k|:tfjgfmk|:tfjgfmk|:tfjgfm · 2 -@_ v]ns'bsf] dfwodaf6 cg'zfl;t tyf :j:y, ;ifd hgzlqm...

29
www.lawcommission.gov.np 1 www.lawcommission.gov.np /fli6«o v]ns'b gLlt, @)^& /fli6«o v]ns'b gLlt, @)^& /fli6«o v]ns'b gLlt, @)^& /fli6«o v]ns'b gLlt, @)^& != != != != k|:tfjgfM k|:tfjgfM k|:tfjgfM k|:tfjgfM g]kfnsf] v]ns'b If]qnfO{ ljZjJofkL d"No / dfGotfcg';f/ ljsf; tyf lj:tf/ ug{ v]ns'bsf] ;f+u7lgs 9frfdf ;do ;fk]If ;'wf/ ug{ ;/sf/L, u}/;/sf/L Pj+ lghL If]qsf v]ns'b ;+:yfaLr ;dGjo, ;xsfo{ Pj+ ;fem]bf/Lsf] jftfj/0f l;h{gf u/L v]ns'bnfO{ hghLjgsf] cleGg c+u agfpg, zf/Ll/s, dfgl;s, jf}l4s / g}lts Ifdtfo'Qm dfgj ;+;fwgsf] ljsf; u/L v]ns'bnfO{ /f]huf/Ld"ns Joj;fosf] ¿kdf :yflkt ug{, cg'zfl;t / dof{lbt ;dfh agfpg tyf v]ns'b sfo{qmdnfO{ :yfgLo txb]lv g} ;~rfng u/L æ;a}sf] nflu v]ns'bÆ eGg] cleofgnfO{ ;fsf/ kfg{ jf~5gLo ePsf]n] of] /fli6«o v]ns'b gLlt, @)^& hf/L ul/Psf] 5 . @= @= @= @= bL3{sfnLg ;f]r / nIo bL3{sfnLg ;f]r / nIo bL3{sfnLg ;f]r / nIo bL3{sfnLg ;f]r / nIo -!_ bL3{sfnLg ;f]rM ;a}sf nflu v]ns'bsf] dfWodaf6 :j:y / tGb'?:t, cg'zfl;t hgzlQm tof/ ug'{ tyf cGt/f{li6«o k|ltof]lutfx¿df kbs xfl;n u/]/ d'n'ssf] k|lti7f clej[lå u/L v]ns'b If]qdf g]kfnnfO{ ;zQm /fi6«sf] ¿kdf :yflkt ug{' o; /fli6«o v]ns'b gLltsf] bL3{sfnLg ;f]r x'g]5 . -@_ nIoM -s_ ;':jf:Yo / tGb'?:tLsf nflu ;a} pd]/ ;d"xsf JolQmnfO{ v]ns'bdf Jofks ;xeflutfsf lgldQ k|f]T;flxt ug{], -v_ v]nf8Lx¿nfO{ kof{Kt cg'ej / cj;/ k|bfg ug{ :yfgLo :t/b]lv /fli6«o tyf cGt/f{li6«o :t/;Dd v]ns'bsf sfo{qmdx¿ Jofks ¿kdf cfof]hgf ug{], -u_ cGt/f{li6«o v]nx¿df g]kfnn] pTs[i6 gtLhf tyf pknlAw xfl;n ug]{ cleofgdf v]nk|]dL nufot ;a}sf] ;xeflutf clej[l4 ug]{ . #= #= #= #= p2]Zo p2]Zo p2]Zo p2]Zo -!_ /fi6« lgdf{0f Pj+ /fli6«o lasf;df v]nf8Lx¿sf] e"ldsf / ;DefAotfsf] lasf; / la:tf/ ug]{,

Upload: others

Post on 05-Aug-2020

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: k|:tfjgfMk|:tfjgfMk|:tfjgfM ·  2  -@_ v]ns'bsf] dfWodaf6 cg'zfl;t tyf :j:y, ;Ifd hgzlQm tof/ u/L /fi6« lgdf{0fdf an k'¥ofpg],

www.lawcommission.gov.np

1 www.lawcommission.gov.np

/fli6«o v]ns'b gLlt, @)^&/fli6«o v]ns'b gLlt, @)^&/fli6«o v]ns'b gLlt, @)^&/fli6«o v]ns'b gLlt, @)^&

!= != != != k|:tfjgfMk|:tfjgfMk|:tfjgfMk|:tfjgfM

g]kfnsf] v]ns'b If]qnfO{ ljZjJofkL d"No / dfGotfcg';f/ ljsf; tyf lj:tf/ ug{

v]ns'bsf] ;f+u7lgs 9f“rfdf ;do ;fk]If ;'wf/ ug{ ;/sf/L, u}/;/sf/L Pj+ lghL

If]qsf v]ns'b ;+:yfaLr ;dGjo, ;xsfo{ Pj+ ;fem]bf/Lsf] jftfj/0f l;h{gf u/L

v]ns'bnfO{ hghLjgsf] cleGg c+u agfpg, zf/Ll/s, dfgl;s, jf}l4s / g}lts

Ifdtfo'Qm dfgj ;+;fwgsf] ljsf; u/L v]ns'bnfO{ /f]huf/Ld"ns Joj;fosf] ¿kdf

:yflkt ug{, cg'zfl;t / dof{lbt ;dfh agfpg tyf v]ns'b sfo{qmdnfO{ :yfgLo

txb]lv g} ;~rfng u/L æ;a}sf] nflu v]ns'bÆ eGg] cleofgnfO{ ;fsf/ kfg{

jf~5gLo ePsf]n] of] /fli6«o v]ns'b gLlt, @)^& hf/L ul/Psf] 5 .

@= @= @= @= bL3{sfnLg ;f]r / nIobL3{sfnLg ;f]r / nIobL3{sfnLg ;f]r / nIobL3{sfnLg ;f]r / nIo

-!_ bL3{sfnLg ;f]rM

;a}sf nflu v]ns'bsf] dfWodaf6 :j:y / tGb'?:t, cg'zfl;t hgzlQm

tof/ ug'{ tyf cGt/f{li6«o k|ltof]lutfx¿df kbs xfl;n u/]/ d'n'ssf]

k|lti7f clej[lå u/L v]ns'b If]qdf g]kfnnfO{ ;zQm /fi6«sf] ¿kdf :yflkt

ug{' o; /fli6«o v]ns'b gLltsf] bL3{sfnLg ;f]r x'g]5 .

-@_ nIoM

-s_ ;':jf:Yo / tGb'?:tLsf nflu ;a} pd]/ ;d"xsf JolQmnfO{ v]ns'bdf

Jofks ;xeflutfsf lgldQ k|f]T;flxt ug{],

-v_ v]nf8Lx¿nfO{ kof{Kt cg'ej / cj;/ k|bfg ug{ :yfgLo :t/b]lv

/fli6«o tyf cGt/f{li6«o :t/;Dd v]ns'bsf sfo{qmdx¿ Jofks

¿kdf cfof]hgf ug{],

-u_ cGt/f{li6«o v]nx¿df g]kfnn] pTs[i6 gtLhf tyf pknlAw xfl;n

ug]{ cleofgdf v]nk|]dL nufot ;a}sf] ;xeflutf clej[l4 ug]{ .

#= #= #= #= p2]Zop2]Zop2]Zop2]Zo

-!_ /fi6« lgdf{0f Pj+ /fli6«o lasf;df v]nf8Lx¿sf] e"ldsf / ;DefAotfsf]

lasf; / la:tf/ ug]{,

Page 2: k|:tfjgfMk|:tfjgfMk|:tfjgfM ·  2  -@_ v]ns'bsf] dfWodaf6 cg'zfl;t tyf :j:y, ;Ifd hgzlQm tof/ u/L /fi6« lgdf{0fdf an k'¥ofpg],

www.lawcommission.gov.np

2 www.lawcommission.gov.np

-@_ v]ns'bsf] dfWodaf6 cg'zfl;t tyf :j:y, ;Ifd hgzlQm tof/ u/L /fi6«

lgdf{0fdf an k'¥ofpg],

-#_ ljleGg cGt/f{li6«o k|ltof]lutfx¿af6 ;kmntf xfl;n u/L cGt/f{li6«o

hutdf /fi6« / g]kfnLsf] uf}/j a9fpg],

-$_ v]ns'bnfO{ g]kfnL hghLjgsf] cleGg cª\u agfpg],

-%_ v]ns'b ljsf;sf nflu k|f/lDes ynf]sf] ¿kdf /x]sf ljBfnox¿nfO{

s]Gb|ljGb' agfO{ k|ltefsf] vf]hL, klxrfg / ;+/If0f ug]{,

-^_ dgf]/~hgfTds, k/Dk/fut, ;fxl;s tyf v]ns'b ko{6g pBf]usf] ljsf;

u/L /fi6«sf] cfly{s ljsf;df 6]jf k'¥ofpg],

-&_ v]ns'bdf lzIff, /f]huf/L / j[lQljsf;sf] cj;/ pknAw u/fpg],

-*_ /fi6«sf] v]ns'b If]qsf] Jofks ljsf; tyf lj:tf/ ug{ v]ns'bdf lghL

If]qsf] ;xeflutf / nufgLsf cj;/x¿df j[l4 ug{] .

$= $= $= $= gLltgLltgLltgLltx¿x¿x¿x¿MMMM

/fli6«o v]ns'b gLltn] lnPsf p2]Zox¿ xfl;n ug{ b]xfo adf]lhdsf gLltx¿

clVtof/ ul/g]5 M

-!_ ;a}sf] nflu v]ns'bsf] cjwf/0ff cg'¿k v]ns'b If]qnfO{ cg'zfl;t,

dof{lbt Pj+ ;'Jojl:yt agfp“b} /fli6«o ljsf;sf] dxTjk"0f{ kIfsf] ¿kdf

:yflkt ul/g]5 .

-@_ d'n'sdf e} /x]sf] v]ns'bsf ef}lts k"jf{wf/sf] ;+/If0f, ;+j4{g tyf ljsf;

u/L gof “ k"jf{wf/sf] lgdf{0f Pj+ u|fdL0f ef}lts k"jf{wf/sf] ljsf; / lj:tf/df

bft[ lgsfo tyf :yfgLo lgsfosf ;|f]t kl/rfng ul/g]5 .

-#_ v]ns'bsf ef}lts ;+/rgf tyf k"jf{wf/x¿nfO{ cGt/f{li6«o d"No, dfGotf tyf

ljlwadf]lhd kl/dfh{g ul/g]5 .

-$_ k|ltefzfnL v]nf8Lx¿sf] vf]hL ug'{sf ;fy} v]nf8Lx¿sf] ljsf;sf nflu

:yfgLo / /fli6«o:t/df v]ns'b k|lzIf0f tyf k|ltof]lutfx¿ cfof]hgf

ul/g]5 .

Page 3: k|:tfjgfMk|:tfjgfMk|:tfjgfM ·  2  -@_ v]ns'bsf] dfWodaf6 cg'zfl;t tyf :j:y, ;Ifd hgzlQm tof/ u/L /fi6« lgdf{0fdf an k'¥ofpg],

www.lawcommission.gov.np

3 www.lawcommission.gov.np

-%_ v]n If]qdf dlxnfx¿sf] ;xeflutfnfO{ ;'lglZrt / dof{lbt agfpg

dlxnfx¿sf] ;xeflutf /xg] v]nx¿nfO{ Jojl:yt tyf Jojxfl/s agfOg]

5 .

-^_ v]ns'b If]qnfO{ hghLjgsf] cleGg c+usf] ¿kdf ljsf; / lj:tf/ ug{

ljBfno tyf ljZjljBfno, k/Dk/fut tyf u|fld0f, ;fxl;s tyf ko{6sLo,

:yfgLo tyf k|fb]lzs, ;fj{hlgs ;+:yf, ;/sf/L ljefuLo lgsfo tyf

sd{rf/L nufotsf If]q / :t/df v]ns'bsf sfo{qmd tyf k|ltof]lutfx¿

;~rfng ug{ k]|l/t ul/g]5 .

