kpss Öabt 2016 - pegem.net egitim.pdf · Ön sÖz sevgili Öğretmen adayları, elinizdeki bu...

KPSS2016

ÖABTSINIF ÖĞRETMENLİĞİ

29.Eğitimde

yıl

Pegem Akademi Sınav Komisyonu;

2015 KPSS’ye Pegem Yayınları

ile hazırlanan adayların,40'ın üzerinde soruyu

kolaylıkla çözebildiğini

açıkladı.

ALAN EĞİTİMİ

Komisyon

ÖABT Sınıf Öğretmenliği Alan Eğitimi Konu Anlatımlı

ISBN 978-605-318-202-3Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

© Pegem AkademiBu kitabın basım, yayın ve satış hakları

Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir.Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.

Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında

yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.

2. Baskı: 2015, Ankara

Proje-Yayın: Neslihan Gürsoy

Türkçe Redaksiyon: Merve Altan

Dizgi-Grafik Tasarım: Hilal Sultan Coşkun

Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı

Baskı: Korza Yay. Basım San. Tic. A.Ş.Yenice mah. No:3 Esenboğa-Ankara

0312 342 22 08Yayıncı Sertifika No: 14749Matbaa Sertifika No: 30233

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51

Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08

Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60

İnternet: www.pegem.net E-ileti: [email protected]

ÖN SÖZ

Sevgili Öğretmen Adayları,

Elinizdeki bu kitap, Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Sınıf Öğretmenliği Alan Eğitimi Testi kapsamındaki soruları çözmek için gerekli bilgi, beceri ve teknikleri edinme ve geliştirme sürecinde siz değerli öğretmen adaylarımıza kılavuz olarak hazırlanmıştır.

Kitabın hazırlanış sürecinde, sınav kapsamındaki temel alanlarda kapsamlı alanyazın taraması yapılmış, bu kitabın gerek ÖABT’de gerekse gelecekteki meslek hayatınızda ihtiyacınızı maksimum derecede karşılayacak bir başucu kitabı niteliğinde olması hedefl enmiştir.

Detaylı, güncel ve anlaşılır bir dilde yazılan konu anlatımları, çıkmış sorular ve detaylı açıklamalarıyla desteklenmiş, her ünite içeriği ÖSYM formatına uygun, çözümlü test sorularıyla pekiştirilmiştir. Ayrıca konu anlatımlarında verilen bilgi ve çözüm tekniklerine ek olarak uyarı kutucuklarıyla önemli konulara dikkat çekilmiştir.

Yoğun bir araştırma ve çalışma sürecinde hazırlanmış olan bu kitapla ilgili görüş ve önerilerinizi [email protected] adresini kullanarak bizimle paylaşabilirsiniz.

Geleceğimizi güvenle emanet ettiğimiz siz değerli öğretmenlerimizin hizmet öncesi ve hizmet içi eğitimlerine katkıda bulunabilmek ümidiyle...

Başarılar...

SINIF ÖĞRETMENLİĞİ ÖABT İLE İLGİLİ ÖNEMLİ BİLGİLER

ÖABT SINIF ÖĞRETMENLİĞİ, 50 sorudan oluşmakta ve Sınıf Öğretmeni Adaylarının Alan Bilgisi (Temel Matematik, Genel Biyoloji, Genel Fizik, Genel Kimya, Türk Dili, Cumhuruyet Dönemi Türk Edebiyatı, Çocuk Edebiyatı, Uygarlık Tarihi, Türk Tarihi ve Kültürü, Genel Coğrafya, Türkiye Coğrafyası ve Jeopolitiği) ile Alan Eğitimi alanlarındaki bilgi ve becerilerini ölçmeyi hedeflemektedir.

Öğretmenlik Alan Bilgisi Testinde çıkan sorular, Sınıf Öğretmenliği Lisans Programlarında verilen akademik disiplinlere paralel olarak hazırlanmaktadır. Sınavdaki Alan-Soru dağılımı aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.

Genel Yüzde Yaklaşık Yüzde Soru Sayısı

Alan Bilgisi Testi % 80 1 - 40

a) Temel Matematik

b) Genel Biyoloji

c) Genel Fizik

d) Genel Kimya

e) Türk Dili

f) Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyat

g) Çocuk Edebiyatı

h) Uygarlık Tarihi

i) Türk Tarihi ve Kültürü

j) Genel Coğrafya

k) Türkiye Coğrafyası ve Jeopolitiği

% 12

% 6

% 6

% 6

% 12

% 6

% 6

% 6

% 6

% 6

% 8

Alan Eğitimi Testi % 20 41 - 50

Genel Kültür, Genel Yetenek ve Eğitim Bilimleri Sınavlarınıza ek olarak gireceğiniz Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi ile ilgili verilen bu bilgiler 2013 - 2014 ÖABT Sınıf Öğretmenliği Sınavı çerçevesinde hazırlanmıştır. Sınav içeriğinde yapılabilecek olası değişiklikleri ÖSYM'nin web sitesinden takip edebilirsiniz.

İÇİNDEKİLER

İLK OKUMA YAZMA ÖĞRETİMİ

İLK OKUMA YAZMA ÖĞRETİMİ .....................................................................................................................................3

Birinci Sınıf Çocuklarının Gelişim Özellikleri ve İlk Okuma Yazma Öğretimi İlişkisi................................................3

Gelişim ve Gelişme ................................................................................................................................................3

Olgunlaşma............................................................................................................................................................3

Hazırbulunuşluk .....................................................................................................................................................4

Fiziksel Gelişim Özellikleri .....................................................................................................................................4

Sosyal ve Duygusal Gelişim Özellikleri..................................................................................................................5

Zihinsel/Bilişsel Gelişim Özellikleri.........................................................................................................................6

Ahlaki Gelişim Özellikleri .......................................................................................................................................6

İlk Okuma Yazmaya Hazırlık ..........................................................................................................................................7

Okuma ...................................................................................................................................................................7

Okuma İlkeleri ........................................................................................................................................................7

Okumaya Hazır Oluş ve İlgili Faktörler .........................................................................................................................8

Takvim Yaşı ............................................................................................................................................................8

Cinsiyet ..................................................................................................................................................................8

Sağlık Sorunları .....................................................................................................................................................8

Beyin Başatlığı .......................................................................................................................................................8

Genel Zekâ ............................................................................................................................................................8

Zihinsel Düşünme ..................................................................................................................................................8

Özel Bilişsel Problemler .........................................................................................................................................8

Görsel Ayrım ..........................................................................................................................................................8

İşitsel Ayrım ...........................................................................................................................................................8

İlişkilendirici Öğrenme............................................................................................................................................8

Dikkat .....................................................................................................................................................................8

Sözel Dil Gelişimi ...................................................................................................................................................8

Kitap, Harf ve Satırların Özellikleri .........................................................................................................................8

Yazma ..............................................................................................................................................................................8

Yazmayı Etkileyen Unsurlar ...........................................................................................................................................9

Oturuş Biçimi .........................................................................................................................................................9

Kas Gelişimi ...........................................................................................................................................................9

Yönler ....................................................................................................................................................................9

El Tercihi ................................................................................................................................................................9

vi

Boşluklar ................................................................................................................................................................9

Harfler ....................................................................................................................................................................9

Yazımında Güçlük Çekilen Harfler .......................................................................................................................10

Kalem ve Kalem Tutma .......................................................................................................................................10

Yazılacak Kâğıt ve Kâğıdın Pozisyonu ................................................................................................................10

Yazma Hızı ..........................................................................................................................................................10

Çizgi Takibi...........................................................................................................................................................10

Bitişik Eğik Yazı ve Gerekçeleri...................................................................................................................................10

Cumhuriyet Dönemi'nde İlk Okuma Yazma Öğretimi, Kullanılan Yöntem ve Teknikler .........................................12

1924 İlkokul Programı ..........................................................................................................................................12






2005 İlköğretim Okulu Programı ..........................................................................................................................12


İlk Okuma Yazma Öğretiminde Kullanılan Yöntem ve Teknikler ..............................................................................12

Bireşim/Sentez/Tümevarım Yöntemleri ...............................................................................................................13

Harf (Alfabe) Tekniği ............................................................................................................................................13

Ses Tekniği ..........................................................................................................................................................13

Hece Tekniği ........................................................................................................................................................13

Ses Temelli Cümle Tekniği ...................................................................................................................................14

Çözümleme/Analiz/Tümdengelim Yöntemleri ......................................................................................................14

Öykü (Metin) Tekniği ............................................................................................................................................14

Cümle Tekniği ......................................................................................................................................................14

Sözcük (Kelime) Tekniği ......................................................................................................................................15

Karma Yöntemler .................................................................................................................................................15

İlk Okuma Yazma Öğretimi ve Ses Temelli Cümle Yöntemi ......................................................................................16

Birinci ve İkinci Sınıflarda Kullanılacak Defterlerin Özellikleri .................................................................................17

Ses/Harf Grupları ..........................................................................................................................................................17

ÇÖZÜMLÜ TEST ...........................................................................................................................................................18

ÇÖZÜMLER ...................................................................................................................................................................22

