U D H Ë Z U E S P Ë R K R E D I T Ë

KREDITË HIPOTEKARE NË ALPHA BANK

ÇFARË DUHET TË DINI NËSEMERRNI NJË KREDI HIPOTEKARENË ALPHA BANK

I dashur klient,

Informacioni i paraqitur më poshtë është hartuar me qëllim informimin tuaj në lidhje me kushtet dhe proçesin e aplikimit dhe akordimit të një kredie për shtëpi. Ai nuk përbën detyrim ligjor nga ana e Bankës dhe nuk zëvendëson dokumentin përkatës ligjor për kushtet dhe termat e kredive hipotekare. Do t’ju luteshim të lexonit me vëmendje materialin e përgatitur dhe të drejtoheni për çdo pyetje apo paqartësi që mund të keni pranë degës më të afërt të Alpha Bank, për të marrë shpjegimet përkatëse. Shpresojmë që t’ju ndihmojmë sadopak në këtë hap të rëndësishëm që po ndërmerrni!

PASQYRA ELËNDËS

1. QËLLIMI I KREDISË PËR SHTËPI

2. PROCESI I APLIKIMIT

3. INFORMACION I NEVOJSHËM QË DUHET TË KETË NJË KREDIMARRËS

4. DOKUMENTACIONI I NEVOJSHËM PËR TË MARRË KREDI

5. SHËMBULL AFTËSIE RIPAGIMI

QËLLIMI I KREDISËPËR SHTËPI

Qëllimi i kredisë për shtëpi është financimi i një pasurie të paluajtshme e cila do të përdoret për qëllime banimi. Kjo kredi i jep mundësi klientit të blejë pasuri të paluajtshme të financuar nga Banka, vetëm me një pjesmarrje nga klienti minimalisht 30% të shumës së investimit. Elementet kryesore të kredisë janë:

• Shuma e financuar nga banka (banka financon 70% të vlerës së investimit për blerje apartamenti/rezidencë banimi dhe 50% për rikonstruksion apo blerje toke)

• Norma nominale e interesit të kredisë e cila përllogaritet mbi balancën e mbetur të kredisë

• Afati i kredisë (kohëzgjatja e kredisë deri në maturim)

Angazhimi në një marrëdhënie kontraktore me Bankën për ripagimin e një kredie afatgjatë është i shoqëruar me përgjegjësitë dhe të drejtat e të dy palëve, klientit dhe Bankës.

Klienti ka të drejtë të informohet në mënyrë të detajuar me të gjitha kushtet shoqëruese të kësaj marrëdhënieje, dhe të marrë vendimin e tij bazuar në këto informacione.

Është detyrim i bankës ta njohë klientin e saj me të gjitha kostot shoqëruese, mënyrën se si përcaktohet dhe si ndryshon norma e interesit, kanalet e informimit të Bankës tek klienti dhe procesin së bashku me kostot shoqëruese kur kredia nuk paguhet rregullisht. Nga ana tjetër, Banka ka të drejtë të marrë informacionin e duhur për të marrë një vendim të drejtë në lidhje me akordimin e kredisë, dhe klienti ka detyrimin ta vendosë në dispozicion të Bankës këtë informacion.

Me qëllim minimizimin e riskut të kreditit, çdo financim që sigurohet nga banka për qëllime banimi duhet të operojë brenda kritereve të mirëpërcaktuara për kreditë, të përmbledhura si më poshtë:

TË ARDHURAT

Kriteri i të ardhurave është ai më kryesori në vlerësimin e një aplikimi për kredi. Ai përcaktohet nga aftësia paguese e klientit të detyrimit mujor të kredisë e siguruar nga burime të verifikueshme të ardhurash. Të ardhurat mujore duhet të jenë minimalisht 3-fish i të gjitha detyrimeve mujore që rrjedhin si rezultat i kredive të marra në sistemin bankar dhe të jenë të verifikueshme nga nxjerrja e llogarisë bankare apo kontribute në Institutin e Sigurimeve Shoqërore.

Në rastin e kredive për shtëpi, kur aplikanti është i martuar, llogariten së bashku të ardhurat e dy bashkëshortëve dhe këtyre u zbritet shuma e detyrimeve mujore të kësteve të të dyve. Në përllogaritje mund të përfshihen edhe persona të tjerë në familje që janë të punësuar me të ardhura të deklaruara dhe të verifikueshme.

HISTORIKU I RIPAGIMIT TË KREDIVE TË MËPARSHME

Me krijimin e zyrës së regjistrit të kredive, statusi i ripagimit për çdo aplikues për kredi është lehtësisht i verifikueshëm. Bankat janë të kujdesshme që të mos krijojnë rëndesa të mëtejshme për aplikantë që janë tashmë të ekspozuar me kredi dhe kanë vështirësi në ripagimin e tyre. Me anën e një dokumenti të shkruar, klienti e autorizon Bankën që të bëjë kërkimet përkatëse në regjistrin e kredive, për të parë korrektësinë e ripagimit të kredive të mëparshme dhe për të gjykuar në aftësinë e ripagimit të kredisë së re.

