KRESEL KLM DEKL VE GLER BALIKLI ALIMAMIZ BALAMINDA YOUNLAILAN KAVRAMLAR VE KONULARA LKN BR ZLEK N

KRESEL KLM DEKL VE GLER ZERNE BR DENEMESosyal Zeka ve Duygusal Zeka kavramlarnn yan sra; EKOLOJK ZEKA kavramn bizlere kazandran Daniel Golemann ayn adl kitabnda u szleri yer almaktadr:Salmz tehdit eden ve evreyi kirleten kimyasallar ieren bitkisel ampuanlar satn alyoruz. Mercan resiflerini grmek iin dalyoruz, ama gne kremimizin iindeki bir maddenin bu mercanlar ldren bir bakteriyi beslediinin farknda deiliz.

Organik pamuktan yaplm tirtler giyiyoruz ancak kullanlan boyalarn fabrika iilerinin lsemi olmasna neden olabileceini bilmiyoruz.

rettiimiz ve tkettiimiz rnler ve hizmetlerin etkileri hakknda hibir bilgi sahibi deiliz.

Oysa tketiciler olarak byk bir makinenin aresiz dilileri olmaktan kp, arl olan bir kuvvete dnebiliriz. irketler ile mteriler arasndaki temel dengeyi deitirebiliriz.

Ticaretin yol at zararlara ortak bir iradeyle son verebilir, deien satn alma tercihlerimiz sayesinde irketlere rekabet avantajnda salkl ve yepyeni finansal frsatlar sunabiliriz.

Daniel Goleman; EKOLOJK ZEKA kavramyla rettiimiz ve tkettiimiz eylerin gizli evresel etkilerini gzler nne seriyor. Bedenlerimizin ekosistemini yava, yava zehirleyen kimyasallara, tketicileri pasif kurbanlar olarak gren anlaya kar duruyor.

Kukusuz GOLEMANn bireysel tketicilere ynelik bu uyarc yaklam yalnzca insanlar iin deil, retim-tketim srecinde doay da, gezegenimiz Dnyay da etkiliyor. nk insan retim-tketim srecinde acmaszca Dnyay tketiyor; bir bakma DNYANIN YEL TARH adl almasnda Tarihi Yazar Clive PONTINGin deindii gibi gezegenimiz, o tek evimiz Dnya yamalanyor. Bu yamalama 17. yzyldan beri sregeliyor.rnein; doal dnyaya kar genel tavr, 17. yzylda yaam ngiliz rahip Edmund Hickeringell tarafndan u szlerle zetlenmi:

Baz hayvanlar insanoluna ylesine zararl ve saldrgan ki btn insanolunun her trl yasal arac kullanarak bu skntdan mmkn olduunca abuk kurtulmas gerekVe yine ayn yzylda ve yl 1668de yaynlad Systema Agriculturae adl kitabnda John Worlidge; tarmda zararl olarak ngrlen hayvanlara kar aadaki ilemlerin yaplmasn belirten bir takvime yer vermi. yle ki:

ubat: Bulabildiiniz btn salyangozlar toplayn, kurbaalar ve yumurtalarn yok edin.

Nisan: Solucan ve salyangozlar yok edin.

Haziran: Karncalar yok edin.

Temmuz: Yabanars ve sinekleri ldrn.

Oysa gnmzde bu kitabn yaynland Byk Britanya topraklarnda; yaban ars ve tm arlar iin lklar ykseliyor, ola ki onlar yok olursa doann dengesi de bozulur ve giderek yok olur. nk arlar meyve aalarnn dllenmesinde nemliler, gerekliler. Ve Clive PONTING; diyor ki:

nsanlarn gemiteki hareketleri, bugnn toplumlarn, zlmesi gereken ok zor sorunlarla ba baa brakt.