KAYNAKÇA ...................................................................................................................................................................24

vii

TÜRKÇE ÖĞRETİMİTÜRKÇE ÖĞRETİMİ ......................................................................................................................................................27

Türkçe Dersi (1-8. Sınıflar) Öğretim Programı ...........................................................................................................27

Programın Temel Yaklaşımı .................................................................................................................................28

Programın Genel Amacı ......................................................................................................................................29

Programın Yapısı .................................................................................................................................................30

Programdaki Öğrenme Alanları ...........................................................................................................................30

Sözlü İletişim........................................................................................................................................................30

Okuma .................................................................................................................................................................31

Yazma ..................................................................................................................................................................32

Türkçe Ders ve Öğretmen Kılavuz Kitabına Alınacak Metinlerin Nitelikleri ............................................................34

Programın Temaları .............................................................................................................................................34

Sınıf Düzeylerine Göre Ders Kitaplarında Yer Alacak Okuma ve Dinleme Metinlerinin Türleri ve Dağılımı ........35

Programda Ölçme ve Değerlendirme ..................................................................................................................36

ÇÖZÜMLÜ TEST ...........................................................................................................................................................39

ÇÖZÜMLER ...................................................................................................................................................................42

KAYNAKÇA ...................................................................................................................................................................44

FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETİMİB. Fen Bilimlerine İlişkin Temel Kavramlar ................................................................................................................47

Olgu .....................................................................................................................................................................47

Kavram ................................................................................................................................................................47

Genellemeler .......................................................................................................................................................47

Kuram ..................................................................................................................................................................47

FEN, BİLİMSEL BİLGİ VE BİLİMSEL YÖNTEM ...........................................................................................................47

Fen.......................................................................................................................................................................47

Bilimin Doğası ......................................................................................................................................................47

Bilimin Doğasının Öğretimine İlişkin Yaklaşımlar .................................................................................................48

Tarihsel Yaklaşım .................................................................................................................................................48

Dolaylı Yaklaşım ..................................................................................................................................................49

Doğrudan (Yansıtıcı) Yaklaşım ............................................................................................................................49

Bilimsel İşlem Becerileri .......................................................................................................................................50

BİLİMSEL SÜREÇ BECERİLERİNİ GELİŞTİRME ..............................................................................................51

Bilimsel Süreç Becerilerinin Değerlendirilmesi ....................................................................................................53

Bilimsel Süreç Becerilerinin Geliştirilmesine İlişkin Örnek Bir Etkinlik ...............................................................53

Bilimsel Çalışmanın Ürünleri................................................................................................................................54

FEN VE TEKNOLOJİ OKURYAZARLIĞI ......................................................................................................................54

FEN, TOPLUM, TEKNOLOJİ VE ÇEVRE .....................................................................................................................55

viii

FENNE YÖNELİK TUTUMLAR .....................................................................................................................................55

FEN ÖĞRETİMİNİN AMAÇLARI ...................................................................................................................................56

FEN ÖĞRETİMİNİN TÜRKİYE VE DÜNYADAKİ TARİHSEL GELİŞİMİ .......................................................................56

YAPILANDIRMACI YAKLAŞIM VE FEN ÖĞRENME ....................................................................................................57

Yapılandırmacı Yaklaşımın İlkeleri .......................................................................................................................57

Yapılandırmacı Öğrenme-Öğretme Sürecinde Temel Faktörler ...........................................................................58

Yapılandırmacı Öğrenme Ortamlarının Tasarımı .................................................................................................58

Yapılandırmacı Yaklaşımda Öğretmen ................................................................................................................58

Yapılandırmacı Yaklaşımda Öğrenme Süreci ......................................................................................................58

Yapılandırmacı Yaklaşımda Ders Tasarımı ..........................................................................................................58

İLKÖĞRETİM FEN PROGRAMININ ÖZELLİKLERİ .....................................................................................................59

Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programında Öğretmenin Rolü ................................................................................59

Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programında Öğrencinin Rolü .................................................................................59

Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programında Benimsenen Strateji ..........................................................................59

Fen Bilimleri Dersinin Yapısı ................................................................................................................................59

Fen Bilimleri Dersi “Bilgi” Öğrenme Alanı ............................................................................................................60

Fen Bilimleri Dersi “Beceri” Öğrenme Alanı ........................................................................................................60

Fen Bilimleri Dersi “Duyuş” Öğrenme Alanı ........................................................................................................61

Fen Bilimleri Dersi “Fen-Teknoloji-Toplum-Çevre (FTTÇ)” Öğrenme Alanı .........................................................62

Programın Uygulanmasıyla İlgili Esaslar .............................................................................................................62

KAVRAM ÖĞRETİMİ .....................................................................................................................................................63

Kavram Geliştirme Süreçleri ...............................................................................................................................63

Kavram Öğretimi .................................................................................................................................................64

Kavram Haritaları .................................................................................................................................................64

Kavram Ağları ......................................................................................................................................................65

Zihin Haritaları .....................................................................................................................................................65

Bilgi Haritası.........................................................................................................................................................65

Anlam Çözümleme Tabloları ................................................................................................................................66

Vee Diyagramları .................................................................................................................................................67

ÖĞRETİM MODELLERİ .................................................................................................................................................67

Sorgulamaya Dayalı Öğrenme ............................................................................................................................67

Probleme Dayalı Öğrenme ..................................................................................................................................69

Proje Tabanlı Öğrenme ........................................................................................................................................71

İş Birliğine Dayalı Öğrenme .................................................................................................................................72

ix

Öğrenme Döngüsü (5E Öğrenme Modeli) ...........................................................................................................74

Çoklu Zekâ Kuramı .............................................................................................................................................74

Sözel- Dilsel Zekâ ................................................................................................................................................75

Görsel-Mekânsal Zekâ.........................................................................................................................................75

Bedensel- Kinestetik Zekâ ...................................................................................................................................75

Mantıksal-Matematiksel Zekâ ..............................................................................................................................75

Kişiler Arası- Sosyal Zekâ....................................................................................................................................75

Kişisel-İçsel Zekâ .................................................................................................................................................75

Doğa Zekâsı ........................................................................................................................................................75

Müziksel-Ritmik Zekâ ...........................................................................................................................................76

FEN ÖĞRETİMİNDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ..................................................................................................76

Geleneksel Ölçme Değerlendirme ......................................................................................................................77

Çoktan Seçmeli Sorular .......................................................................................................................................77

Eşleştirmeli Sorular ..............................................................................................................................................77

Doğru- Yanlış Tipi Sorular ....................................................................................................................................77

Kısa Cevap Soruları.............................................................................................................................................78

Açık Uçlu Sorular .................................................................................................................................................78

Alternatif Ölçme Değerlendirme ..........................................................................................................................78

Performans Değerlendirme..................................................................................................................................78

Öğrenci Ürün Dosyası Değerlendirme .................................................................................................................79

Gözlem Tekniği ....................................................................................................................................................79

Görüşme Tekniği ..................................................................................................................................................79

Öz ve Akran Değerlendirme ................................................................................................................................79

Dereceleme ve Puanlama Ölçekleri ....................................................................................................................80

Tanılayıcı Dallanmış Ağaç ....................................................................................................................................81

Yapılandırılmış Grid .............................................................................................................................................81

Kavram Haritaları .................................................................................................................................................81

Kelime İlişkilendirme Testleri................................................................................................................................81

FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETİM PROGRAMINA İLİŞKİN ÖRNEK ETKİNLİK GELİŞTİRME .....................................81

ÇÖZÜMLÜ TEST ...........................................................................................................................................................83

ÇÖZÜMLER ...................................................................................................................................................................87

KAYNAKÇA ...................................................................................................................................................................89

x

İLKOKULDA MATEMATİK ÖĞRETİMİMATEMATİK NEDİR? ....................................................................................................................................................93

MATEMATİĞİN TEMEL ELEMANLARI .........................................................................................................................93

Teorik-Uygulamalı Matematik ..............................................................................................................................93

Klasik-Modern Matematik ....................................................................................................................................93

Akademik Matematik-Okul Matematiği ................................................................................................................93

MATEMATİĞİ ÖĞRENME VE ÖĞRETME .....................................................................................................................94

Davranışçı Yaklaşım ............................................................................................................................................94

Bütünlükçü (Gestaltçı) Yaklaşım ..........................................................................................................................94

Fonksiyonalist Yaklaşım ......................................................................................................................................95

Bilişsel Gelişmeci Yaklaşım .................................................................................................................................95

Yapılandırmacı Yaklaşım .....................................................................................................................................95

Buluş Yoluyla Öğrenme .......................................................................................................................................95

Okulda Öğrenme (Tam Öğrenme) .......................................................................................................................96

Bilgi-İşlem Yaklaşımı ............................................................................................................................................96

Anlamlı Öğrenme (Sunuş Yoluyla Öğretim) .........................................................................................................97

GERÇEKÇİ MATEMATİK EĞİTİMİ ................................................................................................................................97

Çoklu Zekâ Kuramı ..............................................................................................................................................97

Öğrenme Stilleri ...................................................................................................................................................97

Matematik Öğretimi Yöntemleri ...........................................................................................................................97

Düz Anlatım Yöntemi ...........................................................................................................................................97