GARANCITË E OFRUARA (KOLATERALET)

Garancitë e ofruara për sigurimin e ripagimit të kredisë u përkasin kategorive si më poshtë:

• Apartament apo rezidencë banimi, në pronësi të aplikantit ose të një dorëzanësi tjetër

• Ambjent tregtar i tipit dyqan ose zyrë (duke përjashtuar baret, restorantet dhe ambjente të ngjashme), kur ky i fundit është në emër të një individi dhe jo të një shoqërie.

• Tokë truall (garanci e detyrueshme në rastet kur mbi këtë truall do ndërtohet një shtëpi e re)

• Depozitë e bllokuar pranë bankës në emër të aplikantit ose të një dorëzanësi tjetër

Në rastet kur garancitë konsistojnë në pasuri të patundshme, ato i nënshtrohen procesit të vlerësimit nga një vlerësues pasurish i pavarur nga banka. Vlera e kërkuar e pasurive që ofrohen si garanci është jo më pak se 140% e shumës totale të kredisë.

Garancitë që konsistojnë në apartamente ose objekte komerciale si më sipër, sigurohen për vlerën e tregut të tyre të përcaktuar nga procesi si më sipër, nga një shoqëri sigurimi e pranuar nga Banka dhe primi i sigurimit paguhet me bazë vjetore. Banka pranon pasuri të patundshme në zona urbane, ndërkohë që pasuritë në zona rurale pranohen në raste të veçanta për zonat në zhvillim.

Nëse prona që ofrohet si garanci nuk është objekti i financimit, garancitë e mësipërme pranohen përkohësisht, deri në regjistrimin e apartamentit që financohet në zyrën e regjistrimit të pasurive të patundshme. Pas regjistrimit, apartamenti që financohet do të ofrohet si garanci për Bankën, duke zëvendësuar garancitë e vendosura në fillim, me kusht që të respektohet koeficienti garanci / kredi prej 140%.

U D H Ë Z U E S P Ë RK R E D I T Ë

5

Qëllimi i kredisë për shtëpi është financimi i një pasurie të paluajtshme e cila do të përdoret për qëllime banimi. Kjo kredi i jep mundësi klientit të blejë pasuri të paluajtshme të financuar nga Banka, vetëm me një pjesmarrje nga klienti minimalisht 30% të shumës së investimit. Elementet kryesore të kredisë janë:

• Shuma e financuar nga banka (banka financon 70% të vlerës së investimit për blerje apartamenti/rezidencë banimi dhe 50% për rikonstruksion apo blerje toke)

• Norma nominale e interesit të kredisë e cila përllogaritet mbi balancën e mbetur të kredisë

• Afati i kredisë (kohëzgjatja e kredisë deri në maturim)

Angazhimi në një marrëdhënie kontraktore me Bankën për ripagimin e një kredie afatgjatë është i shoqëruar me përgjegjësitë dhe të drejtat e të dy palëve, klientit dhe Bankës.

Klienti ka të drejtë të informohet në mënyrë të detajuar me të gjitha kushtet shoqëruese të kësaj marrëdhënieje, dhe të marrë vendimin e tij bazuar në këto informacione.

Është detyrim i bankës ta njohë klientin e saj me të gjitha kostot shoqëruese, mënyrën se si përcaktohet dhe si ndryshon norma e interesit, kanalet e informimit të Bankës tek klienti dhe procesin së bashku me kostot shoqëruese kur kredia nuk paguhet rregullisht. Nga ana tjetër, Banka ka të drejtë të marrë informacionin e duhur për të marrë një vendim të drejtë në lidhje me akordimin e kredisë, dhe klienti ka detyrimin ta vendosë në dispozicion të Bankës këtë informacion.

Me qëllim minimizimin e riskut të kreditit, çdo financim që sigurohet nga banka për qëllime banimi duhet të operojë brenda kritereve të mirëpërcaktuara për kreditë, të përmbledhura si më poshtë:

TË ARDHURAT

Kriteri i të ardhurave është ai më kryesori në vlerësimin e një aplikimi për kredi. Ai përcaktohet nga aftësia paguese e klientit të detyrimit mujor të kredisë e siguruar nga burime të verifikueshme të ardhurash. Të ardhurat mujore duhet të jenë minimalisht 3-fish i të gjitha detyrimeve mujore që rrjedhin si rezultat i kredive të marra në sistemin bankar dhe të jenë të verifikueshme nga nxjerrja e llogarisë bankare apo kontribute në Institutin e Sigurimeve Shoqërore.

Në rastin e kredive për shtëpi, kur aplikanti është i martuar, llogariten së bashku të ardhurat e dy bashkëshortëve dhe këtyre u zbritet shuma e detyrimeve mujore të kësteve të të dyve. Në përllogaritje mund të përfshihen edhe persona të tjerë në familje që janë të punësuar me të ardhura të deklaruara dhe të verifikueshme.

HISTORIKU I RIPAGIMIT TË KREDIVE TË MËPARSHME

Me krijimin e zyrës së regjistrit të kredive, statusi i ripagimit për çdo aplikues për kredi është lehtësisht i verifikueshëm. Bankat janë të kujdesshme që të mos krijojnë rëndesa të mëtejshme për aplikantë që janë tashmë të ekspozuar me kredi dhe kanë vështirësi në ripagimin e tyre. Me anën e një dokumenti të shkruar, klienti e autorizon Bankën që të bëjë kërkimet përkatëse në regjistrin e kredive, për të parë korrektësinë e ripagimit të kredive të mëparshme dhe për të gjykuar në aftësinë e ripagimit të kredisë së re.

