kpss 2021 Öncesi... · 2020. 12. 10. · aktivasyon kodu ile aktif ettiğiniz video dersler 31...

ÖABT

OKUL ÖNCESİÖĞRETMENLİĞİ

ALAN BİLGİSİ - ALAN EĞİTİMİ

KONU ANLATIMLI

VİDEO DERSLERÜCRETSİZDİR.

Uygulamasını indir

VİDEO DERSLERİ HEMEN İZLELütfen detaylı bilgi için ön sözü okuyunuz.

6475

KPSS 2021

Komisyon

ÖABT Okul Öncesi Öğretmenliği Konu Anlatımlı

ISBN 978-0-2020-0050-3

Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

© Pegem Akademi

Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. A.Ş.’ye aittir. Anılan

kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi,

manyetik kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. Bu kitap, T.C. Kültür

ve Turizm Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında

yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz.

Pegem Akademi Yayıncılık, 1998 yılından bugüne uluslararası düzeyde düzenli faaliyet yürüten

uluslararası akademik bir yayınevidir. Yayımladığı kitaplar; Yükseköğretim Kurulunca tanınan yük-

seköğretim kurumlarının kataloglarında yer almaktadır. Dünyadaki en büyük çevrimiçi kamu erişim

kataloğu olan WorldCat ve ayrıca Türkiye’de kurulan Turcademy.com tarafından yayınları taran-

maktadır, indekslenmektedir. Aynı alanda farklı yazarlara ait 1000’in üzerinde yayını bulunmaktadır.

Pegem Akademi Yayınları ile ilgili detaylı bilgilere http://pegem.net adresinden ulaşılabilmektedir.

7. Baskı: Aralık 2020, Ankara

Proje-Yayın: Ümit DilaverDizgi-Grafik Tasarım: Gamze Şahin Oral

Kapak Tasarımı: Pegem Akademi

Baskı: Vadi Grup Basım A.Ş.İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No: 105

Yenimahalle/ANKARATel: (0312) 394 55 91

Yayıncı Sertifika No: 36306Matbaa Sertifika No: 49180

İletişim–––––––––––––––––––––––––––––––––––––

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay/ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08

Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60İnternet: www.pegem.netE-ileti: [email protected]

WhatsApp Hattı: 0538 594 92 40

ÖN SÖZ

Değerli Okuyucularımız,

Bu kitap, Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Okul Öncesi Öğretmenliği Alan Bilgisi Testi kapsamındaki

soruları çözmek için gerekli bilgi, beceri ve teknikleri edinme ve geliştirme sürecinde siz değerli

okuyucularımıza kılavuz olarak hazırlanmıştır.

Kitabın hazırlanış sürecinde, sınav kapsamındaki temel alanlarda kapsamlı alanyazın taraması yapılmış,

bu kitabın gerek ÖABT’de gerekse gelecekteki meslek hayatınızda ihtiyacınızı maksimum derecede

karşılayacak bir başucu kitabı niteliğinde olması hedeflenmiştir.

Detaylı, güncel ve anlaşılır bir dilde yazılan konu anlatımları, çıkmış sorular ve detaylı açıklamalarıyla

desteklenmiş, her ünite içeriği ÖSYM formatına uygun, çözümlü test sorularıyla pekiştirilmiştir.

Yoğun bir araştırma ve çalışma sürecinde hazırlanmış olan bu kitapla ilgili görüş ve önerilerinizi pegem@

pegem.net adresini kullanarak ya da 0538 594 92 40 numaralı telefona WhatsApp üzerinden iletmeniz

yeterli olacaktır.

Geleceğimizi güvenle emanet ettiğimiz siz değerli öğretmenlerimizin hizmet öncesi ve hizmet içi

eğitimlerine katkıda bulunabilmek ümidiyle...

Başarılar...

QR kodlar ile ilgili bilgiler bir sonraki sayfada yer almaktadır.

5. AdımQR Kod Okutma

Sağ tarafta bulunan QR kodu okutarak kitabınızla ilgili videolara kısayoldan erişebilirsiniz.

Aktivasyonunu yapmış olduğunuz kitabınızı

“Aktif Kitaplar” sekmesinden görüntüleyebilir ve

videolarınızı izlemeye başlayabilirsiniz.

4. AdımAktif

Kitaplar

Aktivasyon Kodu kitabınızın ilk sayfasında yer almaktadır.Aktivasyon Kodu ile aktif ettiğiniz video dersler 31 Ağustos 2021 tarihine kadar geçerlidir.

Pegem Kampüs Uygulamasını Kullanabilmeniz İçinAşağıdaki Adımları Takip Ediniz:

Pegem Kampüs Web Sitesi Üzerinden VideolarınızaErişebilmek İçin Aşağıdaki Adımları Takip Ediniz:

Mevcut tarayıcınıza pegemkampus.com yazarak web sitemiz üzerinden erişim sağlayabilirsiniz.

Pegem Kampüs üyeliğiniz yoksa “Kayıt Ol” butonuna tıkladıktan sonra formu doldurarak üyelik işlemlerinizi gerçekleştirebilirsiniz.

Üyelik bilgileriniz ile giriş yaptıktan sonra sağ üst köşede yer alan “ad-soyad” bilgilerinize tıklayarak “aktivasyonlarım” sekmesinden kitabınız ile birlikte size iletilen aktivasyon kodu ile aktivasyon işlemlerini yapabilirsiniz.

Aktivasyon işleminizi tamamladıktan sonra video derslerinizi aynı menü üzerinde yer alan “Aldığım Eğitimler” sekmesinden görüntüleyebilirsiniz.

1

2

3

4

Üye girişi yaptıktan sonra açılan pencerede sağ altta bulunan aktivasyon menüsünden kitabınız ile birlikte size iletilen aktivasyon kodu ile aktivasyon işlemlerini yapabilirsiniz.

3. AdımAktivasyon

Uygulamamızı

mağazalarından “Pegem Kampüs”yazarak indirebilirsiniz.

1. AdımUygulama

İndirme

2. AdımÜyelik

Üyelik ekranına erişebilmek için;“Hesabın yok mu? Hemen Üye Ol” butonuna tıklayarak, üyelik formunu

eksiksiz doldurduktan sonrauygulamayı kullanmaya

başlayabilirsiniz.

Pegem Kampüs WhatsApp Destek Hattı0543 741 26 25

v

İÇİNDEKİLER

ALAN BİLGİSİ1. BÖLÜM: OKUL ÖNCESİ EĞİTİME GİRİŞ

Okul Öncesi Eğitim ................................................................................................. 3

Okul Öncesi Eğitimin Tanımı �� 3

Türk Millî Eğitiminin Genel Amaçları �� 3

Okul Öncesi Eğitimin Amaçları �� 4

Okul Öncesi Eğitimin Temel İlkeleri �� 6

Okul Öncesi Eğitimin Önemi ��7

Türkiye’de Okul Öncesi Eğitimin Gelişimi .........................................................7

Cumhuriyet Öncesi Dönem'de Okul Öncesi Eğitim ��7

Cumhuriyet Dönemi'nde Okul Öncesi Eğitim �� 8

Dünyada Okul Öncesi Eğitimin Gelişimi ........................................................... 8

Comenius (1592-1670) �� 8

John Locke (1632-1704) �� 8

Jean-Jacques Rousseau (1712-1778)�� 8

Johann Pestalozzi (1746-1827) �� 9

Friedrich Froebel (1782-1852) �� 9

Owen (1771-1858) �� 9

Dewey (1859-1952) �� 9

Maria Montessori (1870-1952) ��10

Okul Öncesi Çocuğun İhtiyaçları .......................................................................10

Ülkemizde Uygulanan Okul Öncesi Eğitim Programları ..............................11

Türkiye'de Okul Öncesi Kurumları ....................................................................12

Okul Öncesi Eğitim Ortamları ............................................................................13

Temel Çevresel Nitelikler ��13

Sınıf Ortamının Düzenlenmesi ��13

İç ve Dış Mekânlarda Güvenliğin Planlanması ��14

Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında Öğretmenler ve Personel ...................15

Öğretmen ��15

Okul Öncesinde Yönetici ��16

Okul Öncesi Kurumlarda Görevli Diğer Personel ��16

Çözümlü Test .......................................................................................................... 17

Cevaplı Test ............................................................................................................ 22

2. BÖLÜM: İNSAN ANATOMİSİ VE FİZYOLOJİSİAnatomiye Giriş .................................................................................................... 25

Canlıların Ortak Özellikleri �� 25

Vücut Bölgeleri �� 25

Vücut Boşlukları �� 25

Vücudumuzdaki Temel Birimler ....................................................................... 26

Karbonhidratlar ��26

Lipitler �� 27

Proteinler �� 27

Enzimler �� 27

Vitaminler �� 27

Nükleik Asitler �� 27

Hücre ��28

Destek ve Hareket Sistemi ................................................................................ 34

İnsanda Destek ve Hareket �� 34

Kemik Dokunun Yapısını Etkileyen Faktörler �� 35

Kıkırdak Doku ve Çeşitleri �� 37

Eklemler ve Çeşitleri ��38

Kas Doku ve Çeşitleri ��38

İskelet Kasının Kasılma Mekanizması ��39

Kas Kasılmasının Kimyasal Olarak Açıklanması ��39

Kas-İskelet İlişkisi ��39

Deri ........................................................................................................................... 39

Sinir Sistemi (Systema Nervosum) .................................................................40

Merkezî Sinir Sistemi ��41

Çevresel (Periferik) Sinir Sistemi �� 43

Duyu Organları (Organa Sensuum; Aesthesiologia) ................................... 44

Endokrin Sistem ................................................................................................... 46

Salgı Bezleri ��46

Dolaşım Sistemi (Kardiovasküler Sistem) .....................................................48

Kalp (Kor) ��48

Kan Damarları ��49

Kan Dolaşımı ��50

Lenf Dolaşımı ��51

Kan Doku �� 52

Bağışıklık �� 53

Solunum Sistemi (Systema Respiratorium) ................................................. 54