Tanımlar Yardımıyla Öğretim ...............................................................................................................................98

Buluş Yoluyla Öğretim .........................................................................................................................................98

Analizle Öğretim ..................................................................................................................................................98

Senaryo ile Öğretim .............................................................................................................................................98

Gösterip Yaptırma Yöntemiyle Öğretim ...............................................................................................................98

Kurallar Yardımıyla Öğretim .................................................................................................................................98

Deneysel Etkinliklerle Öğretim .............................................................................................................................98

Oyunlarla Öğretim................................................................................................................................................98

İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programı ..........................................................................................................98

2004 Programının Özellikleri ...............................................................................................................................99

MATEMATİK EĞİTİMİNİN GENEL AMAÇLARI ..........................................................................................................100

Temel Beceriler ..................................................................................................................................................100

Problem Çözme .................................................................................................................................................100

Matematiksel Süreç Becerileri ...........................................................................................................................100

Duyuşsal Beceriler .............................................................................................................................................101

Psikomotor Beceriler..........................................................................................................................................101

Bilgi ve İletişim Teknolojileri (BİT) ......................................................................................................................101

Programın Öğrenme-Öğretme Yaklaşımı ..........................................................................................................101

xi

Programın Ölçme ve Değerlendirme Yaklaşımı .................................................................................................101

4+4+4 Eğitim Sistemi .........................................................................................................................................102

Problem Çözme .................................................................................................................................................102

Problemi Anlama ...............................................................................................................................................103

Plan Yapma .......................................................................................................................................................103

Planı Uygulama .................................................................................................................................................103

Çözümün Doğruluğunu ve Geçerliğini Kontrol Etme .........................................................................................104

Çözümü Genelleme ve Yeni/Özgün Problem Kurma .........................................................................................104

Problem Çözme Öğretimi ..................................................................................................................................104

Sistematik Liste Yapma .....................................................................................................................................105

Tahmin ve Kontrol ..............................................................................................................................................105

Diyagram Çizme ................................................................................................................................................105

Bağıntı Bulma ....................................................................................................................................................105

Değişken Kullanma ............................................................................................................................................105

Benzer Problemlerin Çözümünden Yararlanma (Basitleştirme) ........................................................................105

Geriye Doğru Çalışma .......................................................................................................................................105

Eleme.................................................................................................................................................................105

Tablo Yapma ......................................................................................................................................................105

Muhakeme Etme................................................................................................................................................106

Problem Kurma ..................................................................................................................................................106

Matematiksel İfadeye Uygun Problem Kurma ...................................................................................................106

Şekil veya Tabloya Uygun Problem Kurma........................................................................................................106

Cevabı Zihinde Tutarak Problem Kurma ...........................................................................................................106

MATEMATİK EĞİTİMİNDE PROBLEM ÇÖZME .........................................................................................................107

1. Problem Çözme İçin Öğretim.........................................................................................................................107

2. Problem Çözmeye İlişkin Öğretim .................................................................................................................107

3. Problem Çözme İle Öğretim ..........................................................................................................................107

DOĞAL SAYILAR VE DÖRT İŞLEM ÖĞRETİMİ ........................................................................................................107

Sayma Sistemleri ...............................................................................................................................................107

Doğal Sayılar .....................................................................................................................................................107

Onluk Sayma Sistemi ........................................................................................................................................107

DOĞAL SAYILARIN ÖĞRETİMİ ..................................................................................................................................108

İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programı'nda Doğal Sayılar Alt Öğrenme Alanı Kazanımları ........................108

Hazırlık Çalışmaları ...........................................................................................................................................108

BİR BASAMAKLI DOĞAL SAYILARIN ÖĞRETİMİ ....................................................................................................109

İKİ VE DAHA ÇOK BASAMAKLI DOĞAL SAYILARIN ÖĞRETİMİ ...........................................................................109

DOĞAL SAYILAR ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN ÖĞRETİMİ ........................................................................................ 110

Doğal Sayıların Yuvarlanması ........................................................................................................................... 110

xii

Sıralama ve Örüntüler........................................................................................................................................ 110

Düzen ................................................................................................................................................................ 110

DOĞAL SAYILARDA DÖRT İŞLEM ÖĞRETİMİ ......................................................................................................... 111

İşlem Öğretimi.....................................................................................................................................................111

Toplama İşleminin Öğretimi ............................................................................................................................... 112

İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programı'nda Doğal Sayılarla Toplama İşlemi Alt Öğrenme Alanı Kazanımları ................................................................................................ 112

1. Sınıf ............................................................................................................................................................... 112

2. Sınıf ............................................................................................................................................................... 112

3. Sınıf ............................................................................................................................................................... 112

4. Sınıf ............................................................................................................................................................... 112

Hazırlık Çalışmaları ........................................................................................................................................... 112

İşlem Tekniğinin Öğretimi................................................................................................................................... 113

İşlem Özelliklerinin Öğretimi .............................................................................................................................. 113

İşlem Sağlamasının Öğretimi............................................................................................................................. 113

Zihinden Toplama İşlemi Öğretimi ..................................................................................................................... 113

Toplama İşlemini Gerektiren Problemler ............................................................................................................ 114

Çıkarma İşleminin Öğretimi ....................................................................................................................................... 114

1. Sınıf ............................................................................................................................................................... 114

2. Sınıf ............................................................................................................................................................... 114

3. Sınıf ............................................................................................................................................................... 114

4. Sınıf ............................................................................................................................................................... 114




Zihinden Çıkarma İşlemi Öğretimi ..................................................................................................................... 115

Çıkarma İşlemini Gerektiren Problemler ............................................................................................................ 115

Çarpma İşleminin Öğretimi ........................................................................................................................................ 116

İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programı'nda Doğal Sayılarla Çarpma İşlemi Alt Öğrenme Alanı Kazanımları ................................................................................................. 116

2. Sınıf ............................................................................................................................................................... 116

3. Sınıf ............................................................................................................................................................... 116

4. Sınıf ............................................................................................................................................................... 116





Çarpma İşlemini Gerektiren Problemler............................................................................................................. 118

Bölme İşleminin Öğretimi .......................................................................................................................................... 118

İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programı'nda Doğal Sayılarla Bölme İşlemi Alt Öğrenme Alanı Kazanımları.................................................................................................... 118

xiii

2. Sınıf ............................................................................................................................................................... 118

3. Sınıf ............................................................................................................................................................... 118

4. Sınıf ............................................................................................................................................................... 118




Kalanlı Bölme İşleminin Öğretimi .......................................................................................................................120

İşlem Sağlamasının Öğretimi.............................................................................................................................120

KESİR SAYILARI VE DÖRT İŞLEM ÖĞRETİMİ .........................................................................................................120

Kesir Sayılarının Öğretimi..........................................................................................................................................121

İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programı'nda Kesirler Alt Öğrenme Alanı Kazanımları .................................121

1. Sınıf ...............................................................................................................................................................121

2. Sınıf ...............................................................................................................................................................121

3. Sınıf ...............................................................................................................................................................121

4. Sınıf ...............................................................................................................................................................121

İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programı'nda Kesirlerle İşlemler Alt Öğrenme Alanı Kazanımları .................121

4. Sınıf ...............................................................................................................................................................121

Hazırlık Çalışmaları ...........................................................................................................................................121

Kesir Sayılarıyla Problem Çözme ......................................................................................................................123

Toplama ve Çıkarma İşlemi Öğretimi .................................................................................................................123

İşlem Özelliklerinin Öğretimi ..............................................................................................................................123

ONDALIK KESİRLERİN ÖĞRETİMİ ............................................................................................................................123

Ondalık Gösterimin Öğretimi .............................................................................................................................124

İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programı'nda Ondalık Gösterim Alt Öğrenme Alanı Kazanımları ..................124

4. Sınıf ...............................................................................................................................................................124

Ondalık Gösterimde Çözümleme.......................................................................................................................125

Ondalık Gösterimi Verilen Sayıların Karşılaştırılması ........................................................................................125

GEOMETRİ ÖĞRETİMİ ................................................................................................................................................126

Çocuklarda Geometrik Düşünmenin Gelişimi ....................................................................................................126

Geometri Öğretimi .............................................................................................................................................126

İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programı'nda Geometri Öğrenme Alanı Kazanımları ....................................126

1. Sınıf ...............................................................................................................................................................126

Geometrik Şekiller ve Cisimler...........................................................................................................................126

Uzamsal İlişkiler .................................................................................................................................................126

Eşlik ...................................................................................................................................................................126

Geometrik Örüntüler ..........................................................................................................................................127

2. Sınıf ...............................................................................................................................................................127

Geometrik Cisimler ve Şekiller...........................................................................................................................127

xiv



3. Sınıf ...............................................................................................................................................................127




Geometride Temel Kavramlar ............................................................................................................................127

4. Sınıf ...............................................................................................................................................................127



Geometride Temel Kavramlar ............................................................................................................................127

ÖLÇME VE ÖLÇÜLER ÖĞRETİMİ ..............................................................................................................................130

Ölçme ve Ölçüler Öğretimi.................................................................................................................................130

İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programında Ölçme Öğrenme Alanı Kazanımları .........................................130

1. Sınıf ...............................................................................................................................................................130

Uzunluk Ölçme ..................................................................................................................................................130

Paralarımız ........................................................................................................................................................130

Zaman Ölçme ....................................................................................................................................................130

Tartma ................................................................................................................................................................130

Sıvı Ölçme .........................................................................................................................................................130

2. Sınıf ...............................................................................................................................................................130

Uzunluk Ölçme ..................................................................................................................................................130

Paralarımız ........................................................................................................................................................130

Zaman Ölçme ....................................................................................................................................................130

Tartma ................................................................................................................................................................130

Sıvı Ölçme .........................................................................................................................................................131

3. Sınıf ...............................................................................................................................................................131

Uzunlukları Ölçme .............................................................................................................................................131

Çevre Ölçme ......................................................................................................................................................131

Alan Ölçme ........................................................................................................................................................131

Paralarımız ........................................................................................................................................................131

Zamanı Ölçme ...................................................................................................................................................131

Tartma ................................................................................................................................................................131

Sıvı Ölçme .........................................................................................................................................................131

4. Sınıf ...............................................................................................................................................................131

Uzunluk Ölçme ..................................................................................................................................................131

Çevre Ölçme ......................................................................................................................................................131

Alan Ölçme ........................................................................................................................................................131

Paralarımız ........................................................................................................................................................131

Zaman Ölçme ....................................................................................................................................................131

xv

Tartma ................................................................................................................................................................132

Sıvı Ölçme .........................................................................................................................................................132

Uzunluk Ölçüleri Öğretimi ..................................................................................................................................132

Alan Ölçüleri Öğretimi ........................................................................................................................................133

Sıvı Ölçüleri Öğretimi .........................................................................................................................................134

Tartma Öğretimi .................................................................................................................................................134

Zaman Ölçüleri Öğretimi ....................................................................................................................................134

VERİ ÖĞRETİMİ ..........................................................................................................................................................135

Veri Öğretimi ......................................................................................................................................................135

İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programında Veri Öğrenme Alanı Kazanımları .............................................135

1. Sınıf ...............................................................................................................................................................135

Veri.....................................................................................................................................................................135

Veri.....................................................................................................................................................................135

Nesne Grafiği .....................................................................................................................................................135

3. Sınıf ...............................................................................................................................................................135

Veri.....................................................................................................................................................................135

Veri.....................................................................................................................................................................135

ÇÖZÜMLÜ TEST .........................................................................................................................................................137

ÇÖZÜMLER .................................................................................................................................................................141

KAYNAKÇA .................................................................................................................................................................143

HAYAT BİLGİSİ ÖĞRETİMİHAYAT BİLGİSİ ÖĞRETİMİ .........................................................................................................................................147

Hayat Bilgisi Dersinin İçeriği ..............................................................................................................................147

Hayat Bilgisi Öğretiminin Amaçları ....................................................................................................................148

DÜNYADA HAYAT BİLGİSİ DERSİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ ....................................................................................150

TÜRKİYE’DE HAYAT BİLGİSİ DERSİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ ................................................................................151

HAYAT BİLGİSİ ÖĞRETİMİ .........................................................................................................................................152

HAYAT BİLGİSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ....................................................................................................................152

Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı’nın Amaçları ...........................................................................................152

Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programında Yer Alan Beceriler ............................................................................152

Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programında Yer Alan Değerler .............................................................................155

Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı’nın Organizasyon Yapısı ........................................................................155

Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı’nın Üniteleri ve İçerikleri ............................................................................156

1. Ben ve Okulum .............................................................................................................................................156

2. Ailem ve Evim ................................................................................................................................................156

3.Sağlıklı Hayat ................................................................................................................................................156

xvi

4. Güvenli Hayat .............................................................................................................................................. 157

5. Ülkemi Seviyorum ....................................................................................................................................... 157

6. Doğa ve Çevre ............................................................................................................................................. 157

Okul ve Aile İlişkisi .................................................................................................................................................. 158

HAYAT BİLGİSİ DERSİNDE ÖĞRETMENİN ROLÜ .................................................................................................. 158

Belirli Gün ve Haftalar ...................................................................................................................................... 159

Hayat Bilgisi Öğretim Programında Ölçme ve Değerlendirme......................................................................... 161

Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı’nın Uygulanmasına İlişkin Açıklamalar .............................................. 161

ÇÖZÜMLÜ TEST ....................................................................................................................................................... 162

ÇÖZÜMLER ............................................................................................................................................................... 165

KAYNAKÇA ............................................................................................................................................................... 167

SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİMİSOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİMİ ................................................................................................................................ 171

Sosyal Bilgilerin Tanımı ........................................................................................................................................... 171

SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİMİNE FARKLI YAKLAŞIMLAR ................................................................................... 171

Vatandaşlık Aktarımı Olarak Sosyal Bilgiler Öğretimi ...................................................................................... 171

Sosyal Bilim Olarak Sosyal Bilgiler Öğretimi ........................................................................................................ 172

Yansıtıcı Araştırma Olarak Sosyal Bilgiler Öğretimi ............................................................................................. 172

DÜNYADA SOSYAL BİLGİLER GELENEĞİ ............................................................................................................. 172

TÜRKİYE’DE SOSYAL BİLGİLER GELENEĞİ ......................................................................................................... 174

SOSYAL BİLGİLER VE SOSYAL BİLİMLER ............................................................................................................ 175

SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİMİNİN AMAÇLARI ...................................................................................................... 175

Evrensel Amaçlar............................................................................................................................................. 176

1. Bilgiye İlişkin Amaçlar .................................................................................................................................. 176

2. Beceriye İlişkin Amaçlar............................................................................................................................... 176

3. Tutum ve Değerlere İlişkin Amaçlar ............................................................................................................ 176

4. Sosyal Katılıma İlişkin Amaçlar.................................................................................................................... 177

Ulusal Amaçlar................................................................................................................................................. 177

Sosyal Bilgilerde İçerik: Kapsam ve Yapı ........................................................................................................ 178

İçeriğin Sıralanması ......................................................................................................................................... 178

Programın Temel Yaklaşımı ............................................................................................................................ 179

PROGRAMIN YAPISI ................................................................................................................................................. 180

BECERİLER ............................................................................................................................................................... 180

Kanıtı Tanıma ve Kullanma Becerisi ................................................................................................................ 183

Bilgiyi Kullanılabilir Biçimlerde Planlama ve Yazma Becerisi ........................................................................... 183

xvii

Mekânı Algılama Becerisi ..................................................................................................................................183

Sebep-Sonuç İlişkisini Belirleme Becerisi ..........................................................................................................183

Karar Verme Becerisi .........................................................................................................................................184

Kütüphane ve Referans Kaynaklarını Kullanma Becerisi ..................................................................................184

BECERİ ÖĞRETİMİ .....................................................................................................................................................184

KAVRAMLAR ...............................................................................................................................................................185

KAVRAM ÖĞRETİMİ ...................................................................................................................................................185

DEĞERLER ..................................................................................................................................................................186

DEĞER ÖĞRETİMİ ......................................................................................................................................................187

1. Değer Açıklamak ..........................................................................................................................................187

a. Seçme: .......................................................................................................................................................188

b. Ödüllendirme: ............................................................................................................................................188

c. Hareket: .....................................................................................................................................................188

2. Ahlaki Muhakeme .........................................................................................................................................188

3. Değer Analizi ................................................................................................................................................188

4. Gözlem Yoluyla Değer Öğretimi ....................................................................................................................189

BİREY VE TOPLUM .....................................................................................................................................................190

İNSANLAR, YERLER VE ÇEVRELER ........................................................................................................................191

ÜRETİM, DAĞITIM VE TÜKETİM ................................................................................................................................191

BİLİM, TEKNOLOJİ VE TOPLUM ...............................................................................................................................192

GÜÇ, YÖNETİM VE TOPLUM .....................................................................................................................................192

KÜRESEL BAĞLANTILAR .........................................................................................................................................192

GRUPLAR, KURUMLAR VE SOSYAL ÖRGÜTLER ..................................................................................................192

ZAMAN, SÜREKLİLİK VE DEĞİŞİM ...........................................................................................................................193

ÇÖZÜMLÜ TEST .........................................................................................................................................................194

ÇÖZÜM ........................................................................................................................................................................197

KAYNAKÇA .................................................................................................................................................................199

BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA ÖĞRETİMBİRLEŞTİRİLMİŞ SINIF KAVRAMI .............................................................................................................................203

Birleştirilmiş Sınıf Uygulamasını Zorunlu Kılan Nedenler ..................................................................................203

Birleştirilmiş Sınıflarda Öğretimin Esasları.........................................................................................................204

Birleştirilmiş Sınıflarda Öğretimin Yararları ........................................................................................................205

Birleştirilmiş Sınıflarda Öğretimin Sınırlılıkları....................................................................................................206

Birleştirilmiş Sınıfların Oluşturulması .................................................................................................................207

Birleştirilmiş Sınıflı Okulların Kendine Özel Durumları.......................................................................................207

xviii

Öğrencilerin Kendi Kendilerine Çalışmaları .......................................................................................................208