GARANCITË E OFRUARA (KOLATERALET)

Garancitë e ofruara për sigurimin e ripagimit të kredisë u përkasin kategorive si më poshtë:

• Apartament apo rezidencë banimi, në pronësi të aplikantit ose të një dorëzanësi tjetër

• Ambjent tregtar i tipit dyqan ose zyrë (duke përjashtuar baret, restorantet dhe ambjente të ngjashme), kur ky i fundit është në emër të një individi dhe jo të një shoqërie.

• Tokë truall (garanci e detyrueshme në rastet kur mbi këtë truall do ndërtohet një shtëpi e re)

• Depozitë e bllokuar pranë bankës në emër të aplikantit ose të një dorëzanësi tjetër

Në rastet kur garancitë konsistojnë në pasuri të patundshme, ato i nënshtrohen procesit të vlerësimit nga një vlerësues pasurish i pavarur nga banka. Vlera e kërkuar e pasurive që ofrohen si garanci është jo më pak se 140% e shumës totale të kredisë.

Garancitë që konsistojnë në apartamente ose objekte komerciale si më sipër, sigurohen për vlerën e tregut të tyre të përcaktuar nga procesi si më sipër, nga një shoqëri sigurimi e pranuar nga Banka dhe primi i sigurimit paguhet me bazë vjetore. Banka pranon pasuri të patundshme në zona urbane, ndërkohë që pasuritë në zona rurale pranohen në raste të veçanta për zonat në zhvillim.

Nëse prona që ofrohet si garanci nuk është objekti i financimit, garancitë e mësipërme pranohen përkohësisht, deri në regjistrimin e apartamentit që financohet në zyrën e regjistrimit të pasurive të patundshme. Pas regjistrimit, apartamenti që financohet do të ofrohet si garanci për Bankën, duke zëvendësuar garancitë e vendosura në fillim, me kusht që të respektohet koeficienti garanci / kredi prej 140%.

PROCESI IAPLIKIMIT

Pasqyron të gjithë ecurinë e kredisë që nga aplikimi i klientit në degë, analizën financiare të kredimarrësit, aprovimin e kredisë dhe disbursimin. Në aplikimin për kredi klienti duhet të plotësojë kriteret e mëposhtëm:

• Të ardhura të mjaftueshme për mbulimin e shpenzimeve të shlyerjes së kredisë ndër vite.

• Garancitë siç janë përshkruar më sipër në këtë dokument.

• Dokumentacionin e nevojshëm për të mbështetur të ardhurat dhe garancitë.

1. Aplikimi i kredisë – Çdo aplikim e ka fillesën në plotësimin e formularit të aplikimit, ku informacioni që jepet duhet të jetë i plotë dhe i verifikueshëm. Aplikanti plotëson formularin e kredisë dhe paraqet dokumentat e kërkuara për aplikim.

2. Verifikimi i dokumentacionit – Bëhet analiza dhe verifikimi i të ardhurave dhe historikun e punësimit, kolateralin, historikun e kredisë (nëse ka) si dhe kontrollit të dokumentave ligjorë të pronës që do të përdoret si garanci për këtë kredi.

3. Vendimi i kredisë – Merret vendimi mbi kredinë për tu miratuar apo refuzuar, bazuar në kriteret e vendosura nga Banka. Vendimi i kredisë mund të ketë kushte shtesë që duhet të negociohen me klientin.

4. Njoftimi i aplikantit – Në rast se kredia refuzohet, bëhet njoftimi i aplikantit për vendimin. Në rast se kredia miratohet, aplikanti duhet të paraqitet në degë për t’u njohur me vendimin dhe me kushtet e tij, si dhe për të paraqitur dokumentacionin e nevojshëm për të vazhduar me disbursimin e kredisë.

5. Firmosja e marrëveshjeve – Në rast se aplikanti është dakord me vendimin dhe me kushtet e tij, përgatiten dhe firmosen marrëveshja e kredisë dhe e hipotekës, të cilat noterizohen në një noter të pranuar nga Banka.

6. Bllokimi i pronës në favor të bankës – Depozitohet në Zyrën e Rregjistrimit të Pasurive të Paluajtshme kontrata e hipotekimit që shërben për bllokim të rangut të 1-rë në favor të bankës.

7. Sigurimi i pasurive të vendosura si kolateral dhe sigurimi i jetës se debitorit (kur është e aplikueshme) – në bashkëpunim me shoqëritë e sigurimit të pranuara nga Banka, klienti paraqet në bankë sigurimin e jetës dhe të pronës.

8. Disbursimi – Kur të gjitha kushtet e vendimit janë plotësuar dhe dokumentacioni i nevojshëm është paraqitur, Banka bën disbursimin e kredisë në llogarinë e shitësit ose në llogarinë e klientit në rast kredie për rikonstruksion dhe klienti pajiset me kopjet origjinale të kontratave. Në rastet kur kredia merret për ndërtim apo rindërtim shtëpie, disbursimi i kredisë bëhet me pjesë, sipas situacioneve të punimeve të cilat konfirmohen nga vlerësuesit e pranuar nga Banka.