stelik geen yllarla birlikte bu sorunlar artt ve artan sorunlara nlem almak da ancak 20 yzylda insanlarn gndemine geldi. Bu konuda Roma Kulbnn almalarndan ve Bay-Bayan MEADOWSlara hazrlatt Bymenin Snrlar balkl raporlardan sz edebiliriz. Ardndan Stockholm ve Rio Konferanslar, Kyoto Szlemeleri, Hkmetleraras klim Raporlar gibi almalar gelse de Clive PONTINGe gre; getiimiz bunca yl karlan frsatlarla dolu bir dnem olmutur ki yazara gre de suluyu bulmak iin Machiavellinin PRENS adl kitabndaki u szleri okunmaldr:Devlet ilerinde,(sorunlarnda) ngrebilirsek (ki bunu ancak yetenekli insanlar yapabilir), bu sorunlarn yol aabilecei skntlar hzla zlebilir; fakat ngr eksiklii nedeniyle bu sorunlar herkesin grebilecei boyutlara ulatnda, artk zm yoktur.Daha ak bir anlatmla Clive PONTING olumsuz iklim senaryolar balamnda; ngr yoksunu devlet ve siyaset adamlarna gndermede bulunmaktadr Machiavellinin PRENSi araclyla ve onlarn duyarszl, sorumsuzluu sonucunda en sradan yurtda bile sorunlarn ayrtna vardysa, demek ki sorunun zmnde ok ge kalnmtr

Kukusuz gnmzde Dnyann kar, karya olduu en byk tehlikenin; KRESEL ISINMA olduu artk yadsnamaz bir gerektir. Bilim insanlarnn yapt aklamalara gre; Dnyann iklimi hzla deimektedir, stelik bu deiiklik nceleri varsayld gibi souma olarak deil, snma olarak gereklemektedir. Son verilere gre de Dnyada gereklemesi beklenen iklim deiikliinin +6 derece olmas durumunda kyamet olaslklarndan sz edilmektedir. Bu konudaki ngrlerin bulunduu 6 Derece Isnan Dnyadaki Geleceimiz adl almasnda Mark LYNAS; korkun gelecee ilikin senaryolara deinmekte ve yazar okurunu u szler erevesinde uyarmaktadr:

Zengin, fakir fark etmez, btn lkeler yaanabilir olmaktan kacak. Dnya nfusu rktc ekilde azalacak. Baz blgeler kuraklktan krlacak, bazlar ise sellere boulacak. Elbirliiyle yaratmakta olduumuz geleceimiz ite bu: Alt derece daha scak bir Dnya. Bilimcilerin ngrlerine gre, 2100 ylna kadar atmosferin ortalama scakl 1,1 ile 6,4 derece artacak Yazara gre her bir derecelik artta; kentlerimiz, kylarmz, dalarmz, nehirlerimiz, ormanlarmz, ekili topraklarmz, ksacas yaadmz ortamn tamam kresel snmadan etkilenecektir.

Yazar bu almasyla; ya hemen harekete ge, ya da topluca yok olma riskini gze al demek isterken, aka uyarmaktadr insan trn

Bir baka zgn alma olan KLMN EFENDLERnde Tim Flannery adl aratrmac da kresel iklim deiiklii ve zellikle de kresel snma zerine bizleri dnmeye armaktadr. Bugne dein doal kaynaklar, onlarn tketilmesi sonucu ortaya kan evre sorunlar, giderek kresel iklim deiikliine ynelik kayglara uzanan srete yaananlara deinirken; bu sorunlar zmede, iklimi dzenlemede NSAN olgusunun nemini vurgulamakta, KLMN EFENDLER kavramyla NSAN iradesinin, istencinin baarya ulamada en etkili ge olduunu belirtmektedir:1972de yaynlanan The Limits to Growthda Roma Kulb, bizlere dnyann kaynaklarnn tkenmekte olduunu anlatt ve on yllar ierisinde gerekleecek bir felaketi ngrd. Ar tketimin sz konusu olduu bir ada kimse topran altnda sakl bulunan kaynaklarn miktarn bilmese de bu hayali hammadde ktl halkn hayal gcn ele geirdi. Ardndan yrtlen jeolojik aratrmalar, mineral kaynaklarmza dair tahminlerimizin ne kadar gereklerden uzak olduunu ortaya koydu ve bugn bile kimse ayaklarmzn altndaki petrol , altn ve dier maddelerin miktarn doru bir ekilde tahmin edemez.