Öğretmenli Dersler.............................................................................................................................................209

Ödevli Dersler ....................................................................................................................................................210

Sınıf Çalışması ..................................................................................................................................................210

Küme Çalışması ................................................................................................................................................ 211

İlgi Kümeleri ....................................................................................................................................................... 211

Seviye Grupları .................................................................................................................................................. 211

Bireysel Çalışma ................................................................................................................................................212

Sesli Çalışmalar .................................................................................................................................................213

Sessiz Çalışmalar ..............................................................................................................................................213

Yardımcı Öğrenciler ...........................................................................................................................................213

Planlı Çalışma....................................................................................................................................................214

Çalışma Ortamı..................................................................................................................................................214

ÖLÇME - DEĞERLENDİRME ARAÇ VE YÖNTEMLERİ ............................................................................................215

Dereceleme Ölçekleri Kullanma Nedenleri ........................................................................................................216

ÇÖZÜMLÜ TEST .........................................................................................................................................................217

ÇÖZÜMLER .................................................................................................................................................................220

KAYNAKÇA .................................................................................................................................................................222

İNSAN HAKLARI, YURTTAŞLIK VE DEMOKRASİ EĞİTİMİİNSAN HAKLARI, YURTTAŞLIK VE DEMOKRASİ EĞİTİMİ ....................................................................................225

İlk Çağ'da İnsan Hakları ....................................................................................................................................225

Orta Çağ'da İnsan Hakları ................................................................................................................................225

Yeni Çağ'da İnsan Hakları ................................................................................................................................226

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi .......................................................................................................................227

Çocuk Haklarına Dair Sözleşme ........................................................................................................................229

YURTTAŞLIK ...............................................................................................................................................................229

DEMOKRASİ ................................................................................................................................................................230

İNSAN HAKLARI YURTTAŞLIK VE DEMOKRASİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ..................................................231

Programın Temel Yaklaşımı ..............................................................................................................................231

Programın Yapısı .............................................................................................................................................231

Üniteler ve Kazanımlar .....................................................................................................................................232

Programın Uygulanmasına İlişkin Açıklamalar ..................................................................................................233

Programın Ölçme Değerlendirme Yaklaşımı ....................................................................................................234

xix

İNSAN HAKLARI, YURTTAŞLIK VE DEMOKRASİ EĞİTİMİ .....................................................................................234

ÇÖZÜMLÜ TEST .........................................................................................................................................................237

ÇÖZÜMLER .................................................................................................................................................................241

KAYNAKÇA .................................................................................................................................................................243

DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ ÖĞRETİMİDİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ ÖĞRETİMİ .........................................................................................................247

Din Kültürü Ahlak Bilgisi Dersi Öğretiminin Temel İlkeleri ..................................................................................247

Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programı ..................................................................................................247

Beceriler.............................................................................................................................................................247

Kavramlar ..........................................................................................................................................................248

Yardım ...............................................................................................................................................................248

Ara disiplinler .....................................................................................................................................................248

Öğrenme alanları ve üniteler .............................................................................................................................248

1. Öğrenme Alanı: İNANÇ .........................................................................................................................................248

2. Öğrenme Alanı: İBADET .......................................................................................................................................248

3. Öğrenme Alanı: HZ. MUHAMMED ........................................................................................................................249

4. Öğrenme Alanı: KUR’AN VE YORUMU ................................................................................................................249

5. Öğrenme Alanı: AHLAK ........................................................................................................................................249

6. Öğrenme Alanı: DİN VE KÜLTÜR .........................................................................................................................250

Ölçme ve Değerlendirme ...........................................................................................................................................250

KAYNAKÇA .................................................................................................................................................................251

ÇÖZÜMLÜ TEST .........................................................................................................................................................252

ÇÖZÜMLER .................................................................................................................................................................254

MÜZİK ÖĞRETİMİMÜZİK ÖĞRETİMİ .......................................................................................................................................................257

Müzik Öğretiminin Genel Amaçları ....................................................................................................................257

Öğretim Programında Müzik Eğitimi Genel Amaçları ........................................................................................257

Müzik Dersinin Temel İlkeleri .............................................................................................................................257

Müzik Öğretim Programı Temel Özellikleri.........................................................................................................257

Müzik Öğretim Programı Öğrenme Alanları, Beceriler, Değerler ve Özel Öğretim Yöntemleri..........................257

Temel Beceriler ..................................................................................................................................................257

Değerler ise; ......................................................................................................................................................257

Öğrenme Alanları ve Özellikleri ........................................................................................................................257

xx

Müzik Öğretimi İlke ve Yöntemleri .....................................................................................................................258

Temel İlkeler.......................................................................................................................................................258

Uygulamada Dikkat Edilecek Hususlar; .............................................................................................................258

Şarkı Öğretimi ....................................................................................................................................................259

Bütün-Parça-Bütün Yöntemi ..............................................................................................................................259

Kulaktan Şarkı Öğretimi Süreci..........................................................................................................................259

Çocuklar İçin Şarkı Seçerken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar......................................................................259

KAYNAKÇA ................................................................................................................................................................260

ÇÖZÜMLÜ TEST .........................................................................................................................................................261

ÇÖZÜMLER .................................................................................................................................................................263

GÖRSEL SANATLARGÖRSEL SANATLAR ..................................................................................................................................................267

Görsel Sanatlar Programı'nın Temel Hedefleri ..................................................................................................267

Öğrenme Alanları ..............................................................................................................................................267

Öğretim Programına göre Sanat Eleştirisi ve Cevaplanması gereken sorular ..................................................267

Görsel Sanatlar Eğitimin İlkeleri.........................................................................................................................268

Programla Ulaşılması Beklenen Temel Beceriler...............................................................................................268

Çocuk Resimlerinin Özellikleri ...........................................................................................................................268

Çocuklarda Çizimlerin Gelişim Dönemleri .........................................................................................................268

Karalama Evresi ................................................................................................................................................269

Şema Öncesi Dönem.........................................................................................................................................269

Şematik Dönem .................................................................................................................................................269

Gerçekçilik Dönemi ............................................................................................................................................269

Görünürde Doğalcılık Dönemi ...........................................................................................................................269

KAYNAKÇA .................................................................................................................................................................271

ÇÖZÜMLÜ TEST .........................................................................................................................................................272

ÇÖZÜMLER .................................................................................................................................................................274

OYUN VE FİZİKİ ETKİNLİKLER DERSİ ÖĞRETİMİ

OYUN VE FİZİKİ ETKİNLİKLER DERSİ ÖĞRETİMİ ...................................................................................................277

Oyun ve fiziki etkinlikler dersinin temel ilkeleri ...................................................................................................277

Öğretim programı yapısı ....................................................................................................................................277

Hareket becerileri ile ilgili kavramlar ..................................................................................................................278

Oyun Stratejileri / Taktikleri Geliştirme ve Kullanma Becerisi: ...........................................................................279

Kişisel, Sosyal ve Düşünme Becerileri ..............................................................................................................279

KAYNAKÇA .................................................................................................................................................................280

ÇÖZÜMLÜ TEST .........................................................................................................................................................281

ÇÖZÜMLER .................................................................................................................................................................283

3


İlk okuma yazma öğretiminin gerçekleştirilmesi bir amaç değil, bireyin sonraki öğrenmelerine kaynaklık edecek bir araçtır. Bu nedenle ilk okuma yazmanın öğrenilmesi bireyin sonraki öğrenmeleri için bir anahtar gibidir. Bireyin bu anah-tara sahip olması, onu nasıl, nerede, ne zaman ve ne kadar kullanacağını bilmesi etkili okuryazarlık olarak da görülebilir.

İlk okuma yazma öğretiminde etkili bir öğretmen olmak için de okuma yazma sürecinin, bu süreçte yapılması gerekenlerin ve öğretim özelliklerinin bilinmesi gereklidir. Okuma ve yazma karmaşık bir süreçtir. Geçmişte edini-len bilgiler ve deneyimler, bireysel farklılıklar, sözcük ta-nıma stratejileri, neden-sonuç çıkarma becerileri, okuma amaçları, güdülenme ve okunan metnin zorluk düzeyi gibi birçok farklı özellikten etkilenebilir. Okuma ve yazmanın genel özellikleri şöyle ifade edilebilir: Okuma ve yazma, anlam oluşturma işlemidir. Okuma ve yazma dille ilgili bir süreçtir. Okuma ve yazma bir süreç sonunda öğrenilir ve sü-

reklilik esastır. Okuma ve yazmayı öğretmede birçok farklı yöntem

ve teknik kullanılabilir.

Okuma ve yazma öğretimini etkili şekilde gerçekleştiri-lebilmek için bu çağ çocuklarının özelliklerini tanımak, bilmek ve buna uygun öğrenme-öğretme süreçleri tasar-lamak gereklidir.

