KRVARENJE I PRIVREMENA

HEMOSTAZA

KRVARENJE I HEMOSTAZA

Podela krvarenja:

✓ Arterijsko

✓ Vensko

✓ Kapilarno

Arterijsko krvarenje

✓ Krvarenje iz arterijskih krvnih sudova,

✓ Ističe u mlazu sinhrono srčanoj radnji,

✓ Svetlo crvene boje,

✓ Jači mlaz u gornjem delu krvnog suda,

✓ Zaustavlja se na oba kraja krvnog suda.

✓ Iz venskog krvnog suda,

✓ Lagano ističe,

✓ Jače krvari donji deo krvnog suda,

✓ Tamnocrvene boje,

✓ Lakše se zaustavlja u odnosu na arterijsko .

Vensko krvarenje

✓ Iz mnoštva kapilarnih krvnih sudova,

✓ U vidu znojenja i rose – tačkasto krvarenje,

✓ Zaustavlja se samo - lako .

Kapilarno krvarenje

Podela krvarenja prema vremenu nastanka

Primarno, naknadno i sekundarno krvarenje

1. Primarno krvarenje:

✓ U trenutku oštećenja krvnog suda / povreda,

✓ Saniranje odmah,

✓ Pravilna i brza hemostaza.

2. Naknadna krvarenja:

✓ Nastaje naknadno posle saniranja hemostazom,

✓ Pri otklanjanju stranog tela i povredi krvnog suda,

✓ Vađenja stranog tela na terenu nisu dozvoljena!

3. Sekundarna krvarenja:

✓ Naknadno izazvano koagulumom zbog nekrotičnog ili

infektivnog procesa.

Podela krvarenja prema vremenu nastanka

Zaustavljanje krvarenja

Privremeno i definitivno

Privremeno zaustavljanje krvarenja:

✓ Izvodi se na mestu povređivanja,

✓ Brzo, pravilno i uspešno,

✓ Ne paničiti,

✓ Uspostavljanje kontakta,

✓ Sagledati obimnost povrede,

✓ Redosledom sanirati.

Pravila pri saniranju povreda koje krvare

Lokalizivati povredu

✓ Kod povreda glave sterilna gaza,

✓ Kod ubodnih rana transport po prvom redu hitnosti,

✓ Sterilnost pri hemostazi.

Metode hemostaze

✓ Hiperfleksija ekstremiteta/prinudna fiksascija,

✓ Digitalna kompresija,

✓ Kompresivni zavoj,

✓ Hemostatska poveska / Esmarhova poveska,

✓ Tamponada rane.

1. Hiperfleksija ekstremiteta

✓ Arterija u pazušnoj jami - ruku postaviti unazad prema leđima, gaza

preko rane, dohvatiti suprotnu ruku u lakatnoj jami i fiksirati.

✓ Povreda u preponskoj jami - povređeni leži na leđima, noga se savija

ka trbuhu da je butina sasvim na trbuhu a koleno u visini grudne

kosti.

✓ Povreda u pregibu lakta i zatkolenoj jami – savija se podlaktica

prema nadlaktici kao i potkolenica prema natkolenici.

Ova se metoda ne sme primeniti u slučaju preloma!

2. Digitala kompresija

Osnovni oblik hemostaze:

✓ Pritisak između srca i rane,

✓ Prstima, šakom ili pesnicom,

✓ Neophodno da je ispod arterije kost ili mišić.

Tipična mesta za kompresiju arterija:

1. art. temporalis

2. art. carotis communis

3. art. femoralis

4. art. subclavia

5. art. brachialis

Art. carotis communis

Pritisak na bočnu stranu vrata u srednjem delu sa vrhovima 4 prsta snažno prema

kičmenom stubu

art. subclavia

✓ Kod krvarenja u predelu ramena ili pazuha

✓ Pritisak iznad sredine ključne kosti u pravcu prvog rebra

art. brachialis

Kod krvarenja iz gornjeg, srednjeg dela nadlaktice ili podlaktice

✓ Pritisak na srednji deo nadlaktice s unutraše strane prema humerusu

art. femoralis

Kod krvarenja iz bilo kog dela noge

Pritisak pesnicom na art.u preponi uz samu kost.

3. Kompresivni zavoj

✓ Može se svuda primeniti sem na vratu

✓ Stavlja se na ranu koja malo krvari/posle digitalne kompresije, Esmarhove poveske

ili pneumatske poveske.

Vrste zavoja:

✓ Standardni kompresivni zavoj,

✓ Individualni sa 2 jastučeta,

✓ Trouglom maramom,

✓ Improvizovanim jastučićima od gaze ili platna.