-&_ /fi6«sf] v]nIf]qsf] ljsf; / lj:tf/df of]ubfg k'¥ofpg] /fli6«o v]nf8L,

k|lzIfs, v]nsdL{ tyf v]ns'b;“u ;DjlGwt JolQmTjx¿nfO{ lglZrt

dfkb08sf cfwf/df ;Ddfg tyf k'/:sf/sf] Joj:yf ldnfOg]5 .

-*_ ljz]if tyf kf/f v]ns'bx¿sf] ljsf; / lj:tf/df hf]8 lbOg'sf ;fy} c;Qm

tyf ckf+ux¿sf] cfjZostf / ?lr cg';f/sf v]ns'bx¿df pgLx¿sf]

;xeflutfnfO{ k|f]T;flxt ul/g]5 .

-(_ Joj;flos ;Lk / bIftf xfl;n ug{ ;Sg] u/L v]nf8L tyf k|lzIfsx¿sf

nflu /f]huf/Lsf] ;'lglZrttf lbg] sfo{qmdx¿ ;~rfng ul/g]5g\ .

-!)_ v]ns'bsf] If]qdf k|ltjlGwt cf}iflw ;]jg lj?4sf] r]tgf clea[l4 u/fO{

k|ltjlGwt cf}iflwd'Qm :jR5 v]n jftfj/0fsf] lgdf{0f ul/g]5 .

-!!_ ljleGg v]nsf] k|s[lt / k|ult, nf]slk|otf, ;+efJotf, ;kmntfsf

;Defjgfx¿sf cfwf/df v]nx¿sf] auL{s/0f / k|fyldsLs/0f u/L pknAw

;|f]t / ;fwgsf] kl/rfng k|ltkmnd"ns agfOg]5 .

-!@_ afx|} dlxgf v]ns'bsf] nflu df};d cg's"n /xg] xfd|f] ef}uf]lns cj:yfsf]

nfe lng ;lsg] u/L g]kfnnfO{ v]ns'bsf] ynf]sf] ¿kdf ljsf; ug]{ gLlt

lnOg]5 .

-!#_ v]ns'bsf] ljsf; / lj:tf/sf nflu ;/sf/L, u}/;/sf/L tyf lghL If]qsf

;+:yfx¿sf] PsLs[t ;dGjo / ;xsfo{ ug]{ b[li6sf]0fn] v]ns'bsf] ;+:yfut

;+/rgfdf ;do ;fk]If kl/dfh{g ul/g]5 .

Page 4: k|:tfjgfMk|:tfjgfMk|:tfjgfM ·  2  -@_ v]ns'bsf] dfWodaf6 cg'zfl;t tyf :j:y, ;Ifd hgzlQm tof/ u/L /fi6« lgdf{0fdf an k'¥ofpg],

www.lawcommission.gov.np

4 www.lawcommission.gov.np

-!$_ cGt/f{li6«o k|ltof]lutfx¿sf] cfof]hgf tyf ;xeflutfsf] pko'Qm dfkb08

tof/ u/L lglZrt sfo{ljlwsf cfwf/df cfof]hgf tyf ;xeflutfsf]

Joj:yf ldnfOg]5 .

-!%_ v]ns'bdf k|fKt x'g] /fli6«o, cGt/f{li6«o ;xof]u tyf To; sf] pkof]u

;DjGwL ;a} sfd sf/jfxLnfO{ kf/bzL{ agfO{g]5 .

-!^_ v]ns'b;“u ;Dj4 ljleGg lgsfox¿sf jLr ;dGjo sfod u/L v]ns'b

;DjGwL sfo{x¿df tt\ lgsfox¿sf] sfd sf/jfxLnfO{ kl/eflift ul/g]5 .

----%_ %_ %_ %_ k|d'v sfo{gLltk|d'v sfo{gLltk|d'v sfo{gLltk|d'v sfo{gLltx¿x¿x¿x¿ MMMM

-!_ ;a}sf nflu v]ns'b

-s_ v]n ljwfx¿df u'0ffTds kl/0ffd xfl;n ug{ cfjZos ;+:yfut

;+oGq lgdf{0f u/L lzIf0f ;+:yf, cWoog ;+:yfgx¿, :yfgLo lgsfo,

;fj{hlgs ;+:yf / lghL If]qdf ;d]t v]nf8Lx¿sf] ;xeflutf j[l4

ug]{,

-v_ ;/sf/L ljefuLo lgsfox¿df v]ns'bsf] ;+:yfut ljsf; u/L

pTs[i6 v]nf8L pTkfbg ug{ cfjZos jftfj/0fsf] l;h{gf ug{

;DalGwt lgsfonfO{ k|f]T;flxt ug]{,

-u_ v]ns'bdf Jofks hg;xeflutf tyf ;a} gful/ssf nflu

v]nIf]qsf] ljsf; / lj:tf/ ug{ k|f]T;fxg ug]{,

-3_ /fi6«sf] cfly{s ljsf;df ;xof]u k'¥ofpg ljleGg ;fxl;s,

ko{6sLo / dgf]/~hgfTds v]ns'b k|ltof]lutfx¿sf] cfof]hgf

ug{'sf ;fy} tL v]nx¿sf] ;+:yfut ljsf;sf nflu k|f]T;flxt ug]{,

-ª_ n}l·s ;dfgtf / v]ns'bsf] dfWodaf6 /fi6«sf] k|lti7f xfl;n ug{

dlxnfx¿sf] ;xeflutfdf j[l4 ug{ k|f]T;flxt ug]{,

-r_ /fi6« ljsf;df ckf· tyf ;':tdgl:yltsf JolQmx¿ ;d]tsf]

l;h{gzLntfnfO{ Wofgdf /fVb} pgLx¿sf] dgf]an j[l4 ug{ kf/f tyf

ljz]if v]ns'bsf k|ltof]lutfx¿sf] cfof]hgf ug]{,

Page 5: k|:tfjgfMk|:tfjgfMk|:tfjgfM ·  2  -@_ v]ns'bsf] dfWodaf6 cg'zfl;t tyf :j:y, ;Ifd hgzlQm tof/ u/L /fi6« lgdf{0fdf an k'¥ofpg],

www.lawcommission.gov.np

5 www.lawcommission.gov.np

-5_ lghL tyf /fli6«o v]ns'b ;+3x¿sf] ;lqmo ;xeflutfaf6 cfO;

l:sOª, cfO{; :s]l6ª, kf/f UnfOl8ª, /s SnfOlDaª, qm;sG6«L bf}8,

/fkm\l6ª, ;/f]a/ gf}sfog, xfQLkf]nf], uNkm, xfO{ clN6Ro"8 Dof/fyg

h:tf ;fxl;s tyf ko{6sLo v]nx¿ / wg'sf “8, r+uf, 5]nf] /

3' “oqf]h:tf k/Dk/fut tyf dgf]/~hgfTds v]nx¿sf] ljsf; tyf

lj:tf/ ug]{,

-h_ zx/ tyf gu/sf ;fj{hlgs :yn jf d}bfgx¿df ;j{;fwf/0f

hgtfsf nflu ;/n / pkof]uL lsl;dsf ;fdfGo zf/Ll/s Jofofd,

;fwf/0f lx+88'n -dlg{ª jfs_ tyf ;fdfGo bf}8sf nflu

;+/rgfx¿sf] Joj:yf u/L zf/Ll/s :jf:Yo k|lt hgr]tgf hufpg]

/ ;f]sf nflu :yfgLo Sna, uf=lj=;=, gu/kflnsf tyf lghL

If]qnfO{ kl/rfng / k|f]T;flxt ug]{,

-em_ v]ns'b d]nf / u|fdL0f v]nx¿sf] cfof]hgf / ;~rfng ug{

v]ns'b;DaGwL ;a} ;+:yfx¿nfO{ k|f]T;flxt u/fpg],

-`_ pBf]u, snsf/vfgf / ;/sf/L, u}/;/sf/L sfof{nox¿df #) b]lv

$% ldg]6sf] v]n ;do (Sports Hour) sf] Joj:yf ug{ k|]l/t ug]{,

-6_ jif{sf] Ps lglZrt lbgnfO{ v]ns'b lbj; tf]sL ljleGg v]ns'bsf

sfo{qmdx¿sf] cfof]hgf u/L b]ze/L v]ns'b rf8sf] ¿kdf

dgfpg] .

-@_ ef}lts k"jf{wf/sf] ljsf; / lj:tf/

-s_ xfn eO/x]sf ef}lts k"jf{wf/sf] ;+/If0f, ;Da4{g tyf ljsf; /

lj:tf/

-c_ xfn ljleGg lhNnfx¿df ePsf v]ns'bsf ef}lts

k"jf{wf/x¿nfO{ ;+/If0f / ;Da4{g ug{'sf ;fy} tL

k"jf{wf/x¿nfO{ cfw'lgs v]n:ynsf] ¿kdf kl/0ft / ljsf;

ub}{ nfg],

-cf_ b]zsf] nf]slk|o tyf Voflt cfh{g ug{ ;Sg] ;Defljt

v]nx¿sf] ljsf;nfO{ dWogh/ /fvL /fli6«o jf :yfgLo

Page 6: k|:tfjgfMk|:tfjgfMk|:tfjgfM ·  2  -@_ v]ns'bsf] dfWodaf6 cg'zfl;t tyf :j:y, ;Ifd hgzlQm tof/ u/L /fi6« lgdf{0fdf an k'¥ofpg],

www.lawcommission.gov.np

6 www.lawcommission.gov.np

:t/df v]ns'bsf ef}lts k"jf{wf/x¿sf] of]hgfj4 ¿kn]

lgdf{0f / ljsf; ug]{,

-O_ v]ns'bsf ef}lts k"jf{wf/x¿sf] ljsf; tyf lgdf{0f Build,

Operate Own and Transfer (BOOT) sf] cjwf/0ff cg';f/

cl3 a9fpg] .

-v_ gof “ k"jf{wf/sf] lgdf{0f

-c_ cfjZostf cg';f/ cGt/f{li6«o tyf /fli6«o :t/sf

;'ljwfo'Qm ef}lts k"jf{wf/ lgdf{0f ub}{ hfg] gLlt cjnDag

ug]{,

-cf_ lhNnfx¿df ef}lts k"jf{wf/ ;'ljwf lgdf{0fsf nflu nf]slk|o

sfo{qmd NofO{ lghLIf]qnfO{ k|f]T;flxt ug{],

-O_ uf=lj=;=, gu/kflnsf If]q tyf ljBfnox¿df v]ns'bsf

ef}lts k"jf{wf/x¿sf] Jojl:yt ljsf; tyf lgdf{0fsf nflu

:yfgLo lgsfox¿n] u'¿of]hgf lgdf{0f u/L sfof{Gjog ug{]

Joj:yf ldnfpg] .

-u_ u|fdL0f ef}lts k"jf{wf/sf] ljsf;

-c_ ljleGg ufp“x¿nfO{ ;/sf/L jf ktL{ hUufx¿ pknAw u/fO{

v]nd}bfg tyf cGo ef}lts lgdf{0f u/L v]ns'bsf

ultljlwx¿ ;~rfng ug]{,

-cf_ uf=lj=;= nfO{ pknAw u/fOPsf] v]n d}bfgnfO{ ldlg

:6]l8odsf] ¿kdf -rf/÷kf “rj6f v]ns'b ljwfx¿ v]Ng /

;~rfng ug{ ;lsg] lsl;daf6_ ljsf; lgdf{0f ug]{ / ;f]

sf] nflu ;/sf/n] cfjZos ;xof]u pknAw u/fpg],

-O_ bz xhf/ hg;+Vof ePsf ufp “x¿df v]ns'bsf] ef}lts

;'ljwf lgdf{0fsf] nflu k|fyldstf lbg] .