Shpenzimet gjatë vlerësimit të aplikimit

• Shpenzimet ligjore (opinion ligjor mbi dokumentacionin)• Shpenzimet për vlerësimin e kolateralit

Shpenzimet pas aprovimit dhe përpara disbursimit

• Shpenzimet noteriale• Shpenzimet e sigurimit të kolateralit dhe të sigurimit të jetës(kur aplikohet)• Shpenzimet e bllokimit të kolateralit në favor të bankës

Shpenzimet në momentin e disbursimit

• Komisioni i disbursimit

Ju lutem informohuni pranë Bankës për vlerat e këtyre shpenzimeve, të cilat shënohen në formën parakontraktore që do t’ju vihet në dispozicion në momentin e aplikimit.

U D H Ë Z U E S P Ë RK R E D I T Ë

6

U D H Ë Z U E S P Ë RK R E D I T Ë

7

Pasqyron të gjithë ecurinë e kredisë që nga aplikimi i klientit në degë, analizën financiare të kredimarrësit, aprovimin e kredisë dhe disbursimin. Në aplikimin për kredi klienti duhet të plotësojë kriteret e mëposhtëm:

• Të ardhura të mjaftueshme për mbulimin e shpenzimeve të shlyerjes së kredisë ndër vite.

• Garancitë siç janë përshkruar më sipër në këtë dokument.

• Dokumentacionin e nevojshëm për të mbështetur të ardhurat dhe garancitë.

1. Aplikimi i kredisë – Çdo aplikim e ka fillesën në plotësimin e formularit të aplikimit, ku informacioni që jepet duhet të jetë i plotë dhe i verifikueshëm. Aplikanti plotëson formularin e kredisë dhe paraqet dokumentat e kërkuara për aplikim.

2. Verifikimi i dokumentacionit – Bëhet analiza dhe verifikimi i të ardhurave dhe historikun e punësimit, kolateralin, historikun e kredisë (nëse ka) si dhe kontrollit të dokumentave ligjorë të pronës që do të përdoret si garanci për këtë kredi.

3. Vendimi i kredisë – Merret vendimi mbi kredinë për tu miratuar apo refuzuar, bazuar në kriteret e vendosura nga Banka. Vendimi i kredisë mund të ketë kushte shtesë që duhet të negociohen me klientin.

4. Njoftimi i aplikantit – Në rast se kredia refuzohet, bëhet njoftimi i aplikantit për vendimin. Në rast se kredia miratohet, aplikanti duhet të paraqitet në degë për t’u njohur me vendimin dhe me kushtet e tij, si dhe për të paraqitur dokumentacionin e nevojshëm për të vazhduar me disbursimin e kredisë.

5. Firmosja e marrëveshjeve – Në rast se aplikanti është dakord me vendimin dhe me kushtet e tij, përgatiten dhe firmosen marrëveshja e kredisë dhe e hipotekës, të cilat noterizohen në një noter të pranuar nga Banka.

6. Bllokimi i pronës në favor të bankës – Depozitohet në Zyrën e Rregjistrimit të Pasurive të Paluajtshme kontrata e hipotekimit që shërben për bllokim të rangut të 1-rë në favor të bankës.

7. Sigurimi i pasurive të vendosura si kolateral dhe sigurimi i jetës se debitorit (kur është e aplikueshme) – në bashkëpunim me shoqëritë e sigurimit të pranuara nga Banka, klienti paraqet në bankë sigurimin e jetës dhe të pronës.

8. Disbursimi – Kur të gjitha kushtet e vendimit janë plotësuar dhe dokumentacioni i nevojshëm është paraqitur, Banka bën disbursimin e kredisë në llogarinë e shitësit ose në llogarinë e klientit në rast kredie për rikonstruksion dhe klienti pajiset me kopjet origjinale të kontratave. Në rastet kur kredia merret për ndërtim apo rindërtim shtëpie, disbursimi i kredisë bëhet me pjesë, sipas situacioneve të punimeve të cilat konfirmohen nga vlerësuesit e pranuar nga Banka.

Shpenzimet gjatë vlerësimit të aplikimit

• Shpenzimet ligjore (opinion ligjor mbi dokumentacionin)• Shpenzimet për vlerësimin e kolateralit

Shpenzimet pas aprovimit dhe përpara disbursimit

• Shpenzimet noteriale• Shpenzimet e sigurimit të kolateralit dhe të sigurimit të jetës(kur aplikohet)• Shpenzimet e bllokimit të kolateralit në favor të bankës

Shpenzimet në momentin e disbursimit

• Komisioni i disbursimit

Ju lutem informohuni pranë Bankës për vlerat e këtyre shpenzimeve, të cilat shënohen në formën parakontraktore që do t’ju vihet në dispozicion në momentin e aplikimit.

Hapat që ndiqen për marrjen e një kredie për shtëpi janë si më poshtë:

Çdo aplikim për kredi shoqërohet me shpenzimet e aplikimit si më poshtë:

INFORMACION I NEVOJSHËM QË DUHET TË KETË NJË KREDIMARRËS

U D H Ë Z U E S P Ë RK R E D I T Ë

6

U D H Ë Z U E S P Ë RK R E D I T Ë

7

Cfarë është shuma e kredisë?