Birinci Sınıf Çocuklarının Gelişim Özellikleri ve İlk Okuma Yazma Öğretimi İlişkisi

Bireyin gelişim özellikleri ile ilk okuma yazma öğretimi sü-reçleri arasında çok sıkı ve doğrusal bir ilişki vardır. Bu nedenle bireylerin gelişim özelliklerinin bilinmesi, ona göre davranılması ve öğrenme-öğretme süreçlerinin de buna göre düzenlenmesi ilk okuma yazma öğretiminde elde edilecek başarıyı doğrudan etkileyecektir. Bu bağlamda aşağıda ilk okuma ve yazma öğretimiyle ilgili bazı kavram-lara ayrıntılı olarak yer verilmiştir.

Her çocuğun fiziksel yapısı ve gelişim hızı birbirinden farklı-dır. Bu da büyüme, olgunlaşma, öğrenme ve hazırbulunuş-luk durumlarını doğrudan etkilemektedir. Ancak bu kavram-ların sıklıkla birbiriyle karıştırıldığı görülmektedir. Bu nedenle aşağıda bu kavramlara yönelik açıklamalara yer verilmiştir.

Gelişim ve Gelişme

Gelişim; kişinin döllenmeden başlayarak bedensel, zihin-sel, dil, duygusal ve sosyal yönden (büyüme, olgunlaşma ve öğrenmenin etkileşimiyle) son aşamasına ulaşıncaya kadar sürekli ilerleme kaydeden değişimidir.

GELİŞİM (Süreç) GELİŞME (Sonuç)

DEĞİŞİM (Farklılaşma) DEĞİŞME (Ürün)

Gelişim, bir süreç (örneğin; bilişsel gelişim); gelişme ise bu sürecin sonunda oluşan bir ürün (örneğin; okuma yazma davranışını kazanma) olarak değerlendirilebilir. Gelişmede önce büyüme ve olgunlaşma, sonra öğrenme gerçekleşir.

1. Gelişim biyolojik faktörlerden ve çevreden etkilenir.

2. Gelişimde bireysel farklılıklar söz konusudur. Her birey benzer süreçleri farklı dönemlerde yaşayabilir.

3. Gelişimde bir sıra vardır: Gelişim baştan ayağa doğrudur. Çocuk önce başını tutmayı, sonra otur-mayı, ardından yürümeyi öğrenir. Gelişim içten dışa doğrudur. Çocuk önce nesneye uzanır, onu elleriyle kavrar, daha sonra parmaklarını kullanmaya baş-lar. Gelişim genelden özele doğrudur. Çocuk önce büyük kas kontrolünü, sonra da küçük kas kontro-lünü kazanır. (önce ellerini kullanmayı daha sonra kalem tutmayı öğrenir)

4. Gelişimin hızı her yaşta aynı değildir. Gelişim belli yaşlarda hızlı, belli yaşlarda yavaştır.

5. Gelişim tüm alanlarıyla bir bütündür. Herhangi bir gelişim alanının aksaması diğer alanları da olumsuz etkileyebilir.

6. Gelişim devamlılık gösterir, yaşam boyu devam eder.

Olgunlaşma

Olgunlaşma, vücut organlarının kendinden beklenen görevi yerine getirebilecek seviyeye, bir başka deyişle organizmanın belli bir davranışı yapabilecek düzeydeki biyolojik kapasiteye ulaşmasıdır. Olgunlaşmada fiziksel ve zihinsel gelişim olmak üzere iki boyut vardır. Birey bir görevi yerine getirebilmek için fiziksel ve zihinsel açıdan yeterli olmalıdır. Bunun sonucunda birey kendisinden bek-lenen belirli davranışları yerine getirebilir.

Olgunlaşma, büyük oranda öğrenme yaşantıları ve çev-resel faktörlerden bağımsız olarak organizmanın belli bir yetkinliğe ulaşmasıdır. Olgunlaşma, öğrenmenin ön ko-şuludur. Olgunlaşma olmadan öğrenme gerçekleşmez. Olgunlaşma, öğrenmenin temelidir. Birey, olgunlaşma ile daha önce yapamadığı ve öğrenemediği birçok şeyi öğ-renebilir ve yapabilir. Ancak, davranışları öğrenebilmek ve yapabilmek için yaşantılar geçirmesi gerekir. Olgunlaşma kalıtımsal (genetiksel) özellikler taşır. Olgunlaşma kişinin doğuştan getirmiş olduğu potansiyelin zaman içerisinde ortaya çıkmasını ifade eder. Kişinin herhangi bir çaba gös-termesine gerek yoktur. Kendiliğinden meydana gelen bir süreçtir.

4

Büyüme, bedensel gelişim ile ilgilidir. Fiziksel olarak bir artışı içerir. Olgunlaşma ise, büyüme kavramı ile birlikte muktedir olmayı da içerir. Örneğin bir çocuğun bacakla-rının uzaması büyümedir, ancak bacaklarının yürümeye yaraması ise olgunlaşmadır.

Hazırbulunuşluk

Hazırbulunuşluk; olgunlaşma, ön bilgi, ilgi, istek ve tutum gibi değişkenlerin etkileşiminin bir sonucudur. Hazırbulu-nuşluk, bir şeyi öğrenebilmek için gerekli olan ön koşul davranışların kazanılmış olması anlamına gelir. Diğer bir deyişle bireyin yeni bir öğrenme durumunda sahip oldu-ğu özelliklerin tümüdür. Bireyin olgunlaşmasının yanında önceki öğrenmelerinin, ilgilerinin, tutumlarının, güdülen-mişlik düzeyinin bir sonucudur.

Hazır olma, organizmanın bir konuyu tam olarak öğre-nebilmesi için gerekli gelişme düzeyine, ön bilgilere ve güdülenme düzeyine erişmesidir. Organizmanın bir dav-ranışı yapabilecek gelişim düzeyine gelmesi, ön bilgilere sahip olması ve olumlu tutuma (güdülenme) sahibi olma-sı hazırbulunuşluk düzeyinin temel göstergesidir.

Hazır olma, bireyin belli bir gelişim görevini olgunlaşma ve ön öğrenmeler yoluyla yapabilecek düzeye gelmesi-dir. Örneğin; öğrencinin okuyabilmesi için öncelikle ge-rekli gelişim düzeyine (olgunlaşma) ulaşma ve sesleri ta-nıma, ayırt etme ve ses farkındalığı gibi ön bilgilere sahip olması gerekir. Hazırbulunuşluk, olgunlaşma ve öğren-menin etkileşimi sonucu daha önce gerçekleştirilmeyen bir davranış ve becerinin başarılması için gerekli şartların oluşmasıdır. Bir çocuğun konuşabilmesi için belli bir dil yapısına ve esnekliğine, harf ve heceleri söylemesine ve en önemlisi de yeteri kadar kelime hazinesine ulaşması gerekir. Yaş, olgunluk seviyesi, o duruma karşı gelişti-rilen motivasyon ve duygu durumları hazırbulunuşlukta önemlidir. Okuma yazmayı öğrenmek için çocuğun bir kısım organlarının olgunlaşması yanında, çocuğu buna heveslendirmek ve okuma yazma alıştırmaları yaptırmak gibi hazırlık çalışmaları da gereklidir. Hazırbulunuşluk, olgunlaşmaya göre daha geniş bir kavramdır. Hazırbulu-nuşluk olgunlaşma ve öğrenme (ön bilgiler-ilgi ve tutum) sonucu belli davranışları yapmaya hazır olma durumudur.

Yapılan araştırmalar ve gözlemler çocukların belli başlı gelişim dönemleri olduğunu ortaya koymaktadır. Bu dö-

nemlerde çocukların belirli davranış kalıpları ve ortak eği-limlerinin olduğu görülmektedir. Öğretmenlerin bu eğilim ve ortak özellikleri bilmeleri, uygulamakla yükümlü olduk-ları eğitim-öğretim programını çocukların bu özelliklerine göre uygulamalarına olanak sağlar. Gelişim dönemleri kesin çizgilerle birbirinden ayrılamamakla birlikte genel hatlarıyla birinci sınıf öğrencilerinin gelişim özellikleri ve birinci sınıf öğretmenlerinin görevleri şöyle açıklanabilir:

Fiziksel Gelişim Özellikleri

Fiziksel gelişim; bedenin ağırlıkça artması ve boyca uza-ması yanında, bedeni oluşturan tüm alt sistemlerin de büyümesi ve olgunlaşmasını içeren bir gelişim alanıdır. Alt sistemler kapsamında; kemiklerin büyümesi (iskelet oluşumu), kasların büyümesi (kemiklerin hareket kazan-ması), beynin büyümesi ve gelişimi, dişlerin, duyu organ-larının ve iç salgı bezlerinin ve tüm iç organların ağırlık ve hacim yönünden gelişimi yer almaktadır. Fiziksel geli-şim, kalıtım ve çevre etkileşiminin bir ürünüdür.

Çocuğun fiziksel gelişiminin sağlıklı olabilmesi için,

Yeterli ve dengeli beslenmeye,

Düzenli uyku ve dinlenmeye,

Temizlik ve hastalıklardan korunmaya,

Açık hava ve bedensel aktivitelere ihtiyacı vardır.