-3_ ljleGg bft[ lgsfo / ldq/fi6«x¿af6 cGt/f{li6«o dfkb08sf] ef}lts

k"jf{wf/ lgdf{0fsf nflu cfjZos ;xof]u h'6fpg],

Page 7: k|:tfjgfMk|:tfjgfMk|:tfjgfM ·  2  -@_ v]ns'bsf] dfWodaf6 cg'zfl;t tyf :j:y, ;Ifd hgzlQm tof/ u/L /fi6« lgdf{0fdf an k'¥ofpg],

www.lawcommission.gov.np

7 www.lawcommission.gov.np

-ª_ uf=lj=;=, gu/kflnsf / :yfgLo 6f]nx¿sf nflu cfjZos Go"gtd

v]nd}bfgsf nflu rflxg] hUuf Joj:yf u/L To:tf v]n

d}bfgx¿nfO{ ;+/If0f ug{],

-r_ gu/ljsf; ;ldlt, gu/kflnsf, pkdxfgu/kflnsf,

dxfgu/kflnsfsf] dfGotf k|bfgsf nflu cfjZos dfkb08leq

v]ns'bsf] Go"gtd ef}lts k"jf{wf/x¿nfO{ ;d]t ;dfj]z ug{ sfg'gL

Joj:yf ug{],

-5_ lzIf0f ;+:yf, sn]h, ljBfno tyf ljZjljBfno :yfkgfsf nflu

Go"gtd v]ns'bsf] ef}lts k"jf{wf/ clgjfo{ x'g}kg{] sfg'gL Joj:yf

ug{] .

-#_ v]ns'b k|lzIf0f tyf k|ltof]lutf

-s_ ljBfno:t/df v]ns'b k|lzIf0f tyf k|ltof]lutfx¿sf] cfof]hgf tyf

;~rfng lgoldt ¿kdf ug{] Joj:yf ldnfpg],

-v_ ljs]Gb|Ls/0fsf] l;4fGtcg';f/ v]ns'bsf] k|lzIf0f /

k|ltof]lutfx¿nfO{ :yfgLo / /fli6«o:t/df ;~rfng / cfof]hgf ug{]

Joj:yf ldnfpg],

-u_ ljleGg a[xt\ v]ns'b k|ltof]lutf ljBfno:t/ / /fli6«o:t/df

cfof]hgf ug{],

-3_ k|zf;lgs tyf k|fljlws hgzlQm :jb]zdf pTkfbg ug{ v]ns'b

k|lzIf0f k|lti7fgsf] :yfkgf / ;~rfng ug]{,

-ª_ ;a}sf nflu v]ns'b tyf Jofks ;xeflutf ;DaGwL sfo{qmd

-k|lzIf0f / k|ltof]lutf_ lgoldt ;~rfng ug{ :yfgLo lgsfo, Sna,

lghL , ;/sf/L tyf u}/;/sf/L ;+:yfx¿nfO{ k|f]T;flxt ug{],

-r_ pbLodfg / gjk|ltefzfnL v]nf8Lx¿sf] vf]hL, klxrfg / ljsf;sf]

nflu :yfgLo / s]Gb|Lo:t/df k|lzIf0fsf] Joj:yf ldnfpg /fli6«o

v]ns'b ;+3x¿nfO{ ljz]if kl/of]hgf agfpg nufO{ sfof{Gjog ug{],

u/fpg],

Page 8: k|:tfjgfMk|:tfjgfMk|:tfjgfM ·  2  -@_ v]ns'bsf] dfWodaf6 cg'zfl;t tyf :j:y, ;Ifd hgzlQm tof/ u/L /fi6« lgdf{0fdf an k'¥ofpg],

www.lawcommission.gov.np

8 www.lawcommission.gov.np

-5_ ckf· tyf ;':tdgl:ylt ePsf v]nf8Lx¿sf nflu k|lzIf0f, tflnd

tyf k|ltof]lutfx¿ ;~rfng / cfof]hgf ug{], u/fpg],

-h_ ;fxl;s, ko{6sLo tyf dgf]/~hgfTds v]ns'b k|ltof]lutf, k|lzIf0f

/ tflndsf] ;~rfng / cfof]hgf ug{], u/fpg],

-em_ /fli6«o tyf cGt/f{li6«o a[xt\ v]ns'bsf nflu lgoldt k|lzIf0f /

k|ltof]lutf ;~rfng ug{], u/fpg],

-`_ pd]/sf] xb, ljleGg v]nsf] k|s[lt / k|ult, If]qLo ;+/rgf /

k|ltof]lutfsf] :t/sf] cfwf/df v]ns'b k|lzIf0f / k|ltof]lutfnfO{

juL{s/0f ug{],

-6_ cGt/f{li6«o k|ltof]lutfdf kbs k|fKt ug{] pRr ;Defjgf ePsf

v]nljwfx¿nfO{ k|fyldstf lbO{ lgoldt k|lzIf0f ;~rfng ug{],

-7_ v]ns'b k|ltefx¿sf] vf]hL, klxrfg / ljsf;sf nflu :yfgLo /

s]Gb|Lo:t/df Jojl:yt k|lzIf0f lbg] Joj:yf ldnfpg],

-8_ /fli6«o tyf cGt/f{li6«o Sofn]G8/sf] cfwf/df k|lzIf0f tyf

k|ltof]lutfsf] :j¿k lgwf{/0f u/L ;~rfng / ;xeflutf ug{],

-9_ k|To]s b'O{ aif{df cGt/ ljBfno /fli6«o a[xt v]ns'b k|ltof]lutfsf]

cfof]hgf u/L k|ltefjfg o'jf v]nf8Lx¿ klxrfg ug{],

-0f_ cGt/f{li6«o :t/sf kf/f tyf ljz]if cf]nlDks cGtu{t x'g] k|lzIf0f

tyf k|ltof]lutfx¿df ;xeflutf hgfpg],

-t_ ljBfnox¿df Jojl:yt / lgoldt ¿kdf v]ns'b ultljlw

;~rfng ug]{, u/fpg] Joj:yf ug{],

-y_ cGt/f{li6«o v]nsf] d"No, dfGotf cg';f/ a[xt /fli6«o v]ns'b

k|ltof]lutf, blIf0f PlzofnL v]ns'b, Pl;ofnL v]n tyf cf]nlDks

v]nsf] cfof]hgf / ;~rfng tyf ;xeflutfsf] Joj:yf ug]{,

-b_ k|To]s b'O{–b'O{ jif{df æa[xt /fli6«o v]ns'b k|ltof]lutfÆ cfof]hgf

ug{],

Page 9: k|:tfjgfMk|:tfjgfMk|:tfjgfM ·  2  -@_ v]ns'bsf] dfWodaf6 cg'zfl;t tyf :j:y, ;Ifd hgzlQm tof/ u/L /fi6« lgdf{0fdf an k'¥ofpg],

www.lawcommission.gov.np

9 www.lawcommission.gov.np

-w_ a[xt /fli6«o v]ns'b k|ltof]lutfdf k|ltlglwTj ug]{ v]nf8Lx¿sf]

lhNnf Pj+ If]qLo 5gf}6 k|ltof]lutf tyf ljz]if tof/L k|lzIf0f

;DalGwt v]nsf /fli6«o ;+3x¿n] /fli6«o v]ns'b kl/ifb\ tyf

cGtu{t lgsfox¿sf] ;dGjodf ug]{ Joj:yf ldnfpg] .

-$_ v]ns'bdf dlxnf ;xeflutf

-s_ cGt/f{li6«o cflwsfl/s v]ns'b k|ltof]lutfx¿af6 kbs xfl;n u/L

d'n's / g]kfnLsf] OHht clej[l4 ug]{ dlxnf v]nf8Lx¿nfO{

/f]huf/Lsf] nflu cfjZos kxn ug]{,

-v_ pTs[i6, pbLodfg tyf k|ltefzfnL dlxnf v]nf8Lx¿sfnflu

ljleGg r/0fsf :jb]z tyf j}b]lzs k|lzIf0fsf cj;/x¿ k|bfg u/L

dlxnf v]nf8Lx¿sf] v]n:t/sf] ljsf;df ;xof]u ug]{,

-u_ v]ns'bsf ljleGg ;+3–;+:yfx¿ / lgsfox¿df dlxnfx¿sf]

;xeflutfnfO{ k|f]T;flxt ug]{,

-3_ v]nIf]qdf dlxnf ;xeflutfsf nflu k|lzIf0f, lrlsT;f, dgf]lj1fg

cflb If]qsf hgzlQmx¿ tof/ ug]{,

-ª_ dlxnf v]ns'b tyf dlxnf v]n ljwfx¿sf] lj:tf/ ug{ ljBfno

txb]lv g} ljz]if kxn u/L ;+VofTds Pj+ u'0ffTds ;xeflutfsf]

ljsf; ug]{,

-r_ ljutsf jif{x¿df dlxnfx¿n] cGt/f{li6«o hutdf xfl;n u/]sf

;kmntfx¿nfO{ dWogh/ /fvL k|To]s @÷@ jif{df dlxnf v]n

dxf]T;j cfof]hgf ug{],

-5_ dlxnfx¿sf nflu cfjf;Lo v]ns'b ;'ljwfx¿ :yfgLo :t/df

:yfkgf ug{ ljz]if sbd rfNg],

-h_ ljBfno÷ dxfljBfno÷ ljZjljBfnodf dlxnf v]nf8Lx¿sf]

k7gkf7gsf nflu lglZrt 5fqj[lQsf] sf]6f 5'§ØfOg] Joj:yf ug]{ .

-%_ k|ltefjfg v]nf8Lsf] vf]hL, klxrfg / ljsf;

Page 10: k|:tfjgfMk|:tfjgfMk|:tfjgfM ·  2  -@_ v]ns'bsf] dfWodaf6 cg'zfl;t tyf :j:y, ;Ifd hgzlQm tof/ u/L /fi6« lgdf{0fdf an k'¥ofpg],

www.lawcommission.gov.np

10 www.lawcommission.gov.np

-s_ k|ltefjfg v]nf8Lx¿sf] vf]hL sfo{sf nflu s]Gb|Lo txb]lv :yfgLo

tx;Dd ljz]if kl/of]hgf / sfo{qmdx¿ ;~rfng ug]{,

-v_ :yfgLo txdf ;~rflnt k|ltef ljsf; kl/of]hgfsf nflu ;|f]t

;fwg :yfgLo v]ns'b lgsfoaf6 h'6fpg],

-u_ k|ltefjfg v]nf8Lx¿sf nflu ljz]if v]ns'b ljBfnosf] Joj:yf

ug{] ,

-3_ k|ltef ljsf; kl/of]hgfsf nflu ;/sf/nufot :yfgLo lgsfon]

cfly{s / k|fljlws ;xof]u k'¥ofpg],

-ª_ If]qLo ljz]iftf / df}lnstf ePsf] v]nljwfsf] kl/of]hgf ;~rfng

ug]{,

-r_ a[xt /fli6«o v]ns'b k|ltof]lutfaf6 cfPsf k|ltefjfg\ v]nf8LnfO{

s]Gb|:t/sf] k|ltef ljsf; kl/of]hgfdf ;dfj]z ug]{ .

-^_ k/Dk/fut tyf u|fdL0f v]ns'b

-s_ pko'Qm ;+oGq lgdf{0f u/L k/Dk/fut v]nx¿sf] lgodx¿ agfO{

k|ltof]lutf cfof]hgf u/L ljsf; / lj:tf/ ug]{,

-v_ /fli6«o Pj+ :yfgLo :t/df uf]i7L, ;]ldgf/, cGt/lqmofx¿ cfof]hgf

u/L v]nsf] k|j4{g ug]{,

-u_ k/Dk/fut v]nsf k|ltof]lutfx¿ lgoldt ¿kdf cfof]hgf /

;~rfng ug]{ hghflt, ;Dk|bfox¿nfO{ ;Ddfg Pj+ k'/:sf/sf]

Joj:yf ug]{,

-3_ g]kfndf v]lng] k/Dk/fut v]nx¿sf] cWoog Pj+ cg';Gwfg ug{

k/Dk/fut v]n ;|f]t s]Gb| (Resource Center) sf] :yfkgf ug]{,

-ª_ /fli6«o k/Dk/fut v]n dxf]T;j cfof]hgf ug{]{ .