4. Esmarhova poveska

Primenjuje se privremeno ili trajno

✓ Kod povreda ekstremiteta,

✓ Kod potpune amputacije ruke ili noge,

✓ 5 cm iznad linije amputacije,

✓ Ispod je gaza ili platno,

✓ Povesku ne popuštati do hospitalizacije,

✓ Napisati vreme i datum i ko je postavio na povesci ili ranjeničkom kartonu,

✓ Rana se previje a ekstremitet imobiliše.

5. Pneumatska poveska

Gumena manžetna sa gumenim crevom i balonom za naduvavanje

✓ Postavlja se privremeno

✓ Zauzima veću površinu od Esmarha

✓ Zamena može biti manžetna aparata za TA

6. Tamponada rane

✓ Kod krvarenja iz prirodnih otvora,

✓ Iz uzanih dubokih rana/nož, metak, kama, šilo,

✓ Kod povreda grudne i trbušne duplje,

✓ Čvrsto sabiti sterilnu gazu ili platnenu pantljiku,

✓ Upisati broj i dužinu gaze na trijažnom talonu.

Povrede - traume

Vrste povreda u odnosu na činioce:

✓ Fizičke

✓ Hemijske

✓ Biološke

✓ Psihogene

1. Fizičke:

✓ mehaničke

✓ termičke

✓ električne

✓ nuklearne

2. Hemijske:

✓ baze

✓ kiseline

✓ spoljašnje i unutrašnje

3.Biološke:

✓ bakterije

✓ virusi

✓ paraziti

4.Psihogene:

✓ Mentalni poremećaji/suicidalni

i agresivni

PODELA POVREDA

Zatvorene i otvorene

Zatvorene prema načinu nastanka:1. Izazvane mehaničkom energijom

✓ Potres / commotio

✓ Pritisak / compressio

✓ Prsnuća / ruptura

✓ Nagnječenje / contusio

✓ Istezanje / distensio

✓ Uganuće / distorsio

✓ Naprsnuće / fisura

✓ Kraš povrede

✓ Blast povrede

2. Izazvane električnom energijom

✓ udar struje /elektrocutio

✓ udar groma / fulguratio

3. Izazvane hemijskom energijom

✓ bojni otrovi

✓ koagulaciona nekroza

4. Izazvane termičkom energijom

✓ sunčanica

✓ toplotni udar

5. Izazvane nuklearnom energijom - radijacija

6. Izazvane biološkim agensima - virusi bakterije...

Otvorene povrede

✓ Destvom hemijske, toplotne i mehaničke energije, oštri šiljati i

tupi predmeti

Povrede prema uzroku nastanka

✓ Hladnim oružjem ili oruđem

✓ Vatrenim oružjem

✓ Termičkom energijom

Povrede u odosu na stanje tkiva

✓ Površne – ogrebotine,

✓ Oguljotine,

✓ Razderine / koža i potkožno,

✓ Duboke / mišići, kosti, zglob.

Povrede koštano – zglobnog sistema

✓ Ekstremiteti, karlica, kičmeni stub

✓ Fisure, frakture, luksacije, distorzije

✓ Otvoreni – zatvoreni.

Simptomi

✓ Jak bol i osetljivost

✓ Otok

✓ Neubičajen oblik ekstremiteta

✓ Neprirodno pokretan

✓ Čuje se škripanje

Komplikacije preloma:

✓ Povrede krvnih sudova i nerava

✓ Iskrvarenost

✓ Traumatski šok

✓ Masna embolija

Prepoznavanje znakova i simptoma povreda

1. Prelom kosti bez dislokacije

✓Bol

✓Otok

✓Modrica

✓RTG nalaz

2. Prelom kosti sa dislokacijom

✓ „Lažni zglob“

✓ Fragmenti se pomeraju

✓ Bizaran položaj ekstremiteta

3. Otvoreni prelom

✓ Fragment kosti probija kožu

✓ Dislokacioni prelom

✓ Krvarenje

4. Zatvoreni prelom

✓ Sa dislokacijom ili bez

✓ Otok

✓ Krvni podliv

✓ Unutrašnje krvarenje!?

5. Naprsnuće kosti

✓ Bol, otok

✓ Otežana pokretljivost ekstremiteta

Povrede glave i vrata

Mozak, produžena moždina, vratni deo kičmene moždine

Znaci:

✓ Gubitak svesti,

✓ Paraplegije i kvadriplegije,

✓ Senzorni i senzitivni –poremećaji,

✓ Poremećaj disanja i srčanog rada.