Fiziksel gelişim çocukların sosyal ve zihinsel gelişimlerini de etkilediği için çok önemlidir. Birçok fiziksel yetersizlik ve hastalık erken yaşlarda tespit edilirse tedavisi müm-kün olabilmektedir. Özellikle görme, işitme ve konuşma gibi sorunlar okuma yazma öğretimi açısından önem-lidir ve öğretmenin bu konuda yeterli bilgi ve beceriye sahip olması gerekmektedir. Bu bakımdan birinci sınıfa başlama çağına gelmiş çocukların sahip olması gereken fiziksel gelişim seviyelerinin belirlenmesi önemlidir. Buna göre birinci sınıf öğrencileri:

Fiziksel gelişimleri bakımından önceki dönemlere göre daha yavaş fakat sürekli bir gelişme izlemek-tedirler.

Büyük kaslarını kontrol edebilmektedirler.

Fiziksel güçlerini ve becerilerini test etmekten hoş-landıklarından atlamayı, koşmayı, yuvarlanmayı vb. severler.

5

Çoğunlukla dengelerini sağlayabilecek düzeydedir-ler. Tek ayakları üzerinde durabilir, dar bir duvar üze-rinde yürüyebilir, bisiklete binebilirler.

Kendi ayakkabılarını bağlayabilir; düğme ve fermuar-larını açıp kapatabilirler.

Kendilerine fırlatılan bir topu yakalayabilir, bir topu 4-5 kez sektirebilirler.

Fiziksel beceri gerektiren oyunlar oynamaktan hoş-lanırlar.

Harfleri, şekilleri, rakamları ve desenleri kopyalaya-bilirler.

Sağ ve sol ellerini daha etkin kullanmaya başlaya-bilirler.

Yukarıda sıralanan fiziksel özelliklerden okuma yazmayı en fazla etkileyen özelliklerin başında, bu dönem çocuk-larının büyük kaslarında önemli bir gelişme gözlenirken küçük kaslarındaki gelişmelerin henüz devam etmesi ve çocukta 6 yaş civarında sağ ya da sol (solak) elden bi-risinin baskınlığının belirginleşmesi gelmektedir. Bu ne-denle çocukların ince ve küçük hareketleri iyi yapmasını beklemek gerekecektir. Genellikle kız öğrencilerin ince kaslarla ilgili becerilerde daha etili oldukları gözlenirken erkeklerin ise daha büyük kasların kullanımını gerektiren becerilerde daha etkili oldukları görülmektedir. Öğretme-nin bu durumun bilincinde olması ve etkinlikleri ona göre planlaması ve uygulaması gerekmektedir. Küçük kas ge-lişimi zayıf olan öğrenciler için hamur ve çamur oyunları, kesme yapıştırma çalışmaları, parmak oyunları gibi et-kinlikler düzenlemelidir. Sol elini kullanan bir öğrencinin sağ elle yazı yazan öğretmeni izleyerek sol eli ile yazı yazması oldukça güçtür. Sol eliyle yazı yazmaya alışan bir öğrencinin sağ elle yazı yazmaya zorlanmaması ge-rekir. Çünkü bir eli tercih etme beynin fiziksel gelişim ve olgunlaşmasıyla ilgilidir. Eğer beynin sağ yarım küresi fazla gelişmiş ise çocuk sol elli, sol yarım küresi fazla gelişmiş ise de sağ olmaktadır.

Öğretmen bu dönemde öğrencilerin genel vücut temiz-liğine (yıkanma, tırnak, saç, el, yüz ve burun temizliği vb.), ağız ve diş sağlığına (diş fırçalama vb.), beslenme alışkanlıklarına (düzenli öğün, yemek seçmeme, zararlı gıdalardan uzak durma, obezite vb.) ve uyku düzenine dikkat etmeli, öğrencileri ve ailelerini bu konularda bilinç-lendirerek onları yönlendirmelidir.

Sosyal ve Duygusal Gelişim Özellikleri

Sosyo-duygusal gelişim, çocuğun duygularının farkında olması, kendini tanıması, yeterliliklerini ve yetersizlikle-rini bilmesi, hangi durumda nasıl davranacağını bilerek duyguları üzerinde denetim kurması, böylelikle iç dün-yasında yaşadıkları ile çevrenin beklentileri arasında denge kurabilmesi, yaşadığı topluma uyum sağlaması olarak ifade edilebilir. Çocuk, duygusal gelişim sürecin-

de olumlu ve olumsuz duyguları doğal bir şekilde yaşar. Olumlu duygulara uygun tepkiler vermek önemliyken çocuğun olumsuz duygular yaşama sıklığı ve yoğunluğu çok önemlidir. İleriye yönelik olumsuz duyguların oluş-masını engellemek için çocukta “temel güven duygusu-nu” oluşturmak son derece önemlidir. Araştırmalar, temel güven duygusu geliştirmemiş çocukların ileride aşırı korku, kıskançlık, sabırsızlık, saldırganlık gibi anti-sos-yal davranışlar gösterme olasılıklarının fazla olduğunu ortaya koymaktadır. Buna göre birinci sınıf öğrencilerinin sosyal ve duygusal gelişim özellikleri bakımından şunlar söylenebilir:

Bu çağdaki çocukların büyük çoğunluğunun en iyi ar-kadaşı ve düşmanı vardır.

Yalnız oyun oynamak yerine grupla oyun oynamak isterler.

Eleştiri ve başarısızlıktan hoşlanmazlar.

Sık sık birbirleriyle konuşmak ihtiyacı hissederler.

Daha çok kendilerini düşünürler, benmerkezcidirler.

Küçük işlerde yardımseverdirler.

Daha küçük yaştaki çocuklara bakmaktan veya on-larla oynamaktan hoşlanırlar.

Ailelerinden daha fazla sevgi ve ilgi beklentisindedirler.

Mizah yönleri gelişmeye başlamıştır.

Yukarıdaki gelişim özellikleri incelendiğinde genel olarak bu dönem çocuklarının en önemli özelliklerinin, kendile-rini tanımlamalarında serbest bırakılma ihtiyacı içinde ol-dukları görülmektedir. Bu dönemde özellikle yetişkinlerin müdahalesi olmadan oyun ortamlarına girebilecekleri fır-satların sunulması önemlidir. Benlik sayısının gelişmesi bakımından da yetişkinlerle iletişim içinde olmaları ge-reklidir. Okul çağı çocuğunun duygusal ve sosyal gelişim özelliklerinin temelinde benmerkezcilikten uzaklaşma ve sosyalleşme girişimleri vardır. Paylaşma, sevme, sevil-me, bir gruba üye olma, aidiyet duygusu vb. nitelikler bu dönemde kazanılmaya başlanmaktadır. Değer veril-mekten hoşlandıkları için gerek sınıf içi gerekse sınıf dışı görevlerde daha etkin olabilmektedirler. Öğretmenlerin öğrencilerin olumlu benlik saygısı edinmeleri bir başka deyişle aşağılık duygusuna kapılmamaları için gerekli önlemleri almaları, olumlu benlik saygısı kazandırıcı or-tam ve fırsatlar yaratmaları gerekmektedir.

6

Zihinsel/Bilişsel Gelişim Özellikleri

Birinci sınıf çocukları Piaget’in sınıflamasına göre işlem öncesi (2-6 yaş) dönemden somut işlemler dönemine (6-11) geçiş aşamasındadırlar. Okula başlama yaşının erke-ne çekilmemesi durumunda üstteki ifade geçerli olurken yaşın öne çekilmesi durumunda da öğrenciler genel ola-rak işlem öncesi dönemdedirler denilebilir. Bu dönemin en önemli özelliği dil gelişimiyle birlikte algı, öğrenme, akıl yü-rütme, problem çözme gibi yeteneklerdeki hızlı gelişmedir. Somut işlemler dönemindeki çocukların zaman kavramı oluşmuştur. Bu dönem çocukları dünü, bugünü ve yarını birbirinden ayırabilirler. Ancak mevsim ve uzun yıllara iliş-kin zaman kavramları henüz bu dönemde çok net değildir. Çocuklar ancak dokuz yaşına doğru, bir yıllık süreyi kafa-larında canlandırmaya başlayabilirler. Bu dönem itibarıyla çocukların düşünme süreçleri mantıklı olmaya başlamak-tadır. Bu dönemin en belirgin özelliği korunum ilkesinin kavranmış olmasıdır. Buna göre birinci sınıf öğrencileri:

Konuşma ve kendini ifade etme becerileri çok hızlı gelişir. Bu da okul başarısı için önemlidir.

Oyun esnasında okulda öğrendikleri sözcükleri ve ifadeleri kullanma alıştırmaları yaparlar.

Birbirleriyle kendileri ve aileleri hakkında konuşurlar.

Dikkat süreleri artmaktadır.

Saati ve haftanın günlerini anlamaya başlarlar. “Dün-den bir gün önce, yarından bir gün sonra” kavramla-rını kullanabilirler.

Daha iyi yoğunlaşırlar.

Dramatik oyunları daha karmaşık ve zengindir.

Nesneleri büyüklüklerine, uzunluklarına, renklerine göre ayırabilirler. Büyüklük kavramını anlarlar (en büyük en küçük gibi).

“Aynı, daha fazla, daha az” kavramlarını anlarlar. “İçinde-dışında, altında-üstünde, önünde-arkasında” kavramlarını anlarlar.

