KRIVI�NI ZAKONIK

OPŠTI DEO

GLAVA PRVA OSNOVNE ODREDBE

Nema krivi�nog dela niti kazne bez zakona

�lan 1.

Nikome ne može biti izre�ena kazna ili druga krivi�na sankcija za delo koje pre nego što je u�injeno zakonom nije bilo odre�eno kao krivi�no delo, niti mu se može izre�i kazna ili druga krivi�na sankcija koja zakonom nije bila propisana pre nego što je krivi�no delo u�injeno.

Nema kazne bez krivice

�lan 2.

Kazna i mere upozorenja mogu se izre�i samo u�iniocu koji je kriv za u�injeno krivi�no delo.

Osnov i granice krivi�nopravne prinude

�lan 3.

Zaštita �oveka i drugih osnovnih društvenih vrednosti predstavlja osnov i granice za odre�ivanje krivi�nih dela, propisivanje krivi�nih sankcija i njihovu primenu, u meri u kojoj je to nužno za suzbijanje tih dela.

Krivi�ne sankcije i njihova opšta svrha

�lan 4.

(1) Krivi�ne sankcije su: kazne, mere upozorenja, mere bezbednosti i vaspitne mere.

(2) Opšta svrha propisivanja i izricanja krivi�nih sankcija je suzbijanje dela kojima se povre�uju ili ugrožavaju vrednosti zašti�ene krivi�nim zakonodavstvom.

(3) Krivi�ne sankcije se ne mogu izre�i licu koje u vreme kada je delo u�injeno nije navršilo �etrnaest godina. Vaspitne mere i druge krivi�ne sankcije mogu se izre�i maloletniku pod uslovima propisanim posebnim zakonom.

- 2 -

GLAVA DRUGA

VAŽENJE KRIVI�NOG ZAKONODAVSTVA REPUBLIKE SRBIJE

Vremensko važenje krivi�nog zakonodavstva

�lan 5.

(1) Na u�inioca krivi�nog dela primenjuje se zakon koji je važio u vreme izvršenja krivi�nog dela.

(2) Ako je posle izvršenja krivi�nog dela izmenjen zakon, jednom ili više puta, primeni�e se zakon koji je najblaži za u�inioca.

(3) Na u�inioca krivi�nog dela koje je predvi�eno zakonom sa odre�enim vremenskim trajanjem primenjuje se taj zakon, bez obzira na to kad mu se sudi, ako tim zakonom nije druk�ije odre�eno.

Važenje krivi�nog zakonodavstva na teritoriji Srbije

�lan 6.

(1) Krivi�no zakonodavstvo Republike Srbije važi za svakog ko na njenoj teritoriji u�ini krivi�no delo.

(2) Krivi�no zakonodavstvo Srbije važi i za svakog ko u�ini krivi�no delo na doma�em brodu, bez obzira gde se brod nalazi u vreme izvršenja dela.

(3) Krivi�no zakonodavstvo Srbije važi i za svakog ko u�ini krivi�no delo u doma�em civilnom vazduhoplovu dok je u letu ili u doma�em vojnom vazduhoplovu, bez obzira gde se vazduhoplov nalazio u vreme izvršenja krivi�nog dela.

(4) Ako je u slu�ajevima iz st. 1. do 3. ovog �lana u stranoj državi pokrenut ili dovršen krivi�ni postupak, krivi�no gonjenje u Srbiji preduze�e se samo po odobrenju republi�kog javnog tužioca.

(5) Krivi�no gonjenje stranca u slu�ajevima iz st. 1. do 3. ovog �lana može se, pod uslovom uzajamnosti, ustupiti stranoj državi.

Važenje krivi�nog zakonodavstva Srbije za u�inioce odre�enih krivi�nih dela izvršenih u inostranstvu

�lan 7.

Krivi�no zakonodavstvo Srbije važi za svakog ko u inostranstvu u�ini krivi�no delo iz �l. 305. do 316. i �l. 318. do 321. ovog zakonika ili iz �lana 223. ovog zakonika, ako se falsifikovanje odnosi na doma�i novac.

- 3 -

Važenje krivi�nog zakonodavstva Srbije za državljanina Srbije koji u�ini krivi�no delo u inostranstvu

�lan 8.

(1) Krivi�no zakonodavstvo Srbije važi za državljanina Srbije i kad u inostranstvu u�ini koje drugo krivi�no delo, osim krivi�nih dela navedenih u �lanu 7. ovog zakonika, ako se zatekne na teritoriji Srbije ili Crne Gore ili bude ekstradiran državnoj zajednici Srbija i Crna Gora.

(2) Pod uslovima iz stava 1. ovog �lana krivi�no zakonodavstvo Srbije važi i za u�inioca koji je postao državljanin Srbije pošto je u�inio krivi�no delo.

Važenje krivi�nog zakonodavstva Srbije za stranca koji u�ini krivi�no delo u inostranstvu

�lan 9.

(1) Krivi�no zakonodavstvo Srbije važi i za stranca koji van teritorije Srbije u�ini prema njoj ili njenom državaljaninu krivi�no delo i kad nisu u pitanju krivi�na dela navedena u �lanu 7. ovog zakonika, ako se zatekne na teritoriji Srbije ili Crne Gore ili bude ekstradiran državnoj zajednici Srbija i Crna Gora.

(2) Krivi�no zakonodavstvo Srbije važi i za stranca koji prema stranoj državi ili prema strancu u�ini u inostranstvu krivi�no delo za koje se po zakonu zemlje u kojoj je u�injeno može izre�i kazna zatvora od pet godina ili teža kazna, ako se zatekne na teritoriji Srbije, a ne bude ekstradiran stranoj državi. Ako ovim zakonikom nije druk�ije odre�eno, sud u takvom slu�aju ne može izre�i težu kaznu od one koja je propisana zakonom zemlje u kojoj je krivi�no delo u�injeno.

Posebni uslovi za krivi�no gonjenje za krivi�no delo u�injeno u inostranstvu

�lan 10.

(1) U slu�aju iz �l. 8. i 9. ovog zakonika krivi�no gonjenje se ne�e preduzeti, ako je:

1) u�inilac potpuno izdržao kaznu na koju je u inostranstvu osu�en;

2) u�inilac u inostranstvu pravnosnažnom presudom oslobo�en ili mu je kazna zastarela ili oproštena;

3) prema neura�unljivom u�iniocu u inostranstvu izvršena odgovaraju�a mera bezbednosti;

4) za krivi�no delo po stranom zakonu za krivi�no gonjenje potreban zahtev ošte�enog, a takav zahtev nije podnet.

(2) U slu�aju iz �l. 8. i 9. ovog zakonika krivi�no gonjenje �e se preduzeti samo kad se za krivi�no delo kažnjava i po zakonu zemlje u kojoj je delo u�injeno. Kad se u slu�aju iz �l. 8. i 9. stav 1. ovog zakonika, po zakonu zemlje u kojoj je delo u�injeno za to krivi�no delo ne kažnjava, krivi�no gonjenje se može preduzeti samo po odobrenju republi�kog javnog tužioca.

- 4 -

(3) U slu�aju iz �lana 9. stav 2. ovog zakonika, ako je u pitanju delo koje je u vreme kad je izvršeno smatrano krivi�nim delom prema opštim pravnim na�elima priznatim u me�unarodnom pravu, gonjenje se može preduzeti u Srbiji po odobrenju republi�kog javnog tužioca, bez obzira na zakon zemlje u kojoj je krivi�no delo u�injeno.

Ura�unavanje pritvora i kazne izdržane u inostranstvu

�lan 11.

Pritvor, svako drugo lišenje slobode u vezi sa krivi�nim delom, lišenje slobode u toku ekstradicionog postupka, kao i kazna koju je u�inilac izdržao po presudi inostranog ili me�unarodnog krivi�nog suda ura�una�e se u kaznu koju izrekne doma�i sud za isto krivi�no delo, a ako kazne nisu iste vrste, ura�unavanje �e se izvršiti po oceni suda.

Važenje zakona države �lanice kojim je predvi�eno krivi�no delo

�lan 12.

(1) Krivi�no zakonodavstvo države �lanice kojim je predvi�eno krivi�no delo važi za svakog ko na teritoriji te države �lanice u�ini krivi�no delo predvi�eno njenim krivi�nim zakonodavstvom, bez obzira na to gde mu se za to delo sudi.

(2) Ako je krivi�no delo predvi�eno krivi�nim zakonodavstvom države �lanice izvršeno na teritoriji obe države �lanice, primeni�e se zakon države �lanice u kojoj se u�iniocu sudi.

(3) Za krivi�na dela predvi�ena zakonom države �lanice kad su ta dela izvršena van teritorije državne zajednice Srbija i Crna Gora ili na doma�em brodu ili u doma�em vazduhoplovu dok su van teritorije državne zajednice Srbija i Crna Gora, primenjuje se zakon države �lanice u kojoj se u�iniocu sudi.

Važenje opšteg dela ovog zakonika

�lan 13.

Odredbe opšteg dela ovog zakonika važe za sva krivi�na dela odre�ena ovim zakonikom ili drugim zakonom.

- 5 -

GLAVA TRE�A

KRIVI�NO DELO

1. Opšte odredbe o krivi�nom delu

Krivi�no delo

�lan 14.

(1) Krivi�no delo je ono delo koje je zakonom predvi�eno kao krivi�no delo, koje je protivpravno i koje je skrivljeno.

(2) Nema krivi�nog dela ukoliko je isklju�ena protivpravnost ili krivica, iako postoje sva obeležja krivi�nog dela odre�ena zakonom.

Izvršenje krivi�nog dela ne�injenjem

�lan 15.

(1) Krivi�no delo je u�injeno ne�injenjem kad zakon propuštanje da se preduzme odre�eno �injenje predvi�a kao krivi�no delo.

(2) Ne�injenjem može biti u�injeno i krivi�no delo koje je zakonom odre�eno kao �injenje, ako je u�inilac propuštanjem dužnog �injenja ostvario obeležja tog krivi�nog dela.

Vreme izvršenja krivi�nog dela

�lan 16.

(1) Krivi�no delo je izvršeno u vreme kad je izvršilac radio ili bio dužan da radi, bez obzira kad je posledica dela nastupila.

(2) Sau�esnik je krivi�no delo u�inio u vreme kad je radio ili bio dužan da radi.

Mesto izvršenja krivi�nog dela

�lan 17.

(1) Krivi�no delo je izvršeno kako u mestu gde je izvršilac radio ili bio dužan da radi, tako i u mestu gde je u celini ili delimi�no nastupila posledica dela.

(2) Pokušaj krivi�nog dela smatra se izvršenim kako u mestu gde je u�inilac radio, tako i u mestu gde je posledica po njegovom umišljaju trebalo da nastupi ili je mogla da nastupi.

(3) Sau�esnik je krivi�no delo u�inio i u mestu u kojem je preduzeo radnju sau�esništva.

- 6 -

Delo malog zna�aja

�lan 18.

(1) Nije krivi�no delo ono delo koje, iako sadrži obeležja krivi�nog dela, predstavlja delo malog zna�aja.

(2) Delo je malog zna�aja ako je stepen krivice u�inioca nizak, ako su štetne posledice odsutne ili neznatne i ako opšta svrha krivi�nih sankcija ne zahteva izricanje krivi�ne sankcije.

(3) Odredbe st. 1. i 2. ovog �lana mogu se primeniti na krivi�na dela za koja je propisana kazna zatvora do tri godine ili nov�ana kazna.

Nužna odbrana

�lan 19.

(1) Nije krivi�no delo ono delo koje je u�injeno u nužnoj odbrani.

(2) Nužna je ona odbrana koja je neophodno potrebna da u�inilac od svog dobra ili dobra drugoga odbije istovremen protivpravan napad.

(3) U�iniocu koji je prekora�io granice nužne odbrane može se kazna ublažiti. Ako je u�inilac prekora�io granice nužne odbrane usled jake razdraženosti ili prepasti izazvane napadom može se i osloboditi od kazne.

Krajnja nužda

�lan 20.

(1) Nije krivi�no delo ono delo koje je u�injeno u krajnjoj nuždi.

(2) Krajnja nužda postoji kad je delo u�injeno radi toga da u�inilac otkloni od svog dobra ili dobra drugoga istovremenu neskrivljenu opasnost koja se na drugi na�in nije mogla otkloniti, a pri tom u�injeno zlo nije ve�e od zla koje je pretilo.

(3) U�iniocu koji je sam izazvao opasnost, ali iz nehata ili je prekora�io granice krajnje nužde, može se kazna ublažiti. Ako je u�inilac prekora�io granice krajnje nužde pod naro�ito olakšavaju�im okolnostima može se i osloboditi od kazne.

(4) Nema krajnje nužde ako je u�inilac bio dužan da se izlaže opasnosti koja je pretila.

- 7 -

Sila i pretnja

�lan 21.

(1) Nije krivi�no delo ono delo koje je u�injeno pod dejstvom neodoljive sile.

(2) Ako je krivi�no delo u�injeno pod dejstvom sile koja nije neodoljiva ili pretnje, u�iniocu se kazna može ublažiti.

(3) U slu�aju iz stava 1. ovog �lana kao izvršilac krivi�nog dela smatra�e se lice koje je primenilo neodoljivu silu.

Krivica

�lan 22.

(1) Krivica postoji ako je u�inilac u vreme kada je u�inio krivi�no delo bio ura�unljiv i postupao sa umišljajem, a bio je svestan ili je bio dužan i mogao biti svestan da je njegovo delo zabranjeno.

(2) Krivi�no delo je u�injeno sa krivicom i ako je u�inilac postupao iz nehata, ukoliko zakon to izri�ito predvi�a.

Neura�unljivost

�lan 23.

(1) Nije krivi�no delo ono delo koje je u�injeno u stanju neura�unljivosti.

(2) Neura�unljiv je onaj u�inilac koji nije mogao da shvati zna�aj svog dela ili nije mogao da upravlja svojim postupcima usled duševne bolesti, privremene duševne poreme�enosti, zaostalog duševnog razvoja ili druge teže duševne poreme�enosti.

(3) U�iniocu krivi�nog dela �ija je sposobnost da shvati zna�aj svog dela ili sposobnost da upravlja svojim postupcima bila bitno smanjena usled nekog stanja iz stava 2. ovog �lana (bitno smanjena ura�unljivost) može se ublažiti kazna.

Skrivljena neura�unljivost

�lan 24.

(1) Krivica u�inioca krivi�nog dela koji se upotrebom alkohola, droga ili na drugi na�in doveo u stanje u kojem nije mogao da shvati zna�aj svog dela ili da upravlja svojim postupcima utvr�uje se prema vremenu neposredno pre dovo�enja u takvo stanje.

(2) U�iniocu koji je pod okolnostima iz stava 1. ovog �lana u�inio krivi�no delo u stanju bitno smanjene ura�unljivosti ne može se po tom osnovu ublažiti kazna.

- 8 -

Umišljaj

�lan 25.

Krivi�no delo je u�injeno sa umišljajem kad je u�inilac bio svestan svog dela i hteo njegovo izvršenje ili kad je u�inilac bio svestan da može u�initi delo pa je na to pristao.

Nehat

�lan 26.

Krivi�no delo je u�injeno iz nehata kad je u�inilac bio svestan da svojom radnjom može u�initi delo, ali je olako držao da do toga ne�e do�i ili da �e to mo�i spre�iti ili kad nije bio svestan da svojom radnjom može u�initi delo iako je prema okolnostima pod kojima je ono u�injeno i prema svojim li�nim svojstvima bio dužan i mogao biti svestan te mogu�nosti.

Odgovornost za težu posledicu

�lan 27.

Kad je iz krivi�nog dela proizašla teža posledica zbog koje zakon za to delo propisuje težu kaznu, ta se kazna može izre�i ako je u�inilac u odnosu na tu posledicu postupao iz nehata, a i sa umišljajem ako time nisu ostvarena obeležja nekog drugog krivi�nog dela.

Stvarna zabluda

�lan 28.

(1) Nije krivi�no delo ono delo koje je u�injeno u neotklonjivoj stvarnoj zabludi.

(2) Stvarna zabluda je neotklonjiva ako u�inilac nije bio dužan i nije mogao da izbegne zabludu u pogledu neke stvarne okolnosti koja predstavlja obeležje krivi�nog dela ili u pogledu neke stvarne okolnosti koja bi, da je zaista postojala, �inila delo dozvoljenim.

(3) Ako je u�inilac bio u stvarnoj zabludi usled nehata, postoja�e krivi�no delo u�injeno iz nehata kad zakon takvo krivi�no delo predvi�a.

Pravna zabluda

�lan 29.

(1) Nije krivi�no delo ono delo koje je u�injeno u neotklonjivoj pravnoj zabludi.

(2) Pravna zabluda je neotklonjiva ako u�inilac nije bio dužan i nije mogao da zna da je njegovo delo zabranjeno.

(3) U�iniocu koji nije znao da je delo zabranjeno, ali je to mogao i bio dužan da zna, kazna se može ublažiti.

- 9 -

2. Pokušaj krivi�nog dela

Pokušaj

�lan 30.

(1) Ko sa umišljajem zapo�ne izvršenje krivi�nog dela, ali ga ne dovrši, kazni�e se za pokušaj krivi�nog dela za koje se po zakonu može izre�i kazna zatvora od pet godina ili teža kazna, a za pokušaj drugog krivi�nog dela samo kad zakon izri�ito propisuje kažnjavanje i za pokušaj.

(2) U�inilac �e se za pokušaj kazniti kaznom propisanom za krivi�no delo, ili ublaženom kaznom.

Nepodoban pokušaj

�lan 31.

U�inilac koji pokuša da izvrši krivi�no delo nepodobnim sredstvom ili prema nepodobnom predmetu može se osloboditi od kazne.

Dobrovoljni odustanak

�lan 32.

(1) Izvršilac koji je pokušao izvršenje krivi�nog dela ali je dobrovoljno odustao od daljeg preduzimanja radnje izvršenja ili je spre�io nastupanje posledice, može se osloboditi od kazne.

(2) Odredba stava 1. ovog �lana ne�e se primeniti ukoliko u�inilac krivi�no delo nije dovršio zbog okolnosti koje onemogu�avaju ili znatno otežavaju izvršenje krivi�nog dela, ili zbog toga što je smatrao da takve okolnosti postoje.

(3) Osloboditi se od kazne može i saizvršilac, podstreka� ili pomaga� koji je dobrovoljno spre�io izvršenje krivi�nog dela.

(4) Ako je u slu�aju iz st. 1. i 3. u�inilac dovršio neko drugo samostalno krivi�no delo koje nije obuhva�eno krivi�nim delom od �ijeg izvršenja je odustao, u�inilac se ne može osloboditi od kazne za to drugo delo po istom osnovu.

3. Sau�esništvo u krivi�nom delu

Saizvršilaštvo

�lan 33.

Ako više lica u�estvovanjem u radnji izvršenja zajedni�ki u�ine ili iz nehata zajedni�ki izvrše krivi�no delo, ili ostvaruju�i zajedni�ku odluku drugom radnjom sa umišljajem bitno doprinesu izvršenju krivi�nog dela, svako od njih kazni�e se kaznom propisanom za to delo.

- 10 -

Podstrekavanje

�lan 34.

(1) Ko drugog sa umišljajem podstrekne da izvrši krivi�no delo, kazni�e se kaznom propisanom za to krivi�no delo.

(2) Ko drugog sa umišljajem podstrekava na izvršenje krivi�nog dela �iji pokušaj je po zakonu kažnjiv, a delo ne bude ni pokušano, kazni�e se kao za pokušaj krivi�nog dela.

Pomaganje

�lan 35.

(1) Ko drugom sa umišljajem pomogne u izvršenju krivi�nog dela, kazni�e se kaznom propisanom za to krivi�no delo, ili ublaženom kaznom.

(2) Kao pomaganje u izvršenju krivi�nog dela smatra se naro�ito: davanje saveta ili uputstava kako da se izvrši krivi�no delo, stavljanje u�iniocu na raspolaganje sredstava za izvršenje krivi�nog dela, stvaranje uslova ili otklanjanje prepreka za izvršenje krivi�nog dela, kao i unapred obe�ano prikrivanje krivi�nog dela, u�inioca, sredstava kojima je krivi�no delo izvršeno, tragova krivi�nog dela ili predmeta pribavljenih krivi�nim delom.

Granice odgovornosti i kažnjivosti sau�esnika

�lan 36.

(1) Saizvršilac je odgovoran za izvršeno krivi�no delo u granicama svog umišljaja ili nehata, a podstreka� i pomaga� u granicama svog umišljaja.

(2) Osnovi koji isklju�uju krivicu izvršioca (�l. 23, 28. i 29. ovog zakonika) ne isklju�uju krivi�no delo saizvršioca, podstreka�a, ili pomaga�a kod kojeg krivica postoji.

(3) Li�ni odnosi, svojstva i okolnosti usled kojih zakon dozvoljava oslobo�enje od kazne, ili koje uti�u na odmeravanje kazne, mogu se uzeti u obzir samo onom izvršiocu, saizvršiocu, podstreka�u ili pomaga�u kod kojeg takvi odnosi, svojstva i okolnosti postoje.

(4) Li�ni odnosi, svojstva i okolnosti koji predstavljaju bitno obeležje krivi�nog dela ne moraju postojati kod podstreka�a ili pomaga�a. Podstreka�u ili pomaga�u koji nema takvo li�no svojstvo, kazna se može ublažiti.

4. Kažnjavanje podstreka�a i pomaga�a za pokušaj

Pokušaj i lakše krivi�no delo

�lan 37.

(1) Ako je krivi�no delo ostalo u pokušaju podstreka� i pomaga� �e se kazniti za pokušaj.

- 11 -

(2) Ako je izvršilac izvršio lakše krivi�no delo od onog na koje se podstrekavanje ili pomaganje odnosi, a koje bi bilo njime obuhva�eno, podstreka� i pomaga� �e se kazniti za krivi�no delo koje je u�injeno.

(3) Odredba stava 2. ovog �lana ne�e se primeniti ako bi se podstreka� strože kaznio primenom �lana 34. stav 2. ovog zakonika.

5. Posebne odredbe o krivi�nim delima u�injenim putem štampe ili drugih sredstava javnog informisanja

Odgovornost urednika

�lan 38.

(1) Izvršiocem krivi�nog dela izvršenog objavljivanjem informacije u novinama, na radiju, televiziji ili drugom javnom glasilu smatra se autor informacije.

(2) Izuzetno od odredbe stava 1. ovog �lana izvršiocem krivi�nog dela u�injenog putem novina, radija, televizije ili drugog javnog glasila smatra�e se odgovorni urednik, odnosno lice koje ga je zamenjivalo u vreme objavljivanja informacije:

1) ako je do završetka glavnog pretresa pred prvostepenim sudom autor ostao nepoznat;

2) ako je informacija objavljena bez saglasnosti autora;

3) ako su u vreme objavljivanja informacije postojale stvarne ili pravne smetnje za gonjenje autora, koje i dalje traju.

(3) Isklju�ena je krivica odgovornog urednika, odnosno lica koje ga zamenjuje ukoliko je bio u neotklonjivoj zabludi u pogledu neke od okolnosti navedenih u stavu 2. ta�. 1. do 3. ovog �lana.

Odgovornost izdava�a, štampara i proizvo�a�a

�lan 39.

(1) Kad postoje uslovi iz �lana 38. ovog zakonika izvršiocem se smatraju:

1) izdava� - za krivi�no delo izvršeno putem nepovremene štampane publikacije, a ako nema izdava�a ili postoje stvarne ili pravne smetnje za njegovo gonjenje - štampar koji je za to znao;

2) proizvo�a� - za krivi�no delo izvršeno putem kompakt diska, gramofonske plo�e, magnetofonske trake i drugih auditivnih sredstava, filma za javno i privatno prikazivanje, dijapozitiva, video-sredstava ili sli�nih sredstava namenjenih širem krugu lica.

(2) Ako je izdava�, štampar ili proizvo�a� pravno lice ili državni organ, izvršilac je lice koje odgovara za izdavanje, štampanje ili proizvodnju.

- 12 -

Primenjivanje odredaba �l. 38. i 39.

�lan 40.

Odredbe �l. 38. i 39. ovog zakonika primenjuju se samo ako se ta lica po opštim odredbama ovog zakonika ne mogu smatrati u�iniocem krivi�nog dela.

Zaštita izvora informacija

�lan 41.

Lica iz �l. 38. i 39. ovog zakonika ne�e se smatrati izvršiocem krivi�nog dela zbog toga što sudu ili drugom nadležnom organu nisu otkrila identitet autora informacije ili izvor informacije, osim u slu�aju da je u�injeno krivi�no delo za koje je kao najmanja mera kazne propisan zatvor u trajanju od pet ili više godina, ili je to neophodno da bi se izvršenje takvog krivi�nog dela spre�ilo.

GLAVA �ETVRTA

KAZNE

1. Svrha kažnjavanja, vrste kazni i uslovi za njihovo izricanje

Svrha kažnjavanja

�lan 42.

U okviru opšte svrhe krivi�nih sankcija (�lan 4. stav 2), svrha kažnjavanja je:

1) spre�avanje u�inioca da �ini krivi�na dela i uticanje na njega da ubudu�e ne �ini krivi�na dela;

2) uticanje na druge da ne �ine krivi�na dela;

3) izražavanje društvene osude za krivi�no delo, ja�anje morala i u�vrš�ivanje obaveze poštovanja zakona.

Vrste kazni

�lan 43.

U�iniocu krivi�nog dela mogu se izre�i slede�e kazne:

1) kazna zatvora;

2) nov�ana kazna;

3) rad u javnom interesu;

4) oduzimanje voza�ke dozvole.

- 13 -

Glavne i sporedne kazne

�lan 44.

(1) Kazna zatvora i rad u javnom interesu mogu se izre�i samo kao glavne kazne.

(2) Nov�ana kazna i oduzimanje voza�ke dozvole mogu se izre�i i kao glavna i kao sporedna kazna.

(3) Ako je za jedno krivi�no delo propisano više kazni, samo se jedna može izre�i kao glavna kazna.

Kazna zatvora

�lan 45.

(1) Kazna zatvora ne može biti kra�a od trideset dana niti duža od dvadeset godina.

(2) Kazna zatvora iz stava 1. ovog �lana izri�e se na pune godine i mesece, a do šest meseci i na dane.

(3) Za najteža krivi�na dela i najteže oblike teških krivi�nih dela može se uz kaznu iz stava 1. ovog �lana izuzetno propisati i kazna zatvora od trideset do �etrdeset godina. Kazna zatvora od trideset do �etrdeset godina izri�e se na pune godine.

(4) Zatvor od trideset do �etrdeset godina ne može se izre�i licu koje u vreme izvršenja krivi�nog dela nije navršilo dvadeset jednu godinu života.

Uslovni otpust

�lan 46.

(1) Osu�enog koji je izdržao polovinu kazne zatvora sud može uslovno otpustiti sa izdržavanja kazne, ako se u toku izdržavanja kazne tako popravio da se može sa osnovom o�ekivati da �e se na slobodi dobro vladati, a naro�ito da do isteka vremena za koje je izre�ena kazna ne u�ini novo krivi�no delo. Pri oceni da li �e se osu�eni uslovno otpustiti uze�e se u obzir njegovo vladanje za vreme izdržavanja kazne, izvršavanje radnih obaveza, s obzirom na njegovu radnu sposobnost, kao i druge okolnosti koje pokazuju da je postignuta svrha kažnjavanja.

(2) U slu�aju iz stava 1. ovog �lana, ako uslovni otpust ne bude opozvan, smatra se da je osu�eni izdržao kaznu.

Opozivanje uslovnog otpusta

�lan 47.

(1) Sud �e opozvati uslovni otpust ako osu�eni, dok je na uslovnom otpustu, u�ini jedno ili više krivi�nih dela za koja je izre�ena kazna zatvora preko jedne godine.

(2) Sud može opozvati uslovni otpust, ako uslovno otpušteni u�ini jedno ili više krivi�nih dela za koja je izre�ena kazna zatvora do jedne godine. Pri oceni da li �e opozvati uslovni otpust sud �e naro�ito uzeti u obzir srodnost u�injenih krivi�nih dela, pobude iz kojih su u�injena i druge okolnosti koje ukazuju na opravdanost opozivanja uslovnog otpusta.

- 14 -

(3) Odredbe st. 1. i 2. ovog �lana primenjiva�e se i kad se uslovno otpuštenom sudi za krivi�no delo koje je u�inio pre nego što je uslovno otpušten.

(4) Kad sud opozove uslovni otpust izre�i �e kaznu primenom odredaba �l. 60. i 62. stav 2. ovog zakonika, uzimaju�i ranije izre�enu kaznu kao ve� utvr�enu. Deo kazne koji je osu�eni izdržao po ranijoj osudi ura�unava se u novu kaznu, a vreme provedeno na uslovnom otpustu ne ura�unava se.

(5) Ako uslovno otpušteni bude osu�en na kaznu zatvora do jedne godine, a sud ne opozove uslovni otpust, produžava se uslovni otpust za vreme koje je osu�eni proveo na izdržavanju te kazne zatvora.

(6) U slu�aju iz st. 1. do 3. ovog �lana uslovni otpust se može opozvati najkasnije u roku od dve godine od dana kad je uslovni otpust istekao.

Opšte odredbe o nov�anoj kazni

�lan 48.

(1) Nov�ana kazna se može odmeriti i izre�i ili u dnevnim iznosima (�lan 49) ili u odre�enom iznosu (�lan 50).

(2) Za krivi�na dela u�injena iz koristoljublja nov�ana kazna kao sporedna kazna može se izre�i i kad nije propisana zakonom ili kad je zakonom propisano da �e se u�inilac kazniti kaznom zatvora ili nov�anom kaznom, a sud kao glavnu kaznu izrekne kaznu zatvora.

Nov�ana kazna u dnevnim iznosima

�lan 49.

(1) Nov�ana kazna u dnevnim iznosima odmerava se tako što se prvo utvr�uje broj dnevnih iznosa, a zatim visina jednog dnevnog iznosa. Do iznosa nov�ane kazne sud �e do�i množenjem utvr�enog broja dnevnih iznosa sa utvr�enom vrednoš�u jednog dnevnog iznosa.

(2) Broj dnevnih iznosa ne može biti manji od deset, niti ve�i od tristašezdeset. Broj dnevnih iznosa za u�injeno krivi�no delo odmerava se na osnovu opštih pravila za odmeravanje kazne (�lan 54).

(3) Visina jednog dnevnog iznosa nov�ane kazne utvr�uje se tako što se razlika izme�u prihoda i nužnih rashoda u�inioca krivi�nog dela u protekloj kalendarskoj godini podeli sa brojem dana u godini. Jedan dnevni iznos ne može biti manji od petsto dinara, niti ve�i od pedeset hiljada dinara.

(4) U cilju utvr�ivanja visine dnevnog iznosa nov�ane kazne sud može da zahteva podatke od banaka ili drugih finansijskih ustanova, državnih organa i pravnih lica koji su dužni da dostave tražene podatke i ne mogu se pozivati na zaštitu poslovne ili druge tajne.

(5) Ukoliko se ne mogu pribaviti verodostojni podaci o prihodima i rashodima u�inioca krivi�nog dela, ili ukoliko on ne ostvaruje nikakav prihod ali je vlasnik imovine ili nosilac imovinskih prava, sud �e na osnovu raspoloživih podataka po slobodnoj proceni utvrditi visinu jednog dnevnog iznosa nov�ane kazne .

- 15 -

(6) Broj dnevnih iznosa nov�ane kazne se utvr�uje u okviru slede�ih raspona:

1) do šezdeset dnevnih iznosa za krivi�na dela za koja se može izre�i kazna zatvora do tri meseca;

2) od trideset do stodvadeset dnevnih iznosa za krivi�na dela za koja se može izre�i kazna zatvora do šest meseci;

3) od šezdeset do stoosamdeset dnevnih iznosa za krivi�na dela za koja se može izre�i zatvor do jedne godine;

4) od stodvadeset do dvesta�etrdeset dnevnih iznosa za krivi�na dela za koja se može izre�i kazna zatvora do dve godine;

5) najmanje stoosamdeset dnevnih iznosa za krivi�na dela za koja se može izre�i kazna zatvora do tri godine;

6) u okviru propisanog broja dnevnih iznosa za krivi�na dela za koja je kao jedina kazna propisana nov�ana kazna.

Nov�ana kazna u odre�enom iznosu

�lan 50.

(1) Ako nije mogu�e utvrditi visinu dnevnog iznosa nov�ane kazne ni na osnovu slobodne procene suda (�lan 49. stav 5), ili bi pribavljanje takvih podataka znatno produžilo trajanje krivi�nog postupka, sud �e izre�i nov�anu kaznu u odre�enom iznosu u okviru propisane najmanje i najve�e mere nov�ane kazne.

(2) Nov�ana kazna ne može biti manja od deset hiljada dinara. Nov�ana kazna ne može biti ve�a od milion dinara, a za krivi�na dela u�injena iz koristoljublja ve�a od deset miliona dinara.

(3) Nov�ana kazna kao glavna kazna izri�e se u slede�im iznosima:

1) do sto hiljada dinara za krivi�na dela za koja se može izre�i kazna zatvora do tri meseca;

2) od dvadeset hiljada do dvesta hiljada dinara za krivi�na dela za koja se može izre�i kazna zatvora do šest meseci;

3) od trideset hiljada do trista hiljada dinara za krivi�na dela za koja se može izre�i kazna zatvora do jedne godine;

4) od pedeset hiljada do petsto hiljada dinara za krivi�na dela za koja se može izre�i kazna zatvora do dve godine;

5) najmanje sto hiljada dinara za krivi�na dela za koja se može izre�i kazna zatvora do tri godine;

6) u okviru propisanog iznosa za krivi�na dela za koja je kao jedina kazna propisana nov�ana kazna.

- 16 -

Izvršenje nov�ane kazne

�lan 51.

(1) U presudi se odre�uje rok pla�anja nov�ane kazne koji ne može biti kra�i od petnaest dana niti duži od tri meseca. U opravdanim slu�ajevima sud može dozvoliti da osu�eni plati nov�anu kaznu u ratama, s tim da rok isplate ne može biti duži od jedne godine.

(2) Ako osu�eni ne plati nov�anu kaznu u odre�enom roku, sud �e nov�anu kaznu zameniti kaznom zatvora, tako što �e za svakih zapo�etih hiljadu dinara nov�ane kazne odrediti jedan dan kazne zatvora, s tim da kazna zatvora ne može biti duža od šest meseci, a ako je izre�ena nov�ana kazna u iznosu ve�em od sedamsto hiljada dinara, kazna zatvora ne može biti duža od jedne godine.

(3) Ako osu�eni plati samo deo nov�ane kazne, sud �e ostatak kazne srazmerno zameniti kaznom zatvora, a ako osu�eni isplati ostatak nov�ane kazne, izvršenje kazne zatvora �e obustaviti.

(4) Nepla�ena nov�ana kazna može se, umesto kaznom zatvora, zameniti kaznom rada u javnom interesu tako što �e za svakih zapo�etih hiljadu dinara nov�ane kazne odrediti osam �asova rada u javnom interesu, s tim da rad u javnom interesu ne može biti duži od tristašezdeset �asova.

(5) Posle smrti osu�enog nov�ana kazna ne�e se izvršiti.

Rad u javnom interesu

�lan 52.

(1) Rad u javnom interesu može se izre�i za krivi�na dela za koja je propisan zatvor do tri godine ili nov�ana kazna.

(2) Rad u javnom interesu je svaki onaj društveno koristan rad kojim se ne vre�a ljudsko dostojanstvo i koji se ne vrši u cilju sticanja dobiti.

(3) Rad u javnom interesu ne može biti kra�i od šezdeset �asova niti duži od tristašezdeset �asova. Rad u javnom interesu traje šezdeset �asova u toku jednog meseca i odre�uje se da bude obavljen za vreme koje ne može biti kra�e od mesec dana, niti duže od šest meseci.

(4) Prilikom izricanja ove kazne sud �e imaju�i u vidu svrhu kažnjavanja, uzeti u obzir vrstu u�injenog krivi�nog dela, li�nost u�inioca, kao i njegovu spremnost da obavlja rad u javnom interesu. Rad u javnom interesu se ne može izre�i bez pristanka u�inioca.

(5) Ako osu�eni ne obavi deo ili sve �asove izre�ene kazne rada u javnom interesu, sud �e ovu kaznu zameniti kaznom zatvora tako što �e za svakih zapo�etih osam �asova rada u javnom interesu odrediti jedan dan zatvora.

(6) Ukoliko u�inilac ispunjava sve svoje obaveze vezane za rad u javnom interesu, sud mu može dužinu izre�enog rada u javnom interesu umanjiti za jednu �etvrtinu.

- 17 -

Oduzimanje voza�ke dozvole

�lan 53.

(1) U�iniocu krivi�nog dela u vezi sa �ijim izvršenjem ili pripremanjem je koriš�eno motorno vozilo može se izre�i kazna oduzimanja voza�ke dozvole.

(2) Sud odre�uje trajanje kazne iz stava 1. ovog �lana koje ne može biti kra�e od jedne niti duže od tri godine, ra�unaju�i od dana pravnosnažnosti odluke, s tim da se vreme provedeno u zatvoru ne ura�unava u vreme trajanja ove kazne.

(3) Kazna iz stava 1. ovog �lana može se izre�i kao sporedna kazna uz kaznu zatvora ili uz nov�anu kaznu, a može se izre�i i kao glavna kazna za krivi�na dela za koja je propisana kazna zatvora do dve godine. Kazna oduzimanja voza�ke dozvole ne može se izre�i zajedno sa merom bezbednosti zabrane upravljanja motornim vozilom.

(4) Ako osu�eni upravlja motornim vozilom za vreme dok traje kazna oduzimanja voza�ke dozvole, sud �e kaznu oduzimanja voza�ke dozvole zameniti kaznom zatvora tako što �e se za jednu godinu oduzimanja voza�ke dozvole odrediti jedan mesec zatvora.

2. Odmeravanje kazne

Opšta pravila o odmeravanju kazne

�lan 54.

(1) Sud �e u�iniocu krivi�nog dela odmeriti kaznu u granicama koje su zakonom propisane za to delo, imaju�i u vidu svrhu kažnjavanja i uzimaju�i u obzir sve okolnosti koje uti�u da kazna bude manja ili ve�a (olakšavaju�e i otežavaju�e okolnosti), a naro�ito: stepen krivice, pobude iz kojih je delo u�injeno, ja�inu ugrožavanja ili povrede zašti�enog dobra, okolnosti pod kojima je delo u�injeno, raniji život u�inioca, njegove li�ne prilike, njegovo držanje posle u�injenog krivi�nog dela a naro�ito njegov odnos prema žrtvi krivi�nog dela, kao i druge okolnosti koje se odnose na li�nost u�inioca.

(2) Pri odmeravanju nov�ane kazne u odre�enom iznosu (�lan 50) sud �e posebno uzeti u obzir i imovno stanje u�inioca.

(3) Okolnost koja je obeležje krivi�nog dela ne može se uzeti u obzir i kao otežavaju�a, odnosno olakšavaju�a okolnost, izuzev ako prelazi meru koja je potrebna za postojanje krivi�nog dela ili odre�enog oblika krivi�nog dela ili ako postoje dve ili više ovakvih okolnosti, a samo jedna je dovoljna za postojanje težeg, odnosno lakšeg oblika krivi�nog dela.

Povrat

�lan 55.

Kad sud odmerava kaznu u�iniocu za krivi�no delo koje je u�inio posle izdržane, oproštene ili zastarele kazne ili oslobo�enja od kazne, po proteku roka za opozivanje uslovne osude ili posle izre�ene sudske opomene, može tu okolnost uzeti

- 18 -

kao otežavaju�u, cene�i pri tom posebno težinu ranije u�injenog krivi�nog dela, da li je ranije delo iste vrste kao i novo delo, da li su oba dela u�injena iz istih pobuda, okolnosti pod kojima su dela u�injena i koliko je vremena proteklo od ranije osude, odnosno od izre�ene, oproštene ili zastarele kazne, oslobo�enja od kazne, od proteka roka za opozivanje ranije uslovne osude ili od izre�ene sudske opomene.

Ublažavanje kazne

�lan 56.

Sud može u�iniocu krivi�nog dela izre�i kaznu ispod granice propisane zakonom ili blažu vrstu kazne, kad:

1) zakon predvi�a da se kazna može ublažiti;

2) zakon predvi�a da se u�inilac može osloboditi od kazne, a sud ga ne oslobodi od kazne;

3) utvrdi da postoje naro�ito olakšavaju�e okolnosti i oceni da se i sa ublaženom kaznom može posti�i svrha kažnjavanja.

Granice ublažavanja kazne

�lan 57.

