verschillen– Klimaatomstandigheden– Sociaalgedrag samenleving – levenswijze - gebruik gebouw– Andere bouwtechnieken

• Globale en lokale impact (broeikaseffect v.s. uitputting grondstoffen (grind/zand Midden-Limburg))

• Verschillende belangen en prioriteiten:– regelgever, investeerder, projectontwikkelaar, bank, verzekeringsmij, bedrijf, woningcorporatie, privé

woningeigenaar, huurder, ….

Beleid – Marketing – Profilering:keuze en prioriteit van duurzaamheids-aspekten resp. indikatoren

Publiek

Privaat

7

Wat bedoelen we met “duurzaamheid”

• Wat is voor u de betekenis van “duurzaamheid”?

• Is de inhoud / betekenis voor u door de jaren heen veranderd?

• Wanneer kreeg dat begrip “duurzaamheid” vorm en inhoud?

8

1972: DE GRENZEN AAN DE GROEI

De Club van Rome, particuliere stichting die in april 1968 werd opgericht door Europese wetenschappers, om hun bezorgdheid over de toekomst van de wereld voor het voetlicht te brengen.In De grenzen aan de groei wordt een verband gelegd tussen economische groei en de gevolgen hiervan voor het milieu. Het rapport gaf een prognose van het grondstof- en voedselverbruik in de wereld voor de komende jaren.

De impact van het rapport werd in 1973 duidelijk door de oliecrisis (t.g.v. de boycott van de Arabische landen na Israel’s overwinning in de Jom Kimpoer oorlog)

afhankelijkheid & schaarste

9

Duurzaamheid - Sustainability

1987 : Brundtland Commissie (Gro Harlem Brundtland, No)definieerde duurzame ontwikkeling als :• Een ontwikkeling die voorziet in de behoeften van de huidige

generaties zonder aantasting van het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien. – steunt sterke economische en sociale ontwikkeling, met name voor mensen

met een lage levensstandaard. – onderstreept het belang van de bescherming van de natuurlijke hulpbronnen

en het milieu– economische en sociaal welzijn kan niet verbeterd worden met maatregelen

die het milieu schade toebrengen. – Intergenerationele solidariteit is van cruciaal belang: alle ontwikkeling moet

rekening worden gehouden met de impact op de mogelijkheden voor toekomstige generaties.

• Environmental, economic and social well-being for today and tomorrow

milieu aspekten

sociale aspekten

economische aspekten

Sustainability is NOT achieved by piling up “green products” to a building

10

Duurzaamheid heeft daarmee 3 dimensies

ECO SOC ECON

Duurzaamheid

Planet

People

ProfitProsperity

11

nodig om financieel-economische (profit),sociaal-culturele (people) en ecologische (planet) voorraadgrootheden goed en in onderlinge balans te beheren

wat wel en niet duurzaam heet is uiteindelijk afhankelijk is van een maatschappelijk oordeel. Het gaat immers om de kwaliteit van de samenleving.

de verschillende dimensies van duurzaamheid hebben, mede door de technologische ontwikkeling, elk hun eigen dynamiek.

een voortdurende evenwichtsoefening

Bron: SER-n.a.v. Verdrag van Lissabon

12

2009: Verdrag van Lissabon (in werking 1-12-2009)

• Economische, sociale en territorial samenhang – art 174

• Milieubeleid – art 191

• Energiebeleid – art 194

• Verder veel bestuurlijke zaken

13

Milieubescherming in het Verdrag van Lissabon (in werking 1-12-2009)

Artikel 191 (lid 1) van het Verdrag van Lissabon bepaalt dat het EU-beleid op milieugebied gericht is op de volgende doelstellingen:• behoud, bescherming en verbetering van de kwaliteit van het milieu;• bescherming van de gezondheid van de mens;• behoedzaam en rationeel gebruik van natuurlijke hulpbronnen;• het bevorderen op internationaal vlak van maatregelen om het hoofd te bieden aan

regionale of mondiale milieuproblemen, en in het bijzonder de bestrijding van klimaatverandering.

Lid 2 maakt duidelijk dat de EU bij het streven naar een hoog beschermingsniveau rekening houdt met de uiteenlopende situaties in de verschillende regio’s van de Gemeenschap en haar beleid baseert op de volgende beginselen:• voorzorg, • preventief handelen,• voorrang voor bronbeleid en • ‘de vervuiler betaalt’.

Zo dadelijk: hoe zich dat openbaart in NL en in de praktijk

14

“Sustainable use of resources is a global issue – a global discussion”

Duurzaam gebruik van grondstoffen is een wereld-vraagstuk – een “mondiaal” belang:over een groeiende welvaartskloof, over sociale stabiliteit, over oorlog en vrede, ……

Meer dan een europese discussie over EU regelgeving

Duurzaam gebruik van natuurlijke grondstoffen

Beyond the Earth Limits

In 2008 humanity usesthe equivalent of 1.5planets.

Moderate UN scenariossuggest that if currentpopulation andconsumption trendscontinue, by the 2030s,we will need theequivalent of twoEarths.

We have only one!