Karmaşık neden-sonuç ilişkileri kurabilirler.

Bazı durumlar karşısında ne yapması gerektiğini de-ğerlendirebilir: Yağmurda dışarı çıkmak isterse ne yapması gerektiğini bilir.

Yanda belirtilen zihinsel/bilişsel özellikler incelendiğinde öğretmen ve ailenin öncelikle, çocukların hayal güçleri-ni geliştirmeye yönelik etkinlikler düzenlemeleri gerektiği söylenebilir. Bununla birlikte yandaki becerilerde ulaşabi-lecekleri mükemmellik düzeyleri ise alıştırma olanağı ve bu becerileri öğrenmek için güdülenmiş olmanın yanı sıra büyük ölçüde de öğrenme sırasında çocuklara yapılacak rehberliğe bağlıdır. Ayrıca öğrencilerin soyut düşüneme-dikleri gözden kaçırılmamalı, yapılacak tüm etkinlik ve uy-gulamalarda buna dikkat edilmelidir.

Ahlaki Gelişim Özellikleri

Piaget, çocuğun bilişsel gelişimi ile ahlaki yargıları arasın-da ilişki olduğuna inanmaktadır (Kognitif görüş). Piaget’ye göre (0-6 yaş arasında), çocukların kuralları yoktur. Okul öncesi dönemde, çocuklarda kural kavramı olmadığından bu dönemde ahlak söz konusu değildir. Bu nedenle ahlak gelişimi, çocuğun işlem öncesi dönemden, somut işlemler dönemine geçtiği 6 yaşına kadar başlamaz. Ortalama 2 yaşındaki çocukların, kural olmaksızın sadece oynadıkla-rını gözlemiştir. 2-6 yaş arasındaki çocuklar ise, kuralların farkındadırlar. Ancak, kuralların ne amaçla olduğunu, uyul-duğunu ve gerekliliğini anlayamazlar. 6-10 yaş arasındaki çocuklar kuralları izlemede sık sık tutarsızlık göstermekle birlikte, kuralları kabul ettikleri belirlenmiştir. Bu yaş çocuk-ları, kuralların yüksek bir otorite tarafından konulduğunu ve değiştirilemez olduğunu düşünürler. Oyun kurallarının, grubun kararına göre değiştirilebileceğini anlayabilmeleri çok güçtür.

10-12 yaşına kadar kurallar bilinçli olarak kullanılmaz ve izlenmez. Oyunu aynı kurallarla oynayabilir; kuralların oyuna yön vermek ve oyuncular arasındaki anlaşmazlık-ları en aza indirmek için konulduğunu anlayabilirler. Aynı zamanda, kuralların herkesin üstünde anlaştığı basit şeyler olduğunu; bireylerin anlaşarak kuralları değiştire-bileceklerini kavrayabilirler.

7

İlk Okuma Yazmaya Hazırlık

Okuryazarlık, ilköğretimden önce başlayan ve yetişkinliğe kadar devam eden bilişsel, sosyal, dilsel yönleriyle karma-şık ve aktif bir süreç olarak tanımlanmaktadır. Bireysel bir beceri olan okuryazarlık, okuma yazma, konuşma, dinle-me, görsel okuma ve görsel sunu becerileriyle düşünme becerilerini içerir. Çocuklar bu becerileri okulda ve gerçek yaşam ortamlarında öğretmen, aile ve akran grupları ta-rafından desteklenerek bireysel deneyimleriyle edinirler.

Okuma ve yazma, eğitimin ve öğrenmenin en önemli ögelerindendir. Okuma ve yazma devam eden bir süreç olduğundan öğretmenlerin bu sürecin işlevlerini, okuma ve yazma gelişiminin önemli özelliklerini bilmeleri ge-reklidir. Bu nedenle çocukların iyi okuyucu olmaları için gelişimleri, ilk okuma yazma hazırlık döneminden baş-layarak öğretmenleri ve aileleri tarafından çok yakından izlenmeli ve değerlendirilmelidir.

İlk okuma yazmaya hazırlık; okuma ve yazma öğrene-bilmek için gerekli olan görsel, işitsel ayırt etme, dinle-me ve anlama gibi becerilerin geliştirilmesini içermekte-dir. Okuma ve yazmaya ilişkin ilk deneyimler çocuğun doğumundan formal okuma yazma eğitiminin başla-masına kadar devam eder. Bu deneyimlerin tamamı okuma yazmaya hazırlık olarak kabul edilmektedir. İlk okuma yazmaya hazırlık ise bu bilgilerin değerlendirilip geliştirilmesi için ilköğretim birinci sınıfın başlangıcında okuma ve yazmaya ilişkin yapılan tüm hazırlıkları içer-mektedir.

İlk okuma yazma öncesinde okumaya hazır olma önem-lidir. Okumaya hazır olma, çocuğu formal okuma yazma öğretimine hazırlayan öğrenmeler ve davranışların bütü-nüdür. İlk okuma yazmaya hazırlıkta çocukların harfleri ve harfler arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları fark et-mesi, sesleri ayırt etmesi, renkleri belirlemesi, kalem tut-ması, kitapları karıştırması, hatta ayağında top zıplatma-sı ve tek ayak üstünde durması gibi birbirinden farklı tüm davranışların onların başarılı olmalarında onlara yardım-cı olan yeterlilikler olduğu gözden kaçırılmamalıdır. Bu becerilerin bir kısmı ilk okumaya hazırlık programında kazanılabileceği gibi okul öncesi, anaokulu sürecinde de kazanılabilir. Bu nedenle okuma ve okumaya hazır oluşla ilgili sürecin incelenmesinde yarar vardır.

Okuma

Okuma, ön bilgilerin kullanıldığı yazar ve okuyucu ara-sındaki etkili iletişime dayalı, uygun bir yöntem ve amaç doğrultusunda, düzenli bir ortamda gerçekleştirilen an-lam kurma işlemi olarak tanımlanmaktadır. Bu tanıma göre anlam ne sadece okunan materyalde ne tümüyle okuyan kişinin zihninde ne de içinde bulunulan ortamda-dır. Anlam kurma, okuyucunun ön bilgilerini kullanarak karşılaştığı kaynaklardan öğrendiklerini sentezleyerek yeni bir düşünceye ulaşmasıdır.

Okuma zihinde gerçekleşen, anlam kurmaya dayalı kar-maşık bir düşünce ürünüdür. Bu süreçte değerlendirme, muhakeme etme, problem çözme, hayal kurma gibi ögeler yer almaktadır. Anlam kurmada yazarlar kendi düşüncelerini, sözcükleri, cümleleri, paragrafları ve fark-lı görselleri kullanarak ortaya koymaktadır. Ancak hiçbir metin tümüyle kendi kendini ifade edici değildir. Okuyucu okuma sırasında ön bilgilerini, deneyimlerini ve muha-keme becerilerini kullanarak, metinde sunulan görseller ve diğer kavramlardan da yararlanarak yeniden anlam kurmak durumundadır. Bir başka deyişle anlam kurma, okuyucunun yazılı dildeki sembolleri tanıma ve algıla-masına, dilsel bilgisine, zihinsel becerilerine ve dünya ile ilgili tecrübelerine dayanır. Okumada anlam kurma süreci yukarıda sıralanan ögelerin birbirleriyle uyumuna, bireylerin istekli olmasına, ilgisine, bireysel yargılarına, okumanın amacına ve okumanın gerçekleştirildiği orta-ma da bağlıdır.

Okuma İlkeleri

Okuma Anlam Kurma Sürecidir: Hiçbir yazılı kaynak ken-dini ifade edici değildir. Okuyucu ön bilgilerini kullanarak onu çözmeye çalışır. Okunan bir metinden anlam çıkar-ma büyük oranda bireyin ön bilgilerine bağlıdır.

Okuma Akıcı Olmalıdır: Akıcı okuma; noktalama işaret-leri, vurgu ve tonlamalara dikkat edilen, geriye dönüş ve kelime tekrarına yer verilmeyen, heceleme ve gereksiz duruşlar yapılmayan, anlam ünitelerine dikkat edilerek konuşurmuşçasına yapılan okumadır.

Okuma Stratejik Olmalıdır: Stratejik okuma, okuyucunun okuma amacına uygun okumasıdır. Okuyucunun yazılı metnin güçlük derecesine göre, konu ile ilgili ön bilgilerini okuma ortamına aktararak, uygun bir amaç ve yöntem belirleyerek okumasıdır.

Okumaya Güdülenme: Güdülenme ya da isteklendirme okumayı öğrenme ve geliştirmede çok önemlidir. Güdü-lenme çok farklı biçimlerde olabilir. Bu da bireysel fark-lılıkları ön plana çıkarmakta ve öğretmenin bu konudaki rolünü belirginleştirmektedir.

Okuma Hayat Boyu Sürmelidir: Okuma devamlı gelişen bir beceridir ve bir defada halledilebilecek bir konu de-ğildir. Bunun için hemen her gün belli bir zaman dilimi okumaya ayrılmalıdır.

kpss Öabt 2016 - pegem.net egitim.pdf · Ön sÖz sevgili Öğretmen adayları, elinizdeki bu...

Documents