-&_ u|fdL0f v]ns'b

-s_ k|To]s ufpF ljsf; ;ldltnfO{ cfˆgf] ufp “mdf u|fdL 0f v]nx¿sf]

plrt ;/+If0f / ljsf;sf nflu ljz]if Wofg lbg / tL v]nx¿sf]

Page 11: k|:tfjgfMk|:tfjgfMk|:tfjgfM ·  2  -@_ v]ns'bsf] dfWodaf6 cg'zfl;t tyf :j:y, ;Ifd hgzlQm tof/ u/L /fi6« lgdf{0fdf an k'¥ofpg],

www.lawcommission.gov.np

11 www.lawcommission.gov.np

v]n lgodx¿sf] ljsf; u/L ljleGg :t/sf k|ltof]lutfx¿sf]

cfof]hgf ug{ k|]l/t ug]{,

-v_ ufp “ ljsf; ;ldltnfO{ ;/sf/af6 k|fKt x'g] cg'bfg /sdaf6 s]xL

lglZrt k|ltzt /sd u|fdL0f v]ns'b ljsf;sf nflu vr{ ug{

pTk|]l/t ug]{,

-u_ g]kfnsf] u|fdL0f tyf k/Dk/fut v]nx¿df ;j{;fwf/0fsf] ;xeflutf

j[l4 ug{ o; v]nsf lgodx¿nfO{ k'gM kl/dfh{g tyf cfjZostf

cg';f/ ;+zf]wg ug]{ / o;sf nflu lgoldt k|lzIf0f tyf ;~rfng

ug{ :yfgLo :t/af6 cfly{s ;|f]t h'6fpg] .

-3_ k|To]s tLg jif{df /fli6«o u|fdL0f v]ns'b cfof]hgf ug]{,

-ª_ u|fdL0f tyf k/Dk/fut v]n ljsf;sf nflu v]ns'bsf Snjx¿nfO{

k|f]T;flxt ug]{ / tL v]nx¿df ;a}nfO{ ;xefuL u/fO{ v]Ng clek|]l/t

ug]{,

-r_ k|To]s j8f–j8fdf v]ns'b cfof]hgf ug{ j8f ;ldlt Pj+

Snax¿nfO{ k|f]T;flxt ug]{,

-5_ :yfgLo / s]Gb|:t/Lo u|fdL0f v]ns'b k|ltof]lutfx¿sf] Joj:yf ug]{,

-h_ ufpFx¿df klxrfg ul/Psf v]nsf k|ltefjfg v]nf8Lx¿nfO{ ljz]if

k|lzIf0fsf] Joj:yf :yfgLo lgsfox¿af6ug]{ tkm{ kxn ug]{,

-*_ lhNnf ljsf; ;ldlt÷gu/kflnsf÷ufp“ ljsf; ;ldltdf v]ns'b

-s_ lkm6g]z km/ cn h:tf hgrf;f]sf v]ns'b sfo{qmdnfO{ j8f–

j8f;Dd lj:tf/ ug]{,

-v_ lhNnf ljsf; ;ldlt, gu/kflnsf Pj+ ufp “ ljsf; ;ldltaLr

v]ns'b k|ltof]lutfx¿sf] lgoldt cfof]hgf ug{ k|f]T;flxt ug{],

-u_ lhlj;, gu/kflnsf Pj+ uflj;x¿n] v]ns'b;DaGwL ;+:yf tyf

Snax¿ vf]Ng] Joj:yf ldnfpg],

-3_ k|ltefzfnL /fli6«o v]nf8Lx¿sf] ;+/If0fsf nflu :yfgLo :t/df g}

/f]huf/Lsf] Joj:yf ldnfpg ljz]if kxn ug{],

Page 12: k|:tfjgfMk|:tfjgfMk|:tfjgfM ·  2  -@_ v]ns'bsf] dfWodaf6 cg'zfl;t tyf :j:y, ;Ifd hgzlQm tof/ u/L /fi6« lgdf{0fdf an k'¥ofpg],

www.lawcommission.gov.np

12 www.lawcommission.gov.np

-ª_ v]ns'bsf ef}lts k"jf{wf/x¿sf] lgdf{0f / ljsf;sf nflu lhNnf,

gu/ / ufp“ ljsf; ;ldltx¿nfO{ ;/sf/n] ljz]if ;xof]u /

k|f]T;fxg ug{] .

-(_ xfO{ clN6Ro'8 6«]lgª

-s_ ljb]zdf /x]sf xfO{ clN6Ro'8 6«]lgª ;]G6/x¿;“u ;dGjo / ;xsfo{

u/L b]zdf xfO{ clN6Ro'8 6«]lgª ;]G6/sf] :yfkgf u/L o;sf]

;dofg';f/ plrt ljsf; tyf lj:tf/ ug]{,

-v_ xfO{ clN6Ro'8 6«]lgªaf/] /fli6«o tyf cGt/f{li6«o:t/df k|rf/k|;f/

ug{ ljleGg tflnd, ;]ldgf/, uf]i7L tyf cGt/lqmofsf] cfof]hgf

ug]{,

-u_ xfO{ clN6Ro'8 6«]lgª ;]G6/x¿sf] ljsf; tyf k|j4{gsf nflu /fli6«o

tyf cGt/f{li6«o :t/ df ;]ldgf/ tyf uf]i7Lx¿ ;~rfng ug]{ .

-!)_ v]ns'b / ko{6g

-s_ pko'Qm ;+oGq lgdf{0f u/L ;fxl;s tyf ko{6sLo v]nsf] k|lzIf0f /

tflndsf] Joj:yf ldnfO{ /fli6«o tyf cGt/f{li6«o:t/df

k|ltof]lutfx¿sf] cfof]hgf u/L ko{6sx¿nfO{ d'n'sdf leq\ofpg],

-v_ ;fxl;s tyf ko{6sLo v]ns'bsf cfjZos v]n ;fdu|Lx¿ Go"gtd

eG;f/ z'Nsdf lemsfpg ;Sg] Joj:yf ldnfpg],

-u_ k|To]s #÷# jif{df g]kfndf dfpG6]g :kf]6{;\ km]l:6an cfof]hgf ug]{,

-3_ ;fxl;s tyf ko{6sLo v]nx¿sf] lbuf] ljsf;sf nflu tTsfnLg,

cNksfnLg Pj+ bL3{sfnLg of]hgf agfO{ cfjZos k"jf{wf/x¿sf]

lgdf{0f ug{ k|f]T;flxt ug{],

-ª_ ;fxl;s tyf ko{6sLo v]nx¿sf] ljsf; / lj:tf/ ug{ ljleGg

gf}nf] ljwfx¿;d]t klxrfg u/L tL v]nx¿nfO{ ;dfj]z u/fpg]

qmddf dfpG6]g /g, /s SnfOlDaª / dfpG6]g SnfOlDaªnfO{ ;d]t

ko{6sLo v]nsf] ¿kdf ;dfj]z ug]{,

Page 13: k|:tfjgfMk|:tfjgfMk|:tfjgfM ·  2  -@_ v]ns'bsf] dfWodaf6 cg'zfl;t tyf :j:y, ;Ifd hgzlQm tof/ u/L /fi6« lgdf{0fdf an k'¥ofpg],

www.lawcommission.gov.np

13 www.lawcommission.gov.np

-r_ ;fxl;s ko{6g v]ns'bsf] cg';Gwfg ug{ l/;f];{ ;]G6/sf] :yfkgf

u/L g]kfnnfO{ ljZjs} ;fxl;s ko{6g v]ns]Gb|sf] ¿kdf ljsf; ug{

kxn ug]{ .

-!!_ ;/sf/L ljefuLo lgsfox¿df v]ns'b

-s_ g]kfnL ;]gf, g]kfn k|x/L, ;z:q k|x/L tyf cGo ;'/Iff lgsfodf

v]ns'bsf] ef}lts k"jf{wf/ ljsf; ug{ k|f]T;flxt ug]{,

-v_ ;/sf/L ljefuLo 6f]nLsf nflu cf–cfˆg} bIf k|fljlws hgzlQm

ljsf; ug{ clek|]l/t ug]{,

-u_ ljefuLo v]n 6f]nLsf pTs.[i6 v]nf8L tyf l6dnfO{ k|f]T;fxg ug{

ljleGg k'/:sf/, ;Ddfg tyf j[lQljsf;sf of]hgfx¿sf] Joj:yf

ug+],

-3_ ;/sf/L ljefuLo lgsfox¿df v]ns'b k|ltof]lutfsf] jflif{s

sfo{qmdx¿ to u/L sfof{Gjog ug]{ u/fpg],

-ª_ ;/sf/L ljefuLo lgsfosf ljefuLo v]n 6f]nLnfO{ /fli6«o tyf

cGt/f{li6«o :t/sf ljleGg k|ltof]lutfx¿df k|ltlglwTj u/fpg],

-r_ /fli6«o :t/df b]vfk/]sf pTs[i6 tyf k|ltefzfnL pbLodfg

v]nf8Lx¿nfO{ ;'/Iff lgsfodf /f]huf/Lsf] Joj:yf ug]{ .

-!@_ dhb'/÷sd{rf/Lsf nflu v]ns'b

-s_ v]ns'bnfO{ dhb'/ tyf sd{rf/Lx¿sf] zf/Ll/s tGb'?:tL sfod

/fVg] dfWodsf] ¿kdf pkof]u ug{ pTk|]l/t ug]{,

-v_ b}lgs v]ns'b tyf zf/Ll/s lqmofsnfk ug]{ jftfj/0f agfpg],

-u_ jflif{s ¿kdf v]ns'b dxf]T;jsf] cfof]hgf ug]{, u/fpg] gLltut

Joj:yf ug]{,

-3_ v]ns'bsf] ljsf; / lj:tf/sf nflu sf/vfgfx¿df v]ns'b Sna

u7g ug{ k|l/t ug]{,

-ª_ v]ns'b ultljlw tyf sfo{qmd ;~rfngsf nflu k|To]s pBf]u tyf

snsf/vfgfx¿n] v]ns'b sf]ifsf] :yfkgf ug]{,

Page 14: k|:tfjgfMk|:tfjgfMk|:tfjgfM ·  2  -@_ v]ns'bsf] dfWodaf6 cg'zfl;t tyf :j:y, ;Ifd hgzlQm tof/ u/L /fi6« lgdf{0fdf an k'¥ofpg],

www.lawcommission.gov.np

14 www.lawcommission.gov.np

-r_ k|To]s pBf]u tyf snsf/vfgfx¿n] zf/Ll/s tGb'?:tL tyf

:jf:Yosf nflu lkm6g]zsf ;fdu|Lx¿sf] Joj:yf ug]{] .

-!#_ ;fj{hlgs ;+:yfgx¿df v]ns'b

-s_ ;fj{hlgs ;+:yfgx¿df 5'§} ;+o'Qm v]ns'b ljsf; sf]if /xg] Joj:yf

ug]{,

-v_ ;fj{hlgs ;+:yfgx¿n] jflif{s v]ns'b sfo{qmdsf] ;~rfng ug]{

Joj:yf ldnfpg],

-u_ k|ltli7t /fli6«o v]nf8Lx¿nfO{ /f]huf/Lsf] Joj:yf ug{ ;fj{hlgs

;+:yfgx¿df lglZrt b/aGbLsf] Joj:yf ug{ kxn ug]{,

-3_ ;fj{hlgs ;+:yfx¿nfO{ cfˆg} v]ns'bsf k|fljlws hgzlQm tof/ ug{

k|f]T;flxt ug{],

-ª_ v]ns'b ultljlwdf ;lqmo /xg] ;fj{hlgs ;+:yfgx¿nfO{ pTs[i6

;+:yfsf] ¿kdf 3f]if0ff u/L ;Ddfg / k'/:s[t ug{],

-r_ ;fj{hlgs ;+:yfx¿nfO+{ :yfgLo / s]Gb|df v]ns'bsf ef}lts

k"jf{wf/x¿sf] lgdf{0f tyf Joj:yf ug{sf nflu ;/sf/n] ljz]if

k|f]T;fxg / ;xof]u ug{] .