klim deiiklii meselesi daha farkldr. Bu sorun hava kirliliinden kaynaklanr ve atmosferimizin bykl ile yaydmz kirliliin miktar kesin olarak bilinmektedir. Buradaki tartma; bu kirlilie neden olan baz maddelerin (sera gazlarnn) Dnyadaki tm yaam biimlerine ynelik etkileri hakkndadr.Ve yazar yle bir sorgulama yapmaktadr:

klim deiiklii korkun bir tehdit mi, yoksa bir toplumsal eylem bahanesi midir?... Byk gayret mi gerektirir yoksa szlanmak yeterli midir?... Belki de ikisinin arasnda bir eydir. nsanln henz deilse de, eninde, sonunda yz yze gelmek zorunda olduu bir konudur. Dnya medyas bu grlerde herhangi birini destekleyecek bol miktarda kanta sahiptir. Yine de ayn medyay dikkatle incelemek bir eyi akla kavuturuyor:

nsanlarn, iklim deiikliini tarafsz bir ekilde incelemeleri zordur, nk bu konu derin politik ve endstriyel almlar iermekte ve uygarlmzn baarsnn temel srelerinden kaynaklanmaktadr. Bu sorunu gndeme getirmeye almak, kazananlarn ve kaybedenlerin olumasna neden olacaktr. Yksek menfaatler sz konusudur ve bu da, zel kar guruplarnn kendi davalarn savunmalaryla birlikte, yanltc hikayelerin saysnda arta yol amaktadr.

Ayrca iklim deiiklii, hayli ilgi ekici bir hikayedir. Yalnzca 40 yl nce uzmanlar Dnya snyor mu, yoksa souyor mu diye hi durmakszn tartmaktaydlar. Gelecekte bizleri kresel snmann m, yoksa buzullarn m beklediine karar veremiyorlard. Ve FLANNERY; karbondioksit sorunsaln da irdeliyor:Dnyann termostat; temelinde renksiz ve kokusuz bir gaz olan karbondioksitin yer ald karmak ve hassas bir mekanizmadr. Karbondioksit; tm yaam biimleri iin gerekli olan dengeyi salamakta kritik bir rol oynar. Ayn zamanda gezegendeki hemen, hemen her insan; snma, ulam ve dier enerji ihtiyalar iin fosil yaktlar at kullanr. Vens ve Mars gibi l gezegenlerde karbondioksit atmosferin byk bir blmn oluturur ve eer canllar ve Dnya zerindeki sreler karbondioksiti snrlar ierisinde tutamazsa, burada da ayn ey sz konusu olacaktr. Gezegenimizin kayalar ve sular, havaya karmaya ve okside olmaya can atan karbon elementi ile doludur. u anda karbondioksit Dnya atmosferinin onbinde 3n oluturmaktadr. Bu durumun, makul bir miktar olmakla beraber gezegenin scakl zerinde orantsz bir etkisi vardr. Her araba kullandmzda, yemek piirdiimizde veya klar yaktmzda karbondioksit ortaya kardmz iin ve bu gaz; atmosferde yaklak bir yzyl boyunca varln srdrd iin, soluduumuz havada karbondioksit oran hzla ykselmektedir.FLANNERY karbondioksit sorunsalna kar nlemler iin de u nerilerde bulunuyor:

En iyi kantlar karbondioksit yaylmn 2050 ylnda yzde 70 azaltm olmamz gerektiini ortaya koymaktadr. Drteker ekili bir araca sahipseniz; bunu hibrit motorlu bir araba ile deitirerek sz konusu azalma oranna yarm yzyl yerine yalnzca bir ka gnde ulam olursunuz. Eer elektrik salaycsysanz; gnde bir fincan kahve fiyatna daha evre dostu bir olanak sunuyorsa, evinizden yaylan karbondioksitte ayn byklkte bir d salayabilirsiniz.