Soluk Alıp Verme Mekanizması �� 55

Sindirim Sistemi (Systema Digestorium) ...................................................... 56

Sindirim Sistemi Organları �� 56

Sindirime Yardımcı Organlar �� 56

Besinlerin Sindirimi �� 57

Sindirilen Besinlerin Emilmesi��58

Boşaltım Sistemi (Organa Uropoetica) .......................................................... 58

Üreme Sistemi (Organa Genitalia) .................................................................. 59

Menstrual Döngü �� 59

Menstruasyon Döngüsünün Hormonal Kontrolü ��60

Çözümlü Test ..........................................................................................................61

Cevaplı Test ............................................................................................................ 65

3. BÖLÜM: PSİKOLOJİPsikoloji .................................................................................................................. 67

Psikolojinin Amaçları ......................................................................................... 67

Psikolojide Ekoller ve Yaklaşımlar ................................................................... 67

Psikolojinin Tanımı �� 67

Tarihsel Süreç �� 67

Yapısalcılık �� 67

Fonksiyonalizm (İşlevselcilik) ��68

Davranışçı Yaklaşım ��68

Psikanalitik Yaklaşım ��68

Gestalt Yaklaşımı ��68

vi

İÇİNDEKİLER

İnsancıl (Hümanistik) Yaklaşım ��69

Bilişsel (Kognitif) Yaklaşım ��69

Biyolojik Yaklaşım ��69

Ekolojik Yaklaşım �� 70

Psikolojinin Alt Dalları ......................................................................................... 70

Genel Psikoloji �� 70

Deneysel Psikoloji �� 70

Gelişimsel Psikoloji �� 70

Fizyolojik Psikoloji �� 70

Kişilik Psikolojisi �� 70

Sosyal Psikoloji �� 71

Bilişsel Psikoloji �� 71

Klinik ve Danışmanlık Psikolojisi �� 71

Okul ve Eğitim Psikolojisi �� 71

Endüstri Psikolojisi �� 71

Adalet Psikolojisi �� 71

Çevre Psikolojisi �� 71

Sağlık Psikolojisi �� 71

Spor Psikolojisi�� 72

Din Psikolojisi �� 72

Psikopatoloji �� 72

Psikoformoloji �� 72

Psikometri �� 72

Psikolojide Araştırma Yöntemleri ....................................................................72

Deneysel Yöntemler �� 72

İstatistiksel Yöntemler �� 73

Deney ve Test Dışı Yöntemler �� 73

Araştırma Desenleri ��74

Davranışın Biyolojik Temelleri ...........................................................................75

A) Nöronlar ��76

B) Sinir Sistemi ��77

C) Endokrinal (Hormonal) Sistem �� 79

Duyum ve Algılama .............................................................................................. 79

Alıcılar �� 79

Uyarıcı Eşikleri ��80

Duyusal Uyum ��80

Birincil Duyular ��80

Fizyolojik Açıdan İşitme ��81

İkincil Duyular ��81

Algı............................................................................................................................ 82

Algı Süreçleri ��82

Karmaşık Algı Süreçleri ��82

Zekâ Gelişimi ve Kuramları ................................................................................85

Faktöryel Yaklaşım ��86

Bileşenler Yaklaşımı ��86

Modern Zekâ Yaklaşımları ................................................................................. 87

a) Çoklu Zekâ Teorisi �� 87

b) Duygusal Zekâ �� 87

Güdülenme (Motivasyon) ...................................................................................89

Kişilik .......................................................................................................................90

Kalıtsal Faktörler ��90

Sosyo-Kültürel Faktörler ��91

Aile Faktörü ��91

Kişilik Kuramları ....................................................................................................91

Sigmund Freud ve Psikanalitik Yaklaşım ��91

Carl Gustav Jung ve Analitik Kuram��91

Alfred Adler ve Bireysel Psikoloji Kuramı ��91

Erich Fromm ve Hümanistik Kişilik Kuramı ��92

Karen Horney ve Bütüncül Kişilik Kuramı ��92

Harry Stack Sullivan’ın Kişilik Teorisi ��93

Kişiliğin İşleyiş Biçimi ��94

Hans Jürgen Eysenck ve Faktör Kuramı ��94

Beş Faktör Kişilik Kuramı ��94

Sosyal Psikoloji ..................................................................................................... 95

Çözümlü Test .........................................................................................................96

Cevaplı Test ........................................................................................................... 101

4. BÖLÜM: ANNE-ÇOCUK SAĞLIĞI VE İLK YARDIMAnne - Çocuk Sağlığının Önemi ...................................................................... 105

Ülkemizdeki Durum �� 106

Kadın Sağlığı .........................................................................................................107

Genital Sistem ve Döllenme ��107

Gebelik �� 108

Düşükler �� 111

Doğum ..................................................................................................................... 111

Lohusalık (Puerperium) ..................................................................................... 112

Emzirme ve Lastasyon ...................................................................................... 112

Aile Planlaması .................................................................................................... 113

Doğum Kontrol Yöntemleri ............................................................................... 114

Çocuk Sağlığı .........................................................................................................117

Büyüme ve Gelişme ��117

Çocukluk Dönemleri ��117

Büyüme ve Gelişimi Etkileyen Faktörler �� 118

Büyüme ve Gelişmenin Değerlendirilmesi �� 118

0-6 Yaş Arası Çocuklarda Görülen Hastalıklar �� 121

Solunum Yolu Enfeksiyonları �� 121

Sindirim Sistemi Hastalıkları ��122

Çocukluk Çağında Sık Görülen Döküntülü Viral Hastalıklar��122

Çocuklarda Bağışıklama ��125

Çocuklarda Temel İlk Yardım Uygulamaları .................................................126

İlk Yardım Nedir? ��126

İlk Yardım Temel Uygulamaları ��126

Temel Yaşam Desteği (Solunum ve Kalp Durması) ��126

Solunum Yolu Tıkanıklıklarında İlk Yardım ��127

Bilinç Bozukluklarında İlk Yardım ��127

Göze, Kulağa, Buruna Yabancı Cisim Kaçması �� 128

vii

İÇİNDEKİLER

Zehirlenmelerde İlk Yardım �� 128

Kırık Çıkık ve Burkulmalarda İlk Yardım��129

Yaralanmalarda İlk Yardım �� 130

Kanamalarda İlk Yardım �� 130

Yanıklarda İlk Yardım �� 131

Sıcak Çarpmasında İlk Yardım �� 131

Donmalarda İlk Yardım �� 131

Hayvan Isırıkları ve Böcek Sokmalarında İlk Yardım ��132

Diğer Acil Durumlarda İlk Yardım ��132

Hasta/Yaralı Taşırken Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar��133

İlk Yardım Çantasında Bulunması Gerekli Öncelikli Malzemeler ��134

Çocuklarda Oyun Yaralanmaları .....................................................................134

0-1 Yaş Arası Dönemde ��134

Bir Yaş Sonrası ��134

Çocuk ve Gençlerde Görülen Spor Yaralanmaları ......................................135

Sağlıklı Çocuklarda Yaş Gruplarına Göre Aktiviteler ��135

Çocuk ve Gençlerde Görülen Spor Sakatlıkları ...........................................136

Spor Yaralanmaları Nelerdir? �� 136

Spor Yaralanmalarının Tedavisinde Genel Yaklaşımlar ............................136

Spor Yaralanmalarının Tedavisi �� 136

Çözümlü Test ........................................................................................................ 137

Cevaplı Test ...........................................................................................................143

5. BÖLÜM: ANNE-ÇOCUK BESLENMESİAnne ve Çocuk Beslenmesi ..............................................................................146

Anne-Çocuk Beslenmesi Programının Amaçları Nelerdir? �� 146

Anne-Çocuk Beslenmesinin Önemi ................................................................146

Besin Ögesi �� 146

Sağlıklı Beslenme Piramidi �� 149

Besin Grupları �� 150

Ek Besin Grubu ��153

Besin Hazırlamada Temizlik ve Sağlık Kuralları ��154

Hamilelik Döneminde Beslenme ��155

Emziklilik (Süt Verme = Laktasyon) Döneminde Beslenme �� 157

Bebeklik Döneminde Beslenme ��159

Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Beslenmesi (1-6 yaş arası) �� 160

Okul Çağı Döneminde Olan Çocukların Beslenmesi (7-12 yaş arası)� �� 161

Çözümlü Test ........................................................................................................162

Cevaplı Test ...........................................................................................................166

6. BÖLÜM: ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE GELİŞİM - IPiaget’ye Göre Bilişsel Gelişim ....................................................................... 168

Zihinsel Gelişimi Etkileyen Faktörler �� 168

Piaget’nin Temel Kavramları �� 168

Bilişsel Gelişim Evreleri �� 169

Somut İşlemler Evresi (7-11) �� 176

Soyut İşlemler Evresi (11-18) �� 177

Piaget’nin Bilim Dünyasına Katkıları �� 177

Piaget’nin Eleştirilen Görüşleri ��178

Vygotsky’nin Sosyo-Kültürel Kuramı .............................................................178

Kültür ve Düşünce ��178

Dil ve Düşünce ��178

Sosyal Etkileşim ve Düşünce ��179

Vygotsky Eleştirisi ��179

Bruner'in Bilişsel Gelişim Kuramı .................................................................. 180

Okul Öncesi Dönemde Bilişsel Yeterlilikler ................................................ 180

0-6 Ay �� 180

6-12 Ay �� 180

12-24 Ay �� 180

24-36 Ay �� 180

36-48 Ay �� 180

48-60 Ay �� 181

60-72 Ay �� 181

Dil Gelişimi............................................................................................................. 181

Dil Gelişimi Kuramları �� 181

Dil Gelişimini Etkileyen Faktörler �� 182

Dili Oluşturan Sistemler �� 183

Dil Becerileri .........................................................................................................184