Është sasia e parave që klienti kërkon të marrë hua nga banka. Banka financon maksimalisht 70% të vlerës së investimit dhe pjesa tjetër minimalisht 30% mbulohet nga kredimarrësi me qëllim minimizimin e riskut të kredisë dhe përfshirjen e kredimarrësit në investim.

Çfarë është norma e interesit të kredisë dhe ripagimi i kredisë?

Interesi është çmimi që kredimarrësi paguan për përdorimin e fondeve të marra hua nga banka. Interesi mund të jetë fikse ose i ndryshueshëm. Norma fikse e interesit nuk ndryshon gjatë gjithë periudhës që aplikohet ndërsa norma e ndryshueshme e cila përbëhet nga norma bazë (Bono Thesari/Euribor/Libor) dhe marzhi mbi normën bazë ndryshon në varësi të ndryshimit të normës bazë (Bono Thesari/Euribor/Libor). Pagesa e

kredisë bëhet me këste përgjithësisht mujore të cilat ndahen në pagesë principali dhe interesi. Shuma e interesit llogaritet mbi balancën e mbetur të kredisë dhe sa më e ulët të jetë norma e interesit (kur shuma dhe afati i kredisë mbeten të pandryshuar) aq më të ulta do të jenë këstet mujore.

Shuma e principalit në çdo pagesë ndryshon gjatë kohëzgjatjes së kredisë pasi gjatë viteve të para klienti paguan më shumë interes dhe me pak principal, ndërsa gjatë viteve të tjera paguan më shumë principal dhe më pak interes.

Cili duhet të jetë afati i shlyerjes për kredinë?

Afati i kredisë nënkupton kohën që klienti kërkon për shlyerjen e kredisë, e cila mund të shprehet në muaj ose në vite. Në varësi të shumës, sa më i gjatë do të jetë afati i maturimit, aq më i ulët do të jetë kësti mujor i kredisë dhe e anasjellta. Por për afate më të gjata, në vlerë absolute paguhet më shumë interes gjatë ripagimit të kredisë dhe e anasjellta për afate më të shkurtra, në vlerë absolute paguhet më pak interes gjatë ripagimit të kredisë.

Çfarë monedhë duhet të zgjidhni në marrjen e kredisë?

Kreditë për shtëpi ofrohen në monedhën LEK/EUR/USD dhe është në dëshirën e klientit zgjedhja e monedhës së kredisë.Kreditë në valutë shoqërohen me riskun e kursit të kembimit i cili ka të bëjë me ndryshimin e disfavorshëm të vlerës së monedhës. Me qëllim minimizimin e riskut të kursit të këmbimit, këshillohet marrja e kredisë në monedhën e të ardhurave pra nëse të ardhurat janë në LEK edhe kredia duhet të merret në LEK duke eliminuar riskun e monedhës nga luhatjet e kursit të

këmbimit. Megjithëse, vlera e financimit mund të jetë përcaktuar në valutë (EUR/USD), këshillohet që kredia të merret në LEK duke kryer vetëm një këmbim valutor, dhe jo disa këmbime çdo muaj deri në maturimin e plotë të kredisë. Luhatjet e këmbimit valutor janë të paparashikueshme dhe qëllimi i vetëm është rritja e ndjeshmërisë së huamarrësve potencial kundrejtë ekzistencës së rreziqeve dhe pasojave të huamarrjes në valutë.

Sigurimet e pronës / jetës dhe a përfshihen në këstet e kredisë?

**Banka Alpha është e vetmja bankë që nuk aplikon sigurim jete të detyrueshëm.

Sigurimi i pronës është një produkt, i cili siguron bankën ndaj humbjes ose dëmtimit të pronës të ofruar si kolateral dhe bën transferimin e riskut nga klienti tek shoqëria e sigurimit. Sigurimi i pronës është i detyrueshëm sipas kontratës së kredisë hipotekore dhe mbulon rreziqet e lidhura me zjarrin dhe tërmete. Pagesa e sigurimit bëhet çdo vit deri në fund të ripagimit total të kredisë dhe nuk përfshihet në këstin total të kredisë (principal + interes).

Si mund të llogaritet aftësia paguese?

Aftësia paguese llogaritet nga raporti i të ardhurave totale me shpenzimet totale. Të ardhurat totale përfshijnë të ardhurat nga paga, biznesi, qeraja etj. Shpenzimet totale përfshijnë të gjitha shpenzimet në sistemin bakar si psh. Pagesën e kredisë, kartave të kreditit, overdrafti, etj. Raporti i të ardhurave me shpenzimet tregon aftësinë tuaj paguese dhe duhet të jete minimalisht 35%, duke treguar që kësti mujor i kredisë zë 35% të të ardhurave tuaja mujore.

Çfarë duhet të dini për vlerësimin e pronës që do lihet si kolateral?

Vlerësimi i pronës që do të shërbejë si kolateral ka te bëjë me llogaritjen e vlerës së pronës sipas të dhënave të caktuara, duke u bazuar në vlerën e zëvendësimit dhe përfshin inspektimin fizik duke e paraqitur në një raport vlerësimi. Kredia nuk mund të jepet në rast se nuk disponohet informacion mbi vlerën e objektit që do lihet si kolateral. Raporti i vlerësimit shoqërohet me kosto e cila paguhet nga klienti.