Ve eer kendisini karbondioksit yaylmn azaltmaya adam bir politikacya oy verirseniz, dnyay deitirebilirsiniz. Eer tek banza bu kadarn yapabiliyorsanz; herkes ve zamanla Dnya zerindeki tm endstriler ve hkmetler de bunu yapabilir demektir.RUSYADA YAANANLAR

2010 yaznda Rusyann batsn kasp, kavuran scak hava dalgas balangta yerel bir kriz olarak alglanm.

Haftalar boyunca scaklk 40 dereceye kadar km ve Moskova sanki Dubai gibi olmu.

ounluunda klima bulunmayan nfus, bunaltc scaklklarn skntsn yaam. Scak hava dalgas, banliyo mahallelerini yok eden ve bir haftadan uzun sre youn bir dumanla Moskovallarn nefesini kesen yaygn orman yangnlarna neden olunca durum daha da ktlemi.

Felaket bitmeden nce o dnem Babakan olan Viladimir PUTN; hkmetin durumu kontrol altnda tuttuunu gstermek iin teatral abayla, bir yangn sndrme uann pilotluunu stlenmi.

Dnyann dier blgeleri asndan Rusyadaki bu sra d hava durumu balangta televizyonda izlenmesi ilgin bir durum olarak deerlendirilmi. Ne zaman ki scak hava dalgasnn ve beraberinde gelen kurakln lkedeki budaylar mahvettii anlalm; ite o zaman kayglanma balam.

Birka gn iinde Rus yetkililer buday ihracatnn askya alndn aklaynca dnya genelinde fiyatlar derhal te birden fazla artm ve bu artn etkileri msra, soya fasulyesine ve dnya gda pazarnn dier unsurlarna da yansm.

Dnya gda fiyatlarnda sadece iki yl iinde yaanan bu ani art ok sayda evresel snrlamaya ve giderek daha da istikrarsz hale gelen dnya iklimine karn yaklak 6.9 milyar insan beslemeye abalayan dnya gda sisteminin hassasiyetini ac bir ekilde hatrlatr olmu.

Bu tarm krizinin ncelikle etkileyecei , gerekte de zaten yetersiz beslenen ve bu olumsuz koullar nedeniyle ok daha byk risk altna girme olasl olan 925 milyon insan (ki ounluu Afrika ve Gney Asyada yaayan ocuklar olmak zere) bulunmaktaym.

Rusyada yaananlar ve dnyamza yansyan olumsuz dsallklar balamnda denilebilir ki tarmn doal dnya zerinde olduka byk bir etkisi var. Bununla birlikte Tarmsal ekolojiyi gelitirmek iin aklanan inovasyonlarn ou; gda retiminin sularda, topraklarda ve hepimizin baml olduu ekosistem hizmetlerinde neden olduu hasar tersine evrilebilir.

Dnya gda ekonomisi; kresel evre sorunlarnn da merkezinde yer alyor. Fosil yaktlara byk lde baml olan gnmz tarm; sadece kresel snmaya katk salamakla kalmayp (bugn atmosferde bulunan karbonun bir ksm, bir zamanlar Kuzey Amerika ve Orta Avrupann derin ayrlarndaki topraklarda gmlyd), deien iklimden dolay ciddi bir tehlike altnda bulunuyor.

2010 yaz kaydedilen en scak yaz mevsimlerinden biriydi; bilim insanlarna gre, Sanayi Devriminden bu yana atmosferde biriken karbon dioksit miktarnda yzde 30luk art yaanmasayd, bu scakla birlikte gelen olaand hava olaylar (Moskovann 2000 kilometre gneyindeki Pakistanda yaanan ve 565 bin dnmlk bereketli tarlay sular altnda brakan seller de dahil) ortaya kmazd.

Bu sorunlara zm olarak; tarmsal inovasyonlarn verdii yreklendirici mesaj; tarma yeni yaklamlar sayesinde tehdit altndaki tatl sularn korunmasndan, balk tarlalarnn iyiletirilmesine ve iklim deiikliinin yavalatlmasna kadar pek ok acil gelime nceliine katkda bulunabileceidir.