Alıcı Dil Becerisi �� 184

İfade Edici Dil Becerisi �� 184

Dil Gelişim Dönemleri .........................................................................................185

Konuşma Öncesi Dönem �� 185

Konuşma Dönemi �� 186

Dilin Nörolojik Temelleri ��187

İki Dillilik ��187

Çözümlü Test ....................................................................................................... 188

Cevaplı Test ...........................................................................................................193

7. BÖLÜM: ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE GELİŞİM - IISosyal Gelişim ......................................................................................................195

Sosyal Gelişim ile ilgili Kavramlar ��195

Bağlanma ��195

Benlik �� 196

Sosyal Gelişimde İlişkiler �� 199

viii

İÇİNDEKİLER

Okul Öncesi Dönemde Sosyal Gelişim .........................................................200

Duygusal Gelişim �� 201

Kişilik Gelişimi ��203

Çatışma Biçimleri ��205

Erikson ve Psikososyal Gelişim Kuramı �� 208

Ahlak Gelişimi ��209

Cinsel Gelişim ��212

Çözümlü Test ........................................................................................................215

Cevaplı Test ..........................................................................................................220

8. BÖLÜM: YARATICILIK VE GELİŞTİRİLMESİYaratıcılık Kavramı ............................................................................................. 222

Yaratıcılık Sürecinin Aşamaları ��222

Yaratıcılığa Ait Zihinsel Süreçler ��223

Yaratıcılığın Boyutları ��223

Yaratıcı Düşünceye İlişkin Kuramsal Yaklaşımlar ..................................... 224

Psikanalitik Yaklaşım �� 224

İnsancıl Yaklaşım�� 224

Çağrışım Yaklaşımı ��225

Gestalt Yaklaşımı ��226

Bilişsel - Gelişimsel Kuramlar ��226

Faktöriyalist Yaklaşım �� 227

Algısal Yaklaşım �� 227

Çoklu Zekâ Kuramı�� 227

Yaratıcı Kişide Bulunan Özellikler �� 227

Yaratıcılığın Gelişimi ..........................................................................................230

Deney Evresi ��230

Sembolik Evre ��230

Gerçekçi Evre ��230

Yaratıcılığı Engelleyen Faktörler ....................................................................230

Okul Öncesi Dönemde Yaratıcılığı Geliştirme ..............................................231

Yaratıcılığın Geliştirilmesinde Ailenin Rolü��231

Anne-Baba Tutumlarının Çocuğun Yaratıcılığının Gelişimine Etkileri ��231

Yaratıcılığın Geliştirilmesinde Eğitimin Rolü ��232

Yaratıcılığı Geliştiren Eğitim Ortamları ve Düzenlenmesi ��232

Okul Öncesi Döneme Yönelik Yaratıcı Problem Çözme Teknikleri ........ 232

Beyin Fırtınası ��232

Scamper (Yönlendirilmiş Beyin Fırtınası) ��233

Çözümlü Test ....................................................................................................... 235

Cevaplı Test ..........................................................................................................240

9. BÖLÜM: ÇOCUKTA OYUN GELİŞİMİOyun Nedir? ......................................................................................................... 243

Oyunun Özellikleri ..............................................................................................244

Oyunun Önemi .....................................................................................................244

Oyunun Tarihçesi ................................................................................................ 246

Antik Çağ ve Orta Çağ’da Çocuk Oyunu ��246

Antik Yunan Medeniyeti ve Çocuk Oyunu ��246

Antik Mısır’da Çocuk Oyunları �� 247

Roma Medeniyeti ve Çocuk Oyunu �� 247

Türklerde Oyunun Tarihçesi �� 247

Orta Çağ'da Çocuk Oyunu ��249

Avrupa’da Oyun Düşüncesi Tarihi ��249

Oyun Kuramları ....................................................................................................251

Klasik Kuramlar ��251

Modern Kuramlar ��252

Yaşlara Göre Oyunun Gelişimi ........................................................................256

Doğumdan İki Yaş Dönemine Kadar Oyunun Gelişimi ��256

İki - Dört (2-4) Yaş Döneminde Oyunun Gelişimi �� 257

Dört-Altı (4-6) Yaş Döneminde Oyunun Gelişimi �� 257

Oyun Türleri .........................................................................................................258

Kuram Temelli Oyun Türleri ��258

Uygulama Temelli Oyun Türleri ��263

Oyuncak ve Oyun Materyalleri ��265

Çözümlü Test .......................................................................................................268

Cevaplı Test .......................................................................................................... 273

10. BÖLÜM: OKUL ÖNCESİ ÇOCUK EDEBİYATIDünyadaki Gelişim ............................................................................................. 276

15� Yüzyıldan Önceki Dönem �� 276

15� Yüzyıldan 18� Yüzyıla Kadar Olan Dönem �� 276

18� Yüzyıl Dönemi �� 276

19� Yüzyılda Çocuk Edebiyatı �� 276

20� Yüzyıl Dönemi �� 277

Türkiye’de Gelişim ...............................................................................................277

Cumhuriyet Öncesi Dönem �� 277

II� Meşrutiyet Dönemi (1908-1911) �� 277

Cumhuriyet Dönemi �� 278

Çocuk Edebiyatı Nedir? .................................................................................... 278

Çocuk Edebiyatının Temel İlkeleri �� 279

Çocuk Edebiyatının Çocuklara Katkıları ...................................................... 279

0-1 Yaş �� 280

1-2 Yaş �� 281

2-3 Yaş �� 281

Okul Öncesi Dönem Kitaplarında Bulunması Gereken Temel Özellikler .................................................................................................282

Çocuk Kitaplarının Dış Yapı Özellikleri ��282

Çocuk Kitaplarının İç Yapı Özellikleri ��283

Çocuk Edebiyatının Genel Özellikleri ��285

ix

İÇİNDEKİLER

Okul Öncesi Dönem Çocukları İçin Çocuk Edebiyatı Türleri ................... 287

Resimli Çocuk Kitapları/Çocuk Anlatılarının Özellikleri �� 288

Çocuk Edebiyatı - Drama İlişkisi ....................................................................292

Hikâye Oluşturma ��293

Hikâye Anlatma Teknikleri ��293

Çocuk Kütüphanesi ��295

Yaşlara Göre Kitap Seçimi ��296

Okul Öncesi Çocuk Edebiyatında Özel Konular .......................................... 297

Çocuk Hakları �� 297

Okul Öncesi Çocuk Edebiyatında Çocuk Hakları ��298

Okul Öncesi Çocuk Edebiyatında Farklılıklara Saygı ve Özel Gereksinimli Bireyler �� 300

Okul Öncesi Çocuk Edebiyatında Değerler �� 300

Okul Öncesi Çocuk Edebiyatının Hedefleri .................................................301

Günümüzde Çocuk Edebiyatı Yazarları ve Eserleri ...................................302

Günümüzde Okul Öncesi Çocuk Resimleyenleri /- Çizerleri, Yazar ve Eserleri .............................................................................. 307

Çözümlü Test ........................................................................................................310

Cevaplı Test ...........................................................................................................318

11. BÖLÜM: ÇOCUK RUH SAĞLIĞIGiriş ........................................................................................................................ 322

Normal ve Anormal Davranış ��322

Ruh Sağlığının Önemi ��323

Ruh Sağlığına Kuramsal Bakış ....................................................................... 323

Psikoanalitik Kuram (Freud) ��323

Topografik Kuram ��323

Yapısal Kuram ��323

Savunma Mekanizmaları �� 324

İnsancıl (Hümanistik) Yaklaşım ��325

İnsancıl Kuramcılardan Carl Rogers'in Görüşleri ��325

İnsancıl Kuram Maslow ve Kendini Gerçekleştirme Kavramı ��325

Pozitif Ruh Sağlığı ��325

Bağlanma ve Çocuk Ruh Sağlığı İlişkisi .......................................................326

Bağlanma Nedir? ��326

Bağlanma ve Ruh Sağlığı İlişkisi ��326

Sosyalleşme ve Çocuk Ruh Sağlığı İlişkisi ..................................................326

Çocuk Ruh Sağlığına Ailenin Etkisi ................................................................326

Ailesel Faktörler ve Çocuk Ruh Sağlığı �� 327

Nörogelişimsel Bozukluklar ............................................................................328

Anlıksal Yeti Yitimi ��328

İletişimsel Bozuklukları ��328

Otizm Açılımı Kopmasında Bozukluk ��330

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)��331

Özgül Öğrenme Bozukluğu ��332

Devinsel (Motor) Bozuklukları ��332

Duygusal Bozukluklar ....................................................................................... 333

Kaygı ��333

Korku ��334

Çalma ��334

Yalancılık ��334

Durum Bozukluğu ��335

Kıskançlık ��335

İnatçılık / Karşıt Gelme Bozukluğu ��336

Ayrılma Kaygısı Bozukluğu ��336

Yeme Bozuklukları ��336

Uyku Bozuklukları �� 337

Dışa Atım Bozuklukları ......................................................................................338

Enürezis / Altını Islatma ��338

Enkoprezis / Dışkı Kaçırma ��340

Parmak Emme ��340

Tırnak Yeme ��340

Dürtü Kontrol Bozuklukları ...............................................................................341

Özel Durumlarda Çocuk .....................................................................................341

Hastalık ve Çocuk ��341

Ölüm ve Çocuk ��341

Boşanma ve Çocuk��342

Çocuklarda Depresyon ��343

Çocuklarda Bipolar Bozukluk ��343

Travmatik Stres Bozukluğu ��343

Tepkisel Bağlanma Bozukluğu ��343

Obsesif Kompulsif Bozukluk ��344

Somatoform Bozukluklar ��344

Çözümlü Test-1 ....................................................................................................346

Çözümlü Test-2 ....................................................................................................351

Cevaplı Test ..........................................................................................................356