(1) Kad postoje uslovi za ublažavanje kazne iz �lana 56. ovog zakonika, sud �e ublažiti kaznu u ovim granicama:

1) ako je za krivi�no delo kao najmanja mera kazne propisan zatvor u trajanju od pet ili više godina, kazna se može ublažiti do dve godine zatvora;

2) ako je za krivi�no delo kao najmanja mera kazne propisan zatvor u trajanju od tri godine, kazna se može ublažiti do jedne godine zatvora;

3) ako je za krivi�no delo kao najmanja mera kazne propisan zatvor od dve godine, kazna se može ublažiti do šest meseci zatvora;

4) ako je za krivi�no delo kao najmanja mera kazne propisan zatvor od jedne godine, kazna se može ublažiti do tri meseca zatvora;

5) ako je za krivi�no delo kao najmanja mera kazne propisan zatvor ispod jedne godine, kazna se može ublažiti do trideset dana zatvora;

6) ako je za krivi�no delo propisana kazna zatvora bez nazna�enja najmanje mere, umesto zatvora može se izre�i nov�ana kazna ili rad u javnom interesu;

7) ako je za krivi�no delo propisana nov�ana kazna sa nazna�enjem najmanje mere, kazna se može ublažiti do deset hiljada dinara.

(2) Kad je sud ovlaš�en da u�inioca krivi�nog dela oslobodi od kazne može mu kaznu ublažiti, bez ograni�enja propisanih za ublažavanje kazne.

- 19 -

Oslobo�enje od kazne

�lan 58.

(1) Sud može osloboditi od kazne u�inioca krivi�nog dela samo kad to zakon izri�ito predvi�a.

(2) Sud može osloboditi od kazne i u�inioca krivi�nog dela u�injenog iz nehata kad posledice dela tako teško poga�aju u�inioca da izricanje kazne u takvom slu�aju o�igledno ne bi odgovaralo svrsi kažnjavanja.

Poravnanje u�inioca i ošte�enog

�lan 59.

(1) Sud može osloboditi od kazne u�inioca krivi�nog dela za koje je propisana kazna zatvora do tri godine ili nov�ana kazna ako je na osnovu postignutog sporazuma sa ošte�enim ispunio sve obaveze iz tog sporazuma.

(2) Sud može osloboditi od kazne i u�inioca krivi�nog dela za koje je propisana kazna zatvora do pet godina, ako posle izvršenog krivi�nog dela, a pre nego što je saznao da je otkriven, otkloni posledice dela ili nadoknadi štetu prouzrokovanu krivi�nim delom.

Sticaj krivi�nih dela

�lan 60.

(1) Ako je u�inilac jednom radnjom ili sa više radnji u�inio više krivi�nih dela za koja mu se istovremeno sudi, sud �e prethodno utvrditi kazne za svako od tih dela, pa �e za sva ta dela izre�i jedinstvenu kaznu.

(2) Jedinstvenu kaznu sud �e izre�i po slede�im pravilima:

1) ako je za neko od krivi�nih dela u sticaju utvrdio kaznu zatvora od trideset do �etrdeset godina izre�i �e samo tu kaznu;

2) ako je za krivi�na dela u sticaju utvrdio kazne zatvora, povisi�e najtežu utvr�enu kaznu, s tim da jedinstvena kazna ne sme dosti�i zbir utvr�enih kazni, niti pre�i dvadeset godina zatvora;

3) ako su za sva krivi�na dela u sticaju propisane kazne zatvora do tri godine, jedinstvena kazna ne može biti ve�a od deset godina zatvora;

4) ako je za krivi�na dela u sticaju utvrdio samo nov�ane kazne, izre�i �e jednu nov�anu kaznu u visini zbira utvr�enih kazni, s tim da ona ne sme pre�i osamnaest miliona dinara, a ako je utvrdio samo nov�ane kazne u odre�enim iznosima (�lan 50), ona ne sme pre�i milion dinara odnosno deset miliona dinara kad su jedno ili više krivi�nih dela izvršeni iz koristoljublja;

5) ako je za krivi�na dela u sticaju utvrdio samo kazne rada u javnom interesu, izre�i �e jednu kaznu zatvora u javnom interesu u visini zbira utvr�enih �asova rada, s tim da ona ne sme pre�i tristašezdeset �asova, a vreme u kome se rad mora obaviti ne sme biti duže od šest meseci;

- 20 -

6) ako je za neka krivi�na dela u sticaju utvrdio kazne zatvora, a za druga dela nov�ane kazne, izre�i �e jednu kaznu zatvora i jednu nov�anu kaznu po odredbama ta�. 2. do 4. ovog stava.

(3) Nov�anu kaznu kao sporednu kaznu sud �e izre�i ako je utvr�ena makar i za jedno krivi�no delo u sticaju, a ako je utvrdio više nov�anih kazni, izre�i �e jednu nov�anu kaznu u skladu sa odredbom stava 2. ta�ka 4. ovog �lana. Ako sud utvrdi nov�anu kaznu kao glavnu kaznu, a utvrdi i nov�anu kaznu kao sporednu kaznu, izre�i �e jednu nov�anu kaznu primenjuju�i pravila iz stava 2. ta�ka 4. ovog �lana.

(4) Ako je sud za krivi�na dela u sticaju utvrdio kazne zatvora i maloletni�kog zatvora, izre�i �e kaznu zatvora kao jedinstvenu kaznu primenom pravila predvi�enih u stavu 2. ta�ka 2. ovog �lana.

Produženo krivi�no delo

�lan 61.

(1) Produženo krivi�no delo �ini više istih ili istovrsnih krivi�nih dela u�injenih u vremenskoj povezanosti od strane istog u�inioca koja predstavljaju celinu zbog postojanja najmanje dve od slede�ih okolnosti: istovetnosti ošte�enog, istovrsnosti predmeta dela, koriš�enja iste situacije ili istog trajnog odnosa, jedinstva mesta ili prostora izvršenja dela ili jedinstvenog umišljaja u�inioca.

(2) Krivi�na dela upravljena protiv li�nosti mogu �initi produženo krivi�no delo samo ako su u�injena prema istom licu.

(3) Ne mogu �initi produženo krivi�no delo ona dela koja po svojoj prirodi ne dopuštaju spajanje u jedno delo.

(4) Ako produženo krivi�no delo obuhvata lakše i teže oblike istog dela, smatra�e se da je produženim krivi�nim delom u�injen najteži oblik od u�injenih dela.

(5) Ako produženo krivi�no delo obuhvata krivi�na dela �ije je bitno obeležje odre�eni nov�ani iznos, smatra�e se da je produženim krivi�nim delom ostvaren zbir iznosa ostvarenih pojedina�nim delima ukoliko je to obuhva�eno jedinstvenim umišljajem u�inioca.

(6) Krivi�no delo koje nije obuhva�eno produženim krivi�nim delom u pravnosnažnoj sudskoj presudi, ve� bude otkriveno naknadno, predstavlja posebno krivi�no delo, odnosno ulazi u sastav posebnog produženog krivi�nog dela.

Odmeravanje kazne osu�enom licu

�lan 62.

(1) Ako se osu�enom licu sudi za krivi�no delo u�injeno pre nego što je zapo�elo izdržavanje kazne po ranijoj osudi ili za krivi�no delo u�injeno za vreme izdržavanja kazne zatvora ili maloletni�kog zatvora, sud �e izre�i jedinstvenu kaznu za sva krivi�na dela primenom odredaba �lana 60. ovog zakonika, uzimaju�i ranije izre�enu kaznu kao ve� utvr�enu. Kazna ili deo kazne koju je osu�eni izdržao ura�una�e se u izre�enu kaznu zatvora.

- 21 -

(2) Za krivi�no delo u�injeno u toku izdržavanja kazne zatvora ili maloletni�kog zatvora sud �e u�iniocu izre�i kaznu, nezavisno od ranije izre�ene kazne, ako se primenom odredaba �lana 60. ovog zakonika, s obzirom na težinu krivi�nog dela i neizdržani deo ranije izre�ene kazne, ne bi mogla ostvariti svrha kažnjavanja.

(3) Osu�eni koji za vreme izdržavanja kazne zatvora ili maloletni�kog zatvora u�ini krivi�no delo za koje zakon propisuje nov�anu kaznu ili kaznu zatvora do jedne godine, kazni�e se disciplinski.

Ura�unavanje pritvora i ranije kazne

�lan 63.

(1) Vreme provedeno u pritvoru, kao i svako drugo lišenje slobode u vezi sa krivi�nim delom ura�unavaju se u izre�enu kaznu zatvora, nov�anu kaznu i kaznu rada u javnom interesu.

(2) Ako je krivi�ni postupak vo�en za više krivi�nih dela u sticaju, a pritvor nije odre�en za svako od njih, vreme provedeno u pritvoru ura�unava se u izre�enu kaznu zatvora, nov�anu kaznu i kaznu rada u javnom interesu za krivi�no delo za koje je okrivljeni osu�en.

(3) Zatvor ili nov�ana kazna koju je osu�eni izdržao, odnosno platio za prekršaj ili privredni prestup, kao i kazna ili disciplinska mera lišenja slobode koju je izdržao zbog povrede vojne discipline ura�unava se u kaznu izre�enu za krivi�no delo �ija obeležja obuhvataju i obeležja prekršaja, privrednog prestupa, odnosno povrede vojne discipline.

(4) Pri svakom ura�unavanju izjedna�ava se dan pritvora, dan lišenja slobode, dan zatvora, osam �asova rada u javnom interesu i hiljadu dinara nov�ane kazne.

GLAVA PETA

MERE UPOZORENJA

1. Uslovna osuda i sudska opomena

Svrha uslovne osude i sudske opomene

�lan 64.

(1) Mere upozorenja su: uslovna osuda i sudska opomena.

(2) U okviru opšte svrhe krivi�nih sankcija (�lan 4. stav 2), svrha uslovne osude i sudske opomene je da se prema u�iniocu lakšeg krivi�nog dela ne primeni kazna kad se može o�ekivati da �e upozorenje uz pretnju kazne (uslovna osuda) ili samo upozorenje (sudska opomena) dovoljno uticati na u�inioca da više ne vrši krivi�na dela.

- 22 -

Uslovna osuda

�lan 65.

(1) Uslovnom osudom sud u�inocu krivi�nog dela utvr�uje kaznu i istovremeno odre�uje da se ona ne�e izvršiti, ako osu�eni za vreme koje odredi sud, a koje ne može biti kra�e od jedne niti duže od pet godina (vreme proveravanja) ne u�ini novo krivi�no delo.

(2) Sud može u uslovnoj osudi odrediti da �e se kazna izvršiti i ako osu�eni u odre�enom roku ne vrati imovinsku korist pribavljenu izvršenjem krivi�nog dela, ne naknadi štetu koju je prouzrokovao krivi�nim delom ili ne ispuni druge obaveze predvi�ene u krivi�nopravnim odredbama. Rok za ispunjenje tih obaveza utvr�uje sud u okviru odre�enog vremena proveravanja.

(3) Mere bezbednosti, izre�ene uz uslovnu osudu, izvršavaju se.

Uslovi za izricanje uslovne osude

�lan 66.

(1) Uslovna osuda se može izre�i kad je u�iniocu utvr�ena kazna zatvora u trajanju do dve godine.

(2) Za krivi�na dela za koja se može izre�i kazna zatvora u trajanju od deset godina ili teža kazna ne može se izre�i uslovna osuda.

(3) Uslovna osuda se ne može izre�i ako nije proteklo više od pet godina od pravnosnažnosti osude kojom je u�iniocu izre�ena kazna zatvora za umišljajno krivi�no delo.

(4) Pri odlu�ivanju da li �e izre�i uslovnu osudu sud �e, vode�i ra�una o svrsi uslovne osude, posebno uzeti u obzir li�nost u�inioca, njegov raniji život, njegovo ponašanje posle izvršenog krivi�nog dela, stepen krivice i druge okolnosti pod kojima je delo u�injeno.

(5) Ako je u�iniocu utvr�ena i kazna zatvora i nov�ana kazna, uslovna osuda može se izre�i samo za kaznu zatvora.

Opozivanje uslovne osude zbog novog krivi�nog dela

�lan 67.

(1) Sud �e opozvati uslovnu osudu, ako osu�eni u vreme proveravanja u�ini jedno ili više krivi�nih dela za koja je izre�ena kazna zatvora od dve godine ili u dužem trajanju.

(2) Ako osu�eni u vreme proveravanja u�ini jedno ili više krivi�nih dela za koja je izre�ena kazna zatvora manja od dve godine ili nov�ana kazna, sud �e, pošto oceni sve okolnosti koje se odnose na u�injena krivi�na dela i u�inioca, a posebno srodnost u�injenih krivi�nih dela, njihov zna�aj i pobude iz kojih su u�injena, odlu�iti da li �e opozvati uslovnu osudu. Pri tome sud je vezan zabranom izricanja uslovne osude, ako u�iniocu za krivi�na dela utvr�ena u uslovnoj osudi i za nova krivi�na dela treba izre�i kaznu preko dve godine zatvora (�lan 66. stav 1).

(3) Ako opozove uslovnu osudu, sud �e, primenom odredaba �lana 60. ovog zakonika, izre�i jedinstvenu kaznu zatvora i za ranije u�injeno i za novo krivi�no delo, uzimaju�i kaznu iz opozvane uslovne osude kao utvr�enu.

- 23 -

(4) Ako ne opozove uslovnu osudu, sud može za novo u�injeno krivi�no delo izre�i uslovnu osudu ili kaznu. Osu�enom, kome za novo krivi�no delo bude izre�en zatvor, vreme provedeno na izdržavanju ove kazne ne ra�una se u vreme proveravanja utvr�eno uslovnom osudom za ranije delo.

(5) Ako sud na�e da i za novo krivi�no delo treba izre�i uslovnu osudu, primenom odredaba �lana 60. ovog zakonika, utvrdi�e jedinstvenu kaznu i za ranije u�injeno i za novo krivi�no delo i odredi�e novo vreme proveravanja koje ne može biti kra�e od jedne ni duže od pet godina, ra�unaju�i od dana pravnosnažnosti nove presude. Ukoliko osu�eni u toku novog vremena proveravanja ponovo u�ini krivi�no delo, sud �e opozvati uslovnu osudu i izre�i kaznu zatvora, primenom odredbe stava 3. ovog �lana.

Opozivanje uslovne osude zbog ranije u�injenog krivi�nog dela

�lan 68.

(1) Sud �e opozvati uslovnu osudu, ako posle njenog izricanja utvrdi da je osu�eni izvršio krivi�no delo pre nego što je uslovno osu�en i ako oceni da ne bi bilo osnova za izricanje uslovne osude da se znalo za to delo. U tom slu�aju primeni�e odredbu �lana 67. stav 3. ovog zakonika.

(2) Ako sud ne opozove uslovnu osudu, primeni�e odredbu �lana 67. stav 4. ovog zakonika.

Opozivanje uslovne osude zbog neispunjenja odre�enih obaveza

�lan 69.

Ako je uslovnom osudom osu�enom odre�eno ispunjenje neke obaveze iz �lana 65. stav 2. ovog zakonika, a on ne ispuni tu obavezu u roku odre�enom u presudi, sud može, u okviru vremena proveravanja, produžiti rok za ispunjenje obaveze ili može opozvati uslovnu osudu i izre�i kaznu koja je utvr�ena u uslovnoj osudi. Ako utvrdi da osu�eni, iz opravdanih razloga, ne može da ispuni postavljenu obavezu, sud �e ga osloboditi od ispunjenja te obaveze ili je zameniti drugom odgovaraju�om obavezom predvi�enom zakonom.

Rokovi za opozivanje uslovne osude

�lan 70.

(1) Uslovna osuda može se opozvati u toku vremena proveravanja. Ako osu�eni u tom vremenu u�ini krivi�no delo koje povla�i opozivanje uslovne osude, a to je presudom utvr�eno tek posle isteka vremena proveravanja, uslovna osuda može se opozvati najkasnije u roku od jedne godine od dana kad je proteklo vreme proveravanja.

(2) Ako osu�eni u odre�enom roku ne ispuni neku obavezu iz �lana 65. stav 2. ovog zakonika, sud može, najdocnije u roku od jedne godine od dana kad je proteklo vreme proveravanja, odrediti da se izvrši utvr�ena kazna u uslovnoj osudi.

- 24 -

Uslovna osuda sa zaštitnim nadzorom

�lan 71.

(1) Sud može odrediti da se u�inilac kome je izre�ena uslovna osuda stavi pod zaštitni nadzor za odre�eno vreme u toku vremena proveravanja.

(2) Zaštitni nadzor obuhvata zakonom predvi�ene mere pomo�i, staranja, nadzora i zaštite.

(3) Ako u toku trajanja zaštitnog nadzora sud utvrdi da je ispunjena svrha ove mere, može zaštitni nadzor ukinuti pre isteka odre�enog vremena.

(4) Ako osu�eni kome je izre�en zaštitni nadzor ne ispunjava obaveze koje mu je sud odredio, sud ga može opomenuti ili može ranije obaveze zameniti drugim ili produžiti trajanje zaštitnog nadzora u okviru vremena proveravanja ili opozvati uslovnu osudu.

Uslovi za odre�ivanje zaštitnog nadzora

�lan 72.

(1) Kad izrekne uslovnu osudu, sud može odrediti da se u�inilac stavi pod zaštitni nadzor, ako se, s obzirom na njegovu li�nost, raniji život, držanje posle izvršenog krivi�nog dela, a naro�ito njegov odnos prema žrtvi krivi�nog dela i okolnosti izvršenja dela, može o�ekivati da �e se zaštitnim nadzorom potpunije ostvariti svrha uslovne osude.

(2) Zaštitni nadzor odre�uje sud u presudi kojom izri�e uslovnu osudu i odre�uje mere zaštitnog nadzora, njihovo trajanje i na�in njihovog ispunjavanja.

Sadržina zaštitnog nadzora

�lan 73.

Zaštitni nadzor može obuhvatiti jednu ili više od slede�ih obaveza:

1) javljanje organu nadležnom za izvršenje zaštitnog nadzora u rokovima koje taj organ odredi;

2) osposobljavanje u�inioca za odre�eno zanimanje;

3) prihvatanje zaposlenja koje odgovara sposobnostima u�inioca;

4) ispunjavanje obaveza izdržavanja porodice, �uvanja i vaspitanja dece i drugih porodi�nih obaveza;

5) uzdržavanje od pose�ivanja odre�enih mesta, lokala ili priredbi, ako to može biti prilika ili podsticaj za ponovno vršenje krivi�nih dela;

6) blagovremeno obaveštavanje o promeni mesta boravka, adrese ili radnog mesta;

7) uzdržavanje od upotrebe droge ili alkoholnih pi�a;

8) le�enje u odgovaraju�oj zdravstvenoj ustanovi;

9) pose�ivanje odre�enih profesionalnih i drugih savetovališta ili ustanova i postupanje po njihovim uputstvima;

- 25 -

10) otklanjanje ili ublažavanje štete pri�injene krivi�nim delom, a naro�ito izmirenje sa žrtvom u�injenog krivi�nog dela.

Izbor mera zaštitnog nadzora

�lan 74.

Pri izboru obaveza iz �lana 73. ovog zakonika i odre�ivanja njihovog trajanja, sud �e naro�ito uzeti u obzir godine života u�inioca, njegovo zdravstveno stanje, sklonosti i navike, pobude iz kojih je izvršio krivi�no delo, držanje posle izvršenog krivi�nog dela, raniji život, li�ne i porodi�ne prilike, uslove za ispunjenje naloženih obaveza, kao i druge okolnosti koje se odnose na li�nost u�inioca, a od zna�aja su za izbor mera zaštitnog nadzora i njihovo trajanje.

Trajanje zaštitnog nadzora

�lan 75.

(1) Vreme trajanja mera zaštitnog nadzora odre�uje se u okviru roka proveravanja utvr�enog u uslovnoj osudi.

(2) Zaštitni nadzor prestaje opozivanjem uslovne osude.

(3) U toku trajanja zaštitnog nadzora sud može, s obzirom na ostvarene rezultate, pojedine obaveze ukinuti ili zameniti drugim.

(4) Ako u toku trajanja zaštitnog nadzora sud utvrdi da je ispunjena svrha ove mere, može zaštitni nadzor ukinuti pre isteka odre�enog vremena.

Posledice neispunjavanja obaveze zaštitnog nadzora

�lan 76.

Ako osu�eni kome je izre�en zaštitni nadzor ne ispunjava obaveze koje mu je sud odredio, sud ga može opomenuti ili može ranije obaveze zameniti drugim ili produžiti trajanje zaštitnog nadzora u okviru vremena proveravanja ili opozvati uslovnu osudu.

Sudska opomena

�lan 77.

(1) Sudska opomena može se izre�i za krivi�na dela za koja je propisan zatvor do jedne godine ili nov�ana kazna, a u�injena su pod takvim olakšavaju�im okolnostima koje ih �ine naro�ito lakim.

(2) Za odre�ena krivi�na dela i pod uslovima predvi�enim zakonom sudska opomena može se izre�i i kad je propisan zatvor do tri godine.

(3) Sudsku opomenu sud može izre�i za više krivi�nih dela u�injenih u sticaju, ako za svako od tih dela postoje uslovi iz st. 1. i 2. ovog �lana.

(4) Pri odlu�ivanju da li �e izre�i sudsku opomenu sud �e, vode�i ra�una o svrsi sudske opomene, posebno uzeti u obzir li�nost u�inioca, njegov raniji život, njegovo ponašanje posle izvršenja krivi�nog dela, a naro�ito njegov odnos

- 26 -

prema žrtvi krivi�nog dela, stepen krivice i druge okolnosti pod kojima je delo u�injeno.

(5) Sudska opomena ne može se izre�i vojnim licima za krivi�na dela protiv Vojske Srbije i Crne Gore.

GLAVA ŠESTA

MERE BEZBEDNOSTI

Svrha mera bezbednosti

�lan 78.

U okviru opšte svrhe krivi�nih sankcija (�lan 4. stav 2), svrha mera bezbednosti je da se otklone stanja ili uslovi koji mogu biti od uticaja da u�inilac ubudu�e ne vrši krivi�na dela.

- 27 -

Vrste mera bezbednosti

�lan 79.

(1) U�iniocu krivi�nog dela mogu se izre�i ove mere bezbednosti:

1) obavezno psihijatrijsko le�enje i �uvanje u zdravstvenoj ustanovi;

2) obavezno psihijatrijsko le�enje na slobodi;

3) obavezno le�enje narkomana;

4) obavezno le�enje alkoholi�ara;

5) zabrana vršenja poziva, delatnosti i dužnosti;

6) zabrana upravljanja motornim vozilom;

7) oduzimanje predmeta;

8) proterivanje stranca iz zemlje;

9) javno objavljivanje presude.

(2) Pod uslovima predvi�enim ovim zakonikom odre�ene mere bezbednosti mogu se izre�i i neura�unljivom licu koje je u�inilo protivpravno delo u zakonu predvi�eno kao krivi�no delo (�lan 80. stav 2).

Izricanje mera bezbednosti

�lan 80.

(1) Sud može u�iniocu krivi�nog dela izre�i jednu ili više mera bezbednosti kad postoje uslovi za njihovo izricanje predvi�eni ovim zakonikom.

(2) Obavezno psihijatrijsko le�enje i �uvanje u zdravstvenoj ustanovi i obavezno psihijatrijsko le�enje na slobodi neura�unljivom u�iniocu izri�u se samostalno. Uz ove mere mogu se izre�i zabrana vršenja poziva, delatnosti i dužnosti, zabrana upravljanja motornim vozilom i oduzimanje predmeta.

(3) Mere iz stava 2. ovog �lana mogu se izre�i u�iniocu krivi�nog dela �ija je ura�unljivost bitno smanjena, ako mu je izre�ena kazna ili uslovna osuda.

(4) Obavezno le�enje narkomana, obavezno le�enje alkoholi�ara, zabrana vršenja poziva, delatnosti i dužnosti, zabrana upravljanja motornim vozilom, oduzimanje predmeta i javno objavljivanje presude mogu se izre�i ako je u�inocu izre�ena kazna, uslovna osuda, sudska opomena ili je u�inilac oslobo�en od kazne.

(5) Proterivanje stranca iz zemlje može se izre�i ako je u�iniocu izre�ena kazna ili uslovna osuda.

(6) Za krivi�na dela u sticaju mera bezbednosti �e se izre�i ako je utvr�ena za jedno od krivi�nih dela u sticaju.

- 28 -

Obavezno psihijatrijsko le�enje i �uvanje u zdravstvenoj ustanovi

�lan 81.

(1) U�iniocu koji je krivi�no delo u�inio u stanju bitno smanjene ura�unljivosti sud �e izre�i obavezno psihijatrijsko le�enje i �uvanje u odgovaraju�oj zdravstvenoj ustanovi, ako, s obzirom na u�injeno krivi�no delo i stanje duševne poreme�enosti, utvrdi da postoji ozbiljna opasnost da u�inilac u�ini teže krivi�no delo i da je radi otklanjanja ove opasnosti potrebno njegovo le�enje u takvoj ustanovi.

(2) Ako su ispunjeni uslovi iz stava 1. ovog �lana, sud �e izre�i obavezno le�enje i �uvanje u zdravstvenoj ustanovi u�iniocu koji je u stanju neura�unljivosti u�inio protivpravno delo predvi�eno u zakonu kao krivi�no delo.

(3) Meru iz st. 1. i 2. ovog �lana sud �e obustaviti kad utvrdi da je prestala potreba za le�enjem i �uvanjem u�inioca u zdravstvenoj ustanovi.

(4) Mera iz stava 1. ovog �lana izre�ena uz kaznu zatvora može trajati i duže od izre�ene kazne.

(5) U�iniocu koji je krivi�no delo izvršio u stanju bitno smanjene ura�unljivosti i koji je osu�en na kaznu zatvora, vreme provedeno u zdravstvenoj ustanovi ura�unava se u vreme trajanja izre�ene kazne. Ako je vreme provedeno u zdravstvenoj ustanovi kra�e od trajanja izre�ene kazne, sud �e, po prestanku mere bezbednosti, odrediti da se osu�eni uputi na izdržavanje ostatka kazne ili da se pusti na uslovni otpust. Pri odlu�ivanju o puštanju na uslovni otpust sud �e, pored uslova iz �lana 46. ovog zakonika, naro�ito uzeti u obzir uspeh le�enja osu�enog, njegovo zdravstveno stanje, vreme provedeno u zdravstvenoj ustanovi i ostatak kazne koju osu�eni nije izdržao.

Obavezno psihijatrijsko le�enje na slobodi

�lan 82.

(1) U�iniocu koji je u stanju neura�unljivosti u�inio protivpravno delo odre�eno u zakonu kao krivi�no delo, sud �e izre�i obavezno psihijatrijsko le�enje na slobodi, ako utvrdi da postoji ozbiljna opasnost da u�inilac u�ini protivpravno delo koje je u zakonu predvi�eno kao krivi�no delo i da je radi otklanjanja ove opasnosti dovoljno njegovo le�enje na slobodi.

(2) Mera iz stava 1. ovog �lana može se izre�i i neura�unljivom u�iniocu prema kojem je odre�eno obavezno psihijatrijsko le�enje i �uvanje u odgovaraju�oj zdravstvenoj ustanovi kad sud, na osnovu rezultata le�enja, utvrdi da više nije potrebno njegovo �uvanje i le�enje u takvoj ustanovi, nego samo njegovo le�enje na slobodi.

(3) Pod uslovima iz stava 1. ovog �lana sud može izre�i obavezno psihijatrijsko le�enje na slobodi i u�iniocu �ija je ura�unljivost bitno smanjena, ako mu je izre�ena uslovna osuda ili je na osnovu �lana 81. stav 5. ovog zakonika pušten na uslovni otpust.

- 29 -

(4) Obavezno psihijatrijsko le�enje na slobodi može se povremeno sprovoditi i u odgovaraju�oj zdravstvenoj ustanovi, ako je to potrebno radi uspešnijeg le�enja, s tim da povremeno le�enje u ustanovi ne može neprekidno trajati duže od petnaest dana, niti ukupno duže od dva meseca.

(5) Obavezno psihijatrijsko le�enje na slobodi traje dok postoji potreba le�enja, ali ne duže od tri godine.

(6) Ako se u slu�aju iz st. 1. do 3. ovog �lana u�inilac ne podvrgne le�enju na slobodi ili ga samovoljno napusti ili i pored le�enja nastupi opasnost da ponovo u�ini protivpravno delo predvi�eno u zakonu kao krivi�no delo, tako da je potrebno njegovo le�enje i �uvanje u odgovaraju�oj zdravstvenoj ustanovi, sud može izre�i obavezno psihijatrijsko le�enje i �uvanje u takvoj ustanovi.

Obavezno le�enje narkomana

�lan 83.

(1) U�iniocu koji je u�inio krivi�no delo usled zavisnosti od upotrebe opojnih droga i kod kojeg postoji ozbiljna opasnost da �e usled ove zavisnosti i dalje da vrši krivi�na dela, sud �e izre�i obavezno le�enje.

(2) Mera iz stava 1. ovog �lana izvršava se u zavodu za izvršenje kazne ili u odgovaraju�oj zdravstvenoj ili drugoj specijalizovanoj ustanovi i traje dok postoji potreba za le�enjem, ali ne duže od tri godine.

(3) Kad je mera iz stava 1. ovog �lana izre�ena uz kaznu zatvora, ona može trajati duže od vremena izre�ene kazne, ali njeno ukupno trajanje ne može biti duže od tri godine.

(4) Vreme provedeno u ustanovi za le�enje ura�unava se u kaznu zatvora.

(5) Kad je mera iz stava 1. ovog �lana izre�ena uz nov�anu kaznu, uslovnu osudu, sudsku opomenu ili oslobo�enje od kazne izvršava se na slobodi i ne može trajati duže od tri godine.

(6) Ako se u�inilac, bez opravdanih razloga, ne podvrgne le�enju na slobodi ili le�enje samovoljno napusti, sud �e odrediti da se mera prinudno izvrši u odgovaraju�oj zdravstvenoj ili drugoj specijalizovanoj ustanovi.

Obavezno le�enje alkoholi�ara

�lan 84.

(1) U�iniocu koji je u�inio krivi�no delo usled zavisnosti od upotrebe alkohola i kod kojeg postoji ozbiljna opasnost da �e usled ove zavisnosti i dalje da vrši krivi�na dela, sud �e izre�i obavezno le�enje.

(2) Mera iz stava 1. ovog �lana izvršava se u zavodu za izvršenje kazne zatvora ili u odgovaraju�oj zdravstvenoj ili drugoj specijalizovanoj ustanovi i traje dok postoji potreba za le�enjem, ali ne duže od izre�ene kazne zatvora.

- 30 -

(3) Vreme provedeno u ustanovi za le�enje ura�unava se u kaznu zatvora.

(4) Kad je mera iz stava 1. ovog �lana izre�ena uz nov�anu kaznu, uslovnu osudu, sudsku opomenu ili oslobo�enje od kazne izvršava se na slobodi i ne može trajati duže od dve godine.

(5) Ako se u�inilac, bez opravdanih razloga, ne podvrgne le�enju na slobodi ili le�enje samovoljno napusti, sud �e odrediti da se mera prinudno izvrši u odgovaraju�oj zdravstvenoj ili drugoj specijalizovanoj ustanovi.

Zabrana vršenja poziva, delatnosti i dužnosti

�lan 85.

(1) Sud može u�iniocu krivi�nog dela zabraniti vršenje odre�enog poziva, odre�ene delatnosti ili svih ili nekih dužnosti vezanih za raspolaganje, koriš�enje, upravljanje ili rukovanje tu�om imovinom ili za �uvanje te imovine, ako se opravdano može smatrati da bi njegovo dalje vršenje takve delatnosti bilo opasno.

(2) Sud odre�uje trajanje mere iz stava 1. ovog �lana, koje ne može biti kra�e od jedne niti duže od deset godina, ra�unaju�i od dana pravnosnažnosti odluke, s tim da se vreme provedeno u zatvoru, odnosno u zdravstvenoj ustanovi u kojoj je izvršena mera bezbednosti ne ura�unava u vreme trajanja ove mere.

(3) Ako izrekne uslovnu osudu, sud može odrediti da �e se ta osuda opozvati, ako u�inilac prekrši zabranu vršenja poziva, delatnosti ili dužnosti.

Zabrana upravljanja motornim vozilom

�lan 86.

(1) U�iniocu krivi�nog dela kojim se ugrožava javni saobra�aj sud može izre�i zabranu upravljanja motornim vozilom.

(2) Pri izricanju mere iz stava 1. ovog �lana sud odre�uje na koje se vrste i kategorije vozila zabrana odnosi.

(3) Meru iz stava 1. ovog �lana sud može izre�i, ako na�e da težina u�injenog dela, okolnosti pod kojima je delo u�injeno ili ranije kršenje saobra�ajnih propisa od strane u�inioca pokazuju da je opasno da on upravlja motornim vozilom odre�ene vrste ili kategorije.

(4) Sud odre�uje trajanje mere iz stava 1. ovog �lana, koje ne može biti kra�e od tri meseca niti duže od pet godina, ra�unaju�i od dana pravnosnažnosti odluke, s tim da se vreme provedeno u zatvoru, odnosno u ustanovi u kojoj se izvršava mera bezbednosti ili vaspitna mera ne ura�unava u vreme trajanja ove mere.

(5) Ako je mera iz stava 1. ovog �lana izre�ena licu koje ima stranu dozvolu za upravljanje motornim vozilom, zabrana se odnosi na upravljanje motornim vozilom na teritoriji Srbije.

(6) Ako izrekne uslovnu osudu, sud može odrediti da �e se ta osuda opozvati, ako u�inilac prekrši zabranu upravljanja motornim vozilom.

- 31 -

(7) Zakonom se može odrediti obavezna zabrana upravljanja motornim vozilom.

Oduzimanje predmeta

�lan 87.

(1) Predmeti koji su upotrebljeni ili su bili namenjeni za izvršenje krivi�nog dela ili koji su nastali izvršenjem krivi�nog dela mogu se oduzeti, ako su svojina u�inioca.

(2) Predmeti iz stava 1. ovog �lana mogu se oduzeti i kad nisu svojina u�inioca, ako to zahtevaju interesi opšte bezbednosti ili kada i dalje postoji opasnost da �e biti upotrebljeni za izvršenje krivi�nog dela, ali time se ne dira u pravo tre�ih lica na naknadu štete od u�inoca.

(3) Zakonom se može odrediti obavezno oduzimanje predmeta, a može se odrediti i njihovo obavezno uništavanje. Zakonom se mogu odrediti i uslovi za oduzimanje odre�enih predmeta u pojedinim slu�ajevima.

Proterivanje stranca iz zemlje

�lan 88.

(1) Sud može stranca koji je u�inio krivi�no delo proterati sa teritorije Srbije za vreme od jedne do deset godina.

(2) Pri oceni da li �e izre�i meru iz stava 1. ovog �lana sud �e uzeti u obzir period i težinu u�injenog krivi�nog dela, pobude zbog kojih je krivi�no delo u�injeno, na�in izvršenja krivi�nog dela i druge okolnosti koje ukazuju na nepoželjnost daljeg boravka stranca u Srbiji.

(3) Vreme trajanja proterivanja ra�una se od dana pravnosnažnosti odluke, s tim da se vreme provedeno u zatvoru ne ura�unava u vreme trajanja ove mere.

(4) Mera iz stava 1. ovog �lana ne može se izre�i u�iniocu koji uživa zaštitu u skladu sa ratifikovanim me�unarodnim ugovorima.

Javno objavljivanje presude

�lan 89.

(1) Pri osudi za krivi�no delo u�injeno putem sredstava javnog informisanja, ili za krivi�no delo koje je prouzrokovalo opasnost za život ili zdravlje ljudi a objavljivanje presude bi doprinelo da se otkloni ili umanji ta opasnost, sud može odlu�iti da se o trošku osu�enog istim putem ili na drugi odgovaraju�i na�in objavi sudska presuda u celini ili u izvodu.

(2) Zakonom se može odrediti obavezno objavljivanje presude. U tom slu�aju sud �e odlu�iti putem kojeg sredstva javnog informisanja �e se presuda objaviti i da li �e se objaviti u celini ili u izvodu.

- 32 -

(3) Javno objavljivanje presude može se izvršiti najkasnije u roku od trideset dana od dana pravnosnažnosti presude.

Prestanak mere bezbednosti na osnovu sudske odluke

�lan 90.

(1) Sud može odlu�iti da prestanu mere bezbednosti zabrane vršenja poziva, delatnosti ili dužnosti i zabrane upravljanja motornim vozilom, ako su protekle tri godine od dana njihovog primenjivanja.

(2) Pri oceni da li �e odrediti prestanak mere bezbednosti iz stava 1. ovog �lana sud �e uzeti u obzir ponašanje osu�enog posle osude, da li je naknadio štetu prouzrokovanu krivi�nim delom, da li je vratio imovinsku korist ste�enu izvršenjem krivi�nog dela i druge okolnosti koje ukazuju na opravdanost prestanka tih mera.

GLAVA SEDMA

ODUZIMANJE IMOVINSKE KORISTI

Osnov oduzimanja imovinske koristi

�lan 91.

(1) Niko ne može zadržati imovinsku korist pribavljenu krivi�nim delom.

(2) Korist iz stava 1. ovog �lana oduze�e se, pod uslovima predvi�enim ovim zakonikom i sudskom odlukom kojom je utvr�eno izvršenje krivi�nog dela.

Uslovi i na�in oduzimanja imovinske koristi

�lan 92.

(1) Od u�inioca �e se oduzeti novac, predmeti od vrednosti i svaka druga imovinska korist koji su pribavljeni krivi�nim delom, a ako oduzimanje nije mogu�e u�inilac �e se obavezati da plati nov�ani iznos koji odgovara pribavljenoj imovinskoj koristi.

(2) Imovinska korist pribavljena krivi�nim delom oduze�e se i od lica na koja je prenesena bez naknade ili uz naknadu koja o�igledno ne odgovara stvarnoj vrednosti.

(3) Ako je krivi�nim delom pribavljena imovinska korist za drugog ta korist �e se oduzeti.

- 33 -

Zaštita ošte�enog

�lan 93.

(1) Ako je u krivi�nom postupku usvojen imovinskopravni zahtev ošte�enog, sud �e izre�i oduzimanje imovinske koristi samo ukoliko ona prelazi dosu�eni imovinskopravni zahtev ošte�enog u tom iznosu.

(2) Ošte�eni koji je u krivi�nom postupku u pogledu svakog imovinskopravnog zahteva upu�en na parnicu može tražiti da se namiri iz oduzete imovinske koristi, ako pokrene parnicu u roku od šest meseci od dana pravnosnažnosti odluke kojom je upu�en na parnicu.

(3) Ošte�eni koji u krivi�nom postupku nije podneo imovinskopravni zahtev može zahtevati namirenje iz oduzete imovinske koristi, ako je radi utvr�ivanja svog zahteva pokrenuo parnicu u roku od tri meseca od dana saznanja za presudu kojom je izre�eno oduzimanje imovinske koristi, a najdalje u roku od tri godine od dana pravnosnažnosti odluke o oduzimanju imovinske koristi.

(4) U slu�ajevima iz st. 2. i 3. ovog �lana ošte�eni mora u roku od tri meseca od dana pravnosnažnosti odluke kojom je usvojen njegov imovinskopravni zahtev zatražiti namirenje iz oduzete imovinske koristi.

GLAVA OSMA

PRAVNE POSLEDICE OSUDE

Nastupanje pravnih posledica osude

�lan 94.

(1) Osude za odre�ena krivi�na dela ili na odre�ene kazne mogu imati za pravnu posledicu prestanak, odnosno gubitak odre�enih prava ili zabranu sticanja odre�enih prava.

(2) Pravne posledice osude ne mogu nastupiti kad je za krivi�no delo u�iniocu izre�ena nov�ana kazna, uslovna osuda, ako ne bude opozvana, sudska opomena ili kad je u�inilac oslobo�en od kazne.

(3) Pravne posledice osude mogu se predvideti samo zakonom i nastupaju po sili zakona kojim su predvi�ene.

Vrste pravnih posledica osude

�lan 95.

(1) Pravne posledice osude koje se odnose na prestanak ili gubitak odre�enih prava su:

1) prestanak vršenja javnih funkcija;

2) prestanak radnog odnosa ili prestanak vršenja odre�enog poziva ili zanimanja;

3) gubitak odre�enih dozvola ili odobrenja koja se daju odlukom državnog organa ili organa lokalne samouprave.

- 34 -

(2) Pravne posledice osude koje se sastoje u zabrani sticanja odre�enih prava su:

1) zabrana sticanja odre�enih javnih funkcija;

2) zabrana sticanja odre�enog zvanja, poziva ili zanimanja ili unapre�enja u službi;

3) zabrana sticanja �ina vojnog starešine;

4) zabrana dobijanja odre�enih dozvola ili odobrenja koja se daju odlukom državnih organa ili organa lokalne samouprave.