A mund të mbyllet kredia përpara afatit të maturimit dhe me çfarë komisioni?

Klienti mund të mbyllë kredinë në çdo kohë që ai dëshiron pasi kredia të ketë kaluar minimalisht 12 muaj nga data e disbursimit. Pas kësaj periudhe klienti mund të mbyllë kredinë kundrejt një komision parapagimi të përcaktuar në kontratën e kredisë. Komisioni i parapagimit llogaritet mbi shumën e kredisë që ka mbetur pa paguar, duke mos përfshirë interesin për pagesat e ardhshme.

Si duhet te veproni në rast pamundësie për të paguar kredinë?

Gjatë periudhës të shlyerjes së kredisë çdokush mund të përballet me situata të humbjes së punës, divorce, shpenzime të paplanifikuara apo ngjarje të tjera jo të favorshme, të cilat do të bëheshin pengesë në përmbushjen e detyrimeve ndaj bankës. Në të tilla situata, banka ofron mundësinë e ristrukturimit të kredisë suaj në mënyrë që të jetë e përshtatshme për ju, duke ofruar mirëkuptim në ristrukturimin e pagesave.

Mospagesa në kohë e kredisë pasqyron një status negativ në sistemin bankar duke ju hequr mundësinë e çdo lloj financimi nga i gjithë sistemi bankar në të ardhmen, ndaj ristrukturimi i kredisë ju ndihmon të shmangni të tilla situata dhe të vazhdoni të keni shtëpinë në pronësi, duke mos cënuar standartet tuaja të jetesës.

U D H Ë Z U E S P Ë RK R E D I T Ë

8

Cfarë është shuma e kredisë?

Është sasia e parave që klienti kërkon të marrë hua nga banka. Banka financon maksimalisht 70% të vlerës së investimit dhe pjesa tjetër minimalisht 30% mbulohet nga kredimarrësi me qëllim minimizimin e riskut të kredisë dhe përfshirjen e kredimarrësit në investim.

Çfarë është norma e interesit të kredisë dhe ripagimi i kredisë?

Interesi është çmimi që kredimarrësi paguan për përdorimin e fondeve të marra hua nga banka. Interesi mund të jetë fikse ose i ndryshueshëm. Norma fikse e interesit nuk ndryshon gjatë gjithë periudhës që aplikohet ndërsa norma e ndryshueshme e cila përbëhet nga norma bazë (Bono Thesari/Euribor/Libor) dhe marzhi mbi normën bazë ndryshon në varësi të ndryshimit të normës bazë (Bono Thesari/Euribor/Libor). Pagesa e

kredisë bëhet me këste përgjithësisht mujore të cilat ndahen në pagesë principali dhe interesi. Shuma e interesit llogaritet mbi balancën e mbetur të kredisë dhe sa më e ulët të jetë norma e interesit (kur shuma dhe afati i kredisë mbeten të pandryshuar) aq më të ulta do të jenë këstet mujore.

Shuma e principalit në çdo pagesë ndryshon gjatë kohëzgjatjes së kredisë pasi gjatë viteve të para klienti paguan më shumë interes dhe me pak principal, ndërsa gjatë viteve të tjera paguan më shumë principal dhe më pak interes.

Cili duhet të jetë afati i shlyerjes për kredinë?

Afati i kredisë nënkupton kohën që klienti kërkon për shlyerjen e kredisë, e cila mund të shprehet në muaj ose në vite. Në varësi të shumës, sa më i gjatë do të jetë afati i maturimit, aq më i ulët do të jetë kësti mujor i kredisë dhe e anasjellta. Por për afate më të gjata, në vlerë absolute paguhet më shumë interes gjatë ripagimit të kredisë dhe e anasjellta për afate më të shkurtra, në vlerë absolute paguhet më pak interes gjatë ripagimit të kredisë.

Çfarë monedhë duhet të zgjidhni në marrjen e kredisë?

Kreditë për shtëpi ofrohen në monedhën LEK/EUR/USD dhe është në dëshirën e klientit zgjedhja e monedhës së kredisë.Kreditë në valutë shoqërohen me riskun e kursit të kembimit i cili ka të bëjë me ndryshimin e disfavorshëm të vlerës së monedhës. Me qëllim minimizimin e riskut të kursit të këmbimit, këshillohet marrja e kredisë në monedhën e të ardhurave pra nëse të ardhurat janë në LEK edhe kredia duhet të merret në LEK duke eliminuar riskun e monedhës nga luhatjet e kursit të

këmbimit. Megjithëse, vlera e financimit mund të jetë përcaktuar në valutë (EUR/USD), këshillohet që kredia të merret në LEK duke kryer vetëm një këmbim valutor, dhe jo disa këmbime çdo muaj deri në maturimin e plotë të kredisë. Luhatjet e këmbimit valutor janë të paparashikueshme dhe qëllimi i vetëm është rritja e ndjeshmërisë së huamarrësve potencial kundrejtë ekzistencës së rreziqeve dhe pasojave të huamarrjes në valutë.

