Kritik ve Analitik Düşünme

Geçiş Programı

http://www.ucl.ac.uk/transition/extended-project adresindekihttp://www.ucl.ac.uk/transition/extended-project/Critical_Thinking_presentation.pptsunusundan KAD Platformu Tercüme Birimi tarafından çevirisi yapılmıştır.

Kritik Düşünme

• “ Kritik ” kelimesi olumlu ve olumsuz anlamlara sahiptir.

• “ Kritik ” kelimesi akademide bir makale ya da bölüm okurkenki tutumunuzu ifade eder.

• Kritik olmak demek, argümanları lehteki ve aleyhteki yönleriyle değerlendirmektir

Nasıl Kritik düşünülür ?• Israrlı ol – Bir konu üzerinde birkaç kere ve dikkatlice

düşün• Kanıtlara değişik bir bakış açısı ile bak – değerlendir-

“Bana ne satmaya” çalışıyorlar ?• Bu bakış açısının çıkarımları (sonuçları) gerçekçi ve

makul mü?• Gerçekleri ve neyin doğru olduğunu bilmek,

akademisyenlerin konusu değildir.• Önemli olan, kuvvetli yönleri, tatmin edici noktaları ve

zayıf yönleri belirlemektir – sonra bunun neden böyle olduğunu bilmelisin.

• Okurken, yazarken ve dinlerken kritik olmalısın.

Analitik Düşünme• Analitik olmak demek, “ ne söylendiğine “

derinlemesine bakabilmektir.• Okurken size “ empoze edilmeye “ çalışılanı

anlayın ve almayın.• Neyin tartışıldığını değerlendirin – bu düşünceye

katılıyor musunuz ? • Analitik olmak demek ne okuduğunuzu

sorgulamaktır.

Nasıl Analitik Düşünülür ?

• Bakış açısını büyük resimle ilişkilendirerek düşünün – (Olayın dışına çıkıp) geri çekilerek.

• Aynı konuyu diğer yazarların da görüş açılarını değerlendirerek karşılaştırın – onların görüşleri farklı mı?

• Yazarların niye farklı sonuçlara vardığını anlayabilmeniz gerekir.

• Bir grup bakış açısının neden diğerlerine tercih edilebileceğini düşündüğünüzü izah edebilmeniz gerekir.

• Okurken, yazarken ve dinlerken analitik olabilmeniz gerekir.

Kritik ve Analitik düşünmenin önündeki engeller

• Kritik olmak demek sadece kritik etmek demek değildir.

• Muhakeme becerilerimiz objektif değildir – Kendi tarafımızı tutarız.

• Uzmanları kritik etmeye yanaşmama• Neyin doğru veya yanlış olduğu bilmek isteme • Bir konuyu yeterince derinlemesine okumama–

yüzeysel bilgi

Kritik ve Analitik Okuma• Kritik okuma için hazırlanın – giriş ve sonucu gözden

geçirerek okuyun. • Öncelikle okumanın geri kısmını netleştirmeye yardım

edecek çıkarımları bulun. • Altta yatan argüman / bakış açısı nedir? • Gizli gündemleri ve varsayımları sorgulayın.• Teori boşlukları doldurmada yardımcı olabilir – teori

nedir? Teori, bir şeyin niye olduğunu açıklayan ve gelecekteki çıktıları öngören fikirler grubudur.

• Argümanlar genellikle teoriye dayanır ama bir argüman her zaman bir teori demek değildir.

Kritik ve Analitik okuma• Bir bakış açısı için kanıt nerede?• Referansları kontrol et – tam doğru olarak sunulmuşlar

mı ve sözlerine güvenilebilir mi ? Kanıtı değerlendirin – tarih, kaynak, önyargı, istatistikler.

• Kanıt varılan sonuçları destekliyor mu? • Kritik okumayı destekleyen notlar alın. • Bir sürü gereksiz not almayı önlemek için elinizde bir

kalem olmaksızın okuyun.• Okuduklarınız hakkında daha derinlemesine düşünmeye

yardım etmesi için, bir sorular seti oluşturun.

Critical and analytical reading

İfade: Çocukluk akıcıdır ve toplumumuzda değişik kurumlar tarafından farklı farklı tasvir edilir; bu tasvirler zamanla değişir.

Bir soru bankası oluşturun : Neden? Bu gerçekten ne anlama geliyor? Nedenler, argümanı

destekliyor mu? Herhangi destekleyici kanıt var mı? Bu, konu hakkında halihazırda bildiklerim ile uyuşuyor mu? Diğer insanların konuyla ilgili söyledikleri ile örtüşüyor mu? Bu uygun mu ve mevcut amacım için kullanışlı mı? Konuyla ilgili önceki çalışmalara nasıl katkı sağlıyor? Bunda hatalar var mı? Yazar bana ne “satmaya” çalışıyor?

Bu ve benzeri soruları, sizi neden o şeylerin olması gerektiğini sorgulamanız konusunda cesaretlendirmesi için tüm argümanlarınıza ve denemelerinize uygulayabilirsiniz.– okumadan sonra, okuma esnasında ve okuma öncesi…

Sorgulama

Kritik ve analitik yazma• Diğer yazarlara yaptığınız kadar kendi varsayımlarınızı

ve önyargılarınızı da sorgulamalısınız. • Kendinize sorular sorun – neden belli bir örnek

kullandınız, neyi tartışmaya çalışıyorsunuz, argümanınızı destekleyecek teori nerede?