Po�etak i trajanje pravnih posledica osude

�lan 96.

(1) Pravne posledice osude nastupaju danom pravnosnažnosti presude.

(2) U slu�aju da posle pravnosnažnosti presude, na osnovu koje su nastupile pravne posledice osude, ta presuda bude izmenjena po vanrednom pravnom leku, nastupanje ili dalje trajanje pravnih posledica osude uskla�uje se sa novom odlukom.

(3) Pravne posledice osude koje se sastoje u zabrani sticanja odre�enih prava mogu se propisati u trajanju najduže do deset godina.

(4) Vreme provedeno na izdržavanju kazne ne ura�unava se u vreme trajanja pravne posledice osude.

(5) Rehabilitacijom prestaju pravne posledice osude predvi�ene u �lanu 95. stav 2. ovog zakonika.

GLAVA DEVETA

REHABILITACIJA, PRESTANAK PRAVNIH POSLEDICA OSUDE I DAVANJE PODATAKA IZ KAZNENE EVIDENCIJE

Opšti pojam rehabilitacije

�lan 97.

(1) Rehabilitacijom se briše osuda i prestaju sve njene pravne posledice, a osu�eni se smatra neosu�ivanim.

(2) Rehabilitacija nastaje ili na osnovu samog zakona (zakonska rehabilitacija) ili po molbi osu�enog lica na osnovu sudske odluke (sudska rehabilitacija).

(3) Rehabilitacijom se ne dira u prava tre�ih lica koja se zasnivaju na osudi.

- 35 -

Zakonska rehabilitacija

�lan 98.

(1) Zakonska rehabilitacija se daje samo licima koja pre osude na koju se odnosi rehabilitacija nisu bila osu�ivana ili koja su se po zakonu smatrala neosu�ivanim.

(2) Zakonska rehabilitacija nastaje, ako:

1) lice koje je oglašeno krivim, a oslobo�eno od kazne ili kojem je izre�ena sudska opomena, u roku od godinu dana od pravnosnažnosti presude, odnosno rešenja ne u�ini novo krivi�no delo;

2) lice kojem je izre�ena uslovna osuda, u vreme proveravanja i u roku od godinu dana po isteku roka proveravanja, ne u�ini novo krivi�no delo;

3) lice koje je osu�eno na nov�anu kaznu, kaznu rada u javnom interesu, oduzimanja voza�ke dozvole ili kaznu zatvora do šest meseci, u roku od tri godine od dana kad je ta kazna izvršena, zastarela ili oproštena, ne u�ini novo krivi�no delo;

4) lice koje je osu�eno na kaznu zatvora preko šest meseci do jedne godine, u roku od pet godina od dana kad je ta kazna izvršena, zastarela ili oproštena, ne u�ini novo krivi�no delo.

5) lice koje je osu�eno na kaznu zatvora preko jedne do tri godine, u roku od deset godina od dana kad je ta kazna izvršena, zastarela ili oproštena, ne u�ini novo krivi�no delo.

(3) Zakonska rehabilitacija ne nastaje ako sporedna kazna još nije izvršena ili ako još traju mere bezbednosti.

Sudska rehabilitacija

�lan 99.

(1) Sudska rehabilitacija može se dati licu koje je osu�eno na kaznu zatvora preko tri do pet godina, ako u roku od deset godina od dana kad je ta kazna izdržana, zastarela ili oproštena ne u�ini novo krivi�no delo.

(2) U slu�aju iz stava 1. ovog �lana sud �e dati rehabilitaciju ako na�e da je osu�eno lice svojim vladanjem zaslužilo rehabilitaciju i ako je, prema svojim mogu�nostima, naknadilo štetu prouzrokovanu krivi�nim delom, pri �emu je sud dužan da uzme u obzir i sve druge okolnosti od zna�aja za davanje rehabilitacije, a posebno prirodu i zna�aj dela.

(3) Sudska rehabilitacija ne može se dati ako sporedna kazna još nije izvršena ili ako još traju mere bezbednosti.

Sudska rehabilitacija lica koje je više puta osu�ivano

�lan 100.

Licu koje je više puta osu�ivano sud može dati rehabilitaciju samo ako su ispunjeni uslovi iz �l. 98. i 99. ovog zakonika u pogledu svakog krivi�nog dela za

- 36 -

koje je osu�eno. Pri oceni da li �e u ovakvom slu�aju dati rehabilitaciju sud �e uzeti u obzir okolnosti iz �lana 99. stav 2. ovog zakonika.

Prestanak pravnih posledica osude

�lan 101.

(1) Kad proteknu tri godine od dana izdržane, zastarele ili oproštene kazne, sud može odlu�iti da prestane pravna posledica osude koja se odnosi na zabranu sticanja odre�enog prava, ukoliko ve� nije prestala usled rehabilitacije.

(2) Pri odlu�ivanju o prestanku pravne posledice osude sud �e uzeti u obzir ponašanje osu�enog posle osude, da li je naknadio štetu prouzrokovanu krivi�nim delom i vratio imovinsku korist ste�enu izvršenjem krivi�nog dela, kao i druge okolnosti koje ukazuju na opravdanost prestanka pravne posledice osude.

Sadržaj i davanje podataka iz kaznene evidencije

�lan 102.

(1) Kaznena evidencija sadrži li�ne podatke o u�iniocu krivi�nog dela, o krivi�nom delu za koje je osu�en, podatke o kazni, uslovnoj osudi, sudskoj opomeni, oslobo�enju od kazne i oproštenoj kazni, kao i podatke o pravnim posledicama osude. U kaznenu evidenciju se unose i kasnije izmene podataka sadržanih u kaznenoj evidenciji, podaci o izdržavanju kazne, kao i poništenje evidencije o pogrešnoj osudi.

(2) Podaci iz kaznene evidencije mogu se dati samo sudu, javnom tužiocu i organu unutrašnjih poslova u vezi sa krivi�nim postupkom koji se vodi protiv lica koje je ranije bilo osu�eno, organu za izvršenje krivi�nih sankcija i organu koji u�estuje u postupku davanja amnestije, pomilovanja, rehabilitacije ili odlu�ivanja o prestanku pravnih posledica osude, kao i organima starateljstva, kad je to potrebno za vršenje poslova iz njihove nadležnosti.

(3) Podaci iz kaznene evidencije mogu se, na obrazložen zahtev, dati i državnom organu, preduze�u, drugoj organizaciji ili preduzetniku, ako još traju pravne posledice osude ili mere bezbednosti i ako za to postoji opravdani interes zasnovan na zakonu.

(4) Niko nema prava da traži od gra�anina da podnosi dokaz o svojoj osu�ivanosti ili neosu�ivanosti.

(5) Gra�anima se, na njihov zahtev, mogu davati podaci o njihovoj osu�ivanosti ili neosu�ivanosti samo ako su im potrebni radi ostvarivanja njihovih prava.

- 37 -

GLAVA DESETA

ZASTARELOST

Zastarelost krivi�nog gonjenja

�lan 103.

Ako u ovom zakoniku nije druk�ije odre�eno, krivi�no gonjenje ne može se preduzeti kad protekne:

1) dvadeset pet godina od izvršenja krivi�nog dela za koje se po zakonu može izre�i zatvor od trideset do �etrdeset godina;

2) dvadeset godina od izvršenja krivi�nog dela za koje se po zakonu može izre�i kazna zatvora preko petnaest godina;

3) petnaest godina od izvršenja krivi�nog dela za koje se po zakonu može izre�i kazna zatvora preko deset godina;

4) deset godina od izvršenja krivi�nog dela za koje se po zakonu može izre�i kazna zatvora preko pet godina;

5) pet godina od izvršenja krivi�nog dela za koje se po zakonu može izre�i kazna zatvora preko tri godine;

6) tri godine od izvršenja krivi�nog dela za koje se po zakonu može izre�i kazna zatvora preko jedne godine;

7) dve godine od izvršenja krivi�nog dela za koje se po zakonu može izre�i kazna zatvora do jedne godine ili nov�ana kazna.

Tok i prekid zastarelosti krivi�nog gonjenja

�lan 104.

(1) Zastarelost krivi�nog gonjenja po�inje od dana kad je krivi�no delo izvršeno. Ukoliko posledica krivi�nog dela nastupi kasnije, zastarelost krivi�nog gonjenja po�inje od dana kada je posledica nastupila.

(2) Zastarelost ne te�e za vreme za koje se po zakonu gonjenje ne može otpo�eti ili nastaviti.

(3) Zastarelost se prekida svakom procesnom radnjom koja se preduzima radi otkrivanja krivi�nog dela ili radi otkrivanja i gonjenja u�inioca zbog u�injenog krivi�nog dela.

(4) Zastarelost se prekida i kad u�inilac u vreme dok te�e rok zastarelosti u�ini isto tako teško ili teže krivi�nog delo.

(5) Svakim prekidom zastarelost po�inje ponovo da te�e.

(6) Zastarelost krivi�nog gonjenja nastaje u svakom slu�aju kad protekne dvostruko vreme koje se po zakonu traži za zastarelost krivi�nog gonjenja.

- 38 -

Zastarelost izvršenja kazne

�lan 105.

Ako u ovom zakoniku nije druk�ije odre�eno, izre�ena kazna ne može se izvršiti kad protekne:

1) dvadeset pet godina od osude na zatvor od trideset do �etrdeset godina;

2) dvadeset godina od osude na kaznu zatvora preko petnaest godina;

3) petnaest godina od osude na kaznu zatvora preko deset godina;

4) deset godina od osude na kaznu zatvora preko pet godina;

5) pet godina od osude na kaznu zatvora preko tri godine;

6) tri godine od osude na kaznu zatvora preko jedne godine;

7) dve godine od osude na kaznu zatvora do jedne godine, na nov�anu kaznu, na kaznu rada u javnom interesu, ili na kaznu oduzimanja voza�ke dozvole.

Zastarelost izvršenja sporedne kazne i mere bezbednosti

�lan 106.

(1) Zastarelost izvršenja nov�ane kazne i oduzimanja voza�ke dozvole ako su izre�ene kao sporedne kazne nastaje kad protekne dve godine od dana pravnosnažnosti presude kojom su te kazne izre�ene.

(2) Zastarelost izvršenja mere bezbednosti obaveznog psihijatrijskog le�enja i �uvanja u zdravstvenoj ustanovi, obaveznog psihijatrijskog le�enja na slobodi, obaveznog le�enja narkomana, obaveznog le�enja alkoholi�ara i oduzimanja predmeta nastaje kad protekne pet godina od dana pravnosnažnosti odluke kojom su te mere izre�ene.

(3) Zastarelost izvršenja mera bezbednosti zabrane vršenja poziva, delatnosti i dužnosti, zabrane upravljanja motornim vozilom i proterivanja stranca iz zemlje nastaje kad protekne vreme za koje su te mere izre�ene.

Tok i prekid zastarelosti izvršenja kazne i mera bezbednosti

�lan 107.

(1) Zastarelost izvršenja kazne po�inje od dana kad je presuda kojom je kazna izre�ena postala pravnosnažna, a ako je uslovna osuda opozvana - od dana kad je odluka o opozivanju postala pravnosnažna.

(2) Ako je aktom amnestije ili pomilovanja ili odlukom suda po vanrednom pravnom leku izre�ena kazna smanjena, vreme potrebno za nastupanje zastarelosti odre�uje se prema novoj kazni, ali se tok zastarelosti ra�una od ranije pravnosnažne presude.

- 39 -

(3) Zastarelost ne te�e za vreme za koje se po zakonu izvršenje kazne ne može preduzeti.

(4) Zastarelost se prekida svakom radnjom nadležnog organa koja se preduzima radi izvršenja kazne.

(5) Svakim prekidom zastarevanje po�inje ponovo da te�e.

(6) Zastarelost izvršenja kazne nastaje u svakom slu�aju kad protekne dvostruko vreme koje se po zakonu traži za zastarelost izvršenja kazne.

(7) U slu�aju nastupanja zastarelosti iz stava 6. ovog �lana zapo�eto izvršenje kazne obustavlja se.

(8) Odredbe st. 2. do 5. ovog �lana shodno se primenjuju i na zastarelost izvršenja mere bezbednosti.

Nezastarelost krivi�nog gonjenja i izvršenja kazne

�lan 108.

Krivi�no gonjenje i izvršenje kazne ne zastarevaju za krivi�na dela predvi�ena u �l. 370. do 375. ovog zakonika, kao ni za krivi�na dela za koja po ratifikovanim me�unarodnim ugovorima zastarelost ne može da nastupi.

GLAVA JEDANAESTA

AMNESTIJA I POMILOVANJE

Amnestija

�lan 109.

(1) Licima koja su obuhva�ena aktom amnestije daje se oslobo�enje od krivi�nog gonjenja ili potpuno ili delimi�no oslobo�enje od izvršenja kazne, zamenjuje se izre�ena kazna blažom kaznom, daje se rehabilitacija ili se ukidaju pojedine ili sve pravne posledice osude.

(2) Amnestijom se mogu ukinuti slede�e mere bezbednosti: zabrana vršenja poziva, delatnosti i dužnosti, zabrana upravljanja motornim vozilom i proterivanje stranaca iz zemlje.

Pomilovanje

�lan 110.

(1) Pomilovanjem se poimeni�no odre�enom licu daje oslobo�enje od krivi�nog gonjenja ili potpuno ili delimi�no oslobo�enje od izvršenja kazne, zamenjuje se izre�ena kazna blažom kaznom ili uslovnom osudom, daje se rehabilitacija, odre�uje kra�e trajanje odre�ene pravne posledice osude ili se ukidaju pojedine ili sve pravne posledice osude.

- 40 -

(2) Pomilovanjem se može ukinuti ili odrediti kra�e trajanje mere bezbednosti zabrana vršenja poziva, delatnosti i dužnosti, zabrana upravljanja motornim vozilom i proterivanje stranca iz zemlje.

Dejstvo amnestije i pomilovanja na prava tre�ih lica

�lan 111.

Davanjem amnestije ili pomilovanja ne dira se u prava tre�ih lica koja se zasnivaju na osudi.

GLAVA DVANAESTA

ZNA�ENJE IZRAZA

Zna�enje izraza u ovom zakoniku

�lan 112.

(1) Pod teritorijom Srbije podrazumevaju se suvozemna teritorija, vodene površine unutar njenih granica, kao i vazdušni prostor nad njima.

(2) Pod krivi�nim zakonodavstvom Srbije podrazumevaju se ovaj zakonik kao i sve krivi�nopravne odredbe sadržane u drugim zakonima Srbije.

(3) Službenim licem smatra se:

1) lice koje u državnom organu vrši službene dužnosti;

2) izabrano, imenovano ili postavljeno lice u državnom organu, organu lokalne samouprave ili lice koje stalno ili povremeno vrši službene dužnosti ili službene funkcije u tim organima;

3) lice u ustanovi, preduze�u ili drugom subjektu, kojem je povereno vršenje javnih ovlaš�enja, koje odlu�uje o pravima, obavezama ili interesima fizi�kih ili pravnih lica ili o javnom interesu;

4) službenim licem smatra se i lice kojem je fakti�ki povereno vršenje pojedinih službenih dužnosti ili poslova;

5) vojno lice izuzev kad su u pitanju odredbe Glave trideset tre�e (Krivi�na dela protiv službene dužnosti) ovog zakonika.

(4) Stranim službenim licem smatra se lice koje je �lan zakonodavnog, izvršnog ili sudskog organa strane države, javni funkcioner ili službenik me�unarodne organizacije i njenih organa, sudija i drugi funkcioner me�unarodnog suda.

(5) Odgovornim licem smatra se vlasnik preduze�a ili drugog subjekta privrednog poslovanja ili lice u preduze�u, ustanovi ili drugom subjektu kojem je, s obzirom na njegovu funkciju, uložena sredstva ili na osnovu ovlaš�enja, poveren odre�eni krug poslova u upravljanju imovinom, proizvodnji ili drugoj delatnosti ili u vršenju nadzora nad njima ili mu je fakti�ki povereno obavljanje pojedinih poslova. Odgovornim licem smatra se i službeno lice kad su u pitanju krivi�na dela kod kojih je

- 41 -

kao izvršilac ozna�eno odgovorno lice, a u ovom zakoniku nisu predvi�ena u glavi o krivi�nim delima protiv službene dužnosti, odnosno kao krivi�na dela službenog lica.

(6) Vojnim licem smatra se profesionalni vojnik (profesionalni oficir, profesionalni podoficir, oficir po ugovoru, podoficir po ugovoru i vojnik po ugovoru), vojnik na odsluženju vojnog roka, student vojne akademije, u�enik vojne škole, lice iz rezervnog sastava dok se kao vojni obveznik nalazi na vojnoj dužnosti i civilno lice koje vrši odre�enu vojnu dužnost.

(7) Kad je kao izvršilac odre�enih krivi�nih dela ozna�eno službeno lice, odgovorno lice ili vojno lice, lica navedena u st. 3, 5. i 6. ovog �lana mogu biti izvršioci tih dela, ako iz obeležja pojedinog dela ili iz pojedinog propisa ne proizilazi da izvršilac može biti samo neko od tih lica.

(8) Detetom se smatra lice koje nije navršilo �etrnaest godina.

(9) Maloletnikom se smatra lice koje je navršilo �etrnaest godina, a nije navršilo osamnaest godina.

(10) Maloletnim licem smatra se lice koje nije navršilo osamnaest godina.

(11) U�iniocem se smatraju izvršilac, saizvršilac, podstreka� i pomaga�.

(12) Silom se smatra i primena hipnoze ili omamljuju�ih sredstava, s ciljem da se neko protiv svoje volje dovede u nesvesno stanje ili onesposobi za otpor.

(13) Izborima se smatraju izbori za Skupštinu SCG, predsednika SCG, Narodnu skupštinu Republike Srbije, predsednika Republike Srbije, organe lokalne samouprave i drugi izbori koji se raspisuju i vrše na osnovu Ustava i zakona.

(14) Referendumom se smatra izjašnjavanje gra�ana na kojem se odlu�uje o pitanjima za koja je to utvr�eno Ustavom ili zakonom.

(15) Opojnim drogama smatraju se supstance i preparati koji su propisima zasnovanim na zakonu proglašeni za opojne droge.

(16) Pokretnom stvari se smatra i svaka proizvedena ili sakupljena energija za davanje svetlosti, toplote ili kretanja, telefonski impuls, kao i ra�unarski podatak i ra�unarski program.

(17) Ra�unarskim podatkom se smatra predstavljena informacija, znanje, �injenica, koncept ili naredba koji se unosi, obra�uje ili pamti ili je unet, obra�en ili zapam�en u ra�unaru ili ra�unarskoj mreži.

(18) Ra�unarskom mrežom smatra se skup me�usobno povezanih ra�unara koji komuniciraju razmenjuju�i podatke.

(19) Ra�unarskim programom smatra se ure�eni skup naredbi koji služe za upravljanje radom ra�unara, kao i za rešavanje odre�enog zadatka pomo�u ra�unara.

- 42 -

(20) Ra�unarski virus je ra�unarski program ili neki drugi skup naredbi unet u ra�unar ili ra�unarsku mrežu koji je napravljen da sam sebe umnožava i deluje na druge programe ili podatke u ra�unaru ili ra�unarskoj mreži dodavanjem tog programa ili skupa naredbi jednom ili više ra�unarskih programa ili podataka.

(21) Subjektom privrednog poslovanja smatra se preduze�e, drugo pravno lice koje obavlja privrednu delatnost i preduzetnik. Pravno lice koje pored svoje osnovne delatnosti obavlja i privrednu delatnost smatra se subjektom privrednog poslovanja samo kada vrši tu delatnost.

(22) Organizovana grupa je grupa koju �ini najmanje tri lica koja su se udružila radi vršenja krivi�nih dela.

(23) Novac je metalni i papirni novac ili novac izra�en od nekog drugog materijala koji je na osnovu zakona u opticaju u državama �lanicama SCG ili u stranoj državi.

(24) Znacima za vrednost smatraju se i strani znaci za vrednost.

(25) Motornim vozilom smatra se svako saobra�ajno sredstvo na motorni pogon u suvozemnom, vodenom i vazdušnom saobra�aju.

(26) Ispravom se smatra svaki predmet koji je podoban ili odre�en da služi kao dokaz kakve �injenice koja ima zna�aj za pravne odnose, kao i ra�unarski podatak.

(27) Spis, pismo, pošiljka i dokument mogu biti i u elektronskom obliku.

(28) �lanom porodice smatraju se i bivši supružnici i njihova deca, kao i roditelji bivših supružnika.

(29) Izraz "ne�e se kazniti" zna�i da u tom slu�aju nema krivi�nog dela.

(30) Kad je radnja krivi�nog dela odre�ena trajnim glagolom smatra se da je delo u�injeno, ako je radnja izvršena jednom ili više puta.

(31) Skra�enica "SCG" ozna�ava državnu zajednicu Srbija i Crna Gora, a skra�enica "Srbija" Republiku Srbiju.

POSEBNI DEO

GLAVA TRINAESTA

KRIVI�NA DELA PROTIV ŽIVOTA I TELA

Ubistvo

�lan 113.

Ko drugog liši života, kazni�e se zatvorom od pet do petnaest godina.

- 43 -

Teško ubistvo

�lan 114.

Zatvorom najmanje deset godina ili zatvorom od od trideset do �etrdeset godina kazni�e se:

1) ko drugog liši života na svirep ili podmukao na�in;

2) ko drugog liši života pri bezobzirnom nasilni�kom ponašanju;

3) ko drugog liši života i pri tom sa umišljajem dovede u opasnost život još nekog lica;

4) ko drugog liši života pri izvršenju krivi�nog dela razbojništva ili razbojni�ke kra�e;

5) ko drugog liši života iz koristoljublja, radi izvršenja ili prikrivanja drugog krivi�nog dela, iz bezobzirne osvete ili iz drugih niskih pobuda;

6) ko liši života službeno ili vojno lice pri vršenju službene dužnosti;

7) ko liši života dete ili bremenitu ženu;

8) ko liši života �lana svoje porodice kojeg je prethodno zlostavljao;

9) ko sa umišljajem liši života više lica, a ne radi se o ubistvu na mah, ubistvu deteta pri poro�aju ili ubistvu iz samilosti.

Ubistvo na mah

�lan 115.

Ko drugog liši života na mah doveden bez svoje krivice u jaku razdraženost napadom, zlostavljanjem ili teškim vre�anjem od strane ubijenog,

kazni�e se zatvorom od jedne do osam godina.

Ubistvo deteta pri poro�aju

�lan 116.

Majka koja liši života svoje dete za vreme poro�aja ili neposredno posle poro�aja, dok kod nje traje poreme�aj izazvan poro�ajem,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

Lišenje života iz samilosti

�lan 117.

Ko liši života punoletno lice iz samilosti zbog teškog zdravstvenog stanja u kojem se to lice nalazi, a na njegov ozbiljan i izri�it zahtev,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

- 44 -

Nehatno lišenje života

�lan 118.

Ko drugog liši života iz nehata, kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

Navo�enje na samoubistvo i pomaganje u samoubistvu

�lan 119.

(1) Ko navede drugog na samoubistvo ili mu pomogne u izvršenju samoubistva, pa ovo bude izvršeno ili pokušano,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(2) Ko drugom pomogne u izvršenju samoubistva pod uslovima iz �lana 117. ovog zakonika, pa ovo bude izvršeno ili pokušano,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

(3) Ko delo iz stava 1. ovog �lana u�ini prema maloletniku ili prema licu koje se nalazi u stanju bitno smanjene ura�unljivosti,

kazni�e se zatvorom od dve do deset godina.

(4) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno prema detetu ili prema neura�unljivom licu,

u�inilac �e se kazniti po �lanu 114. ovog zakonika.

(5) Ko surovo ili ne�ove�no postupa sa licem koje se prema njemu nalazi u odnosu kakve podre�enosti ili zavisnosti, pa ono usled takvog postupanja izvrši ili pokuša samoubistvo koje se može pripisati nehatu u�inioca,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

Nedozvoljen prekid trudno�e

�lan 120.

(1) Ko protivno propisima o vršenju prekida trudno�e bremenitoj ženi sa njenim pristankom izvrši poba�aj, zapo�ne da vrši poba�aj ili joj pomogne da izvrši poba�aj,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

(2) Ko se bavi vršenjem dela iz stava 1. ovog �lana, kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(3) Ko bremenitoj ženi bez njenog pristanka, a ako je mla�a od šesnaest godina bez njenog pristanka i bez pisane saglasnosti njenog roditelja, usvojioca ili staraoca, izvrši ili zapo�ne da vrši poba�aj,

kazni�e se zatvorom od jedne do osam godina.

(4) Ako je usled dela iz st. 1. do 3. ovog �lana nastupila smrt, teško narušavanje zdravlja ili druga teška telesna povreda žene nad kojom je vršen prekid trudno�e,

u�inilac �e se kazniti za delo iz st. 1. i 2. ovog �lana zatvorom od jedne do sedam godina, a za delo iz stava 3. ovog �lana zatvorom od dve do dvanaest godina.

- 45 -

Teška telesna povreda

�lan 121.

(1) Ko drugog teško telesno povredi ili mu zdravlje teško naruši, kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(2) Ko drugog teško telesno povredi ili mu zdravlje naruši tako teško da je usled toga doveden u opasnost život povre�enog ili je uništen ili trajno i u znatnoj meri ošte�en ili oslabljen neki važan deo njegovog tela ili važan organ ili je prouzrokovana trajna nesposobnost za rad povre�enog ili trajno i teško narušenje njegovog zdravlja ili unakaženost,

kazni�e se zatvorom od jedne do osam godina.

(3) Ako je usled dela iz st. 1. i 2. ovog �lana nastupila smrt povre�enog lica,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do dvanaest godina.

(4) Ko delo iz st. 1. i 2. ovog �lana u�ini iz nehata, kazni�e se zatvorom do tri godine.

(5) Ko delo iz st. 1. do 3. ovog �lana u�ini na mah, doveden bez svoje krivice u jaku razdraženost napadom, zlostavljanjem ili teškim vre�anjem od strane povre�enog,

kazni�e se za delo iz stava 1. zatvorom do tri godine, za delo iz stava 2. zatvorom od tri meseca do �etiri godine, a za delo iz stava 3. zatvorom od šest meseci do pet godina.

Laka telesna povreda

�lan 122.

(1) Ko drugog lako telesno povredi ili mu zdravlje lako naruši, kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ako je takva povreda nanesena oružjem, opasnim oru�em ili drugim sredstvom podobnim da telo teško povredi ili zdravlje teško naruši,

u�inilac �e se kazniti zatvorom do tri godine.

(3) Sud može u�iniocu dela iz stava 2. ovog �lana izre�i sudsku opomenu, ako je u�inilac bio izazvan nepristojnim ili grubim ponašanjem ošte�enog.

(4) Gonjenje za delo iz stava 1. ovog �lana preduzima se po privatnoj tužbi.

U�estvovanje u tu�i

�lan 123.

Ko u�estvuje u tu�i u kojoj je neko lišen života ili je drugom nanesena teška telesna povreda,

kazni�e se za samo u�estvovanje nov�anom kaznom ili zatvorom do tri godine.

- 46 -

Ugrožavanje opasnim oru�em pri tu�i i sva�i

�lan 124.

Ko se pri tu�i ili sva�i maši oružja, opasnog oru�a ili drugog sredstva podobnog da telo teško povredi ili zdravlje teško naruši,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do šest meseci.

Izlaganje opasnosti

�lan 125.

(1) Ko drugo lice ostavi bez pomo�i u stanju ili prilikama opasnim za život ili zdravlje koje je sam pouzrokovao,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

(2) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana nastupilo teško narušenje zdravlja ili druga teška telesna povreda ostavljenog lica,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do pet godina.

(3) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana nastupila smrt ostavljenog lica,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

Napuštanje nemo�nog lica

�lan 126.

(1) Ko nemo�no lice koje mu je povereno ili o kojem je ina�e dužan da se stara ostavi bez pomo�i u stanju ili prilikama opasnim za život ili zdravlje,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

(2) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana nastupilo teško narušenje zdravlja ili druga teška telesna povreda ostavljenog lica,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do pet godina.

(3) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana nastupila smrt ostavljenog lica,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

Nepružanje pomo�i

�lan 127.

(1) Ko ne pruži pomo� licu koje se nalazi u neposrednoj opasnosti za život iako je to mogao u�initi bez opasnosti za sebe ili drugog,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ako je usled nepružanja pomo�i nastupilo teško narušenje zdravlja ili druga teška telesna povreda lica koje se nalazilo u neposrednoj opasnosti za život,

u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine.

(3) Ako je usled nepružanja pomo�i nastupila smrt lica koje se nalazilo u neposrednoj opasnosti za život,

- 47 -

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri meseca do tri godine.

GLAVA �ETRNAESTA

KRIVI�NA DELA PROTIV SLOBODA I PRAVA �OVEKA I GRA�ANINA

Povreda ravnopravnosti

�lan 128.

(1) Ko zbog nacionalne ili etni�ke pripadnosti, rasi ili veroispovesti ili zbog odsustva te pripadnosti ili zbog razlika u pogledu politi�kog ili drugog ube�enja, pola, jezika, obrazovanja, društvenog položaja, socijalnog porekla, imovnog stanja ili nekog drugog li�nog svojstva, drugome uskrati ili ograni�i prava �oveka i gra�anina utvr�ena Ustavom, zakonima ili drugim propisima ili opštim aktima ili potvr�enim me�unarodnim ugovorima ili mu na osnovu ove razlike daje povlastice ili pogodnosti,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(2) Ako delo iz stava 1. ovog �lana u�ini službeno lice u vršenju službe,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do pet godina.

Povreda prava upotrebe jezika i pisma

�lan 129.

Ko suprotno propisima o upotrebi jezika i pisma naroda ili pripadnika manjinskih nacionalnih i etni�kih zajednica koji žive u SCG uskrati ili ograni�i gra�aninu da pri ostvarivanju svojih prava ili pri obra�anju organima ili organizacijama upotrebi jezik ili pismo kojim se služi,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

Povreda slobode izražavanja nacionalne ili etni�ke pripadnosti

�lan 130.

(1) Ko spre�ava drugog da izražava svoju nacionalnu ili etni�ku pripadnost ili kulturu,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i ko prinu�ava drugog da se izjašnjava o svojoj nacionalnoj ili etni�koj pripadnosti.

(3) Ako delo iz st. 1. i 2. ovog �lana u�ini službeno lice u vršenju službe,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

- 48 -

Povreda slobode ispovedanja vere i vršenja verskih obreda

�lan 131.

(1) Ko spre�ava ili ograni�ava slobodu verovanja ili ispovedanja vere, kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i ko spre�ava ili ometa vršenje verskih obreda.

(3) Ko prinu�ava drugog da se izjašnjava o svom verskom uverenju, kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(4) Službeno lice koje u�ini delo iz st. 1. do 3. ovog �lana, kazni�e se zatvorom do tri godine.

Protivpravno lišenje slobode

�lan 132.

(1) Ko drugog protivpravno zatvori, drži zatvorenog ili mu na drugi na�in protivpravno oduzme ili ograni�i slobodu kretanja,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(2) Ako delo iz stava 1. ovog �lana u�ini službeno lice zloupotrebom svog položaja ili ovlaš�enja,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(3) Ako je protivpravno lišenje slobode trajalo duže od trideset dana ili je vršeno na svirep na�in ili je licu koje je protivpravno lišeno slobode usled toga teško narušeno zdravlje ili su nastupile druge teške posledice,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(4) Ako je usled dela iz st. 1. i 3. ovog �lana nastupila smrt lica koje je protivpravno lišeno slobode,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do dvanaest godina.

(5) Za pokušaj dela iz stava 1. ovog �lana kazni�e se.

Povreda slobode kretanja i nastanjivanja

�lan 133.

(1) Ko protivpravno uskrati ili ograni�i gra�aninu Srbije slobodu kretanja ili nastanjivanja na teritoriji SCG,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ako delo iz stava 1. ovog �lana u�ini službeno lice u vršenju službe,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

- 49 -

Otmica

�lan 134.

(1) Ko silom, pretnjom, obmanom ili na drugi na�in odvede ili zadrži neko lice u nameri da od njega ili drugog lica iznudi novac ili kakvu drugu imovinsku korist ili da njega ili koga drugog prinudi da nešto u�ini, ne u�ini ili trpi,

kazni�e se zatvorom od jedne do deset godina.

(2) Ko radi ostavarenja cilja otmice preti ubistvom ili teškom telesnom povredom otetom licu,

kazni�e se zatvorom od tri do dvanaest godina.

(3) Ako je oteto lice zadržano duže od deset dana ili je prema njemu postupano na svirep na�in ili mu je teško narušeno zdravlje ili su nastupile druge teške posledice ili ko delo iz stava 1. ovog �lana u�ini prema maloletnom licu,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri do petnaest godina.

(4) Ako je usled dela iz st. 1. do 3. ovog �lana nastupila smrt otetog lica ili je delo izvršeno od strane organizovane grupe,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od pet do osamnaest godina.

Prinuda

�lan 135.

(1) Ko drugog silom ili pretnjom prinudi da nešto u�ini ili ne u�ini ili trpi,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(2) Ko delo iz stava 1. ovog �lana u�ini na svirep na�in ili pretnjom ubistvom ili teškom telesnom povredom ili otmicom,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(3) Ako je usled dela iz st. 1. i 2. ovog �lana nastupila teška telesna povreda ili druge teške posledice,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do deset godina.

(4) Ako je usled dela iz st. 1. i 2. ovog �lana nastupila smrt prinu�enog lica ili je delo izvršeno od strane organizovane grupe,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri do dvanaest godina.

Iznu�ivanje iskaza

�lan 136.

(1) Službeno lice koje u vršenju službe upotrebi silu ili pretnju ili drugo nedopušteno sredstvo ili nedopušten na�in u nameri da iznudi iskaz ili neku drugu izjavu od okrivljenog, svedoka, veštaka ili drugog lica,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do pet godina.

(2) Ako je iznu�ivanje iskaza ili izjave pra�eno teškim nasiljem ili ako su usled iznu�enog iskaza nastupile naro�ito teške posledice za okrivljenog u krivi�nom postupku,

- 50 -

u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do deset godina.

Zlostavljanje i mu�enje

�lan 137.

(1) Ko zlostavlja drugog ili prema njemu postupa na na�in kojim se vre�a ljudsko dostojanstvo,

kazni�e se zatvorom do jedne godine.

(2) Ko primenom sile, pretnje, ili na drugi nedozvoljeni na�in drugome nanese veliki bol ili teške patnje s ciljem da od njega ili od tre�eg lica dobije priznanje, iskaz ili drugo obaveštenje ili da se on ili neko tre�e lice zastraši ili nezakonito kazni, ili to u�ini iz druge pobude zasnovane na bilo kakvom obliku diskriminacije,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(3) Ako delo iz st. 1. i 2. ovog �lana u�ini službeno lice u vršenju službe,

kazni�e se za delo iz stava 1. zatvorom od tri meseca do tri godine, a za delo iz stava 2. zatvorom od jedne do osam godina.

Ugrožavanje sigurnosti

�lan 138.

(1) Ko ugrozi sigurnost nekog lica pretnjom da �e napasti na život ili telo tog lica ili njemu bliskog lica,

kazni�e se zatvorom do jedne godine.

(2) Ko delo iz stava 1. ovog �lana u�ini prema više lica ili ako je delo izazvalo uznemirenost gra�ana ili druge teške posledice,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

Narušavanje nepovredivosti stana

�lan 139.

(1) Ko neovlaš�eno prodre u tu� stan ili tu�e zatvorene prostore ili se na zahtev ovlaš�enog lica iz tog stana ili prostora ne udalji,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�inilo službeno lice u vršenju službe,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(3) Za pokušaj dela iz st. 1. i 2. ovog �lana kazni�e se.

- 51 -

Protivzakonito pretresanje

�lan 140.

Službeno lice koje u vršenju službe protivzakonito vrši pretresanje stana, prostorija ili lica,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

Neovlaš�eno otkrivanje tajne

�lan 141.

(1) Advokat, lekar ili drugo lice koje neovlaš�eno otkrije tajnu koju je saznalo u vršenju svog poziva,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ne�e se kazniti za delo iz stava 1. ovog �lana ko otkrije tajnu u opštem interesu ili interesu drugog lica, koji je pretežniji od interesa �uvanja tajne.

Povreda tajnosti pisma i drugih pošiljki

�lan 142.

(1) Ko neovlaš�eno otvori tu�e pismo, telegram ili kakvo drugo zatvoreno pismeno ili pošiljku ili na drugi na�in povredi njihovu tajnost ili ko neovlaš�eno zadrži, prikrije, uništi ili drugom preda tu�e pismo, telegram ili drugu pošiljku ili ko povredi tajnost elektronske pošte ili drugog sredstva za telekomunikaciju,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i ko saopšti drugom sadržinu koju je saznao povredom tajnosti tu�eg pisma, telegrama ili kakvog drugog zatvorenog pismena ili pošiljke ili se tom sadržinom posluži.

(3) Ako delo iz st. 1. i 2. ovog �lana u�ini službeno lice u vršenju službe,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do tri godine.

Neovlaš�eno prisluškivanje i snimanje

�lan 143.

(1) Ko posebnim ure�ajima neovlaš�eno prisluškuje ili snima razgovor, izjavu ili kakvo saopštenje koji mu nisu namenjeni,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom od tri meseca do tri godine.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i ko omogu�i nepozvanom licu da se upozna sa razgovorom, izjavom ili saopštenjem koji su neovlaš�eno prisluškivani, odnosno tonski snimani.

(3) Ako je delo iz st. 1. i 2. ovog �lana u�inilo službeno lice u vršenju službe,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

- 52 -

Neovlaš�eno fotografisanje

�lan 144.

(1) Ko neovlaš�eno na�ini fotografski, filmski, video ili drugi snimak nekog lica i time osetno zadre u njegov li�ni život ili ko takav snimak preda ili pokazuje tre�em licu ili mu na drugi na�in omogu�i da se sa njim upozna,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ako delo iz stava 1. ovog �lana u�ini službeno lice u vršenju službe,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

Neovlaš�eno objavljivanje i prikazivanje tu�eg spisa, portreta i snimka

�lan 145.

(1) Ko objavi ili prikaže spis, portret, fotografiju, film ili fonogram li�nog karaktera bez pristanka lica koje je spis sastavilo ili na koga se spis odnosi, odnosno bez pristanka lica koje je prikazano na portretu, fotografiji ili filmu ili �iji je glas snimljen na fonogramu ili bez pristanka drugog lica �iji se pristanak po zakonu traži i time osetno zadre u li�ni život tog lica,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ako delo iz stava 1. ovog �lana u�ini službeno lice u vršenju službe,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

Neovlaš�eno prikupljanje li�nih podataka

�lan 146.

(1) Ko podatke o li�nosti koji se prikupljaju, obra�uju i koriste na osnovu zakona neovlaš�eno pribavi, saopšti drugom ili upotrebi u svrhu za koju nisu namenjeni,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i ko protivno zakonu prikuplja podatke o li�nosti gra�ana ili tako prikupljene podatke koristi.

(3) Ako delo iz stava 1. ovog �lana u�ini službeno lice u vršenju službe,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

Povreda prava na podnošenje pravnog sredstva

�lan 147.

(1) Ko spre�i drugog da koristi pravo na podnošenje molbe, prijave, tužbe, žalbe, prigovora, drugog pravnog sredstva, kao i drugog podneska,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ako delo iz stava 1. ovog �lana u�ini službeno lice u vršenju službe,

- 53 -

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

Povreda slobode govora i javnog istupanja

�lan 148.

(1) Ko drugom na protivpravan na�in uskrati ili ograni�i slobodu govora ili javnog istupanja,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ako delo iz stava 1. ovog �lana u�ini službeno lice u vršenju službe,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

Spre�avanje štampanja i rasturanja štampanih stvari i emitovanje programa

�lan 149.

(1) Ko neovlaš�eno spre�i ili ometa štampanje, snimanje, prodaju ili rasturanje knjiga, �asopisa, novina, audio i video kaseta ili drugih sli�nih štampanih ili snimljenih stvari,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i ko neovlaš�eno spre�i ili ometa emitovanje radio i televizijskog programa.

(3) Ako delo iz stava 1. ovog �lana u�ini službeno lice u vršenju službe,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

Spre�avanje objavljivanja odgovora i ispravke

�lan 150.

Ko suprotno pravnosnažnoj odluci suda odbije ili spre�i objavljivanje odgovora ili ispravke objavljenog neta�nog podatka ili obaveštenja kojim se povre�uje ne�ije pravo ili interes,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

Spre�avanje javnog skupa

�lan 151.

(1) Ko silom, pretnjom, obmanom ili na drugi na�in spre�i ili ometa javni skup koji je organizovan u skladu sa zakonom, ukoliko nisu ostvarena obeležja nekog drugog težeg krivi�nog dela,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ako delo iz stava 1. ovog �lana u�ini službeno lice u vršenju službe,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

- 54 -

Spre�avanje politi�kog, sindikalnog i drugog organizovanja i delovanja

�lan 152.