12. BÖLÜM: OKUL ÖNCESİ EĞİTİMDE DRAMAGiriş ........................................................................................................................359

Temel Kavramlar ��359

Eğitimde Dramanın Temel Ögeleri ve Tiyatro İlişkisi �� 361

Drama Eğitmeni (Lideri ya da Dramayı Alanında Kullanan Öğretmen)��362

Grup (Katılımcılar) ve Yaşantı ��362

Mekân - Çalışma Ortamı ��362

Konu - Düşünce ��363

Eğitimde Dramanın Kısa Tarihçesi ��364

Eğitimde Yaratıcı Dramanın Belirgin Özellikleri ��365

Yaratıcı Dramanın Genel Amaçları �� 367

Eğitimde Dramanın Yapılandırılması-Aşamaları �� 367

Okul Öncesi Eğitimde Yararlanılabilecek Drama Teknikleri ��370

Çözümlü Test ........................................................................................................374

Cevaplı Test .......................................................................................................... 379

x

İÇİNDEKİLER

13. BÖLÜM: OKUL ÖNCESİ EĞİTİM PROGRAMIOkul Öncesi Eğitim Programı'nın Kuramsal Temelleri .............................382

Okul Öncesi Eğitim Programı'nın Tanımı .....................................................383

Okul Öncesi Eğitim Programı'nın Özellikleri ...............................................385

Okul Öncesi Eğitim Programı'nda Planlama ve Uygulama Sürecinde Öğretmenin Rolü ....................................................... 387

Okul Öncesi Eğitim Programı'nda Eğitim Ortamının Düzenlenmesi ve Öğrenme Merkezleri..........................................................................................388

Okul Öncesi Eğitim Programı'nda Planlama ...............................................390

Aylık Plan �� 391

Günlük Eğitim Akışı Planı ��392

Etkinlik Planı ��394

Okul Öncesi Eğitim Programı'nda Değerlendirme ....................................394

Çocuk Açısından Değerlendirme ��394

Program Açısından Değerlendirme ��394

Öğretmen Açısından Değerlendirme ��395

Çözümlü Test .......................................................................................................396

Cevaplı Test .......................................................................................................... 401

14. BÖLÜM: İLKÖĞRETİME HAZIRLIK VE İLKÖĞRETİM PROGRAMLARI

Bölüm 1: Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Programlarının Karşılaştırılması ...................................................................403

Türk Millî Eğitiminin Genel Amaçları ��403

Okul Öncesi Eğitimin Amaçları ��403

İlköğretimin Amaçları ��403

Okul Öncesi Eğitimin İlkeleri ��404

İlköğretimin İlkeleri ��405

Yeni Okul Öncesi Eğitim Programı'nın Özellikleri ��405

Yeni İlköğretim Programı'nın Özellikleri ��405

2018 Yılında Yayımlanan Güncellenmiş İlköğretim Programlarının Özellikleri ��406

Birleştirilmiş Sınıflı İlkokul Uygulamaları ��409

Okul Öncesi ve İlköğretimde Değerlendirme��410

Bölüm 2: Okul Öncesi Eğitim Programlarında İlköğretime Hazırlık Uygulamaları .................................................................410

Okuma-Yazmaya Hazırlık Etkinlikleri ��410

Türkçe Etkinlikleri ��412

Matematik Etkinlikleri ��413

Fen ve Doğa Etkinlikleri ��414

Drama ve Oyun Etkinlikleri ��414

Müzik Etkinlikleri ��414

Sanat Etkinlikleri ��414

Hareket Etkinlikleri ��414

Öz Bakım Geliştirme Etkinlikleri ��415

Bireyi Tanıma Teknikleri ve İlkokula Hazırbulunuşluğu Değerlendirme ��415

Çocukları Tanımada Kullanılan Teknikler ��415

Test Dışı Teknikler ��415

Test Teknikleri ��416

Çözümlü Test .......................................................................................................417

Cevaplı Test ..........................................................................................................420

15. BÖLÜM: ÖZEL ÖĞRETİM YÖNTEMLERİÖzel Öğretim Yöntemi I ..................................................................................... 422

Okul Öncesi Eğitimin Planlanması ve Uygulanması ��422

Özel Öğretim Yöntemi II....................................................................................425

Öğretim İlkeleri ��425

Oyun Yolu ile Öğrenme ��426

Anlatım Yoluyla Öğrenme�� 427

Soru Cevap Yöntemi�� 427

Drama Yöntemi ��428

Alan Gezisi ve Araştırma��429

Proje Yöntemi ��429

Çocukların Birbirlerine Öğretme Yöntemi ��432

Analoji (Benzetme) ��432

Kavram Haritası Yöntemi ��432

Örnek Olay Yöntemi ��433

Gösteri Yöntemi ��434

İşbirliğine Dayalı Öğrenme Yöntemi ��435


Hikâyeleştirme (Öyküleştirme) Yöntemi ��436

Konuşma Halkası ��439

Buluş Yoluyla Öğrenme ��439

İstasyon Yöntemi ��439

Gösterip Yaptırma Yöntemi ��440

Deney ��440

Gözlem ��440

Benzetim ��440

Altı Şapkalı Düşünme ��440

Akvaryum ��440

Düşün-Eşleş-Paylaş ��440

Kart Eşleştirme ��440

Sergi ��440

Aktif Öğrenme ��441

Uzman Daveti ��441

Çoklu Zekâ ��441

Okul Öncesinde Farklı Yaklaşımlar ................................................................444

Bank Street Yaklaşımı ��444

High Scope Yaklaşımı ��445

Head Start Programı ��445

Waldorf Yaklaşımı ��446

Reggio Emilia Yaklaşımı ��446

Montessori Yaklaşımı ��448

Proje Yaklaşımı ��448

Çözümlü Test .......................................................................................................449

Cevaplı Test ..........................................................................................................454

xi

İÇİNDEKİLER

16. BÖLÜM: ANNE-BABA EĞİTİMİGiriş ........................................................................................................................ 457

Aile Eğitiminin Tanımı ........................................................................................458

Aile Eğitiminin Amaçları ...................................................................................458

Aile Eğitiminin Önemi ........................................................................................459

Aile ve Ebeveynlikle İlgili Kuramlar ...............................................................459

Beş Faktör Kişilik Kuramı ��459

Yapısal İşlevsel Kuram ��460

Aile Sistemleri Kuramı ��460

Aile Ekolojisi Kuramı �� 461

Bağlanma Kuramı ��462

İnsancıl (Hümanistik) Kuramlar ��462

Sosyal-Bilişsel Kuram ��462

Aile Eğitiminde Kullanılan Yöntem ve Teknikler ........................................462

Örnek Olay İncelemesi ��462

Demonstrasyon ��462

Rol Oynama ��462

Soru-Cevap ��463


Türkiye’de Uygulanan Aile Eğitim Programları ..........................................463

Anne Çocuk Eğitim Programı (AÇEP) ��463

Anne Destek Programı (ADP) ��463

Baba Destek Programı (BADEP) ��463

Anne-Baba Olmak Seminerleri (ABOS) ��463

Aile Mektupları ��463

Okul Öncesi Veli-Çocuk Eğitim Programı (OVÇEP) ��464

Yurt Dışında Uygulanan Aile Eğitim Programları ......................................464

Head Start Programı ��464

Okul Öncesi Çağda Çocukları Olan Ailelere Yönelik Evde Eğitim Programı (Home Instruction Program for Parents of Preschool Youngsters-HIPPY) ��464

Küçük Çocuklar ve Ailelerine Yönelik Ev Etkinlikleri (HATAF: Home Activities for Toddlers and Their Families)��464

Ev Merkezli Anne Çocuk Programı (The Mother-Child Home Program) ��465

Öğretmen Olarak Ebeveynler (Parents as Teachers-PAT) ��465

Aile Eğitim Modelleri .........................................................................................465

Ev Merkezli Aile Eğitimi ��465

Kurum Merkezli Aile Eğitimi ��465

Kurumsal Okul Öncesi Eğitimle Bütünleştirilmiş Aile Eğitimi ��465

Uzaktan Öğretim Yoluyla Aile Eğitimi ��465

Okul Öncesinde Aile Katılım Çalışmaları ......................................................465

Aile İletişim Etkinlikleri ��466

Ailenin Eğitim Etkinliklerine Katılımı ��468

Bireysel Görüşmeler ��468

Ev Ziyaretleri ��468

Anne-Baba Eğitiminde Ebeveyn Hakları, Yasal Konular ve Etik İlkeler ��469

Anne-Baba Eğitiminde Etik İlkeler ��470

Çözümlü Test ........................................................................................................471

Cevaplı Test ...........................................................................................................477

ALAN EĞİTİMİ17. BÖLÜM: OKUL ÖNCESİ FEN EĞİTİMİ

Fen Bilimlerine İlişkin Temel Kavramlar ......................................................482

Olgu ��482

Kavram��482

İlkeler ��482

Genellemeler ��482

Kuram��482

Fen, Bilimsel Bilgi ve Bilimsel Yöntem ..........................................................482

Fen ��482

Bilimsel Okuryazarlık ��482

Bilimin Doğası ��482

Fen Eğitiminin Önemi ve Amacı......................................................................482

Bilimsel Süreç Becerileri .................................................................................483

Temel Süreç Becerileri ��483

Orta Düzey Süreç Becerileri��485

İleri Düzey Süreç Becerileri ��485

Bilimsel Süreç Becerilerinin Kazanımında Öğretmenin Rolü ��487

Temel Bilim Alanları ........................................................................................... 487

Fen Eğitiminde Kavram Öğretimi...................................................................489

Doğal Deneyimler ��489

İnformal Deneyimler ��490

Yetişkin Rehberliği ile Elde Edilen (Yapılandırılmış) Deneyimler ��490

Kavram Yanılgıları ��490

Soru Sorma Stratejisi �� 491

Fen Eğitiminin Programdaki Yeri ....................................................................491