Tarmsal inovasyon; ayrca, yalnzca dnyadaki yoksullar beslemekle deil, zengin dnyadan, yoksul dnyaya yaylmakta olan OBEZTE salgnn azaltmakla da insan salnn iyilemesine katkda bulunur.Bu aamada yle bir soralm kendimize; insan tacirlerinin acmaszlnda sandallara doluturulup, ak denizlerde lme terk edilen insanlar acaba neden gyorlar?...

Dnya genelinde yaanan KLM DEKL sorunu nedeniyle lkelerinden, baka lkelere kaan, gen ve KLM GMENLER olarak da tanmlanan bu insanlarn; bazen ve de ounlukla lmle sonulanan bu g yolculuklarnn birinci nedeni olabilir mi yeterince beslenememe ya da hi besine ulaamama sorunsal?...

Ve bir yanda da Henry Kissingerin o acmasz szleri beynimizde yanklanrkenNe demi Yahudi kkenli o muhteem Amerikal bir zamanlar sylei yapt talyan gazeteci Orianna Fallaciye?...

Petrol kontrol edersen; uluslar kontrol edersinYiyecei kontrol edersen; insanlar kontrol edersin

Bu dnce evresinde birleenlerin eliyle gda pazarna srlen GDOlu tarm rnleriyle de insanlar aptal edersin, kanser edersin ve son aamada yok edersin

te yandan da ykselir lklar, saygn ve namuslu bilim insanlarnn azndan:

nsanlarn en az te ikisini ldrmek istiyorlar

Bu amazn, bir baka deyile gda sorununun ve son aamada GDOlu tarm rnlerinin; insanln karanlk bir gelecee srklenmesi pahasna ne ince hesaplarla ve ne denli lmcl gerekelerle retildiine ilikin gereklere de F. William Engdahln LM TOHUMLARI Genetik Biliminin Arkasndaki Karanlk Oyunlar adl almasndan tank oluyoruz. Ve bu almada GDO-MONSANTO-CARGILL karabasanyla tanyoruz.

stelik LM TOHUMLARI adl aratrmann lkemizi de ilgilendiren bir blmnde u szlerle karlayoruz:ansz 13

Dnyadaki 13 gelimekte olan lke Hindistan, Nijerya, Meksika, Endonezya, Brezilya, TRKYE ve Kolombiya da dahil kaynak zenginlii asndan aslnda zengin lkelerdir. Fakat gelecek 30 sene boyunca da politik olarak en istikrarsz lkeler olacaktr. NSSM politikasna gre bu lkelerdeki nfus hzla azaltlrsa ancak ABD o lkelerin hammaddelerini rahatlkla smrebilirdi. (NSSM alm; Ulusal Gvenlik Memorandum 200 ve ayrnts iin bkn: http://www.population-security.org/11-CH3.html )Doal olarak Kissinger biliyordu ki bu kaynak zengini lkelerde nfusun azaltlmas konusunda bir alma balatmas halinde emperyalist ve hatta soykrmc olarak sulanacakt. O da NSSMin bu amalarn saklayabilmek iin hilekar bir propaganda kampanyasna balad:

ABD emperyalizm sulamalarn en aza indirmek iin nfus faaliyetlerini desteklemesinin ardnda u kayglarn yattn srekli vurgulayacaktr:a-iftilerin ocuk saysn belirleme ve bununla ilgili bilgi eitim ve yntemlere ulama haklar vardr.

b- Hzl nfus artnn olduu fakir lkelerde fakirliin nedeni nfus artdr ve fakirlie katkda bulunur. Bu nedenle nfus planlamas faaliyetlerinin asl amac fakir lkelerdeki iktisadi ilerlemedir.

ABD uygun bir yntemle dnya nfusunu kontrol etmenin hem gelien, hem de gelimekte olan lkelere ortak fayda salayaca mesajn vermelidir.Kresel lekte nfus kontrolnn yeni ad seim zgrl ve srdrlebilir kalknma olmutu.