(1) Ko svesnim kršenjem zakona ili na drugi protivpravan na�in spre�i ili ometa politi�ko, sindikalno ili drugo organizovanje ili delovanje gra�ana ili delovanje njihovih politi�kih, sindikalnih ili drugih organizacija,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ako delo iz stava 1. ovog �lana u�ini službeno lice u vršenju službe,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

Gonjenje za krivi�na dela protiv sloboda i prava �oveka i gra�anina

�lan 153.

(1) Gonjenje za delo iz �l. 138. stav 1, 139. stav 1, 142. st. 1. i 2, 143. st. 1. i 2, 144. stav 1, 145. stav 1, 146. st. 1. i 2. i 147. stav 1. ovog zakonika preduzima se po privatnoj tužbi.

(2) Gonjenje za delo iz �l. 141, 149. st. 1. i 2, 150, 151. stav 1. i 152. stav 1. ovog zakonika preduzima se po predlogu.

GLAVA PETNAESTA

KRIVI�NA DELA PROTIV IZBORNIH PRAVA

Povreda prava kandidovanja

�lan 154.

Ko kršenjem zakona ili na drugi protivpravan na�in spre�i ili ometa kandidovanje na izborima,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

Povreda prava glasanja

�lan 155.

(1) Ko drugog u nameri da mu onemogu�i vršenje prava glasanja, protivzakonito ne upiše u spisak glasa�a, izbriše iz tog spiska ili ga na drugi protivpravan na�in spre�i ili omete da glasa,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ko silom ili pretnjom prinudi drugog da na izborima, glasanju o opozivu ili na referendumu vrši ili ne vrši pravo glasanja ili da glasa za ili protiv odre�enog kandidata odnosno predloga,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

- 55 -

Davanje i primanje mita u vezi sa glasanjem

�lan 156.

(1) Ko drugome nudi, daje, obe�a nagradu, poklon ili kakvu drugu korist da na izborima ili referendumu glasa ili ne glasa ili da glasa u korist ili protiv odre�enog lica odnosno predloga,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do tri godine.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i ko zahteva ili primi poklon ili kakvu drugu korist da na izborima ili referendumu glasa ili ne glasa ili da glasa u korist ili protiv odre�enog lica odnosno predloga.

(3) Ako delo iz stava 1. ovog �lana u�ini �lan bira�kog odbora ili drugo lice u vršenju dužnosti u vezi sa glasanjem,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do pet godina.

(4) Poklon ili druga korist oduze�e se.

Zloupotreba prava glasanja

�lan 157.

(1) Ko na izborima ili na referendumu glasa umesto drugog lica pod njegovim imenom ili na istom glasanju glasa više od jedanput ili koristi više od jednog glasa�kog listi�a,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) �lan bira�kog odbora koji omogu�i drugome da izvrši delo iz stava 1. ovog �lana,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine.

Sastavljanje neta�nih bira�kih spiskova

�lan 158.

Ko u nameri uticanja na rezultate izbora ili na referendumu, sa�ini neta�an bira�ki spisak,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do tri godine.

Spre�avanje održavanja glasanja

�lan 159.

(1) Ko silom, pretnjom ili na drugi protivpravan na�in spre�i održavanje glasanja na bira�kom mestu,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(2) Ko ometa glasanje izazivanjem nereda na bira�kom mestu usled �ega glasanje bude prekinuto,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine.

- 56 -

Povreda tajnosti glasanja

�lan 160.

(1) Ko na izborima ili referendumu povredi tajnost glasanja, kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do šest meseci.

(2) Ako delo iz stava 1. ovog �lana u�ini �lan bira�kog odbora ili drugo lice u vršenju dužnosti u vezi sa glasanjem,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine.

Falsifikovanje rezultata glasanja

�lan 161.

�lan organa za sprovo�enje izbora ili referenduma ili drugo lice koje vrši dužnosti u vezi sa glasanjem, koji dodavanjem ili oduzimanjem glasa�kih listi�a ili glasova pri prebrojavanju ili na drugi na�in izmeni broj glasa�kih listi�a ili glasova ili objavi neistinit rezultat glasanja,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom od jedne do tri godine.

Uništavanje dokumenata o glasanju

�lan 162.

(1) Ko uništi, ošteti, oduzme ili prikrije glasa�ki listi� ili neki drugi dokument o glasanju na izborima ili na referendumu,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ako delo iz stava 1. ovog �lana u�ini �lan bira�kog odbora ili drugo lice u vršenju dužnosti u vezi sa glasanjem,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

GLAVA ŠESNAESTA

KRIVI�NA DELA PROTIV PRAVA PO OSNOVU RADA

Povreda prava po osnovu rada i prava iz socijalnog osiguranja

�lan 163.

Ko se svesno ne pridržava zakona ili drugih propisa, kolektivnih ugovora i drugih opštih akata o pravima po osnovu rada i o posebnoj zaštiti na radu omladine, žena i invalida ili o pravima iz socijalnog osiguranja i time drugom uskrati ili ograni�i pravo koje mu pripada,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine.

- 57 -

Povreda prava pri zapošljavanju i za vreme nezaposlenosti

�lan 164.

(1) Ko svesnim kršenjem propisa ili na drugi protivpravan na�in uskrati ili ograni�i pravo gra�ana na slobodno zapošljavanje na teritoriji Srbije pod jednakim uslovima,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i ko se svesno ne pridržava zakona ili drugih propisa ili opštih akata o pravima gra�ana za vreme nezaposlenosti i time nezaposlenom licu uskrati ili ograni�i pravo koje mu pripada.

Povreda prava na upravljanje

�lan 165.

(1) Ko silom, pretnjom, svesnim kršenjem propisa ili na drugi protivpravan na�in spre�i ili ometa odlu�ivanje organa upravljanja ili �lana organa upravljanja da u�estvuje u radu i odlu�ivanju u tom organu,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�inilo službeno ili odgovorno lice zloupotrebom položaja ili ovlaš�enja,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine.

Povreda prava na štrajk

�lan 166.

(1) Ko silom, pretnjom ili na drugi protivpravan na�in spre�i ili ometa zaposlene da, u skladu sa zakonom, organizuju štrajk, u�estvuju u njemu ili na drugi na�in ostvaruju pravo na štrajk,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se poslodavac ili odgovorno lice koji otpusti jednog ili više zaposlenih sa posla zbog njihovog u�eš�a u štrajku koji je organizovan u skladu sa zakonom ili prema njima primeni druge mere kojima se povre�uju njihova prava iz rada.

Zloupotreba prava na štrajk

�lan 167.

Ko organizuje ili vodi štrajk suprotno zakonu ili drugim propisima i time dovede u opasnost život ili zdravlje ljudi ili imovinu ve�eg obima ili ako su usled toga nastupile druge teške posledice, ukoliko time nisu ostvarena obeležja nekog drugog krivi�nog dela,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

- 58 -

Zloupotreba prava iz socijalnog osiguranja

�lan 168.

Ko simuliranjem ili prouzrokovanjem bolesti ili nesposobnosti za rad ili na drugi protivpravan na�in postigne da mu se prizna neko pravo iz socijalnog osiguranja koje mu po zakonu ili drugim propisima ili opštim aktima ne pripada,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

Nepreduzimanje mera zaštite na radu

�lan 169.

(1) Lice odgovorno za preduzimanje mera zaštite na radu koje se svesno ne pridržava zakona ili drugih propisa ili opštih akata o merama zaštite na radu usled �ega može nastupiti opasnost za život ili zdravlje zaposlenih,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ako izrekne uslovnu osudu, sud može odrediti obavezu u�iniocu da u odre�enom roku postupi po propisima o merama zaštite na radu.

GLAVA SEDAMNAESTA

KRIVI�NA DELA PROTIV �ASTI I UGLEDA

Uvreda

�lan 170.

(1) Ko uvredi drugog, kazni�e se nov�anom kaznom od dvadeset do sto dnevnih iznosa ili

nov�anom kaznom od �etrdeset hiljada do dvesta hiljada dinara.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno putem štampe, radija, televizije ili sli�nih sredstava ili na javnom skupu,

u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom od osamdeset do dvesta�etrdeset dnevnih iznosa ili nov�anom kaznom od stopedeset hiljada do �etristopedeset hiljada dinara.

(3) Ako je uvre�eni uvredu uzvratio, sud može obe ili jednu stranu kazniti ili osloboditi od kazne.

(4) Ne�e se kazniti za delo iz st. 1. do 3. ovog �lana u�inilac, ako je izlaganje dato u okviru ozbiljne kritike u nau�nom, književnom ili umetni�kom delu, u vršenju službene dužnosti, novinarskog poziva, politi�ke delatnosti, u odbrani nekog prava ili zaštiti opravdanih interesa, ako se iz na�ina izražavanja ili iz drugih okolnosti vidi da to nije u�inio u nameri omalovažavanja.

- 59 -

Kleveta

�lan 171.

(1) Ko za drugog iznosi ili pronosi štogod neistinito što može škoditi njegovoj �asti ili ugledu,

kazni�e se nov�anom kaznom od pedeset do dvesta dnevnih iznosa ili nov�anom kaznom od sto hiljada do �etristo hiljada dinara.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno putem štampe, radija, televizije ili sli�nih sredstava ili na javnom skupu,

u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom.

(3) Ako je ono što se neistinito iznosi ili pronosi dovelo do teških posledica za ošte�enog,

u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom od stodvadeset do tristašezdeset dnevnih iznosa ili nov�anom kaznom od petsto hiljada do milion dinara.

Iznošenje li�nih i porodi�nih prilika

�lan 172.

(1) Ko iznosi ili pronosi štogod iz li�nog ili porodi�nog života nekog lica što može škoditi njegovoj �asti ili ugledu,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do šest meseci.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno putem štampe, radija, televizije ili sli�nih sredstava ili na javnom skupu,

u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(3) Ako je ono što se iznosi ili pronosi dovelo ili moglo dovesti do teških posledica za ošte�enog,

u�inilac �e se kazniti zatvorom do tri godine.

(4) Za iznošenje ili pronošenje li�nih ili porodi�nih prilika koje je u�injeno u vršenju službene dužnosti, novinarskog poziva, odbrani nekog prava ili pri zaštiti opravdanih interesa, u�inilac se ne�e kazniti, ako dokaže istinitost svog tvr�enja ili ako dokaže da je imao osnovanog razloga da poveruje u istinitost onog što je iznosio ili pronosio.

(5) Istinitost ili neistinitost onog što se iznosi ili pronosi iz li�nog ili porodi�nog života nekog lica ne može se dokazivati, osim u slu�ajevima iz stava 4. ovog �lana.

Povreda ugleda SCG i države �lanice

�lan 173.

Ko javno izloži poruzi SCG ili njenu državu �lanicu, njihovu zastavu, grb ili himnu,

kazni�e se nova�nom kaznom ili zatvorom do tri meseca.

- 60 -

Povreda ugleda naroda, nacionalnih i etni�kih grupa SCG

�lan 174.

Ko javno izloži poruzi narod, nacionalnu ili etni�ku grupu koji žive u SCG,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do tri meseca.

Povreda ugleda strane države ili me�unarodne organizacije

�lan 175.

(1) Ko javno izloži poruzi stranu državu, njenu zastavu, grb ili himnu, kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do tri meseca.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i ko javno izloži poruzi Organizaciju ujedinjenih nacija, Me�unarodni crveni krst ili drugu me�unarodnu organizaciju �ija je SCG ili Srbija �lan.

Nekažnjavanje za krivi�na dela iz �l. 173. do 175.

�lan 176.

Ne�e se kazniti za delo iz �l. 173. do 175. ovog zakonika u�inilac ako je izlaganje dato u okviru ozbiljne kritike u nau�nom, književnom ili umetni�kom delu, u izvršavanju službene dužnosti, novinarskog poziva, politi�ke delatnosti, u odbrani nekog prava ili zaštite opravdanih interesa, ako se iz na�ina izražavanja ili iz drugih okolnosti vidi da to nije u�inio u nameri omalovažavanja ili ako dokaže istinitost svog tvr�enja ili da je imao osnovanog razloga da poveruje u istinitost onoga što je iznosio ili pronosio.

Gonjenje za krivi�na dela protiv �asti i ugleda

�lan 177.

(1) Gonjenje za delo iz �l. 170. do 172. ovog zakonika preduzima se po privatnoj tužbi.

(2) Ako su dela iz �l. 170. do 172. ovog zakonika u�injena prema umrlom licu, gonjenje se preduzima po privatnoj tužbi bra�nog druga ili lica koje je sa umrlim živelo u trajnoj vanbra�noj zajednici, srodnika u pravoj liniji, usvojioca, usvojenika, brata ili sestre umrlog lica.

(3) Gonjenje za krivi�no delo iz �lana 175. ovog zakonika preduzima se po odobrenju republi�kog javnog tužioca.

- 61 -

GLAVA OSAMNAESTA

KRIVI�NA DELA PROTIV POLNE SLOBODE

Silovanje

�lan 178.

(1) Ko prinudi drugog na obljubu ili sa njom izjedna�en �in upotrebom sile ili pretnjom da �e neposredno napasti na život ili telo tog ili njemu bliskog lica,

kazni�e se zatvorom od dve do deset godina.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno pretnjom da �e se za to ili njemu blisko lice otkriti nešto što bi škodilo njegovoj �asti ili ugledu ili pretnjom drugim teškim zlom,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(3) Ako je usled dela iz st. 1. i 2. ovog �lana nastupila teška telesna povreda lica prema kojem je delo izvršeno ili ako je delo izvršeno od strane više lica ili na naro�ito svirep ili naro�ito ponižavaju�i na�in ili prema maloletniku ili je delo imalo za posledicu trudno�u,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri do petnaest godina.

(4) Ako je usled dela iz st. 1. i 2. ovog �lana nastupila smrt lica prema kojem je delo izvršeno ili je delo u�injeno prema detetu,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od pet do osamnaest godina.

Obljuba nad nemo�nim licem

�lan 179.

(1) Ko nad drugim izvrši obljubu ili sa njom izjedna�en �in iskoristivši duševno oboljenje, zaostali duševni razvoj, drugu duševnu poreme�enost, nemo� ili kakvo drugo stanje tog lica usled kojeg ono nije sposobno za otpor,

kazni�e se zatvorom od jedne do deset godina.

(2) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana nastupila teška telesna povreda nemo�nog lica ili ako je delo izvršeno od strane više lica ili na naro�ito svirep ili naro�ito ponižavaju�i na�in ili je u�injeno prema maloletniku ili je delo imalo za posledicu trudno�u,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do dvanaest godina.

(3) Ako je usled dela iz st. 1. i 2. ovog �lana nastupila smrt lica prema kojem je delo izvršeno ili ako je delo u�injeno prema detetu,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od pet do osamnaest godina.

Obljuba sa detetom

�lan 180.

(1) Ko izvrši obljubu ili sa njom izjedna�en �in sa detetom, kazni�e se zatvorom od jedne do deset godina.

- 62 -

(2) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana nastupila teška telesna povreda deteta prema kojem je delo izvršeno ili je delo izvršeno od strane više lica ili je delo imalo za posledicu trudno�u,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do dvanaest godina.

(3) Ako je usled dela iz st. 1. i 2. ovog �lana nastupila smrt deteta, u�inilac �e se kazniti zatvorom od pet do osamnaest godina.

(4) Ne�e se kazniti za delo iz stava 1. ovog �lana u�inilac, ako izme�u njega i deteta ne postoji zna�ajnija razlika u njihovoj duševnoj i telesnoj zrelosti.

Obljuba zloupotrebom položaja

�lan 181.

(1) Ko zloupotrebom svog položaja navede na obljubu ili sa njom izjedna�en �in lice koje se prema njemu nalazi u odnosu kakve podre�enosti ili zavisnosti,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

(2) Nastavnik, vaspita�, staralac, usvojilac, roditelj, o�uh, ma�eha ili drugo lice koje zloupotrebom svog položaja ili ovlaš�enja izvrši obljubu ili sa njom izjedna�en �in sa maloletnikom koji mu je poveren radi u�enja, vaspitavanja, staranja ili nege,

kazni�e se zatvorom od jedne do deset godina.

(3) Ako je delo iz stava 2. ovog �lana u�injeno prema detetu, u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do dvanaest godina.

(4) Ako je delo iz st. 1. do 3. ovog �lana imalo za posledicu trudno�u, u�inilac �e se kazniti za delo iz stava 1. zatvorom od šest meseci do

pet godina, za delo iz stava 2. zatvorom od dve do dvanaest godina, a za delo iz stava 3. zatvorom od tri do petnaest godina.

(5) Ako je usled dela iz stava 3. ovog �lana nastupila smrt deteta, u�inilac �e se kazniti zatvorom od pet do osamnaest godina.

Nedozvoljene polne radnje

�lan 182.

(1) Ko pod uslovima iz �l. 178. st. 1. i 2, 179. stav 1, 180. stav 1. i 181. st. 1. do 3. ovog zakonika izvrši neku drugu polnu radnju,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do tri godine.

(2) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana nastupila teška telesna povreda lica prema kojem je delo izvršeno ili ako je delo izvršeno od strane više lica ili na naro�ito svirep ili naro�ito ponižavaju�i na�in,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do deset godina.

(3) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana nastupila smrt lica prema kojem je delo izvršeno,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri do petnaest godina.

- 63 -

Podvo�enje i omogu�avanje vršenja polnog odnosa

�lan 183.

(1) Ko podvede maloletno lice radi vršenja obljube, sa njom izjedna�enog �ina ili druge polne radnje,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do pet godina.

(2) Ko omogu�ava vršenje obljube, sa njom izjedna�enog �ina ili druge polne radnje sa maloletnim licem,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

Posredovanje u vršenju prostitucije

�lan 184.

(1) Ko navodi ili podsti�e drugog na prostituciju ili u�estvuje u predaji nekog lica drugome radi vršenja prostitucije ili ko putem sredstava javnog informisanja i drugih sli�nih sredstava propagira ili reklamira prostituciju,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do tri godine.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana izvršeno prema maloletnom licu, u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do deset godina.

Prikazivanje pornografskog materijala i iskoriš�avanje dece za pornografiju

�lan 185.

(1) Ko detetu proda, prikaže ili javnim izlaganjem ili na drugi na�in u�ini dostupnim tekstove, slike, audio-vizuelne ili druge predmete pornografske sadržine ili mu prikaže pornografsku predstavu,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do šest meseci.

(2) Ko iskoristi dete za proizvodnju slika, audio-vizuelnih ili drugih predmeta pornografske sadržine ili za pornografsku predstavu,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(3) Ko prodaje, prikazuje, javno izlaže ili elektronski ili na drugi na�in �ini dostupnim slike, audio-vizuelne ili druge predmete pornografske sadržine nastale izvršenjem dela iz stava 2. ovog �lana,

kazni�e se zatvorom do dve godine.

(4) Predmeti iz st. 1. do 3. ovog �lana oduze�e se.

Gonjenje za krivi�na dela protiv polne slobode

�lan 186.

Gonjenje za krivi�na dela iz �l. 178. i 179. ovog zakonika u�injena prema bra�nom drugu i za krivi�no delo iz �lana 182. stav 1. preduzima se po predlogu.

- 64 -

GLAVA DEVETNAESTA

KRIVI�NA DELA PROTIV BRAKA I PORODICE

Dvobra�nost

�lan 187.

(1) Ko zaklju�i novi brak iako se ve� nalazi u braku, kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i ko zaklju�i brak sa licem za koje zna da se nalazi u braku.

Zaklju�enje ništavog braka

�lan 188.

(1) Ko pri zaklju�enju braka prikrije od druge strane neku �injenicu zbog koje je brak ništav ili drugu stranu dovede u zabludu ili održava u zabludi o toj �injenici,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

(2) Gonjenje se može preduzeti samo ako je tako zaklju�en brak poništen iz razloga navedenih u stavu 1. ovog �lana.

Omogu�avanje zaklju�enja nedozvoljenog braka

�lan 189.

Službeno lice ovlaš�eno za zaklju�enje braka koje u vršenju svoje službene dužnosti svesno dozvoli da se zaklju�i brak koji je po zakonu zabranjen ili ništav,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

Vanbra�na zajednica sa maloletnikom

�lan 190.

(1) Punoletlno lice koje živi u vanbra�noj zajednici sa maloletnikom, kazni�e se zatvorom do tri godine.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i roditelj, usvojilac ili staralac koji maloletniku omogu�i da živi u vanbra�noj zajednici sa punoletnim licem ili ga na to navede.

(3) Ako je delo iz stava 2. ovog �lana u�injeno iz koristoljublja, u�inilac �e se kazniti zatvorom od šest meseci do pet godina.

(4) Ako se brak zaklju�i, gonjenje se ne�e preduzeti, a ako je preduzeto, obustavi�e se.

- 65 -

Oduzimanje maloletnog lica

�lan 191.

(1) Ko maloletno lice protivpravno zadrži ili oduzme od roditelja, usvojioca, staraoca ili drugog lica, odnosno ustanove, kojima je ono povereno ili onemogu�ava izvršenje odluke kojom je maloletno lice povereno odre�enom licu,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine.

(2) Ko onemogu�ava izvršenje odluke nadležnog organa kojom je odre�en na�in održavanja li�nih odnosa maloletnog lica sa roditeljem ili drugim srodnikom,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(3) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno iz koristoljublja ili drugih niskih pobuda ili je usled dela teže ugroženo zdravlje, vaspitanje ili školovanje maloletnog lica,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri meseca do pet godina.

(4) U�inioca dela iz st. 1. i 3. ovog �lana koji dobrovoljno preda maloletno lice licu ili ustanovi kojoj je ono povereno ili omogu�i izvršenje odluke o poveravanju maloletnog lica, sud može osloboditi od kazne.

(5) Ako izrekne uslovnu osudu za delo iz st. 1. do 3. ovog �lana, sud može odrediti obavezu u�iniocu da u odre�enom roku preda maloletno lice licu ili ustanovi kojoj je maloletno lice povereno ili omogu�i izvršenje odluke kojom je maloletno lice povereno odre�enom licu ili ustanovi, odnosno odluke kojom je odre�en na�in održavanja li�nih odnosa maloletnog lica sa roditeljem ili drugim srodnikom.

Promena porodi�nog stanja

�lan 192.

(1) Ko podmetanjem, zamenom ili na drugi na�in promeni porodi�no stanje deteta,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

(2) Ko zamenom ili na drugi na�in iz nehata promeni porodi�no stanje deteta,

kazni�e se zatvorom do jedne godine.

(3) Za pokušaj dela iz stava 1. ovog �lana kazni�e se.

Zapuštanje i zlostavljanje maloletnog lica

�lan 193.

(1) Roditelj, usvojilac, staralac ili drugo lice koje grubim zanemarivanjem svoje dužnosti zbrinjavanja i vaspitavanja zapusti maloletno lice o kojem je dužno da se stara,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

- 66 -

(2) Roditelj, usvojilac, staralac ili drugo lice koje zlostavlja maloletno lice ili ga prinu�ava na preteran rad ili rad koji ne odgovara uzrastu maloletnog lica ili na prosja�enje ili ga iz koristoljublja navodi na vršenje drugih radnji koje su štetne za njegov razvoj,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do pet godina.

Nasilje u porodici

�lan 194.

(1) Ko primenom nasilja, pretnjom da �e napasti na život ili telo, drskim ili bezobzirnim ponašanjem ugrožava spokojstvo, telesni integritet ili duševno stanje �lana svoje porodice,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ako je pri izvršenju dela iz stava 1. ovog �lana koriš�eno oružje, opasno oru�e ili drugo sredstvo podobno da telo teško povredi ili zdravlje teško naruši,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri meseca do tri godine.

(3) Ako je usled dela iz st. 1. i 2. ovog �lana nastupila teška telesna povreda ili teško narušavanje zdravlja ili su u�injena prema maloletnom licu,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(4) Ako je usled dela iz st. 1, 2. i 3. ovog �lana nastupila smrt �lana porodice,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri do dvanaest godina.

(5) Ko prekrši mere zaštite od nasilja u porodici koje mu je sud odredio na osnovu zakona,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do šest meseci.

Nedavanje izdržavanja

�lan 195.

(1) Ko ne daje izdržavanje za lice koje je po zakonu dužan da izdržava, a ta dužnost je utvr�ena izvršnom sudskom odlukom ili izvršnim poravnanjem pred sudom ili drugim nadležnim organom, u iznosu i na na�in kako je to odlukom odnosno poravnanjem utvr�eno,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ne�e se kazniti u�inilac dela iz stava 1. ovog �lana, ako iz opravdanih razloga nije davao izdržavanje.

(3) Ako su usled dela iz stava 1. ovog �lana nastupile teške posledice za izdržavano lice,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri meseca do tri godine.

(4) Ako izrekne uslovnu osudu, sud može odrediti obavezu u�iniocu da izmiri dospele obaveze i da uredno daje izdržavanje.

- 67 -

Kršenje porodi�nih obaveza

�lan 196.

(1) Ko kršenjem zakonom utvr�enih porodi�nih obaveza ostavi u teškom položaju �lana porodice koji nije u stanju da se sam o sebi stara,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

(2) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana nastupilo teško narušavanje zdravlja �lana porodice,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do pet godina.

(3) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana nastupila smrt �lana porodice,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(4) Ako izrekne uslovnu osudu za delo iz st. 1. i 2. ovog �lana, sud može odrediti obavezu u�iniocu da izvršava svoje zakonom utvr�ene porodi�ne obaveze.

Rodoskrvnjenje

�lan 197.

Punoletno lice koje izvrši obljubu ili sa njom izjedna�en polni �in sa maloletnim srodnikom po krvi u pravoj liniji ili sa maloletnim bratom, odnosno sestrom,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

GLAVA DVADESETA

KRIVI�NA DELA PROTIV INTELEKTUALNE SVOJINE

Povreda moralnih prava autora i interpretatora

�lan 198.

(1) Ko pod svojim imenom ili imenom drugog u celini ili delimi�no objavi, stavi u promet primerke tu�eg autorskog dela ili interpretacije, ili na drugi na�in javno saopšti tu�e autorsko delo ili interpretaciju,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do tri godine.

(2) Ko bez dozvole autora izmeni ili preradi tu�e autorsko delo ili izmeni tu�u snimljenu interpretaciju,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(3) Ko stavlja u promet primerke tu�eg autorskog dela ili interpretacije na na�in kojim se vre�a �ast ili ugled autora ili izvo�a�a,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do šest meseci.

(4) Predmeti iz st. 1. do 3. ovog �lana oduze�e se.

- 68 -

(5) Gonjenje za delo iz stava 2. ovog �lana preduzima se po predlogu, a za delo iz stava 3. ovog �lana po privatnoj tužbi.

Neovlaš�eno iskoriš�avanje autorskog dela ili predmeta srodnog prava

�lan 199.

(1) Ko neovlaš�eno objavi, snimi, umnoži, ili na drugi na�in javno saopšti u celini ili delimi�no autorsko delo, interpretaciju, fonogram, videogram, emisiju, ra�unarski program ili bazu podataka,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i ko stavi u promet ili u nameri stavljanja u promet neovlaš�eno drži umnožene ili neovlaš�eno stavljene u promet primerke autorskog dela, interpretacije, fonograma, videograma, emisije, ra�unarskog programa ili baze podataka,

(3) Ako je delo iz st. 1. i 2. ovog �lana u�injeno u nameri pribavljanja imovinske koristi za sebe ili drugog,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri meseca do pet godina.

(4) Ko proizvede, uveze, stavi u promet, proda, da u zakup, reklamira u cilju prodaje ili davanja u zakup ili drži u komercijalne svrhe ure�aje ili sredstva �ija je osnovna ili pretežna namena uklanjanje, zaobilaženje ili osuje�ivanje tehnoloških mera namenjenih spre�avanju povreda autorskih i srodnih prava, ili ko takve ure�aje ili sredstva koristi u cilju povrede autorskog ili srodnog prava,

kazni�e se nov�anom kaznom ili kaznom zatvora do tri godine.

(5) Predmeti iz st. 1. do 4. ovog �lana oduze�e se i uništiti.

Neovlaš�eno uklanjanje ili menjanje elektronske informacije o autorskom i srodnim pravima

�lan 200.

(1) Ko neovlaš�eno ukloni ili izmeni elektronsku informaciju o autorskom ili srodnom pravu, ili stavi u promet, uveze, izveze, emituje ili na drugi na�in javno saopšti autorsko delo ili predmet srodnopravne zaštite sa kojeg je elektronska informacija o pravima neovlaš�eno uklonjena ili izmenjena,

kazni�e se nov�anom kaznom i zatvorom do tri godine.

(2) Predmeti iz stava 1. oduze�e se i uništiti.

Povreda pronalaza�kog prava

�lan 201.

(1) Ko neovlaš�eno proizvodi, uvozi, izvozi, nudi radi stavljanja u promet, stavlja u promet, skladišti ili koristi u privrednom prometu proizvod ili postupak zašti�en patentom,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do tri godine.

- 69 -

(2) Ako je delom iz stava 1. ovog �lana pribavljena imovinska korist ili prouzrokovana šteta u iznosu koji prelazi milion dinara,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(3) Ko neovlaš�eno objavi ili na drugi na�in u�ini dostupnim suštinu tu�eg prijavljenog pronalaska pre nego što je ovaj pronalazak objavljen na na�in utvr�en zakonom,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine.

(4) Ko neovlaš�eno podnese prijavu patenta ili u prijavi ne navede ili lažno navede pronalaza�a,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(5) Predmeti iz st. 1. i 2. oduze�e se i uništiti.

Neovlaš�eno koriš�enje tu�eg dizajna

�lan 202.

(1) Ko na svom proizvodu u prometu neovlaš�eno upotrebi, u celosti ili delimi�no, tu�i prijavljeni, odnosno zašti�eni dizajn proizvoda,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do tri godine.

(2) Ko neovlaš�eno objavi ili na drugi na�in u�ini dostupnim javnosti predmet prijave tu�eg dizajna pre nego što je objavljen na na�in utvr�en zakonom,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(3) Proizvodi iz stava 1. ovog �lana oduze�e se.

GLAVA DVADESET PRVA

KRIVI�NA DELA PROTIV IMOVINE

Kra�a

�lan 203.

(1) Ko tu�u pokretnu stvar oduzme drugom u nameri da njenim prisvajanjem sebi ili drugom pribavi protivpravnu imovinsku korist,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do tri godine.

(2) Za pokušaj dela iz stava 1. ovog �lana kazni�e se.

Teška kra�a

�lan 204.

(1) U�inilac dela kra�e (�lan 203) kazni�e se zatvorom od jedne do osam godina, ako je kra�a izvršena:

1) obijanjem ili provaljivanjem zatvorenih zgrada, soba, kasa, ormana ili drugih zatvorenih prostora ili drugim savla�ivanjem ve�ih prepreka;

- 70 -

2) od strane više lica;

3) na naro�ito opasan ili naro�ito drzak na�in;

4) od strane lica koje je pri sebi imalo kakvo oružje ili opasno oru�e radi napada ili odbrane;

5) za vreme požara, poplave, zemljotresa ili drugog udesa;

6) iskoriš�avanjem bespomo�nosti ili drugog teškog stanja nekog lica.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i u�inilac dela kra�e ako vrednost ukradenih stvari prelazi iznos od �etristopedeset hiljada dinara ili ukradena stvar predstavlja kulturno ili prirodno dobro.

(3) Ako vrednost ukradenih stvari prelazi iznos od milion i petsto hiljada dinara,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do deset godina.

Razbojni�ka kra�a

�lan 205.

(1) Ko je na delu kra�e (�lan 203) zate�en, pa u nameri da ukradenu stvar zadrži, upotrebi silu protiv nekog lica ili pretnju da �e neposredno napasti na život ili telo,

kazni�e se zatvorom od jedne do deset godina.

(2) Ako vrednost ukradenih stvari prelazi iznos od milion i petsto hiljada dinara,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do dvanaest godina.

(3) Ako je delo iz st. 1. do 3. ovog �lana u�injeno od strane više lica ili je nekom licu sa umišljajem nanesena teška telesna povreda,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri do petnaest godina.

Razbojništvo

�lan 206.

(1) Ko upotrebom sile protiv nekog lica ili pretnjom da �e neposredno napasti na život ili telo oduzme tu�u pokretnu stvar u nameri da njenim prisvajanjem sebi ili drugom pribavi protivpravnu imovinsku korist,

kazni�e se zatvorom od dve do deset godina.

(2) Ako vrednost oduzetih stvari prelazi iznos od milion i petsto hiljada dinara,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri do petnaest godina.

(3) Ako je delo iz st. 1. i 2. ovog �lana u�injeno od strane više lica ili je nekom licu sa umišljajem nanesena teška telesna povreda,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri do petnaest godina.

- 71 -

(4) Ako vrednost ukradenih stvari iz stava 1. ovog �lana ne prelazi iznos od deset hiljada dinara, a u�inilac je išao za tim da pribavi malu imovinsku korist,

u�inilac �e se kazniti zatvorom do tri godine.

(5) Za pokušaj dela iz stava 4. ovog �lana kazni�e se.

Utaja

�lan 207.

(1) Ko u nameri da sebi ili drugom pribavi protivpravnu imovinsku korist, prisvoji tu�u pokretnu stvar koja mu je poverena,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine.

(2) Ako delo iz stava 1. ovog �lana u�ini staralac, kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

(3) Ako vrednost utajenih stvari prelazi iznos od �etristopedeset hiljada dinara,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do šest godina.

(4) Ako vrednost utajenih stvari prelazi iznos od milion i petsto hiljada dinara ili utajena stvar predstavlja kulturno dobro,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(5) Ko tu�u pokretnu stvar koju je našao ili do koje je slu�ajno došao protivpravno prisvoji u nameri da sebi ili drugom pribavi imovinsku korist,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(6) Za dela iz st. 1. i 5. ovog �lana, ako su utajene stvari u svojini gra�ana, gonjenje se preduzima po predlogu.

Prevara

�lan 208.

(1) Ko u nameri da sebi ili drugom pribavi protivpravnu imovinsku korist dovede koga lažnim prikazivanjem ili prikrivanjem �injenica u zabludu ili ga održava u zabludi i time ga navede da ovaj na štetu svoje ili tu�e imovine nešto u�ini ili ne u�ini,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do tri godine.

(2) Ko delo iz stava 1. ovog �lana u�ini samo u nameri da drugog ošteti,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do šest meseci.

(3) Ako je delom iz st. 1. i 2. ovog �lana pribavljena imovinska korist ili je naneta šteta u iznosu koji prelazi �etristopedeset hiljada dinara,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(4) Ako je delom iz st. 1. i 2. ovog �lana pribavljena imovinska korist ili je naneta šteta u iznosu koji prelazi milion i petsto hiljada dinara,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do deset godina.

- 72 -

Neosnovano dobijanje i koriš�enje kredita i druge pogodnosti

�lan 209.

(1) Ko lažnim prikazivanjem �injenica ili njihovim prikrivanjem dobije za sebe ili drugog kredit, subvenciju ili drugu pogodnost iako za to ne ispunjava propisane uslove,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine.

(2) Ko dobijeni kredit, subvenciju ili drugu pogodnost iskoristi za drugu namenu od one za koju mu je kredit, subvencija ili druga pogodnost odobrena,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(3) Za delo iz st. 1. i 2. ovog �lana, kazni�e se propisanom kaznom i odgovorno lice u preduze�u ili drugom subjektu privrednog poslovanja ako su kredit, subvencija ili druga pogodnost pribavljeni za preduze�e ili drugi subjekt privrednog poslovanja ili ako su koriš�eni za druge namene od strane tih subjekata.

Sitna kra�a, utaja i prevara

�lan 210.

(1) Ko u�ini sitnu kra�u, utaju ili prevaru, kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do šest meseci.

(2) Kra�a, utaja i prevara smatraju se sitnom, ako vrednost ukradene ili utajene stvari, odnosno šteta prouzrokovana prevarom ne prelazi iznos od petnaest hiljada dinara, a u�inilac je išao za tim da pribavi malu imovinsku korist, odnosno da prouzrokuje malu štetu.

(3) Za delo iz stava 1. ovog �lana, ako je izvršeno na štetu imovine gra�ana, gonjenje se preduzima po privatnoj tužbi.

Oduzimanje tu�e stvari

�lan 211.

(1) Ko bez namere pribavljanja imovinske koristi protivpravno oduzme tu�u pokretnu stvar,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do šest meseci.

(2) Ako vrednost oduzete stvari prelazi iznos od milion i petsto hiljada dinara ili stvar predstavlja kulturno dobro,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri meseca do tri godine.

(3) Za delo iz st. 1. i 2. ovog �lana, ako je oduzeta stvar u svojini gra�ana, gonjenje se preduzima po privatnoj tužbi.

Uništenje i ošte�enje tu�e stvari

�lan 212.

(1) Ko uništi, ošteti ili u�ini neupotrebljivom tu�u stvar,

- 73 -

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do šest meseci.

(2) Ako je delom iz stava 1. ovog �lana prouzrokovana šteta u iznosu koji prelazi �etristopedeset hiljada dinara,

u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine.

(3) Ako je delom iz stava 1. ovog �lana prouzrokovana šteta u iznosu koji prelazi milion i petsto hiljada dinara ili je delo u�injeno prema kulturnom dobru,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od šest meseci do pet godina.

(4) Za delo iz st. 1. do 3. ovog �lana, ako je ošte�ena stvar u svojini gra�ana, gonjenje se preduzima po privatnoj tužbi.

Neovlaš�eno koriš�enje tu�eg vozila

�lan 213.

(1) Ko bez pristanka ovlaš�enog lica koristi tu�e motorno vozilo, kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno provaljivanjem ili obijanjem motornog vozila, ili upotrebom sile ili pretnje,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri meseca do pet godina.

(3) Za pokušaj dela iz stava 1. ovog �lana kazni�e se.

Iznuda

�lan 214.

(1) Ko u nameri da sebi ili drugom pribavi protivpravnu imovinsku korist, silom ili pretnjom prinudi drugog da nešto u�ini ili ne u�ini na štetu svoje ili tu�e imovine,

kazni�e se zatvorom od jedne do osam godina.

(2) Ako je delom iz stava 1. ovog �lana pribavljena imovinska korist u iznosu koji prelazi �etristopedeset hiljada dinara,

u�inilac �e se kazniti od dve do deset godina.

(3) Ako je delom iz stava 1. ovog �lana pribavljena imovinska korist u iznosu koji prelazi milion i petsto hiljada dinara,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do dvanaest godina.

(4) Ko se bavi vršenjem dela iz st. 1. do 3. ovog �lana ili je delo izvršeno od strane organizovane grupe,

kazni�e se zatvorom od tri do petnaest godina.

Ucena

�lan 215.

(1) Ko u nameri da sebi ili drugom pribavi protivpravnu imovinsku korist zapreti drugom da �e protiv njega ili njemu bliskog lica otkriti nešto što bi

- 74 -

njihovoj �asti ili ugledu škodilo i time ga prinudi da nešto u�ini ili ne u�ini na štetu svoje ili tu�e imovine,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do pet godina.

(2) Ako je delom iz stava 1. ovog �lana pribavljena imovinska korist u iznosu koji prelazi �etristopedeset hiljada dinara,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(3) Ako je delom iz stava 1. ovog �lana pribavljena imovinska korist u iznosu koji prelazi milion i petsto hiljada dinara,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do deset godina.

(4) Ko se bavi vršenjem dela iz st. 1. do 3. ovog �lana ili je delo izvršeno od strane organizovane grupe,

kazni�e se zatvorom od dve do dvanaest godina.

Zloupotreba poverenja

�lan 216.

(1) Ko zastupaju�i imovinske interese nekog lica ili staraju�i se o njegovoj imovini zloupotrebi data mu ovlaš�enja u nameri da time sebi ili drugom pribavi imovinsku korist ili da ošteti lice �ije imovinske interese zastupa ili o �ijoj se imovini stara,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do tri godine.

(2) Ako je delom iz stava 1. ovog �lana pribavljena imovinska korist ili prouzrokovana šteta u iznosu koji prelazi �etristopedeset hiljada dinara,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do šest godina.

(3) Ako je delom iz stava 1. ovog �lana pribavljena imovinska korist ili prouzrokovana šteta u iznosu koji prelazi milion i petsto hiljada dinara,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(4) Ako delo iz st. 1. do 3. ovog �lana u�ini staralac ili advokat, kazni�e se za delo iz stava 1. zatvorom od šest meseci do pet godina,

za delo iz stava 2. zatvorom od jedne do osam godina, a za delo iz stava 3. zatvorom od dve do deset godina.

Zelenaštvo

�lan 217.