Fen Merkezi ve Fen Materyalleri.....................................................................491

Fen Materyallerinin Seçimi �� 491

Fen Eğitiminde Öğretmenin Rolü ...................................................................492

Fen Etkinliklerinde Kullanılan Yöntem ve Teknikler .................................493

Kavram Haritaları ��493

Deneyler ��494

İnceleme Gezisi ve Gözlem ��495

Proje Çalışmaları ��495

Drama Yöntemi ��495

Analoji (Benzetme-Benzeşim) ��495

Çevre Eğitimi��496

Fen Eğitiminde Değerlendirme ...................................................................... 497

Fen Eğitiminde Ailenin ve Toplumun Rolü ................................................... 497

Okul Dışı Fen Deneyimleri ................................................................................ 497

Çözümlü Test .......................................................................................................498

Cevaplı Test ..........................................................................................................502

xii

İÇİNDEKİLER

18. BÖLÜM: OKUL ÖNCESİ MATEMATİK EĞİTİMİOkul Öncesi Dönemde Matematik Eğitimi ..................................................505

Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim Programı ve Matematik Eğitimi ........................................................................................505

Gelişim Teorileri ve Matematik Eğitimi ��507

İlk Matematik Kavramları: Eşleştirme, Karşılaştırma, Sıralama, Sınıflandırma-Gruplama �� 508

Sayı Kavramı ��509

Uzay ve Geometri �� 511

Grafikler��512

Örüntü ��514

Problem Çözme ��514

Ölçme ��517

Değerlendirme �� 518

Çözümlü Test .......................................................................................................520

Cevaplı Test .......................................................................................................... 525

19. BÖLÜM: OKUL ÖNCESİ GÖRSEL SANATLAR EĞİTİMİGörsel Sanatlar Eğitimi ....................................................................................528

Gelişim Alanlarına Göre Görsel Sanatlar Eğitiminin Yeri ve Önemi ��528

Görsel Sanatlar Eğitiminin Gelişim Alanlarına Katkısı ��528

Okul Öncesinde Sanat Etkinliği ��529

Görsel Sanatlar Eğitiminde Tanımlar ve Kavramlar .................................529

Sanatın Tanımı ��529

Sanat Eğitimi ��529

Sanat Eğitiminin Gerekliliği ��530

Görsel Sanatlarda Öğretim Yöntem ve Teknikleri ��530

5-6 Yaş Grubunda Çok Alanlı Sanat Eğitimi ��532

Okul Öncesi Dönemde Sanatsal Gelişim ��538

Çocuğun Sanatsal (Grafiksel) Gelişim Basamakları ��538

Karalama Dönemi (2-4 Yaş Arası Öz Anlatımın İlk Belirtileri) ��539

Şema Öncesi Dönem (4-7 Yaş) ��540

Şematik Dönem (7-9 Yaş)��543

Gerçekçilik Dönemi (9-12 Yaş) ��543

Mantık (Görünürde Doğalcılık) Dönemi (12-14) ��544

Okul Öncesi Dönemde (5-6 Yaş) Görsel Sanatlar Eğitimi ��544

Okul Öncesi Eğitim Döneminde Yapılan Yaratıcı Sanat Çalışmaları �� 547

Okul Öncesinde Sanat Eğitiminde Müze ve Müze Eğitimi ��548

Çözümlü Test ........................................................................................................551

Cevaplı Test ..........................................................................................................556

20. BÖLÜM: OKUL ÖNCESİ MÜZİK EĞİTİMİÇocuk ve Müzik ...................................................................................................559

Okul Öncesi Eğitimde Öncülerin Müzik Eğitimine Dair Görüşleri ��559

Okul Öncesi Müzik Eğitimi ve Gerçekleştirilmesi ��560

Okul Öncesi Müzik Eğitiminin İlkeleri ve Amaçları ��560

Okul Öncesi Müzik Eğitiminin Amaçları ��560

Okul Öncesi Dönemde Müziksel Etkinlikler .................................................561

Seslerin Keşfedilmesi ��561

Ses Eğitimi ��561

Şarkı Öğretimi ��564

Müzik Dinleme ��565

Çalgı Öğretimi��565

Ritim Eğitimi ��566

Müzik ve Hareket ��566

Çocuğun Müziksel Gelişimi .............................................................................. 567

Okul Öncesi Çocuğun Müziksel Gelişiminde Karşılaşılan Sorunlar �� 567

Okul Öncesi Kurumlarında Müzik Etkinlikleri İçin Belirlenen Mekân ��570

Çözümlü Test ....................................................................................................... 572

Cevaplı Test .......................................................................................................... 577

21. BÖLÜM: OKUL ÖNCESİ BEDEN EĞİTİMİ VE OYUN ÖĞRETİMİ

Giriş ........................................................................................................................580

Hareketle İlgili Kavramlar ................................................................................580

Hareket Eğitimi �� 580

Hareket Eğitimi Uygulamaları �� 581

Hareket Eğitiminin Temelini Oluşturan Etkinlikler ��584

Okul Öncesi Dönemde Hareket Eğitiminin Önemi .....................................586

Hareket Eğitiminin Gelişim Alanlarına Etkisi ��586

Okul Öncesi Eğitim Programı'nda Hareket Eğitiminin Yeri ..................... 587

Motor Gelişim ...................................................................................................... 587

Motor Gelişimle İlgili Temel Kavramlar ��587

Motor Gelişimi Etkileyen Faktörler �� 588

Motor Yetenekler ��589

Motor Gelişim (Hareket Gelişimi) Alanları ��589

Motor Gelişim Kuramcıları ��590

Motor Beceri (Hareket) Sınıflandırması ��590

Motor Gelişim Dönemleri ��591

Algısal Motor Gelişim ��595

Motor Gelişim ile İlgili Testler ��595

Çözümlü Test .......................................................................................................596

Cevaplı Test .......................................................................................................... 601

22. BÖLÜM: OKUL ÖNCESİ EĞİTİMDE MATERYAL TASARIMI

Okul Öncesi Eğitimde Materyal ......................................................................604

Materyal Tasarımı ..............................................................................................604

Çözümlü Test ........................................................................................................614

Cevaplı Test .......................................................................................................... 618

KAYNAKÇA .............................................................................................................620

ALAN BİLGİSİ

3

OKUL ÖNCESİ E İTİME GİRİŞ1.BÖLÜM

OKUL ÖNCESİ EĞİTİM

Okul Öncesi Eğitimin Tanımı

Okul öncesi eğitimin çeşitli tanımları bulunmaktadır. Bu tanımlardan bazıları şunlardır:

Okul öncesi eğitim; “çocukların gelişim özellikleri, birey-sel farklılıkları ve yeteneklerinin göz önünde bulundu-rularak sağlıklı bir şekilde fiziksel, duygusal, sosyal ve zihinsel yönden gelişimlerinin sağlandığı, yaratıcı yönle-rinin ortaya çıkarıldığı, olumlu kişilik temellerinin atılarak, çocukların kendilerine güven duymalarının sağlandığı bir eğitim şeklidir”.1

Oğuzkan ve Oral’a2 göre okul öncesi eğitim; “doğumdan, ilkokulun başlangıcına kadar olan çocukluk yıllarını içine alan; bu yaş çocuklarının bireysel özelliklerine ve geli-şimsel düzeylerine uygun, zengin uyarıcı çevre olanak-ları sağlayan; onların tüm gelişmelerini toplumun kültürel değerleri ve özellikleri doğrultusunda, en iyi biçimde yön-lendiren bir eğitim sürecidir.”

Aral, Kandır ve Yaşar’a göre3 “okul öncesi eğitim; çocu-ğun doğduğu günden temel eğitime başladığı güne ka-dar geçen yılları kapsayan ve çocukların daha sonraki yaşamlarında önemli roller oynayan, bedensel, psikomo-tor, sosyal-duygusal, zihinsel ve dil gelişimlerinin büyük ölçüde tamamlandığı, ailelerde ve kurumlarda verilen eğitimle kişiliğin şekillendiği gelişim ve eğitim sürecidir.”

1993 yılındaki XIV. Millî Eğitim Şurası’nda okul öncesi eğitimin tanımı ve kapsamı şu şekilde ifade edilmiştir: “Okul öncesi eğitimi, 0-72 ay grubundaki çocukların ge-lişim düzeylerine ve bireysel özelliklerine uygun, zengin uyarıcı ve çevre imkânları sağlayan, onların bedensel, zihinsel, duygusal ve sosyal yönden gelişmelerini des-tekleyen, kendilerini toplumun kültürel değerleri doğrul-tusunda en iyi biçimde yönlendiren ve ilköğretime hazır-layan, temel eğitimin bütünlüğü içerisinde yer alan bir eğitim sürecidir.”

Tuğrul4 ise okul öncesi eğitimi; “0–6 yaşlar arasında ço-cuğun çok boyutlu gelişimini destekleyerek, yaşam boyu sürecek öğrenmenin temelinin atıldığı, sistemli ve bilinçli bir eğitim süreci” olarak tanımlamaktadır.

Önemli

Yukarıdaki tanımlardan hareketle okul öncesi eğitim ile ilgili öne çıkan özellikler şunlardır:

v Doğumdan temel eğitime kadar olan süreyi kapsar.

v Çocukların bedensel, psikomotor, sosyal-duygusal, zihinsel ve dil gelişimleri amaçlanır.

v Bireysel farklılıklarına uygundur.

v Çocuklara zengin uyarıcı çevre olanakları sağlar.

v Sosyal çevre ve kültürel değerlerin aktarılmasını amaçlar.

v Sonraki eğitim basamakları için hazırlayıcıdır.

Okul öncesi eğitim ile ilgili verilen tanımlarda değinilen or-tak noktalardan biri de okul öncesi eğitime başlama yaşıdır.

Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliğinde yapılan değişikliğe (10 Tem-muz 2019 30827 Sayılı Resmî Gazete) göre aşağıdaki yaş düzenlemeleri yapılmıştır:

v Anaokulu: Eylül ayı sonu itibarıyla 36-68 aylık çocuk-ların eğitimi amacıyla açılan okulu

v Ana sınıfı: Eylül ayı sonu itibarıyla 57-68 aylık ço-cukların eğitimi amacıyla örgün eğitim ve hayat boyu öğrenme kurumları bünyesinde açılan sınıfı

v Uygulama sınıfı: Mesleki ve teknik ortaöğretim ku-rumlarında çocuk gelişimi ve eğitimi alanında eylül ayı sonu itibarıyla 36-68 aylık çocukların eğitiminin yapıldığı uygulama birimini kapsamaktadır.

v Güne başlama, oyun, beslenme, temizlik, etkinlik, din-lenme ve günü değerlendirme zamanlarını da içere-cek şekilde günde ellişer dakikalık aralıksız 6 etkinlik saati süre ile normal eğitim yapılması esastır. Ancak kayıt alanında okula kesin kaydı yapılamamış çocuk bulunan okullarda ikili eğitim yapılması zorunludur.

v Bir grup oluşturabilecek kadar çocuk bulunmayan okullarda 36-68 aylık çocuklar aynı ana sınıfına kay-dedilebilir.

v İlkokulların birinci sınıfına, kayıtların yapıldığı yılın eylül ayı sonu itibarıyla 69 ayını dolduran çocukların kaydı yapılır. Ayrıca 66, 67 ve 68 aylık çocuklardan velisinin yazılı isteği bulunanlar da ilkokul birinci sını-fa kaydedilir.

v Okul müdürlükleri, yaşça kayıt hakkını elde eden ço-cuklardan 69, 70 ve 71 aylık olanları velisinin yazılı talebi bulunması hâlinde okul öncesi eğitime yönlen-dirir veya kayıtlarını bir yıl erteler.

v İlkokula kaydı bir yıl ertelenen ve bir önceki yıl okul öncesi eğitim almamış olan 69-71 aylık çocuklara, okul öncesi eğitim kurumlarına kayıtta öncelik tanınır.

Türk Millî Eğitiminin Genel Amaçları

Okul öncesi eğitimin amaçları Türk Millî Eğitiminin amaç-larına bağlı olarak belirlenmektedir. Türk Millî Eğitimi ge-nel amaçları şöyledir:

1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu’na göre Türk Millî Eğitiminin genel amacı Türk Milletinin bütün fertlerini,

1. Atatürk inkılap ve ilkelerine ve Anayasa’da ifadesi-ni bulan Atatürk Milliyetçiliğine bağlı; Türk Milletinin Millî, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan, insan haklarına ve Anayasa’nın başlangıcındaki temel il-kelere dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devleti olan Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları davranış hâline ge-tirmiş yurttaşlar olarak yetiştirmek;

4


1. Okul öncesi eğitimin amaç ve ilkeleri önemli bir soru alanıdır.

2. “Şartları elverişsiz çevrelerden ve aileler-den gelen çocuklar için ortak bir yetiştir-me ortamı yaratmak” amacı “kapsayıcı eğitim” ve “bütüncül yaklaşım” özellikleri ile yakından ilişkilidir. Aynı zamanda Türk Millî Eğitiminin “fırsat eşitliği” ilkesinin de bir gereğidir.

Dikkat

ÖABT Çıkmış Soru

Güler Öğretmen, sınıfındaki çocuklarla yaşadığı di-siplin sorunlarını asgari düzeye indirmek amacıyla bazı önlemler almıştır. Bunlar; fiziksel çevre, prog-ram çevresini düzenleme ve demokratik yaşam be-cerilerini destekleyecek şekildedir.

Bu nedenle sınıfında;

I. etkinlikleri bütünleştirerek ve geçişleri iyi plan-layarak,

II. sorun yaşanan olayları tahmin ederek sorun or-taya çıkmadan önlem alarak,

III. günlük etkinlikleri çok yönlü olacak şekilde ha-zırlayarak,

IV. çocukların aileleri ile birlikte kuralları belirleye-rek

çeşitli uygulamalar yapmaktadır.

Güler Öğretmen, bu uygulamalardan hangilerini “program çevresi”ni düzenleyerek yapmıstır?

A) I ve II B) II ve III C) III ve IV

D) II, III ve IV E) I ve III

Çözüm:

Bir sınıfta öğretmen etkin katılımı sağlayarak disiplin problemleri asgari düzeye indirgenebilir. Bu sürecin düzenlenmesinde; fiziksel çevre, program çevresini düzenleme ve demokratik yaşam becerilerini destek-leyecek ortamlar oluşturulması mümkündür. Bu uygu-lamalardan program çerçevesinde olanlar ise “Etkinlik-leri bütünleştirerek ve geçişleri iyi planlama”, “Günlük etkinlikleri çok yönlü olacak şekilde hazırlama” olarak açıklanmıştır.

Cevap E

2. Beden, zihin, ahlak, ruh ve duygu bakımlarından dengeli ve sağlıklı şekilde gelişmiş bir kişiliğe ve ka-raktere, hür ve bilimsel düşünme gücüne, geniş bir dünya görüşüne sahip, insan haklarına saygılı, kişilik ve teşebbüse değer veren, topluma karşı sorumluluk duyan; yapıcı, yaratıcı ve verimli kişiler olarak yetiş-tirmek;

3. İlgi, istidat ve kabiliyetlerini geliştirerek gerekli bilgi, beceri, davranışlar ve birlikte iş görme alışkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların, kendilerini mutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağ-lamaktır.

Böylece bir yandan Türk vatandaşlarının ve Türk toplu-munun refah ve mutluluğunu artırmak; öte yandan Millî birlik ve bütünlük içinde iktisadi, sosyal ve kültürel kalkın-mayı desteklemek ve hızlandırmak ve nihayet Türk Mil-letini çağdaş uygarlığın yapıcı, yaratıcı, seçkin bir ortağı yapmaktır.5

Okul Öncesi Eğitimin Amaçları

Okul öncesi eğitimin evrensel amaçları olarak kabul edi-len görüşler, Mialeret tarafından şu şekilde ifade edilmiş-tir:6

1. Toplumsal amaçlar:

9 Çalışan kadınların çocuklarına bakmak,

9 Her çocuğa eğitim sağlamak ve onların bireysel gelişimlerine katkıda bulunmak,

9 Çocukların birbirleriyle ve başkalarıyla ilişki için-de bulunmasına, sosyalleşmesine katkıda bulun-mak.

2. Eğitici amaçlar:

9 Çocuğun duyu organlarını eğitmek ve çevreye olan duyarlılığını artırmak.

3. Gelisimsel amaçlar:

9 Çocuğun doğal gelişimini temel alarak gelişimle ilgili deneyimlerine önem vermek.

Önemli

Türk Millî Eğitim sisteminin genel amaçlarına uygun ola-rak okul öncesi eğitimin görev ve amaçları şunlardır:

1. Çocukların beden, zihin, duygu gelişimi ve iyi alış-kanlıklar kazanmasını sağlamak;

2. Onları ilkokula hazırlamak;

3. Şartları elverişsiz çevrelerden ve ailelerden gelen ço-cuklar için ortak bir yetişme ortamı yaratmak;

4. Çocukların Türkçeyi doğru ve güzel konuşmalarını sağlamaktır.7

5



Asağıdakilerden hangisi okul öncesi eğitimin genel amaçlarından biri değildir?

A) Çocukların beden, zihin ve duygu gelişmesini ve iyi alışkanlıklar kazanmasını sağlamak

B) Çocukları ilkokula hazırlamak

C) Şartları elverişsiz çevrelerden ve ailelerden gelen çocuklar için ortak bir yetiştirme ortamı yaratmak

D) Çocukların Türkçeyi doğru ve güzel konuşma-larını sağlamak

E) Çocuklara demokratik bir eğitim ortamı hazırla-mak

Çözüm:

Okul öncesi eğitimin genel amaçları:

• Çocukların beden, zihin ve duygu gelişmesini ve iyi alışkanlıklar kazanmasını sağlamak

• Çocukları ilkokula hazırlamak

• Şartları elverişsiz çevrelerden ve ailelerden gelen çocuklar için ortak bir yetiştirme ortamı yaratmak

• Çocukların Türkçeyi doğru ve güzel konuşmala-rını sağlamak

Cevap E


2023 Eğitim Vizyonu’nda erken çocukluk eğitimine iliskin olarak açıklanan, “Şartları elverişsiz yerleşim birimlerindeki çocukların beslen-me ihtiyaçlarının karşılanması” amacı okul öncesi eğitimin asağıda verilen özelliklerinden hangisi ile iliskilidir?

A) Oyun temelli olması

B) Çocuk merkezli olması

C) Rehberlik hizmetine önem vermesi

D) Bütüncül müdahaleler ic ermesi

E) Keşfederek öğrenmeye önem vermesi

Çözüm:

2023 Eğitim Vizyonu’nda erken çocukluk eğitimine ilişkin olarak açıklanan, “Şartları elverişsiz yerleşim birimlerindeki çocukların beslenme ihtiyaçlarının karşılanması” amacı okul öncesi eğitimin bütüncül müdahaleler içermesi aynı zamanda çocukların gelişimlerini çok yönlü destekleyecek ortamın düzenlenmesi ile ilgilidir.

Cevap D


Okul öncesi çocuğunun genel özelliklerine bakıldığında bu dönemdeki çocuklar çevrelerine karşı meraklıdırlar. Bu merakları bazı durumlarda kendilerine zarar verici girişimlere neden olmak-tadır. Örneğin pencereden aşağı atlama, prizlere ince uçlu materyaller sokma, kablolarla oynama gibi. Bunun için okul öncesi eğitim kurumlarında kaza riski yaratacak durumları ortadan kaldırmak veya bu durumlara neden olacak malzemeleri, çocukların ulaşamayacağı bölümlere yerleştirmek, monte etmek gereklidir.