Bu balamda yle bir soru gelebilir usumuza:

ABD neden Dnya lkelerinin ya da Dnyada yaayanlarn saysn kontrol etmek ister?... Sorumuza yant yine ENGDAHLn almasnda buluyoruz:Madenlerle ilgili asl sorun bu madenlerin fiziksel olarak yeterli olup, olmamalar deil. Asl sorun bu madenlere ulamada sosyo-politik engeller, arama ve karma faaliyetleri ile ilgili artlar ile madenlerden gelecek faydann retici, tketici ve madeni bulunduran lke hkmetleri arasndaki paylamdr. ABDnin hammaddelere ulamas iin gerekirse zorla nfus kontrol uygulamalar ve dier ller devreye sokulacakt.Dolaysyla ve besbelli ki; GDO-MONSANTO-CARGILL de bu amaca ynelik uygulamalarn aralar olarak belirlendi, grevlendirildi.

Bununla birlikte kanmzca ansz 13 lkeden biri olan TRKYE zerine gelecek planlamalar yapan almalardan George FRIEDMANn; Trkiye zerine ngrlerde (ya da koullandrmalarda) bulunduu GELECEK 10 YIL NeredeydikNereye Gidiyoruz? ve GELECEK 100 YIL 21. Yzyl in ngrler adl almalar da zellikle incelenmelidir.

Sonu olarak; ABD Dnya dzenini salamak amacyla yalnzca demokrasi getirmek amacyla asker-silah gcyle lkelerin snrlarn amakla yetinmiyor, bir de zelde lkelerin nfusunu denetleme ve daha geni kapsaml olarak son aamada Dnya nfusunu azaltma iine giriyordu ve bu amac iin arac da GIDA, ama genetiiyle oynanm gda oluyordu ve bylece lkelerin snrlarn amakla kalmayp, uluslarn sofralarna oturuyordu.

Gda, besin, beslenme sorunsal zerine Worldwatch Enstitsnn ; DNYANIN DURUMU 2011Gezegeni Besleyen novasyonlar balkl, yaynnn nsznde yle denilmektedir: Daha nce hi olmad kadar ok gda rettiimiz ve aln daha nce hi bu kadar yaygn olmad bir dnyada yayoruz. Bu elikinin bir nedeni var:

ok uzun yllar boyunca gdalarn kolay bulunabilirliine odaklanrken, gda retiminin hem datm asndan etkilerini, hem de uzun vadeli evresel etkilerini ihmal ettik. Verimi arttrma konusunda arpc baarlar kazandk. Ama daha fazla retmemize karn alk sorunuyla baa kamadmz verimdeki artn (al ve yetersiz beslenmeyi azaltmak asndan gerekli bir koul olmasna ramen) yeterli olmadn ve yirminci yzyln ikinci yarsnda genel retim dzeyini etkileyici ekilde artrrken 21. yzylda yaanacak byk bir ekolojik felaketin temellerini attmz artk fark etmemiz gerekiyor.Ve gemiten gnmze, Dnya genelinde gda konusuna ilikin bir hikaye zetleniyor:

1936daki Dnya Gda Zirvesiden bu yana ala ve yetersiz beslenmeye kar yrtlen kresel savan yeterli miktarda gdaya eriim hakk temeline dayandrlmaya balamasnn nedenlerinden biri de bu dnce biimidir.

2000 ylnda Birlemi Milletler; gda hakk konusunda zel raportr atanmas direktifini verdi. Bu raportrn grevi; al ortadan kaldrmaya ynelik ilerlemeler ( ya da ilerleyememe durumlar) konusunda BMe bilgi vermekti.