(1) Ko za davanje novca ili drugih potrošnih stvari na zajam nekom licu primi ili ugovori za sebe ili drugog nesrazmernu imovinsku korist, iskoriš�avaju�i teško imovinsko stanje, teške prilike, nuždu, lakomislenost ili nedovoljnu sposobnost za rasu�ivanje ošte�enog,

kazni�e se zatvorom do tri godine i nov�anom kaznom.

(2) Ako su usled dela iz stava 1. ovog �lana nastupile teške posledice za ošte�enog ili je u�inilac pribavio imovinsku korist u iznosu koji prelazi �etristopedeset hiljada dinara,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina i nov�anom kaznom.

- 75 -

(3) Ako je delom iz stava 1. ovog �lana pribavljena imovinska korist u iznosu koji prelazi milion i petsto hiljada dinara,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina i nov�anom kaznom.

(4) Za delo iz stava iz stava 1. ovog �lana gonjenje se preduzima po predlogu.

Protivpravno zauzimanje zemljišta

�lan 218.

(1) Ko protivpravno zauzme tu�e zemljište, kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ako je zauzeto zemljište deo zaštitne šume, nacionalnog parka ili drugog zemljišta sa posebnom namenom,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri meseca do tri godine.

(3) Za delo iz stava 1. ovog �lana gonjenje se preduzima po privatnoj tužbi.

Protivpravno useljenje

�lan 219.

(1) Ko se neovlaš�eno useli u tu�u zgradu, stan, poslovne ili druge prostorije,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ako izrekne uslovnu osudu za delo iz stava 1. ovog �lana, sud može naložiti obavezu u�iniocu da u odre�enom roku napusti i isprazni prostorije u koje se neovlaš�eno uselio.

(3) Za delo iz stava 1. ovog �lana gonjenje se preduzima po privatnoj tužbi.

Ošte�enje tu�ih prava

�lan 220.

(1) Ko u nameri da osujeti ostvarenje prava na stvari otu�i, uništi, ošteti ili oduzme svoju stvar na kojoj drugi ima založno pravo ili pravo uživanja i time ga ošteti,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do šest meseci.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i ko u nameri da osujeti izmirenje poverioca u toku prinudnog izvršenja otu�i, uništi, ošteti ili sakrije delove svoje imovine i time ošteti poverioca.

(3) Za dela iz st. 1. i 2 ovog �lana, ako su ošte�eni gra�ani, gonjenje se preduzima po privatnoj tužbi.

- 76 -

Prikrivanje

�lan 221.

(1) Ko stvar za koju zna da je pribavljena krivi�nim delom ili ono što je za nju dobijeno prodajom ili zamenom prikriva, protura, kupuje, prima u zalogu ili na drugi na�in pribavlja,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do tri godine, s tim da kazna ne može biti ve�a od kazne propisane za delo kojim je stvar pribavljena.

(2) Ko delo iz stava 1. ovog �lana u�ini, a mogao je i bio dužan da zna da je stvar pribavljena krivi�nim delom,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(3) Ako se u�inilac bavi vršenjem krivi�nog dela iz stava 1. ovog �lana ili je delo izvršeno od strane organizovane grupe ili vrednost prikrivanih stvari prelazi iznos od milion i petsto hiljada dinara,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

Gonjenje u slu�aju kada je u�inilac u bliskom odnosu sa ošte�enim

�lan 222.

Za krivi�na dela iz �l. 203, 204, 208, 213, 216. st. 1. do 3. i 221. ovog zakonika, ako su u�injena prema bra�nom drugu, licu sa kojim ošte�eni živi u trajnoj vanbra�noj zajednici, srodniku po krvi u pravoj liniji, bratu ili sestri, usvojiocu ili usvojeniku ili drugim licima sa kojima u�inilac živi u zajedni�kom doma�instvu, gonjenje se preduzima po privatnoj tužbi.

GLAVA DVADESET DRUGA

KRIVI�NA DELA PROTIV PRIVREDE

Falsifikovanje novca

�lan 223.

(1) Ko napravi lažan novac u nameri da ga stavi u opticaj kao pravi ili ko u istoj nameri preina�i pravi novac,

kazni�e se zatvorom od dve do dvanaest godina.

(2) Ko pribavlja lažan novac u nameri da ga stavi u opticaj kao pravi ili ko lažan novac stavlja u opticaj,

kazni�e se zatvorom od jedne do deset godina.

(3) Ako je delom iz st. 1. i 2. ovog �lana napravljen, preina�en, stavljen u promet ili pribavljen lažan novac u iznosu koji prelazi milion i petsto hiljada dinara, odnosno odgovaraju�i iznos u stranom novcu,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od pet do petnaest godina.

- 77 -

(4) Ko lažan novac koji je primio kao pravi, pa saznavši da je lažan, stavi u opticaj ili ko zna da je na�injen lažan novac ili da je lažan novac stavljen u opticaj, pa to ne prijavi,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(5) Lažan novac oduze�e se.

Falsifikovanje hartija od vrednosti

�lan 224.

(1) Ko napravi lažne hartije od vrednosti ili preina�i prave hartije od vrednosti u nameri da ih upotrebi kao prave ili da ih drugom da na upotrebu ili ko takve lažne hartije upotrebi kao prave ili ih u toj nameri pribavi,

kazni�e se zatvorom od jedne do pet godina.

(2) Ako ukupan iznos na koji glase falsifikovane hartije od vrednosti iz stava 1. ovog �lana prelazi milion i petsto hiljada dinara,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do deset godina.

(3) Ko lažne hartije od vrednosti koje je primio kao prave, pa saznavši da su lažne, stavi u promet,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(4) Lažne hartije od vrednosti oduze�e se.

Falsifikovanje i zloupotreba platnih kartica

�lan 225.

(1) Ko napravi lažnu platnu karticu ili ko preina�i pravu platnu karticu u nameri da je upotrebi kao pravu ili ko takvu lažnu karticu upotrebi kao pravu,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

(2) Ako je u�inilac dela iz stava 1. ovog �lana upotrebom kartice pribavio protivpravnu imovinsku korist,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(3) Ako je u�inilac dela iz stava 1. ovog �lana pribavio protivpravnu imovinsku korist u iznosu koji prelazi milion i petsto hiljada dinara,

kazni�e se zatvorom od dve do deset godina.

(4) Kaznom iz st. 2. i 3. ovog �lana kazni�e se i u�inilac koji to delo u�ini neovlaš�enom upotrebom tu�e kartice.

(5) Ko nabavi lažnu platnu karticu u nameri da je upotrebi kao pravu ili ko pribavlja podatke u nameri da ih iskoristi za pravljenje lažne platne kartice,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(6) Lažne platne kartice oduze�e se.

- 78 -

Falsifikovanje znakova za vrednost

�lan 226.

(1) Ko napravi lažne ili preina�i prave znakove za vrednost u nameri da ih upotrebi kao prave ili da ih drugom da na upotrebu ili ko takve lažne znakove upotrebi kao prave ili ih u toj nameri pribavi,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(2) Ako ukupna vrednost znakova iz stava 1. ovog �lana prelazi iznos od milion i petsto hiljada dinara,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(3) Ko odstranjivanjem žiga kojim se znaci za vrednost poništavaju ili kojim drugim na�inom ide za tim da radi ponovne upotrebe ovim znacima da izgled kao da nisu upotrebljeni ili ko upotrebljene znakove ponovo upotrebi ili proda kao da važe,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(4) Lažni znakovi za vrednost oduze�e se.

Pravljenje, nabavljanje i davanje drugom sredstava za falsifikovanje

�lan 227.

(1) Ko pravi, nabavlja, prodaje ili daje drugom na upotrebu sredstva za pravljenje lažnog novca ili lažnih hartija od vrednosti,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(2) Ko pravi, nabavlja, prodaje ili daje drugom na upotrebu sredstva za pravljenje lažnih platnih kartica ili lažnih znakova za vrednost,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine.

(3) Sredstva iz st. 1. i 2. ovog �lana oduze�e se.

Izdavanje �eka i koriš�enje platnih kartica bez pokri�a

�lan 228.

(1) Ko koristi debitnu platnu karticu za koju nema pokri�e ili koristi kreditnu platnu karticu za koju ne obezbe�uje pokri�e u ugovorenom roku, pa time sebi ili drugome pribavi protivpravnu imovinsku korist u iznosu koji prelazi deset hiljada dinara,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do tri godine.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i ko izda ili stavi u promet �ek, menicu, akceptni nalog, kakvu garanciju ili kakvo drugo sredstvo pla�anja ili obezbe�enja pla�anja, iako zna da za to nema pokri�a i time sebi ili drugom pribavi protivpravnu imovinsku korist u iznosu koji prelazi deset hiljada dinara.

(3) Ako je delom iz st. 1. i 2. ovog �lana pribavljena imovinska korist u iznosu koji prelazi sto hiljada dinara,

- 79 -

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do deset godina.

Poreska utaja

�lan 229.

(1) Ko u nameri da potpuno ili delimi�no izbegne pla�anje poreza, doprinosa ili drugih propisanih dažbina, daje lažne podatke o zakonito ste�enim prihodima, o predmetima ili drugim �injenicama koje su od uticaja na utvr�ivanje ovakvih obaveza ili ko u istoj nameri, u slu�aju obavezne prijave, ne prijavi zakonito ste�eni prihod, odnosno predmete ili druge �injenice koje su od uticaja na utvr�ivanje ovakvih obaveza ili ko u istoj nameri na drugi na�in prikriva podatke koji se odnose na utvr�ivanje navedenih obaveza, a iznos obaveze �ije se pla�anje izbegava prelazi stopedeset hiljada dinara,

kazni�e se zatvorom do tri godine i nov�anom kaznom.

(2) Ako iznos obaveze iz stava 1. ovog �lana �ije se pla�anje izbegava prelazi milion i petsto hiljada dinara,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do pet godina i nov�anom kaznom.

(3) Ako iznos obaveze iz stava 1. ovog �lana �ije se pla�anje izbegava prelazi sedam miliona i petsto hiljada dinara,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina i nov�anom kaznom.

Krijum�arenje

�lan 230.

(1) Ko se bavi prenošenjem robe preko carinske linije izbegavaju�i mere carinskog nadzora ili ko izbegavaju�i mere carinskog nadzora prenese robu preko carinske linije naoružan, u grupi ili uz upotrebu sile ili pretnje,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina i nov�anom kaznom.

(2) Ko se bavi prodajom, rasturanjem ili prikrivanjem neocarinjene robe ili organizuje mrežu preprodavaca ili posrednika za rasturanje takve robe,

kazni�e se zatvorom od jedne do osam godina i nov�anom kaznom.

(3) Roba koja je predmet dela iz st. 1. i 2. ovog �lana oduze�e se.

(4) Prevozno ili drugo sredstvo �ija su tajna ili skrovita mesta iskoriš�ena za prenos robe koja je predmet dela iz stava 1. ovog �lana ili koje je namenjeno za izvršenje tih krivi�nih dela oduze�e se ako je vlasnik ili korisnik vozila to znao ili je mogao i bio dužan da zna i ako vrednost robe koja je predmet krivi�nog dela prelazi jednu tre�inu vrednosti tog sredstva u vreme izvršenja krivi�nog dela.

- 80 -

Pranje novca

�lan 231.

(1) Ko izvrši konverziju ili prenos imovine, sa znanjem da ta imovina poti�e od krivi�nog dela, u nameri da se prikrije ili lažno prikaže nezakonito poreklo imovine, ili prikrije ili lažno prikaže �injenice o imovini sa znanjem da ta imovina poti�e od krivi�nog dela, ili stekne, drži ili koristi imovinu sa znanjem, u trenutku prijema, da ta imovina poti�e od krivi�nog dela,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(2) Ako iznos novca ili imovine iz stava 1. ovog �lana prelazi milion i petsto hiljada dinara,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do deset godina.

(3) Ko u�ini delo iz st. 1. i 2. ovog �lana, a mogao je i bio dužan da zna da novac ili imovina predstavljaju prihod ostvaren krivi�nim delom,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(4) Odgovorno lice u pravnom licu koje u�ini delo iz st. 1. do 3. ovog �lana, kazni�e se kaznom propisanom za to delo, ako je znalo, odnosno moglo i bilo dužno da zna da novac ili imovina predstavljaju prihod ostvaren krivi�nim delom.

(5) Novac i imovina iz st. 1. do 4. ovog �lana oduze�e se.

Zloupotreba monopolisti�kog položaja

�lan 232.

Odgovorno lice u preduze�u ili u drugom subjektu privrednog poslovanja koje ima svojstvo pravnog lica ili preduzetnik, koji zloupotrebom monopolisti�kog ili dominantnog položaja na tržištu ili zaklju�ivanjem monopolisti�kog sporazuma izazove poreme�aj na tržištu ili taj subjekt dovede u povlaš�en položaj u odnosu na druge, tako da ostvari imovinsku korist za taj subjekt ili za drugi subjekt ili nanese štetu drugim subjektima privrednog poslovanja, potroša�ima ili korisnicima usluga,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

Neovlaš�ena upotreba tu�e firme

�lan 233.

(1) Ko se u nameri da obmane kupce ili korisnike usluga posluži tu�om firmom, tu�om geografskom oznakom porekla, tu�im žigom ili zaštitnim znakom ili tu�om posebnom oznakom robe ili unese pojedina obeležja ovih oznaka u svoju firmu, svoj žig ili zaštitni znak ili u svoju posebnu oznaku robe,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do tri godine.

(2) Ko u svrhu prodaje u ve�oj koli�ini ili vrednosti nabavlja, proizvodi, prera�uje, stavlja u promet, daje u zakup ili skladišti robu iz stava 1. ovog �lana ili se bavi pružanjem usluga neovlašeno koriste�i tu�e oznake,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

- 81 -

(3) Ako je u�inilac iz stava 2. ovog �lana organizovao mrežu preprodavaca ili posrednika ili je pribavio imovinsku korist koja prelazi iznos od milion i petsto hiljada dinara,

kazni�e se zatvorom od jedne do osam godina.

(4) Predmeti iz st. 1. do 3. ovog �lana oduze�e se.

Nesavestan rad u privrednom poslovanju

�lan 234.

(1) Odgovorno lice u preduze�u ili drugom subjektu privrednog poslovanja u kome nema ve�inski udeo, koje svesno krši zakone, druge propise ili opšte akte o poslovanju ili o�igledno nesavesno posluje i time iz nehata tom preduze�u ili drugom subjektu privrednog poslovanja prouzrokuje štetu koja prelazi iznos od �etristopedeset hiljada dinara,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do tri godine.

(2) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana nastupila šteta koja prelazi iznos od milion i petsto hiljada dinara ili je pokrenut postupak prinudnog poravnanja ili ste�aja,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od šest meseci do pet godina.

Prouzrokovanje ste�aja

�lan 235.

(1) Odgovorno lice u preduze�u ili u drugom subjektu privrednog poslovanja koje ima svojstvo pravnog lica, koje neracionalnim trošenjem sredstava ili njihovim otu�enjem u bescenje, prekomernim zaduživanjem, preuzimanjem nesrazmernih obaveza, lakomislenim zaklju�ivanjem ugovora sa licima nesposobnim za pla�anje, propuštanjem blagovremenog ostvarivanja potraživanja, uništenjem ili prikrivanjem imovine ili drugim radnjama koje nisu u skladu sa savesnim poslovanjem prouzrokuje ste�aj i time drugog ošteti,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri meseca do tri godine.

Prouzrokovanje lažnog ste�aja

�lan 236.

(1) Odgovorno lice u preduze�u ili u drugom subjektu privrednog poslovanja koje ima svojstvo pravnog lica ili preduzetnik, koji u nameri da taj subjekt izbegne pla�anje obaveza prouzrokuje ste�aj tog subjekta prividnim ili stvarnim umanjenjem njegove imovine, na na�in što:

1) celu ili deo imovine subjekta privrednog poslovanja prikrije, prividno proda, proda ispod tržišne vrednosti ili besplatno ustupi;

2) zaklju�i fiktivne ugovore o dugu ili prizna nepostoje�a potraživanja;

3) poslovne knjige koje je subjekt privrednog poslovanja obavezan da vodi po zakonu prikrije, uništi ili tako preina�i da se iz njih ne mogu sagledati poslovni

- 82 -

rezultati ili stanje sredstava ili obaveza ili ovo stanje sa�injavanjem lažnih isprava ili na drugi na�in prikaže takvim da se na osnovu njega može otvoriti ste�aj,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(2) Ako su usled dela iz stava 1. ovog �lana nastupile teške posledice za poverioca,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do deset godina.

- 83 -

Ošte�enje poverioca

�lan 237.

(1) Odgovorno lice u preduze�u ili drugom subjektu privrednog poslovanja koje ima svojstvo pravnog lica ili preduzetnik, koji znaju�i da je taj subjekt postao nesposoban za pla�anje, isplatom duga ili na drugi na�in namerno stavi poverioca u povoljniji položaj i time znatno ošteti drugog poverioca,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

(2) Odgovorno lice iz stava 1. ovog �lana ili preduzetnik, koji znaju�i da je taj subjekt postao nesposoban za pla�anje, a u nameri da izigra ili ošteti poverioca prizna neistinito potraživanje, sastavi lažni ugovor ili nekom drugom prevarnom radnjom ošteti poverioca,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do pet godina.

(3) Ako je delom iz st. 1. i 2. ovog �lana poveriocu prouzrokovana šteta velikih razmera ili ako je prema ošte�enom zbog toga došlo do pokretanja postupka prinudnog poravnanja ili ste�aja,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

Zloupotreba ovlaš�enja u privredi

�lan 238.

(1) Odgovorno lice u preduze�u ili drugom subjektu privrednog poslovanja koje ima svojstvo pravnog lica ili preduzetnik, koje u nameri pribavljanja protivpravne imovinske koristi za pravno lice u kojem je zaposleno, za drugo pravno lice ili drugi subjekt privrednog poslovanja koji ima svojstvo pravnog lica:

1) stvara ili drži nedozvoljene nov�ane, robne ili druge vrednosne fondove u zemlji ili inostranstvu ili protivpravno onemogu�ava ostvarivanja vlasni�kih prava akcionara;

2) sastavljanjem isprave neistinite sadržine, lažnim bilansima, procenama ili inventarisanjem odnosno lažnim prikazivanjem ili prikrivanjem �injenica, neistinito prikazuje stanje ili kretanje sredstava ili rezultate poslovanja, pa na taj na�in dovede u zabludu organe upravljanja u preduze�u ili drugom pravnom licu prilikom donošenja odluka o poslovima upravljanja ili preduze�e ili drugo pravno lice stavi u povoljniji položaj prilikom dobijanja sredstava ili drugih pogodnosti koje im se ne bi priznale prema postoje�im propisima;

3) sredstva kojima raspolaže koristi protivno njihovoj nameni;

4) na drugi na�in grubo povredi ovlaš�enja u pogledu upravljanja, raspolaganja i koriš�enja imovinom;

5) protivno volji akcionara ne potpisuje prospekt za trgovanje akcijama na berzi, a davanjem lažnih podataka dovodi u zabludu kupce akcija o stanju kapitala pravnog lica,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do pet godina.

(2) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana pribavljena imovinska korist koja prelazi iznos od pet miliiona dinara,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

- 84 -

Narušavanje poslovnog ugleda i kreditne sposobnosti

�lan 239.

(1) Ko u nameri narušavanja poslovnog ugleda ili kreditne sposobnosti drugog, iznosi o njemu neistinite podatke ili neistinito prikazuje njegovo poslovanje,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ako su usled dela iz stava 1. ovog �lana nastupile teške posledice, u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri meseca do tri godine.

(3) Gonjenje za dela iz st. 1. i 2. ovog �lana preduzima se po privatnoj tužbi.

Odavanje poslovne tajne

�lan 240.

(1) Ko neovlaš�eno drugom saopšti, preda ili na drugi na�in u�ini dostupnim podatke koji predstavljaju poslovnu tajnu ili ko pribavlja takve podatke u nameri da ih preda nepozvanom licu,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do pet godina.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno iz koristoljublja ili u pogledu naro�ito poverljivih podataka,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do deset godina.

(3) Ko delo iz stava 1. ovog �lana u�ini iz nehata, kazni�e se zatvorom do tri godine.

(4) Poslovnom tajnom smatraju se podaci i dokumenti koji su zakonom, drugim propisom ili odlukom nadležnog organa donesenom na osnovu zakona proglašeni poslovnom tajnom �ije bi odavanje prouzrokovalo ili bi moglo da prouzrokuje štetne posledice za preduze�e ili drugi subjekt privrednog poslovanja.

Onemogu�avanje vršenja kontrole

�lan 241.

Ko onemogu�i organu vršenja kontrole da izvrši uvid u poslovne knjige ili drugu dokumentaciju ili onemogu�i pregled predmeta, prostorija ili drugih objekata,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

Nedozvoljena proizvodnja

�lan 242.

(1) Ko neovlaš�eno proizvodi ili prera�uje robu za �iju je proizvodnju ili prera�ivanje potrebno odobrenje nadležnog organa,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine.

(2) Ko proizvodi ili prera�uje robu �ija je proizvodnja ili prera�ivanje zabranjeno,

- 85 -

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(3) Roba i sredstva za proizvodnju ili prera�ivanje oduze�e se.

Nedozvoljena trgovina

�lan 243.

(1) Ko nemaju�i ovlaš�enje za trgovinu, nabavi robu ili druge predmete u ve�oj vrednosti u svrhu prodaje, ili ko se neovlaš�eno i u ve�em obimu bavi trgovinom ili posredovanjem u trgovini ili se bavi zastupanjem organizacija u unutrašnjem ili spoljnotrgovinskom prometu robe i usluga,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine.

(2) Ko se bavi prodajom robe �iju je proizvodnju neovlaš�eno organizovao,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

(3) Kaznom iz stava 2. ovog �lana kazni�e se i ko neovlaš�eno prodaje, kupuje ili vrši razmenu robe ili predmeta �iji je promet zabranjen ili ograni�en.

(4) Ako je u�inilac dela iz st. 1. do 3. ovog �lana organizovao mrežu preprodavaca ili posrednika ili je postigao imovinsku korist koja prelazi iznos od �etristopedeset hiljada dinara,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(5) Roba i predmeti nedozvljene trgovine oduze�e se.

Obmanjivanje kupaca

�lan 244.

Ko u nameri obmanjivanja kupaca stavlja u promet proizvode sa oznakom u koju su uneti podaci koji ne odgovaraju sadržini, vrsti, poreklu ili kvalitetu proizvoda ili stavlja u promet proizvode koji po svojoj koli�ini ili kvalitetu ne odgovaraju onome što se redovno pretpostavlja kod takvih proizvoda ili stavlja u promet proizvode bez oznake o sadržini, vrsti poreklu ili kvalitetu proizvoda kad je ovakva oznaka propisana ili se pri stavljanju u promet proizvoda služi o�igledno lažnom reklamom,

kazni�e se zatvorom do tri godine i nov�anom kaznom.

Falsifikovanje znakova za obeležavanje robe, mera i tegova

�lan 245.

(1) Ko u nameri da ih upotrebi kao prave napravi lažne pe�ate, žigove, marke ili druge znakove za obeležavanje doma�e ili strane robe kojima se žigošu zlato ili drugi plemeniti metal, drvo, stoka ili kakva druga roba ili ko u istoj nameri takve prave znakove preina�i ili ko takve lažne ili preina�ene znakove upotrebi kao prave,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do tri godine.

(2) Lažni znakovi, mere i tegovi oduze�e se.

- 86 -

GLAVA DVADESET TRE�A

KRIVI�NA DELA PROTIV ZDRAVLJA LJUDI

Neovlaš�ena proizvodnja, držanje i stavljanje u promet opojnih droga

�lan 246.

(1) Ko neovlaš�eno proizvodi, prera�uje, prodaje ili nudi na prodaju ili ko radi prodaje kupuje, drži ili prenosi ili ko posreduje u prodaji ili kupovini ili na drugi na�in neovlaš�eno stavlja u promet supstance ili preparate koji su proglašeni za opojne droge,

kazni�e se zatvorom od dve do dvanaest godina.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana izvršeno od strane više lica koja su se udružila za vršenje tih dela, ili je u�inilac ovog dela organizovao mrežu preprodavaca ili posrednika,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od pet do petnaest godina.

(3) Ko neovlaš�eno drži supstance ili preparate koji su proglašeni za opojne droge,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do tri godine.

(4) U�inilac dela iz stava 3. ovog �lana koji opojnu drogu drži radi sopstvene upotrebe može se osloboditi od kazne.

(5) U�inilac dela iz st. 1. do 3. ovog �lana koji otkrije od koga nabavlja opojnu drogu može se osloboditi od kazne.

(6) Ko neovlaš�eno pravi, nabavlja, poseduje ili daje na upotrebu opremu, materijal ili supstance za koje zna da su namenjene za proizvodnju opojnih droga,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(7) Opojne droge i sredstva za njihovu proizvodnju i preradu oduze�e se.

Omogu�avanje uživanja opojnih droga

�lan 247.

(1) Ko navodi drugog na uživanje opojne droge ili mu daje opojnu drogu da je uživa on ili drugo lice ili stavi na raspolaganje prostorije radi uživanja opojne droge ili na drugi na�in omogu�uje drugom da uživa opojnu drogu,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno prema maloletnom licu ili prema više lica ili je izazvalo naro�ito teške posledice,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do deset godina.

(3) Opojne droge oduze�e se.

- 87 -

Nepostupanje po zdravstvenim propisima za vreme epidemije

�lan 248.

Ko za vreme epidemije kakve opasne zarazne bolesti ne postupa po propisima, odlukama ili naredbama kojima se odre�uju mere za njeno suzbijanje ili spre�avanje,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

Prenošenje zarazne bolesti

�lan 249.

Ko ne postupa po propisima, odlukama ili naredbama za suzbijanje ili spre�avanje zaraznih bolesti, pa usled toga do�e do prenošenja zarazne bolesti,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

Prenošenje infekcije HIV virusom

�lan 250.

(1) Ko svesno drugog dovede u opasnost od infekcije HIV virusom, kazni�e se zatvorom do dve godine.

(2) Ko se svesno ne pridržava propisa i mera koji se odnose na spre�avanje širenja HIV infekcije i time iz nehata dovede do prenošenja infekcije HIV virusom na drugo lice,

kazni�e se zatvorom od jedne do pet godina.

(3) Ko znaju�i da je zaražen HIV virusom svesno prenese na drugog tu infekciju,

kazni�e se zatvorom od dve do dvanaest godina.

(4) Ako je usled dela iz stav 3. ovog �lana nastupila smrt zaraženog lica,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od pet do petnaest godina.

(5) Ako je delo iz st. 3. i 4. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti za delo iz stava 3. zatvorom do tri godine, a za

delo iz stava 4. zatvorom od šest meseci do pet godina.

Nesavesno pružanje lekarske pomo�i

�lan 251.

(1) Lekar koji pri pružanju lekarske pomo�i primeni o�igledno nepodobno sredstvo ili o�igledno nepodoban na�in le�enja ili ne primeni odgovaraju�e higijenske mere ili uopšte o�igledno nesavesno postupa i time prouzrokuje pogoršanje zdravstvenog stanja nekog lica,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i drugi zdravstveni radnik koji pri pružanju medicinske pomo�i ili nege ili pri vršenju druge zdravstvene

- 88 -

delatnosti o�igledno nesavesno postupa i time prouzrokuje pogoršanje zdravstvenog stanja nekog lica.

(3) Ako je delo iz st. 1. i 2. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

Protivpravno vršenje medicinskih eksperimenata i ispitivanje leka

�lan 252.

(1) Ko protivno propisima na ljudima vrši medicinske ili druge sli�ne eksperimente,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do pet godina.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i ko vrši kloniranje ljudi ili vrši eksperimente u tom cilju.

(3) Ko protivno propisima vrši klini�ko ispitivanje leka, kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

Neukazivanje lekarske pomo�i

�lan 253.

(1) Lekar koji protivno svojoj dužnosti odbije da ukaže lekarsku pomo� licu kojem je takva pomo� potrebna, a koje se nalazi u neposrednoj opasnosti za život ili opasnosti nastupanja teške telesne povrede ili teškog narušavanja zdravlja,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine.

(2) Ako usled dela iz stava 1. ovog �lana lice kojem nije ukazana lekarska pomo� bude teško telesno povre�eno ili mu zdravlje bude teško narušeno,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri meseca do �etiri godine.

(3) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana nastupila smrt lica kome nije ukazana lekarska pomo�,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

Nadrilekarstvo i nadriapotekarstvo

�lan 254.

(1) Ko se bez odgovaraju�e stru�ne spreme bavi le�enjem ili pružanjem drugih medicinskih usluga,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i ko se bez odgovaraju�e stru�ne spreme bavi spravljanjem ili izdavanjem lekova.

- 89 -

Nesavesno postupanje pri spravljanju i izdavanju lekova

�lan 255.

(1) Lice ovlaš�eno za izdavanje lekova za upotrebu u medicini koje izda drugi lek umesto propisanog ili zahtevanog leka, ako zamena nije dozvoljena ili koje ne napravi lek u propisanoj razmeri ili koli�ini ili koje o�igledno nesavesno postupa pri izdavanju lekova i time prouzrokuje pogoršanje zdravstvenog stanja nekog lica,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

Proizvodnja i stavljanje u promet škodljivih proizvoda

�lan 256.

(1) Ko proizvodi radi prodaje, prodaje ili stavlja u promet škodljive životne namirnice, jelo ili pi�e ili druge škodljive proizvode,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

(2) Ko životne namirnice, jelo ili pi�e stavlja u promet bez izvršenog pregleda od strane ovlaš�enog lica kad je taj pregled propisima predvi�en, ili ih stavlja u promet pošto im je istekao rok upotrebe,

kazni�e se zatvorom do dve godine.

(3) Ako je delo iz st. 1. i 2. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(4) Proizvodi iz st. 1. i 2. ovog �lana oduze�e se.

Nesavesno vršenje pregleda životnih namirnica

�lan 257.

(1) Ovlaš�eno lice koje nesavesno izvrši pregled stoke za klanje, mesa namenjenog za ishranu i drugih životnih namirnica ili protivno propisima ne izvrši pregled i time omogu�i da se stavi u promet meso ili druga životna namirnica škodljiva za zdravlje ljudi,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

Zaga�ivanje vode za pi�e i životnih namirnica

�lan 258.

(1) Ko kakvom škodljivom materijom zagadi vodu koja ljudima služi za pi�e ili životne namirnice,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno iz nehata,

- 90 -

u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

Teška dela protiv zdravlja ljudi

�lan 259.

(1) Ako usled dela iz �l. 249, 251. st. 1. i 2, 252, 254, 255. stav 1, 256. st. 1. i 2, 257. stav 1. i 258. stav 1. ovog zakonika, neko lice bude teško telesno povre�eno ili mu zdravlje bude teško narušeno,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(2) Ako je usled dela iz �l. 249, 251. st. 1. i 2, 252, 254, 255. stav 1, 256. st. 1. i 2, 257. stav 1. i 258. stav 1. ovog zakonika nastupila smrt jednog ili više lica,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do dvanaest godina.

(3) Ako usled dela iz �l. 251. stav 3, 255. stav 2, 256. stav 3, 257. stav 2. i 258. stav 2. ovog zakonika neko lice bude teško telesno povre�eno ili mu zdravlje bude teško narušeno,

u�inilac �e se kazniti zatvorom do tri godine.

(4) Ako je usled dela iz �l. 251. stav 3, 255. stav 2, 256. stav 3, 257. stav 2. i 258. stav 2. ovog zakonika nastupila smrt,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

GLAVA DVADESET �ETVRTA

KRIVI�NA DELA PROTIV ŽIVOTNE SREDINE

Zaga�enje životne sredine

�lan 260.

(1) Ko krše�i propise o zaštiti, o�uvanju i unapre�enju životne sredine zagadi vazduh, vodu ili zemljište u ve�oj meri ili na širem prostoru,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(3) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana došlo do uništenja ili ošte�enja životinjskog ili biljnog sveta velikih razmera ili do zaga�enja životne sredine u toj meri da su za njegovo otklanjanje potrebni duže vreme ili veliki troškovi,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(4) Ako je usled dela iz stava 2. ovog �lana došlo do uništenja ili ošte�enja životinjskog ili biljnog sveta velikih razmera ili do zaga�enja životne sredine u toj meri da su za njegovo otklanjanje potrebni duže vreme ili veliki troškovi,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od šest meseci do pet godina.

- 91 -

(5) Ako izrekne uslovnu osudu za dela iz st. 1. i 4. ovog �lana, sud može odrediti obavezu u�iniocu da u odre�enom roku preduzme odre�ene propisane mere zaštite, o�uvanja i unapre�enja životne sredine.

Nepreduzimanje mera zaštite životne sredine

�lan 261.

(1) Službeno ili odgovorno lice koje ne preduzme propisane mere zaštite životne sredine, ili ne postupi po odluci nadležnog organa o preduzimanju mera zaštite životne sredine,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom ili zatvorom do šest meseci.

(3) Ako je usled dela iz st. 1. i 2. ovog �lana došlo do zaga�enja životne sredine, u�inilac �e se kazniti za krivi�no delo iz �lana 260. ovog zakonika.

(4) Ako izrekne uslovnu osudu za dela iz st. 1. i 2. ovog �lana, sud može naložiti obavezu u�iniocu da u odre�enom roku preduzme odre�ene propisane mere zaštite, o�uvanja i unapre�enja životne sredine.

Protivpravna izgradnja i stavljanje u pogon objekata i postrojenja koja zaga�uju životnu sredinu

�lan 262.

(1) Službeno ili odgovorno lice koje protivno propisima o zaštiti, o�uvanju i unapre�enju životne sredine dozvoli izgradnju, stavljanje u pogon ili upotrebu objekata ili postrojenja ili primenu tehnologije kojima se u ve�oj meri ili na širem prostoru zaga�uje životna sredina,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(2) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana došlo do uništenja životinjskog ili biljnog sveta velikih razmera ili do zaga�enja životne sredine u toj meri da su za njegovo otklanjanje potrebni duže vreme ili veliki troškovi,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(3) Ako izrekne uslovnu osudu za dela iz st. 1. i 2. ovog �lana, sud može odrediti obavezu u�iniocu da u odre�enom roku preduzme odre�ene propisane mere zaštite, o�uvanja i unapre�enja životne sredine.

Ošte�enje objekata i ure�aja za zaštitu životne sredine

�lan 263.

(1) Ko ošteti, uništi, ukloni ili na drugi na�in u�ini neupotrebljivim objekte ili ure�aje za zaštitu životne sredine,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

- 92 -

(3) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana došlo do zaga�enja vazduha, vode ili zemljišta u ve�oj meri ili na širem prostoru,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od šest meseci do pet godina.

(4) Ako je usled dela iz stava 2. ovog �lana došlo do zaga�enja vazduha, vode ili zemljišta u ve�oj meri ili na širem prostoru,

u�inilac �e se kazniti zatvorom do tri godine.

(5) Ako je usled dela iz st. 1. i 3. ovog �lana došlo do uništenja ili ošte�enja životinjskog ili biljnog sveta velikih razmera ili do zaga�enja životne sredine u toj meri da su za njegovo otklanjanje potrebni duže vreme ili veliki troškovi,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(6) Ako je usled dela iz st. 2. i 4. ovog �lana došlo do uništenja ili ošte�enja životinjskog ili biljnog sveta velikih razmera ili do zaga�enja životne sredine u toj meri da su za njegovo otklanjanje potrebni duže vreme ili veliki troškovi,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od šest meseci do pet godina.

(7) Ako izrekne uslovnu osudu za dela iz st. 1. do 6. ovog �lana, sud može odrediti obavezu u�iniocu da u odre�enom roku preduzme odre�ene propisane mere zaštite, o�uvanja i unapre�enja životne sredine.

Ošte�enje životne sredine

�lan 264.

(1) Ko krše�i propise, iskoriš�avanjem prirodnih bogatstava, izgradnjom objekata, izvo�enjem kakvih radova ili na drugi na�in izazove ošte�enje životne sredine u ve�oj meri ili na širem prostoru,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(3) Ako izrekne uslovnu osudu za dela iz st. 1. i 2. ovog �lana, sud može odrediti obavezu u�iniocu da u odre�enom roku preduzme odre�ene mere u cilju otklanjanja štetnih posledica po životnu sredinu.

Uništenje, ošte�enje i iznošenje u inostranstvo zašti�enog prirodnog dobra

�lan 265.

(1) Ko uništi ili ošteti posebno zašti�eno prirodno dobro, kazni�e se zatvorom od tri meseca do pet godina.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom ili zatvorom do šest meseci.

(3) Ko protivno propisima izveze ili iznese u inostranstvo prirodnu retkost ili posebno zašti�enu biljku ili životinju,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

(4) Za pokušaj dela iz stava 3. ovog �lana �e se kazniti.

- 93 -

Unošenje opasnih materija u Srbiju i nedozvoljeno prera�ivanje, odlaganje i skladištenje opasnih materija

�lan 266.

(1) Ko protivno propisima unese u Srbiju radioaktivne ili druge opasne materije ili opasne otpatke, ili ko prevozi, prera�uje, odlaže, sakuplja ili skladišti takve materije ili otpatke,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(2) Ko zloupotrebom svog službenog položaja ili ovlaš�enja dozvoli ili omogu�i da se u Srbiju unesu materije ili otpatci iz stava 1. ovog �lana, ili omogu�i da se takve materije ili otpatci prevoze, prera�uju, odlažu, sakupljaju ili skladište,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(3) Ako je usled dela iz st. 1. i 2. ovog �lana došlo do uništenja životinjskog ili biljnog sveta velikih razmera ili do zaga�enja životne sredine u toj meri da su za njegovo otklanjanje potrebni duže vreme ili veliki troškovi,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(4) Za pokušaj dela iz stava 1. ovog �lana kazni�e se.

(5) Ako izrekne uslovnu osudu za dela iz st. 1. do 4. ovog �lana, sud može odrediti obavezu u�iniocu da u odre�enom roku preduzme odre�ene propisane mere zaštite od jonizuju�ih zra�enja ili druge propisane mere zaštite.

(6) Ko organizuje vršenje dela iz stava 1. ovog �lana, kazni�e se zatvorom od jedne do osam godina.

(7) Za pokušaj dela iz stava 1. ovog �lana kazni�e se.

Nedozvoljena izgradnja nukelarnih postrojenja

�lan 267.

Ko protivno propisima odobri ili pristupi izgradnji nuklearne elektrane, postojenja za proizvodnju nuklearnog goriva ili postrojenja za preradu isluženog nuklearnog otpada,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

Povreda prava na informisanje o stanju životne sredine

�lan 268.

Ko protivno propisima uskrati podatke ili da neistinite podatke o stanju životne sredine i pojavama koji su neophodni za procenu opasnosti po životnu sredinu i preduzimanje mera zaštite života i zdravlja ljudi,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

Ubijanje i mu�enje životinja

�lan 269.

(1) Ko krše�i propise ubije, povredi ili mu�i životinju,

- 94 -

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do šest meseci.

(2) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana došlo do ubijanja, mu�enja ili povre�ivanja ve�eg broja životinja, ili je delo u�injeno u odnosu na životinju koja pripada posebno zašti�enim životinjskim vrstama,

u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom ili zatvorom do tri godine.

Prenošenje zaraznih bolesti kod životinja i biljaka

�lan 270.

(1) Ko za vreme epidemije neke bolesti životinja koja može ugroziti sto�arstvo ne postupa po propisima, odlukama ili naredbama kojima se odre�uju mere za suzbijanje ili spre�avanje bolesti,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i ko za vreme postojanja opasnosti od bolesti i šteto�ina koje mogu ugroziti biljni svet ne postupa po propisima, odlukama ili naredbama kojima se odre�uju mere za suzbijanje ili spre�avanje bolesti odnosno šteto�ina.

(3) Ako je usled dela iz st. 1. i 2. ovog �lana nastupilo uginu�e životinja, uništenje biljaka ili druga znatna šteta,

u�inilac �e se kazniti zatvorom do tri godine.

(4) Ako je delo iz st. 1. do 3. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

Nesavesno pružanje veterinarske pomo�i

�lan 271.

(1) Veterinar ili ovlaš�eni veterinarski radnik koji pri pružanju veterinarske pomo�i prepiše ili primeni o�igledno nepodobno sredstvo ili o�igledno nepodoban na�in le�enja ili uopšte nesavesno postupa pri le�enju životinja i time prouzrokuje uginu�e životinja ili drugu znatnu štetu,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom ili zatvorom do šest meseci.

Proizvodnja štetnih sredstava za le�enje životinja

�lan 272.

(1) Ko proizvodi radi prodaje ili stavlja u promet sredstva za le�enje ili za spre�avanje zaraze kod životinja koja su opasna za njihov život ili zdravlje,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ako je delom iz stava 1. ovog �lana prouzrokovano uginu�e životinja ili druga znatna šteta,

u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine.