-!$_ Ho]i7 gful/ssf nflu v]ns'b

-s_ Ho]i7 gful/sx¿sf nflu v]ns'b / zf/Ll/s :jf:Yo;DaGwL ljleGg

r]tgfd"ns sfo{qmdx¿ ;~rfng ug]{,

-v_ Ho]i7 gful/sx¿nfO{ v]ns'b ultljlwdf ;lqmo ug{],

-u_ ljleGg :yfgx¿df of]u, Wofg k|lzIf0f s]Gb|x¿ vf]Ng k|f]T;flxt

ug]{,

-3_ ;do;dodf Ho]i7 gful/sx¿sf nflu pkof]uL v]nx¿sf]

k|ltof]lutfx¿ cfof]hgf ug]{,

-ª_ Ho]i7 gful/sx¿af6 cfˆg} v]ns'b ;+:yf tyf Snax¿sf]

Joj:yfkg / u7g ug{ k|]l/t ug]{,

Page 15: k|:tfjgfMk|:tfjgfMk|:tfjgfM ·  2  -@_ v]ns'bsf] dfWodaf6 cg'zfl;t tyf :j:y, ;Ifd hgzlQm tof/ u/L /fi6« lgdf{0fdf an k'¥ofpg],

www.lawcommission.gov.np

15 www.lawcommission.gov.np

-r_ Ho]i7 gful/sx¿sf lglDt v]ns'bdo jftfj/0f agfpg

gu/kflnsf, ufp“ ljsf; ;ldltx¿nfO{ ljz]if ¿kdf ;lqmo

u/fpg],

-h_ e]6«fG; v]nf8Lx¿nfO{ cGt/f{li6«o v]ns'b k|ltof]lutfx¿df

;xof]uLsf] ¿kdf ;xefuL u/fpg k|f]T;fxg ug]{ .

-!%_ :k]zn, kf/f cf]nlDks

-s_ ckf· v]nf8Lx¿sf nflu ljBfno, dxfljBfno / ljZjljBfnodf

cWoogsf nflu ljz]if 5fqj[lQsf]Joj:yf ug{],

-v_ kf/f cf]nlDkssf v]nf8Lx¿sf nflu :yfgLo tyf /fli6«o

k|ltof]lutfx¿ lgoldt cfof]hgf ug{] Joj:yfldnfpg],

-u_ kf/f cf]nlDkssf v]nf8Lx¿n] cGt/f{li6«o kbsx¿ k|fKt u/]df cGo

;fwf/0f v]nsf v]nf8Lx¿ ;/x;'ljwfx¿ k|bfg ug]{ Joj:yf

ldnfpg],

-3_ ljz]if÷kf/f cf]nlDksnufotsf v]ns'b ljsf;sf nflu cfjZos

ah]6sf] Joj:yf ug]{,

-ª_ kf/f÷ljz]if v]ns'bsf nflu ljz]if k|fljlws hgzlQm pTkfbg ug{

hf]8 lbg],

-r_ ckf·tfsf] k|s[lt cg';f/ v]nx¿sf] rog tyf v]n :ynx¿sf]

ef}lts ;+/rgf lgdf{0f ug]{,

-5_ ckf· v]nf8Lx¿sf nflu v]n:yn tyf v]ns'b;DaGwL lgsfox¿df

;f+s]lts efiff, a]|n lnlk tyf nfh{ lk|G6sf] k|of]u u/L v]n

lgodaf/] hfgsf/L lbg] Joj:yf nfu' ug{] .

-!^_ ljBfnodf v]ns'b

-s_ b]zsf] z}lIfs kf7\oqmddf v]ns'b tyf zf/Ll/s lzIffnfO{ clgjfo{

ljifosf] ¿kdf ;dfj]z ug{],

-v_ ;a} ljBfnox¿df v]ns'bsf Go"gtd ef}lts k"jf{wf/ tyf

;'ljwfx¿sf nflu sfg'gdf oy]i6 Joj:yf ug{],

Page 16: k|:tfjgfMk|:tfjgfMk|:tfjgfM ·  2  -@_ v]ns'bsf] dfWodaf6 cg'zfl;t tyf :j:y, ;Ifd hgzlQm tof/ u/L /fi6« lgdf{0fdf an k'¥ofpg],

www.lawcommission.gov.np

16 www.lawcommission.gov.np

-u_ b]zsf ;fwf/0f tyf lghL :t/df ;~rflnt ljBfnox¿df Go"gtd

Pshgf tflndk|fKt v]ns'b lzIfssf] b/jGbL ldnfpg] Joj:yf ug]{,

-3_ k|To]s ljBfnodf k|ltof]lutfsf nflu v]nljwfx¿sf] l6d tof/ ug{],

-ª_ ljBfnon] sDtLdf lbgsf] Ps lkl/o8 v]ns'b sIff ;~rfng

ug{'kg{] Joj:yf ldnfpg],

-r_ k|ltof]lutfdf ;xefuL x' “bf k/LIff / k|ltof]lutfsf] ; dodf tfnd]n

ldnfpg],

-5_ ljBfnox¿df /x]sf v]nk|ltefx¿sf] ljsf; ug{ s]Gb|b]lv :yfgLo

tx;Dd v]ns'b k|ltof]lutfx¿ cfof]hgf ug{]÷u/fpg] .

-!&_ ljZjljBfno v]ns'b

-s_ k|To]s b'O{–b'O{ jif{df cGt/ ljZjljBfno v]ns'b k|ltof]lutfsf]

cfof]hgf ug]{,

-v_ k|To]s ljZjljBfnonfO{ clgjfo{ ¿kdf cfˆgf] v]ns'b ultljlwsf]

jflif{s sfo{qmd k|sflzt u/L nfu' ug{ k|f]T;flxt ug]{,

-u_ k|To]s ljZjljBfnonfO{ ljleGg k|ltof]lutfsf nflu v]nf8L jf l6d

tof/ ug{ clek|]l/t ug]{,

-3_ ljZjljBfnox¿df v]ns'bsf Go"gtd ef}lts k"jf{wf/x¿ x'g]

Joj:yf ug{],

-ª_ /fli6«o tyf cGt/f{li6«o :t/sf ljZjljBfno v]ns'b k|ltof]lutfx¿

cfof]hgf ug{ / ;xeflutf hgfpg cfjZos kxn ug]{,

-r_ ljZjljBfnox¿ cGtu{tsf cf+lus SofDk;x¿ jLr jflif{s ¿kdf

ljleGg v]nljwfdf cGt/ SofDk; k|ltof]lutfx¿sf] cfof]hgf ug]{ /

pQm k|ltof]lutfx¿df k|yd, låtLo / t[tLo x'g] lzIf0f ;+:yfx¿nfO{

;/sf/n] k|fljlws / cfly{s ¿kdf k'/:sf/ / ;Ddfg k|bfg ug{] .

-!*_ v]nf8Lsf] eljio, dfg, ;Ddfg / k'/:sf/

Page 17: k|:tfjgfMk|:tfjgfMk|:tfjgfM ·  2  -@_ v]ns'bsf] dfWodaf6 cg'zfl;t tyf :j:y, ;Ifd hgzlQm tof/ u/L /fi6« lgdf{0fdf an k'¥ofpg],

www.lawcommission.gov.np

17 www.lawcommission.gov.np

-s_ cGt/f{li6«o:t/df b]zsf] k|lti7f clej[l4 ug]{ /fli6«o v]nf8Lx¿sf]

eljio ;'lglZrt ug{ / pgLx¿nfO{ ;fdflhs dfg, ;Ddfg k|bfg

ug{ ljleGg sfo{qmd tyf k'/:sf/sf] Joj:yf ug]{,

-v_ /fi6«sf] v]ns'b If]qdf of]ubfg k'¥ofpg] k|fljlws tyf k|zf;lgs

sd{rf/L -v]n k|lzIfs, v]n lj1, v]n ljz]if1, v]n lrlsT;s, v]n

dgf]lj1 tyf cGo_ x¿nfO{ ;Ddfg / k|f]T;fxg ug{],

-u_ v]ns'b If]qsf] ljsf;sf nflu ul/g] gLltut lg0f{o ug]{ txdf

k|ltlglwTj u/fp+bf /fi6«sf k|ltli7t v]nf8L tyf k|fljlws / v]ns'b

;DaGwL pRr of]Uotf xfl;n u/]sf lj1x¿sf] rognfO{ ljz]if

k|fyldstf lbg],

-3_ /fli6«o v]nf8Lx¿sf] sNof0f / ;xof]usf nflu sfg'gn] Joj:yf

u/]sf] Ps æ/fli6«o v]nf8L sNof0fsf/L sf]ifÆ sf] :yfkgf ug]{,

-ª_ /fli6«o v]nf8Lx¿sf] juL{s/0f u/L tL v]nf8Lx¿sf] :t/ cg';f/sf]

aLdfsf] Joj:yf ug]{],

-r_ Ps lglZrt dfkb08sf] cfwf/df g]kfnsf nflu cf]nlDks,

PlzofnL, blIf0f PlzofnL v]ns'b tyf ;DalGwt v]nsf] ljZj:t/Lo

/ Plzof:t/Lo k|ltof]lutfx¿af6 kbs ljh]tf v]nf8Lx¿nfO{

cfhLjg eQfsf] Joj:yf ug]{,

-5_ /fli6«o v]nf8Lx¿n] cfˆgf] ;lqmo v]n hLjgkZrft /f]huf/Ldf

ljb]z hfg rfx]df k|fyldstf lbg] Joj:yf ug]{,

-h_ lglZrt dfkb08sf] cfwf/df b]zsf k|ltli7t /fli6«o v]nf8Lx¿nfO{

;b\efjgf /fhb"tsf] dfGotf k|bfg ug{],

-em_ /fli6«o v]nf8Lx¿sf] hLljsf]kfh{gsf nflu Jofj;flos ;Lk tyf

bIftf clej[l4sf sfo{qmdx¿ cl3 ;fg{],

-`_ b]zsf ;a} txsf ljBfno tyf dxfljBfnox¿df uf}/jzfnL /fli6«o

v]nf8Lx¿sf] cWoogsf nflu lglZrt dfkb08sf] cfwf/df

5fqj[lQsf] Joj:yf ug]{,

Page 18: k|:tfjgfMk|:tfjgfMk|:tfjgfM ·  2  -@_ v]ns'bsf] dfWodaf6 cg'zfl;t tyf :j:y, ;Ifd hgzlQm tof/ u/L /fi6« lgdf{0fdf an k'¥ofpg],

www.lawcommission.gov.np

18 www.lawcommission.gov.np

-6_ k|ltli7t /fli6«o v]nf8Lx¿n] cfk\mgf] hLjgofkgsf nflu /f]huf/L

k|fKt ug{ g;s]sf] cj:yfdf lghx¿nfO{ /fHoaf6 ljz]if v]nf8L

eQfsf] Joj:yf ug]{],

-7_ s'g} klg k|ltof]lutfx¿df ;xefuL v]nf8Lx¿sf] k|bz{g Ifdtf

clej[l4sf nflu ;DalGwt v]nsf k|lzIfssf] ;xeflutf clgjfo{

u/fpg],

-8_ ljleGg v]ns'bsf sfo{qmd tyf ;ef;df/f]xx¿df g]kfnL

cf]nlDkog v]nf8Lx¿nfO{ plrt ;Ddfg / dof{lbt :yfg lbg],

-9_ s]Gb|Lo tyf :yfgLo:t/df k|To]s jif{ æpTs[i6 jif{ v]nf8LÆ rog

u/L plrt ;Ddfg tyf k'/:sf/ k|bfg ug]{ Joj:yf ug]{ .