2004de hkmetler, ulusal gda gvenlii balamnda yeterli miktarda gdaya eriim hakknn aamal olarak salanmasn desteklemeyi kabul ettiler. Bu gelimeler, kresel alk sorununu sadece retim sorunu olarak deil, tekiletirme, eitsizlikteki derinleme ve sosyal adaletsizlik sorunu olarak da ele almamz gerektii konusunda uluslar aras toplumun ikna olduunu kantlyor.Bu srete giderek Dnya gndeminde GIDA HAKKI diye yeni bir kavramdan sz edilmeye balanyor:Gda hakk hesap verebilirlii arttrmay ve hkmetlerin ala ve yetersiz beslenmeye kar savamak ile verimi arttrma mcadelesini birbirine kartrmamasn salamay amalyor. Ama hesap verebilirlik ayn zamanda kamu politikalarnn, toplumsal merdivenin en alt basamandakilerin gereksinimlerine gre oluturulmasn ve politikalarn srekli snanp gerektiinde yeniden dzenlenmesini salamaya ynelik bir ara.GIDA HAKKIna ulamak, bu haktan yararlanmak balamnda bir baka kavramla da tanyoruz: Sulama, makineleme, yksek verimli tohum eitleri kullanma ve kimyasal gbreden oluan YEL DEVRMBununla birlikte YEL DEVRMin; en kenarda kalm topraklarda alan en yoksul iftilere ulamadna, kadnlara da pek uramadna ilikin yaknmalar kyor karmza... nk kadnlar; erkeklere oranla daha az kredi olanaklarndan yararlanabiliyorlar, yaylm hizmetlerinden daha az destek alyorlar ve teknolojik devrimin dayand girdilere para bulamyorlar... Devrim; bazen para sknts eken iftileri yksek deerli d girdilere baml hale getiriyor. Bu olumsuzluklarn sonucunda da; emek-youn retim ekillerinden, sermaye-youn tarmsal modele geildiinden, i alternatiflerinin yokluunda krsaldan kentlere g hzlanm oluyor. te bu g nlemek amacyla da Tarmsal-ekolojik retim biimi zerine aratrmalar yaplyor ve u savlar ileri srlyor:Tarmsal ekolojik retimle iftiler; hektar bana byk verimlilik salayabilirler ve bu retim biimi; doal kaynak kullanm asndan da son derece verimlidir. Fakat iftiler; genellikle emek-youn olduklar iin, nemli lde makinelemi ve sermayeyle beslenmi byk lekli retim biimleriyle kolay, kolay rekabet edemezler.Bu nedenle Devletin gl bir destei yoksa baarsz olurlar.KLM DEKL VE GLER ZERNE GENEL BR YAKLAIM:Son yllarda iklim deiiklii zerine yaplan bilimsel almalarla, farkl iklim parametrelerindeki deiiklik eilimlerini ortaya karma, bu deiikliklerin nedenlerini anlama ve gelecee ilikin ngrlerde bulunma konusunda ilerlemeler saland sylenebilir.

Bilim evrelerince konu zerine yaplan kapsaml almalar olarak genel kabul gren HKMETLER ARASI KLM DEKL PANEL (IPCC) tarafndan yaplan literatr analizlerine gre en temel deiiklik eilimleri yle zetlenebilir:

Son 50 ylda scaklklarda yaygn artlar gzlemlenmitir. 2010 yl; iklim kaytlarnn balangcndan beri en scak yl olarak kaydedilmitir.

1995-2006 dnemindeki 11 yl, 1850 ylndan beri gerekleen en scak 12 yl arasnda yer almaktadr.

Scak gnler, scak geceler ve scaklk dalgalar daha sk gerekleirken; souk gnler, souk geceler ve don olaylar daha az sklkta gerekleir olmutur. Akdeniz, Afrikann gneyi ve Gney Asyann baz blgelerinde belirgin kuruma meydana gelmitir.

Da buzullar ve kar rts Dnya genelinde daralmtr. 1978 ylndan gnmze kadar ki uydu verileri, yllk ortalama kutup denizi buz lsnn her on ylda ortalama yzde 2,7 orannda kldn gstermektedir. Buzullarn ve kar rtsndeki d, kresel ortalama deniz seviyesindeki ykselie katk salam; son yzyl iinde dnya deniz seviyeleri 10-20 cm ykselmitir. Greenland buz ls giderek klyor. Ar iklim olaylarnn skl, younluu ve etki alan artmtr. Ar ya olaylarnn skl, snmayla ve atmosferdeki su buharnda gzlenen artla tutarl ekilde, en ok kara alanlar zerinde artmtr.