(3) Ako je delo iz st. 1. i 2. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom ili zatvorom do šest meseci.

- 95 -

Zaga�ivanje hrane i vode za ishranu odnosno napajanje životinja

�lan 273.

(1) Ko kakvom škodljivom materijom zagadi hranu ili vodu koje služe za ishranu ili napajanje životinja i time dovede u opasnost njihov život ili zdravlje,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i ko kakvom škodljivom materijom zagadi vodu u ribnjaku, jezeru, reci ili kanalu ili poribljavanjem iz zaraženih voda prouzrokuje opasnost za opstanak riba ili drugih vodenih životinja.

(3) Ako je delom iz st. 1. i 2. ovog �lana prouzrokovano uginu�e životinja ili druga znatna šteta,

u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine.

(4) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom ili zatvorom do šest meseci.

Pustošenje šuma

�lan 274.

(1) Ko protivno propisima ili naredbama nadležnih organa vrši se�u ili kr�enje šume, ili ko ošte�uje stabla ili na drugi na�in pustoši šume ili obori jedno ili više stabala u parku, drvoredu ili na drugom mestu gde se�a nije dozvoljena,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ko delo iz stava 1. ovog �lana izvrši u zašti�enoj šumi, nacionalnom parku ili u drugoj šumi sa posebnom namenom,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

Šumska kra�a

�lan 275.

(1) Ko radi kra�e obori u šumi, parku ili drvoredu jedno ili više stabala, a koli�ina oborenog drveta je ve�a od jednog kubnog metra,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno u nameri da se oboreno drvo proda, ili ako je koli�ina oborenog drveta ve�a od pet kubnih metara ili ako je delo izvršeno u zašti�enoj šumi, nacionalnom parku ili drugoj šumi sa posebnom namenom,

u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom ili zatvorom do tri godine.

(3) Za pokušaj dela iz st. 1. i 2. ovog �lana kazni�e se.

Nezakonit lov

�lan 276.

(1) Ko lovi divlja� za vreme lovostaja ili na podru�ju gde je lov zabranjen,

- 96 -

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do šest meseci.

(2) Ko neovlaš�eno lovi na tu�em lovištu i ubije ili rani divlja� ili je uhvati živu,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(3) Ako je delo iz stava 2. ovog �lana u�injeno u odnosu na visoku divlja�,

u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine.

(4) Ko lovi divlja� �iji je lov zabranjen ili ko lovi bez posebne dozvole odre�enu vrstu divlja�i za �iji je lov potrebna takva dozvola ili ko lovi na na�in ili sredstvima kojima se divlja� masovno uništava,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(5) Ulovljena divlja� i sredstva za lov oduze�e se.

Nezakonit ribolov

�lan 277.

(1) Ko lovi ribu ili druge vodene životinje za vreme lovostaja ili u vodama u kojima je lov zabranjen,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do šest meseci.

(2) Ko lovi ribu ili druge vodene životinje eksplozivom, elektri�nom strujom, otrovom, sredstvima za omamljivanje ili na na�in štetan za razmnožavanje tih životinja ili kojim se te životinje masovno uništavaju,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(3) Kaznom iz stava 2. ovog �lana kazni�e se i ko lovi ribu ili druge vodene životinje ve�e biološke vrednosti ili u ve�oj koli�ini ili pri lovu uništi ve�u koli�inu riba ili drugih vodenih životinja.

(4) Ulov i sredstva za ribolov oduze�e se.

GLAVA DVADESET PETA

KRIVI�NA DELA PROTIV OPŠTE SIGURNOSTI LJUDI I IMOVINE

Izazivanje opšte opasnosti

�lan 278.

(1) Ko požarom, poplavom, eksplozijom, otrovom ili otrovnim gasom, radioaktivnim ili drugim jonizuju�im zra�enjem, elektri�nom energijom, motornom silom ili kakvom drugom opšteopasnom radnjom ili opšteopasnim sredstvom izazove opasnost za život ili telo ljudi ili za imovinu ve�eg obima,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

- 97 -

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se službeno ili odgovorno lice koje ne postavi propisane ure�aje za zaštitu od požara, poplave, eksplozije, otrova ili otrovnog gasa, radio-aktivnih ili drugih jonizuju�ih zra�enja, elektri�ne energije ili drugih opasnih sredstava ili ove ure�aje ne održava u ispravnom stanju ili ih u slu�aju potrebe ne stavi u dejstvo ili uopšte ne postupa po propisima ili tehni�kim pravilima o merama zaštite i time izazove opasnost za život ili telo ljudi ili za imovinu ve�eg obima.

(3) Ako su dela iz st. 1. i 2. ovog �lana u�injena na mestu gde je okupljen ve�i broj ljudi,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do šest godina.

(4) Ako je delo iz st. 1. i 3. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti zatvorom do tri godine.

Uništenje i ošte�enje javnih ure�aja

�lan 279.

(1) Ko uništi, ošteti, izmeni, u�ini neupotrebljivim ili ukloni javni ure�aj za vodu, toplotu, gas, elektri�nu ili drugu energiju ili ure�aje sistema veza i na taj na�in prouzrokuje poreme�aj u životu gra�ana ili u funkcionisanju privrede,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do pet godina.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

Izazivanje opasnosti neobezbe�enjem mera zaštite na radu

�lan 280.

(1) Ko u rudnicima, fabrikama, radionicama, na gradilištima ili na drugom mestu rada ošteti ili ukloni zaštitne ure�aje i time izazove opasnost za život ili telo ljudi ili za imovinu ve�eg obima,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i odgovorno lice u rudniku, fabrici, radionici, na gradilištu ili na drugom mestu rada koje ne postavi zaštitne ure�aje ili ih ne održava u ispravnom stanju ili ih u slu�aju potrebe ne stavi u dejstvo ili uopšte ne postupa po propisima ili tehni�kim pravilima o merama zaštite na radu i time izazove opasnost za život ili telo ljudi ili za imovinu ve�eg obima.

(3) Ako je delo iz st. 1. i 2. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti zatvorom do tri godine.

(4) Ako izrekne uslovnu osudu za delo iz stava 2. ovog �lana, sud može odrediti obavezu u�iniocu da u odre�enom roku obezbedi postavljanje, održavanje ili koriš�enje zaštitnih ure�aja.

- 98 -

Nepropisno i nepravilno izvo�enje gra�evinskih radova

�lan 281.

(1) Lice odgovorno za projektovanje, rukovo�enje ili izvo�enje gradnje ili gra�evinskih radova, koje pri izvo�enju tih radova ne postupi po propisima ili opštepriznatim tehni�kim pravilima i time izazove opasnost za život ili telo ljudi ili za imovinu ve�eg obima,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do pet godina.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom ili zatvorom do tri godine.

Ošte�enje brana, nasipa i vodoprivrednih objekata

�lan 282.

(1) Ko ošteti, uništi ili u�ini neupotrebljivim branu, nasip ili drugi vodoprivredni objekat ili ure�aj za zaštitu od prirodnih nepogoda,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno prema objektu ili ure�aju ve�eg zna�aja,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od šest meseci do pet godina.

(3) Ako je delo iz stava 2. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom ili zatvorom do tri godine.

Uništenje, ošte�enje i uklanjanje znakova kojima se upozorava na opasnost

�lan 283.

Ko uništi, ošteti ili ukloni znak kojim se upozorava na kakvu opasnost, kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

Zloupotreba telekomunikacionih znakova

�lan 284.

(1) Ko zloupotrebi ili bez potrebe otpravi me�unarodno ugovoreni znak za pozivanje u pomo� ili znak da preti opasnost ili ko telekomunikacionim znakom obmane da postoji sigurnost ili ko zloupotrebi me�unarodno ugovoreni komunikacioni znak,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(2) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana nastupila opasnost za život ljudi ili za imovinu ve�eg obima,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od šest meseci do pet godina.

- 99 -

Neotklanjanje opasnosti

�lan 285.

(1) Ko ne prijavi nadležnom organu, odnosno drugom nadležnom subjektu da postoji požar, poplava, eksplozija, saobra�ajna nezgoda ili neka druga opasnost za život ili telo ljudi ili za imovinu ve�eg obima ili ne preduzme mere da se ta opasnost otkloni, iako je to mogao da u�ini bez opasnosti za sebe ili drugog,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ko spre�i drugog u preduzimanju mera za otklanjanje požara, poplave, eksplozije, saobra�ajne nezgode ili druge opasnosti za život ili telo ljudi ili za imovinu ve�eg obima,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

Nedozvoljeno postupanje sa eksplozivnim i zapaljivim materijalom

�lan 286.

(1) Ko protivno propisima skladišti, drži, prevozi ili preda na prevoz javnim saobra�ajnim sredstvom ekplozivni ili lako zapaljivi materijal ili takav materijal sam prenosi koriste�i se javnim saobra�ajnim sredstvom,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i ko nedozvoljeno u prostoriju ili drugi objekat gde se okuplja ve�i broj ljudi unese eksplozivni ili lako zapaljivi materijal ili ko takav materijal donese na mesto gde je okupljen ve�i broj ljudi ili gde takvo okupljanje predstoji.

(3) Ko u jamu sa metanom ili drugim zapaljivim gasom ili opasnom ugljenom prašinom ili u objekat na naftnom ili gasnom polju unese ili pokuša da unese lako zapaljivu materiju ili druge stvari �ije je unošenje u takvu jamu, odnosno objekat zabranjeno,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

(4) Kaznom iz stava 3. ovog �lana kazni�e se i ko se pri ulasku u magacin, skladište ili spremište eksplozivnih sredstava ne pridržava propisanih mera zaštite.

(5) Ako je delo iz st. 3. i 4. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

Neovlaš�eno pribavljanje i ugrožavanje bezbednosti nuklearnim materijama

�lan 287.

(1) Ko silom ili pretnjom, izvršenjem krivi�nog dela ili na drugi protivpravan na�in pribavi, poseduje, koristi, prevozi, daje drugom nuklearne materije ili omogu�ava drugom da do njih do�e,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

- 100 -

(2) Ko preti da �e upotrebiti nuklearnu materiju u nameri da se neko prinudi da nešto u�ini ili ne u�ini i time ugrozi bezbednost ljudi,

kazni�e se zatvorom od jedne do deset godina.

(3) Ako je usled dela iz st. 1. i 2. ovog �lana nastupila teška telesna povreda ili imovinska šteta velikih razmera,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do dvanaest godina.

(4) Ako je usled dela iz st. 1. i 2. ovog �lana nastupila smrt jednog ili više lica,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri do petnaest godina.

Teška dela protiv opšte sigurnosti

�lan 288.

(1) Ako je usled dela iz �l. 278. st. 1. do 3, 279. stav 1, 280. st. 1. i 2, 281. stav 1. i 284. ovog zakonika, nastupila teška telesna povreda nekog lica ili imovinska šteta velikih razmera,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(2) Ako je usled dela iz �l. 278. st. 1. do 3, 279. st. 1. i 2, 280. st. 1. i 2, 281. stav 1. i 284. ovog zakonika nastupila smrt jednog ili više lica,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do dvanaest godina.

(3) Ako je usled dela iz �l. 278. stav 4, 279. stav 2, 280. stav 3. i 281. stav 2. ovog zakonika nastupila teška telesna povreda nekog lica ili imovinska šteta velikih razmera,

u�inilac �e se kazniti zatvorom do �etiri godine.

(4) Ako je usled dela iz �l. 278. stav 4, 279. stav 2, 280. stav 3. i 281. stav 2. ovog zakonika nastupila smrt jednog ili više lica,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

GLAVA DVADESET ŠESTA

KRIVI�NA DELA PROTIV BEZBEDNOSTI JAVNOG SAOBRA�AJA

Ugrožavanje javnog saobra�aja

�lan 289.

(1) U�esnik u saobra�aju na putevima koji se ne pridržava saobra�ajnih propisa i time tako ugrozi javni saobra�aj da dovede u opasnost život ili telo ljudi ili imovinu ve�eg obima, pa usled toga kod drugog nastupi laka telesna povreda ili prouzrokuje imovinsku štetu koja prelazi iznos od dvesta hiljada dinara,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(2) Ko se ne pridržava saobra�ajnih propisa i time ugrozi železni�ki, brodski, tramvajski, trolejbuski, autobuski saobra�aj ili saobra�aj ži�arom tako da dovede u opasnost život ili telo ljudi ili imovinu ve�eg obima,

- 101 -

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(3) Ako je delo iz st. 1. i 2. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

Ugrožavanje saobra�aja opasnom radnjom i opasnim sredstvom

�lan 290.

(1) Ko uništenjem, uklanjanjem ili težim ošte�enjem saobra�ajnih ure�aja, sredstava, znakova ili ure�aja za signalizaciju ili zaštitnih i odbojnih ograda koji služe bezbednosti javnog saobra�aja na putevima, davanjem pogrešnih znakova ili signala, postavljanjem prepreka na saobra�ajnicama ili drugi sli�an na�in tako ugrozi javni saobra�aj da time dovede u opasnost život ili telo ljudi ili imovinu ve�eg obima,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

Ugrožavanje bezbednosti vazdušnog saobra�aja

�lan 291.

(1) Ko nepropisnim ili nepravilnim upravljanjem letom vazduhoplova, propuštanjem dužnosti ili nadzora u vezi sa bezbednoš�u vazdušnog saobra�aja, davanjem neta�nih obaveštenja od zna�aja za bezbedan let vazduhoplova ili na drugi na�in dovede u opasnost bezbednost vazdušnog saobra�aja,

kazni�e se zatvorom od jedne do šest godina.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno iz nehata ili nehatnim uništenjem ili ošte�enjem ure�aja za navigaciju ili nehatnim nanošenjem druge štete na vazduhoplovu,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri meseca do tri godine.

Ugrožavanje bezbednosti vazdušnog saobra�aja nasiljem

�lan 292.

(1) Ko nasiljem prema licu u vazduhoplovu, postavljanjem ili unošenjem u vazduhoplov eksplozivne ili druge opasne naprave ili supstance ili uništenjem ili ošte�enjem ure�aja za navigaciju ili prouzrokovanjem druge štete vazduhoplovu dovede u opasnost bezbednost vazdušnog saobra�aja,

kazni�e se zatvorom od dve do deset godina.

(2) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana nastupila teška telesna povreda nekog lica ili prouzrokovana šteta velikih razmera,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do dvanaest godina.

(3) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana nastupila smrt jednog ili više lica,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od pet do petnaest godina.

- 102 -

Otmica vazduhoplova, broda i drugog prevoznog sredstva

�lan 293.

(1) Ko silom ili pretnjom da �e upotrebiti silu preuzme kontrolu nad vazduhoplovom koji se nalazi u letu ili nad brodom u toku plovidbe ili nad drugim javnim prevoznim sredstvom u toku vožnje,

kazni�e se zatvorom od dve do deset godina.

(2) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana nastupila teška telesna povreda nekog lica ili prouzrokovana šteta velikih razmera,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do dvanaest godina.

(3) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana nastupila smrt jednog ili više lica,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od pet do petnaest godina.

Piratstvo

�lan 294.

(1) �lan posade ili putnik broda koji na otvorenom moru ili na mestu koje ne potpada pod vlast nijedne države u�ini nasilje ili razbojništvo prema licima na drugom brodu, zadrži, oduzme, ošteti ili uništi drugi brod ili dobra koja se nalaze na njemu ili prouzrokuje štetu velikih razmera,

kazni�e se zatvorom od dve do dvanaest godina.

(2) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana nastupila smrt jednog ili više lica,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od pet do petnaest godina.

Nesavesno vršenje nadzora nad javnim saobra�ajem

�lan 295.

(1) Službeno ili odgovorno lice kojem je poveren nadzor nad stanjem i održavanjem saobra�ajnica i objekata na njima, prevoznim sredstvima ili javnim saobra�ajem ili nad ispunjavanjem propisanih uslova rada voza�a, ili kojem je povereno rukovo�enje vožnjom, koje nesavesnim vršenjem svoje dužnosti izazove opasnost za život ili telo ljudi ili za imovinu ve�eg obima,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i odgovorno lice koje izda nalog za vožnju ili dopusti vožnju, iako zna da voza� zbog umora, uticaja alkohola ili drugih razloga nije u stanju da bezbedno upravlja vozilom ili da vozilo nije ispravno i time izazove opasnost za život ili telo ljudi ili za imovinu ve�eg obima.

(3) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti zatvorom do tri godine.

- 103 -

Nepružanje pomo�i licu povre�enom u saobra�ajnoj nezgodi

�lan 296.

(1) Voza� motornog vozila ili drugog prevoznog sredstva koji ostavi bez pomo�i lice koje je tim prevoznim sredstvom povre�eno ili �iju je povredu tim sredstvom prouzrokovao,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ako je usled nepružanja pomo�i nastupila teška telesna povreda povre�enog lica,

u�inilac �e se kazniti zatvorom do tri godine.

(3) Ako je usled nepružanja pomo�i nastupila smrt povre�enog lica, u�inilac �e se kazniti zatvorom od šest meseci do pet godina.

Teška dela protiv bezbednosti javnog saobra�aja

�lan 297.

(1) Ako je usled dela iz �l. 289. st. 1. i 2, 290. st. 1. i 2, 291. stav 1. i 295. st. 1. i 2. ovog zakonika nastupila teška telesna povreda nekog lica ili imovinska šteta velikih razmera,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(2) Ako je usled dela iz �l. 289. st. 1. i 2, 290. st. 1. i 2, 291. stav 1. i 295. st. 1. i 2. ovog zakonika nastupila smrt jednog ili više lica,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do dvanaest godina.

(3) Ako je usled dela iz �l. 289. stav 3, 290. stav 3, 291. stav 2. i 295. stav 3. ovog zakonika nastupila teška telesna povreda nekog lica ili imovinska šteta velikih razmera,

u�inilac �e se kazniti zatvorom do �etiri godine.

(4) Ako je usled dela iz �l. 289. stav 3, 290. stav 2, 291. stav 2. i 295. stav 3. ovog zakonika nastupila smrt jednog ili više lica,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(5) U slu�ajevima iz st. 1. do 4. ovog �lana izricanje mere bezbednosti zabrane upravljanja motornim vozilom obavezno je.

- 104 -

GLAVA DVADESET SEDMA

KRIVI�NA DELA PROTIV BEZBEDNOSTI RA�UNARSKIH PODATAKA

Ošte�enje ra�unarskih podataka i programa

�lan 298.

(1) Ko neovlaš�eno izbriše, izmeni, ošteti, prikrije ili na drugi na�in u�ini neupotrebljivim ra�unarski podatak ili program,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ako je delom iz stava 1. ovog �lana prouzrokovana šteta u iznosu koji prelazi �etristopedeset hiljada dinara,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri meseca do tri godine.

(3) Ako je delom iz stava 1. ovog �lana prouzrokovana šteta u iznosu koji prelazi milion i petsto hiljada dinara,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri meseca do pet godina.

(4) Ure�aji i sredstva kojima je u�injeno krivi�no delo iz st. 1. i 2. ovog �lana, ako su u svojini u�inioca, oduze�e se.

Ra�unarska sabotaža

�lan 299.

Ko unese, uništi, izbriše, izmeni, ošteti, prikrije ili na drugi na�in u�ini neupotrebljivim ra�unarski podatak ili program ili uništi ili ošteti ra�unar ili drugi ure�aj za elektronsku obradu i prenos podataka sa namerom da onemogu�i ili znatno omete postupak elektronske obrade i prenosa podataka koji su od zna�aja za državne organe, javne službe, ustanove, preduze�a ili druge subjekte,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

Pravljenje i unošenje ra�unarskih virusa

�lan 300.

(1) Ko napravi ra�unarski virus u nameri njegovog unošenja u tu� ra�unar ili ra�unarsku mrežu,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do šest meseci.

(2) Ko unese ra�unarski virus u tu� ra�unar ili ra�unarsku mrežu i time prouzrokuje štetu,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine.

(3) Ure�aj i sredstva kojima je u�injeno krivi�no delo iz st. 1. i 2. ovog �lana oduze�e se.

- 105 -

Ra�unarska prevara

�lan 301.

(1) Ko unese neta�an podatak, propusti unošenje ta�nog podatka ili na drugi na�in prikrije ili lažno prikaže podatak i time uti�e na rezultat elektronske obrade i prenosa podataka u nameri da sebi ili drugom pribavi protivpravnu imovinsku korist i time drugom prouzrokuje imovinsku štetu,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do tri godine.

(2) Ako je delom iz stava 1. ovog �lana pribavljena imovinska korist koja prelazi iznos od �etristopedeset hiljada dinara,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(3) Ako je delom iz stava 1. ovog �lana pribavljena imovinska korist koja prelazi iznos od milion i petsto hiljada dinara,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do deset godina.

(4) Ko delo iz stava 1. ovog �lana u�ini samo u nameri da drugog ošteti,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do šest meseci.

Neovlaš�eni pristup zašti�enom ra�unaru, ra�unarskoj mreži i elektronskoj obradi podataka

�lan 302.

(1) Ko se, krše�i mere zaštite, neovlaš�eno uklju�i u ra�unar ili ra�unarsku mrežu, ili neovlaš�eno pristupi elektronskoj obradi podataka,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do šest meseci.

(2) Ko upotrebi podatak dobijen na na�in predvi�en u stavu 1. ovog �lana,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine.

(3) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana došlo do zastoja ili ozbiljnog poreme�aja funkcionisanja elektronske obrade i prenosa podataka ili mreže ili su nastupile druge teške posledice,

u�inilac �e se kazniti zatvorom do tri godine.

Spre�avanje i organi�avanje pristupa javnoj ra�unarskoj mreži

�lan 303.

(1) Ko neovlaš�eno spre�ava ili ometa pristup javnoj ra�unarskoj mreži,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ako delo iz stava 1. ovog �lana u�ini službeno lice u vršenju službe,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

- 106 -

Neovlaš�eno koriš�enje ra�unara ili ra�unarske mreže

�lan 304.

(1) Ko neovlaš�eno koristi ra�unarske usluge ili ra�unarsku mrežu u nameri da sebi ili drugom pribavi protivpravnu imovinsku korist,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do tri meseca.

(2) Gonjenje za delo iz stava 1. ovog �lana preduzima se po privatnoj tužbi.

GLAVA DVADESET OSMA

KRIVI�NA DELA PROTIV USTAVNOG URE�ENJA I BEZBEDNOSTI REPUBLIKE SRBIJE I SCG

Ugrožavanje nezavisnosti

�lan 305.

Ko na protivustavan na�in pokuša da dovede Srbiju ili SCG u položaj pot�injenosti ili zavisnosti prema nekoj drugoj državi,

kazni�e se zatvorom od tri do petnaest godina.

Priznavanje kapitulacije ili okupacije

�lan 306.

Gra�anin Srbije koji potpiše ili prizna kapitulaciju ili prihvati ili prizna okupaciju Srbije, SCG ili pojedinog njenog dela,

kazni�e se zatvorom najmanje deset godina.

Ugrožavanje teritorijalne celine

�lan 307.

(1) Ko silom ili na drugi protivustavan na�in pokuša da otcepi neki deo teritorije Srbije ili SCG ili da deo te teritorije pripoji drugoj državi,

kazni�e se zatvorom od tri do petnaest godina.

(2) Ko silom ili na drugi protivustavan na�in pokuša da izmeni granice izme�u država �lanica SCG,

kazni�e se zatvorom od dve do dvanaest godina.

Napad na ustavno ure�enje

�lan 308.

Ko silom ili pretnjom upotrebe sile pokuša da promeni ustavno ure�enje Srbije ili SCG ili da svrgne najviše državne organe,

kazni�e se zatvorom od tri do petnaest godina.

- 107 -

Pozivanje na nasilnu promenu ustavnog ure�enja

�lan 309.

(1) Ko u nameri ugrožavanja ustavnog ure�enja ili bezbednosti Srbije ili SCG poziva ili podsti�e da se silom promeni njihovo ustavno ure�enje, svrgnu najviši državni organi ili predstavnici tih organa,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do pet godina.

(2) Ko delo iz stava 1. ovog �lana u�ini uz pomo� iz inostranstva, kazni�e se zatvorom od jedne do osam godina.

(3) Ko u nameri rasturanja izra�uje ili umnožava materijal koji je po svom sadržaju takav da poziva ili podsti�e na vršenje dela iz stava 1. ovog �lana ili ko upu�uje ili prebacuje na teritoriju SCG takav materijal ili drži ve�u koli�inu tog materijala u nameri da ga on ili neko drugi rastura,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

Ubistvo najviših predstavnika državne zajednice i država �lanica

�lan 310.

Ko u nameri ugrožavanja ustavnog ure�enja ili bezbednosti Srbije ili SCG liši života predsednika SCG, predsednika države �lanice, predsednika Skupštine SCG, predsednika skupštine države �lanice, predsednika vlade države �lanice, predsednika Suda SCG, predsednika ustavnog suda države �lanice, predsednika vrhovnog suda države �lanice ili najvišeg tužioca države �lanice,

kazni�e se zatvorom najmanje deset godina ili zatvorom od trideset do �etrdeset godina.

Oružana pobuna

�lan 311.

(1) Ko u�estvuje u oružanoj pobuni koja je upravljena na ugrožavanje ustavnog ure�enja, bezbednosti ili teritorijalne celine Srbije ili SCG,

kazni�e se zatvorom od tri do petnaest godina.

(2) Organizator pobune, kazni�e se zatvorom od pet do petnaest godina.

Terorizam

�lan 312.

Ko u nameri ugrožavanja ustavnog ure�enja ili bezbednosti Srbije ili SCG izazove eksploziju ili požar ili preduzme neku drugu opšteopasnu radnju ili izvrši otmicu nekog lica ili drugi akt nasilja ili preti preduzimanjem kakve opšteopasne radnje ili upotrebom nuklearnog, hemijskog, bakteriološkog ili drugog opšteopasnog sredstva i time izazove ose�anje straha ili nesigurnosti kod gra�ana,

kazni�e se zatvorom od tri do petnaest godina.

- 108 -

Diverzija

�lan 313.

Ko u nameri ugrožavanja ustavnog ure�enja ili bezbednosti Srbije ili SCG rušenjem, paljenjem ili na drugi na�in uništi ili ošteti industrijski, poljoprivredni ili drugi privredni objekat, saobra�ajno sredstvo, ure�aj ili postrojenje, ure�aj sistema veze, ure�aj javne upotrebe za vodu, toplotu, gas ili energiju, branu, skladište, zgradu ili kakav drugi objekat koji ima ve�i zna�aj za bezbednost ili snabdevanje gra�ana ili za privredu ili za funkcionisanje javnih službi,

kazni�e se zatvorom od tri do petnaest godina.

Sabotaža

�lan 314.

Ko u nameri ugrožavanja ustavnog ure�enja ili bezbednosti Srbije ili SCG na prikriven, podmukao ili drugi sli�an na�in u vršenju svoje službene dužnosti ili radne obaveze prouzrokuje štetu koja prelazi iznos od milion i petsto hiljada dinara za državni organ ili organizaciju u kojoj radi ili za drugi državni organ ili drugu organizaciju,

kazni�e se zatvorom od tri do petnaest godina.

Špijunaža

�lan 315.

(1) Ko tajne vojne, ekonomske ili službene podatke ili dokumente saopšti, preda ili u�ini dostupnim stranoj državi, stranoj organizaciji ili licu koje im služi,

kazni�e se zatvorom od tri do petnaest godina.

(2) Ko za stranu državu ili organizaciju stvara obaveštajnu službu u Srbiji ili njom rukovodi,

kazni�e se zatvorom od pet do petnaest godina.

(3) Ko stupi u stranu obaveštajnu službu, prikuplja za nju podatke ili na drugi na�in pomaže njen rad,

kazni�e se zatvorom od jedne do deset godina.

(4) Ko pribavlja tajne podatke ili dokumente u nameri da ih saopšti ili preda stranoj državi, stranoj organizaciji ili licu koje im služi,

kazni�e se zatvorom od jedne do osam godina.

(5) Ako su usled dela iz st. 1. i 2. ovog �lana nastupile teške posledice za bezbednost, ekonomsku ili vojnu mo� zemlje,

u�inilac �e se kazniti zatvorom najmanje deset godina.

(6) Tajnim se smatraju oni vojni, ekonomski ili službeni podaci ili dokumenti koji su zakonom, drugim propisom ili odlukom nadležnog organa donesenim na osnovu zakona proglašeni tajnim, a �ije bi odavanje prouzrokovalo ili bi moglo da prouzrokuje štetne posledice za bezbednost, odbranu ili za politi�ke, vojne ili ekonomske interese zemlje.

- 109 -

Odavanje državne tajne

�lan 316.

(1) Ko neovlaš�eno nepozvanom licu saopšti, preda ili u�ini dostupnim podatke ili dokumente koji su mu povereni ili do kojih je na drugi na�in došao, a koji predstavljaju državnu tajnu,

kazni�e se zatvorom od jedne do deset godina.

(2) Ko drugom licu saopšti podatke ili dokumente za koje zna da su državna tajna, a do kojih je protivpravno došao,

kazni�e se zatvorom do pet godina.

(3) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana izvršeno za vreme neposredne ratne opasnosti, ratnog stanja, ili vanrednog stanja ili je dovelo do ugrožavanja bezbednosti, ekonomske ili vojne mo�i Srbije ili SCG,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri do petnaest godina.

(4) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti zatvorom od šest meseci do pet godina.

(5) Državnom tajnom smatraju se podaci ili dokumenti koji su zakonom, drugim propisom ili odlukom nadležnog organa donesenim na osnovu zakona proglašeni državnom tajnom i �ije bi odavanje prouzrokovalo ili bi moglo da prouzrokuje štetne posledice za bezbednost, odbranu ili za politi�ke, vojne ili ekonomske interese Srbije ili SCG.

(6) Državnom tajnom, u smislu stava 5. ovog �lana, ne smatraju se podaci ili dokumenti koji su upravljeni na teške povrede osnovnih prava �oveka, ili na ugrožavanje ustavnog ure�enja i bezbednosti Srbije ili SCG, kao i podaci ili dokumenti koji za cilj imaju prikrivanje u�injenog krivi�nog dela za koje se po zakonu može izre�i zatvor od pet godina ili teža kazna.

Izazivanje nacionalne, rasne i verske mržnje i netrpeljivosti

�lan 317.

(1) Ko izaziva ili raspiruje nacionalnu, rasnu ili versku mržnju, ili netrpeljivost me�u narodima ili etni�kim zajednicama koje žive u Srbiji,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno prinudom, zlostavljanjem, ugrožavanjem sigurnosti, izlaganjem poruzi nacionalnih, etni�kih ili verskih simbola, ošte�enjem tu�ih stvari, skrnavljenjem spomenika, spomen-obeležja ili grobova,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(3) Ko delo iz st. 1. i 2. ovog �lana vrši zloupotrebom položaja ili ovlaš�enja ili ako je usled tih dela došlo do nereda, nasilja ili drugih teških posledica za zajedni�ki život naroda, nacionalnih manjina ili etni�kih grupa koje žive u Srbiji,

kazni�e se za delo iz stava 1. zatvorom od jedne do osam godina, a za delo iz stava 2. zatvorom od dve do deset godina.

- 110 -

Povreda teritorijalnog suvereniteta

�lan 318.

Ko krše�i pravila me�unarodnog prava prodre na teritoriju Srbije ili teritoriju SCG,

kazni�e se zatvorom od jedne do osam godina.

Udruživanje radi protivustavne delatnosti

�lan 319.

(1) Ko stvara grupu ili drugo udruženje lica radi vršenja krivi�nih dela iz �l. 305. do 310. i �l. 312. do 314. ovog zakonika,

kazni�e se kaznom propisanom za delo za �ije vršenje je udruženje organizovano.

(2) Ko postane pripadnik nekog udruženja iz stava 1. ovog �lana, kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(3) U�inilac dela iz stava 1. ovog �lana koji otkrivanjem udruženja ili na drugi na�in spre�i izvršenje krivi�nih dela predvi�enih u stavu 1. ovog �lana,

kazni�e se zatvorom do tri godine, a može se i osloboditi od kazne.

(4) Pripadnik udruženja iz stava 1. ovog �lana koji otkrije udruženje pre nego što je u njegovom sastavu ili za njega u�inio neko krivi�no delo predvi�eno u stavu 1. ovog �lana,

kazni�e se zatvorom do jedne godine, a može se i osloboditi od kazne.

Pripremanje dela protiv ustavnog ure�enja i bezbednosti Srbije ili SCG

�lan 320.

(1) Ko priprema izvršenje krivi�nog dela iz �l. 305. do 314. i �lana 315. st. 1. i 2. ovog zakonika,

kazni�e se zatvorom od jedne do pet godina.

(2) Pripremanje iz stava 1. ovog �lana sastoji se u nabavljanju ili osposobljavanju sredstava za izvršenje krivi�nog dela, u otklanjanju prepreka za izrvršenje krivi�nog dela, u dogovaranju, planiranju ili organizovanju sa drugim izvršenje krivi�nog dela ili u drugim radnjama kojima se stvaraju uslovi za neposredno izvršenje krivi�nog dela.

(3) Ko upu�uje ili prebacuje na teritoriju Srbije ili teritoriju SCG lica ili oružje, eksploziv, otrove, opremu, municiju ili drugi materijal radi izvršenja jednog ili više krivi�nih dela iz ove glave,

kazni�e se zatvorom od dve do deset godina.

- 111 -

Teška dela protiv ustavnog ure�enja i bezbednosti Srbije i SCG

�lan 321.

(1) Za krivi�no delo iz �l. 307. do 309. i �l. 312. do 315. ovog zakonika koje je imalo za posledicu smrt jednog ili više lica ili je izazvalo opasnost za život ljudi ili je pra�eno teškim nasiljima ili velikim razaranjima ili je dovelo do ugrožavanja bezbednosti ekonomske ili vojne snage zemlje,

u�inilac �e se kazniti zatvorom najmanje deset godina.

(2) Ako je pri izvršenju dela iz stava 1. ovog �lana u�inilac sa umišljajem lišio života jedno ili više lica,

kazni�e se zatvorom najmanje deset godina ili zatvorom od trideset do �etrdeset godina.

(3) Kaznom iz stava 2. ovog �lana kazni�e se i ko u�ini krivi�no delo iz �lana 307, �l. 309. do 312, �l. 314. do 319. i �lana 320. stav 2. ovog zakonika za vreme neposredne ratne opasnosti, ratnog stanja, oružanog sukoba ili vanrednog stanja.

GLAVA DVADESET DEVETA

KRIVI�NA DELA PROTIV DRŽAVNIH ORGANA

Spre�avanje službenog lica u vršenju službene radnje

�lan 322.

(1) Ko silom ili pretnjom da �e neposredno upotrebiti silu spre�i službeno lice u vršenju službene radnje koju preduzima u okviru svojih ovlaš�enja ili ga na isti na�in prinudi na vršenje službene radnje,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(2) Ako prilikom izvršenja dela iz stava 1. ovog �lana u�inilac uvredi ili zlostavi službeno lice ili mu nanese laku telesnu povredu ili preti upotrebom oružja,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

(3) Ko delo iz st. 1. i 2. ovog �lana u�ini prema sudiji ili javnom tužiocu pri vršenju njihove sudijske, odnosno tužila�ke dužnosti ili službenom licu u vršenju poslova javne ili državne bezbednosti ili dužnosti �uvanja javnog reda i mira, spre�avanja ili otkrivanja krivi�nog dela, hvatanja u�inioca krivi�nog dela ili �uvanja lica lišenog slobode,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(4) Za pokušaj dela iz st. 1. i 2. ovog �lana kazni�e se.

(5) Ako je u�inilac dela iz st. 1. do 3. ovog �lana bio izazvan nezakonitim ili grubim postupanjem službenog lica, može se osloboditi od kazne.

- 112 -

Napad na službeno lice u vršenju službene dužnosti

�lan 323.

(1) Ko napadne ili preti da �e napasti službeno lice u vršenju službene dužnosti,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(2) Ako je pri izvršenju dela iz stava 1. ovog �lana službenom licu nanesena laka telesna povreda ili je pre�eno upotrebom oružja,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri meseca do tri godine.

(3) Ako je delo iz st. 1. i 2. ovog �lana u�injeno prema sudiji ili javnom tužiocu u vezi sa vršenjem njihove sudijske, odnosno tužila�ke dužnosti ili službenom licu u vršenju poslova javne ili državne bezbednosti,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od šest meseci do pet godina.

(4) Za pokušaj dela iz st. 1. i 2. ovog �lana kazni�e se.

(5) U�inilac dela iz st. 1. do 3. ovog �lana koji je bio izazvan nezakonitim ili grubim postupanjem službenog lica može se osloboditi od kazne.

U�estvovanje u grupi koja spre�i službeno lice u vršenju službene radnje

�lan 324.

(1) Ko u�estvuje u grupi koja zajedni�kim delovanjem spre�i službeno lice u vršenju službene radnje ili ga na isti na�in prinudi na vršenje službene radnje,

kazni�e se za samo u�estvovanje zatvorom do dve godine.

(2) Za pokušaj �e se kazniti.

(3) Kolovo�a grupe koja izvrši delo iz stava 1. ovog �lana, kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

Pozivanje na otpor

�lan 325.

(1) Ko druge poziva na otpor ili na neposlušnost prema zakonitim odlukama ili merama državnih organa ili prema službenom licu u vršenju službene radnje,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(2) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana došlo do nesprovo�enja ili znatnog otežavanja sprovo�enja zakonite odluke ili mere državnih organa,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od šest meseci do pet godina.

- 113 -

Neu�estvovanje u otklanjanju opšte opasnosti

�lan 326.

Ko protivno nare�enju nadležnog organa, odnosno drugog nadležnog subjekta, bez opravdanog razloga, odbije da u�estvuje u otklanjanju opasnosti nastale usled požara, poplave, zemljotresa ili drugog udesa,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do tri meseca.

Skidanje i povreda službenog pe�ata i znaka

�lan 327.

(1) Ko skine ili povredi službeni pe�at ili znak koji je ovlaš�eno službeno lice stavilo radi osiguranja predmeta ili prostora ili ko, bez skidanja ili povrede pe�ata ili znaka, u�e u takvu prostoriju ili otvori predmet na koji je bio stavljen službeni pe�at ili znak,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Za pokušaj �e se kazniti.

Oduzimanje i uništenje službenog pe�ata i službenog spisa

�lan 328.

(1) Ko protivpravno oduzme, sakrije, uništi, ošteti ili na drugi na�in u�ini neupotrebljivim službeni pe�at, knjigu, spis ili ispravu koja pripadaju državnom organu, preduze�u, ustanovi ili drugom subjektu koji vrši javna ovlaš�enja ili se kod njih nalazi,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(2) Za pokušaj �e se kazniti.

Lažno predstavljanje

�lan 329.

(1) Ko se u nameri da sebi ili drugom pribavi kakvu korist ili da drugom nanese kakvu štetu, lažno predstavlja kao službeno ili vojno lice ili neovlaš�eno nosi kakve znake službenog ili vojnog lica,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i ko izvrši kakvu radnju za koju je ovlaš�eno da izvrši samo odre�eno službeno ili vojno lice.

Samovlaš�e

�lan 330.

(1) Ko samovlasno pribavlja neko svoje pravo ili pravo za koje smatra da mu pripada,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do šest meseci.

- 114 -

(2) Ko delo iz stava 1. ovog �lana u�ini za drugog, kazni�e se kaznom propisanom za to delo.

(3) Ako je delo iz st. 1. i 2. u�injeno na štetu gra�ana, gonjenje se preduzima po privatnoj tužbi.

GLAVA TRIDESETA

KRIVI�NA DELA PROTIV PRAVOSU�A

Neprijavljivanje pripremanja krivi�nog dela

�lan 331.

(1) Ko zna da se priprema izvršenje krivi�nog dela za koje se po zakonu može izre�i pet godina zatvora ili teža kazna, pa u vremenu kad je još bilo mogu�e spre�iti njegovo izvršenje to ne prijavi, a delo bude pokušano ili izvršeno,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ako nije prijavljeno pripremanje krivi�nog dela za koje se po zakonu može izre�i zatvor od trideset do �etrdeset godina,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri meseca do tri godine.

(3) Za delo iz stava 1. ovog �lana ne�e se kazniti lice kojem je u�inilac bra�ni drug, lice sa kojim u�inilac živi u trajnoj vanbra�noj zajednici, srodnik po krvi u pravoj liniji, brat ili sestra, usvojilac ili usvojenik, kao i bra�ni drug nekog od navedenih lica, odnosno lice koje sa nekim od njih živi u trajnoj vanbra�noj zajednici.

Neprijavljivanje krivi�nog dela i u�inioca

�lan 332.