Bu ifadede okul öncesi eğitim ortamlarının asağıdaki özelliklerinden hangisi vurgulanmak-tadır?

A) Güvenli olması

B) Çok amaçlı ve kullanışlı olması

C) Gelişim özelliklerine uygun olması

D) Yaratıcılığı destekleyici özellikte olması

E) Problem çözme sürecini desteklemesi

Çözüm:

Okul öncesi eğitim kurumunun en öncelikli amacı çocukların sağlığı ve güvenliğini korumaktır. Kuru-mun teknik ve eğitimsel özelliklerinin çocukların sağlık ve güvenliğini koruyacak özellikte olmasına özen gösterilmelidir.

“Okul öncesi eğitim kurumlarında kaza riski yaratacak durumları ortadan kaldırmak veya bu durumlara ne-den olacak malzemeleri, çocukların ulaşamayacağı bölümlere yerleştirmek, monte etmek gereklidir.” ifa-desi okul öncesi eğitim ortamlarının güvenli olma özelliğini vurgulamaktadır.

Cevap A

6



Sosyal çalışmalar, çocukların kendi dünyalarını an-lamaları için yaptıkları etkinliklerdir. Bu çalışmaların çocuklara katkısı oldukça fazladır; çünkü çocuklar bu çalışmalar sayesinde kendisini, ailesini ve top-lumu daha kolay anlayabilir ve toplumla arasındaki ilişkiyi de kolaylaştırabilir. Sosyal çalışmaların ko-nusu çocukların ilgilerine, ihtiyaçlarına, yetenekleri-ne, yaş gruplarına, ailelerinin nerede yaşadığına ve öğretmenin çocuklarla geliştirmek istediği kavram-lara göre değişiklik gösterebilmektedir.

Yapılan açıklamada sözü edilen bu okul öncesi eğitimi yaklasımı asağıdakilerden hangisidir?

A) Reggio Emilia

B) High Scope

C) Bank Street

D) Head Start

E) Proje

Çözüm:

Bank Street’e göre, sosyal çalışmalar, çocukların kendi dünyalarını anlamaları için yaptıkları etkinliklerdir. Bu çalışmaların çocuklara katkısı oldukça fazladır; çünkü çocuklar bu çalışmalar sayesinde kendisini, ailesini ve toplumu daha kolay anlayabilir ve toplumla ara-sındaki ilişkiyi de kolaylaştırabilir. Sosyal çalışmaların konusu çocukların ilgilerine, ihtiyaçlarına, yetenekle-rine, yaş gruplarına, ailelerinin nerede yaşadığına ve öğretmenin çocuklarla geliştirmek istediği kavramlara göre değişiklik gösterebilmektedir. Sosyal çalışmalar haricinde programın temelinde sanat, drama, okuma ve müzik etkinlikleri de yer almaktadır. Ayrıca, her eğitim yaklaşımında olduğu gibi Bank Street Yaklaşımı’nda da ‘oyun’ büyük önem taşımaktadır. Çocukların oyun sayesinde dil gelişimi olumlu etkilenir, çocuk yeni fikir-ler kazanır ve diğer kişilerle olan ilişkileri gelişir.

Cevap C

Okul Öncesi Eğitimin Temel İlkeleri

Okul öncesi eğitim, bazı temel ilkelere dayanmaktadır. Bu ilkeler şunlardır:8

1. Bireysel farklılıklar: Okul öncesi eğitimi çocuğun gereksinimlerine ve bireysel farklılıklarına uygun ol-malıdır.

2. Gelisimi destekleme ve ilkokula hazırlık: Okul ön-cesi eğitimi çocuğun motor, sosyal ve duygusal, dil ve bilişsel gelişimini desteklemeli, öz bakım becerile-rini kazandırmalı ve onu ilkokula hazırlamalıdır.

3. Demokratik eğitim: Okul öncesi eğitim kurumların-da çocukların gereksinimlerini karşılamak amacıyla demokratik eğitim anlayışına uygun öğrenme ortam-ları hazırlanmalıdır.

4. Öğrenciye ve çevreye görelik: Etkinlikler düzenle-nirken çocukların ilgi ve gereksinimlerinin yanı sıra çevrenin ve okulun olanakları da göz önünde bulun-durulmalıdır.

5. Bilinenden bilinmeyene: Eğitim sürecinde çocuğun bildiklerinden başlanmalı ve deneyerek öğrenmesine olanak tanınmalıdır.

6. Türkçe eğitimi: Çocukların Türkçeyi doğru ve güzel konuşmalarına gereken önem verilmelidir.

7. Değer öğretimi: Okul öncesi dönemde verilen eği-tim ile çocukların sevgi, saygı, iş birliği, sorumluluk, hoşgörü, yardımlaşma, dayanışma ve paylaşma gibi duygu ve davranışları geliştirilmelidir.

8. Özdenetim: Eğitim, çocuğun kendine saygı ve gü-ven duymasını sağlamalı; ona özdenetim kazandır-malıdır.

9. Oyun temellilik: Oyun bu yaş grubundaki çocuklar için en uygun öğrenme yöntemidir. Bütün etkinlikler oyun temelli düzenlenmelidir.

10. Öz saygıyı gelistirme: Çocuklarla iletişimde, onların kişiliğini zedeleyici şekilde davranılmamalı, baskı ve kısıtlamalara yer verilmemelidir.

11. Özerkliği destekleme: Çocukların bağımsız davra-nışlar geliştirmesi desteklenmeli, yardıma gereksinim duyduklarında yetişkin desteği, rehberliği ve yetişki-nin güven verici yakınlığı sağlanmalıdır.

12. Duyguları tanıma: Çocukların kendilerinin ve başka-larının duygularını fark etmesi desteklenmelidir.

13. Hayal gücü, düsünme ve iletisim becerileri: Ço-cukların hayal güçleri, yaratıcı ve eleştirel düşünme becerileri, iletişim kurma ve duygularını anlatabilme davranışları geliştirilmelidir.

14. Aile ve sosyal çevreye uygunluk: Programlar ha-zırlanırken aile ve içinde bulunulan çevrenin özellik-leri dikkate alınmalıdır.

15. Etkin katılım: Eğitim sürecine çocuğun ve ailenin et-kin katılımı sağlanmalıdır.

16. Rehberlik: Okul öncesi eğitimin süreçleriyle rehber-lik hizmetleri bütünleştirilmelidir.

17. Düzenli değerlendirme: Çocuğun gelişimi ve okul öncesi eğitimi programı düzenli olarak değerlendiril-melidir.

18. Üç boyutlu değerlendirme: Değerlendirme sonuç-ları çocukların, öğretmenin ve programın geliştirilme-si amacıyla etkin olarak kullanılmalıdır.

7



Perihan Öğretmen, güne başlama zamanının so-nunda çocukların oyun zamanında kiminle, hangi öğrenme merkezinde, ne yapmak istediklerini so-rarak onların günlerini planlamaları için rehberlik et-mektedir. Böylece çocuklar oyun zamanında kendi ilgi ve istekleri doğrultusunda oyun oynamakta ve aralarında herhangi bir anlaşmazlık yaşanmamak-tadır.

Öğretmenin oyun zamanı için böyle bir yöntem uygulaması, okul öncesi eğitimin asağıdaki te-mel ilkelerinden hangisine uygun bir örnektir?A) Tüm gelişim alanları desteklenmeli ve çocuklar

ilkokula hazırlanmalıdır.B) Bildiklerinden başlanılmalı ve deneyerek öğren-

meye olanak tanınmalıdır.C) Türkçeyi doğru ve güzel konuşmalarına gere-

ken önem verilmelidir.D) Demokratik eğitim anlayışına uygun öğrenme

ortamları hazırlanmalıdır.E) Çocukların kendi ve başkalarının duygularını

fark etmeleri desteklenmelidirÇözüm:

Perihan Öğretmen’in çocukların ilgi ve ihtiyaçlarına uygun olarak öğrenme merkezlerini düzenlemesi, bu merkezleri kullanma sürecinde karar almalarını des-tekleyecek ortam sunması ve bunu kullanabilmeleri için uygun yönergeleri vermesi okul öncesi eğitimin demokratik eğitim anlayışına uygun öğrenme ortamını sunma ilkesi ile açıklanabilir.

Cevap D

Okul Öncesi Eğitimin ÖnemiOkul öncesi eğitimin neden önemli olduğu ile ilgili husus-lar aşağıda maddeler hâlinde sıralanmıştır:

v Kisilik gelisimi için kritik dönem: Okul öncesi dö-nem 0-6 yaş arasını kapsar. Bu dönem, bireyin kişilik yapısını oluşturmada kritik bir dönemdir.

v Hızlı gelisime destek: 0-6 yaş döneminde çocuğun gelişimi ve öğrenme potansiyeli oldukça hızlıdır. Bu dönemde kazanılan davranışların büyük bir kısmı bi-reyin kişilik yapısını, tavır, alışkanlık, inanç ve değer yargılarını biçimlendirmekte, beden sağlığının gelişi-minin temelini oluşturmaktadır.9

v Zengin uyarıcılı ortam sağlama: 0-6 yaşı kapsa-yan çocukluk döneminde, çocuğun gelişimine uygun donanımı kazanabilmesi bakımından aile tarafından verilen eğitim tek başına yetersiz kalmaktadır. Zengin uyarıcı ortama sahip olan okul öncesi kurumlar bu eksiği gidermektedir.

v Çocuk bakımı: Okul öncesi kurumlar eğitim imkânının yanında çalışan anneler için bakım imkânı da sunmaktadırlar.

v Fırsat esitliği: Okul öncesi eğitim farklı sosyoekono-mik düzeye sahip ailelerin çocuklarına eşit düzeyde fırsat sağlamaktadır. Bu durum, toplumsal eşitlik ve toplumsal kalkınmaya da katkı sağlamaktadır.