Source: Global Footprint Network, 2012

TODAY

16

Energiebeleid in het Verdrag van Lissabon (in werking 1-12-2009)

Artikel 194 (lid 1) van het Verdrag van Lissabon plaatst het gemeenschappelijke energiebeleid in het kader van de werking van de interne markt en van milieubescherming.Daarbij zijn de volgende doelstellingen geformuleerd:• het waarborgen van de werking van de energiemarkt;• het waarborgen van de continuïteit van de energievoorziening;• het stimuleren van de energie-efficiëntie, energiebesparing en de

ontwikkeling van nieuwe en duurzame energie;• het bevorderen van de interconnectie van energienetwerken.

Zo dadelijk: hoe zich dat openbaart in NL en in de praktijk

17

En wat gebeurde er vervolgens?

• EU Raad – Parlement – Commissie (EC): “doe wat; we moeten duurzaam worden”.

• EC-Directoraten (de “ministeries”): aan de slag

– DG Energy– DG Enterprise and Industry– DG Environment– DG Health– …..

• Na de rapporten en “inspraak” van “stakeholders”, volgen :

Big Business voor adviseurs en consultants

(die het ook moeten leren)en …. lobbyïsten

ter kennisname

1 op 1 implementatie in nationale regelgeving

wat heb je er mee gedaan? en hoe?

1. White Papers2. Communication Papers3. Directives4. Regulations

.. zou je toch iets mee moeten doen …

are EU-Member States moving in the same direction?

Sustainability

OVER WELKE DUURZAAMHEID HEBBEN WE HET?

Duurzaamheid kent nauwelijks grenzen

20

CSR

SOC

ENV

ECON OHSINFRA

SpatialPlanning

?

Culturalheritage?

21

CSR

SOC

ENV

ECON OHSINFRA

SpatialPlanning

22

SOC

ENV

ECON

23

CSR

SOC

ENV

ECON

OHS

INFRA

SpatialPlanning

voor gebouwen en civiele werken

24

VOOR BOUWPRODUKTEN EN BEBOUWDE OMGEVING

EU regelgeving m.b.t. duurzaamheid

25

Voor we verder gaan, nog wat …

• We kijken naar “de bouwsector” en “de bebouwde omgeving”

• EU - Europese Unie - een gemeenschappelijke markt– voor goederen en diensten– geen (technische) handelsbarrières

• Duits staal• Belgisch cement• Frans zand en grind• Italiaanse vloertegels• ……….

in deze presentatie

dat vereist regelgeving:• welke prestatie declareren?• hoe gemeten?• kwaliteit, constante prestatie?• controle?• hoe communiceren?

Principle procedures

demanding

PRODUCTS

27

Daarvoor geeft de EU de bouwproductenverordening de CPR: Regulation (EU) 305/2001

• De EU stelt regels voor de noodzakelijke “common language” op produkten

• De EU vraagt de lidstaten - ter bescherming van haar burgers –

of bouwwerken aan 7 Fundamentele Eisen voldoen.

(Basic Requirement for Construction Works)

• De lidstaten bepalen op basis van die 7 BRCW’s:

– aan welke prestatie-eisen het bouwwerk moet voldoen

– welke produkt-informatie daarvoor vereist is, en

– (afhankelijke van de nationale systematiek) de hoogte van de produktprestatie

28

Daarvoor geeft de EU de bouwproductenverordening de CPR: Regulation (EU) 305/2001

• De EU stelt regels voor de noodzakelijke “common language” op produkten

• De EU vraagt de lidstaten - ter bescherming van haar burgers –

of bouwwerken aan 7 Fundamentele Eisen voldoen.

(Basic Requirement for Construction Works)

• De lidstaten bepalen op basis van die 7 BRCW’s:

– aan welke prestatie-eisen het bouwwerk moet voldoen

– welke produkt-informatie daarvoor vereist is, en

– (afhankelijke van de nationale systematiek) de hoogte van de produktprestatie

29

7 Fundamentele Eisen aan bouwwerken

1. Mechanische weerstand en stabiliteit

2. Brandveiligheid

3. Hygiëne, gezondheid en milieu

4. Veiligheid en toegankelijkheid bij gebruik

5. Bescherming tegen geluidshinder

6. Energiebesparing en warmtebehoud

7. Duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen

30

2 voorbeelden uit die 7 Fundamentele Eisen aan bouwwerken

6. Energiebesparing en warmtebehoud – Het bouwwerk en de verwarmings-, koel-, verlichtings- en ventilatie-installaties ervan

moeten zodanig worden ontworpen en uitgevoerd dat, rekening gehouden met de gebruikers en de lokale klimaatomstandigheden, een gering energieverbruik voldoende is. Het bouwwerk moet voorts energie-efficiënt zijn, en tijdens de volledige duur van de bouw en ook bij de sloop moet zo weinig mogelijk energie worden gebruikt.

7. Duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen.Het bouwwerk moet zodanig worden ontworpen, uitgevoerd en gesloopt dat duurzaam gebruik wordt gemaakt van natuurlijke hulpbronnen en met name het volgende wordt gewaarborgd: a) het hergebruik of de recycleerbaarheid van het bouwwerk en de materialen en delen ervan

na de sloop; b) de duurzaamheid van het bouwwerk; c) het gebruik van milieuvriendelijke grondstoffen en secundaire materialen in het bouwwerk.