(1) Ko zna da je neko lice u�inilo krivi�no delo za koje se po zakonu može izre�i zatvor od trideset do �etrdeset godina ili zna samo da je takvo delo u�injeno pa to ne prijavi pre nego što su delo, odnosno u�inilac otkriveni,

kazni�e se zatvorom do dve godine.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i službeno ili odgovorno lice koje svesno propusti da prijavi krivi�no delo za koje je saznalo u vršenju svoje dužnosti, ako se za to delo po zakonu može izre�i pet godina zatvora ili teža kazna.

(3) Službeno ili odgovorno lice koje svesno propusti da prijavi krivi�no delo svog podre�enog koje je on u�inio pri vršenju svoje službene, vojne ili radne obaveze, ako se za to delo po zakonu može izre�i zatvor od trideset do �etrdeset godina,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(4) Za neprijavljivanje krivi�nog dela ili u�inioca iz st. 1. i 2. ovog �lana ne�e se kazniti lice kojem je u�inilac bra�ni drug ili sa kojim živi u trajnoj vanbra�noj zajednici, srodnik po krvi u pravoj liniji, brat ili sestra, usvojilac ili usvojenik, kao i bra�ni drug nekog od navedenih lica, odnosno lice koje sa nekim od njih živi u trajnoj vanbra�noj zajednici, kao i branilac, lekar ili verski ispovednik u�inioca.

- 115 -

Pomo� u�iniocu posle izvršenog krivi�nog dela

�lan 333.

(1) Ko krije u�inoca krivi�nog dela ili mu prikrivanjem sredstava kojima je delo u�injeno, tragova ili na drugi na�in pomaže da ne bude otkriven ili ko krije osu�eno lice ili preduzima druge radnje kojima se ide za tim da se ne izvrši izre�ena kazna, mera bezbednosti ili da se ne primene vaspitne mere upu�ivanja u vaspitnu ustanovu ili vaspitno-popravni dom,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine.

(2) Ko pruži pomo� u�inocu krivi�nog dela za koje je propisana kazna zatvora preko pet godina,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do pet godina.

(3) Ko pruži pomo� u�iniocu krivi�nog dela za koje je propisan zatvor od trideset do �etrdeset godina,

kazni�e se zatvorom od jedne do osam godina.

(4) Kazna za delo iz stava 1. ovog �lana ne može biti teža ni po vrsti ni po visini od kazne propisane za krivi�no delo koje je izvršilo lice kojem je pružena pomo�.

(5) Za delo iz st. 1. do 3. ovog �lana ne�e se kazniti lice kojem je u�inilac bra�ni drug, lice sa kojim u�inilac živi u trajnoj vanbra�noj zajednici, srodnik po krvi u pravoj liniji, brat ili sestra, usvojilac ili usvojenik, kao i bra�ni drug nekog od navedenih lica, odnosno lice koje sa nekim od njih živi u trajnoj vanbra�noj zajednici.

Lažno prijavljivanje

�lan 334.

(1) Ko prijavi odre�eno lice da je u�inilo krivi�no delo za koje se goni po službenoj dužnosti, a zna da to lice nije u�inilac tog dela,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i ko podmetanjem tragova krivi�nog dela ili na drugi na�in izazove pokretanje krivi�nog postupka zbog krivi�nog dela za koje se goni po službenoj dužnosti protiv lica za koje zna da nije u�inilac tog dela.

(3) Ko sam sebe prijavi da je u�inio krivi�no delo za koje se goni po službenoj dužnosti, iako zna da ga nije u�inio,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(4) Kaznom iz stava 3. ovog �lana kazni�e se i ko prijavi da je u�injeno krivi�no delo za koje se goni po službenoj dužnosti, iako zna da to delo nije u�injeno.

- 116 -

Davanje lažnog iskaza

�lan 335.

(1) Svedok, veštak, prevodilac ili tuma�, koji da lažan iskaz pred sudom, u disciplinskom, prekršajnom ili upravnom postupku ili u drugom zakonom propisanom postupku,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i stranka koja prilikom izvo�enja dokaza saslušanjem stranaka u sudskom ili upravnom postupku da lažan iskaz, a na ovom iskazu bude zasnovana odluka donesena u tom postupku.

(3) Ako je lažan iskaz dat u krivi�nom postupku ili je dat pod zakletvom,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri meseca do pet godina.

(4) Ako su usled dela iz stava 3. ovog �lana nastupile naro�ito teške posledice za okrivljenog,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(5) U�inilac koji dobrovoljno opozove lažan iskaz pre nego što se donese kona�na odluka, može se osloboditi od kazne.

Spre�avanje i ometanje dokazivanja

�lan 336.

(1) Ko svedoku ili veštaku ili drugom u�esniku u postupku pred sudom ili drugim državnim organom u�ini ili obe�a poklon ili drugu korist, ili prema njemu primeni silu ili pretnju u nameri da to lice davanjem lažnog iskaza ili nedavanjem iskaza uti�e na ishod postupka,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(2) Ko u nameri da spre�i ili oteža dokazivanje sakrije, uništi, ošteti ili delimi�no ili potpuno u�ini neupotrebljivom tu�u ispravu ili druge predmete koji služe za dokazivanje,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(3) Kaznom iz stava 2. ovog �lana kazni�e se i ko ukloni, uništi, pokvari, pomeri ili premesti kakav grani�ni kamen, zemljomerski znak ili uopšte kakav znak o svojini na nepokretnosti ili o pravu na upotrebu vode ili ko u istoj nameri ovakav znak lažno postavi.

(4) Ako je delo iz stava 2. ovog �lana u�injeno u krivi�nom postupku,

u�inilac �e se kazniti zatvorom do tri godine.

Povreda tajnosti postupka

�lan 337.

(1) Ko neovlaš�eno otkrije ono što je saznao u sudskom, prekršajnom, upravnom ili drugom zakonom propisanom postupku, a što se po zakonu ne može objaviti ili je odlukom suda ili drugog nadležnog organa proglašeno kao tajna,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

- 117 -

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i ko bez dozvole suda objavi tok krivi�nog postupka koji se vodi protiv maloletnika ili odluku koja je u tom postupku donesena ili ko objavi ime maloletnika protiv kojeg je postupak vo�en ili podatke iz kojih se može saznati o kom se maloletniku radi.

(3) Ko neovlaš�eno otkrije podatke o identitetu ili li�ne podatke lica zašti�enog u krivi�nom postupku ili posebnim programom zaštite,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(4) Ako su usled dela iz stava 3. ovog �lana nastupile teške posledice po zašti�eno lice ili je krivi�ni postupak bio onemogu�en ili u znatnoj meri otežan,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

Pobuna lica lišenih slobode

�lan 338.

(1) Lica koja su na osnovu zakona lišena slobode, koja se skupe u nameri da se nasilno oslobode ili da zajedni�ki napadnu lica �ijem su nadzoru poverena ili da ih silom ili pretnjom da �e neposredno upotrebiti silu prinude da u�ine ili propuste nešto što je protivno njihovoj dužnosti,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(2) U�inilac dela iz stava 1. ovog �lana koji upotrebi silu ili pretnju, kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

Bekstvo i omogu�avanje bekstva lica lišenog slobode

�lan 339.

(1) Lice lišeno slobode na osnovu zakona koje upotrebom sile protiv nekog lica ili pretnjom da �e neposredno napasti na život ili telo pobegne,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do pet godina.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se ko silom, pretnjom, obmanom ili na drugi na�in omogu�i bekstvo licu koje je na osnovu zakona lišeno slobode.

(3) Ako delo iz st. 1. i 2. ovog �lana u�ine više lica udruženo ili je omogu�eno bekstvo više lica,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

Neizvršenje sudske odluke

�lan 340.

(1) Službeno ili odgovorno lice koje odbije da izvrši pravosnažnu sudsku odluku ili je ne izvrši u zakonskom ili odlukom odre�enom roku,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine.

(2) Ako lice iz stava 1. ovog �lana izvrši pravosnažnu sudsku odluku, gonjenje se ne�e preduzeti, a ako je preduzeto, obustavi�e se.

- 118 -

Protivzakonito omogu�avanje vršenja odre�enih poziva, funkcija, dužnosti, poslova i delatnosti

�lan 341.

Ko omogu�i nekom licu vršenje odre�enih poziva, funkcija, dužnosti, poslova ili delatnosti iako je znao da je vršenje istih tom licu zabranjeno pravnosnažnom odlukom kojom mu je izre�ena odgovaraju�a mera bezbednosti ili zaštitna mera ili je takva zabrana nastupila kao pravna posledica osude,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine.

Nadripisarstvo

�lan 342.

Ko se bez odgovaraju�e stru�ne spreme uz naknadu bavi pružanjem pravne pomo�i,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine.

GLAVA TRIDESET PRVA

KRIVI�NA DELA PROTIV JAVNOG REDA I MIRA

Izazivanje panike i nereda

�lan 343.

(1) Ko iznošenjem ili pronošenjem lažnih vesti ili tvr�enja izazove paniku, ili teže narušavanje javnog reda ili mira ili osujeti ili zna�ajnije omete sprovo�enje odluka i mera državnih organa ili organizacija koje vrše javna ovlaš�enja,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno putem sredstava javnog informisanja ili sli�nih sredstava ili na javnom skupu,

u�inilac �e se kazniti zatvorom do tri godine.

Nasilni�ko ponašanje

�lan 344.

(1) Ko grubim vre�anjem ili zlostavljanjem drugog, vršenjem nasilja prema drugom, izazivanjem tu�e ili drskim ili bezobzirnim ponašanjem zna�ajnije ugrožava spokojstvo gra�ana ili teže remeti javni red i mir,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana izvršeno u grupi ili je pri izvršenju dela nekom licu nanesena laka telesna povreda ili je došlo do teškog ponižavanja gra�ana,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od šest meseci do pet godina.

- 119 -

Dogovor za izvršenje krivi�nog dela

�lan 345.

Ko se sa drugim dogovori da izvrši odre�eno krivi�no delo za koje se može izre�i pet godina zatvora ili teža kazna,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

Zlo�ina�ko udruživanje

�lan 346.

(1) Ko organizuje grupu ili drugo udruženje koja ima za cilj vršenje krivi�nih dela za koje se može izre�i kazna zatvora od tri godine ili teža kazna,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do pet godina.

(2) Pripadnik grupe ili drugog udruženja iz stava 1. ovog �lana, kazni�e se zatvorom do jedne godine.

(3) Ako se delo iz stava 1. ovog �lana odnosi na grupu ili drugo udruženje koje ima za cilj vršenje krivi�nih dela za koja se može izre�i kazna zatvora od dvadeset godina ili zatvor od trideset do �etrdeset godina,

organizator grupe ili drugog udruženja �e se kazniti zatvorom najmanje deset godina ili zatvorom od trideset do �etrdeset godina, a pripadnik udruženja zatvorom od šest meseci do pet godina.

(4) Organizator grupe ili drugog udruženja iz st. 1. i 3. ovog �lana koji otkrivanjem udruženja ili na drugi na�in spre�i izvršenje krivi�nih dela radi �ijeg vršenja je udruženje organizovano,

kazni�e se zatvorom do tri godine, a može se i osloboditi od kazne.

(5) Pripadnik grupe ili drugog udruženja iz st. 2. i 3. ovog �lana koji otkrije udruženje pre nego što je u njegovom sastavu ili za njega u�inio neko krivi�no delo predvi�eno u st. 2. i 3. ovog �lana radi �ijeg vršenja je udruženje organizovano,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine, a može se i osloboditi od kazne.

Izra�ivanje i nabavljanje oružja i sredstava namenjenih za izvršenje krivi�nog dela

�lan 347.

(1) Ko oružje, eksplozivne materije, sredstva potrebna za njihovo pravljenje ili otrov za koje zna da su namenjeni za izvršenje krivi�nog dela izra�uje, nabavlja ili drugom omogu�ava da do njih do�e,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(2) Ko napravi ili drugom da sredstvo za obijanje ili provaljivanje, iako zna da je namenjeno za izvršenje krivi�nog dela,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

- 120 -

Nedozvoljeno držanje oružja i eksplozivnih materija

�lan 348.

(1) Ko neovlaš�eno izra�uje, prodaje, nabavlja, vrši razmenu, nosi ili drži vatreno oružje, municiju ili eksplozivne materije,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(2) Ako je predmet dela iz stava 1. ovog �lana vatreno oružje, municija, eksplozivne materije, ili sredstvo na bazi te materije, rasprskavaju�e ili gasno oružje �ija izrada, prodaja, nabavka, razmena, nošenje ili držanje nije dozvoljeno gra�anima,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od šest meseci do pet godina.

(3) Ako je predmet dela iz st. 1. i 2. ovog �lana ve�a koli�ina oružja, municije ili sredstava ili je u pitanju oružje ili druga sredstva velike razorne mo�i,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

U�estvovanje u grupi koja izvrši krivi�no delo

�lan 349.

(1) Ko u�estvuje u grupi ljudi koja zajedni�kim delovanjem liši života neko lice ili mu nanese tešku telesnu povredu, ošteti imovinu u ve�em obimu ili u�ini drugo krivi�no delo za koje se može izre�i pet godina zatvora ili teža kazna ili koja pokuša da izvrši neko od tih dela,

kazni�e se za samo u�estvovanje zatvorom od tri meseca do pet godina.

(2) Kolovo�a grupe koja izvrši delo iz stava 1. ovog �lana, kazni�e se zatvorom od jedne do osam godina.

Nedozvoljen prelaz državne granice i krijum�arenje ljudi

�lan 350.

(1) Ko bez propisane dozvole pre�e ili pokuša da pre�e granicu SCG, naoružan ili upotrebom nasilja,

kazni�e se zatvorom do jedne godine.

(2) Ko u nameri da sebi ili drugom pribavi kakvu korist, omogu�ava drugom nedozvoljeni prelaz granice SCG ili nedozvoljeni boravak ili tranzit kroz SCG, licu koje nije državljanin SCG,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do šest godina.

(3) Ako je delo iz stava 2. ovog �lana u�injeno od strane organizovane grupe, zloupotrebom službenog položaja, ili na na�in kojim se ugrožava život ili zdravlje lica �iji se nedozvoljeni prelaz granice SCG, boravak ili tranzit omogu�ava ili je krijum�aren ve�i broj lica,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do deset godina.

(4) Sredstva namenjena ili upotrebljena za izvršenje dela iz st. 1. do 3. ovog �lana oduze�e se.

- 121 -

Zloupotreba znaka za pomo� i znaka za opasnost

�lan 351.

Ko zloupotrebi znak za pomo� ili znak za opasnost ili neosnovano pozove u pomo� i time izazove preduzimanje nepotrebnih mera državnih organa, protivpožarne ili druge nadležne organizacije ili izazove poreme�aj u saobra�aju,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do šest meseci.

Neovlaš�eno organizovanje igara na sre�u

�lan 352.

(1) Ko bez odobrenja nadležnog organa prire�uje igre na sre�u, kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine.

(2) Organizator igre na sre�u ili u�esnik u igri iz stava 1. ovog �lana koji se posluži obmanom,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do pet godina.

(3) Sredstva namenjena ili upotrebljena za izvršenje dela iz st. 1. i 2. ovog �lana, kao i novac i drugi predmeti koji služe u igri na sre�u, oduze�e se.

Neovlaš�eno bavljenje odre�enom delatnoš�u

�lan 353.

Ko se neovlaš�eno i za nagradu bavi odre�enom delatnoš�u za �ije obavljanje je po zakonu ili drugim propisima donetim na osnovu zakona potrebna dozvola nadležnog organa, odnosno nadležnog subjekta,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

Povreda groba

�lan 354.

(1) Ko neovlaš�eno prekopa, razruši, ošteti ili grubo povredi grob ili drugo mesto u kojem se umrli sahranjuje,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i ko neovlaš�eno uništi, ošteti ili ukloni ili grubo povredi spomenik ili drugo spomen-obeležje umrlom licu.

(3) Ako su delom iz st. 1. i 2. ovog �lana ostvarena obeležja nekog težeg krivi�nog dela, u�inilac �e se kazniti za to delo.

- 122 -

GLAVA TRIDESET DRUGA

KRIVI�NA DELA PROTIV PRAVNOG SAOBRA�AJA

Falsifikovanje isprave

�lan 355.

(1) Ko napravi lažnu ili preina�i pravu ispravu u nameri da se takva isprava upotrebi kao prava ili ko lažnu ili neistinitu ispravu upotrebi kao pravu ili je nabavi radi upotrebe,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno u pogledu javne isprave, testamenta, menice, �eka, javne ili službene knjige ili druge knjige koja se mora voditi na osnovu zakona,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri meseca do pet godina.

(3) Za pokušaj dela iz stava 1. ovog �lana kazni�e se.

Posebni slu�ajevi falsifikovanja isprave

�lan 356.

Smatra�e se da �ini delo falsifikovanja isprave i kazni�e se po �lanu 355. ovog zakonika:

1) ko hartiju, blanket ili drugi predmet na kojem je neko lice stavilo svoj potpis neovlaš�eno popuni izjavom koja ima vrednost za pravne odnose;

2) ko drugog obmane o sadržaju isprave i ovaj stavi svoj potpis na tu ispravu, smatraju�i da se potpisuje pod drugu ispravu ili pod drugi sadržaj;

3) ko ispravu izda u ime drugog lica bez njegovog ovlaš�enja ili u ime lica koje ne postoji;

4) ko kao izdavalac isprave uz svoj potpis stavi da ima položaj ili �in ili zvanje iako nema takav položaj, �in ili zvanje, a ovo ima bitni uticaj na dokaznu snagu isprave;

5) ko ispravu na�ini na taj na�in što neovlaš�eno upotrebi pravi pe�at ili znak.

Falsifikovanje službene isprave

�lan 357.

(1) Službeno lice koje u službenu ispravu, knjigu ili spis unese neistinite podatke ili ne unese važan podatak ili svojim potpisom, odnosno službenim pe�atom overi službenu ispravu, knjigu ili spis sa neistinitom sadržinom ili koje svojim potpisom, odnosno službenim pe�atom omogu�i pravljenje službene isprave, knjige ili spisa sa neistinitom sadržinom,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do pet godina.

- 123 -

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i službeno lice koje neistinitu službenu ispravu, knjigu ili spis upotrebi u službi kao da su istiniti ili koje službenu ispravu, knjigu ili spis uništi, prikrije, u ve�oj meri ošteti ili na drugi na�in u�ini neupotrebljivom.

(3) Odgovorno lice u preduze�u, ustanovi ili drugom subjektu koje u�ini delo iz st. 1. i 2. ovog �lana kazni�e se kaznom propisanom za to delo.

Navo�enje na overavanje neistinitog sadržaja

�lan 358.

(1) Ko dovo�enjem u zabludu navede nadležni organ da u javnoj ispravi, zapisniku ili knjizi overi štogod neistinito što može da služi kao dokaz u pravnom saobra�aju,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do pet godina.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i ko ovakvu ispravu, zapisnik ili knjigu upotrebi iako zna da su neistiniti.

GLAVA TRIDESET TRE�A

KRIVI�NA DELA PROTIV SLUŽBENE DUŽNOSTI

Zloupotreba službenog položaja

�lan 359.

(1) Službeno lice koje iskoriš�avanjem svog službenog položaja ili ovlaš�enja, prekora�enjem granice svog službenog ovlaš�enja ili nevršenjem svoje službene dužnosti pribavi sebi ili drugom kakvu korist, drugom nanese kakvu štetu ili teže povredi prava drugog,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(2) Ako je izvršenjem dela iz stava 1. ovog �lana pribavljena imovinska korist u iznosu preko �etristopedeset hiljada dinara,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(3) Ako vrednost pribavljene imovinske koristi prelazi iznos od milion i petsto hiljada dinara,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do dvanaest godina.

(4) Odgovorno lice u preduze�u, ustanovi ili drugom subjektu koje u�ini delo iz st. 1. do 3. ovog �lana kazni�e se kaznom propisanom za to delo.

- 124 -

Kršenje zakona od strane sudije, javnog tužioca i njegovog zamenika

�lan 360.

Sudija ili sudija porotnik, javni tužilac ili njegov zamenik koji u sudskom postupku u nameri da drugom pribavi kakvu korist ili da mu nanese kakvu štetu, donese nezakonit akt ili na drugi na�in prekrši zakon,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

Nesavestan rad u službi

�lan 361.

(1) Službeno lice koje kršenjem zakona ili drugih propisa ili opštih akata, propuštanjem dužnosti nadzora ili na drugi na�in o�igledno nesavesno postupa u vršenju službe, iako je bilo svesno ili je bilo dužno i moralo biti svesno da usled toga može nastupiti teža povreda prava drugog ili imovinska šteta, pa takva povreda, odnosno šteta u iznosu koji prelazi �etristopedeset hiljada dinara i nastupi,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do tri godine.

(2) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana došlo do teške povrede prava drugog ili je nastupila imovinska šteta u iznosu koji prelazi milion i petsto hiljada dinara,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od šest meseci do pet godina.

(3) Odgovorno lice u ustanovi ili drugom subjektu, osim onih koje se bave privrednom delatnoš�u, koje u�ini delo iz st. 1. i 2. ovog �lana, kazni�e se kaznom propisanom za to delo.

Protivzakonita naplata i isplata

�lan 362.

Službeno lice koje od nekog naplati nešto što ovaj nije dužan da plati ili naplati više nego što je dužan da plati ili koje pri isplati ili predaji kakvih stvari ne isplati, manje isplati, odnosno ne preda ili manje preda,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do tri godine.

Prevara u službi

�lan 363.

(1) Službeno lice koje u vršenju službe u nameri da sebi ili drugom pribavi protivpravnu imovinsku korist podnošenjem lažnih obra�una ili na drugi na�in dovede u zabludu ovlaš�eno lice da izvrši nezakonitu isplatu,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(2) Ako je delom iz stava 1. ovog �lana pribavljena imovinska korist u iznosu koji prelazi �etristopedeset hiljada dinara,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(3) Ako je delom iz stava 1. ovog �lana pribavljena imovinska korist u iznosu koji prelazi milion i petsto hiljada dinara,

- 125 -

u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do dvanaest godina.

(4) Odgovorno lice u preduze�u, ustanovi ili drugom subjektu koje u�ini delo iz st. 1. do 3. ovog �lana kazni�e se kaznom propisanom za to delo.

Pronevera

�lan 364.

(1) Ko u nameri da sebi ili drugom pribavi protivpravnu imovinsku korist prisvoji novac, hartije od vrednosti ili druge pokretne stvari koje su mu poverene u službi ili na radu u državnom organu, preduze�u, ustanovi ili drugom subjektu ili radnji,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(2) Ako je delom iz stava 1. ovog �lana pribavljena imovinska korist u iznosu koji prelazi �etristopedeset hiljada dinara,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(3) Ako je delom iz stava 1. ovog �lana pribavljena imovinska korist u iznosu koji prelazi milion i petsto hiljada dinara,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do dvanaest godina.

Posluga

�lan 365.

Ko se neovlaš�eno posluži novcem, hartijom od vrednosti ili drugim pokretnim stvarima koje su mu poverene u službi ili na radu u državnom organu, preduze�u, ustanovi ili drugom subjektu ili radnji ili ove stvari drugom neovlaš�eno da na poslugu,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do pet godina.

Protivzakonito posredovanje

�lan 366.

(1) Ko primi nagradu ili kakvu drugu korist da koriš�enjem svog službenog ili društvenog položaja ili uticaja posreduje da se izvrši ili ne izvrši neka službena radnja,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

(2) Ko drugom obe�a, ponudi ili da nagradu ili kakvu drugu korist da koriš�enjem svog službenog ili društvenog položaja ili uticaja posreduje da se izvrši ili ne izvrši neka službena radnja,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(3) Ko koriste�i svoj službeni ili društveni položaj ili uticaj posreduje da se izvrši službena radnja koja se ne bi smela izvršiti ili da se ne izvrši službena radnja koja bi se morala izvršiti,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(4) Ko drugome obe�a, ponudi ili da nagradu ili kakvu drugu korist da koriste�i svoj službeni ili društveni položaj ili uticaj posreduje da se izvrši službena

- 126 -

radnja koja se ne bi smela izvršiti ili da se ne izvrši službena radnja koja bi se morala izvršiti,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do pet godina. (5) Ako je za posredovanje iz stava 3. ovog �lana primljena nagrada ili

kakva druga korist, u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(6) Strano službeno lice koje u�ini delo iz st. 1. do 4. ovog �lana, kazni�e se kaznom propisanom za to delo.

(7) Nagrada i imovinska korist oduze�e se.

Primanje mita

�lan 367.

(1) Službeno lice koje zahteva ili primi poklon ili drugu korist ili koje primi obe�anje poklona ili druge koristi za sebe ili drugog da u okviru svog službenog ovlaš�enja izvrši službenu radnju koju ne bi smelo izvršiti ili da ne izvrši službenu radnju koju bi moralo izvršiti,

kazni�e se zatvorom od dve do dvanaest godina.

(2) Službeno lice koje zahteva ili primi poklon ili drugu korist ili koje primi obe�anje poklona ili druge koristi za sebe ili drugog da u okviru svog službenog ovlaš�enja izvrši službenu radnju koju bi moralo izvršiti ili da ne izvrši službenu radnju koju ne bi smelo izvršiti,

kazni�e se zatvorom od dve do osam godina.

(3) Službeno lice koje izvrši delo iz st. 1. ili 2. ovog �lana u vezi sa otkrivanjem krivi�nog dela, pokretanjem ili vo�enjem krivi�nog postupka, izricanjem ili izvršenjem krivi�ne sankcije,

kazni�e se zatvorom od tri do petnaest godina.

(4) Službeno lice koje posle izvršenja, odnosno neizvršenja službene radnje, navedene u st. 1. do 3. ovog �lana, a u vezi s njom, zahteva ili primi poklon ili drugu korist,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

(5) Strano službeno lice koje u�ini delo iz st. 1. do 4. ovog �lana, kazni�e se kaznom propisanom za to delo.

(6) Odgovorno lice u preduze�u, ustanovi ili drugom subjektu koje u�ini delo iz st. 1, 2. i 4. ovog �lana, kazni�e se kaznom propisanom za to delo.

(7) Primljeni poklon i imovinska korist oduze�e se.

Davanje mita

�lan 368.

(1) Ko službenom licu u�ini, ponudi ili obe�a poklon ili drugu korist da u okviru svog službenog ovlaš�enja izvrši službenu radnju koju ne bi smelo izvršiti ili

- 127 -

da ne izvrši službenu radnju koju bi moralo izvršiti ili ko posreduje pri ovakvom podmi�ivanju službenog lica,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(2) Ko službenom licu u�ini, ponudi ili obe�a poklon ili drugu korist da u okviru svog službenog ovlaš�enja izvrši službenu radnju koju bi moralo izvršiti ili da ne izvrši službenu radnju koju ne bi smelo izvršiti ili ko posreduje pri ovakvom podmi�ivanju službenog lica,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(3) Odredbe st. 1. i 2. ovog �lana primenjuje se i kada je mito dato, ponu�eno ili obe�ano stranom službenom licu.

(4) U�inilac dela iz st. 1. do 3. ovog �lana koji je prijavio delo pre nego što je saznao da je ono otkriveno može se osloboditi od kazne.

(5) Odredbe st. 1, 2. i 4. ovog �lana primenjuju se i kad je mito dato, ponu�eno ili obe�ano odgovornom licu u preduze�u, ustanovi ili drugom subjektu.

(6) Poklon, odnosno druga korist koji budu oduzeti od lica koje je primilo mito mogu se u slu�aju iz stava 4. ovog �lana vratiti licu koje je dalo mito.

Odavanje službene tajne

�lan 369.

(1) Službeno lice koje neovlaš�eno drugom saopšti, preda ili na drugi na�in u�ini dostupnim podatke koji predstavljaju službenu tajnu ili koje pribavlja takve podatke u nameri da ih preda nepozvanom licu,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do pet godina.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno iz koristoljublja ili u pogledu naro�ito poverljivih podataka ili radi objavljivanje ili koriš�enja podataka u inostranstvu,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(3) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti zatvorom do tri godine.

(4) Službenom tajnom smatraju se podaci ili dokumenti koji su zakonom, drugim propisom ili odlukom nadležnog organa donesenim na osnovu zakona proglašeni službenom tajnom i �ije bi odavanje prouzrokovalo ili bi moglo da prouzrokuje štetne posledice za službu.

(5) Službenom tajnom, u smislu stava 4. ovog �lana, ne smatraju se podaci ili dokumenti koji su upravljeni na teške povrede osnovnih prava �oveka, ili na ugrožavanje ustavnog ure�enja i bezbednosti Srbije ili SCG, kao i podaci ili dokumenti koji za cilj imaju prikrivanje u�injenog krivi�nog dela za koje se po zakonu može izre�i zatvor od pet godina ili teža kazna.

(6) Odredbe st. 1. do 4. ovog �lana primeni�e se i prema licu koje je odalo službenu tajnu pošto mu je prestalo svojstvo službenog lica.

- 128 -

GLAVA TRIDESET �ETVRTA

KRIVI�NA DELA PROTIV �OVE�NOSTI I DRUGIH DOBARA ZAŠTI�ENIH ME�UNARODNIM PRAVOM

Genocid

�lan 370.

Ko u nameri da potpuno ili delimi�no uništi neku nacionalnu, etni�ku, rasnu ili versku grupu kao takvu naredi da se vrše ubistva ili teške povrede tela ili teško narušavanje fizi�kog ili duševnog zdravlja �lanova grupe ili da se grupa stavi u takve životne uslove koji dovode do potpunog ili delimi�nog istrebljenja grupe ili da se primene mere kojima se spre�ava ra�anje izme�u pripadnika grupe ili da se vrši prinudno preseljavanje dece u drugu grupu ili ko u istoj nameri izvrši neko od navedenih dela,

kazni�e se zatvorom najmanje pet godina ili zatvorom od trideset do �etrdeset godina.

Zlo�in protiv �ove�nosti

�lan 371.

Ko krše�i pravila me�unarodnog prava, u okviru šireg ili sistematskog napada uperenog protiv civilnog stanovništva, naredi: vršenje ubistava; stavljanje stanovništva ili jednog njegovog dela u takve životne uslove koji vode njihovom potpunom ili delimi�nom istrebljenju; porobljavanje; prinudno preseljavanje; mu�enje; silovanje; prinu�avanje na prostituciju; prisiljavanje na trudno�u ili sterilisanje radi promene etni�kog sastava stanovništva; proganjanje ili proterivanje na politi�koj, verskoj, rasnoj, nacionalnoj, etni�koj, kulturnoj, polnoj ili kakvoj drugoj osnovi; zatvaranje ili otmicu lica bez davanja informacija o tome kako bi im se uskratila pravna zaštita; ugnjetavanje rasne grupe ili uspostavljanje dominacije jedne takve grupe nad drugom; ili druge sli�ne nehumane postupke kojima se namerno prouzrokuju teške patnje ili ozbiljno ugrožava zdravlje ili ko izvrši neko od navedenih dela,

kazni�e se zatvorom najmanje pet godina ili zatvorom od trideset do �etrdeset godina.

Ratni zlo�in protiv civilnog stanovništva

�lan 372.

(1) Ko krše�i pravila me�unarodnog prava za vreme rata, oružanog sukoba ili okupacije naredi: da se izvrši napad na civilno stanovništvo, naselje, pojedina civilna lica, lica onesposobljena za borbu ili na pripadnike ili objekte humanitarnih organizacija ili mirovnih misija; napad bez izbora cilja kojima se poga�a civilno stanovništvo ili civilni objekti koji su pod posebnom zaštitom me�unarodnog prava; napad na vojne ciljeve za koji se znalo da �e prouzrokovati stradanje civilnog stanovništva ili nanošenje štete civilnim objektima koje je u o�iglednoj nesrazmeri sa o�ekivanim vojnim u�inkom; da se prema civilnom stanovništvu vrše telesne povrede, mu�enja, ne�ove�na postupanja, biološki, medicinski ili drugi nau�ni eksperimenti, prisilna sterilizacija, uzimanje tkiva ili organa radi transplantacije ili da

- 129 -

se vrše druge radnje kojima se narušava zdravlje ili nanose velike patnje ili naredi raseljavanje ili preseljavanje ili prisilno odnarodnjavanje ili prevo�enje u drugu veru; prisiljavanje na trudno�u, prostituciju ili silovanja; primenjivanje mera zastrašivanja i terora, uzimanje talaca, kolektivno kažnjavanje, protivpravna lišavanja slobode i zatvaranja; lišavanje prava na pravilno i nepristrasno su�enje; proglašenje prava i radnji državljana neprijateljske strane zabranjenim, suspendovanim ili nedopuštenim u sudskom postupku; prisiljavanje na službu u oružanim snagama neprijateljske sile ili u njenoj obaveštajnoj službi ili administraciji; prisiljavanje na službu u oružanim snagama lica mla�eg od osamnaest godina; prisiljavanje na prinudni rad; izgladnjavanje stanovništva; protivpravno oduzimanje, prisvajanje ili uništavanje imovine u velikim razmerama koje nije opravdano vojnim potrebama; uzimanje protivpravne i nesrazmerno velike kontribucije i rekvizicije; smanjenje vrednosti doma�eg novca ili protivpravno izdavanje novca ili ko izvrši neko od navedenih dela,

kazni�e se zatvorom najmanje pet godina.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i ko, krše�i pravila me�unarodnog prava za vreme rata, oružanog sukoba ili okupacije, naredi: da se izvrši napad na objekte posebno zašti�ene me�unarodnim pravom i objekte i postrojenja sa opasnom snagom kao što su brane, nasipi i nuklearne elektrane; da se ga�aju civilni objekti koji su pod posebnom zaštitom me�unarodnog prava, nebranjena mesta i demilitarizovane zone; dugotrajno i velikih razmera ošte�enje životne sredine koje može da šteti zdravlju ili opstanku stanovništva ili ko izvrši neko od navedenih dela.

(3) Ko za vreme rata, oružanog sukoba ili okupacije naredi da se prema civilnom stanovništvu vrše ubistva ili ko takvo delo izvrši,

kazni�e se zatvorom najmanje deset godina ili zatvorom od trideset do �etrdeset godina.

(4) Ko, krše�i pravila me�unarodnog prava za vreme rata, oružanog sukoba ili okupacije, kao okupator, naredi ili izvrši preseljenje delova svog civilnog stanovništva na okupiranu teritoriju,

kazni�e se zatvorom najmanje pet godina.

(5) Ko preti izvršenjem jednog ili više dela iz st. 1. i 2. ovog �lana, kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

Ratni zlo�in protiv ranjenika i bolesnika

�lan 373.

(1) Ko, krše�i pravila me�unarodnog prava za vreme rata ili oružanog sukoba, naredi da se prema ranjenicima, bolesnicima, brodolomnicima ili sanitetskom ili verskom osoblju vrše telesne povrede, mu�enja, ne�ove�na postupanja, biološki, medicinski ili drugi nau�ni eksperimenti, uzimanje tkiva ili organa radi transplantacije ili druge radnje kojima se narušava zdravlje ili nanose velike patnje ili naredi protivzakonito uništavanje ili prisvajanje u velikim razmerama materijala, sredstava sanitetskog transporta i zaliha sanitetskih ustanova ili jedinica koje nije opravdano vojnim potrebama ili ko izvrši neko od navedenih dela,

kazni�e se zatvorom najmanje pet godina.

(2) Ko za vreme rata, oružanog sukoba ili okupacije naredi da se prema ranjenicima i bolesnicima vrše ubistva ili ko takvo delo izvrši,

kazni�e se zatvorom najmanje deset godina ili zatvorom od trideset do �etrdeset godina.

- 130 -

Ratni zlo�in protiv ratnih zarobljenika

�lan 374.

(1) Ko, krše�i pravila me�unarodnog prava, naredi da se prema ratnim zarobljenicima vrše telesne povrede, mu�enja, ne�ove�na postupanja, biološki, medicinski ili drugi nau�ni eksperimenti, uzimanje tkiva ili organa radi transplantacije ili da se vrše druge radnje kojima se narušava zdravlje ili nanose velike patnje ili naredi prisiljavanje na vršenje službe u oružanim snagama neprijatelja ili lišavanje prava na pravilno i nepristrasno su�enje ili ko izvrši neko od navedenih dela,

kazni�e se zatvorom najmanje pet godina.

(2) Ko naredi da se prema ratnim zarobljenicima vrše ubistva ili ko takvo delo izvrši,

kazni�e se zatvorom najmanje deset godina ili zatvorom od trideset do �etrdeset godina.

Organizovanje i podsticanje na izvršenje genocida i ratnih zlo�ina

�lan 375.

(1) Ko se sa drugim dogovori da izvrši neko od krivi�nih dela iz �l. 370. do 374. ovog zakonika,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

(2) Ko organizuje grupu radi vršenja krivi�nih dela iz stava 1. ovog �lana,

kazni�e se zatvorom od pet do petnaest godina.

(3) Ko postane pripadnik grupe iz stava 1. ovog �lana, kazni�e se zatvorom od jedne do osam godina.

(4) U�inocu dela iz st. 1. i 3. ovog �lana koji otkrije dogovor ili grupu pre nego što je u njenom sastavu ili za nju u�inio krivi�no delo, odnosno u�iniocu dela iz stava 2. ovog �lana, koji spre�i izvršenje dela iz stava 1. ovog �lana kazna se može ublažiti.

(5) Ko poziva ili podsti�e na izvršenje krivi�nih dela iz �l. 370. do 374. ovog zakonika,

kazni�e se zatvorom od jedne do deset godina.

Upotreba nedozvoljenih sredstava borbe

�lan 376.

(1) Ko za vreme rata ili oružanog sukoba naredi da se upotrebe borbena sredstva ili na�in borbe koji su zabranjeni pravilima me�unarodnog prava ili ih sam upotrebi,

kazni�e se zatvorom od dve do deset godina.

(2) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana poginulo više lica,

- 131 -

u�inilac �e se kazniti zatvorom najmanje pet godina ili zatvorom od trideset do �etrdeset godina.

(3) Ko poziva na upotrebu ili priprema upotrebu oružja iz stava 1. ovog �lana,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

Nedozvoljena proizvodnja oružja �ija je upotreba zabranjena

�lan 377.

(1) Ko protivno zakonu, drugim propisima ili pravilima me�unarodnog prava proizvodi, kupuje, prodaje, uvozi, izvozi ili na drugi na�in nabavlja ili daje drugom, drži ili prevozi oružje �ija je proizvodnja ili upotreba zabranjena ili sredstava za njegovu proizvodnju,

kazni�e se zatvorom od jedne do pet godina.

(2) Službeno ili odgovorno lice koje naredi ili omogu�i da pravno lice vrši delatnosti predvi�ene u stavu 1. ovog �lana,

kazni�e se zatvorom od jedne do osam godina.

Protivpravno ubijanje i ranjavanje neprijatelja

�lan 378.

(1) Ko, krše�i pravila me�unarodnog prava za vreme rata ili oružanog sukoba, ubije ili rani neprijatelja koji je odložio oružje ili se bezuslovno predao ili nema sredstava za odbranu,

kazni�e se zatvorom od jedne do petnaest godina.

(2) Ako je ubistvo iz stava 1. ovog �lana izvršeno na podmukao na�in ili iz niskih pobuda,

u�inilac �e se kazniti zatvorom najmanje deset godina.

(3) Ako je ubistvo iz stava 1. ovog �lana izvršeno na svirep na�in ili iz koristoljublja ili ako je ubijeno više lica,

u�inilac �e se kazniti zatvorom najmanje deset godina ili zatvorom od trideset do �etrdeset godina.

(4) Kaznom iz stava 3. ovog �lana kazni�e se i ko krše�i pravila me�unarodnog prava za vreme rata ili oružanog sukoba naredi da u borbi ne sme biti preživelih pripadnika neprijatelja ili vodi borbu protiv neprijatelja na toj osnovi.

Protivpravno oduzimanje stvari od ubijenih

�lan 379.

(1) Ko naredi da se protivpravno oduzimaju stvari od ubijenih ili ranjenih na bojištu ili ko vrši takvo oduzimanje,

kazni�e se zatvorom od jedne do pet godina.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno na svirep na�in ili ako vrednost oduzetih stvari prelazi iznos od �etristopedeset hiljada dinara,

- 132 -

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(3) Ako vrednost stvari iz stava 1. ovog �lana prelazi iznos od milion dinara,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do deset godina.

Povreda parlamentara

�lan 380.

Ko krše�i pravila me�unarodnog prava za vreme rata ili oružanog sukoba vre�a, zlostavlja ili zadrži parlamentara ili njegovu pratnju ili im spre�i povratak ili na drugi na�in povredi njihovu neprikosnovenost ili naredi da se takva dela vrše,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

Surovo postupanje s ranjenicima, bolesnicima i ratnim zarobljenicima

�lan 381.

Ko, krše�i pravila me�unarodnog prava, surovo postupa s ranjenicima, bolesnicima ili ratnim zarobljenicima ili onemogu�ava ili spre�ava da koriste prava koja im po tim pravilima pripadaju ili naredi da se takva dela vrše,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

Neopravdano odlaganje repatrijacije ratnih zarobljenika

�lan 382.