v Sosyal ve ekonomik katkı: Okul öncesi eğitime ya-pılan yatırımın toplum ekonomisine katkısının yüksek olduğu anlaşılmıştır.

v Okul öncesi eğitime önem veren ülkelerin PISA gibi standart kabul edilen sınavlarda yüksek başarı elde ettikleri görülmüştür.

v Sağlıklı beslenme: Okul öncesi eğitim çocuğun ge-lişiminde sağlıklı beslenme imkânları sunmaktadır.

v Sosyallesme: Özellikle 5-6 yaş dönemleri sorum-luluk duygusu, disiplin ve kurallara uyma açısından kritiktir.

v İlkokula hazırlık: Çocuğun ilkokula hazırlıklı olarak gidebilmesinde okul öncesi eğitimin katkısı yüksektir.

v Paylasma ve iletisim becerileri: Okul öncesi eği-tim boyunca oynanan oyunlar ve yapılan etkinlikler aracılığıyla kendi yeteneklerini keşfeden çocuk pay-laşmayı, dinlemeyi, iletişim kurmayı öğrenmektedir.

v Okumaya ve yazmaya hazırlık: Okul öncesi eğitim alan çocuk aynı zamanda okuma yazmaya da hazır-lık yapmış olur.

v Soyut düsünmeye katkı: Okul öncesi eğitim alan bireylerin matematik ve soyut düşünme becerileri açısından avantajlı oldukları belirlenmiştir.

v Düsünme becerileri: Okul öncesi eğitim, çocukların yaratıcı düşünme becerilerinin geliştirilmesi açısın-dan da önemli bir eğitim basamağıdır.

TÜRKİYE’DE OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİN GELİŞİMİ

Cumhuriyet Öncesi Dönem’de Okul Öncesi Eğitimİslamiyet öncesi toplumlarda, küçük çocuklara aileleri ta-rafından temel yaşam becerileri kazandırılırdı. Türklerin İslamiyet’e girmelerinden sonra İslam dininin kuralları ön plana alınarak çocuklara bu doğrultuda eğitim verilmiştir. Osmanlı döneminde okul öncesi dönem çocuklarının eği-timi için bir anlamda okul öncesi eğitim kurumlarının ilk örnekleri sayılabilecek “Sıbyan Okulları” ile “Islahhane-ler”, “Darüleytam-ı Osmani” ve “Darüleytamlar” vardı.10

Osmanlı’nın son yıllarında 1908’den önce, İstanbul ve bazı vilayetlerde özel ana mektepleri açılmıştır. Resmî ana mektepleri ise Balkan Savaşlarından sonra açılıp yaygınlaşmaya başlamıştır (Akyüz, 2006).

Okul öncesi eğitim alanında en somut adımlardan biri Satı Bey tarafından atılmıştır. Satı Bey, İstanbul Beyazıt’ta özel bir anaokulu açmıştır. 1913 tarihli Tedrisat-ı İptidaiye Kanun-i Muvakkati (İlköğretim Geçici Kanunu) ile anao-kulları ve sıbyan sınıfları ilköğretim içinde sayılmıştır.

8


Resmî anaokullarının bilinen ilk ve kapsamlı programı 1914 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu programın ilk cüm-lesi anaokullarının “bir öğretim ve ders okulu değil, bir yaşam ve hareket okulu, çocuk bahçesi olduğu” şeklin-dedir.11 1915’te Ana Mektepleri Nizamnamesi yayınlan-mıştır.

Cumhuriyet Dönemi’nde Okul Öncesi Eğitim

Cumhuriyet Dönemi’nde okul öncesi eğitim ile ilgili önemli gelişmelerden bazıları şunlardır:

v 1927-Ankara’da anaokuluna öğretmen yetiştirmek için bir Ana Muallime Mektebi açıldı. Kısa bir süre sonra da kapatıldı.

v 1928-Harf İnkılabı’nın yapılması ile birlikte ana sı-nıflarına ayrılan ödenekler ilköğretime aktarılmıştır. Anaokullarında görevli öğretmenler okuma yazma seferberliklerinde görevlendirilmişlerdir. Kaynak ve öğretmen yetersizliğinden dolayı anaokulları kapa-tılmıştır.

v 1932-İstanbul Belediyesi tarafından bir çocuk yuvası açılmıştır.

v 1933-Resmî anaokullarında sadece 12 anaokulu öğ-retmeni görev yapmaktadır.

v 1961-5 Ocak 1961 gün ve 222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu gereğince okul öncesi eğitim kurum-ları isteğe bağlı ilköğretim kurumları arasına alınmış-tır.

v 1963-Kız Meslek Liselerinde anaokulu öğretmeni ye-tiştirmek amacıyla çocuk gelişimi ve eğitimi bölümü açılmıştır.

v 1992-Millî Eğitim Bakanlığı bünyesinde Okul Öncesi Eğitim Genel Müdürlüğü kurulmuştur.

v 2012-İlköğretim Genel Müdürlüğü ve Okul Öncesi Eğitim Genel Müdürlüğü birleştirilerek Temel Eğitim Genel Müdürlüğüne dönüştürülmüştür.

v 2014-Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yö-netmeliği hazırlanarak yürürlüğe girmiştir.

DÜNYADA OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİN GELİŞİMİ

Dünyada okul öncesi eğitimin gelişiminde Comenius, Locke, Rousseau, Pestalozzi, Froebel ve Montessori’nin katkıları büyüktür. Bu bilim insanlarının alana katkıları aşağıda açıklanacaktır:

Antik Yunan’da okul öncesi eğitimle ilgili şu görüşlere yer verilmiştir:

Platon’a göre çocukların refahı ve geliştirilmesi için tüm sorumluluğun toplumda olduğunu, çocukların baskı al-tında hiç bir şey öğrenemeyeceğini ve en iyi öğrenme yönteminin oyun olduğunu savunmuştur (Hewes, 1995). Platon aynı zamanda yaşı temel alarak bireyi üç aşama-

da incelemiştir. Bu inceleme sonunda bireyin gelişimini, doğumdan üç yaşına kadar “bebek”, üç yaşından altı ya-şına kadar “çocuk” altı yaşından on dört yaşına kadar olan süreci ise “ergen” olarak tanımlamış, ergenlik döne-minde resmi eğitimin başlaması gerektiğini ve ahlak eği-timine bu dönemde yoğunluk verilmesi gerektiğini savun-muştur (Lascarides ve Hinitz, 2000). Aristo’da Platon’a benzer bir biçimde gelişimi aşamalara ayırarak bireyi dört aşamada ele almıştır. Doğumdan iki yaşına kadar “bebek”, iki-beş yaş arası “çocuk”, beş-yedi yaş arası “ileri çocukluk” ve yedi-on dört yaş arasını ise “ergenlik olarak belirlemiştir. Yapılan bu gelişimsel sınıflandırma-lar ile birlikte Platon ve Aristo, iyi bir yurttaş olmanın ön-koşulu olarak doğumdan itibaren uygun bir eğitimin ve çevrenin çocuğa sunulmasına vurgu yapmışlardır (Krogh ve Slentz, 2001; Lascarides ve Hinitz, 2000). Aristo ve Platon’un çocukların ahlaki değerlerin yanında aynı za-manda düşünme becerileri, yönetim, askeri strateji gibi konularda da erkek çocukların yetiştirilmesi gerektiğini önermişlerdir (Gordon ve Browne, 2011).

Comenius (1592-1670)Comenius küçük çocuklar için ilk resimli kitap olan Or-bis Pictus’u yayımlamıştır.12 Comenius, çocuk oyunu-nun önemine dikkatleri çekmiştir. Çocuklar oyuncaklarla eğlenirler. Bir bakıma zihinleri ve vücutlarıyla egzersiz yaparlar. Taşla, tahtayla inşa oyunları oynamaktan hem zevk alırlar hem de beceri kazanırlar. Onları oyunda kı-sıtlamaktansa hoşnut olmalarını sağlamak gerekir. Çoğu çocuk akranlarıyla oynama ihtiyacı duyar. Bu ihtiyaçları karşılanmalıdır.13

John Locke (1632-1704)Locke, çocuğun eğitimi ve öğretimi konusunu önemse-miştir. O, laftan ibaret olan deyimlere, sözcüklere değil, doğaya ve eşyaya değer verilmesi gerektiğini düşün-mektedir. Bu amaçla Locke; nesne dersleri, oyunla öğ-renme ve öğrencinin zihinsel etkinliklerinin artırılmasının önemini vurgular. Çocuklarla yapılan çalışmalar oyunlaş-tırıldığında ancak tat alınacak bir etkinlik hâline gelir.14 Locke’a göre çocuk, oyununda özgür olmalıdır. Erken dönemlerde çocuğa keyif verecek ve onu eğlendirerek deneyim kazandıracak etkinliklere ihtiyaç vardır. Locke, çocukların ilgilerini ortaya çıkarmak için çocuk oyunla-rının gözlemlenmesi gerektiğini vurgular. Daha etkili bir eğitim için duyarlı yetişkinler tarafından doğru modellerle çocuklara deneyim kazandırılmasında fayda vardır.15

Jean-Jacques Rousseau (1712-1778)Rousseau, eğitime dair düşüncelerini ve eğitim anlayışı-nı ayrıntılı ve sistemli olarak “Emile” adlı kitabında belirt-miştir. “Emile”, J. J. Rousseau’nun Emile adında hayali bir erkek çocuğunu alarak onu yetiştirmesini konu edin-miştir.

Rousseau, insanların doğal olarak iyi olduklarına inanı-yordu. Bu doğallığın korunması ve yeteneklerinin ortaya çıkarılması için çocuklar özgür bırakılmalıdırlar. Ancak

kpss 2021 Öncesi... · 2020. 12. 10. · aktivasyon kodu ile aktif ettiğiniz video dersler 31...

Documents