-!(_ v]ns'bsf] Joj;foLs/0f

-s_ v]ns'bnfO{ Joj;foL ¿kdf cl3 a9fpgsf nflu a9LeGbf a9L

v]ns'bsf ;+:yf tyf Snjx¿ u7g ug{ k|f]T;flxt ug]{,

-v_ :yfgLo v]ns'bsf ;+:yf tyf Snax¿nfO{ ;xof]u / ;dy{g ug]{

ljleGg pBf]u, sDkgL, JolQmx¿nfO{ k|f]T;flxt ug]{,

-u_ ljleGg Joj;foL v]ns'bsf sfo{qmd tyf k|ltof]lutfx¿sf]

;~rfng ug{ hf]8 lbg],

-3_ cGt/f{li6«o:t/df pknlAw xfl;n u/]sf k"j{ v]nf8Lx¿sf] cg'ej /

Ifdtfx¿nfO{ pkof]u ug]{ u/L v]nsf] Joj;foLs/0f ug]{ jftfj/0f

agfpg] .

-@)_ v]ns'b ;fdu|L pTkfbg

-s_ :jb]zd} v]ns'b ;fdu|L pTkfbg ug{ ;Sg] pTkfbsx¿nfO{ cfjZos

;xof]u Pj+ ;x'lnot pknAw u/fpg] Joj:yf ug{],

-v_ :yfgLo sRrf kbfy{sf] k|of]u u/L cfoft k|lt:yfkg ug]{ v]n

;fdu|L ckgfpgdf hf]8 lbg],

-u_ v]ns'b pBf]u k|j4{g ug{sf nflu cfjZos sRrf kbfy{ cfoft

ubf{ eG;f/ z'Nsdf 5'6sf] Joj:yf ug{ kxn ug]{ .

Page 19: k|:tfjgfMk|:tfjgfMk|:tfjgfM ·  2  -@_ v]ns'bsf] dfWodaf6 cg'zfl;t tyf :j:y, ;Ifd hgzlQm tof/ u/L /fi6« lgdf{0fdf an k'¥ofpg],

www.lawcommission.gov.np

19 www.lawcommission.gov.np

-@!_ v]ns'b tyf jftfj/0f

-s_ v]ns'bsf ef}lts k"jf{wf/ j/k/ xl/ofnL /fvL jftfj/0f d}qL

agfpg],

-v_ v]ns'b k|lzIf0f Pj+ k|ltof]lutf:yn j/k/ ;/;kmfO{, vfg]kfgL tyf

9nsf] /fd|f] Joj:yf ug]{,

-u_ s]Gb| / :yfgLo:t/sf v]ns'b OsfO{x¿n] v]ns'b tyf jftfj/0fnfO{

;fd~h:o ug{ 5'§} ;ldlt agfO{ sfo{ ug{] .

-@@_ v]ns'b lrlsT;f lj1fg

-s_ v]ns'b lrlsT;f lj1fgnfO{ ;+:yfut ¿kdf ljsf; ug{ cfw'lgs

k|ljlwo'Qm :kf]6{;\ d]l8l;g P08 l/;r{ ;]G6/ :yfkgf ug]{,

-v_ v]nf8Lx¿sf] :jf:Yosf] :t/nfO{ tGb'¿:t /fVg lgoldt :jf:y

k/LIf0fsf] Joj:yf ldnfpg],

-u_ v]ns'bdf cfjZos k|fljlws hgzlQm -8fS6/, kf]if0f ljz]if1,

:jf:y ;xfos, g;{, lkmlhof]y]/flki6, Nofa Pl;:6]G6 cflb_ sf]

plrt Joj:yf ldnfpg],

-3_ v]nf8L tyf ;fdfGo gful/ssf nflu nfu'cf}ifw / P8\;;DaGwL

r]tgfd"ns sfo{qmd ;~rfng ug{],

-ª_ v]ns'b lrlsT;f lj1fg;DaGwL k|fljlwsx¿sf] pTkfbg ug{],

-r_ v]nf8Lsf nflu pko'Qm kf]if0fo'Qm v'/fssf] Joj:yf ;DaGwL

cfjZos 1fg lbg] Joj:yf ug]{,

-5_ lrlsT;f lj1fg;DaGwL go“f 1fg / cg'ej cfbfgk|bfg ug{ ljleGg

;]ldgf/, uf]i7L cflb ;~rfng ug{],

-h_ cGt/f{li6«o cle;lGw cg';f/ v]ns'bdf k|ltalGwt cf}iflwx¿ af/]

hgr]tgf clea[l4 ug]{ / o;sf] b'¿kof]unfO{ lgoGq0f ug{ oy]i6

k|jGw ldnfpg]

Page 20: k|:tfjgfMk|:tfjgfMk|:tfjgfM ·  2  -@_ v]ns'bsf] dfWodaf6 cg'zfl;t tyf :j:y, ;Ifd hgzlQm tof/ u/L /fi6« lgdf{0fdf an k'¥ofpg],

www.lawcommission.gov.np

20 www.lawcommission.gov.np

-@#_ v]n kqsfl/tf tyf ;~rf/ dfWod

-s_ v]ns'b kqsfl/tfnfO{ lj:tf/ / ljsf; ug{ ;xof]u k'¥ofpg] x]t'n]

s]Gb| tyf If]qdf æ:kf]6{;\ ldl8of ;]G6/Æ sf] :yfkgf ug]{,

-v_ v]ns'b kqsfl/tfdf ;zQm / k|efjsf/L e"ldsf lgjf{x ug]{ o;

If]qsf JolQmTjx¿nfO{ k|f]T;flxt ug{sf nflu plrt dfkb08 agfO{

ljleGg cGt/f{li6«o v]ns'bsf ultljlwx¿df ;xeflutfsf nflu

cj;/ k|bfg ug]{,

-u_ v]ns'b kqsfl/tf If]qdf ;xefuL eO{ d'n'ssf] v]ns'b ljsf;df

of]ubfg lbg] v]n kqsf/, ;~rf/ dfWod tyf o;If]qdf sfo{ ug]{

;+3;+:yfx¿nfO{ xf};nf k|bfg ug{sf nflu Ps dfkb08 agfO{

k|To]s jif{ g]kfn ;/sf/sf] tkm{af6 gub k'/:sf/ ;lxt ;Ddfgsf]

Joj:yf ug]{,

-3_ v]ns'b kqsf/x¿sf] j[lQljsf;sf nflu ;do–;dodf v]ns'b

;DaGwL 1fgaw{s sfo{qmd tyf k|lzIf0fx¿sf] cfof]hgf ug]{,

-ª_ v]ns'b kqsfl/tf tyf ;~rf/ dfWoddf sfo{/t\ kqsf/x¿nfO{

ljleGg :t/sf a}b]lzs tflnd, ;ef, ;]ldgf/, tyf uf]i7Lx¿df

k|ltlglwTj u/fpg] Joj:yf ug]{,

-r_ v]ns'b kqsfl/tfdf pRr lzIff xfl;n ug{sf nflu 5fqj[ltsf]

Joj:yf ug]{ .

-@$_ v]ns'b lzIf0f ;+:yf tyf ljBfnosf] Joj:yf

-s_ :yfgLo:t/df v]ns'b ljBfnox¿sf] :yfkgf ug{ kxn ug{],

-v_ v]ns'b dxfljBfno÷sn]hdf k|ltefjfg / pbLodfg ljBfyL{

v]nf8Lx¿sf] nflu 5fqj[lQsf] Joj:yf ug{],

-u_ v]ns'b ljBfnodf cWoog/t ljBfyL{x¿nfO{ ;'ljwfo'Qm 5fqfjf;sf]

Joj:yf ug{],

Page 21: k|:tfjgfMk|:tfjgfMk|:tfjgfM ·  2  -@_ v]ns'bsf] dfWodaf6 cg'zfl;t tyf :j:y, ;Ifd hgzlQm tof/ u/L /fi6« lgdf{0fdf an k'¥ofpg],

www.lawcommission.gov.np

21 www.lawcommission.gov.np

-3_ v]ns'b ljBfyL{x¿nfO{ cWoogsf] bf}/fgdf ljleGg /fi6«x¿sf] z}lIfs

P+j ;fdflhs tyf ;+f:s[lts e|d0f / cg'ej cfbfg k|bfgnfO{

lgoldt u/fpg] .

-@%_ v]n juL{s/0f tyf k|fyldstf lgwf{/0f

-s_ v]ns'bsf] ljsf; tyf lj:tf/sf nflu cGt/f{li6«o k|ltof]lutfdf

k|fKt u/]sf] ;kmntf, /fli6«o:t/df v]nn] u/]sf] ljsf; / lj:tf/,

v]nn] k|fKt u/]sf] nf]slk|otf, nufgLsf] ;Defjgf, cGt/f{li6«o:t/df

kbs k|flKtsf] ;DefJotf, v]nsf] ljsf; tyf lj:tf/sf] nflu

ef}uf]lns ;DefAotf cflb cfwf/df v]nx¿sf] auL{s/0f u/L

k|fyldstf tf]Sg],

-v_ v]nsf] juL{s/0f k|fyldstfsf] cfwf/df ah]6 ljlgof]hgf ug]{ gLlt

canDag ug]{,

-u_ ah]6 ljlgof]hgsf nflu v]nx¿sf] k|fyldsLs/0f ubf{ aflif{s

sfo{qmdsf] lgoldttf, sfo{qmd ;~rfngdf cfGtl/s ;fwg /

;|f]tsf] kl/rfng, v]n ljsf; / lj:tf/sf] cu|;/tf cflbnfO{ klg

cfwf/sf] ¿kdf lng],

-3_ sfo{qmdx¿sf] k|fyldsLs/0f ubf{ Jojxfl/stf, /fli6«o tyf

cGt/{fli6«o :t/df ul/g] ;xsfo{, ;~rflnt sfo{qmdx¿sf] pknlAw,

v]n cg'zf;g cflbnfO{ klg Wofgdf /fVg] .

-@^_ cfly{s ;|f]t kl/rfng / Joj:yfM

-s_ v]ns'b ljsf; / lj:tf/sf nflu g]kfn ;/sf/af6 lgoldt ¿kdf

ah]6 tyf cg'bfgsf] Joj:yf ldnfpg],

-v_ b]zsf ;+:yfut lzIf0f ;+:yfx¿n] ljBfyL{x¿af6 v]ns'bsf nflu

;+sng ug]{ /sdnfO{ v]ns'b ljsf;df g} nufgL ug{] Joj:yf

ldnfpg],

-u_ v]ns'b ljsf;sf nflu ljleGg bft[ /fi6«, ljb]zL ;+:yf tyf

bftfx¿af6 j}b]lzs ;xof]u h'6fpg kxn ug]{,

Page 22: k|:tfjgfMk|:tfjgfMk|:tfjgfM ·  2  -@_ v]ns'bsf] dfWodaf6 cg'zfl;t tyf :j:y, ;Ifd hgzlQm tof/ u/L /fi6« lgdf{0fdf an k'¥ofpg],

www.lawcommission.gov.np

22 www.lawcommission.gov.np

-3_ d'n'ssf] v]ns'b ljsf;sf uf=lj=;÷lh=lj=;=n] v]ns'b ljsf;sf

nflu slDtdf % k|ltzt /sd ljlgof]lht ug'{kg]{ gLlt clVtof/

ug]{,

-ª_ :yfgLo :t/df ;xof]u h'6fpg ;lsg] u/L ljleGg sfo{qmdx¿sf]

cfof]hgf ug{ k|]l/t ug{] .