Zatvorene povrede glave:

✓Nagnječenja i krvni podlivi kože poglavine,

✓Prelomi svoda i baze lobanje,

✓Potres mozga,

✓Nagnječenje mozga,

✓Kompresija mozga.

Otvorene povrede glave:

✓Ogrebotine,

✓Posekotine,

✓Razderotine,

✓Posekotine i razderotine tvrde moždanice,

✓Nagnječenja mozga.

Povrede glave i vrata

Prva pomoć

✓ Ustanoviti vrstu i težinu povrede,

✓ Proceniti stanje svesti,

✓ Zaustaviti krvarenje,

✓ Postaviti gazu i zavoj na otvorenu povredu,

✓ KPCR,

✓ Postaviti pacijenta u bočni koma položaj pri

gubitku svesti,

✓ Izvršiti transport po prvom redu hitnosti,

✓ Kontrola vitalnih funkcija tokom transporta.

Povrede glave i vrata

Povrede lica i vilice – maksilofacijalne povrede

Mogu biti udružene sa povredom glave

Simptomi:

✓ Bol

✓ Krvarenje

✓ Salivacija

✓ Otežan govor

✓ Otežano disanje

Prva pomoć:

✓ Prvi zavoj / ili kompresivni

✓ Obezbediti disajni put

✓ Polusedeći položaj

✓ Bočni položaj / svest?

✓ „Praćka za bradu“

Povrede lica i vilice – maksilofacijalne povrede

Povrede nosa

Simptomi:

✓ Zatvorena povreda-krvarenje,

✓ Bol,

✓ Uznemirenost-zbunjenost,

✓ Otežano disanje.

Prva pomoć:

✓ Kompresivni zavoj,

✓ Tamponada,

✓ Sedeći položaj,

✓ Led,

✓ Transport u UC.

Cervikalni i lumbalni deo najčešće

Povrede-lokalizacija

✓ Mekih tkiva, mišića, zglobova i ligamenata,

✓ Pršljenova i međupršljenskih diskusa,

✓ Moždanica, kičmene moždine i nervnih korenova.

Povrede kičme

Simptomi

✓ Bol

✓ Motorni deficiti

✓ Senzitivni deficiti

Prva pomoć

✓ Dobra opservacija

✓ Najmanje 3 osobe za transport

✓ Mere opreza!

Povrede kičme

Povrede grudnog koša

Opasnost zbog povreda unutrašnjih organa!

Otvorene: koža, potkožno tkivo, mišići, rebra, grudna kost, plućna maramica,

pluća i srce.

Zatvorene: rebra, grudna kost, hematotoraks, pneumotoraks, pluća, krvni

sudovi . . .

Simptomi: bol, otežano disanje, plavičaste usne, krvavi ispljuvak.

Prva pomoć:

✓ Prvi zavoj na otvorenu povredu,

✓ Kružni zavoj kod povreda rebara,

✓ Kod otvorenog pneumotoraksa prvi zavoj, gumirano platno, kružni zavoj,

✓ Polusedeći položaj,

✓ Kod bolova položaj na boku,

✓ Koma položaj kod poremećaja svesti,

✓ Kod jakih krvarenja – kompresivni zavoj,

✓ Provera vitalnih funkcija,

✓ Hitan transport u UC.

Povrede grudnog koša

Povrede trbuha

Potencionalna opasnost od krvarenja!

✓ Oskudni objektivni simptomi!

✓ Obavezno hirurška intervencija!

Simptomi:

✓ Bol, krvni podliv, šok zbog krvarenja, napet trbuh, savijene

noge prema trbuhu (zaštitni položaj), hematurija, bledilo,

hladan znoj.

Otvorene povrede trbuha

✓ Sa i bez proboja trbušne maramice, bol, stanje šoka, izlaze vijuge creva ...

✓ Prva pomoć,

✓ Prvi red hitnosti,

✓ Položaj autotransfuzije,

✓ Ništa per os,

✓ Ne davati analgetike,

✓ Kesa sa ledom,

✓ Prvi abdominalni zavoj,

✓ Kod crevnog ispadanja ne vraćati u duplju, prekriti slojevima prvih,

abdominalnim zavojima,

✓ Polusedeći položaj.

Povrede trbuha

Povrede karlice

Povrede organa male karlice bešike i mokraćnog kanala

Simptomi:

✓ Nemogućnost stajanja i hodanja,

✓ Bol u kuku, leđima i preponama,

✓ Krv na oreficijumu uretre,

✓ Bolno mokrenje, moguća anurija,

✓ Znaci unutrašeg krvarenja i šok.

Prva pomoć

✓ Horizontalni položaj sa savijenim kolenima

✓ Imobilisati položaj

✓ Transport u UC

Povrede karlice