Sigurimet e pronës / jetës dhe a përfshihen në këstet e kredisë?

**Banka Alpha është e vetmja bankë që nuk aplikon sigurim jete të detyrueshëm.

Sigurimi i pronës është një produkt, i cili siguron bankën ndaj humbjes ose dëmtimit të pronës të ofruar si kolateral dhe bën transferimin e riskut nga klienti tek shoqëria e sigurimit. Sigurimi i pronës është i detyrueshëm sipas kontratës së kredisë hipotekore dhe mbulon rreziqet e lidhura me zjarrin dhe tërmete. Pagesa e sigurimit bëhet çdo vit deri në fund të ripagimit total të kredisë dhe nuk përfshihet në këstin total të kredisë (principal + interes).

Si mund të llogaritet aftësia paguese?

Aftësia paguese llogaritet nga raporti i të ardhurave totale me shpenzimet totale. Të ardhurat totale përfshijnë të ardhurat nga paga, biznesi, qeraja etj. Shpenzimet totale përfshijnë të gjitha shpenzimet në sistemin bakar si psh. Pagesën e kredisë, kartave të kreditit, overdrafti, etj. Raporti i të ardhurave me shpenzimet tregon aftësinë tuaj paguese dhe duhet të jete minimalisht 35%, duke treguar që kësti mujor i kredisë zë 35% të të ardhurave tuaja mujore.

Çfarë duhet të dini për vlerësimin e pronës që do lihet si kolateral?

Vlerësimi i pronës që do të shërbejë si kolateral ka te bëjë me llogaritjen e vlerës së pronës sipas të dhënave të caktuara, duke u bazuar në vlerën e zëvendësimit dhe përfshin inspektimin fizik duke e paraqitur në një raport vlerësimi. Kredia nuk mund të jepet në rast se nuk disponohet informacion mbi vlerën e objektit që do lihet si kolateral. Raporti i vlerësimit shoqërohet me kosto e cila paguhet nga klienti.

A mund të mbyllet kredia përpara afatit të maturimit dhe me çfarë komisioni?

Klienti mund të mbyllë kredinë në çdo kohë që ai dëshiron pasi kredia të ketë kaluar minimalisht 12 muaj nga data e disbursimit. Pas kësaj periudhe klienti mund të mbyllë kredinë kundrejt një komision parapagimi të përcaktuar në kontratën e kredisë. Komisioni i parapagimit llogaritet mbi shumën e kredisë që ka mbetur pa paguar, duke mos përfshirë interesin për pagesat e ardhshme.

Si duhet te veproni në rast pamundësie për të paguar kredinë?

Gjatë periudhës të shlyerjes së kredisë çdokush mund të përballet me situata të humbjes së punës, divorce, shpenzime të paplanifikuara apo ngjarje të tjera jo të favorshme, të cilat do të bëheshin pengesë në përmbushjen e detyrimeve ndaj bankës. Në të tilla situata, banka ofron mundësinë e ristrukturimit të kredisë suaj në mënyrë që të jetë e përshtatshme për ju, duke ofruar mirëkuptim në ristrukturimin e pagesave.

Mospagesa në kohë e kredisë pasqyron një status negativ në sistemin bankar duke ju hequr mundësinë e çdo lloj financimi nga i gjithë sistemi bankar në të ardhmen, ndaj ristrukturimi i kredisë ju ndihmon të shmangni të tilla situata dhe të vazhdoni të keni shtëpinë në pronësi, duke mos cënuar standartet tuaja të jetesës.

U D H Ë Z U E S P Ë RK R E D I T Ë

9

DOKUMENTACIONII NEVOJSHËM PËRTË MARRË KREDI

Të gjitha dokumentat e mëposhtme janë të detyrueshme të plotësohen në aplikim:

- Dokumentet e identifikimit

• Kartë Identiteti/Pasaportë dhe çertifikatë familjare për huamarrësin, bashkëhuamarrësin, dorëzanësin.

- Dokumente për verifikimin e të ardhurave nga paga

• Vërtetim punësimi dhe vërtetim page nga punëdhënësi mbi punësimin e huamarrësit (pozicioni, paga neto, kohëzgjatja e punësimit, lloji i kontratës së punësimit).

• Nxjerrje llogarie bankare për 3 muaj në mënyrë të njëpasnjëshme, të vulosur dhe firmosur nga banka lëshuese në faqen e parë dhe të fundit.

U D H Ë Z U E S P Ë RK R E D I T Ë

1 0

• Nëse paga nuk është e kanalizuar nëpërmjet bankës, kërkohet çertifikata e sigurimeve shoqërore e firmosur dhe vulosur nga autoriteti përkatës.

Nëse kredimarrësi nuk ka të ardhura nga paga, atëhere kërkohen të ardhurat nga biznesi (nëse ka)

- Dokumente për verifikimin e të ardhurave për pronarët e bizneseve (privat ose aksionerë kompanie)

• Vërtetim i Regjistrit Tregtar për biznesin në pronësi.

• Bilanci i fundit zyrtar dhe deklaratat e të ardhurave financiare të kompanisë (deklaruar tek Autoritetet Tatimore).

• Vërtetimin e deklarimit të taksave.