^= ^= ^= ^= ;+:yfut Joj:yf tyf k|lqm;+:yfut Joj:yf tyf k|lqm;+:yfut Joj:yf tyf k|lqm;+:yfut Joj:yf tyf k|lqmofut ;'wf/ofut ;'wf/ofut ;'wf/ofut ;'wf/

-!_ ;+:yfut Joj:yf

-s_ v]ns'b ;+rfng tyf ljsf; sfo{nfO{ dfu{ bz{g ug{, v]ns'b

;DjGwL sfo{gLlt th'{df ug{, cfjZos ;|f]tsf] kl/rfng ug{ /

ljleGg lgsfox¿ jLr ;dGjo ug]{ p2]Zon] s]Gb|Lo :t/df

;DdfggLo k|wfgdGqLsf] cWoIftfdf Ps ax'kIfLo v]ns'b ;dGjo

kl/ifb\ u7g ul/g]5 . o'jf tyf v]ns'b dGqL ;xcWoIf /xg] o;

kl/ifb\df cy{, u[x, /Iff, lzIff, :yfgLo ljsf; , ko{6g tyf :jf:Yo

dGqLx¿, of]hgf cfof]usf v]ns'b x]g]{ ;b:o nufot ;DjlGwt

dGqfnosf ;lrjx¿ /xg]5g\ eg] /fli6«o v]ns'b kl/ifb\, g]kfn

cf]nlDks sld6L, /fli6«o tyf cGt/f{li6«o v]nf8L ;+3 tyf v]ns'b

sd{rf/L ;+3 cflbnfO{ klg kl/ifb\df k|ltlglwTj u/fOg]5 . o;

kl/ifb\df cfjZostf cg';f/ v]ns'b lj1, k|lzIfs tyf v]ns'b

k|fljlwsnfO{ ;dfa]z u/fOg]5 . ;dGjo kl/ifb\n] ;+rflnt v]ns'b\

ultljlwsf] cfjlws ¿kdf ;dLIff ub}{ v]ns'b ;DaGwL

lgsfox¿af6 k|:t't sfo{ of]hgfx¿nfO{ :jLs[lt k|bfg u/L

cfjZos dfu{bz{g ug]{5 .

-v_ v]ns'b ;DjGwL lqmofsnfkx¿nfO{ k|efjsf/L 9+uaf6 Joj:yfkg /

cg'udg ug{sf nflu v]ns'b lgsfoaLr k|efjsf/L ;dGjo ug{,

v]ns'b ;~rfng / ;xeflutfsf] dfkb08 tyf sfo{ljlw to ug{,

cGt/f{li6«o v]ns'b k|ltof]lutfsf] cfof]hgf tyf ;xeflutfsf]

cfjZos Joj:yf ug]{ cflb sfo{x¿sf] ;+of]hg ug{ g]kfn ;/sf/sf]

If]qut s]Gb|Lo lgsfosf] ¿kdf o'jf tyf v]ns'b dGqfno /xg]5 .

Page 23: k|:tfjgfMk|:tfjgfMk|:tfjgfM ·  2  -@_ v]ns'bsf] dfWodaf6 cg'zfl;t tyf :j:y, ;Ifd hgzlQm tof/ u/L /fi6« lgdf{0fdf an k'¥ofpg],

www.lawcommission.gov.np

23 www.lawcommission.gov.np

-u_ d'n'sdf v]ns'bsf] k"jf{wf/sf] dd{t ;+ef/, ;~rfng Pj+ ljsf;

ug{, a[xt /fli6«o k|ltof]lutfx¿ ;~rfng ug{, v]n ;+3x¿nfO{

cflwsfl/stf k|bfg u/L nf]stflGqs d"No / dfGotf cg'¿k

;~rfng ug{ u/fpg, cGt/f{li6«o k|ltof]lutfdf efu lng] /fli6«o

6f]nLsf] tof/L Pj+ k|lzIf0f ug{, v]ns'b ljsf;df ;DjlGwt ;a}sf]

;xof]u kl/rfng ug{ o'jf tyf v]ns'b dGqfno cGtu{t

s]Gb|Lo:t/df /fli6«o v]ns'b kl/ifb\ tyf k|fb]lzs / :yfgLo :t/df

kl/ifb\ cGtu{tsf :yfgLo sfof{nox¿ /xg] 5g\ .

-3_ cf–cfˆgf] v]nx¿sf] ljsf; / lj:tf/ u/L v]nf8Lx¿sf] tof/L Pj+

5gf}6 ug{ tyf lgoldt k|ltof]lutfx¿ ;~rfng ug{ /fli6«o v]ns'b

kl/ifb\df btf{ x'g] u/L k|To]s v]nsf] :jtGq tyf :jfoQ /fli6«o

v]n ;+3x¿ /xg] 5g\ .

-ª_ d'n'sdf cf]nlDks cleofg ;~rfng ug{, d'n'ssf] v]ns'b

ljsf;df cGt/f{li6«o cf]nlDks sldl6 / cf]nlDks sfpG;Ln ckm

Plzof h:tf ;+:yfx¿af6 cfjZos ;|f]tsf] kl/rfng ug{,

cGt/f{li6«o cf]nlDks sld6Lsf] ;+/IfsTjdf ;~rfng x'g] v]ns'b

k|ltof]lutfx¿df d'n'ssf] ;xeflutfsf] ;'lglZrt ug{ o'jf tyf

v]ns'b dGqfnosf] ;dGjodf k|rlnt sfg'g cg';f/ /fli6«o v]ns'b

kl/ifb\df btf{ x'g] u/L Ps :jtGq tyf :jfoQ g]kfn cf]nlDks

sldl6sf] Joj:yf ul/g]5 .

-@_ k|lqmofut ;'wf/

-s_ o'jf tyf v]ns'b dGqfnosf] sfd, st{Ao / clwsf/nfO{

cfjZostfg';f/ kl/dfh{g u/L d'n'ssf] v]ns'b ;DjGwL lgsfox¿

jLr ;dGjo ug{ b]xfo cg';f/sf] sfo{If]q tf]Sg] Joj:yf

ldnfO{g]5M–

-c_ v]ns'b ;DaGwL gLlt, of]hgf tyf sfo{qmdsf] th'{df,

sfof{Gjog, cg'udg / d"Nof+sg ug]{,

-cf_ v]ns'b ljsf;sf nflu cfjZos kg]{ cfly{s / k|fljlws

;xof]u h'6fpg],

Page 24: k|:tfjgfMk|:tfjgfMk|:tfjgfM ·  2  -@_ v]ns'bsf] dfWodaf6 cg'zfl;t tyf :j:y, ;Ifd hgzlQm tof/ u/L /fi6« lgdf{0fdf an k'¥ofpg],

www.lawcommission.gov.np

24 www.lawcommission.gov.np

-O_ v]ns'b ;DaGwL ljifosf] cWoog, cg';Gwfg / ;j]{If0f ug]{

u/fpg],

-O{_ v]ns'bsf] If]qdf cGt/f{li6«o ;DaGw / ;Dks{ ;DaGwL sfo{

ug]{,

-p_ cGt/f{li6«o v]ns'b k|ltof]lutfdf ;xefuL x'gsf nflu

cfjZos dfkb08 :jLs[t ug{],

-pm_ cf]nlDks, PlzofnL v]ns'b tyf blIf0f PlzofnL v]ns'bsf]

cfof]hgf tyf ;+rfng ug]{ cfjZos Joj:yf ldnfpg],

-P_ cf]nlDks, PlzofnL v]ns'b tyf blIf0f PlzofnL v]ns'b

nufot cGt/f{li6«o cf]nlDks sld6Lsf] ;+/IfsTjdf

;~rfng x'g] k|ltof]lutfdf efu lng] v]nf8L, k|lzIfs,

Joj:yfks ;d]tsf] /fli6«o 6f]nLsf] ;xeflutfnfO{ :jLs[lt

k|bfg ug]{,

-P]_ v]ns'b ljsf;df ;/sf/L tyf u}/ ;/sf/L ;+:yfx¿nfO{

kl/rfng ug]{,

-cf]_ lghL If]q tyf Jofkfl/s k|lti7fgx¿nfO{ v]ns'b ljsf;df

nufgL ug{ k|f]T;flxt ug]{,

-cf}_ v]nf8L, k|lzIfs, /fli6«o ;+3x¿nfO{ k|f]T;flxt ug{ v]ns'b

k|ltef k'/:sf/sf] Joj:yf ug]{ / cGt/f{li6«o txdf kbs

k|fKt ug{] v]nf8Lx¿nfO{ ;Ddfg :j¿k k'/:sf/ cflbsf]

Joj:yf ug]{ .

-v_ d'n'sdf v]ns'bsf] k"jf{wf/sf] dd{t ;Def/, ;~rfng Pj+ ljsf;

ug{, cGt/{fli6«o v]nx¿df efu lng] v]nf8Lx¿sf] tof/L, k|lzIf0f

tyf ;xeflutf cflbsf] Joj:yf ldnfpg, lgoldt ¿kdf /fli6«o

k|ltof]lutfx¿sf] cfof]hgf Pj+ ;~rfng ug{ tyf o; sfo{df

;DjlGwt ;a}sf] ;xof]u h'6fpg ljBdfg v]ns'b ;DjGwL sfg'gdf

cfjZos kl/dfh{g u/L /fli6«o v]ns'b kl/ifb\sf] sfd sf/jfxLnfO{

cGt/f{li6«o d"No / dfGotf cg'¿k agfO{ cfjZos k|lqmofut Pj+

Page 25: k|:tfjgfMk|:tfjgfMk|:tfjgfM ·  2  -@_ v]ns'bsf] dfWodaf6 cg'zfl;t tyf :j:y, ;Ifd hgzlQm tof/ u/L /fi6« lgdf{0fdf an k'¥ofpg],

www.lawcommission.gov.np

25 www.lawcommission.gov.np

;+:yfut ;'wf/ ul/g]5 eg] o;sf] lqmofsnfknfO{ yk k|efjsf/L

agfpg b]xfo adf]lhd sfd, st{Jo tyf clwsf/ tf]Sg] Joj:yf

ldnfOg]5M–

-c_ v]ns'b If]qsf] ;+:yfut ljsf; / lj:tf/ ug{ k|rlnt lgod

sfg'g / tf]s]sf] dfkb08 leq /x]sf v]ns'b ;DaGwL ;+3,

;+:yfx¿nfO{ btf{ u/L ;DalGwt v]n ;+:yfsf] :jLs[t

ljwfgadf]lhd u7g tyf ;~rfng ug]{ Joj:yf ldnfpg],

-cf_ v]ns'b ;DjGwL ;+3x¿sf] sfd sf/jfxLdf Ps¿ktf

Nofpg cg'udgsf] Joj:yf ug]{ / ;+3x¿sf] ultljlw

ljwfgsf] kl/lw tyf k|rlnt v]n gLlt lgb]{zg ljk/Lt

uPdf sf/jfxL ug]{,

-O_ v]ns'b ;DjGwL ef}lts ;+/rgfx¿sf] dd{t ;Def/,

;~rfng Pj+ Joj:yfkg ug]{,

-O{_ jflif{s ¿kdf sfo{qmd tof/ u/L dGqfnodf k]z ug]{ /

k|fKt ah]6nfO{ v]nsf] auL{s/0f tyf k|fyldstfsf] cfwf/df

ljleGg v]nsf /fli6«o ;+3x¿nfO{ ljlgof]hg ug]{,

-p_ cGt/f{li6«o k|ltof]lutfx¿df ;xeflutfsf nflu

v]nf8Lx¿sf] k|lzIf0f nufot ;Dk"0f{ tof/L sfo{df /fli6«o

;+3x¿nfO{ ;xof]u k'¥ofpg],

-pm_ v]ns'bsf] u'0ffTds ljsf; ug{ cfjZos bIf hgzlQmsf]

ljsf; ug]{,

-P_ cf]nlDks, PlzofnL v]n tyf blIf0f PlzofnL v]n nufot

cGt/f{li6«o cf]nlDks sld6Lsf] ;+/IfsTjdf ;~rfng x'g]

k|ltof]lutfx¿df efu lng] v]nf8L, k|lzIfs, Joj:yfks

nufotsf] /fli6«o 6f]nLsf] tof/L, k|lzIf0f tyf ;xeflutfsf]

cfjZos Joj:yf ldnfpg],

-P]_ ljleGg v]nsf s]Gb|b]lv :yfgLo tx;Dd gjk|ltefjfg tyf

pbLodfg v]nf8Lx¿sf] vf]hL, klxrfg / ;+/If0f tyf

Page 26: k|:tfjgfMk|:tfjgfMk|:tfjgfM ·  2  -@_ v]ns'bsf] dfWodaf6 cg'zfl;t tyf :j:y, ;Ifd hgzlQm tof/ u/L /fi6« lgdf{0fdf an k'¥ofpg],

www.lawcommission.gov.np

26 www.lawcommission.gov.np

a[lQljsf;sf nflu kl/of]hgfx¿ ;~rfng ug{ ;DjlGwt

;+3x¿nfO{ cfly{s tyf k|fljlws ;xof]u ug]{,

-cf]_ v]ns'bsf] /fli6«o of]hgf tyf sfo{qmdx¿nfO{ ;kmn

agfpg dftxtsf sfof{nox¿nfO{ cfjZos cfly{s tyf

k|fljlws ;xof]u pknAw u/fpg],

-cf}_ d'n'ssf] k|lti7f clej[l4 ug{] k|ltli7t /fli6«o v]nf8Lx¿sf]

j[lQljsf; tyf eljio ;'lglZrttfsf nflu /f]huf/Lsf]

Joj:yf ug{ kxn ug{],

-c+_ v]ns'bdf k|ltjlGwt cf}iflw ;]jg lj?4 r]tgf clea[l4 u/L

cGt/f{li6«o cle;lGw cg'¿ksf cfjZos Joj:yf ldnfpg],

-cM_ s]Gb| / :yfgLo:t/df v]ns'b ;DaGwL ;+sngx¿ /fVg]

s]Gb|Lo / :yfgLo:t/sf ;+u|xfnox¿ :yfkgf ug]{ .