Hoe gering? Die prestatie-eis stelt de lidstaat

Hoe efficiënt? Welke apparatuur? Dat bepaalt de lidstaat

“de meest duurzame energie is

bespaarde energie”

EAD

ProductStandards

hEN

ProductStandards

Informatie op basis van die “common language”

demanding

DoP

?Vlgs.CPR

32

Meer EU “instrumenten” regels m.b.t. duurzaamheid

• Energy Performance Directive for Buildings (EPBD)• Energy Efficiency Regulation• Waste Framework Directive• EcoDesign Directive voor:

– “energy using products”– “energy related products”

• Ecolabel Directive voor– produkten– gebouwen

• EnergyLabel Regulation• Green Public Procurement Communication• Communication on Resource Efficiency in the Building Sector• en meer ………………..

ETAhEN

Industry: consistent and coherent & single assessment

BWR 1

BWR 2

BWR 3

BWR 4

BWR 5

BWR 6

BWR 7

Indicators................................................................

Indicators................................................................

Indicators................................

Indicators................................

Indicators................................

Indicators................................

Indicators................................................................

Indicators................................................................

CPRHarmonised information EN

method

TC 351

EN 15804

TC 350

Indicators................................................................

34

DUURZAAMHEID – REGELGEVING - NORMERING• DUURZAAMHEID zelf laat zich niet normeren

maar

• REGELGEVING en COMMUNICATIE

vereisen een uniforme meetmethode, een Europese NORM, om aan te refereren

• PRIVATE INSTRUMENTEN hebben zo’n uniforme meetmethode en communicatie nodig

ECO SOC ECONDuurzaamheid

Een stelsel van normen, die de REGELGEVING en de MARKT kunnen bedienen met ASPEKTEN en INDIKATOREN,waarmee de prestaties op de 3 dimensies van DUURZAAMHEID vastgelegd kunnen worden

Publiek

Privaat

35

NIET “GROEN”, MAAR “FACTS AND FIGURES”

Wat normeren we dan?

en waarom?

36

« Ik heb het meest milieu-vriendelijke produkt » …

Maar hoe zit het dan met …

• Pesticiden? Landgebruik? Levensduur?

• Transport naar de recycling? En de

milieu-impact van die recycling dan?

• En die andere milieu-impact dan?

• En de funktionele en technische

prestatie?

• Slecht gebouw ontwerp?• Transparency?• Burden shifting?• Greenwashing?• Freeriders?• Verwarring?

Want mijn produkt ..

• Is gemaakt van natuurlijke materialen

• Bestaat voor 20 % uit gerecycelde

materialen

• Heeft een zeer geringe carbon footprint

• Heeft in totaal een zeer lage

milieubelasting

• Is milieuvriendelijk ………..!?

37

Niet “groen”, maar “facts and figures”normen om te “meten” en te “communiceren”

Vooral in de bouwsector:Bouwproducten zijn intermediaire produkten: geen eindprodukten

Dwz: communicatie van gegevens in de bouwkolom

EPD

Affiliates

Members

CEN & CENELEC

33 Leden (28 EU Lidstaten + 3 EFTA landen + 2 kandidaat landen)

Affiliates (17 CEN, 14 CLC)

More than 400 TCs

20.000 published documents

39

16627

40

Milieu indicatoren: EN15978 – EN15804Output flows

EN 15978 & 15804

Components for re-use (kg)

Materials for recycling (kg)

Materials for energy recovery(not being waste incineration) (kg)

Exported energy for each energy carrier (MJ)

Environmental impact from LCA-EN 15978 & 15804

Global Warming Potential (GWP)

Ozon Depletion Potential (ODP)

Acidification (AP)

Eutrofication (NP)

Summer smog (POCP)

Depletion of resources– non fossil (ADP)– fossil (MJ)

Resource useEN 15978 & 15804

Use of renewable primary energy excluding energyresources used as raw material (MJ)

Use of renewable primary energy resources used as raw material(MJ)

Total renewable (MJ)

Use of non-renewable primary energy excluding primary energy resources used as raw material (MJ)

Use of non-renewable primary energy resources used as raw material(MJ)

Total non renewable (MJ)

Use of secondary material (kg)

Use of renewable secondary fuels (MJ)

Use of non-renewable secondary fuels (MJ)

Net use of fresh water (m3)

ECO

22 indicatoren om milieuaspecten te kwantificeren

41

EN16309

SOC

Sociale aspekten van duurzaamheid van het gebouw(impact op de gebruiker)

42

gebouw gerelateerde aspecten van het gebouw

43

gebruiker- en control systeem-gerelateerde aspecten relevant voor de “bediening” van het gebouw

44

Tot zover ……..

Wilt u meer weten over hoe we die duurzaamheid kwantificeren?

Kijk op:

http://www.slideshare.net/chrishamans-esc/

45

esc@hamans.comwww.hamans.com