• Konfirmim për përmbushjen në kohë të detyrimeve bashkiake dhe atyre tatimore.

• Pagesat bashkiake për taksën mbi të ardhurat për Profesionet e Lira dhe VSE.

- Dokumente për verifikimin e të ardhurave nga burime të tjera (të ardhura nga qiratë)

• Marrëveshja e legalizuar e qiradhënies.

• Nxjerrje llogarie bankare për të paktën 6 muaj duke reflektuar të ardhura të qëndrueshme në llogaritë si të ardhurat nga burimet alternative.

- Dokumente për verifikimin e qëllimit të Kredisë

• Marrëveshja e legalizuar e Blerjes së Pronës, e nënshkruar ndërmjet blerësit dhe shitësit për objektin e financimit, miratim paraprak në projekt, miratimi i mëvonshëm i nënshkruar dhe i legalizuar.

• Marrëveshja e legalizuar e Sipërmarrjes, e nënshkruar ndërmjet klientit dhe kompanisë ndërtuese, duhet të vërtetojë që objekti i financuar është në ndërtim (jo karabina). Leja e ndërtimit për objektin në ndërtim. • Lista e punëve ndërtimore që do të kryhen, si dhe data e parashikuar për përfundimin, e nënshkruar nga një vlerësues të pranuar nga Banka dhe verifikuar nga PES, nëse objekti i financimit është një rezidencë që do ndërtohet privatisht nga klienti.

• Vërtetimi i pagesës së menjëhershme të kryer (pjesëmarrja e vetë klientit), të verifikuar nga nxjerrje llogarie bankare, deklaratë noteriale ose dokumentë të tjera verifikuese.

Dokumentacion shtesë për rastet e transferimit të kredisë nga Bankat e tjera

• Skema e shlyerjes së Huasë në mënyrë për të verifikuar balancën dhe Nxjerrjen e Llogarisë për verifikimin e pagesave të kësteve mujore.

• Marrëveshja e kredisë dhe kolateralit dhe shtesat e tyre (nëse ka) për kredinë ekzistuese.

• Vërtetim për detyrimet aktuale nga Banka përkatëse, duke përfshirë taksat dhe gjobat e mundshme.

- Dokumentet e Kolateralit

• Çertifikata e pronësisë së pronës.

• Harta treguese.• Origjina e pronësisë (Marrëveshja e blerjes, akt trashëgimia, etj) .

U D H Ë Z U E S P Ë RK R E D I T Ë

1 1

U D H Ë Z U E S P Ë RK R E D I T Ë

1 2

SHËMBULL AFTËSIE RIPAGIMI

Aftësia paguese ka të bëjë me raportin e totalit të detyrimeve familjare ndaj të ardhurave totale familjare. Për llogaritjen e aftësisë paguese të ardhurat që merren parasysh janë si më poshtë:

• Të ardhura nga paga ose pensione me koeficient rregullator 100%.

• Të ardhura nga qiratë koeficient rregullator 80%.

• Sigurimet Shoqërore me koeficient rregullator 100%.

• Të ardhura nga biznesi privat me koeficient rregullator 70% për kompani më të vjetra se 1 vit.

Kryefamiljari merr një pagë 70,000 Lek në muaj dhe gruaja përfiton një pagë prej 65,000 Lek (në muaj) ndërsa fëmija që është në moshën 23 vjeç merr një pagë prej 30,000 Lek (në muaj). Gjithashtu familja ka dhe një biznes privat të regjistruar prej më shumë se një

U D H Ë Z U E S P Ë RK R E D I T Ë

1 3

viti dhe ka të ardhura (mujore) 100,000 Lek, ndërkohë që përfitojnë të ardhura mujore nga qeraja e një apartamenti në vlerën 25,000 Lek të cilin e kanë blerë me kredi bankare duke paguar një këst mujor prej 55,000 Lek për një afat 20 vite.

Të ardhurat totale mujore të familjes janë:Paga 165,000 * 100% = 165,000 LekBiznesi 100,000 * 70% = 70,000 LekQiratë 25,000 * 80% = 20,000 Lek

Detyrimet totale mujore të familjes janë:Kredia 55,000 Lek

Aftësia e familjes për të shlyer kredinë është raporti ndërmjet detyrimeve totale mujore dhe të ardhurave totale mujore e shprehur në përqindje.

Në rastin konkret është, 55,000 / 255,000 = 21.6%

Shembuj të pagesave mujore sipas shumës së kredisë dhe kohëzgjatjes së saj.

Shuma e kredisë në Lek

1,000,000

2,000,000

3,000,000

4,000,000

6,000,000

8,000,000

10,000,000

10 vjet

10,902

21,805

32,707

43,609

65,414

87,218

109,022

15 vjet

8,224

16,448

24,672

32,896

49,344

65,792

82,240

20 vjet

6,936

13,871

20,806

27,742

41,613

55,484

69,355

25 vjet

6,201

12,402

18,602

24,803

37,204

49,606

62,007

30 vjet

5,741

11,482

17,222

22,963

34,445

45,926

57,408

Pagesat mujore sipas afatit

*Kësti mujor është përllogaritur për një normë interesi 5.6%.

ALPHA BANKRr. Kavajës, G-KAM Business Center, Tiranë, Shqipëri