-u_ /fli6«o v]ns'b ;+3x¿sf] lqmofsnfknfO{ Jojl:yt ug{sf nflu

b]xfo adf]lhdsf] sfo{x¿df ;+3x¿nfO{ lhDd]jf/ agfOg]5M–

-c_ ;DalGwt v]nsf] cGt/f{li6«o dxf;+3sf] dfGotf k|fKt ug{],

-cf_ cGt/f{li6«o v]ns'b dxf;+3sf] ljwfgcg';f/ k|ltof]lutfx¿

;~rfng ug{],

-O_ :yfgLo:t/;Dd ;+/rgfx¿ v8f ug]{,

-O{_ k|fljlws hgzlQm tof/ ug]{,

-p_ jflif{s /fli6«o Sofn]G8/ cg';f/ sfo{qmd ;~rfng /

cfof]hgf ug{],

-pm_ cfTdlge{/tfsf nflu cfly{s ;|f]t h'6fpg],

-P_ jflif{s ;fwf/0f;ef u/L clgjfo{ ¿kdf jflif{s k|ult tyf

n]vfk/LIf0fsf] k|ltj]bg k]z ug]{,

-P]_ cf]nlDks÷PlzofnL v]n÷blIf0f PlzofnL v]ns'baf6

dfGotfk|fKt /fli6«o ;+3x¿n] /fli6«o v]ns'b kl/ifb\df btf{

Page 27: k|:tfjgfMk|:tfjgfMk|:tfjgfM ·  2  -@_ v]ns'bsf] dfWodaf6 cg'zfl;t tyf :j:y, ;Ifd hgzlQm tof/ u/L /fi6« lgdf{0fdf an k'¥ofpg],

www.lawcommission.gov.np

27 www.lawcommission.gov.np

eO{ kl/ifb\sf] clgjfo{ l;kmfl/;df g]kfn cf]nlDks

sld6Laf6 dfGotf lng],

-cf]_ :yfgLo, /fli6«o / cGt/f{li6«o l6d tyf v]nf8Lx¿sf] 5gf}6

/ tof/L ug{],

-cf}_ d'n'se/ cfˆgf] v]nsf] ljsf; / lj:tf/ ug]{,

-c+_ /fli6«o 6f]nL tyf /fli6«o v]nf8Lx¿sf] ljj/0f b'?:t /fVg] .

-3_ /fli6«o cf]nlDks sld6LnfO{ cGt/f{li6«o cf]nlDks sld6L /

cf]nlDks sfplG;n ckm Plzofaf6 dfGotfk|fKt Ps :jtGq /

:jfoQ ;+:yfsf] ¿kdf g]kfnsf] v]ns'b ljsf;df ;xefuL x'g]

;+:yfsf] ¿kdf ljsf; ug]{ gLlt cjnDag ul/g]5 . ;fy} o;

sld6LnfO{ cf]nlDks sldl6sf] cf]nlDks rf6{/ cg'¿k /fi6«sf]

v]ns'b ljsf;df ;xof]uL e"ldsf lgjf{x ug{] ;+:yfsf] ¿kdf ljsf;

ul/g]5 . cf]nlDks sld6Ldf g]kfn ;/sf/sf] k|ltlglwnfO{

ko{j]Ifssf] ¿kdf /flvg] Joj:yf ldnfO{g]5 . ;fy} /fli6«o cf]nlDks

sld6Lsf] lqmofsnfknfO{ kf/bzL{ agfO{ d'n'ssf] v]ns'b ljsf;sf]

sfo{df o; ;+:yfnfO{ k|efjsf/L agfpg b]xfo adf]lhd ug]{] Joj:yf

ldnfO{g]5M–

-c_ cf]nlDks, PlzofnL / blIf0f PlzofnL v]ns'b nufot

cGt/f{li6«o cf]nlDks sld6Lsf] ;+/IfsTjdf ;~rflnt

v]ns'b k|ltof]lutfdf ;xefuL x'g k|lqmof adf]lhd

l;kmfl/; e} cfPsf v]nf8L, k|lzIfs, Joj:yfksx¿nfO{

k|df0fLs/0f tyf cg'jGwg ug]{,

-cf_ cf]nlDks, PlzofnL / blIf0f PlzofnL v]ns'b nufot a[xt\

/fli6«o v]ns'bsf] ;~rfng, cfof]hgf / ;xeflutfdf g]kfn

;/sf/ nufot v]ns'b ;DjGwL lgsfox¿nfO{ ;3fpg],

-O_ g]kfnsf] v]ns'b ljsf; / lj:tf/sf] nflu v]ns'bsf

lgsfox¿nfO{ tf]lsPsf] k|lqmof cg';f/ k|fljlws, cfly{s

Page 28: k|:tfjgfMk|:tfjgfMk|:tfjgfM ·  2  -@_ v]ns'bsf] dfWodaf6 cg'zfl;t tyf :j:y, ;Ifd hgzlQm tof/ u/L /fi6« lgdf{0fdf an k'¥ofpg],

www.lawcommission.gov.np

28 www.lawcommission.gov.np

;xof]u h'6fpg] / k|fKt ;xof]usf] lgoldt k|ltj]bg

dGqfno tyf /fli6«o v]ns'b kl/ifb\nfO{ pknAw u/fpg],

-O{_ b]zleq cf]nlDks cleofgnfO{ Jofkstf lbg ljleGg

;ldltx¿ agfO{ sfo{qmdx¿ cufl8 a9fpg],

-p_ v]ns'bdf bIf hgzlQm lgdf{0f ug{, k|ltefjfg v]nf8LnfO{

:jb]zL Pj+ ljb]zL k|lzIf0fdf ;+nUg u/fpg tyf v]ns'bsf

ljsf;sf sfo{qmdx¿ ;~rfng ug{ cGt/f{li6«o cf]nlDks

sld6L, cf]nlDks sld6L ckm Plzof nufotsf cGt/{fli6«o

;+:yfx¿ dfkm{t ;xof]u h'6fpg],

-pm_ v]ns'bsf] dfWodaf6 ljZj–eft[Tjsf] ljsf; ug{],

-P_ /fli6«o ;+3x¿sf] cGt/f{li6«o dfGotf, :jfoQtf /

k|ltlglwTjnfO{ ;'lglZrt ug{],

-P]_ v]ns'bdf k|ltjlGwt cf}iflwx¿sf] k|of]u lj?4 cleofgaf/]

hgr]tgf hufpg'sf ;fy} pQm sfo{qmdnfO{ ;'lglZrt ug{

cfjZos sbd rfNg] .

-ª_ cf–cfˆgf] If]qsf v]ns'b ultljlwsf] ;~rfng ug{ tyf ;DjlGwt

;+3 tyf af]8{x¿nfO{ lgoldt ¿kdf v]ns'bsf k|ltof]lutfx¿

;~rfng ug{sf nflu :yfgLo txdf sfof{nox¿sf] Joj:yf

ul/g]5 . oL sfof{nox¿sf Joj:yfkg Pj+ ;~rfngnfO{ ;xof]u

k'¥ofpg :yfgLo :t/df ax'kIfLo ;ldlt u7g ul/g]5 .

-r_ d'n'sdf v]ns'bsf] a[xQ/ ljsf; / lj:tf/sf nflu g]kfn ;/sf/n]

cfjZostfg';f/ ljBfno, ljZjljBfno, :yfgLo lgsfo, ;fj{hlgs

;+:yfg, lghL If]q, ko{6g v]ns'b, ljz]if tyf kf/f v]ns'b ljsf;

af]8{x¿ u7g ug]{ gLlt cjnDag ug{]5 .

-5_ v]ns'b ;DjGwL lgsfox¿ jLr ;dGjo clea[l4 ug{ sfd

sf/jfxLdf bf]xf]/f]kg gx'g] u/L k|lqmofut sfo{x¿nfO{ ;'lglZrt

ul/g]5 .

Page 29: k|:tfjgfMk|:tfjgfMk|:tfjgfM ·  2  -@_ v]ns'bsf] dfWodaf6 cg'zfl;t tyf :j:y, ;Ifd hgzlQm tof/ u/L /fi6« lgdf{0fdf an k'¥ofpg],

www.lawcommission.gov.np

29 www.lawcommission.gov.np

-h_ /fli6«o txsf] k|ltof]lutf ;~rfng, cGt/f{li6«o k|ltof]lutfx¿sf]

cfof]hgf tyf cGt/f{li6«o k|ltof]lutfdf ;xeflutfsf nflu

cfjZos dfkb08 tof/ u/L lglZrt sfo{ljlw tof/ ul/g]5 .

-em_ v]ns'bdf k|fKt x'g] /fli6«o, cGt/f{li6«o ;xof]u tyf To;sf] pkof]u

;DjGwL ;a} sfd sf/jfxLnfO{ kf/bzL{ agfO{ To;nfO{ d'n'ssf]

/fli6«o v]ns'b ultljlw;�“u ;fdGh:otf Nofpg] u/L pko'Qm k|lqmof

lgwf{/0f ul/g]5 .

-`_ v]ns'bsf lgsfox¿nfO{ a9L k|efjsf/L agfpg /fli6«o cf]nlDks

sld6L nufot ;a} ;+3x¿n] clgjfo{ ¿kdf ;/sf/n] tf]s]sf]

lgsfodf cfjlws k|ltj]bg lbg] Joj:yfnfO{ ;'b[9 u/fOg]5 .

&= &= &= &= cg'udg tyf d"Nof+sgcg'udg tyf d"Nof+sgcg'udg tyf d"Nof+sgcg'udg tyf d"Nof+sg

/fli6«o v]ns'b gLltnfO{ k|efjsf/L ¿kdf sfof{Gjog ug{] ;Gbe{df o'jf tyf v]ns'b

dGqfnosf] ;lrjsf] ;+of]hsTjdf æ/fli6«o cg'udg ;ldltÆ u7g ul/g]5 . o;

;ldltdf /fli6«o v]ns'b kl/ifb\ tyf g]kfn cf]nlDks sld6Lsf kbflwsf/Lx¿

nufot v]n lj1x¿, ljZj ljBfnosf k|ltlglwx¿, v]n k|fljlwsx¿ cflbnfO{

;dfj]z ul/g]5 .

*= *= *= *= gLlt ;+zf]wggLlt ;+zf]wggLlt ;+zf]wggLlt ;+zf]wg

g]kfn ;/sf/n] k|To]s b'O{÷b'O{ aif{df of] gLltsf] k'g/fjnf]sg ug{]5 . t/ v]ns'bsf]

ljsf; / lj:tf/ ug]{ p2]Zon] tf]lsPsf] ;do cufj} klg gLlt ;+zf]wg ug{ eg]

afwf kg]{ 5}g .