IPCCnin 2011de yaynlanan ar iklim olaylar raporu; zellikle iklim deiiklii ve giderek sklaan ve etki alan genileyen kuraklk olaylar arasnda dorudan balant kurmaktadr. iddetli ya ve sel olaylarnda art gzlenmektedir.

Kresel ortalama hava ve okyanus scaklklarndaki art, yaygn kar ve buz erimeleri ve kresel ortalama deniz seviyesindeki ykselie ilikin gzlemlere dayanarak; iklim sisteminde snma ve deiimin yadsnamaz bilimsel gerekler olduu sylenebilir.

Teknolojinin son olanaklar kullanlarak yaplan yeni bilimsel almalar, byk ounlukla bu eilimleri daha sabit gstergelerle kantlamakta ya da deiim eilimlerinin sanldndan daha ciddi boyutlarda olduunu gstermektedir.

NSAN KATKISI:

klim deiiklii tartmalarnn merkezinde yer alan baka bir tartma konusu da insan eylem ve uralarnn gzlemlenen ve ngrlen deiikliklere ne derece neden olduuna ilikin soruya aranan yantdr.

IPCC raporlarna gre; 1750lerden bu yanan sera gazlarnn atmosferdeki younluunun ciddi lde artm olmas, bunlarn fosil yakt arlkl sanayileme srecinde insan eylemlerinin sonucu olduunu dorulamaktadr.

Sanayileme ncesi atmosferde 280 ppm (milyonda parack says) olan karbon-dioksit younluu bugn 391 ppme km durumdadr. Bu erevede;Kuzey Yarmkrede 20. yy.n ikinci yarsna ilikin ortalama scaklklar, ok byk olaslkla son 500 yl iindeki her hangi bir 50 yllk dneme ilikin ortalama scaklklardan daha yksek olup; ayrca son 1300 yllk dnemdeki muhtemelen en yksek scaklk durumundadr. 1950den nceki 700 ylda iklim deiiklikleri nispeten doal deikenlere balyken, zellikle 1950den sonra NSAN ETKS ne kmtr.

Okyanuslarn snmas, ortalama kara scaklklarnn art, ar scaklk ve souklar ve deien rzgar eilimleri gibi iklim olaylarnda insan etkisinin kantlanmas ve kabul; iklim deiikliine kar atlmas gereken admlarn temel hareket noktasdr. Bu; birey ve toplumlarn karbon ayak izlerini azaltmalar, lkelerin de tarihi sorumluluklar erevesinde sera gaz salmlarn snrlandrp, azaltmalar sorumluluklarn beraberinde getirir.

*Bu balamda deinilmesi gereken nemli bir kavram: HKMETLERARASI KLM PANEL

*HKMETLERARASI KLM PANEL

ngilizcesi: Intergovermental Panel on Climate Change

Ksaltlm: IPCC

Birlemi Milletlerin iki rgt; Dnya Meteoroloji rgt ve Birlemi Milletler evre Program tarafndan 1988 ylnda, insan eylem ve uralarnn neden olduu iklim deiikliinin risklerini deerlendirmek zere kurulmutur.

Hkmetleraras klim Deiiklii Paneli;eski ABD Bakan Yardmcs Al Gore ile birlikte 2007 Nobel Bar dln almtr.

Panelin ilevi aratrma yapmak veya iklim ya da ilgili olaylar izlemek deildir. Panelin balca uralarndan biri Birlemi Milletler klim Deiiklii evre Konvansiyonunun uygulanmasna ilikin konularda zel raporlar yaymlamaktr. Birlemi Milletler klim Deiiklii evre Konvansiyonu; zararl iklim deiiklii olasln kabul eden bir anlamadr. Anlamann uygulanmas sonradan Kyoto Protokoln ortaya karmtr.

Panel deerlendirmelerini arlkl olarak emsal taramaya ve yaynlanm bilimsel literatre dayandrr.Hkmetleraras klim Deiiklii Paneli; yalnzca Dnya Meteoroloji rgt ve BM evre Program yelerine aktr.

Selma ERDAL; U. . Sos. Bil.Ens. Kamu Ynetimi Doktora rencisi