• Yazmaya başlamadan önce kanıtınızı planlayın – soru / problem ne, problemi çevreleyen bakış açıları ne, hangilerine katılıyorsunuz, neden ? (Akıl Haritası)

• Sizden daha tecrübeli olduğunu bildiğiniz kişilerce yapılan kritik analizlerden çekinmeyin.

Tony Buzan

Kritik ve Analitik Yazma• Bir fikri sunmanın değişik yöntemleri vardır – tanımlama,

açıklama, kritik analiz (örnek için sonraki slayta bakınız) • Akademik yazmada, bir fikir ya da teoriyi basitçe

tanımlama yeterli değildir. • Tanımlama – bir şeyin nasıl yapıldığını ya da neye

benzediğini ortaya koyma • Açıklama –argümanla aynı yapıdadır ancak okuyucuyu

belirli bir bakış açısına inandırmaya uğraşmaz • Kritik analiz – kararınızı destekleyecek sebepleri ve

kanıtları vererek bir fikrin değerlendirmesidir, fikirlere ayrıntılı biçimde bakmalısınız.

Tanımlama, açıklama ya da analiz ? Örnek:• Bağlılık teorisi çocukların, 6 ay civarından 2 yaşına kadar olan

süreçte birkaç ay için sürekli birlikte olduğu yetişkin bakıcılara bağlandıklarını öne sürer.

• Bağlılık teorisi çocukların, 6 ay civarından 2 yaşına kadar olan süreçte birkaç ay için sürekli birlikte olduğu yetişkin bakıcılara bağlandıklarını öne sürer. Bunun belirli bireylerle tekrarlanan etkileşimler sonucu geliştirilen güven bağından kaynaklandığı düşünülmektedir.

• Bağlılık teorisi çocukların, 6 ay civarından 2 yaşına kadar olan süreçte birkaç ay için sürekli birlikte olduğu yetişkin bakıcılara bağlandıklarını öne sürer. Bunun belirli bireylerle tekrarlanan etkileşimler sonucu geliştirilen güven bağından kaynaklandığı düşünülmektedir. Bununla birlikte, ağır ihmale maruz kalmalarına rağmen suiistimalcilerine güçlü bağlılık gösteren birçok suistimal edilmiş çocuk vakası olması bu bağlılık teorisi ile ilgili problemler olduğunu düşündürmektedir.

Kritik ve Analitik Yazma• Analizin açıklamadan daha uzun bir tartışma gerektirdiğini

görüyorsunuz. Bir yazıdaki birçok fikri üstün körü tartışmayı denemektense, birkaç noktayı analiz ve kritik etmek daha iyidir.

• Yazınızdaki argümanların kanıtlarla desteklenmesi gerekir. • Güvenirliği sağlamak için tüm fikir ve argümanlar kanıtlarla

desteklenmelidir.Örneğin: - Okulda kız öğrenciler itaatkar ve dikkatli iken, erkeklerin daha

ilgili ve itaatkar olmadığını tecrübelerimle gördüm. – güvenilir değil

- ‘Okulda kız öğrenciler itaatkar ve dikkatli iken, erkeklerin daha ilgili ve itaatkar olmadığı öne sürülebilir; bu fikir ….. konularını ele alan Bleach (1992) ve Channer (1995) tarafından öne sürülen argümanlarla desteklenmektedir. …..’ - güvenilir

Kritik ve Analitik Yazma• Bu konuyla ilgili daha önce herhangi bir şey yazıldı mı? –

yazıldıysa bunu nereden bulabilirim. • Bu konuyla ilgili en uygun ve geçerli kaynaklar hangileridir? • Kanıtın uygun olup olmadığına bakın – çıkarılan sonuçları

destekliyor mu, bu kanıttan hangi sonuçlar çıkarılabilir? • Sadece bir tek olay veya olguyla genelleme yapmamalıyız,

akademisyenler için bu kabul edilemez. Genellemeler yerinde olmalı ve makul bir örnekleme dayanmalıdır. Bu konu üzerinde özellikle başkalarının çalışmalarını okurken düşünün.

• Kendi çalışmanıza kritik bir gözle bakmaya yüreklendirmesi için soru bankanızı kullanın.

• Kendi kişisel yazımınızı değerlendirin – kritik ve analitik bir kontrol listesi kullanın

Kritik ve Analitik Düşünme• Okuduğunuz ya da size söylenen hiçbir şeyi size

aktarıldığı gibi algılamayın – her şeyi sorgulayın. • Tüm argüman ve ifadelerinizi desteklemek için kanıt ve

teorileri kullanın – basitçe tarif etmeyin; analiz ve kritik edin.

• Analitik ve kritik olmak zor bir iştir ancak siz pratik yaptıkça, hayatınıza uyguladıkça daha basit hale gelecektir.

• Okudukça kritik ve analitik düşünmek daha kolay hale gelecektir.

• Neyi tartıştığınıza ve neden tartıştığınıza emin olun.