Ko, krše�i pravila me�unarodnog prava, posle završenog rata ili oružanog sukoba, neopravdano odlaže repatrijaciju ratnih zarobljenika ili civilnih lica ili naredi takvo odlaganje,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

Uništavanje kulturnih dobara

�lan 383.

(1) Ko, krše�i pravila me�unarodnog prava za vreme rata ili oružanog sukoba, uništava kulturne ili istorijske spomenike ili druga kulturna dobra ili verske objekte ili ustanove ili objekte koji su namenjeni nauci, umetnosti, vaspitanju ili humanitarnim ciljevima ili naredi da se takva dela vrše,

kazni�e se zatvorom od tri do petnaest godina.

(2) Ako je radnjom iz stava 1. ovog �lana uništen objekat koji je kao kulturno dobro pod posebnom zaštitom me�unarodnog prava,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od pet do petnaest godina.

- 133 -

Nespre�avanje vršenja krivi�nih dela protiv �ove�nosti i drugih dobara zašti�enih me�unarodnim pravom

�lan 384.

(1) Vojni zapovednik ili lice koje fakti�ki vrši ovu funkciju, koje znaju�i da snage kojima komanduje ili koje kontroliše pripremaju ili su zapo�ele vršenje krivi�nog dela iz �l. 370. do 374, �lana 376, �l. 378. do 381. i �lana 383. ovog zakonika ne preduzme mere koje je mogao i bio dužan da preduzme za spre�avanje izvršenja dela, pa usled toga do�e do izvršenja tog dela,

kazni�e se kaznom propisanom za to krivi�no delo.

(2) Drugi pretpostavljeni koji, znaju�i da lica koja su mu pot�injena, pripremaju ili su zapo�ela vršenje krivi�nih dela iz �l. 370. do 374, �lana 376, �l. 378. do 381. i �lana 383. ovog zakonika, u vršenju poslova u kojima im je on pretpostavljeni, ne preduzme mere koje je mogao i bio dužan da preduzme za spre�avanje izvršenja dela, pa usled toga do�e do izvršenja tog dela,

kazni�e se kaznom propisanom za to krivi�no delo.

(3) Ako je delo iz st. 1. i 2. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti zatvorom od šest meseci do pet godina.

Zloupotreba me�unarodnih znakova

�lan 385.

(1) Ko zloupotrebi ili neovlaš�eno nosi zastavu ili znak Organizacije ujedinjenih nacija ili zastavu ili znak Crvenog krsta ili znake koji njima odgovaraju ili druge me�unarodno priznate znake kojima se obeležavaju odre�eni objekti radi zaštite od vojnih operacija ili naredi da se takva dela vrše,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(2) Ko delo iz stava 1. ovog �lana u�ini u zoni ratnih operacija, kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

Agresivan rat

�lan 386.

(1) Ko poziva ili podsti�e na agresivan rat, kazni�e se zatvorom od dve do dvanaest godina.

(2) Ko naredi vo�enje agresivnog rata, kazni�e se zatvorom najmanje deset godina ili zatvorom od trideset do

�etrdeset godina.

Rasna i druga diskriminacija

�lan 387.

(1) Ko na osnovu razlike u rasi, boji kože, nacionalnosti, etni�kom poreklu ili nekom drugom li�nom svojstvu krši osnovna ljudska prava i slobode zajam�ena opšteprihva�enim pravilima me�unarodnog prava i ratifikovanim me�unarodnim ugovorima od strane SCG,

- 134 -

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se ko vrši proganjanje organizacija ili pojedinaca zbog njihovog zalaganja za ravnopravnost ljudi.

(3) Ko širi ideje o superiornosti jedne rase nad drugom ili propagira rasnu mržnju ili podsti�e na rasnu diskriminaciju,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

Trgovina ljudima

�lan 388.

(1) Ko silom ili pretnjom, dovo�enjem u zabludu ili održavanjem u zabludi, zloupotrebom ovlaš�enja, poverenja, odnosa zavisnosti, teških prilika drugog, zadržavanjem li�nih isprava ili davanjem ili primanjem novca ili druge koristi, vrbuje, prevozi, prebacuje, predaje, prodaje, kupuje, posreduje u prodaji, sakriva ili drži drugo lice, a u cilju eksploatacije njegovog rada, prinudnog rada, vršenja krivi�nih dela, prostitucije ili druge vrste seksualne eksploatacije, prosja�enja, upotrebe u pornografske svrhe, uspostavljanja ropskog ili njemu sli�nog odnosa, radi oduzimanja organa ili dela tela ili radi koriš�enja u oružanim sukobima,

kazni�e se zatvorom od dve do deset godina.

(2) Za delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno prema maloletnom licu u�inilac �e se kazniti kaznom propisanom za to delo i kad nije upotrebio silu, pretnju ili neki drugi od navedenih na�ina izvršenja.

(3) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno prema maloletnom licu, u�inilac �e se kazniti zatvorom najmanje tri godine.

(4) Ako je usled dela iz st. 1. i 3. ovog �lana nastupila teška telesna povreda nekog lica,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri do petnaest godina.

(5) Ako je usled dela iz st. 1. i 3. ovog �lana nastupila smrt jednog ili više lica,

u�inilac �e se kazniti zatvorom najmanje deset godina.

(6) Ko se bavi vršenjem krivi�nog dela iz st. 1. do 3. ovog �lana ili je delo izvršeno od strane organizovane grupe,

kazni�e se zatvorom najmanje pet godina.

Trgovina decom radi usvojenja

�lan 389.

(1) Ko oduzme lice koje nije navršilo �etrnaest godina radi njegovog usvojenja protivno važe�im propisima ili ko usvoji takvo lice ili posreduje u takvom usvojenju ili ko u tom cilju kupi, proda ili preda drugo lice koje nije navršilo �etrnaest godina ili ga prevozi, obezbe�uje mu smeštaj ili ga prikriva,

kazni�e se zatvorom od jedne do pet godina.

(2) Ko se bavi vršenjem delatnosti iz stava 1. ovog �lana ili je delo izvršeno na organizovan na�in od strane više lica,

- 135 -

kazni�e se zatvorom najmanje tri godine.

Zasnivanje ropskog odnosa i prevoz lica u ropskom odnosu

�lan 390.

(1) Ko, krše�i pravila me�unarodnog prava, stavi drugog u ropski ili njemu sli�an odnos ili ga drži u takvom odnosu, kupi, proda, preda drugom licu ili posreduje u kupovini, prodaji ili predaji ovakvog lica ili podsti�e drugog da proda svoju slobodu ili slobodu lica koje izdržava ili o kojem se stara,

kazni�e se zatvorom od jedne do deset godina.

(2) Ko prevozi lica koja se nalaze u ropskom ili njemu sli�nom odnosu iz jedne zemlje u drugu,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(3) Ko delo iz st. 1. i 2. ovog �lana u�ini prema maloletnom licu, kazni�e se zatvorom od pet do petnaest godina.

Me�unarodni terorizam

�lan 391.

(1) Ko, u nameri da naškodi stranoj državi ili me�unarodnoj organizaciji, izvrši otmicu nekog lica ili neko drugo nasilje, izazove eksploziju ili požar ili preduzme druge opšteopasne radnje ili preti upotrebom nuklearnog, hemijskog, bakteriološkog ili drugog sli�nog sredstva,

kazni�e se zatvorom od tri do petnaest godina.

(2) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana nastupila smrt jednog ili više lica,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od pet do petnaest godina.

(3) Ako je pri izvršenju dela iz stava 1. ovog �lana u�inilac neko lice sa umišljajem lišio života,

kazni�e se zatvorom najmanje deset godina ili zatvorom od trideset do �etrdeset godina.

Uzimanje talaca

�lan 392.

(1) Ko izvrši otmicu nekog lica i preti da �e ga ubiti, povrediti ili zadržati kao taoca u nameri da prinudi neku državu ili me�unarodnu organizaciju da nešto u�ini ili ne u�ini,

kazni�e se zatvorom od dve do deset godina.

(2) U�inilac dela iz stava 1. ovog �lana koji dobrovoljno pusti na slobodu oteto lice, iako nije ostvaren cilj otmice, može se osloboditi od kazne.

(3) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana nastupila smrt otetog lica, u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri do petnaest godina.

- 136 -

(4) Ako je pri izvršenju dela iz stava 1. ovog �lana u�inilac oteto lice sa umišljajem lišio života,

kazni�e se zatvorom najmanje deset godina ili zatvorom od trideset do �etrdeset godina.

Finansiranje terorizma

�lan 393.

(1) Ko obezbe�uje ili prikuplja sredstva namenjena za finansiranje vršenja krivi�nog dela iz �l. 312, 391. i 392. ovog zakonika,

kazni�e se zatvorom od jedne do deset godina.

(2) Sredstva iz stava 1. ovog �lana oduze�e se.

GLAVA TRIDESET PETA

KRIVI�NA DELA PROTIV VOJSKE SRBIJE I CRNE GORE

Izbegavanje vojne obaveze

�lan 394.

(1) Ko se, bez opravdanog razloga, ne odazove pozivu za izvršenje regrutne obaveze, obaveze služenja vojnog roka ili obaveze lica u rezervnom sastavu ili izbegava prijem poziva za izvršenje te obaveze,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ko se krije da bi izbegao obavezu iz stava 1. ovog �lana, kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

(3) Ko napusti zemlju ili ostane u inostranstvu da bi izbegao izvršenje vojne obaveze iz stava 1. ovog �lana,

kazni�e se zatvorom od jedne do osam godina.

(4) Ko poziva ili podsti�e više lica na izvršenje dela iz st. 1. do 3. ovog �lana,

kazni�e se za delo iz stava 1. zatvorom do tri godine, a za delo iz st. 2. i 3. zatvorom od dve do dvanaest godina.

(5) U�inilac dela iz st. 1. do 3. ovog �lana koji se doborovoljno prijavi nadležnom državnom organu može se osloboditi od kazne.

Izbegavanje popisa i pregleda

�lan 395.

Ko se protivno zakonom utvr�enoj obavezi, bez opravdanog razloga, ne odazove pozivu nadležnog organa za popis ili pregled ili se protivi popisu ili pregledu ljudstva ili materijalnih sredstava potrebnih za odbranu zemlje ili ko pri ovakvom popisu ili pregledu da neta�ne podatke,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

- 137 -

Neizvršavanje materijalne obaveze

�lan 396.

(1) Ko protivno zakonom utvr�enoj obavezi, bez opravdanog razloga, ne dopremi na odre�eno mesto, u odre�eno vreme i u stanju koje omogu�ava njihovu namensku upotrebu materijalna sredstva ili ne privede stoku,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno za vreme neposredne ratne opasnosti, ratnog stanja, oružanog sukoba ili vanrednog stanja,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od šest meseci do pet godina.

Izbegavanje vojne službe onesposobljenjem i obmanom

�lan 397.

(1) Ko u nameri da izbegne vojnu službu ili da bude raspore�en na lakšu dužnost sebe ozledi ili na drugi na�in privremeno onesposobi za vojnu službu ili dozvoli drugom da ga privremeno onesposobi, kao i onaj ko drugog sa njegovim odobrenjem ili bez odobrenja u istoj nameri privremeno onesposobi,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do pet godina.

(2) Ako je izvršenjem dela iz stava 1. ovog �lana nastupila trajna nesposobnost za vojnu službu,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(3) Ko u nameri iz stava 1. ovog �lana simulira bolest ili za sebe ili drugog upotrebi lažnu ispravu ili postupi na drugi prevaran na�in,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do pet godina.

Protivpravno oslobo�enje od vojne službe

�lan 398.

Ko zloupotrebom svog položaja ili ovlaš�enja u�ini da se oslobodi od dužnosti ili da se rasporedi na lakšu dužnost vojno lice ili lice koje podleže vojnoj obavezi,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

Samovoljno odsustvovanje i bekstvo iz Vojske Srbije i Crne Gore

�lan 399.

(1) Vojno lice koje samovoljno odsustvuje iz svoje jedinice ili službe najmanje pet dana ili kra�e vreme ukoliko odsustvuje više puta u toku jedne godine ili samovoljno napusti svoju jedinicu ili službu za vreme izvršenja važnog zadatka ili pove�anog stepena borbene gotovosti jedinice,

kazni�e se nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Vojno lice koje se krije da bi izbeglo službu u vojsci ili koje samovoljno odsustvuje iz svoje jedinice ili službe duže od trideset dana,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

- 138 -

(3) Vojno lice koje napusti zemlju ili ostane u inostranstvu da bi izbeglo službu u vojsci,

kazni�e se zatvorom od jedne do osam godina.

(4) Vojno lice koje priprema bekstvo u inostranstvo da bi izbeglo službu u vojsci,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

(5) Ko poziva ili podsti�e više lica na izvršenje dela iz stava 1. ovog �lana,

kazni�e se zatvorom od jedne do osam godina.

(6) Ko poziva i podsti�e više lica na izvršenje dela iz st. 2. i 3. ovog �lana,

kazni�e se zatvorom od dve do dvanaest godina.

(7) U�iniocu dela iz st. 2. i 3. ovog �lana koji se dobrovoljno javi nadležnom državnom organu radi vršenja vojne službe može se kazna ublažiti.

Neizvršenje i odbijanje izvršenja nare�enja

�lan 400.

(1) Vojno lice koje ne izvrši ili odbije da izvrši nare�enje pretpostavljenog u vezi sa službom, pa usled toga nastupe teže štetne posledice za službu ili je služba bila teže ugrožena,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

(2) Ako su usled dela iz stava 1. ovog �lana nastupile teške posledice za vojnu službu ili se nare�enje odnosi na prijem ili upotrebu oružja,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(3) Ako je delo iz st. 1. i 2. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti za delo iz stava 1. nov�anom kaznom ili

zatvorom do jedne godine, a za delo iz stava 2. zatvorom od tri meseca do tri godine.

Protivljenje pretpostavljenom

�lan 401.

(1) Vojno lice koje se zajedno sa drugim vojnim licima usprotivi nare�enju pretpostavljenog u vezi sa službom i ne�e da ga izvrši ili odbije da vrši svoju dužnost,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana izvršeno organizovano, u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do pet godina.

(3) Ako je delo iz st. 1. i 2. ovog �lana izvršeno upotrebom oružja, u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(4) Vojno lice koje pri izvršenju dela iz st. 1. do 3. ovog �lana liši života drugog iz nehata,

kazni�e se zatvorom od dve do deset godina.

- 139 -

(5) Organizator i kolovo�a dela iz stava 2. ovog �lana, kazni�e se zatvorom od dve do deset godina.

(6) Ko vrši pripreme za delo iz stava 2. ovog �lana, kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

(7) Vojni starešina koji, u okviru svoje nadležnosti, u slu�aju dela iz st. 1. do 4. ovog �lana ne preduzme propisane, nare�ene ili o�igledno potrebne mere da se uspostavi red,

kazni�e se zatvorom od jedne do pet godina.

Protivljenje vojnom licu koje vrši posebnu vojnu službu

�lan 402.

Ko se protivi vojnom licu koje vrši stražarsku, patrolnu, dežurnu, �uvarsku ili drugu sli�nu službu ili ne posluša njegov poziv ili ne izvrši ili odbije da izvrši njegovo nare�enje, pa usled toga nastupe teže štetne posledice za službu ili je služba bila teže ugrožena,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

Prinuda prema vojnom licu u vršenju službene dužnosti

�lan 403.

(1) Ko silom ili pretnjom da �e neposredno upotrebiti silu spre�i vojno lice u vršenju službene dužnosti ili ga na isti na�in prinudi da postupi protivno službenoj dužnosti,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

(2) Ako su usled izvršenja dela iz stava 1. ovog �lana nastupile teške posledice za službu,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(3) Za pokušaj dela iz stava 1. ovog �lana kazni�e se.

Napad na vojno lice u vršenju vojne službe

�lan 404.

(1) Ko napadne ili preti da �e napasti vojno lice koje vrši službu, kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

(2) Ako je pri izvršenju dela iz stava 1. ovog �lana u�inilac naneo vojnom licu laku telesnu povredu ili preti upotrebom oružja,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do pet godina.

(3) Ako je pri izvršenju dela iz stava 1. ovog �lana u�inilac naneo vojnom licu tešku telesnu povredu ili je izazvao teške posledice za službu iz nehata,

kazni�e se zatvorom od jedne do osam godina.

(4) Ako je pri izvršenju dela iz stava 1. ovog �lana u�inilac lišio života vojno lice iz nehata,

kazni�e se zatvorom od dve do deset godina.

- 140 -

Oslobo�enje od kazne za dela iz �l. 400. do 404.

�lan 405.

Ako je u�inilac dela iz �l. 400, 401. stav 1, 402, 403. stav 1. i 404. st. 1. i 2. ovog zakonika bio izazvan nezakonitim i grubim postupanjem vojnog lica može se osloboditi od kazne.

Zlostavljanje pot�injenog i mla�eg

�lan 406.

(1) Vojni starešina koji u službi ili u vezi sa službom zlostavlja pot�injenog ili mla�eg ili sa njima postupa na na�in kojim se vre�a ljudsko dostojanstvo,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

(2) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana došlo do teške telesne povrede ili teškog narušavanja zdravlja pot�injenog ili mla�eg ili ako je delo izvršeno prema više lica,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do pet godina.

Povreda posebne vojne službe

�lan 407.

(1) Vojno lice koje postupi protivno propisima o stražarskoj, patrolnoj, dežurnoj, �uvarskoj ili drugoj sli�noj službi, pa usled toga nastupe teže štetne posledice za službu ili je služba bila teže ugrožena,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno kod skladišta oružja, municije ili eksplozivnog materijala ili kod drugog objekta važnog zna�aja,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri meseca do pet godina.

(3) Ako je usled dela iz st. 1. i 2. ovog �lana nastupila teška telesna povreda, ili imovinska šteta velikih razmera ili su nastupile druge teške posledice,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(4) Ako je usled dela iz st. 1. i 2. ovog �lana nastupila smrt jednog ili više lica,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do dvanaest godina.

(5) Ako su dela iz st. 1. do 4. ovog �lana u�injena iz nehata, u�inilac �e se kazniti, za delo iz stava 1. nov�anom kaznom ili

zatvorom do jedne godine, za delo iz stava 2. nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine, za delo iz stava 3. zatvorom od tri meseca do tri godine, a za delo iz stava 4. zatvorom od jedne do osam godina.

- 141 -

Povreda obezbe�enja državne granice

�lan 408.

(1) Vojno lice, odnosno službeno lice koje vrše�i službu na granici postupi protivno propisima o �uvanju državne granice, pa usled toga nastupe teže štetne posledice ili je služba bila teže ugrožena,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do pet godina.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana izvršeno za vreme vršenja dužnosti u naro�itim okolnostima ili je usled dela nastupila teška telesna povreda ili imovinska šteta velikih razmera ili su nastupile druge teške posledice,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(3) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana nastupila smrt jednog ili više lica,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do dvanaest godina.

(4) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(5) Ako je usled dela iz stava 4. ovog �lana nastupila posledica iz stava 2. ovog �lana,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri meseca do tri godine, a ako je nastupila posledica iz stava 3. ovog �lana, u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

Neistinito službeno izveštavanje

�lan 409.

(1) Vojno lice koje pretpostavljenom starešini, usmeno ili pisano, u službenom izveštaju iznese neistinite podatke od zna�aja za službu ili pre�uti neku važnu �injenicu ili prosledi takav izveštaj iako zna da su podaci u njemu neistiniti, pa usled toga nastupe teže štetne posledice za službu ili je služba bila teže ugrožena,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana izvršeno podnošenjem izveštaja od naro�ite važnosti ili su nastupile teške posledice,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(3) Ako je delo iz st. 1. i 2. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti za delo iz stava 1. nov�anom kaznom ili

zatvorom do jedne godine, a za delo iz stava 2. zatvorom od tri meseca do tri godine.

Nepreduzimanje mera za obezbe�enje vojne jedinice

�lan 410.

(1) Vojni starešina koji u okviru svoje nadležnosti propusti da preduzme propisane, nare�ene ili druge o�igledno potrebne mere za obezbe�enje jedinice, �uvanje života i zdravlja ljudi koji su mu povereni, za osiguranje i održavanje u ispravnom stanju objekata, predmeta i sredstava koji služe borbenoj gotovosti, za uredno snabdevanje hranom ili vojnom opremom ili za �uvanje i negu stoke, ili da se

- 142 -

na vreme i uredno izvrše osiguravaju�i radovi ili obezbe�enje objekata koji su mu povereni, pa time dovede u opasnost život ljudi ili teško ugrozi zdravlje ljudi ili imovinu velike vrednosti,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(2) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana nastupila teška telesna povreda ili imovinska šteta velikih razmera ili su nastupile druge teške posledice,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od šest meseci do pet godina.

(3) Ako je usled dela iz stava 1. ovog �lana nastupila smrt jednog ili više lica,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do deset godina.

(4) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(5) Ako je usled dela iz stava 4. ovog �lana nastupila posledica iz stava 2. ovog �lana,

u�inilac �e se kazniti zatvorom do tri godine, a ako je nastupila posledica iz stava 3. ovog �lana, u�inilac �e se kazniti zatvorom do pet godina.

Nesavesna izrada i preuzimanje naoružanja i druge vojne opreme

�lan 411.

(1) Vojno ili drugo lice kojem je u preduze�u ili drugom pravnom licu koje radi za potrebe odbrane, povereno rukovo�enje proizvodnim ili drugim tehnološkim procesom ili nadzor nad njima, koje nesavesno vrši službu ili obavezu koja mu je poverena, pa usled toga oružje, municija ili druga vojna oprema ne bude izra�ena na vreme ili ne odogovaraju odre�enom kvalitetu,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do tri godine.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i vojno ili drugo lice koje nesavesno vrše�i službu primi predmete naoružanja ili drugu vojnu opremu koji ne odgovaraju uslovima ili ugovoru.

(3) Ako su usled dela iz st. 1. i 2. ovog �lana nastupile teške posledice,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(4) Ako su dela iz st. 1. i 2. ovog �lana u�injena iz nehata, u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(5) Ako je usled dela iz stava 4. ovog �lana nastupila posledica iz stava 3. ovog �lana,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri meseca do tri godine.

- 143 -

Nepropisno staranje o poverenom oružju

�lan 412.

(1) Ko nepropisno drži, �uva ili rukuje poverenim oružjem, municijom ili eksplozivom koji pripadaju vojnoj jedinici ili vojnoj ustanovi, pa time prouzrokuje njihovo ošte�enje u ve�oj meri, uništenje ili nestanak,

kazni�e se zatvorom do jedne godine.

(2) Rukovalac skladišta oružja, municije, eksploziva i drugih borbenih sredstava koji ne preduzme mere za njihovo obezbe�enje ili održavanje, pa usled toga nastupi ošte�enje u ve�oj meri, uništenje ili nestanak tih borbenih sredstava,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do pet godina.

(3) Ako je usled dela iz stava 2. ovog �lana nastupila imovinska šteta velikih razmera,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do deset godina.

(4) Ako je delo iz st. 1. i 2. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti nov�anom kaznom ili zatvorom do dve godine.

(5) Ako je usled dela iz stava 4. ovog �lana nastupila posledica iz stava 3. ovog �lana,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri meseca do pet godina.

Protivpravno raspolaganje poverenim oružjem

�lan 413.

Ko prisvoji, otu�i, založi, preda drugom na koriš�enje, ošteti ili uništi oružje, municiju ili eksploziv koji su mu dati na upotrebu i služe potrebama odbrane,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do pet godina.

Kra�a oružja i dela borbenog sredstva

�lan 414.

(1) Ko ukrade oružje, municiju, eksploziv, borbeno sredstvo ili deo borbenog sredstva koji služe potrebama odbrane,

kazni�e se zatvorom od šest meseci do pet godina.

(2) Ako vrednost stvari iz stava 1. ovog �lana prelazi iznos od �etristopedeset hiljada dinara ili ako je kra�a u�injena obijanjem ili provaljivanjem zatvorenih zgrada, soba, kasa, ormana ili drugih zatvorenih prostorija ili od strane više lica koja su se udružila za vršenje kra�e ili na naro�ito opasan ili drzak na�in ili od strane lica koje je pri sebi imalo kakvo oružje ili opasno oru�e radi napada ili odbrane ili za vreme požara, poplave, zemljotresa ili drugog udesa,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do deset godina.

(3) Ako vrednost stvari iz stava 1. ovog �lana prelazi iznos od milion i petsto hiljada dinara,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do dvanaest godina.

- 144 -

Odavanje vojne tajne

�lan 415.

(1) Ko neovlaš�eno drugom saopšti, preda ili na drugi na�in u�ini dostupnim podatke koji predstavljaju vojnu tajnu ili pribavlja takve podatke u nameri da ih preda nepozvanom licu,

kazni�e se zatvorom od tri meseca do pet godina.

(2) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno iz koristoljublja ili u pogledu naro�ito poverljivih podatka ili radi objavljivanja ili koriš�enja podataka u inostranstvu,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(3) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti zatvorom do tri godine.

(4) Vojnom tajnom smatraju se podaci koji su zakonom, drugim propisom ili odlukom nadležnog organa donesenim na osnovu zakona proglašeni vojnom tajnom i �ije bi odavanje prouzrokovalo ili bi moglo da prouzrokuje štetne posledice za Vojsku Srbije i Crne Gore ili odbranu ili bezbednost zemlje.

(5) Vojnom tajnom, u smislu stava 4. ovog �lana, ne smatraju se podaci ili dokumenti koji su upravljeni na teške povrede osnovnih prava �oveka, ili na ugrožavanje ustavnog ure�enja i bezbednosti Srbije ili SCG, kao i podaci ili dokumenti koji za cilj imaju prikrivanje u�injenog krivi�nog dela za koje se po zakonu može izre�i zatvor od pet godina ili teža kazna.

Neovlaš�en pristup vojnom objektu

�lan 416.

Ko neovlaš�eno u�e u vojni objekat ili pravi skice ili crteže vojnih objekata ili borbenih sredstava ili ih fotografiše ili na drugi na�in snima, iako zna da je to zabranjeno,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

Kažnjavanje za krivi�na dela koja su izvršena za vreme neposredne ratne opasnosti, ratnog stanja, oružanog

sukoba i vanrednog stanja

�lan 417.

(1) Za krivi�no delo iz �l. 394. stav 1, 399. st. 1. i 4, 400. st. 1. i 3, 401. st. 1, 6. i 7, 402, 403, 404. st. 1. i 2, 406, 407. st. 1, 2. i 5, 408. st. 1, 4. i 5, 409, 410. st. 1. i 4, 411. st.1, 2, 4. i 5, 412. st. 1, 2, 4. i 5, 413, 414. stav 1, 415. st. 1. i 3. i 416. ovog zakonika, ako je izvršeno za vreme neposredne ratne opasnosti, ratnog stanja, oružanog sukoba ili vanrednog stanja,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do deset godina.

(2) Za krivi�no delo iz �l. 394. st. 2. do 4, 397, 398, 399. st. 2, 3, 5. i 6, 400. stav 2, 401. st. 2. do 5, 404. st. 3. i 4, 407. stav 3, 408. stav 2, 410. st. 2. i 5, 411. stav 3, 412. stav 3, 414. st. 2. i 3. i 415. stav 2. ovog zakonika, ako je izvršeno

- 145 -

za vreme neposredne ratne opasnosti, ratnog stanja, oružanog sukoba ili vanrednog stanja,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri do petnaest godina.

(3) Za krivi�no delo iz �l. 407. stav 4, 408. stav 3. i 410. stav 3. ovog zakonika, ako je izvršeno za vreme neposredne ratne opasnosti, ratnog stanja, oružanog sukoba ili vanrednog stanja,

u�inilac �e se kazniti zatvorom najmanje deset godina.

Neispunjavanje dužnosti pri sprovo�enju mobilizacije

�lan 418.

(1) Vojno ili službeno lice koje pri sprovo�enju mobilizacije za vreme neposredne ratne opasnosti, ratnog stanja, oružanog sukoba ili vanrednog stanja, protivno svojoj dužnosti, ne obezbedi prihvat, raspored i smeštaj mobilisanog ljudstva, prevoznih i drugih sredstava i stoke ili ne obezbedi snabdevanje mobilisanih ljudi i stoke ili u vezi sa mobilizacijom ne izvrši kakvu drugu dužnost, usled �ega su nastupile ili su mogle da nastupe štetne posledice,

kazni�e se zatvorom od jedne do pet godina.

(2) Ako su usled dela iz stava 1. ovog �lana nastupile teške posledice, u�inilac �e se kazniti zatvorom najmanje deset godina.

(3) Ako je delo iz stava 1. ovog �lana u�injeno iz nehata, u�inilac �e se kazniti zatvorom do tri godine.

(4) Ako je usled dela iz stava 3. ovog �lana nastupila posledica iz stava 2. ovog �lana,

u�inilac �e se kazniti zatvorom od tri meseca do pet godina.

Podrivanje vojne i odbrambene mo�i

�lan 419.

(1) Ko uništi, u�ini neupotrebljivim ili omogu�i da pre�u u ruke neprijatelja odbrambena postrojenja, odbrambeni objekti, položaj, naoružanje i druga vojna i odbrambena sredstva, brod ili vazduhoplov ili preda jedinicu neprijatelju bez borbe ili pre nego što su iscprljena sva sredstva za odbranu ili na drugi na�in omete ili dovede u opasnost vojne ili odbrambene mere,

kazni�e se zatvorom od tri do petnaest godina.

(2) Ko u�ini delo iz stava 1. ovog �lana u nameri da pomogne neprijatelju,

kazni�e se zatvorom od pet do petnaest godina.

(3) Ko priprema izvršenje dela iz st. 1. i 2. ovog �lana, kazni�e se zatvorom od jedne do šest godina.

(4) Ako su dela iz stava 1. ovog �lana u�injena iz nehata, u�inilac �e se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.

(5) Ako je delo iz st. 1. i 2. ovog �lana imalo za posledicu smrt jednog ili više lica ili je izazvalo opasnost za život ljudi ili je pra�eno teškim nasiljima ili

- 146 -

velikim razaranjima ili je dovelo do ugoržavanja bezbednosti, ekonomske ili vojne snage zemlje,

u�inilac �e se kazniti zatvorom najmanje deset godina.

Spre�avanje borbe protiv neprijatelja

�lan 420.

(1) Ko za vreme rata ili oružanog sukoba spre�ava gra�ane SCG ili gra�ane njenih saveznika da vode borbu protiv neprijatelja,

kazni�e se zatvorom od pet do petnaest godina.

(2) Ko za vreme rata ili oružanog sukoba propagandom ili na drugi na�in odvra�a gra�ane SCG ili gra�ane njenih saveznika da vode borbu protiv neprijatelja,

kazni�e se zatvorom od jedne do osam godina.

Prelazak i predaja neprijatelju

�lan 421.

(1) Vojno lice koje za vreme rata ili oružanog sukoba pre�e u redove neprijateljske vojske,

kazni�e se zatvorom najmanje deset godina.

(2) Vojno lice koje se za vreme rata ili oružanog sukoba preda neprijatelju pre nego što je iscrpelo sve mogu�nosti odbrane,

kazni�e se zatvorom od dve do deset godina.

Služba u neprijateljskoj vojsci

�lan 422.

(1) Gra�anin SCG koji za vreme rata ili oružanog sukoba služi neprijateljskoj vojsci ili drugim neprijateljskim oružanim formacijama ili u�estvuje u ratu ili oružanom sukobu kao borac protiv SCG i njenih saveznika,

kazni�e se zatvorom od tri do petnaest godina.

(2) Ko vrbuje gra�ane SCG za službu u neprijateljskoj vojsci ili drugim neprijateljskim oružanim formacijama ili za u�estvovanje u ratu ili oružanom sukobu protiv SCG ili njenih saveznika,

kazni�e se zatvorom od pet do petnaest godina.

Pomaganje neprijatelju

�lan 423.

(1) Gra�anin SCG koji za vreme rata ili oružanog sukoba pomaže neprijatelju u sprovo�enju rekvizicije, oduzimanju hrane ili drugih dobara ili u sprovo�enju kakvih prinudnih mera prema stanovništvu,

kazni�e se zatvorom od dve do deset godina.

- 147 -

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i gra�anin SCG koji za vreme rata politi�ki ili privredno sara�uje sa neprijateljem.

(3) Ako je delo iz st. 1. i 2. ovog �lana imalo za posledicu smrt jednog ili više lica ili je izazvalo opasnost za život ljudi ili je pra�eno teškim nasiljima ili velikim razaranjima ili je dovelo do ugrožavanja bezbednosti ekonomske ili vojne snage zemlje,

u�inilac �e se kazniti zatvorom najmanje deset godina.

Neispunjenje i napuštanje dužnosti za vreme borbe

�lan 424.

(1) Vojno lice koje za vreme borbe ili neposredno pred borbu ne izvrši svoju dužnost pa usled toga nastupe štetne posledice za vojnu jedinicu ili za borbenu situaciju,

kazni�e se zatvorom od dve do deset godina.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog �lana kazni�e se i vojno lice koje za vreme borbe ili neposredno pred borbu samovoljno ili na prevaran na�in napusti svoju dužnost.

(3) Ako su usled dela iz st. 1. i 2. ovog �lana nastupile teške posledice,

u�inilac �e se kazniti zatvorom najmanje deset godina.

Napuštanje položaja protivno nare�enju

�lan 425.

(1) Vojni starešina koji protivno nare�enju napusti položaj sa jedinicom koja mu je poverena, pre nego što je iscrpio sve mogu�nosti odbrane,

kazni�e se zatvorom od dve do dvanaest godina.

(2) Ako su usled dela iz stava 1. ovog �lana nastupile teške posledice, u�inilac �e se kazniti zatvorom najmanje deset godina.

Napuštanje ošte�enog broda i vazduhoplova pre vremena

�lan 426.

(1) Komandant ratnog broda koji za vreme rata ili oružanog sukoba napusti ošte�eni brod pre nego što je izvršio svoju dužnost po propisima o brodskoj službi,

kazni�e se zatvorom od dve do deset godina.

(2) �lan posade ratnog broda koji za vreme rata ili oružanog sukoba napusti ošte�eni brod pre nego što je komandant broda izdao nare�enje za napuštanje ili �lan posade vojnog vazduhoplova koji za vreme rata ili oružanog sukoba napusti ošte�eni vojni vazduhoplov pre nego što je izvršio svoju dužnost po propisima o letenju i koriš�enju vazduhoplova,

kazni�e se zatvorom od jedne do osam godina.

(3) Ako su usled dela iz st. 1. i 2. ovog �lana nastupile teške posledice,

- 148 -

u�inilac �e se za delo iz stava 1. kazniti zatvorom najmanje deset godina, a za delo iz stava 2. zatvorom od dve do deset godina.

Slabljenje borbenog morala

�lan 427.

(1) Ko neposredno pred borbu ili u toku borbe izazivanjem nezadovoljstva me�u vojnim licima, širenjem uznemiravaju�ih vesti, bežanjem, bacanjem oružja ili municije, izazivanjem ili širenjem straha ili na drugi na�in slabi borbeni moral u jedinici ili nanosi štetu borbenoj situaciji,

kazni�e se zatvorom od dve do dvanaest godina.

(2) Vojni starešina koji ne preduzme potrebne mere prema pot�injenom ili mla�em koji za vreme borbe ili neposredno pred borbu širi strah me�u vojnicima ili na drugi na�in slabi borbeni moral jedinice ili nanosi štetu borbenoj situaciji,

kazni�e se zatvorom od jedne do osam godina.

(3) Ako su usled dela iz st. 1. i 2. ovog �lana nastupile teške posledice,

u�inilac �e se kazniti zatvorom najmanje deset godina.

Neizveštavanje vojnih organa

�lan 428.

(1) Ko za vreme neposredne ratne opasnosti, ratnog stanja, oružanog sukoba ili vanrednog stanja ne izvesti pretpostavljenog, starijeg ili vojnu komandu o doga�aju koji o�igledno zahteva neodložno preduzimanje vojnih mera,

kazni�e se zatvorom do tri godine.

(2) Ako su usled dela iz stava 1. ovog �lana nastupile teške posledice, u�inilac �e se kazniti zatvorom od dve do deset godina.

Uslovi za izricanje disciplinske kazne, odnosno mere

�lan 429.

Za krivi�no delo protiv Vojske Srbije i Crne Gore za koje je propisana kazna zatvora do tri godine, umesto krivi�ne sankcije može se vojnom licu izre�i disciplinska kazna, odnosno mera utvr�ena zakonom, ako je delo dobilo naro�ito lak vid i ako to zahtevaju interesi službe.

Krivi�no delo izvršeno po nare�enju pretpostavljenog

�lan 430.

Ne�e se kazniti pot�injeni ako u�ini krivi�no delo po nare�enju pretpostavljenog koje se ti�e službene dužnosti, osim ako se nare�enje odnosilo na izvršenje krivi�nog dela za koje se može izre�i pet godina zatvora ili teža kazna, a pot�injeni je znao da izvršenje nare�enja predstavlja krivi�no delo.

- 149 -

GLAVA TRIDESET ŠESTA

PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE

�lan 431.

(1) Danom stupanja na snagu ovog zakonika prestaju da važe Osnovni krivi�ni zakon ("Službeni list SFRJ", br. 44/76, 46/77, 34/84, 37/84, 74/87, 57/89, 3/90, 38/90, 45/90 i 54/90, "Službeni list SRJ", br. 35/92, 16/93, 31/93, 37/93, 24/94 i 61/01, "Službeni glasnik RS", broj 39/03) i Krivi�ni zakon Republike Srbije ("Službeni glasnik SRS", br. 26/77, 28/77, 43/77, 20/79, 24/84, 39/86, 51/87, 6/89 i 42/89, "Službeni glasnik RS", br. 21/90, 16/90, 26/91, 75/91, 9/92, 49/92, 51/92, 23/93, 67/93, 47/94, 17/95, 44/98, 10/02, 11/02, 80/02, 39/03 i 67/03);

(2) Danom stupanja na snagu ovog zakonika prestaju da važe krivi�nopravne odredbe sadržane u:

- �l. 105. i 107. Zakona o izboru narodnih poslanika (" Službeni glasnik RS" , br. 35/00, 57/03 i 18/04);

- �lanu 45. Zakona o zaštiti od jonizuju�ih zra�enja ("Službeni list SRJ", broj 46/96);

- �lanu 3. Zakona o zabrani izgradnje nuklearnih elektrana u SRJ ("Službeni list SRJ", broj 12/95);

- �lanu 92. Zakona o rudarstvu ("Službeni glasnik RS", broj 44/95); - �lanu 12. Antimonopolskog zakona ("Službeni list SRJ", broj

29/96); - �l. 172. i 174. Zakona o poreskom postupku i poreskoj

administraciji ("Službeni glasnik RS", br. 80/02, 84/02, 23/03, 70/03, 55/04 i 61/05); - �lanu 27. Zakona o spre�avanju pranja novca ("Službeni list SRJ",

broj 53/01); - �lanu 87. Zakona o Narodnoj banci Srbije ("Službeni glasnik RS",

br. 72/03 i 55/04); - �lanu 330. Carinskog zakona ("Službeni glasnik RS", br. 73/03 i

61/05); - �l. 179, 181. i 182. Zakona o ste�ajnom postupku ("Službeni

glasnik RS", broj 84/04); - �lanu 141. Zakona o lekovima i medicinskim sredstvima ("Službeni

glasnik RS", broj 84/04); - �lanu 24. Zakona o javnom redu i miru ("Službeni glasnik RS", br.

5/92, 53/93, 67/93 i 48/94); - �lanu 33. Zakona o oružju i municiji ("Službeni glasnik RS", br.

9/92, 53/93, 67/93, 48/94, 44/98 i 39/03); - �lanu 97. Zakona o igrama na sre�u ("Službeni glasnik RS", broj

84/04); - �lanu 1052. Zakona o pomorskoj i unutrašnjoj plovidbi ("Službeni

list SRJ", br. 12/98, 44/99, 74/99 i 73/00); - �lanu 46a Zakona o trgovini ("Službeni list SRJ", br. 32/93, 41/93,

50/93, 41/94, 29/96 i 37/02);

- 150 -

- �lanu 244. Zakona o tržištu hartija od vrednosti i drugih finansijskih instrumenata ("Službeni list SRJ", broj 65/02 i "Službeni glasnik RS", br. 57/03, 55/04 i 45/05);

- �lanu 31. Zakona o proizvodnji i prometu naoružanja i vojne opreme ("Službeni list SRJ", broj 41/96);

- �lanu 221. Zakona o osiguranju ("Službeni glasnik RS", br. 55/04, 70/04 i 61/05).

�lan 432.

Ovaj zakonik stupa na snagu 1. januara 2006. godine.